Upload
others
View
9
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
www.watmarpjan.org
ดจต พจารณากาย
พระธรรมเทศนา
พระอาจารยอนนต อกญจโน
วดมาบจนทร อ.เมอง จ.ระยอง
(สาขาวดหนองปาพงท ๗๓)
www.watmarpjan.org
ดจต พจารณากาย
ผดำาเนนการ / ผจดพมพ
คณะศษยานศษย วดมาบจนทร
ต. แกลง อ. เมอง จ. ระยอง ๒๑๑๖๐
โทร. ๐-๓๘๐๒-๖๒๕๑
สงวนลขสทธ
วดมาบจนทร
พมพเผยแผเปนธรรมทาน หามจำาหนาย
ทานใดประสงคจดทำาเปนธรรมบรรณาการ
โปรดตดตอวดมาบจนทร
เย จตตำ สญญเมสสนต โมกขนต มารพนธนา
ผใดตามรกษาจตของตน ผนนจะพนจากบวงของมาร
www.watmarpjan.org
ดจต พจารณากาย
ผดำาเนนการ / ผจดพมพ
คณะศษยานศษย วดมาบจนทร
ต. แกลง อ. เมอง จ. ระยอง ๒๑๑๖๐
โทร. ๐-๓๘๐๒-๖๒๕๑
สงวนลขสทธ
วดมาบจนทร
พมพเผยแผเปนธรรมทาน หามจำาหนาย
ทานใดประสงคจดทำาเปนธรรมบรรณาการ
โปรดตดตอวดมาบจนทร
เย จตตำ สญญเมสสนต โมกขนต มารพนธนา
ผใดตามรกษาจตของตน ผนนจะพนจากบวงของมาร
www.watmarpjan.org
4 5
ในโอกาสตอไปน ใหเราฟงธรรมะ นงสมาธกได ถอ
เปนการปฏบตธรรม ทำาจตของเราใหมนอยกบลมหายใจ แลว
กเสยงของธรรมะทอาตมาจะพดตอไปนในการศกษา ในการ
ปฏบตธรรม ในหลกสตรสตปฏฐานสตร อนทเรานงอยตรงน
สำารวมกายสำารวมวาจาอยน กเปนศลอยในตวนะ เรากตงใจ
สมาทานศล ๕ หรอศล ๘ หรอเราไมไดสมาทานจากพระ
สมปตตะวรต กใหสมาทานเอง คอเมอเรานงสมาธอยทบานกด
เรากตงใจวาเราจะมศลอยน เมอเราตงใจวาเราจะมศล นเปน
สมปตตะวรต ความสงบของกายวาจานเกดขนแลว เมอความ
สงบของกายวาจาเกดขน กเปนศล อานสงสของศลนน เมอเรา
รกษาศลจะทำาใหเกดสมาธ สมาธทอบรมดแลวใหเกดปญญา
ปญญาทเราอบรมดแลวจะเกดวชชา หรอวมตต หลดพนได
สรางผรดแลจต
www.watmarpjan.org
4 5
ในโอกาสตอไปน ใหเราฟงธรรมะ นงสมาธกได ถอ
เปนการปฏบตธรรม ทำาจตของเราใหมนอยกบลมหายใจ แลว
กเสยงของธรรมะทอาตมาจะพดตอไปนในการศกษา ในการ
ปฏบตธรรม ในหลกสตรสตปฏฐานสตร อนทเรานงอยตรงน
สำารวมกายสำารวมวาจาอยน กเปนศลอยในตวนะ เรากตงใจ
สมาทานศล ๕ หรอศล ๘ หรอเราไมไดสมาทานจากพระ
สมปตตะวรต กใหสมาทานเอง คอเมอเรานงสมาธอยทบานกด
เรากตงใจวาเราจะมศลอยน เมอเราตงใจวาเราจะมศล นเปน
สมปตตะวรต ความสงบของกายวาจานเกดขนแลว เมอความ
สงบของกายวาจาเกดขน กเปนศล อานสงสของศลนน เมอเรา
รกษาศลจะทำาใหเกดสมาธ สมาธทอบรมดแลวใหเกดปญญา
ปญญาทเราอบรมดแลวจะเกดวชชา หรอวมตต หลดพนได
สรางผรดแลจต
www.watmarpjan.org
6 7
เพราะฉะนนตอนนเรากมศลแลว มศล มกาย วาจาท
สงบแลว เมอเรามกายวาจาทสงบน เรากจะมาฝกจตของเรา
นะ เพราะบคคลใดทตามรกษาจตของตน บคคลนนยอมจะ
พนจากบวงของมาร การฝกจต หรอวาในจตตานปสสนา
สตปฏฐาน กอยในสตปฏฐาน ๔ การปฏบตนนะ
คณธรรม หรอธรรมะทจะทำาใหเรารธรรมะ โพธปกขย-
ธรรม นนจะเปน อรยสจ ๔ สมมปปธาน ๔ อนทรย ๕ พละ ๕
โพชฌงค ๗ หรอวาอรยมรรคมองค ๘ นเปนตน กเปนธรรม
ทขยายออกมาเทานนละ แตแลวกรวมอยทเรา อยในศล สมาธ
แลวกปญญาตรงน เมอเรามานงสมาธ กำาหนดสตของเรานอย
ในปจจบน อนนเปนวธหนงในการปฏบต เพออะไร เพอจะมา
รวมเอาสตของเราใหเขามาอยในอารมณอนเดยว
ทงวนเราจะมหนาทการงานมากมายทตองคด บางครง
เรากตามสตไมทน ในระหวางวน เมอเรามานง วนหนงนงสก
ครงชวโมง ถามโอกาสเวลา กไมไดเนนวาจะตองทำาสมาธ
มากหรอก เมอมโอกาสเวลาแลว เรากมานงรวมจตของเรา
เพอทจะไดมาด วาตอนนจตของเรานไปคดอะไรอย เราตองการ
ใหจตของเราสงบอยกบลมหายใจเขา ลมหายใจออก จตของเรา
จะอยไหม
การฝกครงแรกๆ เลย เราอาจจะนงแคหานาทกนงไมได
นงไมไดแลวทำาไม เพราะจตมนรอน มนฟงซาน มนรำาคาญใจ
มนหงดหงดใจสารพดอยาง บางครงนงไปแลวเหมอนมตว
อะไรมาไตตามตวบาง หงดหงดนงไมไดแตเมอเราพยายาม
อดทนเสยกอน เมอเราอดทนอดกลนได สมาธของเรากเรม
จะดขน การนงสมาธเรากนงได นงไดอย แตยงไมสงบกไม
เปนไร เรากฝกอยางนไปทกวนๆ เมอเรามโอกาสมเวลา แต
ในระหวางวนนน เรากจะตองมสต สตนสำาคญนะ สตนคอ
ความระลกได สมปชญญะ ความรตวทวพรอม เมอมสต
มสมปชญญะ กมปญญาทจะรเทาทนในอารมณ
เพราะฉะนน อยางหลวงปชา ทานจงสอนใหเรานมารกษา
จต เมออาตมาไดเดนจงกรมภาวนาอย กอยากจะทราบหนทาง
ปฏบตทมนแจงชด และใหไดผลเรวทสดวาจะทำาอยางไร อาตมา
กไดอปฏฐากอยกบหลวงปชาหลายป ไดรบใชทานมา ไดเรยนร
ในธรรมะ ทานกสอนธรรมะ
วนหนงทานกเทศนขนมา หลงจากทอาตมาไดเดนจงกรม
ในชวงบายๆ อยากจะทราบจรงๆ แจงชดวาทางไหนจะเปน
ทางทเราจะปฏบตไดถกตอง แลวกรธรรมไดเรวๆ เหนธรรม
เรวๆ แลวบรรลธรรมไดเรวๆ มวธยอ วธลดอยางไรนะ ในคน
www.watmarpjan.org
6 7
เพราะฉะนนตอนนเรากมศลแลว มศล มกาย วาจาท
สงบแลว เมอเรามกายวาจาทสงบน เรากจะมาฝกจตของเรา
นะ เพราะบคคลใดทตามรกษาจตของตน บคคลนนยอมจะ
พนจากบวงของมาร การฝกจต หรอวาในจตตานปสสนา
สตปฏฐาน กอยในสตปฏฐาน ๔ การปฏบตนนะ
คณธรรม หรอธรรมะทจะทำาใหเรารธรรมะ โพธปกขย-
ธรรม นนจะเปน อรยสจ ๔ สมมปปธาน ๔ อนทรย ๕ พละ ๕
โพชฌงค ๗ หรอวาอรยมรรคมองค ๘ นเปนตน กเปนธรรม
ทขยายออกมาเทานนละ แตแลวกรวมอยทเรา อยในศล สมาธ
แลวกปญญาตรงน เมอเรามานงสมาธ กำาหนดสตของเรานอย
ในปจจบน อนนเปนวธหนงในการปฏบต เพออะไร เพอจะมา
รวมเอาสตของเราใหเขามาอยในอารมณอนเดยว
ทงวนเราจะมหนาทการงานมากมายทตองคด บางครง
เรากตามสตไมทน ในระหวางวน เมอเรามานง วนหนงนงสก
ครงชวโมง ถามโอกาสเวลา กไมไดเนนวาจะตองทำาสมาธ
มากหรอก เมอมโอกาสเวลาแลว เรากมานงรวมจตของเรา
เพอทจะไดมาด วาตอนนจตของเรานไปคดอะไรอย เราตองการ
ใหจตของเราสงบอยกบลมหายใจเขา ลมหายใจออก จตของเรา
จะอยไหม
การฝกครงแรกๆ เลย เราอาจจะนงแคหานาทกนงไมได
นงไมไดแลวทำาไม เพราะจตมนรอน มนฟงซาน มนรำาคาญใจ
มนหงดหงดใจสารพดอยาง บางครงนงไปแลวเหมอนมตว
อะไรมาไตตามตวบาง หงดหงดนงไมไดแตเมอเราพยายาม
อดทนเสยกอน เมอเราอดทนอดกลนได สมาธของเรากเรม
จะดขน การนงสมาธเรากนงได นงไดอย แตยงไมสงบกไม
เปนไร เรากฝกอยางนไปทกวนๆ เมอเรามโอกาสมเวลา แต
ในระหวางวนนน เรากจะตองมสต สตนสำาคญนะ สตนคอ
ความระลกได สมปชญญะ ความรตวทวพรอม เมอมสต
มสมปชญญะ กมปญญาทจะรเทาทนในอารมณ
เพราะฉะนน อยางหลวงปชา ทานจงสอนใหเรานมารกษา
จต เมออาตมาไดเดนจงกรมภาวนาอย กอยากจะทราบหนทาง
ปฏบตทมนแจงชด และใหไดผลเรวทสดวาจะทำาอยางไร อาตมา
กไดอปฏฐากอยกบหลวงปชาหลายป ไดรบใชทานมา ไดเรยนร
ในธรรมะ ทานกสอนธรรมะ
วนหนงทานกเทศนขนมา หลงจากทอาตมาไดเดนจงกรม
ในชวงบายๆ อยากจะทราบจรงๆ แจงชดวาทางไหนจะเปน
ทางทเราจะปฏบตไดถกตอง แลวกรธรรมไดเรวๆ เหนธรรม
เรวๆ แลวบรรลธรรมไดเรวๆ มวธยอ วธลดอยางไรนะ ในคน
www.watmarpjan.org
8 9
นนหลวงปชาทานกจะเทศนวา คนเรานนะ มตา มห มจมก
มลน มกาย มใจ เรยกวาอายตนะภายใน อายตนะภายนอก
เรากทราบดวา มรป มเสยง มกลน มรส มโผฏฐพพะ
มธรรมารมณ ดวยกน ๖ ประการเหมอนกน ภายใน ๖ ประการ
ภายนอก ๖ ประการนละ
อายตนะทงภายในและภายนอกน เมอกระทบกนแลว
เรยกวาผสสะ เมอผสสะเกดขน กจะเกดเวทนาขนเกด
ความรสกเปนสข เปนทกข ไมสข ไมทกข ขนมา เปนธรรมชาต
ธรรมดา แตวาเวทนามนเกดแลวน มนจะเปนปจจยใหเกดตณหา
ฉะนนตณหาน จะเกดขนได กเพราะวามเวทนา เวทนาจะเกด
ขนไดเพราะมผสสะ เรากมอายตนะกนทกคน เรากรบร
ในอายตนะภายนอก เพราะฉะนน กเลสมนจะเกดขนตรง
ผสสะนเอง ตรงตาเหนรปน กเลสมนจะเกดขนแลว หฟงเสยง
จมกไดกลน ลนสมผสรส กายถกตองโผฏฐพพะ รธรรมารมณ
ดวยใจ กเลสจะเกดขนตอนทมผสสะนะ
หลวงปชาจะยกตวอยางชดๆ แจงๆ วา มะนาวนน
มรสเปรยว แตรสเปรยวนน ทความรสกเปรยวอยในมะนาว
นน แตวาถายงไมไดมาแตะลนของเราแลว เรากยงไมรสก
วาเปรยว ความเปรยวจะอยในมะนาวหรออยตรงทผสสะน
เมอรสนนมากระทบกบลน เกดความรสกเปรยวขน เราก
รสกรบรรสเดยวนเอง อารมณทเขามากระทบนละ รบรแลว
กเลสกจะเกดขนตรงน ตรงผสสะทกระทบกนทงภายใน
ภายนอก ทานจงสอนใหเรานนมสตรเทาทนผสสะทมา
กระทบ
เมอผสสะมากระทบกบอายตนะของเราภายใน เราจะ
ตองพจารณาแลวสอนจตของเรา ไมใหยนด แลวกไมให
ยนราย ยนดกเปนกามสขลกานโยโค ยนรายกเปน อตตะกลม-
ถานโยโค อยในทางสองทางทไมสงบ ความพอใจนะ ทำาใจของ
เราใหพอใจแลวในอารมณนนใจกไมสงบ มนจะดนรน มนจะ
เกดตณหา เกดอปาทาน เกดความปรงความแตงไมจบ ความ
ไมพอใจ อตตกลมถานโยโคนน เกดขนในใจของเราแลวเปน
อยางไรละ กทำาใจของเราใหวนวายอก ใจของเราใหเกดวภวตณหา
นะกไมจบอก ไมสงบอก ทานจงบอกวาใหพจารณา ไมใหจต
ของเรายนด หรอยนราย ตรงนสำาคญ โยมตองจำาการปฏบต
ใหได วาใจนเปนของกลางๆ หรอวาใจนประภสสรนะเปนของ
ทมความผองใสแตเดม แตกเลสมนจรมาภายหลง มนกจะมา
ปรงแตงในจตใจของเรานนใหวนวายขนมา เพราะฉะนนเราจะ
ตองพยายามใหมความร ทำาใจของเราใหมความบรสทธดวยสต
www.watmarpjan.org
8 9
นนหลวงปชาทานกจะเทศนวา คนเรานนะ มตา มห มจมก
มลน มกาย มใจ เรยกวาอายตนะภายใน อายตนะภายนอก
เรากทราบดวา มรป มเสยง มกลน มรส มโผฏฐพพะ
มธรรมารมณ ดวยกน ๖ ประการเหมอนกน ภายใน ๖ ประการ
ภายนอก ๖ ประการนละ
อายตนะทงภายในและภายนอกน เมอกระทบกนแลว
เรยกวาผสสะ เมอผสสะเกดขน กจะเกดเวทนาขนเกด
ความรสกเปนสข เปนทกข ไมสข ไมทกข ขนมา เปนธรรมชาต
ธรรมดา แตวาเวทนามนเกดแลวน มนจะเปนปจจยใหเกดตณหา
ฉะนนตณหาน จะเกดขนได กเพราะวามเวทนา เวทนาจะเกด
ขนไดเพราะมผสสะ เรากมอายตนะกนทกคน เรากรบร
ในอายตนะภายนอก เพราะฉะนน กเลสมนจะเกดขนตรง
ผสสะนเอง ตรงตาเหนรปน กเลสมนจะเกดขนแลว หฟงเสยง
จมกไดกลน ลนสมผสรส กายถกตองโผฏฐพพะ รธรรมารมณ
ดวยใจ กเลสจะเกดขนตอนทมผสสะนะ
หลวงปชาจะยกตวอยางชดๆ แจงๆ วา มะนาวนน
มรสเปรยว แตรสเปรยวนน ทความรสกเปรยวอยในมะนาว
นน แตวาถายงไมไดมาแตะลนของเราแลว เรากยงไมรสก
วาเปรยว ความเปรยวจะอยในมะนาวหรออยตรงทผสสะน
เมอรสนนมากระทบกบลน เกดความรสกเปรยวขน เราก
รสกรบรรสเดยวนเอง อารมณทเขามากระทบนละ รบรแลว
กเลสกจะเกดขนตรงน ตรงผสสะทกระทบกนทงภายใน
ภายนอก ทานจงสอนใหเรานนมสตรเทาทนผสสะทมา
กระทบ
เมอผสสะมากระทบกบอายตนะของเราภายใน เราจะ
ตองพจารณาแลวสอนจตของเรา ไมใหยนด แลวกไมให
ยนราย ยนดกเปนกามสขลกานโยโค ยนรายกเปน อตตะกลม-
ถานโยโค อยในทางสองทางทไมสงบ ความพอใจนะ ทำาใจของ
เราใหพอใจแลวในอารมณนนใจกไมสงบ มนจะดนรน มนจะ
เกดตณหา เกดอปาทาน เกดความปรงความแตงไมจบ ความ
ไมพอใจ อตตกลมถานโยโคนน เกดขนในใจของเราแลวเปน
อยางไรละ กทำาใจของเราใหวนวายอก ใจของเราใหเกดวภวตณหา
นะกไมจบอก ไมสงบอก ทานจงบอกวาใหพจารณา ไมใหจต
ของเรายนด หรอยนราย ตรงนสำาคญ โยมตองจำาการปฏบต
ใหได วาใจนเปนของกลางๆ หรอวาใจนประภสสรนะเปนของ
ทมความผองใสแตเดม แตกเลสมนจรมาภายหลง มนกจะมา
ปรงแตงในจตใจของเรานนใหวนวายขนมา เพราะฉะนนเราจะ
ตองพยายามใหมความร ทำาใจของเราใหมความบรสทธดวยสต
www.watmarpjan.org
10 11
ดวยปญญาของเรา
เพราะฉะนน กเลสเมอมนเกดขนตรงทมผสสะมากระ
ทบ แลวเกดเวทนา เกดตณหา เกดอปาทาน ทกขมเพราะยด
กคออปาทานความยดมนถอมน วาเรา วาของของเรา มเรา
มของของเรา ขนมานนแหละ กเกดความทกขเกดขน เรากจะ
ตองมสต ระมดระวงแลว ระมดระวงตา
และเมอเหนรป เราตองระมดระวงไว พจารณาไมให
จตของเรายนดหรอยนราย ตรงนตรงทจตไมยนด แลวก
ไมยนราย อยตรงกลางๆ จะอยตรงกลางๆ นละ เราจะได
เหนธรรมะ เราจะรธรรมะ เราจะเหนธรรมะ เราจะบรรล
ธรรมะ กตรงกลางๆ น
ทานพระอญญาโกณฑญญะ เมอไดฟงเทศนของ
พระพทธเจา ทพระองคไดตรสรในวนวสาขปรณมบชา นแหละ
ซงวนนกเปนวนทครบรอบในวนวสาขปรณมบชา ทพระพทธเจา
ของเราไดประสต ตรสร แลวกเสดจดบขนธปรนพพาน ยอลง
มาแลว พระพทธเจาประสตทแรกเรยกวาเจาชายสทธตถะราช-
กมาร แลวกตองมาตรสรเปนพระสมมาสมพทธเจา แลวกเสดจ
ดบขนธปรนพพาน อนนนกเปนเรองของกายเนอ ของรปกาย
เนอ แตพดถงในเรองสภาวะจตใจของพระองคนน พระพทธเจา
www.watmarpjan.org
10 11
ดวยปญญาของเรา
เพราะฉะนน กเลสเมอมนเกดขนตรงทมผสสะมากระ
ทบ แลวเกดเวทนา เกดตณหา เกดอปาทาน ทกขมเพราะยด
กคออปาทานความยดมนถอมน วาเรา วาของของเรา มเรา
มของของเรา ขนมานนแหละ กเกดความทกขเกดขน เรากจะ
ตองมสต ระมดระวงแลว ระมดระวงตา
และเมอเหนรป เราตองระมดระวงไว พจารณาไมให
จตของเรายนดหรอยนราย ตรงนตรงทจตไมยนด แลวก
ไมยนราย อยตรงกลางๆ จะอยตรงกลางๆ นละ เราจะได
เหนธรรมะ เราจะรธรรมะ เราจะเหนธรรมะ เราจะบรรล
ธรรมะ กตรงกลางๆ น
ทานพระอญญาโกณฑญญะ เมอไดฟงเทศนของ
พระพทธเจา ทพระองคไดตรสรในวนวสาขปรณมบชา นแหละ
ซงวนนกเปนวนทครบรอบในวนวสาขปรณมบชา ทพระพทธเจา
ของเราไดประสต ตรสร แลวกเสดจดบขนธปรนพพาน ยอลง
มาแลว พระพทธเจาประสตทแรกเรยกวาเจาชายสทธตถะราช-
กมาร แลวกตองมาตรสรเปนพระสมมาสมพทธเจา แลวกเสดจ
ดบขนธปรนพพาน อนนนกเปนเรองของกายเนอ ของรปกาย
เนอ แตพดถงในเรองสภาวะจตใจของพระองคนน พระพทธเจา
www.watmarpjan.org
12 13
ทเปนพระพทธเจาจรงๆ เกดขน กเกดขนในวนวสาขะ
วนนเองทพระสมมาสมพทธเจาเกดขนครงแรกในโลก
เกดขนครงแรกนนเปนเจาชายสทธตถะราชกมารกอน แตพอมา
วนวสาขะ ความเปนสมมาสมพทธะน เกดขนแลวนะ เกดขน
แลว พอพระสมมาสมพทธะเกดขนแลวเกดพระปญญาทรแจง
ในวนนกคอวนตรสร เมอตรสรแลว กเปนพระสมมาสมพทธเจา
ทางจตใจ เมอเปนพระสมมาสมพทธเจานน กเลสของพระองค
กไมมแลว กเลสหมดไปแลว กเลสตายจากไปแลว กรวมกน
อยแลวในวนนเองวนทพระพทธเจาประสต ตรสรแลวกเสดจ
ดบขนธปรนพพาน กอยในวนเดยวกน ทงทางดานของจตใจน
แลวพระองคตรสรอะไร พระองคพจารณาธรรมะวาโดย
อทปปจยตา ธรรมทอาศยกนแลวเกดขน เมอมผสสะกมเวทนา
เมอมเวทนากมตณหา มอปาทาน พจารณากลบไปกลบมาแลว
ถงอวชชาเปนตนเปนเหต ในทสด พระองคกละอวชชาได ประสต
ตรสร ปรนพพาน กอยในวนเดยวกนนเอง
เมอพวกเรามาปฏบตธรรม ทกคนกคงมงหวงทจะตองการ
รธรรมะเหนธรรมะ เราตองการทจะเขาใจธรรมะอยางแจมแจง
ไมสงสย กขอใหพวกเรานน ตามดจตใจของพวกเรา ตามด
จตใจของพวกเราวา จตของเรานนเปนอยางไรนะ ตามดจตใน
จตตานปสสนากจะสอนเอาไววา จตของเราตอนนมความฟงซาน
หรอเปลา จตของเราตอนนมความลงเลสงสยไหม จตของเรา
ตอนนมความพอใจ หรอยนด หรอยนราย หรอเกดราคะ โทสะ
โมหะ กใหเรารจกตามดจตของเราอยเสมอ จะยนจะเดน
จะนงจะนอน กมาฝกจตตามดจตของเรากนนะ มาฝกจตกน
ตอไปน พยายามนะ
นกปฏบตจะตองดจตของเรา เมอเขาวาเรา เรารสก
เปนอยางไร เราไมพอใจ เกดความโกรธ เกดความโกรธแลว
กมความปรงแตง เรากดจตของเราใหรวา ตอนนจตของเรา
กำาลงโกรธอย จตของเรากำาลงพยาบาทปองราย
เกดความยนรายแลว เราจะตองมาปรบใหจตของเรา
อยกลางๆ เราจะทำาอยางไร เมออากาศรอนเรากตองใชของเยน
เปนของแกกนนะ ทำาใหเกดสภาวะเปนกลางนนเอง เมอใจของเรา
รอนดวยอารมณ เรากพจารณา ถาเรามสตปญญาพอ เพยง
สอนจตของเราวา “จตเอย ความโกรธนไมดนะ อยาไปยด
มนถอมน ตวเราไมมนะ ไมมตวเราตวเขานะ” เราสอนจต
ของเราอยางน จตของเรากยอมรบความเปนจรงแลวกสงบ จต
ของเรากกลบมาอยในความปกต ไมยนดแลวกไมยนราย เรา
จะตองพยายามรกษาความไมยนดไมยนรายนใหอยไดนานๆ
www.watmarpjan.org
12 13
ทเปนพระพทธเจาจรงๆ เกดขน กเกดขนในวนวสาขะ
วนนเองทพระสมมาสมพทธเจาเกดขนครงแรกในโลก
เกดขนครงแรกนนเปนเจาชายสทธตถะราชกมารกอน แตพอมา
วนวสาขะ ความเปนสมมาสมพทธะน เกดขนแลวนะ เกดขน
แลว พอพระสมมาสมพทธะเกดขนแลวเกดพระปญญาทรแจง
ในวนนกคอวนตรสร เมอตรสรแลว กเปนพระสมมาสมพทธเจา
ทางจตใจ เมอเปนพระสมมาสมพทธเจานน กเลสของพระองค
กไมมแลว กเลสหมดไปแลว กเลสตายจากไปแลว กรวมกน
อยแลวในวนนเองวนทพระพทธเจาประสต ตรสรแลวกเสดจ
ดบขนธปรนพพาน กอยในวนเดยวกน ทงทางดานของจตใจน
แลวพระองคตรสรอะไร พระองคพจารณาธรรมะวาโดย
อทปปจยตา ธรรมทอาศยกนแลวเกดขน เมอมผสสะกมเวทนา
เมอมเวทนากมตณหา มอปาทาน พจารณากลบไปกลบมาแลว
ถงอวชชาเปนตนเปนเหต ในทสด พระองคกละอวชชาได ประสต
ตรสร ปรนพพาน กอยในวนเดยวกนนเอง
เมอพวกเรามาปฏบตธรรม ทกคนกคงมงหวงทจะตองการ
รธรรมะเหนธรรมะ เราตองการทจะเขาใจธรรมะอยางแจมแจง
ไมสงสย กขอใหพวกเรานน ตามดจตใจของพวกเรา ตามด
จตใจของพวกเราวา จตของเรานนเปนอยางไรนะ ตามดจตใน
จตตานปสสนากจะสอนเอาไววา จตของเราตอนนมความฟงซาน
หรอเปลา จตของเราตอนนมความลงเลสงสยไหม จตของเรา
ตอนนมความพอใจ หรอยนด หรอยนราย หรอเกดราคะ โทสะ
โมหะ กใหเรารจกตามดจตของเราอยเสมอ จะยนจะเดน
จะนงจะนอน กมาฝกจตตามดจตของเรากนนะ มาฝกจตกน
ตอไปน พยายามนะ
นกปฏบตจะตองดจตของเรา เมอเขาวาเรา เรารสก
เปนอยางไร เราไมพอใจ เกดความโกรธ เกดความโกรธแลว
กมความปรงแตง เรากดจตของเราใหรวา ตอนนจตของเรา
กำาลงโกรธอย จตของเรากำาลงพยาบาทปองราย
เกดความยนรายแลว เราจะตองมาปรบใหจตของเรา
อยกลางๆ เราจะทำาอยางไร เมออากาศรอนเรากตองใชของเยน
เปนของแกกนนะ ทำาใหเกดสภาวะเปนกลางนนเอง เมอใจของเรา
รอนดวยอารมณ เรากพจารณา ถาเรามสตปญญาพอ เพยง
สอนจตของเราวา “จตเอย ความโกรธนไมดนะ อยาไปยด
มนถอมน ตวเราไมมนะ ไมมตวเราตวเขานะ” เราสอนจต
ของเราอยางน จตของเรากยอมรบความเปนจรงแลวกสงบ จต
ของเรากกลบมาอยในความปกต ไมยนดแลวกไมยนราย เรา
จะตองพยายามรกษาความไมยนดไมยนรายนใหอยไดนานๆ
www.watmarpjan.org
14 15
ตรงทไมยนดไมยนรายตรงน ไมใชวาไมมอะไร มนจะมความ
สงบใจมความปต มความสข มความสงบอยในตวเองเลย ไมใช
วาไมมอะไรเลยนะ มนวาง แลวกไมมความชมชนใจไมใชอยาง
นน มนจะมความสขอกชนดหนงทเรยกวา “นรามสสข” สขท
ไมตองอาศยสงภายนอก ไมตองอาศยรป เสยง กลน รส
โผฏฐพพะ ธรรมารมณ เปนสขทเหนอกวาความสขอนในโลกน
เรยกวาเปน โลกตตระ
เพราะฉะนน เมอพวกเรานมาปฏบตกตองตามรกษาจต
จตตอนนเรามราคะไหม จตของเรามราคะ มความยนดพอใจ
ในวตถสงของ จตของเรามความยนดพอใจในรปทมวญญาณครอง
เรากรจก กใหมสตเอาไววาตอนนจตของเรามความยนดนะ
จตของเรายนดอยในขอบเขตของศลธรรม กเปนธรรมดา ถาจต
ของเรามนยนดจะมากเกนไป เรากมาพจารณาถงความไมเทยง
ของวตถสงของทงหลายในโลกนนนะ สอนจตวามนไมเทยงนะ
วตถสงของทงหลายในโลกเกดขน ตงอย แลวกดบไป
เปนธรรมดา นเรากสอนจตของเราอยางน เมอเราสอนจต
ของเราอยางน จตกนงสงบกลบมาสความเปนกลางอก
จตของเรายนดในรปทมวญญาณครอง รปคน รปสตว
เรากสอนจตของเราทำานองนละ ใหเหนความเปนจรงวาคนเรา
เกดมาแลวกแก แกแลวกเจบ เจบแลวกตายนะ หาความสวย
หาความงาม หาความคงทนถาวรไมได หาตวตนของเราไมได
อนน มนกเปนปญญาอบรมจตใหเกดสมาธนะ เรากตาม
รกษาจตของเราอยางนทงวน เรากจะมเวลาปฏบต อยรวมกน
กบททำางาน อยทบาน เรากมเวลาปฏบต เพราะเราดจตของเรา
เรากเหนแลว จตของเรามนจะกระเพอมไป มนยนด มนยนราย
มนพอใจ มนฟงซาน รำาคาญใจกรจก มนฟงซานเรองอะไรฟงซาน
เรองอะไรกพจารณาวา เออ จะฟงซานไปทำาไม คนเราเกดมา
กแก เจบ ตายนะ เออ จตอยาไปยดมนถอมนเลย อยางนเปนตน
เมอเราตามรกษาจต รจตอยางน ความสงบของจตเกด
ขน ขณกสมาธเกดขนในจตของเรา ความสงบเลกนอยนะ เกด
วบหนงขนมา มปต มความอมใจนะ วตกวจาร ปต สข
วตกวจาร กคอเราพจารณาธรรมะนนอยแลว ดจตอย
แลว มนยดมนถอมนหรอเปลา เมอเราตามดจตอยางน แลวก
วตกวจารอยนะ สอนจตของเราอย กเกดความเขาใจ ไมยดมน
ถอมน จตกเกดปต มความอมใจ กเขาใจความจรง เอาชนะ
ความรสกยดมนถอมนได เราเอาชนะ ไดเพยงเลกนอย ความ
สงบเลกนอยเกดขน เรากควรภมใจวานแหละเปนแนวทางปฏบต
ทถกตองแลว จตของเราสงบแลวมปต ปตนคอความอมใจนะ
www.watmarpjan.org
14 15
ตรงทไมยนดไมยนรายตรงน ไมใชวาไมมอะไร มนจะมความ
สงบใจมความปต มความสข มความสงบอยในตวเองเลย ไมใช
วาไมมอะไรเลยนะ มนวาง แลวกไมมความชมชนใจไมใชอยาง
นน มนจะมความสขอกชนดหนงทเรยกวา “นรามสสข” สขท
ไมตองอาศยสงภายนอก ไมตองอาศยรป เสยง กลน รส
โผฏฐพพะ ธรรมารมณ เปนสขทเหนอกวาความสขอนในโลกน
เรยกวาเปน โลกตตระ
เพราะฉะนน เมอพวกเรานมาปฏบตกตองตามรกษาจต
จตตอนนเรามราคะไหม จตของเรามราคะ มความยนดพอใจ
ในวตถสงของ จตของเรามความยนดพอใจในรปทมวญญาณครอง
เรากรจก กใหมสตเอาไววาตอนนจตของเรามความยนดนะ
จตของเรายนดอยในขอบเขตของศลธรรม กเปนธรรมดา ถาจต
ของเรามนยนดจะมากเกนไป เรากมาพจารณาถงความไมเทยง
ของวตถสงของทงหลายในโลกนนนะ สอนจตวามนไมเทยงนะ
วตถสงของทงหลายในโลกเกดขน ตงอย แลวกดบไป
เปนธรรมดา นเรากสอนจตของเราอยางน เมอเราสอนจต
ของเราอยางน จตกนงสงบกลบมาสความเปนกลางอก
จตของเรายนดในรปทมวญญาณครอง รปคน รปสตว
เรากสอนจตของเราทำานองนละ ใหเหนความเปนจรงวาคนเรา
เกดมาแลวกแก แกแลวกเจบ เจบแลวกตายนะ หาความสวย
หาความงาม หาความคงทนถาวรไมได หาตวตนของเราไมได
อนน มนกเปนปญญาอบรมจตใหเกดสมาธนะ เรากตาม
รกษาจตของเราอยางนทงวน เรากจะมเวลาปฏบต อยรวมกน
กบททำางาน อยทบาน เรากมเวลาปฏบต เพราะเราดจตของเรา
เรากเหนแลว จตของเรามนจะกระเพอมไป มนยนด มนยนราย
มนพอใจ มนฟงซาน รำาคาญใจกรจก มนฟงซานเรองอะไรฟงซาน
เรองอะไรกพจารณาวา เออ จะฟงซานไปทำาไม คนเราเกดมา
กแก เจบ ตายนะ เออ จตอยาไปยดมนถอมนเลย อยางนเปนตน
เมอเราตามรกษาจต รจตอยางน ความสงบของจตเกด
ขน ขณกสมาธเกดขนในจตของเรา ความสงบเลกนอยนะ เกด
วบหนงขนมา มปต มความอมใจนะ วตกวจาร ปต สข
วตกวจาร กคอเราพจารณาธรรมะนนอยแลว ดจตอย
แลว มนยดมนถอมนหรอเปลา เมอเราตามดจตอยางน แลวก
วตกวจารอยนะ สอนจตของเราอย กเกดความเขาใจ ไมยดมน
ถอมน จตกเกดปต มความอมใจ กเขาใจความจรง เอาชนะ
ความรสกยดมนถอมนได เราเอาชนะ ไดเพยงเลกนอย ความ
สงบเลกนอยเกดขน เรากควรภมใจวานแหละเปนแนวทางปฏบต
ทถกตองแลว จตของเราสงบแลวมปต ปตนคอความอมใจนะ
www.watmarpjan.org
16 17
ความอมใจ ความสขใจ เกดขนเรากตามดจต ตามรกษาจต
ของเราอยางนไปเรอยไป
ระมดระวงสงภายนอก สำาคญกจรงอย แตวาการปฏบต
การละวางน หลวงพอชา สอนวาสำาคญกวา บางครงจะมอารมณ
อะไรมากมายเขามาสใจของเรา ใจของเรามนวาวน ใจของเรา
มนวนวายกตามนะ เรากจะตองฝกจต แลวใหจตของเรานม
เมตตา มกรณา มมทตา มอเบกขา คอมธรรมะมารกษาจตของ
เราดวย เมอใจของเรามเมตตา กพรอมทจะใหอภยกบคนอนเขา
อารมณทมากระทบ โทสะมนกเกดไดยาก มกรณาคดชวยเหลอ
คนทไดรบทกข มทตาจตดใจกบคนอนเขา จตของเรากไมอจฉา
รษยา เหนคนอนเขาเพลยงพลำา เรากไม ซำาเตม นเรามพรหม-
วหาร ๔ อยเตมหวใจของเราละ อยางน เรากจะรกษาจตของ
เรา ตอนไปเรากมสตระมดระวง อารมณอะไรทจะเขามาให
ตงใจไว
วนนเราตนขนมาแลว ชวตนไมแนนอน เราอายกป
กเดอน กวน แลวเราจะมอายเหลออกกป กเดอน กวนนะ
สมมตวา อายขยของคนเรา ๗๕ ป ตอนนเราจะเหลอกป เราก
ลบดนะ ตงอายของเรา ตง ๗๕ ปไว แลวกลบดวยอายของเรา
กจะรวามนเหลอนอยลงไปทกวนๆ แลว เมออายของเราเหลอ
นอยลงไปทกวนแลว วนนนะ ตงใจไว เราจะไมโกรธใคร จะไม
พยาบาทใคร จะไมปองรายใคร จะไมอจฉารษยา จะไมซำาเตม
ใคร คอเราจะตงอยในศล ตงอยในกายวาจาทสงบเปนศล
เราจะละความโลภ เราจะละความโกรธ เราจะละความหลง น
คอความตงใจกอน
ถงจะตงใจอยางน แตเมอมการกระทบอารมณขนมา
แลว ความตงใจมนกหายไป กเลสมนมกำาลงมากกวา มรรคม
กำาลงนอย เมอกเลสมกำาลงมากกวา มรรคมกำาลงนอย มนก
จะยดมนถอมน ทำาใหใจของเรายดมนถอมน เกดความโกรธ
เกดความโลภ เกดความหลงอก เรากสไมไหว ถาแผเมตตา
ตอนนนกแผไมได เพราะเรามนโมโหแลว กไมเปนไร ดจต
ของเราไววา ตอนนมนโมโหแลว มนโกรธแลวนะ กรไว รไว
มนจะปรงแตง กรวามนกำาลงปรงแตงอย ยงระงบความปรงแตง
ไมไดกไมเปนไร เมอมโอกาสเวลามานงสมาธอก ทำาจตใหมนนง
เราอาจจะวางได นกถงหนาคนทเราโกรธ เราเกลยด เราก
แผเมตตาได เออ! พอไปเจอหนากนอก เอา! สไมไหวอกแลว
โมโหอกแลว เรากตองตอสอยางนแหละ
พยายามลดทฐลดมานะอยางนเรอยไป ในทสด วน
หนงเรากสามารถเอาชนะอารมณของเราได อารมณทเรา
www.watmarpjan.org
16 17
ความอมใจ ความสขใจ เกดขนเรากตามดจต ตามรกษาจต
ของเราอยางนไปเรอยไป
ระมดระวงสงภายนอก สำาคญกจรงอย แตวาการปฏบต
การละวางน หลวงพอชา สอนวาสำาคญกวา บางครงจะมอารมณ
อะไรมากมายเขามาสใจของเรา ใจของเรามนวาวน ใจของเรา
มนวนวายกตามนะ เรากจะตองฝกจต แลวใหจตของเรานม
เมตตา มกรณา มมทตา มอเบกขา คอมธรรมะมารกษาจตของ
เราดวย เมอใจของเรามเมตตา กพรอมทจะใหอภยกบคนอนเขา
อารมณทมากระทบ โทสะมนกเกดไดยาก มกรณาคดชวยเหลอ
คนทไดรบทกข มทตาจตดใจกบคนอนเขา จตของเรากไมอจฉา
รษยา เหนคนอนเขาเพลยงพลำา เรากไม ซำาเตม นเรามพรหม-
วหาร ๔ อยเตมหวใจของเราละ อยางน เรากจะรกษาจตของ
เรา ตอนไปเรากมสตระมดระวง อารมณอะไรทจะเขามาให
ตงใจไว
วนนเราตนขนมาแลว ชวตนไมแนนอน เราอายกป
กเดอน กวน แลวเราจะมอายเหลออกกป กเดอน กวนนะ
สมมตวา อายขยของคนเรา ๗๕ ป ตอนนเราจะเหลอกป เราก
ลบดนะ ตงอายของเรา ตง ๗๕ ปไว แลวกลบดวยอายของเรา
กจะรวามนเหลอนอยลงไปทกวนๆ แลว เมออายของเราเหลอ
นอยลงไปทกวนแลว วนนนะ ตงใจไว เราจะไมโกรธใคร จะไม
พยาบาทใคร จะไมปองรายใคร จะไมอจฉารษยา จะไมซำาเตม
ใคร คอเราจะตงอยในศล ตงอยในกายวาจาทสงบเปนศล
เราจะละความโลภ เราจะละความโกรธ เราจะละความหลง น
คอความตงใจกอน
ถงจะตงใจอยางน แตเมอมการกระทบอารมณขนมา
แลว ความตงใจมนกหายไป กเลสมนมกำาลงมากกวา มรรคม
กำาลงนอย เมอกเลสมกำาลงมากกวา มรรคมกำาลงนอย มนก
จะยดมนถอมน ทำาใหใจของเรายดมนถอมน เกดความโกรธ
เกดความโลภ เกดความหลงอก เรากสไมไหว ถาแผเมตตา
ตอนนนกแผไมได เพราะเรามนโมโหแลว กไมเปนไร ดจต
ของเราไววา ตอนนมนโมโหแลว มนโกรธแลวนะ กรไว รไว
มนจะปรงแตง กรวามนกำาลงปรงแตงอย ยงระงบความปรงแตง
ไมไดกไมเปนไร เมอมโอกาสเวลามานงสมาธอก ทำาจตใหมนนง
เราอาจจะวางได นกถงหนาคนทเราโกรธ เราเกลยด เราก
แผเมตตาได เออ! พอไปเจอหนากนอก เอา! สไมไหวอกแลว
โมโหอกแลว เรากตองตอสอยางนแหละ
พยายามลดทฐลดมานะอยางนเรอยไป ในทสด วน
หนงเรากสามารถเอาชนะอารมณของเราได อารมณทเรา
www.watmarpjan.org
18 19
เคยโกรธ เคยเกลยดมนกจะเบาลงไป เพราะความเหนผด
ของเราน เพราะคนเราทเกดขนมามความคดแตกตางกน ม
ความเหนแตกตางกนไป บางทเรากไมชอบใจเพราะความเหน
ของเขาไมตรงกบเรา ความเหนของเราไมตรงกบเขา เกดความ
ยดมนถอมนขนมาแลว มนกเปนทกขขนมา เพราะฉะนน เรา
ตองระมดระวงแลวตามรกษาจต ปฏบตกน ผใดตามรกษาจตของ
ตน บคคลนนกจะพนจากบวงของมาร
“เย จตตง สญญะเมสสนต โมกขนต มาระพนธะ
นา” พระพทธเจากตรสสอนอยางน เพราะฉะนนจตนกเหมอน
เดกนอยๆ เกดขนมาแลว เดกจะคลานไปนะ ถาไมมผปกครอง
ดแล แลวจะไปจบเอาไฟขนมากรอน คลานไปตกนำาตกบอกม
อนตรายมากมายทเดยว เพราะวาไมมคนทดแล จตของเราน
กเหมอนกน ถาไมมผทจะดแลจต ผรมาดแลจตแลวนนะ จตน
เปนจตอนาถามากทเดยว ลำาบากทกขยากมากเลย เพราะ
ฉะนนเราจะตองสรางผรขนมา ผรนจะเปนผทตามรกษาจต
วาจตนจะเปนอยางไร ถาจตมนดใจมากเกนไป กเตอน มนไม
แนนะ จตนมนชงมากเกนไปกไมแนนะ
หลวงปชาจงสอนวา พระพทธเจาอยทความไมแน ไมเทยง
น ใหเราสอนจตเถอะ เออ อนนเราชอบจรงๆ เลย อาหารนเรา
กชอบมาก คนนเรากชอบมาก เออ! เรากดจตสอนวามนไมแน
นะ ไมเทยงนะ ทกทวงไว คนนเราไมชอบเลย เราเกลยดจรงๆ
กบอกวาอนนกไมแนนะ ไมเทยงนะ สอนจตไปอยางน
ทานบอกวาตรงนจะทำาใหจตของเรามปญญา ทานวาตนฝอยลม
รากไปอยกลางอากาศมนกอยไดนะ
อบายวธทจะใหจตของเรามปญญานน กคอ อนจจง
ทกขง อนตตา เราตองสอนจตของเราอยเสมอใหรวาสรรพสง
ในโลก สงทเราชอบพอใจ จะเปนวตถสงของกด นนนะ มนไม
เทยงมนไมแน รปนกายนกไมเทยง ไมแนนะ ความรสกรกกด
ความรสกชงกด ชอบกด เกลยดกด กลวกด มนกไมเทยงแท
แนนอน
ตามรกษาจตของเรา เมอเราตามรกษาจตอยางน จตก
จะสงบเขามา มปตใจ มสขใจ เกดขนมาไดเพยงเลกนอย เรา
กควรภมใจแลว เมอถงโอกาสเวลา ทำาสมาธ นงสมาธ สำาคญ
ไหม กจะเปนอปกรณทจะชวยเหลอในการปฏบต ในการเจรญ
สตของเราใหมนดขนไปอก สงเสรมซงกนและกน จะเจรญสต
อยอยางเดยวเลยทงวน บางทกำาลงของสตมนกออนเกนไป
ความตงมนของใจไมม เรากตองมาเสรมในการทำาจตของเรา
ใหนงบาง หรอพกผอนบาง เหมอนเราทำาการงานกนทงวน
www.watmarpjan.org
18 19
เคยโกรธ เคยเกลยดมนกจะเบาลงไป เพราะความเหนผด
ของเราน เพราะคนเราทเกดขนมามความคดแตกตางกน ม
ความเหนแตกตางกนไป บางทเรากไมชอบใจเพราะความเหน
ของเขาไมตรงกบเรา ความเหนของเราไมตรงกบเขา เกดความ
ยดมนถอมนขนมาแลว มนกเปนทกขขนมา เพราะฉะนน เรา
ตองระมดระวงแลวตามรกษาจต ปฏบตกน ผใดตามรกษาจตของ
ตน บคคลนนกจะพนจากบวงของมาร
“เย จตตง สญญะเมสสนต โมกขนต มาระพนธะ
นา” พระพทธเจากตรสสอนอยางน เพราะฉะนนจตนกเหมอน
เดกนอยๆ เกดขนมาแลว เดกจะคลานไปนะ ถาไมมผปกครอง
ดแล แลวจะไปจบเอาไฟขนมากรอน คลานไปตกนำาตกบอกม
อนตรายมากมายทเดยว เพราะวาไมมคนทดแล จตของเราน
กเหมอนกน ถาไมมผทจะดแลจต ผรมาดแลจตแลวนนะ จตน
เปนจตอนาถามากทเดยว ลำาบากทกขยากมากเลย เพราะ
ฉะนนเราจะตองสรางผรขนมา ผรนจะเปนผทตามรกษาจต
วาจตนจะเปนอยางไร ถาจตมนดใจมากเกนไป กเตอน มนไม
แนนะ จตนมนชงมากเกนไปกไมแนนะ
หลวงปชาจงสอนวา พระพทธเจาอยทความไมแน ไมเทยง
น ใหเราสอนจตเถอะ เออ อนนเราชอบจรงๆ เลย อาหารนเรา
กชอบมาก คนนเรากชอบมาก เออ! เรากดจตสอนวามนไมแน
นะ ไมเทยงนะ ทกทวงไว คนนเราไมชอบเลย เราเกลยดจรงๆ
กบอกวาอนนกไมแนนะ ไมเทยงนะ สอนจตไปอยางน
ทานบอกวาตรงนจะทำาใหจตของเรามปญญา ทานวาตนฝอยลม
รากไปอยกลางอากาศมนกอยไดนะ
อบายวธทจะใหจตของเรามปญญานน กคอ อนจจง
ทกขง อนตตา เราตองสอนจตของเราอยเสมอใหรวาสรรพสง
ในโลก สงทเราชอบพอใจ จะเปนวตถสงของกด นนนะ มนไม
เทยงมนไมแน รปนกายนกไมเทยง ไมแนนะ ความรสกรกกด
ความรสกชงกด ชอบกด เกลยดกด กลวกด มนกไมเทยงแท
แนนอน
ตามรกษาจตของเรา เมอเราตามรกษาจตอยางน จตก
จะสงบเขามา มปตใจ มสขใจ เกดขนมาไดเพยงเลกนอย เรา
กควรภมใจแลว เมอถงโอกาสเวลา ทำาสมาธ นงสมาธ สำาคญ
ไหม กจะเปนอปกรณทจะชวยเหลอในการปฏบต ในการเจรญ
สตของเราใหมนดขนไปอก สงเสรมซงกนและกน จะเจรญสต
อยอยางเดยวเลยทงวน บางทกำาลงของสตมนกออนเกนไป
ความตงมนของใจไมม เรากตองมาเสรมในการทำาจตของเรา
ใหนงบาง หรอพกผอนบาง เหมอนเราทำาการงานกนทงวน
www.watmarpjan.org
20 21
นแหละ เราไมใหรางกายพกผอนเลย เรากจะอยไมได
เพราะฉะนนตองมการพก
เมอเราเจรญสต พจารณาอารมณในจตของเราอยเสมอ
แลว มนกเกดความเหนอย ความเมอย ความลาของจตได
คอกำาลงไมมแลว รยนด กรจกอยวาตอนนมนยนดนะ มนชอบ
นะ มนปรงแตงนะ แตวาเราละความปรงแตงไมได เหมอน
รถเราวงมาเรวๆ แลวเราไปเบรค กเบรคไมอยนนแหละ ก
แสดงวาเบรคของเรามนไมดแลว เบรคไมอยแลว เพราะ
วารถของเรามนวงเรวเกนไป กใช เบรคของเราไมดกใช
ทำาใหลนไถล ถนนมนลนไถลกใช มนลนไถลไปเรอยๆ
มนกจะไปชนอะไรหลายสงหลายอยาง เกดอนตรายขนมา
นนเอง
จตของเรานกเหมอนกน สตของเรามนออนลงไป
แลว ความตงมนไมมแลว มนเกดยนดเรากรจก เกดยนราย
เรากรจก แตวาความยนดมนไมหยด ยนรายมนไมหยด มน
ปรงมนแตงไปเรอยไปอยางน ในทสดแลว มนกอนตราย
แลว มนกเกดความยนดมากขนๆ ยนรายกยนรายมาก
ขนๆ จตของเรามนกหนออกจากความเปนกลางไปแลว
จตของเรามนหนจากความไมยนดไมยนรายไปมากแลว
คอมนเอยงไปทางซาย หรอมนเอยงไปทางขวามากเกนไปแลว
เพราะฉะนน ทำาอยางไรละทน เรากตองมาวางอารมณ
ภายนอกเสยกอน เราจะตองมาคดถงคำาสอนของพระชนวรณ
โดยอานาปานสตกรรมฐานภาวนา คอทำาใหเกดความกลมกลน
พระพทธเจาจะพจารณาในปฏจสมปบาทธรรม นน สมาธของ
พระองคกทรงตงมนไดดนะ ตงมนไดดแลว มกำาลงกพจารณา
ไดตลอดเลย พจารณาไดทเดยวเลยสชวโมงรวดกสามารถสำาเรจ
เปนพระสมมาสมพทธเจาได หรอวาทานอญญาโกณฑญญะ
สมาธทานทรงตวแลว ไดฟงธรรมของพระพทธเจาวาสงใด
สงหนง มความเกดขนเปนธรรมดา สงทงหมดยอมมความดบไป
เปนธรรมดา กเขาใจชดสามารถละตว ละตนเปนพระโสดาบนได
นคอสมาธนน ตงมน สตนนจดจออยในการฟงธรรม ในการ
พจารณาเปนของคกน
เมอเรานน ทำาการงานไปมาก ทางรางกายกตองพกผอน
เมอเราใชสตพจารณาไปมาก ปญญาไปมากแลว กเมอยลา
ตองหนกลบเขามาทำาสมาธบาง วนหนงกพยายามมานงสมาธ
จนจตของเรามนสงบ ปตสขเกดขน กายเบา จตเบา ในเบองตน
นนแหละ สมาธเปนของอศจรรย เมอจตของเรารวมเขามา
ความคดมนนอยลงๆ แลวน มอกจะหายไปทละขาง เทาหาย
www.watmarpjan.org
20 21
นแหละ เราไมใหรางกายพกผอนเลย เรากจะอยไมได
เพราะฉะนนตองมการพก
เมอเราเจรญสต พจารณาอารมณในจตของเราอยเสมอ
แลว มนกเกดความเหนอย ความเมอย ความลาของจตได
คอกำาลงไมมแลว รยนด กรจกอยวาตอนนมนยนดนะ มนชอบ
นะ มนปรงแตงนะ แตวาเราละความปรงแตงไมได เหมอน
รถเราวงมาเรวๆ แลวเราไปเบรค กเบรคไมอยนนแหละ ก
แสดงวาเบรคของเรามนไมดแลว เบรคไมอยแลว เพราะ
วารถของเรามนวงเรวเกนไป กใช เบรคของเราไมดกใช
ทำาใหลนไถล ถนนมนลนไถลกใช มนลนไถลไปเรอยๆ
มนกจะไปชนอะไรหลายสงหลายอยาง เกดอนตรายขนมา
นนเอง
จตของเรานกเหมอนกน สตของเรามนออนลงไป
แลว ความตงมนไมมแลว มนเกดยนดเรากรจก เกดยนราย
เรากรจก แตวาความยนดมนไมหยด ยนรายมนไมหยด มน
ปรงมนแตงไปเรอยไปอยางน ในทสดแลว มนกอนตราย
แลว มนกเกดความยนดมากขนๆ ยนรายกยนรายมาก
ขนๆ จตของเรามนกหนออกจากความเปนกลางไปแลว
จตของเรามนหนจากความไมยนดไมยนรายไปมากแลว
คอมนเอยงไปทางซาย หรอมนเอยงไปทางขวามากเกนไปแลว
เพราะฉะนน ทำาอยางไรละทน เรากตองมาวางอารมณ
ภายนอกเสยกอน เราจะตองมาคดถงคำาสอนของพระชนวรณ
โดยอานาปานสตกรรมฐานภาวนา คอทำาใหเกดความกลมกลน
พระพทธเจาจะพจารณาในปฏจสมปบาทธรรม นน สมาธของ
พระองคกทรงตงมนไดดนะ ตงมนไดดแลว มกำาลงกพจารณา
ไดตลอดเลย พจารณาไดทเดยวเลยสชวโมงรวดกสามารถสำาเรจ
เปนพระสมมาสมพทธเจาได หรอวาทานอญญาโกณฑญญะ
สมาธทานทรงตวแลว ไดฟงธรรมของพระพทธเจาวาสงใด
สงหนง มความเกดขนเปนธรรมดา สงทงหมดยอมมความดบไป
เปนธรรมดา กเขาใจชดสามารถละตว ละตนเปนพระโสดาบนได
นคอสมาธนน ตงมน สตนนจดจออยในการฟงธรรม ในการ
พจารณาเปนของคกน
เมอเรานน ทำาการงานไปมาก ทางรางกายกตองพกผอน
เมอเราใชสตพจารณาไปมาก ปญญาไปมากแลว กเมอยลา
ตองหนกลบเขามาทำาสมาธบาง วนหนงกพยายามมานงสมาธ
จนจตของเรามนสงบ ปตสขเกดขน กายเบา จตเบา ในเบองตน
นนแหละ สมาธเปนของอศจรรย เมอจตของเรารวมเขามา
ความคดมนนอยลงๆ แลวน มอกจะหายไปทละขาง เทาหาย
www.watmarpjan.org
22 23
ไปทละขาง บางครงรางกายกหายไปครงตว หายไปหมด
ทงตวเลย รสกสบาย ถาจตของเราสงบขนไปอกระดบหนง
มนเหมอนกบลอยอยกลางอากาศ นนะมนเบามากแลว
รสกสบาย โลงโปรงมากเลย
เมอเราออกมาจากความสงบ สตของเราจะพจารณาใน
รป ในนาม มนกสบายนะ เราจะกำาหนดดจตของเราน มนยนด
ไหม มนยนรายไหม เรากเหนชดแจงทเดยว อารมณทเขามา
กระทบเราจะรทนทเลยนะ เราจะมสตรทนเลย สตรทนความ
คดมนกจะดบไป คอเรามราคะ เรากรวาจตของเรามราคะ จต
ของเรามโทสะกรวาจตของเรามโทสะ จตของเรามโมหะ
เรากรจตของเรามโมหะนะ จตมโลภ มโกรธ มหลง กรจก โลภ
โกรธ หลง เกดขนไดอยางไรเรากรจก เกดขนเพราะมการกระ
ทบมความยดมนถอมน จตของเรานนปราศจากราคะ โทสะ
โมหะ กรจกนะ ปราศจากไดอยางไรกคอ ความไมยดมน
ถอมน เรากรจก อยางนแหละ เรากรจกวธแนวปฏบตแลวตรง
ทจตของเราไมยนด ตรงทจตของเราไมยนรายนละ
ในเมอพวกเราจะฟงเทศน ฟงไปหลายๆ กณฑ กตาม
ครบาอาจารยททานเทศนสอน ททานรแลว ทานไดรธรรมแลว
เหนธรรมแลว ทานกจะมาบอกสอนวธหรอแนวทางปฏบต
www.watmarpjan.org
22 23
ไปทละขาง บางครงรางกายกหายไปครงตว หายไปหมด
ทงตวเลย รสกสบาย ถาจตของเราสงบขนไปอกระดบหนง
มนเหมอนกบลอยอยกลางอากาศ นนะมนเบามากแลว
รสกสบาย โลงโปรงมากเลย
เมอเราออกมาจากความสงบ สตของเราจะพจารณาใน
รป ในนาม มนกสบายนะ เราจะกำาหนดดจตของเราน มนยนด
ไหม มนยนรายไหม เรากเหนชดแจงทเดยว อารมณทเขามา
กระทบเราจะรทนทเลยนะ เราจะมสตรทนเลย สตรทนความ
คดมนกจะดบไป คอเรามราคะ เรากรวาจตของเรามราคะ จต
ของเรามโทสะกรวาจตของเรามโทสะ จตของเรามโมหะ
เรากรจตของเรามโมหะนะ จตมโลภ มโกรธ มหลง กรจก โลภ
โกรธ หลง เกดขนไดอยางไรเรากรจก เกดขนเพราะมการกระ
ทบมความยดมนถอมน จตของเรานนปราศจากราคะ โทสะ
โมหะ กรจกนะ ปราศจากไดอยางไรกคอ ความไมยดมน
ถอมน เรากรจก อยางนแหละ เรากรจกวธแนวปฏบตแลวตรง
ทจตของเราไมยนด ตรงทจตของเราไมยนรายนละ
ในเมอพวกเราจะฟงเทศน ฟงไปหลายๆ กณฑ กตาม
ครบาอาจารยททานเทศนสอน ททานรแลว ทานไดรธรรมแลว
เหนธรรมแลว ทานกจะมาบอกสอนวธหรอแนวทางปฏบต
www.watmarpjan.org
24 25
อนเดยวกน อนนเราไมตองสงสยในแนวทางปฏบตเลย
หลวงปชาน อฐทานกเปนพระธาตแลว แสดงสกขพยานวา
แนวทางปฏบตททานสอนน ดำาเนนมาถกตองแนนอนรอย
เปอรเซนต ทจะทำาจตของเรานนใหบรสทธหลดพนไดตามทาน
กคอการฝกจตไมใหยนด แลวกไมใหยนราย โดยการตาม
รกษาจต ตามรจต
เมอเราตามรจตน จตของเรานนมนกไมเสย จตกม
ความสมดล เปรยบเสมอนวาเรามววมควาย กมคนเลยงด
ถาเกดวาเราไมเลยงดควายใหด กจะไปกนขาวกลาเขาเสยหายได
จตนกเหมอนกน อารมณอะไรเขามามนกจะเขาไปยดมนถอมน
เหนดเหนงาม เหนวาเปนของสวยงาม เหนวาเปนของทเทยง
แทถาวร เกดความยดมนถอมน เกดผสสะ กระทบกนแลวเกด
เวทนา เวทนาแลวเกดตณหา เกดอปาทาน เกดภพ เกดชาต
อยตรงน
เมอเรามสตรเทาทนตรงนนะ กเลสกไมเกดตรงน
ภพชาตกไมเกดตรงน ตรงนแหละ ตรงทไมยนดแลวกไมยนราย
ตรงนเปนทางทเราจะไดเหนธรรมะ เปนแนวทางทพวกเรานน
จะไดบรรลเสยซงธรรมะ ซงฆราวาสทงหลายกทำาได ปฏบตได
พวกเรามศล ๕ ทบรสทธ พวกเรามศรทธาในพระพทธเจา
พระพทธ พระธรรม พระสงฆ อยในหวใจของเราเตมแลว
ไมตองใหใครมาบอกเราวา เราอยในขนไหน อยตอนไหน
เพราะวาผทมศรทธาเลอมใสในพระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ
มศล ๕ เปนปกต มทานเปนปกตอยเสมอ ทานบอกวาบารมธรรม
นนจะบรรลซงพระโสดาบนอยแลว อยางนเปนบารมธรรมะท
เกดขนแกพวกเราอยแลว เพยงแตวาเมอไหร ศล สมาธ ปญญา
รวมกนเขามาเรากจะเหนแจงชดมากขนในจตใจของเรา
กขอใหเราเขาใจในแนวทางปฏบต ในสายพระกรรมฐาน
ไมใหยนด ไมใหยนราย ครงหนงอาตมาเดนจงกรมอยนะ
หลวงปชาเทศนตรงนเลย กจบไดเลย แนวทางปฏบตนะ
ตองไมยนดไมยนราย ตรงนเอง แมวาเราจะปฏบตมาแลว
บางครงกสงสยขนมาบาง เพราะอะไร เพราะเปนธรรมดา
ของการเดนมรรค ถงเราจะรแจงเหนจรงมาแลว บางครงกเลส
มนเกดขนมามนครอบงำา เราไดยนไดฟงกรแจงอก ละอารมณ
เหลานนไปไดอก ละความยดมนถอมนไปไดอก
เพราะฉะนนเบองตน ศรทธา ความเชอ ความเลอมใส
เรามในพระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ อยเตมหวใจแลว
เรยกวาอจลศรทธา ศรทธาทไมหวนไหวแลว เมอเราศรทธา ไม
หวนไหวแลว ในการทำาทาน ในการรกษาศล เรามอยเตมอย
www.watmarpjan.org
24 25
อนเดยวกน อนนเราไมตองสงสยในแนวทางปฏบตเลย
หลวงปชาน อฐทานกเปนพระธาตแลว แสดงสกขพยานวา
แนวทางปฏบตททานสอนน ดำาเนนมาถกตองแนนอนรอย
เปอรเซนต ทจะทำาจตของเรานนใหบรสทธหลดพนไดตามทาน
กคอการฝกจตไมใหยนด แลวกไมใหยนราย โดยการตาม
รกษาจต ตามรจต
เมอเราตามรจตน จตของเรานนมนกไมเสย จตกม
ความสมดล เปรยบเสมอนวาเรามววมควาย กมคนเลยงด
ถาเกดวาเราไมเลยงดควายใหด กจะไปกนขาวกลาเขาเสยหายได
จตนกเหมอนกน อารมณอะไรเขามามนกจะเขาไปยดมนถอมน
เหนดเหนงาม เหนวาเปนของสวยงาม เหนวาเปนของทเทยง
แทถาวร เกดความยดมนถอมน เกดผสสะ กระทบกนแลวเกด
เวทนา เวทนาแลวเกดตณหา เกดอปาทาน เกดภพ เกดชาต
อยตรงน
เมอเรามสตรเทาทนตรงนนะ กเลสกไมเกดตรงน
ภพชาตกไมเกดตรงน ตรงนแหละ ตรงทไมยนดแลวกไมยนราย
ตรงนเปนทางทเราจะไดเหนธรรมะ เปนแนวทางทพวกเรานน
จะไดบรรลเสยซงธรรมะ ซงฆราวาสทงหลายกทำาได ปฏบตได
พวกเรามศล ๕ ทบรสทธ พวกเรามศรทธาในพระพทธเจา
พระพทธ พระธรรม พระสงฆ อยในหวใจของเราเตมแลว
ไมตองใหใครมาบอกเราวา เราอยในขนไหน อยตอนไหน
เพราะวาผทมศรทธาเลอมใสในพระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ
มศล ๕ เปนปกต มทานเปนปกตอยเสมอ ทานบอกวาบารมธรรม
นนจะบรรลซงพระโสดาบนอยแลว อยางนเปนบารมธรรมะท
เกดขนแกพวกเราอยแลว เพยงแตวาเมอไหร ศล สมาธ ปญญา
รวมกนเขามาเรากจะเหนแจงชดมากขนในจตใจของเรา
กขอใหเราเขาใจในแนวทางปฏบต ในสายพระกรรมฐาน
ไมใหยนด ไมใหยนราย ครงหนงอาตมาเดนจงกรมอยนะ
หลวงปชาเทศนตรงนเลย กจบไดเลย แนวทางปฏบตนะ
ตองไมยนดไมยนราย ตรงนเอง แมวาเราจะปฏบตมาแลว
บางครงกสงสยขนมาบาง เพราะอะไร เพราะเปนธรรมดา
ของการเดนมรรค ถงเราจะรแจงเหนจรงมาแลว บางครงกเลส
มนเกดขนมามนครอบงำา เราไดยนไดฟงกรแจงอก ละอารมณ
เหลานนไปไดอก ละความยดมนถอมนไปไดอก
เพราะฉะนนเบองตน ศรทธา ความเชอ ความเลอมใส
เรามในพระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ อยเตมหวใจแลว
เรยกวาอจลศรทธา ศรทธาทไมหวนไหวแลว เมอเราศรทธา ไม
หวนไหวแลว ในการทำาทาน ในการรกษาศล เรามอยเตมอย
www.watmarpjan.org
26 27
แลวน เรากมาปฏบต เมอเรามาปฏบตธรรมะ พวกเรากมศรทธา
มวรยะพยายาม มความเพยร ความเพยรทางจตนแหละ เราอย
บานกระมดระวง พอบานจะพดอะไร แมบานจะพดอะไร ลกเรา
จะพดอะไร เรายนดไหม เรายนรายไหม เราเกดอปาทานมาก
เกนไปไหม เรากดตรงจตใจของเรานแหละ อยททำางานเรา
กตามดจต ขบรถขบรากตามดจต รกษาจตของเราอยางนเรอย
ไป เรากเรยกวาเราปฏบตธรรมไดทกกาลทกสถานท
เพราะฉะนน พวกเราทงหลาย อนเปนพทธบรษท วนน
เปนวนสำาคญทองคสมเดจพระศาสดาของเรานน ทรงประสต
ตรสร และเสดจดบขนธปรนพพาน พระองคกไดประทานธรรมะ
ใหพวกเราปฏบตบชา พจารณาตามรกษาจต รกษาใจของเรา
ไมใหยนด ไมใหยนราย เกดปต เกดความสขใจ อมใจขนมา
เรยกวาเปนสมาธ มวตกวจาร ปต สข เอกคคตา เขามาแลว
ในทสดความอมใจน เรากจะรจกวามความสขอก
ชนดหนงทเราเคยรจกแตความสขในโลก สมาธนทำาใหใจ
ของเรามนอม แลวมนกเยนทเดยวนะ คดใหเปน มนกเยนสบาย
คดใหเปน คดอยกบพทโธ คดแตความด จตใจของเรากเยน
เมอยงคดอยในอารมณเดยวได จตใจของเรากยงเยนมากขน
ไปใหญ
เมอเราไดพจารณาแลว ปลอยวางในความยดมนถอมน
ในจตใจทสกแตวาจต ไมใชสตว บคคล ตวตน เราเขา ไมม
ปลอยวางไป เมอเรายดในความเยนแลว มนกจะรอน แตความ
เยนทเกดขนแลว เรากไมยดแลว ความรเกดขนในจตของเรา
เรากไมยดวาตวเราตวเขาแลว นนแหละ เรากเขาถงความเปน
จตตานปสสนา สตปฏฐาน จตใจของเราจะปลอดโปรงโลง ก
คอเราจะรธรรม แลวกเหนธรรม เหนพระนพพานในใจของเรา
ดงทอาตมาไดพดมา กสมควรแกเวลา เอวงกมดวยประการ
ฉะน.
www.watmarpjan.org
26 27
แลวน เรากมาปฏบต เมอเรามาปฏบตธรรมะ พวกเรากมศรทธา
มวรยะพยายาม มความเพยร ความเพยรทางจตนแหละ เราอย
บานกระมดระวง พอบานจะพดอะไร แมบานจะพดอะไร ลกเรา
จะพดอะไร เรายนดไหม เรายนรายไหม เราเกดอปาทานมาก
เกนไปไหม เรากดตรงจตใจของเรานแหละ อยททำางานเรา
กตามดจต ขบรถขบรากตามดจต รกษาจตของเราอยางนเรอย
ไป เรากเรยกวาเราปฏบตธรรมไดทกกาลทกสถานท
เพราะฉะนน พวกเราทงหลาย อนเปนพทธบรษท วนน
เปนวนสำาคญทองคสมเดจพระศาสดาของเรานน ทรงประสต
ตรสร และเสดจดบขนธปรนพพาน พระองคกไดประทานธรรมะ
ใหพวกเราปฏบตบชา พจารณาตามรกษาจต รกษาใจของเรา
ไมใหยนด ไมใหยนราย เกดปต เกดความสขใจ อมใจขนมา
เรยกวาเปนสมาธ มวตกวจาร ปต สข เอกคคตา เขามาแลว
ในทสดความอมใจน เรากจะรจกวามความสขอก
ชนดหนงทเราเคยรจกแตความสขในโลก สมาธนทำาใหใจ
ของเรามนอม แลวมนกเยนทเดยวนะ คดใหเปน มนกเยนสบาย
คดใหเปน คดอยกบพทโธ คดแตความด จตใจของเรากเยน
เมอยงคดอยในอารมณเดยวได จตใจของเรากยงเยนมากขน
ไปใหญ
เมอเราไดพจารณาแลว ปลอยวางในความยดมนถอมน
ในจตใจทสกแตวาจต ไมใชสตว บคคล ตวตน เราเขา ไมม
ปลอยวางไป เมอเรายดในความเยนแลว มนกจะรอน แตความ
เยนทเกดขนแลว เรากไมยดแลว ความรเกดขนในจตของเรา
เรากไมยดวาตวเราตวเขาแลว นนแหละ เรากเขาถงความเปน
จตตานปสสนา สตปฏฐาน จตใจของเราจะปลอดโปรงโลง ก
คอเราจะรธรรม แลวกเหนธรรม เหนพระนพพานในใจของเรา
ดงทอาตมาไดพดมา กสมควรแกเวลา เอวงกมดวยประการ
ฉะน.
www.watmarpjan.org
28 29
“ถาจตใจของเรานนตงมน
มพระพทธ พระธรรม และพระสงฆนน
เปนสรณะ ยอมตาย ไมยอมใหศลของเรา
นนขาด จตของเราตงมนดวยดมศรทธา
ในการทำาบญ สมาทานศลเปนปกต
อนนละเปนคณสมบตของพระโสดาบนบคคล”
-พระอาจารยอนนต อกญจโน
www.watmarpjan.org
28 29
“ถาจตใจของเรานนตงมน
มพระพทธ พระธรรม และพระสงฆนน
เปนสรณะ ยอมตาย ไมยอมใหศลของเรา
นนขาด จตของเราตงมนดวยดมศรทธา
ในการทำาบญ สมาทานศลเปนปกต
อนนละเปนคณสมบตของพระโสดาบนบคคล”
-พระอาจารยอนนต อกญจโน
www.watmarpjan.org
30 31
“อบายวธทจะใหจตของเรามปญญานน
กคอ อนจจง ทกขง อนตตา
เราตองสอนจตของเราอยเสมอ ใหรวา
สรรพสงในโลก สงทเราชอบ พอใจ จะเปน
วตถสงของกด นนนะ มนไมเทยง
มนไมแน รปนกายนกไมเทยง ไมแนนะ
ความรสกรกกด ความรสกชงกด ชอบกด
เกลยดกด กลวกด มนกไมเทยงแทแนนอน”
-พระโพธญาณเถร (ชา สภทโท)
www.watmarpjan.org
30 31
“อบายวธทจะใหจตของเรามปญญานน
กคอ อนจจง ทกขง อนตตา
เราตองสอนจตของเราอยเสมอ ใหรวา
สรรพสงในโลก สงทเราชอบ พอใจ จะเปน
วตถสงของกด นนนะ มนไมเทยง
มนไมแน รปนกายนกไมเทยง ไมแนนะ
ความรสกรกกด ความรสกชงกด ชอบกด
เกลยดกด กลวกด มนกไมเทยงแทแนนอน”
-พระโพธญาณเถร (ชา สภทโท)
www.watmarpjan.org
32 33
เรานงสมาธ เทาขวาทบเทาซาย มอขวาทบมอซาย
ตงกายใหตรง ดำารงสตของเราอยเฉพาะหนา ปจจบนนกำาหนดร
ลมหายใจของเรานเปนทตงของสต ลมหายใจเขากด
ลมหายใจออกกด ใหมสต เพราะสตนแปลวาความระลก
สมปชญญะความรตวทวพรอม เมอเราจะกำาหนดสตของเราให
อยในอารมณอนเดยว เชนวา ลมหายใจโดยมคำาบรกรรมภาวนา
กำากบ ในการทเรากำาหนดรลมหายใจ ดวยเพอทจตของเรา
ทมนคดนกปรงแตงออกไปขางนอก เราจะไดมสตอยกบ
คำาบรกรรม จะเปนพทโธกด ธมโมกด สงโฆกด กเปนคำาบรกรรม
หรอวาเปนอารมณของใจของเรา
ปฏบตลดตองพจารณากาย
www.watmarpjan.org
32 33
เรานงสมาธ เทาขวาทบเทาซาย มอขวาทบมอซาย
ตงกายใหตรง ดำารงสตของเราอยเฉพาะหนา ปจจบนนกำาหนดร
ลมหายใจของเรานเปนทตงของสต ลมหายใจเขากด
ลมหายใจออกกด ใหมสต เพราะสตนแปลวาความระลก
สมปชญญะความรตวทวพรอม เมอเราจะกำาหนดสตของเราให
อยในอารมณอนเดยว เชนวา ลมหายใจโดยมคำาบรกรรมภาวนา
กำากบ ในการทเรากำาหนดรลมหายใจ ดวยเพอทจตของเรา
ทมนคดนกปรงแตงออกไปขางนอก เราจะไดมสตอยกบ
คำาบรกรรม จะเปนพทโธกด ธมโมกด สงโฆกด กเปนคำาบรกรรม
หรอวาเปนอารมณของใจของเรา
ปฏบตลดตองพจารณากาย
www.watmarpjan.org
34 35
ใหเราเขาใจความหมายของการปฎบตวาการปฎบตนน
จดมงหมายของสมเดจพระสมมาสมพทธเจาตองการใหเรานนม
สตรอยในปจจบน ซงทานอาจจะแบงแยกในเรองของกาย เวทนา
จต ธรรม หรอสตปฎฐานทงส
เมอเรานงอยน เรากกำาหนดรทกาย คอความรสกวาเรา
นง รสกวาเราหายใจเขา หายใจออก กเปนเรองของกายเหมอน
กน เพราะลมหายใจกเปนหนงของกายธาตดน นำา ไฟ ลม ตอน
นเรากกำาหนดธาตลมเปนอารมณของใจ แสดงวาเราปฏบตถก
ทางตามคำาสอนของพระพทธเจาในอรยมรรคมองคแปด ท
พระองคสอนใหเราเดนอยในศล สมาธ และปญญา
เรานงอยน กายกสงบ วาจากสงบ กเปนศล เมอเรา
มศลแลว เมอเรากพยายามทจะมสตร อยในปจจบนน
จนจตใจของเรานนตงมนเปนสมาธ สมาธนแปลวา ความตงใจ
มน ถาใจของเรานมนไมตงมนแลว ปญญาเรามนกจะไมเกด
เรากจะไมรไมเหนตามความเปนจรงของสงขารได
ในสมยพทธกาลพระสงฆสาวกของพระพทธเจา
พรอมทงสาวกา ทไดฟงธรรมขององคสมเดจพระศาสดา
แลวพจารณาตามธรรมนน กไดบรรลเปนพระโสดาบน
พระสกทาคาม พระอนาคาม พระอรหนตจำานวนมาก กลวน
แลวแตวา ทานไดสรางสมอบรมวาสนาบารม มาแลวใน
อดตชาต จนบารมของทานนนเตมแลว เมอไดมาฟงธรรมของ
พระศาสดา พจารณาตามธรรม จตรวมลงมา เขาใจ
ไดอยางชดแจง จงสามารถตดกเลสใหเปนสมจเฉท-ปหานได
ทำาลายความเหนทผดวา ตวเราของเราลงได ในเบองตน
กเรยกวาเปนพระโสดาบน
พระโสดาบนบคคลน คอบคคลทตกแลวอยในกระแส
ของธรรมะ เปนผทมจตใจฝกใฝในเรองของการใหทาน
ในเรองของการรกษาศลเปนปกต มจตใจเลอมใสใน
พระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ เปนทพงหรอเปนสรณะ
อยในใจไมเสอมคลาย นบถอพระพทธเจา พระธรรม และพระ
สงฆน เปนทพงอนสงสด ยงเปนผมไตรสรณคมณ ดำารงจตอย
ในศลหาประการ เมอพบพานซงพระธรรมคำาสอนของพระพทธเจา
กพยายามเพยรปฏบต จนรจนเหนแจงซงธรรมะ เหนตามความ
เปนจรง เมอเหนธรรมะกเหนพระพทธเจานนเอง พระพทธเจา
กอยทธรรมะ
หลวงพอชาจงสอนวา คนเรานนปฏบตอยใน
ประเทศไทย ถาเหนธรรมะ กเหนพระพทธเจาอยใน
ประเทศไทยน ถาบรรลซงธรรมะ กบรรลซงความเปนพทธะ
www.watmarpjan.org
34 35
ใหเราเขาใจความหมายของการปฎบตวาการปฎบตนน
จดมงหมายของสมเดจพระสมมาสมพทธเจาตองการใหเรานนม
สตรอยในปจจบน ซงทานอาจจะแบงแยกในเรองของกาย เวทนา
จต ธรรม หรอสตปฎฐานทงส
เมอเรานงอยน เรากกำาหนดรทกาย คอความรสกวาเรา
นง รสกวาเราหายใจเขา หายใจออก กเปนเรองของกายเหมอน
กน เพราะลมหายใจกเปนหนงของกายธาตดน นำา ไฟ ลม ตอน
นเรากกำาหนดธาตลมเปนอารมณของใจ แสดงวาเราปฏบตถก
ทางตามคำาสอนของพระพทธเจาในอรยมรรคมองคแปด ท
พระองคสอนใหเราเดนอยในศล สมาธ และปญญา
เรานงอยน กายกสงบ วาจากสงบ กเปนศล เมอเรา
มศลแลว เมอเรากพยายามทจะมสตร อยในปจจบนน
จนจตใจของเรานนตงมนเปนสมาธ สมาธนแปลวา ความตงใจ
มน ถาใจของเรานมนไมตงมนแลว ปญญาเรามนกจะไมเกด
เรากจะไมรไมเหนตามความเปนจรงของสงขารได
ในสมยพทธกาลพระสงฆสาวกของพระพทธเจา
พรอมทงสาวกา ทไดฟงธรรมขององคสมเดจพระศาสดา
แลวพจารณาตามธรรมนน กไดบรรลเปนพระโสดาบน
พระสกทาคาม พระอนาคาม พระอรหนตจำานวนมาก กลวน
แลวแตวา ทานไดสรางสมอบรมวาสนาบารม มาแลวใน
อดตชาต จนบารมของทานนนเตมแลว เมอไดมาฟงธรรมของ
พระศาสดา พจารณาตามธรรม จตรวมลงมา เขาใจ
ไดอยางชดแจง จงสามารถตดกเลสใหเปนสมจเฉท-ปหานได
ทำาลายความเหนทผดวา ตวเราของเราลงได ในเบองตน
กเรยกวาเปนพระโสดาบน
พระโสดาบนบคคลน คอบคคลทตกแลวอยในกระแส
ของธรรมะ เปนผทมจตใจฝกใฝในเรองของการใหทาน
ในเรองของการรกษาศลเปนปกต มจตใจเลอมใสใน
พระพทธเจา พระธรรม พระสงฆ เปนทพงหรอเปนสรณะ
อยในใจไมเสอมคลาย นบถอพระพทธเจา พระธรรม และพระ
สงฆน เปนทพงอนสงสด ยงเปนผมไตรสรณคมณ ดำารงจตอย
ในศลหาประการ เมอพบพานซงพระธรรมคำาสอนของพระพทธเจา
กพยายามเพยรปฏบต จนรจนเหนแจงซงธรรมะ เหนตามความ
เปนจรง เมอเหนธรรมะกเหนพระพทธเจานนเอง พระพทธเจา
กอยทธรรมะ
หลวงพอชาจงสอนวา คนเรานนปฏบตอยใน
ประเทศไทย ถาเหนธรรมะ กเหนพระพทธเจาอยใน
ประเทศไทยน ถาบรรลซงธรรมะ กบรรลซงความเปนพทธะ
www.watmarpjan.org
36 37
อยในประเทศไทยนเอง ไมไดทประเทศอนเดย ถาเราเกด
ขนในสมยพทธกาล แมจะใกลพระพทธเจา จบชายจวรของทาน
พระพทธเจากตรสวายงไมไดเหนทาน เหนแตวารปกาย พระ
วรกายของทาน ซงมความบรสทธ แตยงไมไดเหนในกายธรรม
พวกเราไดเกดขนมาภายหลงพทธกาล เปนผมศรทธา
และปฏบตจนเกดปญญาญาณ รแจงเหนจรง ในทางทควรรควร
เหนกชอวา เรานนเหนพระพทธเจา
เมอเปนเชนน กขอใหพยายามพากเพยรหรอปฏบตตาม
คำาสอนของพระพทธองค ทในเบองตน พระองคกสอนใหพวก
เรานน เปนผทมทานการให บรจาคทาน บรจาคทรพยทำาบญ
นน เปนปกตของจตใจ และสงทยงใหญขนไปกวาการใหทาน
นน กคอการทพวกเรานนจะตองมศล การสำารวมกาย สำารวม
วาจา ใหมศลเปนสงทสำาคญ
อยางขอวาดวยเรองกาย เรากไมลก ไมขโมย
ไมประพฤตผดศลธรรมไมฆาสตวตดชวต ในหมวดแหงวาจา
กไมพดเทจ สอเสยด คำาหยาบและเพอเจอ ไมดมสราเมรย
อนนกเรยกวา ประกอบไปดวยกายสจรตและวจสจรต เมอเรา
ประกอบไปดวยกายสจรตและวจสจรต กเปนคณสมบตของพระ
โสดาบน
www.watmarpjan.org
36 37
อยในประเทศไทยนเอง ไมไดทประเทศอนเดย ถาเราเกด
ขนในสมยพทธกาล แมจะใกลพระพทธเจา จบชายจวรของทาน
พระพทธเจากตรสวายงไมไดเหนทาน เหนแตวารปกาย พระ
วรกายของทาน ซงมความบรสทธ แตยงไมไดเหนในกายธรรม
พวกเราไดเกดขนมาภายหลงพทธกาล เปนผมศรทธา
และปฏบตจนเกดปญญาญาณ รแจงเหนจรง ในทางทควรรควร
เหนกชอวา เรานนเหนพระพทธเจา
เมอเปนเชนน กขอใหพยายามพากเพยรหรอปฏบตตาม
คำาสอนของพระพทธองค ทในเบองตน พระองคกสอนใหพวก
เรานน เปนผทมทานการให บรจาคทาน บรจาคทรพยทำาบญ
นน เปนปกตของจตใจ และสงทยงใหญขนไปกวาการใหทาน
นน กคอการทพวกเรานนจะตองมศล การสำารวมกาย สำารวม
วาจา ใหมศลเปนสงทสำาคญ
อยางขอวาดวยเรองกาย เรากไมลก ไมขโมย
ไมประพฤตผดศลธรรมไมฆาสตวตดชวต ในหมวดแหงวาจา
กไมพดเทจ สอเสยด คำาหยาบและเพอเจอ ไมดมสราเมรย
อนนกเรยกวา ประกอบไปดวยกายสจรตและวจสจรต เมอเรา
ประกอบไปดวยกายสจรตและวจสจรต กเปนคณสมบตของพระ
โสดาบน
www.watmarpjan.org
38 39
ดกนงายๆ ไมตองพจารณาละเอยดลกซงอะไร ถาจตใจ
ของเรานนตงมน มพระพทธ พระธรรม พระสงฆ นน เปนสรณะ
ยอมตายไมยอมใหศลของเรานนขาด จตของเราตงมนดวยดม
ศรทธา ในการทำาบญทำาทาน สมาทานศลเปนปกต อนนละ เปน
คณสมบตของพระโสดาบนบคคล และกพยายามทจะลดละ
ทฏฐมานะตวเราของเรา ละอปาทาน ความยดถอในรป
ในนามอยเสมอไมไดขาด
เบองตนอาจจะเหนสภาวะ เหนวตถธาตทงหลาย
ในโลก เปนของไมจรงยงยน มความเกดขน ตงอยและดบไป
เปนธรรมดา หาสาระ หาแกนสารมได เปนคนทไมไดสงสมใน
ทรพยสนทงหลายมากมายจนเกนประมาณ อนนแหละ กเรยกวา
จตใจของผนนกเปนผทเขาถงแลว ซงพระพทธ พระธรรม พระ-
สงฆ จตใจตกกระแสแหงพระนพพาน ในชวตกปรารถนาทจะ
บรสทธหลดพน จากการเวยนวายตายเกดในวฏฏะสงสาร แต
ไมใชวามสามภรรยาแลวจะทงไปออกบวชทงหมดกคงความม
จตใจทดงามเอาไว ดำารงเพศฆราวาส มครอบครว มบตรภรรยา
สาม กทำาหนาทของความเปนสาม ภรรยา และบดามารดาของ
บตรเปนอยางด เชน ทานอนาถบณฑกเศรษฐ หรออบาสก ใน
สมยพทธกาล พรอมทงสาวกาอบาสกา เชน นางวสาขา มหา-
อบาสกา เปนตน กดำารงเพศอยในฆราวาสทงนน แตมบารมญาณ
สามารถรธรรมเหนธรรม มศรทธาเลอมใสในพระพทธเจา
พระธรรม พระสงฆ มจตใจดำารงตงมนอยในศลทงหาประการ
ในวนหยดกรกษาศลแปด บำาเพญบารมใหสงขนไปอก
เหนไดวาธรรมะของพระพทธเจาไมใชปฏบตเฉพาะพระสงฆ
แมแตฆราวาสถาปฏบตกจโดยความมสตอยในระหวางวน
ในการทำากจการงานทงหลายทเราไดทำาอยเปนประจำา
เมอเราทำาการงานนนๆ ไป กมสตรกษาใจ ดจตใจของเราไป
ดวยวาขณะนเรามความรสกเปนอยางไร จตใจมความโลภ หรอ
มความโกรธหรอมความหลง อนนมนกจะมาเกยวกบจตตาน
ปสสนา
เมอเราตามดจต รจต เหนจตของเรานนมความโกรธ ความ
พยาบาท เรากอยาพด อยาแสดงอาการกรยาทงหลายออกไป
เราเปนผมทมขนต ความอดทน โสรจจะ ความสงบเสงยม
รกษากาย วาจาของเราไวใหเรยบรอย อนนกเปนธรรมททำาให
เกดความงามขนทางกายและทางวาจาของเรา
เมอเราตามดจต ตามรจตของเราอยางน กเปนการปฏบต
ภาวนา การปฏบตภาวนาไมใชเราจะมานงสมาธอยางเดยว
จะตองมสตควบคไปดวย ตามรกษาจตของเราไปดวย
www.watmarpjan.org
38 39
ดกนงายๆ ไมตองพจารณาละเอยดลกซงอะไร ถาจตใจ
ของเรานนตงมน มพระพทธ พระธรรม พระสงฆ นน เปนสรณะ
ยอมตายไมยอมใหศลของเรานนขาด จตของเราตงมนดวยดม
ศรทธา ในการทำาบญทำาทาน สมาทานศลเปนปกต อนนละ เปน
คณสมบตของพระโสดาบนบคคล และกพยายามทจะลดละ
ทฏฐมานะตวเราของเรา ละอปาทาน ความยดถอในรป
ในนามอยเสมอไมไดขาด
เบองตนอาจจะเหนสภาวะ เหนวตถธาตทงหลาย
ในโลก เปนของไมจรงยงยน มความเกดขน ตงอยและดบไป
เปนธรรมดา หาสาระ หาแกนสารมได เปนคนทไมไดสงสมใน
ทรพยสนทงหลายมากมายจนเกนประมาณ อนนแหละ กเรยกวา
จตใจของผนนกเปนผทเขาถงแลว ซงพระพทธ พระธรรม พระ-
สงฆ จตใจตกกระแสแหงพระนพพาน ในชวตกปรารถนาทจะ
บรสทธหลดพน จากการเวยนวายตายเกดในวฏฏะสงสาร แต
ไมใชวามสามภรรยาแลวจะทงไปออกบวชทงหมดกคงความม
จตใจทดงามเอาไว ดำารงเพศฆราวาส มครอบครว มบตรภรรยา
สาม กทำาหนาทของความเปนสาม ภรรยา และบดามารดาของ
บตรเปนอยางด เชน ทานอนาถบณฑกเศรษฐ หรออบาสก ใน
สมยพทธกาล พรอมทงสาวกาอบาสกา เชน นางวสาขา มหา-
อบาสกา เปนตน กดำารงเพศอยในฆราวาสทงนน แตมบารมญาณ
สามารถรธรรมเหนธรรม มศรทธาเลอมใสในพระพทธเจา
พระธรรม พระสงฆ มจตใจดำารงตงมนอยในศลทงหาประการ
ในวนหยดกรกษาศลแปด บำาเพญบารมใหสงขนไปอก
เหนไดวาธรรมะของพระพทธเจาไมใชปฏบตเฉพาะพระสงฆ
แมแตฆราวาสถาปฏบตกจโดยความมสตอยในระหวางวน
ในการทำากจการงานทงหลายทเราไดทำาอยเปนประจำา
เมอเราทำาการงานนนๆ ไป กมสตรกษาใจ ดจตใจของเราไป
ดวยวาขณะนเรามความรสกเปนอยางไร จตใจมความโลภ หรอ
มความโกรธหรอมความหลง อนนมนกจะมาเกยวกบจตตาน
ปสสนา
เมอเราตามดจต รจต เหนจตของเรานนมความโกรธ ความ
พยาบาท เรากอยาพด อยาแสดงอาการกรยาทงหลายออกไป
เราเปนผมทมขนต ความอดทน โสรจจะ ความสงบเสงยม
รกษากาย วาจาของเราไวใหเรยบรอย อนนกเปนธรรมททำาให
เกดความงามขนทางกายและทางวาจาของเรา
เมอเราตามดจต ตามรจตของเราอยางน กเปนการปฏบต
ภาวนา การปฏบตภาวนาไมใชเราจะมานงสมาธอยางเดยว
จะตองมสตควบคไปดวย ตามรกษาจตของเราไปดวย
www.watmarpjan.org
40 41
ในระหวางวน เหมอนกบทเราไดปลกขาว มนาแลวทำาขาว
ปลกขาวเอาไว สตวทงหลายอาจจะมาทำารายในนาขาวของเรา
เชนวว เชนควายเปนตน เรากจะตองระมดระวงเอาไว
จตนกเหมอนกน เมอมนรบรอารมณมาแลว จะเขาไป
ยดไปถอในอารมณ เกดความโลภ เกดความโกรธ เกดความหลง เรา
กจะตองสอนจตของเรา ใหรจก ใหเขาใจ วาไปยดสงใดแลว กเปน
ทกข ควรทจะปลอยวางในอารมณทงหลายเหลานน เมอเรา
พจารณาปลอยวางได ไมมสตว บคคล ตวตน เราเขา กจะเหน
ไดวาจตทไปยนดยนรายกจะถอนออกมา เราจะเหนวา จตนสก
แตวาจต ไมใชสตว บคคล ตวตนเราเขาทแทจรง
บางครงรสกวายนด กเกดขน ตงอย แลวกดบไป
บางครงกรสกวายนราย ไมชอบ เกดขน ตงอย แลวดบไปอยางน
บางครงกมปต มความสขเกดขน ตงอย แลวกดบไปอก หาความ
เทยงแทแนนอนอะไรไมได
เหนวาจตกด กสกแตวาจต ไมเขาไปยดมนถอมนวา
เปนเราเปนเขา วาเราดกวาเขา เราเสมอกบเขา หรอเราตำากวา
เขา อยางนเรากละทฏฐมานะ ใจของเรามนกวางออกจาก
ความยดมนถอมน โดยการละมานะทฏฐลงได
เมอระหวางวนในการทำากจการงาน เรามสตสอดสอง
ใจของเราอยางน เราจะมานงกรรมฐานในตอนเยน ตอนเชา ก
ทำาใหการกำาหนดสต รลมหายใจเขา รลมหายใจออก กำาหนด
ไดเปนอยางด ถาในระหวางวนนน เราปลอยสตของเราไป
องคพระชนสหกบอกวาเราปฏบตไมถก เพราะเราปฏบตโดย
การละสต จะมาเจรญสมาธเวลาเดยว สตของเราไมตอเนอง
ยอมทำาไดยาก สมาธไมทรงตว ปญญากไมเกด เราทำาเทาไร
ความกาวหนา ของการปฏบตกไมเกดขน
เพราะฉะนนเรากจะตองมสตระหวางวน และกมา
เจรญสมาธภาวนา ในเวลาทเรารสกวารางกายของเรา
มนไมออนเพลยมากเกนไป ทำาอยางนใหสมำาเสมอ
และระมดระวง บางครงจะมความโกรธขนาดไหน กอยาไปพดอยา
ไปวา มความรอน กใหอยในใจ มความโลภกใหอยในใจ มความ
หลงกใหอยในใจ ถงจะมความโกรธอย แตเรากไมมความ
พยาบาทปองราย
พระโสดาบนบคคลนน ยงมความโกรธ ยงมความโมโห
ได แตความพยาบาทปองรายจะทำาลายลางกนไมม เพราะ
เชอในคำาสอนขององคพระชนสหวาความพยาบาทปองราย
เปนเหตใหการเวยนวายตายเกดและตกไปสอบายภม
พระโสดาบนทานตดกเลสเปนสมจเฉทปหาน คอตด
www.watmarpjan.org
40 41
ในระหวางวน เหมอนกบทเราไดปลกขาว มนาแลวทำาขาว
ปลกขาวเอาไว สตวทงหลายอาจจะมาทำารายในนาขาวของเรา
เชนวว เชนควายเปนตน เรากจะตองระมดระวงเอาไว
จตนกเหมอนกน เมอมนรบรอารมณมาแลว จะเขาไป
ยดไปถอในอารมณ เกดความโลภ เกดความโกรธ เกดความหลง เรา
กจะตองสอนจตของเรา ใหรจก ใหเขาใจ วาไปยดสงใดแลว กเปน
ทกข ควรทจะปลอยวางในอารมณทงหลายเหลานน เมอเรา
พจารณาปลอยวางได ไมมสตว บคคล ตวตน เราเขา กจะเหน
ไดวาจตทไปยนดยนรายกจะถอนออกมา เราจะเหนวา จตนสก
แตวาจต ไมใชสตว บคคล ตวตนเราเขาทแทจรง
บางครงรสกวายนด กเกดขน ตงอย แลวกดบไป
บางครงกรสกวายนราย ไมชอบ เกดขน ตงอย แลวดบไปอยางน
บางครงกมปต มความสขเกดขน ตงอย แลวกดบไปอก หาความ
เทยงแทแนนอนอะไรไมได
เหนวาจตกด กสกแตวาจต ไมเขาไปยดมนถอมนวา
เปนเราเปนเขา วาเราดกวาเขา เราเสมอกบเขา หรอเราตำากวา
เขา อยางนเรากละทฏฐมานะ ใจของเรามนกวางออกจาก
ความยดมนถอมน โดยการละมานะทฏฐลงได
เมอระหวางวนในการทำากจการงาน เรามสตสอดสอง
ใจของเราอยางน เราจะมานงกรรมฐานในตอนเยน ตอนเชา ก
ทำาใหการกำาหนดสต รลมหายใจเขา รลมหายใจออก กำาหนด
ไดเปนอยางด ถาในระหวางวนนน เราปลอยสตของเราไป
องคพระชนสหกบอกวาเราปฏบตไมถก เพราะเราปฏบตโดย
การละสต จะมาเจรญสมาธเวลาเดยว สตของเราไมตอเนอง
ยอมทำาไดยาก สมาธไมทรงตว ปญญากไมเกด เราทำาเทาไร
ความกาวหนา ของการปฏบตกไมเกดขน
เพราะฉะนนเรากจะตองมสตระหวางวน และกมา
เจรญสมาธภาวนา ในเวลาทเรารสกวารางกายของเรา
มนไมออนเพลยมากเกนไป ทำาอยางนใหสมำาเสมอ
และระมดระวง บางครงจะมความโกรธขนาดไหน กอยาไปพดอยา
ไปวา มความรอน กใหอยในใจ มความโลภกใหอยในใจ มความ
หลงกใหอยในใจ ถงจะมความโกรธอย แตเรากไมมความ
พยาบาทปองราย
พระโสดาบนบคคลนน ยงมความโกรธ ยงมความโมโห
ได แตความพยาบาทปองรายจะทำาลายลางกนไมม เพราะ
เชอในคำาสอนขององคพระชนสหวาความพยาบาทปองราย
เปนเหตใหการเวยนวายตายเกดและตกไปสอบายภม
พระโสดาบนทานตดกเลสเปนสมจเฉทปหาน คอตด
www.watmarpjan.org
42 43
อบายภมลงไปไดแลว ไมไปเกดในนรก เปรต อสรกาย
สตวเดรจฉานอยางแนนอน
ตามทองคพระชนวรณทรงสงสอน ทานกมความเลอมใส
ตงมนอยางด ไมหวนไหวในกายกรรม วจกรรมอนสจรต
เชน นางสามาวด แมวาชวตกำาลงจะดบสน เพราะถก
นางมาคนทยา ทำาราย หลอกใหเขาไปในวหารแลวกลอคประต
ลอคหนาตางทงหมด แลวกจดไฟเผา นางสามาวดพรอมดวย
บรวารกพจารณาถงกรรมของตนทเคยทำามาแลว ชวตกจะตอง
ตาย จตกรวมลงมาได จงเลอนชนจตใจไปสพระสกทาคาม เปน
ผทมาเกดเปนมนษยอกเพยงชาตเดยวกจะสำาเรจเปนพระอรหนต
สวนบรวารของทาน จากกลยาณชน กเขาสอรยชนเปนพระโสดาบน
ทงหมดทงหารอยคน เพราะไมไดไปคำานงไมไดไปคดความ
โกรธ ความพยาบาทแกนางมาคนทยา มองเหนวาเปนเรองของ
กรรม
เพราะฉะนน เมอพวกเรามาบำาเพญปฏบตธรรมกตอง
ตงใจ บางครงเรามาอยในโลก เกดขนมาในโลก บางครง
กมลาภ บางครงกเสอมลาภ บางครงกมยศ บางครงกเสอมยศ บาง
ครงมความสข บางครงกมความทกข บางครงมสรรเสรญกม
นนทา อนนเรยกวาโลกธรรม
โลกธรรมทงแปดน เมอเราเกดเปนมนษยจะมาพบกบ
โลกธรรม กตองใหพจารณาไมประมาท ทงสงทถกใจเราและ
ไมถกใจเรา กอยาใหใจของเรานนมนเสยไป ใหมนเสยไปแต
ภายนอก และไดมาแตภายนอก อยาใหใจของเราเสย ใหรกษาใจ
ของเราไวกอนในเบองตน องคพระชนวรณกสอนอยางน
พระองคสอนใหเรารจก ใหเขาใจความเปนจรงรจก
ความเปนจรง คนเราเกดขนมานน กบายหนาไปสความแก
ความเจบ และกความตาย สงทเราอาศยอยน
เปนการอาศยเพยงชวคราว ธาตทงสน เราอาศย
เพยงชวคราว ถามทรพยสนสงของมากมายในทสดแลวรางกาย
กจะตองแตกสลาย หาความเปนตวตน สตว บคคล เราเขานน
ไมได
เมอเปนเชนนเรากควรทจะแสวงหาธรรมะเปนทพง
ควรจะแสวงหาธรรมอนเปนทพงของจตใจ การแสวงหาภายนอก
กเพยงเพอเราจะอยได เรากจะตองมปจจยส แตสงสำาคญยง
กวาปจจยสนน เรากจะตองแสวงหาธรรมะ หาใจของเรานเอง
ใหมธรรมะ คนควาใจเรานเอง ใหใจของเรานนมความบรสทธ
ขนมา มความประภสสรผองใส เขาใจตามความเปนจรงใหได
เพราะเราเกดมาเปนมนษยแลว มโอกาสอนดทไดมา
www.watmarpjan.org
42 43
อบายภมลงไปไดแลว ไมไปเกดในนรก เปรต อสรกาย
สตวเดรจฉานอยางแนนอน
ตามทองคพระชนวรณทรงสงสอน ทานกมความเลอมใส
ตงมนอยางด ไมหวนไหวในกายกรรม วจกรรมอนสจรต
เชน นางสามาวด แมวาชวตกำาลงจะดบสน เพราะถก
นางมาคนทยา ทำาราย หลอกใหเขาไปในวหารแลวกลอคประต
ลอคหนาตางทงหมด แลวกจดไฟเผา นางสามาวดพรอมดวย
บรวารกพจารณาถงกรรมของตนทเคยทำามาแลว ชวตกจะตอง
ตาย จตกรวมลงมาได จงเลอนชนจตใจไปสพระสกทาคาม เปน
ผทมาเกดเปนมนษยอกเพยงชาตเดยวกจะสำาเรจเปนพระอรหนต
สวนบรวารของทาน จากกลยาณชน กเขาสอรยชนเปนพระโสดาบน
ทงหมดทงหารอยคน เพราะไมไดไปคำานงไมไดไปคดความ
โกรธ ความพยาบาทแกนางมาคนทยา มองเหนวาเปนเรองของ
กรรม
เพราะฉะนน เมอพวกเรามาบำาเพญปฏบตธรรมกตอง
ตงใจ บางครงเรามาอยในโลก เกดขนมาในโลก บางครง
กมลาภ บางครงกเสอมลาภ บางครงกมยศ บางครงกเสอมยศ บาง
ครงมความสข บางครงกมความทกข บางครงมสรรเสรญกม
นนทา อนนเรยกวาโลกธรรม
โลกธรรมทงแปดน เมอเราเกดเปนมนษยจะมาพบกบ
โลกธรรม กตองใหพจารณาไมประมาท ทงสงทถกใจเราและ
ไมถกใจเรา กอยาใหใจของเรานนมนเสยไป ใหมนเสยไปแต
ภายนอก และไดมาแตภายนอก อยาใหใจของเราเสย ใหรกษาใจ
ของเราไวกอนในเบองตน องคพระชนวรณกสอนอยางน
พระองคสอนใหเรารจก ใหเขาใจความเปนจรงรจก
ความเปนจรง คนเราเกดขนมานน กบายหนาไปสความแก
ความเจบ และกความตาย สงทเราอาศยอยน
เปนการอาศยเพยงชวคราว ธาตทงสน เราอาศย
เพยงชวคราว ถามทรพยสนสงของมากมายในทสดแลวรางกาย
กจะตองแตกสลาย หาความเปนตวตน สตว บคคล เราเขานน
ไมได
เมอเปนเชนนเรากควรทจะแสวงหาธรรมะเปนทพง
ควรจะแสวงหาธรรมอนเปนทพงของจตใจ การแสวงหาภายนอก
กเพยงเพอเราจะอยได เรากจะตองมปจจยส แตสงสำาคญยง
กวาปจจยสนน เรากจะตองแสวงหาธรรมะ หาใจของเรานเอง
ใหมธรรมะ คนควาใจเรานเอง ใหใจของเรานนมความบรสทธ
ขนมา มความประภสสรผองใส เขาใจตามความเปนจรงใหได
เพราะเราเกดมาเปนมนษยแลว มโอกาสอนดทไดมา
www.watmarpjan.org
44 45
ศกษาหรอมาปฏบตธรรม เปนโอกาสดทเราจะไดมา
เจรญภาวนาสมาธ เพราะอะไร เพราะถาเกดวาเรานน
ไปเกดเปนสตวเดรจฉาน โอกาสทปญญาญาณของเรา
จะเกดขน กทำาไดยาก ไมสามารถรธรรมเหนธรรมได
แตมนษยนมสตปญญา มกำาลงสมองทจะรองรบพระธรรมคำา
สอนของพระพทธเจาได แตถาเราพากนประมาทแลว
เรากไมมโอกาสทจะเหนธรรมหรอบรรลธรรม เพราะฉะนนพวก
เรา ทกๆ คนนน เมอมาเปนโอกาสดเกดมาเปนมนษย พบกบ
พระพทธศาสนา ซงคำาสอนของพระศาสดาไมใชจะเกดขน
ไดงาย
เมอเรานนเกดมาตองพยายามขวนขวายใหมวรยะ
มความเพยร มศรทธาในการใหทานเปนปกต มศรทธาในการ
สมาทานศลนนเปนปกต เรองการปฏบตสมาธภาวนา กตอง
ใหเขาใจ อยาไปสงสยในวธการทปฏบต วธการทปฏบตรวมลง
แลวนน กคอ ศล สมาธและปญญา จะมหลายคณาจารยสง
สอนอบรม อาจจะกำาหนดลงเนนอยในการกำาหนดทกาย การ
เคลอนไหวไปมาของกายใหมสตร กอย ในสตปฏฐาน
วาดวยกายานปสสนา ในขณะทกำาหนดรอยในกายกเปน สมถ
กรรมฐาน จะกำาหนดในกายน การเคลอนไหว การยน การเดน
www.watmarpjan.org
44 45
ศกษาหรอมาปฏบตธรรม เปนโอกาสดทเราจะไดมา
เจรญภาวนาสมาธ เพราะอะไร เพราะถาเกดวาเรานน
ไปเกดเปนสตวเดรจฉาน โอกาสทปญญาญาณของเรา
จะเกดขน กทำาไดยาก ไมสามารถรธรรมเหนธรรมได
แตมนษยนมสตปญญา มกำาลงสมองทจะรองรบพระธรรมคำา
สอนของพระพทธเจาได แตถาเราพากนประมาทแลว
เรากไมมโอกาสทจะเหนธรรมหรอบรรลธรรม เพราะฉะนนพวก
เรา ทกๆ คนนน เมอมาเปนโอกาสดเกดมาเปนมนษย พบกบ
พระพทธศาสนา ซงคำาสอนของพระศาสดาไมใชจะเกดขน
ไดงาย
เมอเรานนเกดมาตองพยายามขวนขวายใหมวรยะ
มความเพยร มศรทธาในการใหทานเปนปกต มศรทธาในการ
สมาทานศลนนเปนปกต เรองการปฏบตสมาธภาวนา กตอง
ใหเขาใจ อยาไปสงสยในวธการทปฏบต วธการทปฏบตรวมลง
แลวนน กคอ ศล สมาธและปญญา จะมหลายคณาจารยสง
สอนอบรม อาจจะกำาหนดลงเนนอยในการกำาหนดทกาย การ
เคลอนไหวไปมาของกายใหมสตร กอย ในสตปฏฐาน
วาดวยกายานปสสนา ในขณะทกำาหนดรอยในกายกเปน สมถ
กรรมฐาน จะกำาหนดในกายน การเคลอนไหว การยน การเดน
www.watmarpjan.org
46 47
การนง การนอนกด ลมหายใจเขาออกกตาม จนจตใจน
สงบระงบ กเรยกวาเปนสมถกรรมฐานทงนน ยงไมเรยกวา
เปนวปสสนา
อารมณของวปสสนานนกคอ อนจจง ทกขง อนตตา
หลวงพอชาทานสอนวา ถาเรามอารมณ อนจจง ทกขง อนตตา
เปนอารมณนน จะเปน วปสสนา เมอเรารวากายนสกแตวากาย การ
เคลอนไหวไปมานกด กลายเปนธาตสนกด เหนสกแตวากายแลว
กเปนวปสสนา ไมใชสตว บคคล ตวตน เรา เขา เรากจะละ
อปาทานได อาจจะเปนตทงควมตต หลดพนชวคราว หรอสมจ
เฉทวมตตหลดพนไดโดยทำาลาย สกกายะทฏฐ วจกจฉา ส
ลพพตปรามาส ลงได อนเปนสงโยชนเบองตน เบองตำาสาม
ประการ ลงไดอยางเดดขาด กเพราะวาสมาธตงมน ปญญาเกด
เพราะฉะนน ตองใหเรานนทำาความเขาใจวาทางลดทาง
ทเราจะบรรลเรวไวนนกมอยเหมอนกน กคอทำาความรใหแจง
ชดในกาย วาไมใชตวไมใชตนนเอง แลวกสามารถจะทำาลาย
กเลสใหเปนสมจเฉทปหานได อนเปนทางลดทางรเรว ไมมทาง
ลดทางรเรวอนใดละกขอใหเรานตงสตอยในกาย อยในเวทนา
อยในจต อยในธรรม
สวนเรองของธรรมนน กเปนเรองของความละเอยด
ทสมาธตองทรงตวแลว เหลอแตปญญาทจะร จะเหน
อยางเชน ลทธเซน เปนตน
พจารณาในดานจตใจ ในดานธรรมะกสามารถ
บรรลธรรม เปนพระอรหนตได อนนนเปนขนสดทายของ
ผทปฏบตทไปทางลด แตจะลดอยางไรกตาม เพราะวาสมาธ
นนเตมแลว กสามารถทำาลายกเลสใหเปนสมจเฉทปหานได
บรรลความเปนพระอรหนต อยางเชนทานพระสภททะ มองเหน
เมฆหมอกนนบดบงดวงจนทร กมาพจารณาอารมณนนบดบง
ดวงใจ เปรยบเทยบ กลบไปกลบมา กรจกวาอารมณทมนเขา
มาในใจนแหละ มนบดบงใจไมใหสวางไสว เหมอนเมฆ
กบหมอกทบดบงดวงจนทรฉนนน กเกดความรขน จน
สำาเรจเปนพระอรหนต รแลววาอารมณทงหลายทเขามา
นน เปนเพยงอารมณเทานนเอง ถาใจของทานไมไปยดถอ
นน มนกสกแตวาอารมณ
อนนแหละ ทานพจารณาเปนธรรมะ การพจารณาเปน
ธรรมะได จตใจตองตงมนเปนสมาธอยางดไมหวนไหวแลว แต
ในเบองตนองคพระประทปแกว กสอนใหเรามทานเสยกอน
บางครง เราอยากจะรวาพระโสดาบนเปนอยางไร พระองค
กจะสอนใหเรานน ใหมทานกอนเพอละความโลภใหเรามศล
www.watmarpjan.org
46 47
การนง การนอนกด ลมหายใจเขาออกกตาม จนจตใจน
สงบระงบ กเรยกวาเปนสมถกรรมฐานทงนน ยงไมเรยกวา
เปนวปสสนา
อารมณของวปสสนานนกคอ อนจจง ทกขง อนตตา
หลวงพอชาทานสอนวา ถาเรามอารมณ อนจจง ทกขง อนตตา
เปนอารมณนน จะเปน วปสสนา เมอเรารวากายนสกแตวากาย การ
เคลอนไหวไปมานกด กลายเปนธาตสนกด เหนสกแตวากายแลว
กเปนวปสสนา ไมใชสตว บคคล ตวตน เรา เขา เรากจะละ
อปาทานได อาจจะเปนตทงควมตต หลดพนชวคราว หรอสมจ
เฉทวมตตหลดพนไดโดยทำาลาย สกกายะทฏฐ วจกจฉา ส
ลพพตปรามาส ลงได อนเปนสงโยชนเบองตน เบองตำาสาม
ประการ ลงไดอยางเดดขาด กเพราะวาสมาธตงมน ปญญาเกด
เพราะฉะนน ตองใหเรานนทำาความเขาใจวาทางลดทาง
ทเราจะบรรลเรวไวนนกมอยเหมอนกน กคอทำาความรใหแจง
ชดในกาย วาไมใชตวไมใชตนนเอง แลวกสามารถจะทำาลาย
กเลสใหเปนสมจเฉทปหานได อนเปนทางลดทางรเรว ไมมทาง
ลดทางรเรวอนใดละกขอใหเรานตงสตอยในกาย อยในเวทนา
อยในจต อยในธรรม
สวนเรองของธรรมนน กเปนเรองของความละเอยด
ทสมาธตองทรงตวแลว เหลอแตปญญาทจะร จะเหน
อยางเชน ลทธเซน เปนตน
พจารณาในดานจตใจ ในดานธรรมะกสามารถ
บรรลธรรม เปนพระอรหนตได อนนนเปนขนสดทายของ
ผทปฏบตทไปทางลด แตจะลดอยางไรกตาม เพราะวาสมาธ
นนเตมแลว กสามารถทำาลายกเลสใหเปนสมจเฉทปหานได
บรรลความเปนพระอรหนต อยางเชนทานพระสภททะ มองเหน
เมฆหมอกนนบดบงดวงจนทร กมาพจารณาอารมณนนบดบง
ดวงใจ เปรยบเทยบ กลบไปกลบมา กรจกวาอารมณทมนเขา
มาในใจนแหละ มนบดบงใจไมใหสวางไสว เหมอนเมฆ
กบหมอกทบดบงดวงจนทรฉนนน กเกดความรขน จน
สำาเรจเปนพระอรหนต รแลววาอารมณทงหลายทเขามา
นน เปนเพยงอารมณเทานนเอง ถาใจของทานไมไปยดถอ
นน มนกสกแตวาอารมณ
อนนแหละ ทานพจารณาเปนธรรมะ การพจารณาเปน
ธรรมะได จตใจตองตงมนเปนสมาธอยางดไมหวนไหวแลว แต
ในเบองตนองคพระประทปแกว กสอนใหเรามทานเสยกอน
บางครง เราอยากจะรวาพระโสดาบนเปนอยางไร พระองค
กจะสอนใหเรานน ใหมทานกอนเพอละความโลภใหเรามศล
www.watmarpjan.org
48 49
กอน ละความโกรธ ใหเรานนเจรญภาวนาไวระงบนวรณ วตก
วจาร ปตสข เอกคคตากจะเกดขน กจะละกาม ฉนทะ พยาบาท
ถนมทธะ อทธทจะ กกกจจะ วจกจฉา ลงได
เพราะวานวรณทงหา อนเปนเครองกางกนไมใหจต
ของเราบรรลความด แตเมอเราเชอในองคพระชนสหกพยายาม
ปฏบต จะเดนจงกรมกด จะนงสมาธกด กมสต พยายามรวบรวม
กำาลงใจไมเกยจคราน มองเหนวาชวตของเรากวาจะสน กจะ
ตองถอพระนพพานนเปนอารมณใหได ไมตองการสงใด เพราะ
การเวยนวายตายเกดนนมนเปนทกข เรากเพยรพยายามปฏบต
พยายามภาวนา จนจตของเรานนมนกลาแขง ดวยวรยะ สต สมาธ
ตงมน อยางนเรากจะคอยๆ เหนพระนพพานตามลำาดบ เหน
กายนสกแตวากาย ครงใดเรากเหนธรรมขนมาแลว อาจจะไม
ไดเหนธรรมทงหมด กเรมเหนแลวเรมเขาใจ จตใจของเราทไม
ยนด จตใจของเราทไมยนราย ตรงนจตใจของเรากวาง
หลวงพอชาทานจงยกอปมาอปไมย เหมอนกบวา
เรานงอยบนศาลา เรากนงอยบนพน สงขนไปจากพนขาง
บนกเปนเพดาน อยในระหวางกลางๆ นน กเปนอากาศ
ธาต เรากไมคอยไดมองกน จตใจของเรานกเหมอนกน เรา
กมสข เรากมทกข ไอตรงทไมสขไมทกขตรงนนแหละ ก
คอใจของเราทวาง คอเรารความเปนจรงของโลกธรรม เมอ
เรารความเปนจรงของโลกธรรม พจารณาแลวปลอยวาง ใจ
ของเรากวางจากอปาทาน จากตณหา อปาทาน นนเราเดน
อยในอรยมรรค จตใจของเรามนกลดละความโกรธ ความโลภ
ความหลงลงได กจะทำาลายซงความเหนผด ความเหนถกนน
กจะเกดขนมา กขอใหพวกเราตองหมนเพยร พยายามปฏบต
ภาวนา สรางปญญา
ปญญาในทนกคอความร ความรรอบ หรอความรอบร
ในกองสงขารตามความเปนจรง สวนปญญาทเราไดศกษากน
มานน กเปนปญญาอนเปนโลกยปญญาอนเปนปญญา ทเรา
ตองใชในการทำาประกอบกจการนอยใหญ เพอหาทรพยเอามา
เลยงครอบครวใหเปนอยได แตไมสามารถทจะยงใจของเรานน
ใหพนจากความทกขได
ความทกขจงยงเกดขนกบเรา เราเรยนมานอยกทกข เรา
เรยนมามากกทกข เราเปนคนมกทกข เราเปนคนจน
กทกข เหนไหม ความทกขนนมนขนอยกบอะไรไมใชวาเมอเรา
มเงนมทองมากมาย กจะพนจากทกขได
กไมใช ความทกขนนมนขนอยกบความเหน ถา
ความเหนผด ยงมอยในใจ ความทกขกยอมจะเกดขน
www.watmarpjan.org
48 49
กอน ละความโกรธ ใหเรานนเจรญภาวนาไวระงบนวรณ วตก
วจาร ปตสข เอกคคตากจะเกดขน กจะละกาม ฉนทะ พยาบาท
ถนมทธะ อทธทจะ กกกจจะ วจกจฉา ลงได
เพราะวานวรณทงหา อนเปนเครองกางกนไมใหจต
ของเราบรรลความด แตเมอเราเชอในองคพระชนสหกพยายาม
ปฏบต จะเดนจงกรมกด จะนงสมาธกด กมสต พยายามรวบรวม
กำาลงใจไมเกยจคราน มองเหนวาชวตของเรากวาจะสน กจะ
ตองถอพระนพพานนเปนอารมณใหได ไมตองการสงใด เพราะ
การเวยนวายตายเกดนนมนเปนทกข เรากเพยรพยายามปฏบต
พยายามภาวนา จนจตของเรานนมนกลาแขง ดวยวรยะ สต สมาธ
ตงมน อยางนเรากจะคอยๆ เหนพระนพพานตามลำาดบ เหน
กายนสกแตวากาย ครงใดเรากเหนธรรมขนมาแลว อาจจะไม
ไดเหนธรรมทงหมด กเรมเหนแลวเรมเขาใจ จตใจของเราทไม
ยนด จตใจของเราทไมยนราย ตรงนจตใจของเรากวาง
หลวงพอชาทานจงยกอปมาอปไมย เหมอนกบวา
เรานงอยบนศาลา เรากนงอยบนพน สงขนไปจากพนขาง
บนกเปนเพดาน อยในระหวางกลางๆ นน กเปนอากาศ
ธาต เรากไมคอยไดมองกน จตใจของเรานกเหมอนกน เรา
กมสข เรากมทกข ไอตรงทไมสขไมทกขตรงนนแหละ ก
คอใจของเราทวาง คอเรารความเปนจรงของโลกธรรม เมอ
เรารความเปนจรงของโลกธรรม พจารณาแลวปลอยวาง ใจ
ของเรากวางจากอปาทาน จากตณหา อปาทาน นนเราเดน
อยในอรยมรรค จตใจของเรามนกลดละความโกรธ ความโลภ
ความหลงลงได กจะทำาลายซงความเหนผด ความเหนถกนน
กจะเกดขนมา กขอใหพวกเราตองหมนเพยร พยายามปฏบต
ภาวนา สรางปญญา
ปญญาในทนกคอความร ความรรอบ หรอความรอบร
ในกองสงขารตามความเปนจรง สวนปญญาทเราไดศกษากน
มานน กเปนปญญาอนเปนโลกยปญญาอนเปนปญญา ทเรา
ตองใชในการทำาประกอบกจการนอยใหญ เพอหาทรพยเอามา
เลยงครอบครวใหเปนอยได แตไมสามารถทจะยงใจของเรานน
ใหพนจากความทกขได
ความทกขจงยงเกดขนกบเรา เราเรยนมานอยกทกข เรา
เรยนมามากกทกข เราเปนคนมกทกข เราเปนคนจน
กทกข เหนไหม ความทกขนนมนขนอยกบอะไรไมใชวาเมอเรา
มเงนมทองมากมาย กจะพนจากทกขได
กไมใช ความทกขนนมนขนอยกบความเหน ถา
ความเหนผด ยงมอยในใจ ความทกขกยอมจะเกดขน
www.watmarpjan.org
50 51
เพราะวาอะไร เพราะวาเปนทกขสจ สมทยสจมตราบใด
กคอ อวชชา ตณหา อปาทานยงมอย ยงมในใจ
ทกขสจกเกดขน ถาเราเดนอยในมรรคแลว นโรธสจนน
กจะเกดขนมา เพราะเราเดนอยในมรรคสจ คอ ศล สมาธ
ปญญา จตใจของเรากจะปลอดโปรงได มความปต มความสข
อานสงสแหงการทพวกเราใหทานกด รกษาศลกด
กทำาไปดวยปญญา กจะกอใหเกดความสงบใจ สขใจ เมอเรา
มาเจรญสมาธแลว จตใจยงมความเยอกเยนเปนสข มปต ม
ความสข จตใจสงบขนมากดวยปญญาของเราเหนโทษเหนภย
ในวฏฏะสงสาร เหนความวนวายของความรสกนกคด พยายาม
ประคบประคองจตใหอยในปจจบน อยในอารมณของพระกรรมฐาน
จะยน จะเดน จะนง จะนอน กมสต รจกความรสกนกคดของ
จตใจของเราอยเสมอไมไดขาด อยางนกเรยกวาจตใจของเรา
ประกอบไปดวยสต ประกอบไปดวยปญญา
เมอเราประกอบไปดวยสต ประกอบไปดวยปญญา
รเทาทนตามความเปนจรงของสงขารอยางนจนสามารถขม
นวรณ เอาไวไดแลว ในทสด กสามารถทำาจตใหสงบขนมาไดแลว
กพจารณาคนควาหาความเปนจรงวาสงใดสงหนงทพระพทธเจา
ตรสวาเกดขนมาเปนธรรมดา สงทงมวลยอมจะดบไป
www.watmarpjan.org
50 51
เพราะวาอะไร เพราะวาเปนทกขสจ สมทยสจมตราบใด
กคอ อวชชา ตณหา อปาทานยงมอย ยงมในใจ
ทกขสจกเกดขน ถาเราเดนอยในมรรคแลว นโรธสจนน
กจะเกดขนมา เพราะเราเดนอยในมรรคสจ คอ ศล สมาธ
ปญญา จตใจของเรากจะปลอดโปรงได มความปต มความสข
อานสงสแหงการทพวกเราใหทานกด รกษาศลกด
กทำาไปดวยปญญา กจะกอใหเกดความสงบใจ สขใจ เมอเรา
มาเจรญสมาธแลว จตใจยงมความเยอกเยนเปนสข มปต ม
ความสข จตใจสงบขนมากดวยปญญาของเราเหนโทษเหนภย
ในวฏฏะสงสาร เหนความวนวายของความรสกนกคด พยายาม
ประคบประคองจตใหอยในปจจบน อยในอารมณของพระกรรมฐาน
จะยน จะเดน จะนง จะนอน กมสต รจกความรสกนกคดของ
จตใจของเราอยเสมอไมไดขาด อยางนกเรยกวาจตใจของเรา
ประกอบไปดวยสต ประกอบไปดวยปญญา
เมอเราประกอบไปดวยสต ประกอบไปดวยปญญา
รเทาทนตามความเปนจรงของสงขารอยางนจนสามารถขม
นวรณ เอาไวไดแลว ในทสด กสามารถทำาจตใหสงบขนมาไดแลว
กพจารณาคนควาหาความเปนจรงวาสงใดสงหนงทพระพทธเจา
ตรสวาเกดขนมาเปนธรรมดา สงทงมวลยอมจะดบไป
www.watmarpjan.org
52 53
ตรสขนมาถงวนอาสาฬหบชา ซงใกลเวยนมาถงแลว
ทานพระอญญาโกณฑญญะกพจารณาตามเนอธรรมนน กได
ดวงตาเหนธรรม เพราะอะไร เพราะทานไดสรางสมอบรมบารม
มามาก เพยงพระพทธเจานน แสดงธรรม พจารณาตามธรรมะ
กสามารถรเหนตามความเปนจรงได ดวงตาเหนธรรมจงเกด
ขน
พระพทธเจาจงตรสวา “อญญาสวะตโภ โกณฑญโญ
โกณฑญญะ รแลวหนอ โกณฑญญะรแลวหนอ” รอะไร
เหนอะไร กเหนรปเหนนามนแหละวาเกดขน ตงอยแลวกดบไป
ไมใชสตว บคคล ตวตน เรา เขา จตทราบชดอยางนน
กละวางอปาทานได กเหนธรรม กเหนพระพทธเจาทแรก
กเหนพระพทธเจาเหมอนกน เหนแตกายเนอ เหนพระองคทรง
ดำาเนนมา กเชญพระองคนนใหนง แตไมประสงคทจะสนทนา
ดวย พระพทธเจาจงทรงตองตรสเสยกอน บอกเสยกอนวา
“เราไดบรรลแลว เราเปนผทบรรลแลว หมดจากกเลสแลว ดวย
สจจะวาจานนะ เธอเคยไดยนไหม”
ทานพระอสสชเถระ พระโกณฑญญะ พรอมทงปญจวคคย
ไมเคยทพระองคจะพดคำานมากอน แมอย ใกลกบ
องคพระชนวรณ สมยททานเปนพระบรมโพธสตวทรมานตนถง
หกป พระองคกไมเคยเอยวาจาเชนนเมอทานเอยอยางนแลว
นกปราชญกคดวาควรจะฟงเสยกอน วาทานจะพดอะไร
ตรสอะไร ถาตรสคำาสอนซงไมเปนประโยชนแลว เรากคอยหลก
ไปกได ซงกตองฟงกอน พจารณากอน
อนน เมอพระอญญาโกณฑญญะ วาสนาบารมเตม
พระองคตรสสอนเพยงยอๆ กเขาใจวาสงใดสงหนงมความเกด
ขน กเปนธรรมดา สงทงมวลนนยอมมความดบไป คำาวาสงใด
สงหนงน ทางรปกด นามกด ในระบบสรยะจกรวาลนกด กรวม
แลววาเปนสงใดสงหนงทงนน มความเกดขนมาแลว กจะตอง
มความดบไป ไมมอะไรทจะตงอยไดตลอดกาลนาน จตใจของ
พระอญญาโกณฑญญะ กพบพานบรรลธรรมเหนธรรมในขณะ
นน จงไดทลขอบวชกบพระศาสดา พระสมมาสมพทธเจา ทาน
ยงตรสไว เอหภกข ประทานบวชนนเปน เอหภกขอปสมปทา
“จงเปนภกษมาเถด ธรรมเรากลาวดแลว จงประพฤตพรหมจรรย
เพอทำาทสดแหงความทกข”
พระองคกไดเทศนาตอไปทกวนทกวน จนพระปญจวคคย
นนกไดดวงตาเหนธรรมทงหมด และไดตรสในสตรสดทาย
อนตตลกขณสตร ถงความเปนอนตตา คอ รป เวทนา สญญา
สงขาร เปนอนตตา ทานพระปญจวคคยทงหา กบรรลถงความ
www.watmarpjan.org
52 53
ตรสขนมาถงวนอาสาฬหบชา ซงใกลเวยนมาถงแลว
ทานพระอญญาโกณฑญญะกพจารณาตามเนอธรรมนน กได
ดวงตาเหนธรรม เพราะอะไร เพราะทานไดสรางสมอบรมบารม
มามาก เพยงพระพทธเจานน แสดงธรรม พจารณาตามธรรมะ
กสามารถรเหนตามความเปนจรงได ดวงตาเหนธรรมจงเกด
ขน
พระพทธเจาจงตรสวา “อญญาสวะตโภ โกณฑญโญ
โกณฑญญะ รแลวหนอ โกณฑญญะรแลวหนอ” รอะไร
เหนอะไร กเหนรปเหนนามนแหละวาเกดขน ตงอยแลวกดบไป
ไมใชสตว บคคล ตวตน เรา เขา จตทราบชดอยางนน
กละวางอปาทานได กเหนธรรม กเหนพระพทธเจาทแรก
กเหนพระพทธเจาเหมอนกน เหนแตกายเนอ เหนพระองคทรง
ดำาเนนมา กเชญพระองคนนใหนง แตไมประสงคทจะสนทนา
ดวย พระพทธเจาจงทรงตองตรสเสยกอน บอกเสยกอนวา
“เราไดบรรลแลว เราเปนผทบรรลแลว หมดจากกเลสแลว ดวย
สจจะวาจานนะ เธอเคยไดยนไหม”
ทานพระอสสชเถระ พระโกณฑญญะ พรอมทงปญจวคคย
ไมเคยทพระองคจะพดคำานมากอน แมอย ใกลกบ
องคพระชนวรณ สมยททานเปนพระบรมโพธสตวทรมานตนถง
หกป พระองคกไมเคยเอยวาจาเชนนเมอทานเอยอยางนแลว
นกปราชญกคดวาควรจะฟงเสยกอน วาทานจะพดอะไร
ตรสอะไร ถาตรสคำาสอนซงไมเปนประโยชนแลว เรากคอยหลก
ไปกได ซงกตองฟงกอน พจารณากอน
อนน เมอพระอญญาโกณฑญญะ วาสนาบารมเตม
พระองคตรสสอนเพยงยอๆ กเขาใจวาสงใดสงหนงมความเกด
ขน กเปนธรรมดา สงทงมวลนนยอมมความดบไป คำาวาสงใด
สงหนงน ทางรปกด นามกด ในระบบสรยะจกรวาลนกด กรวม
แลววาเปนสงใดสงหนงทงนน มความเกดขนมาแลว กจะตอง
มความดบไป ไมมอะไรทจะตงอยไดตลอดกาลนาน จตใจของ
พระอญญาโกณฑญญะ กพบพานบรรลธรรมเหนธรรมในขณะ
นน จงไดทลขอบวชกบพระศาสดา พระสมมาสมพทธเจา ทาน
ยงตรสไว เอหภกข ประทานบวชนนเปน เอหภกขอปสมปทา
“จงเปนภกษมาเถด ธรรมเรากลาวดแลว จงประพฤตพรหมจรรย
เพอทำาทสดแหงความทกข”
พระองคกไดเทศนาตอไปทกวนทกวน จนพระปญจวคคย
นนกไดดวงตาเหนธรรมทงหมด และไดตรสในสตรสดทาย
อนตตลกขณสตร ถงความเปนอนตตา คอ รป เวทนา สญญา
สงขาร เปนอนตตา ทานพระปญจวคคยทงหา กบรรลถงความ
www.watmarpjan.org
54 55
เปนพระอรหนต อนนเรากไมไดสงสย เพราะทานไดทำาบารม
มาแลว
เพราะฉะนนพวกเราทมศรทธาในองคพระประทปแกว
กขอใหขวนขวายสรางความด ในชวตนทำาใหมาก เจรญใหมาก
ใหทาน สมาทานศล ปฏบตธรรม ทำาสมาธ เจรญสต
ใหปญญาของเราเกดแลวกปลอยวาง ในความรสกนกคดของ
เราทเกดขน จะมความรสกทโกรธ เกลยด รก ชง กปลอยวาง
ทำาใจของเรานนใหมนวางจากอารมณและความยดถอ อนน
กจะเปนนสยปจจย
ชาตนเราอาจจะไดเหนธรรมะขององคพระจอมไตร
หรอเมอไดเหนแลว เราไดพบองคพระจอมไตรโลกนาถ
แสดงธรรมอนเปนพสดาร เรากจะไดบรรลซงความเปนพระ-
โสดาบน
กขอใหตงจตตงใจปฏบตธรรมะ ศกษาอบรมใจของเรา
ใหด และอานสงสทพวกเราไดพากนปฏบตน ขอนำาพาจตใจ
ของเรานน ใหบรรลกบคณธรรมของพระโสดาบนบคคล
ไดชอวาความขดของ อยาใหใจของเราตองหมองหมน
จากอารมณทงหลาย
ทำาใจใหเราเบกบาน ยมรบกบสงทงหลายทจะเกดขน
กบเรา ทงในสวนทเราชอบใจและไมชอบใจ กขอใหเรามสต
เปนยารกษาใจของเราไว ใหไดเจรญในธรรมทวกนทกๆ
ทานเทอญ.
www.watmarpjan.org
54 55
เปนพระอรหนต อนนเรากไมไดสงสย เพราะทานไดทำาบารม
มาแลว
เพราะฉะนนพวกเราทมศรทธาในองคพระประทปแกว
กขอใหขวนขวายสรางความด ในชวตนทำาใหมาก เจรญใหมาก
ใหทาน สมาทานศล ปฏบตธรรม ทำาสมาธ เจรญสต
ใหปญญาของเราเกดแลวกปลอยวาง ในความรสกนกคดของ
เราทเกดขน จะมความรสกทโกรธ เกลยด รก ชง กปลอยวาง
ทำาใจของเรานนใหมนวางจากอารมณและความยดถอ อนน
กจะเปนนสยปจจย
ชาตนเราอาจจะไดเหนธรรมะขององคพระจอมไตร
หรอเมอไดเหนแลว เราไดพบองคพระจอมไตรโลกนาถ
แสดงธรรมอนเปนพสดาร เรากจะไดบรรลซงความเปนพระ-
โสดาบน
กขอใหตงจตตงใจปฏบตธรรมะ ศกษาอบรมใจของเรา
ใหด และอานสงสทพวกเราไดพากนปฏบตน ขอนำาพาจตใจ
ของเรานน ใหบรรลกบคณธรรมของพระโสดาบนบคคล
ไดชอวาความขดของ อยาใหใจของเราตองหมองหมน
จากอารมณทงหลาย
ทำาใจใหเราเบกบาน ยมรบกบสงทงหลายทจะเกดขน
กบเรา ทงในสวนทเราชอบใจและไมชอบใจ กขอใหเรามสต
เปนยารกษาใจของเราไว ใหไดเจรญในธรรมทวกนทกๆ
ทานเทอญ.
www.watmarpjan.org
56
www.watmarpjan.org
www.watmarpjan.org