คู่มือโปรแกรม Quantum GIS Version 1.7.4 ...123.242.165.136/document_file/document/I0443.pdf · 2014-09-17 · คู่มือโปรแกรม Quantum

คมอโปรแกรม Quantum GIS Version 1.7.4

สถาบนพฒนาและถายทอดองคความรเทคโนโลยภมสารสนเทศ 1 ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน)

คมอโปรแกรม Quantum GIS Version 1.7.4 เบองตน

รวบรวมและจดท าโดย นางสาวธญลกษณ เอยมณรงคฤทธ

สถาบนพฒนาและถายทอดองคความรเทคโนโลยภมสารสนเทศ ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน)

www.gistda.or.th

http://www.gistda.or.th/



สารบญ บทท 1 รจกโปรแกรม Quantum GIS ........................................................................................................... 5

แนะน าแหลงในการดาวโหลดโปรแกรมและวธการตดตงโปรแกรม ..................................................................... 6

บทท 2 การใชโปรแกรม Quantum GIS เบองตน ....................................................................................... 11

2.1 Graphic User Interface ของโปรแกรม Quantum GIS ........................................................................ 11

2.2 การน าเขาขอมล Shape file ................................................................................................................... 14

2.2.1 การน าเขาขอมล Vector .................................................................................................................. 15

2.2.2 การน าเขาขอมล Raster .................................................................................................................. 16

2.3 การเปลยนสญลกษณ Symbology .......................................................................................................... 16

2.4 การแสดงปายขอมลและการก าหนดขอมลอกษร (Label Feature) ......................................................... 18

2.5 การใหสญลกษณขอมลแผนท (Legend Type) ........................................................................................ 21

2.6 วธการใหคาสญลกษณแบบแยกสตามคา (Unique Value) ...................................................................... 23

2.7 วธการไลระดบสญลกษณ (Graduate Symbol) ...................................................................................... 24

2.8 วธการไลระดบส (Continuous Color) ................................................................................................... 25

บทท 3 การจดการตารางและการสบคนขอมล (Spatial Search) ............................................................... 27

3.1 การคนหาหรอการใหระบบชวยสอบถามขอมล (Query) .......................................................................... 27

3.2 การสอบถามขอมล (Identify) .................................................................................................................. 29

3.3 การสบคนอยางละเอยด (Advanced Search) ........................................................................................ 29

3.4 การสบคนแบบมเงอนไข ........................................................................................................................... 30

3.5 การเชอมประโยคการสบคน (Combining expressions) ........................................................................ 30



บทท 4 การสรางฐานขอมล (Database) ................................................................................................... 31

4.1 ขนตอนการสรางขอมล Shape file แบบจด (Point) ............................................................................... 31

4.2 ขนตอนการสรางขอมล Shape file แบบเสน (Line) ............................................................................... 37

4.3 ขนตอนการสรางขอมล Shape file แบบพนท (Polygon) ...................................................................... 40

4.4 การค านวณเบองตน (Calculations) ....................................................................................................... 43

4.2.1 ขนตอนการน าเขาขอมลจากเครอง GPS ........................................................................................... 46

4.5 การน าเขาขอมลจากเครอง GPS .............................................................................................................. 46

บทท 5 กระบวนการวเคราะหขอมลเชงพนท ................................................................................................ 51

5.1 การ Select .............................................................................................................................................. 52

5.2 Clip ......................................................................................................................................................... 54

5.3 Intersect ................................................................................................................................................. 55

5.4 Union ...................................................................................................................................................... 57

5.5 Buffer ...................................................................................................................................................... 59

5.6 Dissolve.................................................................................................................................................. 61

บทท 6 การจดท าแผนท Layout (Layout Creating) ................................................................................ 63

6.1 การสราง Map Layout ........................................................................................................................... 64

6.2 การน าเขาตวแผนท .................................................................................................................................. 66

6.3. การสรางค าอธบายสญลกษณ (Legend) ................................................................................................. 67

6.4 การน าเขาทศ รปภาพ และมาตราสวน ..................................................................................................... 69

6.5 การเพมขอความ ...................................................................................................................................... 71

6.6 การสรางเสนกรด (Grid Line) .................................................................................................................. 72



6.7 การ Export แผนทเปนรปภาพ ................................................................................................................ 75

บทท 7 การน าเขาขอมลใน Google Earth ................................................................................................. 77

7.1 การตดตงโปรแกรม ................................................................................................................................. 77

7.2 การปกหมด .............................................................................................................................................. 78

7.3 วธเอา “รป” ลงใน Google Earth .......................................................................................................... 79

7.4 วธเอา VDO ลงใน Google Earth ........................................................................................................... 81



บทท 1

รจกโปรแกรม Quantum GIS Quantum GIS หรอ QGIS เปนโปรแกรม Desktop GIS ประเภทหนงทมประสทธภาพในการน ามาใช

จดการขอมลปรภม จดอยในกลมของซอฟตแวรรหสเปด ( Free and Open Source Software: FOSS) ทใชงานงาย ลกษณะการใชงานเปนแบบ Graphic User Interface ซงสะดวกตอการใชงาน ไมวาจะเปนการเรยกใชขอมลภาพ ขอมลตาราง การแสดงผลตาราง การแสดงผลกราฟ ตลอดจนสามารถสบคนขอมล วเคราะหขอมลและน าเสนอขอมลไดในรปแบบแผนททสวยงาม

ในป ค.ศ. 2002 กลมนกพฒน าจากเยอรมน ไดพฒนา Desktop GIS ทชอ Quantum GIS ทสามารถเรยกใชขอมลเวกเตอร ราสเตอร ในรปแบบทเปนมาตรฐานแพรหลาย เชน Shape file และ GeoTIFF QGIS สามารถแกไข Shape file Format ไดซงเปนทตองการมากในเวลาน QGIS พฒนาบนพนฐานของ Qt ทเปนไลบรารสาหรบ Graphical User Interface (GUI) ทใชงานไดทง UNIX, Window และ Mac การพฒนาใชภาษา C++ เปนหลก นอกจากนน QGIS ยงสามารถเชอมตอกบ Spatial RDBMS เชน PostGIS/PostgreSQL สามารถอานและเขยนฟเจอรทเกบใน PostGIS ไดโดยตรง สามารถเชอมตอกบ GRASS ไดท าใหสามารถเรยกดขอมลทจดเกบใน GRASS โดยตรง และสามารถเรยกใชฟงกชนตางๆ ของ GRASS ได สนบสนนการวเคราะหเชงพนท (Spatial Analysis) ในเบองตน และการแสดงผลขอมลเชงต าแหนงในรปแบบของแผนท การสรางและการแกไขขอมลเชงต าแหนง ( Spatial Data) และขอมลตาราง (Attribute Data) สามารถจดการขอมลไดงายโดยเครองมอตาม GUI ทก าหนดไว และนอกจากนยงสามารถเขยนโปรแกรมเพมเตมดวย Script ทเปนภาษา Python ไดอกดวย ซงผทสนใจโปรแกรมทางดาน GIS สามารถ Download โปรแกรมมาใชไดท www.qgis.org



แนะน าแหลงในการดาวโหลดโปรแกรมและวธการตดตงโปรแกรม 1. ท าการดาวนโหลดโปรแกรม Quantum GIS จาก URL: http://www.qgis.org/

http://www.qgis.org/



2. เมอดาวนโหลดเสรจแลวใหดบเบลคลกไฟล QGIS-OSGeo4W-1.7.4-d211b16-Setup.exe เพอท าการตดตงโปรแกรม จากนน คลก Run แลวกด Next



3. ในสวน License Agreement เปนการยอมรบลขสทธของโปรแกรม แลวคลก I Agree

4. จากนนโปรแกรมจะถามวาตองการทจะตดตงไวทไหน ในสวนนไมตองท าอะไรใหคลก Next ไปไดเลย



5. ในสวนนโปรแกรมจะถามวา คณตองการทจะเลอกตดตงสวนประกอบอะไรบาง ในสวนนไมตองเลอกใหคลก Install เพอเรมท าการตดตงโปรแกรม

6. เมอท าการตดตงโปรแกรมเสรจแลวใหคลกทปม Finish



7. ทดลองเปดโปรแกรม Quantum GIS โดยไปท

หรอดบเบลคลกไอคอน ทหนาจอ Desktop ถาไดดงรปขางลางนกถอวาเปนการตดตงทเสรจสมบรณแลว

Start >> All Program >> Quantum GIS Copiapo >> Quantum GIS (1.7.4)



บทท 2

การใชโปรแกรม Quantum GIS เบองตน 2.1 Graphic User Interface ของโปรแกรม Quantum GIS

1. Menu Bar คอ แถบเมนเปนทเกบค าสงทงหมดของโปรแกรม การเรยกใชงานแถบเมนท าไดโดยการเลอนเมาสมาวางทชอเมนทตองการเปด แลวเลอนเมาสไปตามรายการค าสง เมอตองการใช ค าสงใด ๆ กใหคลกเมาสทค าสงนน โปรแกรมกจะท าการเรยกใชงานค าสงนน ๆ ถาค าสงนนมเมนยอย ๆ



โปรแกรมกจะแสดงรายการค าสงยอย ๆ ออกมาใหเลอกตอไป ซงมค าสงทงหมดไดแก File, Edit, View, Layer, Settings, Plugins, Vector และ Help

2. Tools Bar คอ แถบเครองมอ เปนสญลกษณ (Icon) ทใชแทนค าสงตาง ๆ แถบเครองมอทโปรแกรมไดจดเตรยมไวใหนนมอยมากมายหลายชดดวยกน แตแถบเครองมอเหลานจะไมไดถกแสดงใหเหนทงหมดในโปรแกรม

3. Layers คอ เปนการแสดงใหเหนแตละประเภทของชนขอมลตามสญลกษณ ซงมลกษณะเหมอนกบสารบญบลอก (Table of Content: TOC) ของ ArcGIS Desktop, ArcView

4. Overview คอ การแสดงภาพรวมทงหมดของแผนท (Map Display)

5. Map Display คอ การแสดงแผนท ทเราไดท าการน าเขาขอมลมาในแตละประเภท

6. Map Coordinate at mouse curser position คอ แสดงคาพกดบนแผนท เมอเราเลอนเมาสไปทในบรเวณ Map Display คาพกดกจะเปลยนไปดวย

7. Current Map Scale คอ มาตราสวนแผนท

8. Project Properties คอ การก าหนดคณสมบตของเสนโครงแผนท



แนะน าเครองมอทใชบอย

o Add data (Vector) (Raster) o Select Feature

ไอคอน คณสมบต Shot cut วธอน ๆ

เลอกขอมล - -

ไมเลอกขอมลทกชนขอมล - ใชปมเลอกขอมลไปเลอกตรงบรเวณไมมขอมล

เลอนแผนท - ใชลกศร ขน ลง ซาย ขวา

ขยายแผนท Ctrl + + Scroll เมาสตรงกลางขน

ยอแผนท Ctrl + - Scroll เมาสตรงกลางลง

ขยายเตมแผนท Ctrl + Shift + F -

ขยายชนขอมลทเลอก - คลกขวาทชนขอมลเลอกแถบขยายชนขอมลทเลอก

ขยายไปทเลอก Ctrl + J -

ขยายลาสด - -

ขยายไปขางหนา - -



2.2 การน าเขาขอมล Shape file ไฟลทเกบขอมลเวคเตอร (Vector) และชนขอมล (Layer) แตละประเภทไวอยางใดอยางหนง ส าหรบ Shape file หนงๆ จะประกอบไปดวยไฟลอยางนอย 3 ไฟล ทมการอางองถงกนและกนและไมสามารถขาดไฟลหนงไฟลใดได ไดแก ไฟลประเภท ( .shp) ไฟลนจะประกอบไปดวยขอมลเวคเตอรแตละประเภทไว ซงแตละเวคเตอรทประกอบเปน Shape file นนจะอางองพกด UTM ไฟลประเภท (.dbf) ไฟลนจะประกอบไปดวยขอมลในรปแบบตารางฐานขอมลเพอแสดงรายละเอยดของแตละเวคเตอร ไฟลประเภท (.shx) ไฟลนจะท าหนาทในการผสานไฟล (.shp) และ (.dbf) เขาดวยกน มหนาทคลายตวเชอมตอไฟลทงสอง



2.2.1 การน าเขาขอมล Vector

คลกปม Add Vector Layer บนแถบ Tools Bar เพอเลอกชนขอมลทตองการ มาแสดงผลบน Map

Display ซงการน าเขาขอมลมทงหมด 3 แบบ คอ จด (Point) เสน (Line) และพนทปด (Polygon)

ค าอธบาย school.shp คอ ชนขอมลโรงเรยน --> จด

trans.shp คอ ชนขอมลถนน --> เสน amphoe.shp คอ ชนขอมลขอบเขตอ าเภอ --> พนทรปปด



2.2.2 การน าเขาขอมล Raster

คลกปม Add Raster Layer บนแถบ Tools Bar เพอเลอกขอมลทเปน ภาพถายดาวเทยม ภาพถายทางอากาศ ขอมลจ าลองความสงเชงเลข (DEM)

2.3 การเปลยนสญลกษณ Symbology

การปรบแตงสญลกษณสามารถท าไดโดย คลกขวาบนชนขอมลทตองการปรบเปลยนคณสมบต แลวเลอกค าสง Properties

หรอ Double Click ท Shape file ทตองการปรบเปลยน



เลอกแถบค าสง Style ให Legend type เปน Single Symbol จากนนกเลอกปรบเปลยนสไดตามใจชอบ แลวกดปม OK หรอปรบเปลยนสญลกษณของขอมลจด ใหมสญลกษณเปนรปแบบอนๆ

** ชนขอมลประเภท เสน หรอ พนทรปปด กสามารถปรบเปลยนคณสมบตไดในลกษณะเชนเดยวกน **



2.4 การแสดงปายขอมลและการก าหนดขอมลอกษร (Label Feature) การแสดงปายขอมล (Label) สามารถท าไดโดย คลกขวาทชนขอมลทตองการ แลวเลอกค าสง Properties

จากนนจะปรากฏหนาตาง Layer properties ขนมา ใหเลอกแถบค าสง Labels จากนนใหตกกากบากทชอง Display labels

1

2



ในสวนของ Tab : Label Properties จะมการก าหนดคาอย 5 สวน ไดแก

1. Basic label options

Field containing label: เปน Drop-Down list ใหเราเลอก Field ทตองการจะแสดงปายขอมล Default label: เปนการก าหนดคา Default ใหกบ Field ทตองการจะแสดงปายขอมล Font size: เปนการก าหนดขนาดของตวอกษร 2. Placement เปนการก าหนดต าแหนงของการแสดงปายขอมล

3. Use scale dependent rendering

เปนการก าหนดใหแสดงปายขอมล ตามคามาตราสวน (Scale) ทก าหนดไว



4. Buffer label

เปนการสรางพนหลงใหกบปายขอมล

5. Offset

เปนการ Offset ของปายขอมล จะเปนการขยบตวอกษรเลอนออกจากต าแหนงขอมล

หลงจากทท าการตงคาเสรจแลวกจะได ดงภาพขางลางน



2.5 การใหสญลกษณขอมลแผนท (Legend Type) ชนขอมลตางๆ เมอน าเขาในชอง Layers หรอ TOC (Table of Content) จะแสดงเปนสญลกษณเดยว ผใชสามารถใหสญลกษณกบชนขอมลไดตามลกษณะขอมลและความเหมาะสม เปลยนสญลกษณไดทแถบค าสง Symbology การใหสญลกษณขอมลสามารถแบงขอมลได 2 ประเภทคอ

1. ขอมลเชงคณภาพ สญลกษณทใหกบขอมลเชงคณภาพ ไดแก - การใหคาสญลกษณรปแบบเดยว (Single Symbol) เปนคาเรมตน (Default) ของโปรแกรม ซงสของแผนทจะเปนสเดยว



- การใหคาสญลกษณแบบแยกสตามคา (Unique Value) เปนการใหสญลกษณในแตละรปรางซงแสดงออกมาแตกตางกนตามคาในฟลดในตารางทใชก าหนด

2. ขอมลเชงปรมาณ สญลกษณทใหกบขอมลเชงปรมาณ ไดแก

- การไลระดบสญลกษณ (Graduate Symbol) เปนการใหขนาดสญลกษณแกขอมลเชงปรมาณทแบงเปนอนภาคชน



- การไลระดบส (Continuous Color) เปนการใหสญลกษณโดยการใหสไลระดบไปตามคาของขอมลเชงปรมาณนนๆ

2.6 วธการใหคาสญลกษณแบบแยกสตามคา (Unique Value) เมอเราไดน าเขาขอมลแตละประเภทมาแลว จากนนเรากจะเปลยนสญลกษณแบบคาสญลกษณแบบแยกสตามคา โดยคลกขวาบนชนขอมลทตองการปรบเปลยนคณสมบต แลวเลอกค าสง Properties

ผลลพธทไดทกๆ อ าเภอมสทไมซ ากน คอ 1 อ าเภอ แสดง 1 ส

2

1 3

5 6

4



2.7 วธการไลระดบสญลกษณ (Graduate Symbol)



ผลลพธทได คอ ขนาดของสญลกษณจะมขนาดแตกตางออกกนไป

2.8 วธการไลระดบส (Continuous Color)



ผลลพธทได คอ ในแตละเมองจะมการไลระดบสไปตามคาของขอมลเชงปรมาณ



บทท 3

การจดการตารางและการสบคนขอมล (Spatial Search) การจดการตารางและการสบคนขอมล ( Spatial Search) จะสบคนขอมลเชงบรรยายและขอมลเชงพนท โดยในบทนจะเรยนรการจดการกบขอมลเชงบรรยายทงสน 4 หวขอ คอ

1. การคนหาหรอการใหระบบชวยสอบถามขอมล (Query) 2. การสอบถามขอมล (Identify) 3. การสบคนอยางละเอยด (Advanced Search) 4. การสบคนแบบมเงอนไข

3.1 การคนหาหรอการใหระบบชวยสอบถามขอมล ( Query) คอ การคนหาขอมลทตองการ โดยระบสงทตองการถามจากลกษณะทผศกษาทราบ เชน เราตองการทราบวา อ าเภอตาง ๆ โรงเรยน สถานทส าคญ แมน า ตงอยบรเวณใด เปนตน

ขนตอนการสบคน Query

1. เมอน าเขาขอมล Amphoe.shp ขนมาแลว อยากตองการทราบวาอ าเภอเมอง อยตรงสวนไหนของจงหวดเพชรบร สามารถท าไดโดย คลกขวาทชนขอมล Amphoe แลวเลอก Query…

ตวอยาง อ าเภอแกงกระจาน อยตรงสวนไหนของจงหวดเพชรบร



2. จากนนจะมหนาตาง Query Builder ปลากฎขนมา ในชอง Field ใหดบเบลคลก Amphoe_E จากนนใหคลกปมเครองหมายเทากบ (=) แลวทชอง Value คลกปม All จากนนใหดบเบลคลกทคาวา Kang Krachan แลวคลกทปม OK

ผลลพธจากการ Query

1

2

3

4

5



3.2 การสอบถามขอมล ( Identify) คอ เปนการคนหาขอมลโดยเลอกจากสวนทเปนกราฟก เพอแสดงขอมลรายละเอยดทตองการทราบ

ขนตอนการ Identify

1. คลกเลอกชนขอมล Amphoe จากนนคลกทปม คลกบนสวนทเปนกราฟกของชนขอมล Amphoe จะปรากฏหนาตาง Identify Results แสดงขอมลทอธบายรายละเอยด

3.3 การสบคนอยางละเอยด (Advanced Search) กรณทมขอมลจ านวนมาก เราจะใชวธทผานมา อาจจะท าใหไมสะดวกในการสบคน ดงนน ใหใช วธสบคนอยางละเอยด ซงการสบคนแบบนเราจะตองทราบ ชอ Filed ทตองการสบคน

ค าสงในการสบคนจะใหภาษา SQL (Structured Query Language) โดยสบคนจากการระบค าสงใหกบโปรแกรม ชอฟลด = คาทตองการคนหา

ตวอยาง อ าเภอแกงกระจานมกต าบล อะไรบาง



3.4 การสบคนแบบมเงอนไข - ค าสง มากกวา นอยกวา ไมเทากบ

การใชเครองหมาย มากกวา ( >) นอยกวา (<) มากกวาหรอเทากบ ( >=) นอยกวาหรอเทากบ ( <=) และเครองหมาย ไมเทากบ (<>) ในการคนหาตวอกษรได ดวย เชน

3.5 การเชอมประโยคการสบคน (Combining expressions) สามารถเชอมดวยตวด าเนนการ AND และ OR

ตวอยาง ต าบลทมพนทนอยกวา 1,000,000 ตารางเมตร

ใชค าสง Area < 1,000,000

ตวอยาง จ านวนนกเรยนทมมากกวา 1000 คน แตไมเกน 2000 มกโรงเรยน

ใชค าสง Student > 1000 And Student <= 2000 แตกตางจาก Student > 1000 Or Student <= 2000 อยางไร ??



บทท 4

การสรางฐานขอมล (Database)

จะเปนการสรางขอมล Shape files ขนมาใหม แลวจะท าการดจไทซ ( Digitize) ขอมล ซงจะยกตวอยางในการสรางขอมล 3 รปแบบ ไดแก จด (Point) เสน (Line) พนท (Polygon)

4.1 ขนตอนการสรางขอมล Shape file แบบจด (Point)

1. เรมจากการสรางขอมล Shape file โดยไปทเมน Layer >> New >> New Shape file Layer… หรอจะใชวธลดทแปนพมพคอ Ctrl + Shift + N ดงรป

2. จากนนจะปรากฏหนาตาง New Vector Layer ในสวนของ Type: ใหเลอกแบบ Point

การน าเขาขอมลปรภม (Digitize)



3. สวนในชอง CRS ID ใหคลกทปม Specify CRS เพอทจะก าหนดระบบพกดอางองทางภมศาสตรโดยก าหนดใหเปน WGS84 UTM Zone 47N แลวคลก OK



4. สรางขอมลเชงบรรยายในสวน New Attribute หรอการสราง Filed (Column) ยกตวอยางเชน ใหสรางขนมา 2 Field คอ ID และ Name ซงคาทก าหนดอยตารางดานลาง

5. จากนนกก าหนดใสคาขอมลเชงบรรยายตามทก าหนดในตาราง ตามดานลางน



6. จากนนกจะท าการตงชอไฟล และท าการบนทก

7. ซงจะไดชนขอมล Shape files แบบจด (Point) ขนมาใหม ดงภาพ



8. เมอไดชนขอมล Shape files แบบจดแลว ใหท าการ Digitize ขอมล โดยคลกทปม Toggle editing กสามารถเรมท าการน าเขาขอมล (Digitize) ได

9. เรมท าการ Digitize ขอมลโดยใชปม Capture Point แลวคลกไปยงต าแหนง สถานททตองการ จะมหนาตางใหใสขอมล Attribute แลวกคลก OK



10. ผลลพธการน าเขาขอมลแบบจด (Point) ทงหมด



4.2 ขนตอนการสรางขอมล Shape file แบบเสน (Line)

1. ในการสรางขอมล Shape file แบบเสน (Line) จะมขนตอนการสรางชนขอมลเหมอนกบการสรางขอมล Shape file แบบจด (Point) เพยงแตเปลยนประเภท (Type) ใหเปน “เสน Line” เทานน

2. สรางขอมล Shape file โดยไปทเมน Layer >> New >> New Shape file Layer… หรอจะใชวธลดทแปนพมพคอ Ctrl+Shift+N ดงรป

3. จากนนจะปรากฏหนาตาง New Vector Layer ในสวนของ Type: ใหเลอกแบบ Line




5. คลกทปม Toggle editing กสามารถเรมท าการน าเขาขอมล (Digitize) ได โดยสามารถเลอกเครองมอในการแกไขขอมลแบบเสน ตามขางลางน

6. เรมท าการน าเขาขอมล ( Digitize) โดยคลกทปม Capture Line แลวใชเมาสท าการ Digitize ไปตามเสนถนน ทางรถไฟ แมนา หรอลกษณะทเปนแบบเสน จากนนกใสขอมล Attribute ในชองวาง แลวคลกปม OK ตามดงรปขางลาง



7. ผลลพธการน าเขาขอมลแบบเสน (Line) ทงหมด



4.3 ขนตอนการสรางขอมล Shape file แบบพนท (Polygon)

1. ในการสรางขอมล Shape files แบบพนท (Polygon) จะมขนตอนการสรางชนขอมลเหมอนกบการสรางขอมล Shape file แบบจด (Point) และเสน (Line) เพยงแตเปลยนประเภท (Type) เปนแบบพนท (Polygon)

2. สรางขอมล Shape file โดยไปทเมน Layer >> New >> New Shape file Layer… หรอจะใชวธลดทแปนพมพคอ Ctrl+Shift+N ดงรป

3. จากนนจะปรากฏหนาตาง New Vector Layer ในสวนของ Type: ใหเลอกแบบ Line




5. คลกทปม Toggle editing กสามารถเรมท าการน าเขาขอมล ( Digitize) ได โดยสามารถเลอก เครองมอในการแกไขขอมลแบบเสน ตามขางลางน

6. เรมท าการน าเขาขอมล (Digitize) โดยคลกทปม Capture Line แลวใชเมาสท าการ Digitize ไปตามรปอาคารตก สงกอสราง หรอลกษณะทเปนแบบพนท จากนนกใสขอมล Attribute ในชองวาง แลวคลกปม OK ตามดงรปขางลาง



7. ผลลพธการน าเขาขอมลแบบพนทรปปด (Polygon) ทงหมด



8. แสดงภาพรวมการน าเขาขอมลทงหมด 3 แบบ คอ จด (Point) เสน (Line) และพนทรปปด (Polygon)

4.4.1. การค านวณพนท สามารถใช Arithmetic operators เชน + - * / หากตองการแปลงพนทขอบเขตอ าเภอ (Amphoe) จาก หนวยตารางเมตร เปน พนทหนวย ไร

- กดท edit table รปดนสอ - คลก New Column Add Attribute

1 2

4.4 การค านวณเบองตน (Calculations)



Add Column - ท name กรอกค าวา Area_Rai - Comment ค าอธบาย พนทหนวยเปนไร - Type คอ ก าหนดประเภทของฟลดนน ในทน คาเปนตวเลข เลอก Real จ านวนจรง

o Integer จ านวนเตม o Real จ านวนจรง จะมคาทศนยม o Text เปนตวอกษร

- Wide ความกวางตวอกษรหรอตวเลข กรอกคา 20 และ Precision กรอก 2 และกด OK - ตอมากดท รปเครองคดเลข

1 2 3

3



1. คลกท updates existing field เพอท าการปรบปรงขอมลในชองตารางทตองการ 2. เลอกหวตารางทชอ Area_rai 3. ชอง Operators คลกเลอก area จะปรากฏทชอง Field calculator expression 4. กด OK

4.4.2 การค านวณระยะทาง

กท าเชนเดยวกบขนตอนของการหาพนท ตางกนตรงทชอง Operators คลกเลอก length

1

2

3 4

5



คอ เปนการน าเอาคาพกดจากเครอง GPS ทท าการวดต าแหนงของจดทตองการส ารวจแลว เรากจะน าเอาคาพกดในต าแหนงตางๆ มาท าการพมพใสใน Notepad จากนนจะท าการบนทกเปน Text file และน าเขาดวยโปรแกรม QGIS

4.2.1 ขนตอนการน าเขาขอมลจากเครอง GPS

1. ใสคาพกดทไดจากเครอง GPS ในโปรแกรม Notepad โดยจะตองมสญลกษณ “,” คนไวทเพอแทนเปน Column จากนนก Save ไวทโฟลเดอรทเราตองการจะเกบไว

4.5 การน าเขาขอมลจากเครอง GPS



2. ในสวนของโปรแกรม QGIS โดยคลกทปม Add Delimited Text Layer จากนนจะมหนาตางใหมขนมา

3. จากนนใหคลกทปม Browse เพอทจะเลอกไฟล Text ทไดท าการบนทกไว ทชอวา GPS.txt และเลอก Selected delimiters เปน Comma และกดปม OK กจะไดดงภาพขางลางน

1

2

3



4. ต าแหนงคาพกดจากทไดจากการน าเขาขอมล เครอง GPS

5. เมอลองเปดขอมลภาพถายดาวเทยมบรเวณทเกบคาพกดจากเครอง GPS จะเหนไดวาต าแหนงคาพกดตรงกบขอมลภาพถายดาวเทยม



6. จากนนท าการ Save ขอมลใหเปนขอมลแบบ Shape file โดยท าการคลกขวาทชนขอมล GPS >> Save as… ดงภาพดานลาง

7. จากนนจะมหนาตาง Save vector layer as… ปรากฏขนมา Format: ใหเลอกเปนแบบ ESRI Shape file Save as: ใหเลอกทเกบไฟลเพอท าการบนทกขอมล โดยคลกทปม Browse จากนนจะมหนาตางใหมขนมาแลวท าการตงชอไฟลจากนนคลกทปม Save แลวกคลกทปม OK เรากจะไดขอมลทเปน Shape file



8. จากนนลองท าการเปดขอมลทเราไดบนทกเปนแบบ Shape file ทชอวา GPS_Bkk.shp



บทท 5

กระบวนการวเคราะหขอมลเชงพนท ระบบสารสนเทศภมศาสตรใชในการวเคราะหปญหาตงแตระดบงายไปถงยาก ซงโดยทวไปเปนการแสดงผลระหวางความสมพนธของโทโพโลจ (Topology) กบขอมลเชงบรรยาย โดยไมตองผานขนตอนการท างานทยงยาก เชน การระบขอมลเชงบรรยายของกราฟก การวดระยะทาง การค านวณพนท เปนตน หรอแมกระทง การวเคราะหทมความซบซอน การคนหาผลการซอนทบปจจย การวเคราะ หเสนทางเขาถงทใกลทสด การวเคราะหพนทเหมาะสมในการสรางสงปลกสราง หรอการพยากรณแนวโนนความเปลยนแปลง เปนตน

ในบทเรยนน ไดน าเสนอฟงกชนการท างานของระบบสารสนเทศภมศาสตรเบองตนและ อยางงาย ตามลกษณะการท างานได 2 กลมหลก คอ

1. การซอนทบเชงพนท (Spatial Overlay) - Intersect - Union - Clip

2. การสรางแนวกนชน (Buffer Operation) - Buffer - Dissolve



การวเคราะหขอมลเชงพนทสวนใหญ ผศกษาจ าเปนตองวเคราะหความสมพน ธระหวางปจจยมากกวา 1 ปจจย วธการทนยมใชตอบโจทยปญหาเชงพนทลกษณะดงกลาว คอ “การซอนทบชนขอมล” ซงเปนการกระท าระหวางชนขอมลมากกวาหรอเทากบ 2 ชนขอมลขนไป

กอนการด าเนนการวเคราะหขอมล เราจะตองท าการคดเลอกขอบเขตของพนทศกษา ( Study area) กอน โดยใชวธการ Select เลอกพนททสนใจ เชน ตองการขอบเขตของอ าเภอเมองเพชรบร

1. กรณทราบวาอยบรเวณใดของภาพ ใหท าการเลอกโดยใชเครองมอ Select แลวคลกเลอกทขอบเขตของพนทชนขอมลทตองการ กรณไมทราบวาขอบเขตพนทศกษาอยบรเวณใด ใหกลบไปด บทท 3 การสบคนขอมล (หนาท 29)

2. จากนนท าการสงออกขอมล เพอจดเกบขอบเขตของพนทศกษาทตองการ โดยคลกขวาทชนขอมล Amphoe >> เลอก Save Selection as

การซอนทบเชงพนท (Spatial Overlay)

5.1 การ Select



3. ทชอง Save as ใหกดท Browse เพอท าการ Save ขอมล โดยตงชอ Muang Phetburi.shp เมอตง

ชอเสรจกด Save และ กดท OK

4. ใหเปดชนขอมลอ าเภอเมองเพชรบรขนมา โดยคลกท Add vector

1

2

3

4



คอ เปนฟงกชนส าหรบตดขอมลทตองการตามขอบทก าหนด โดยตดขอมลแผนทออกจากชนขอมลทตองการดวยแผนทหรอพนททเปนขอบตด (Clip feature)

ขนตอนการ Clip

1. เปดชนขอมล Colorado และ counties ขนมา จากนนใหไปทเมน Vector >> Geoprocessing Tools >> Clip

2. จากนนจะปรากฏหนาตาง Clip ขนมา เลอก Input vector layer เปน counties สวน Clip layer เลอกเปน colorado จากนนกเลอกทเกบ Output shape file แลวกคลก OK

5.2 Clip



ผลลพธของการ Clip

คอ เปนการซอนทบ (Overlay) ขอมลระหวาง 2 ชนขอมล โดยชนขอมลผลลพธ (Output) จะเปนขอมลทอยทงขอบเขตพนทของทง 2 ชนขอมล ซงจะไมมขอบเขตเกนจากขอมล ทง 2 ชนขอมล

ขนตอนการ Intersect

1. เปดชนขอมลทชอวา lakes และ counties ขนมา จากนนใหไปทเมน Vector >> Geoprocessing Tools >> Intersect

5.3 Intersect



2. จากนนจะปรากฏหนาตาง Intersect ขนมา เลอก Input vector layer เปน lakes สวน Intersect layer เลอกเปน counties จากนนกเลอกทเกบ Output shape file แลวกคลก OK

ผลลพธของการ Intersect



คอ เปนฟงกชนทางคณตศาสตรทเกดจากการสนใจพนทของวตถทซอนกนมากกวา 2 พนท โดยรวมคณลกษณะทงหมดของชนขอมลน าเขาทงสองไวดวยกน และสรางเปนขอมลใหม ซงขอมลทงหมดจะตองเปน Polygon เทานน ทงนการเลอกขอมลน าเขาหรอชนขอมล ทใชซอนทบสามารถสลบกนได โดยไมมผลตอผลลพธ

ขนตอนการ Union

1. เปดชนขอมล states และ counties ขนมา จากนนใหไปทเมน Vector >> Geoprocessing Tools >> Union

2. จากนนจะปรากฏหนาตาง Union ขนมา เลอก Input vector layer เปน lakes สวน Union layer เลอกเปน states จากนนกเลอกทเกบ Output shape file แลวกคลก OK

5.4 Union



ผลลพธของการ Union



คอ เปนการสรางระยะทางทหางจากฟเจอรตามคาทก าหนดหรอใชคาจากฟลด การสราง Buffer เปนการวเคราะหเพยง 1 ชนขอมล และเปนการสรางพนทลอมรอบฟเจอรของชนขอมลทไดคดเลอกไวบางสวน หรอหากไมไดเลอกไวโปรแกรมจะสราง Buffer ใหทงชนขอมล ผลลพธทไดคอ ชนขอมลใหมทมขนาดความกวางของพนทจากตาแหนงทเลอก เทากบขนาดของ Buffer ทไดก าหนดและมหนวยตามทก าหนด

ขนตอนการ Buffer

1. เปดชนขอมล cities_ext ขนมา จากนนใหไปทเมน Vector >> Geoprocessing Tools >> Buffer(s)

การสรางแนวกนชน (Buffer Operation)

5.5 Buffer



2. จากนนจะปรากฏหนาตาง Buffer(s) ขนมา เลอก Input vector layer เปน cities_ext สวน Buffer distance ก าหนดเปน 2 (หนวยเปน Degree) จากนนกเลอกทเกบ Output shape file แลวกคลก OK

ผลลพธของการท า Buffer



คอ ค าสงนใชสาหรบรวมกลมขอมลพนททมคณสมบต หรอคา Attribute เหมอนกนทอยตดกนเขาดวยกน เพอลดความซ าซอนของชนขอมลใหนอยลง

ขนตอนการท า Dissolve

1. เปดชนขอมล buffers ขนมา จากนนใหไปทเมน Vector >> Geoprocessing Tools >> Dissolve

2. จากนนจะปรากฏหนาตาง Dissolve ขนมา เลอก Input vector layer เปน buffers สวน Dissolve field ก าหนดเปน Dissolve all จากนนกเลอกทเกบ Output shape file แลวกคลก OK

5.6 Dissolve



ผลลพธจากการท า Dissolve



บทท 6

การจดท าแผนท Layout (Layout Creating) แผนทเปนรปแบบหนงของการแสดงผลขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร ซงอาจเปนการแสดงผลขอมลทถกจดเกบหรอขอมลทไดจากการวเคราะห ขอมลแผนททถกน าเขาสระบบสารสนเทศภมศาสตรสวนใหญจะไดจากแผนทภมประเทศ ( Topographic Map) และแผนทเฉพาะเรอง ( Thematic Map) โดยแผนท ภมประเทศ เปนแผนทซงแสดงลกษณะพนผวโลกและรายละเอยดของขอมลตางๆ ทปรากฏอยบนพนผวโลก ทง 3 มต ดงนนแผนทภมประเทศจงเปนแผนทพนฐานหรอเปนแหลงขอมลของแผนทเฉพาะเรองนนเอง สาหรบแผนทเฉพาะเรอง เปนแผนททแสดงรายละเอยดขอมลเชงคณภาพ หรอเชงปรมาณของภมลกษณตางๆ ทเฉพาะเจาะจง (Specific feature) โดยมความสมพนธกบรายละเอยดของภมประเทศบางอยางทจ าเปน

องคประกอบพนฐานของแผนท

องคประกอบพนฐานของแผนท (Basic map element) ทจ าเปนมดงตอไปน

1. ตวภาพแผนท (Map Body) 2. ค าอธบายสญลกษณ (Legend) 3. ชอแผนท (Map Title) 4. มาตราสวนแผนทและรายละเอยดเสนโครงแผนท (Map Scale and Projection) 5. ทศเหนอ (North Arrow) 6. รายละเอยดเสนโครงแผนท หรอระบบพกด (Projection) 7. แหลงทมาของขอมล (Source Statement) 8. ผจดท าแผนท (Cartographer Name)



แบบฝกหดน เปนการฝกการสรางแผนทโดยใชขอมลทไดจากแบบฝกหดทแลว

6.1 การสราง Map Layout 6.1.1 เปดโครงการท Save ไวใน Lab 02 ทชอ “Population Map.qgs” โดยไปท >> เมน “แฟม” >> เลอก “เปดโครงการ”



6.1.2 ไปทเมน “แฟม” >> เลอก “การพมพ” หรอ คลกท ปม กจะไดหนาตางดงภาพดานลาง



6.2 การน าเขาตวแผนท

6.2.1 คลกทปม “เพมแผนท” ท Tool Bar เพอน าตวภาพแผนทเขามา

6.2.2 ลากกรอบสเหลยมบนพนทวางในขนาดทเหมาะสม เพอสรางตวแผนท

6.2.3 การปรบขนาดของตวภาพแผนทในกรอบทสรางไว ใหไปทแถบ “หวขอ” ดานขวาของหนาตางแบบจดแตงองคประกอบ โดยเปลยนตวเลขทมาตราสวน

Tips เครองมอทใชในการจดแตง Layout ทส าคญม 2 ปม คอ

ปม เลอก/ยาย หวขอ -- > ส าหรบยายกรอบของเนอหา

ปม ยายหวขอเนอหา --> ส าหรบยายเนอหาหรอตวแผนท



6.3. การสรางค าอธบายสญลกษณ (Legend)

6.3.1. คลกปม “เพมสญลกษณเชงเสน” เพอเพมค าอธบายสญลกษณ ( Legend) >> แลวคลกบนพนทวางใน Layout ดงภาพ

6.3.2 ทแถบ “หวขอ” ในหนาตางดานขวา >> คลกทแถบ “ทวไป” ในเปลยนหวเรองจาก “สญลกษณ” เปน “จ านวนประชากร (คน)” >> แลวคลกท “รายการแบบตวอกษร” ใหเปลยนขนาดอกษรเปน size 16

6.3.3 ในชองอนๆ ไดแก ความกวาง และความสงของสญลกษณ , ชองวางของชนขอมล , ชองวางของสญลกษณ , ชองวางของ Icon Label และ กลองวาง สามารถปรบเปลยนตวเลขไดตามตองการ โดยคลกทปมลกศรขนและลง

6.3.4 เมอตงคาทแถบ “ทวไป” เสรจแลว >> ใหคลกทแถบ “หวขอสญลกษณ”

ชอหวขอสญลกษณตอนน คอ “ขอบเขตจงหวดภาคกลาง _wgs” เราจะตองเปลยนชอใหสอดคลองกบแผนททเราท า นนคอ “แผนทจ านวนประชากรรายจงหวดภาคกลาง ป 54” การใหสญลกษณขอมลจงใชแทนจ านวนประชากร เพราะฉะนน ชอหวขอสญลกษณจงตองเปลยนใหถกตอง



6.3.5 เมอปรากฏหนาตาง “หวขอคณสมบตของสญลกษณ” ใหเปลยนชอจาก “ขอบเขตจงหวดภาคกลาง_wgs” เปน “ประชากร (คน)” >> แลวคลก OK



6.3.6 ใหลบขอความในชอง “รายการตวหนงสอ” ออก >> แลวคลก OK

6.4 การน าเขาทศ รปภาพ และมาตราสวน

6.4.1 การน าเขาทศ คลกทปม “เพมภาพ” แลวคลกลงบนพนทวาง ซงจะปรากฏเปนกรอบสเหลยมเลกๆ ใหน าเขาทศเหนอเขามาใน Layout >> โดยไปทแถบ “หวขอ” ดานขวาของหนาตาง >> แลวเลอก “ภาพทศเหนอ” ในชอง “ภาพราง”

6.4.2 คลกทปม “เพมมาตราสวนแบบแทง” แลวคลกลงบนพนทวาง จากนนใหมาตงคาในกรอบดานขวาทแถบมาตราสวนแบบแทง ดงน ขนาดของชนสวน (หนวยแผนท) -- > ใสคา 50,000 หนวยแผนท ตอ หนวยแทง -- > ใสคา 1,000 ชนสวนดานขวา -- > เปลยนเปน 3 รปแบบ -- > เปลยนเปน กลองค หนวยของตวอกษร -- > พมพค าวา กโลเมตร



สามารถตงคาตางๆ ของ Item ตาง เชน แบบตวอกษร ขนาดตวอกษร สของตวอกษร สของกรอบ ขนาดเสนกรอบ และสพนหลงได โดยไปทแถบ “เงอนไขทวไป” ทอยดานลางสด



6.5 การเพมขอความ

6.5.1 คลกปม “เพมตวอกษร” เพอเพมชอแผนทและขอความตางๆ >> ใหพมพชอแผนททกลองขอความดานขวา วา “แผนทประชากรรายจงหวด ภาคกลาง ป 2553”

6.5.2 คลกทปม “แบบตวอกษร” >> เปลยน Size อกษรเปน 22 >> Font style เปน Bold (ตวหนา) และเลอก Font ตามชอบ >> เสรจแลวคลก OK

6.5.3 เพมทมาของแผนทและผจดท าแผนท โดยคลกปม “เพมตวอกษร” จากนนใหพมพขอความลงไปในชองตวอกษร ดงน

ทมา : ส านกงานสถตแหงชาต ผจดท า : --ใหใสเปนชอโรงเรยนของนองๆ--



6.6 การสรางเสนกรด (Grid Line) 6.6.1 คลกทตวแผนทให Active >> จากนนคลกแถบ “กรด” ดานขวาของหนาตาง



6.6.2 จากนนใหตงคาตางๆ ดงน

- ท าเครองหมาย x ในกลองสเหลยม เพอแสดงกรด - ชนดของกรดใหเลอกเปน ทบ - ก าหนดชวงคา x และ y เทากบ 150,000 - ท าเครองหมาย x ทกลองวาดตวหนงสอ - ทศทางของตวอกษร เลอกเปน ทศทางของขอบเขต - ความแมนย าของคาพกด เทากบ 0

ชนดของกรด

แบบทบ แบบตดกน

ขอควรระวง !!! การตงคาตางๆ ในสวนของการสรางกรดนน ผใชไมจ าเปนตองตงคาตามทคมอนก าหนดเสมอไป ขนอยกบมาตราสวนและความเหมาะสมของแผนทนนๆ ดวย



ทศทางของตวอกษร

แนวราบ

แนวตง

แนวทศทางของขอบเขต

แนวราบและแนวดง

6.6.3 ใสกรอบใหแผนท โดยไปทปม “เพมรปรางพนฐาน” แลวลากเปนกรอบ ซงในครงแรกจะเปนรปวงร ใหเขาไปเปลยนเปนสเหลยมทแถบ “หวขอ” ดานขวา ในสวนของ Shape จะมใหเลอก 3 แบบ คอ วงร สเหลยม และสามเหลยม >> ในทนใหเลอกเปนสเหลยม



6.6.4 ถาตองการเปลยนสกรอบ สพนหลง ความกวางของเสน ใหไปทแถบ “เงอนไขทวไป”

6.6.5 หลงจากตงแคเสรจเรยบรอยแลว ใหจดองคประกอบตางๆ ของแผนทใหสวยงาม

6.7 การ Export แผนทเปนรปภาพ 6.7.1 ไปทเมนแฟม ในหนาตางแบบจดแตงองคประกอบ >> เลอก “สงออกเปนภาพ”

6.7.2 ให Save ไวใน D:\Excercise\Lab_03 ตงชอไฟลวา “Layout Population map” >> แลวคลก Save และเลอกรปแบบภาพ เปนไฟลนามสกล .jpeg

6.7.3 ลองเขาไปเปดภาพทได Save ไวใน D:\Excercise\Lab_03 ชอไฟล Layout Population map. jpeg ซงจะสามารถ Copy ไปวางในรายงานหรอน าใชในการน าเสนอในสอตางๆ ได



ภาพแผนททไดจากการ Export ไฟล



บทท 7

การน าเขาขอมลใน Google Earth 7.1 การตดตงโปรแกรม 1. ท าการดาวนโหลดโปรแกรม Google Earth จาก URL: http://www.google.com/intl/th/earth/index.html

http://www.google.com/intl/th/earth/index.html



7.2 การปกหมด หากเราตองการปกหมด จดสถานทส าคญลงใน Google Earth ท าไดโดย - คนหาสถานททตองการปกหมด เชน วดมงเมอง ศาลหลกเมอง จ.นาน

-

- เมอเจอสถานทหรอพนททตองการปกหมดแลว ใหคลกท เพมหมด - ชอ : ระบชอสถานท - ค าอธบาย : ใสค าอธบายเพมเตมในรายละเอยดของสถานทนนๆ

วดมงเมอง ตงอยทถนนสรยพงศ เปน เปนทประดษฐานเสาหลกเมองของจงหวดนาน ประวตของวดมงเมอง คอ เดมเปนวดราง มเสาหลกเมองทเปนทอนซงขนาดใหญสองคนโอบ พบทซากวหาร ในราวป 2400 เจาอนนตวรฤทธเดช เจาครองนครนานสถาปนาวดใหม ตงชอวา วดมงเมอง ตามชอทเรยกเสาหลกเมองวา เสามงเมอง ตอมาป 2527ไดมการรอถอนและสรางอโบสถหลงใหมเปนแบบลานนารวมสมยแบบในปจจบน

http://www.paiduaykan.com/76_province/north/nan/watmingmuang.html

2

3

1

http://www.paiduaykan.com/76_province/north/nan/watmingmuang.html



7.3 วธเอา “รป” ลงใน Google Earth ท าได 2 วธคอ 1. Upload รปจากในเครองคอมพวเตอรของตนเอง (ขอนจะเปดดไดเฉพาะในเครองของตนเองเทานน) 2. Upload รปผานเวบ

เวบทฝากรป http://www.flickr.com/ (แนะน า) แตตองม Account e-mail ของ Yahoo

http://photobucket.com/ http://imageshack.us/

3. จากนน คลกขวาทหมดเดม >> เลอก คณสมบต

http://photobucket.com/

http://imageshack.us/



4. ทชองค าอธบาย ใส Code HTML งายๆ คอ

<img src = “ทอยไฟล/ชอไฟล.jpg”></img> <img src="D:/Picture/watmingmuang.jpg" ></img>



7.4 วธเอา VDO ลงใน Google Earth 1. วธทงายทสดคอ Upload VDO ของเราไวใน Youtube (www.youtube) หรอ คนหา VDO จาก Youtube ตวอยาง สบคนค าวา “วดมงเมอง”

http://www.youtube.com/watch?v=zRxx5FPZJyY&feature=related

2. จากนนไปท ค าวา “ฝง” ให Copy code ดานลางมาแปะ ไวใน Google Earth ทเราปกหมดไว วางไวตรงค าอธบาย

<iframe title="YouTube video player" width="480" height="390"

src="http://www.youtube.com/embed/zRxx5FPZJyY" frameborder="0" allowfullscreen></iframe>

http://www.youtube/

http://www.youtube.com/watch?v=zRxx5FPZJyY&feature=related



3. ผลลพธทได คอ จะมทงค าอธบายสถานท รปภาพ และวดโอ

4. จากนน Save สถานทไวเปนสถานทของตวเอง คลกขวาทสถานททเราปกหมด บนทกสถานทเปน Watmingmuang.kmz

Documents

คู่มือโปรแกรม Quantum GIS Version 1.7.4 ...123.242.165.136/document_file/document/I0443.pdf · 2014-09-17 · คู่มือโปรแกรม Quantum