เอกสารประกอบ โครงการอบรมการกาหนดมาตรฐานผลการเรยนร

ตามการจดการศกษาแบบ Outcome-based Education

(OBE) และมาตรฐานสมรรถนะวชาชพอาจารย Teaching

Professional Standard Framework (PSF)

โดย

รองศาสตราจารย ดร.บณฑต ทพากร

วนท 4 พฤษภาคม 2561 เวลา 08.30 – 17.00 น.

ณ สถานปฏบตการการโรงแรมและการทองเทยว

มหาวทยาลยอบลราชธาน

My 2 Satangs: การศกษาเชงผลลพธ (Outcome Based Education)

การศกษาเชงผลลพธ หรอเรยกยอๆ วา OBE เปนการศกษาทเนนการออกแบบ "กระบวนการ" เพอเปลยนแปลง (Change) ผเรยน การเปลยนแปลงทเกดขนนเปนผลจากการเรยนรของผเรยน หลกสำคญของ OBE คอตองมเปาหมาย (Goal) ทกำหนดเปนรปธรรมดวยผลการเรยนร (Learning Outcome) และผเรยนทกคนตองประสบความสำเรจ (Accomplishment) ความแตกตางของการศกษาเชงผลลพธกบการศกษาเชงผลผลตทใชกนอยในปจจบนแสดงในตารางท 1 ดานลางน

ตารางท 1 ตารางเปรยบเทยบความแตกตางระหวางการศกษาเชงผลลพธ และการศกษาเชงผลผลต

ตารางท 1 แสดงใหเหนชดเจนวาการศกษาเชงผลลพธนน ออกแบบการทำงานบนพนฐานของ "สมฤทธผลการเรยนรของผเรยน” เปนสำคญ ซงกำกบโดยองคประกอบสำคญ 3 องคประกอบดวยกนคอ

Outcome Based Education Output Based Education

เนน "การเรยนร" ของผเรยนเปนสำคญ เนน “การสอน” ของผสอนเปนสำคญ

เรมออกแบบหลกสตรและหรอแผนการเรยนรจาก "ผลลพธการเรยนร"

เรมออกแบบหลกสตรและหรอแผนการสอนจาก "เนอหาทตองสอน"

การจดการเรยนรเนนความตางของผเรยนแตละบคคล

การจดการเรยนรแบบทกคนเหมอนกน (One Size Fit All)

การวด (Assessment) ผลลพธการเรยนร เปนกระบวนการสำคญทตองทำอยางสมำเสมอ

การวด (Assessment) ผลลพธการเรยนรไมเปนกระบวนการหลกทตองทำอยางสมำเสมอ

ผเรยนประสบความสำเรจตามผลการเรยนรทกคนแตเวลาทใชอาจจะไมเทากน

ผเรยนใชเวลาในการเรยนรเทากน แตอาจจะไดผลการเรยนรไมเทากนทกคน

อาจารยทำหนาทเปน "ผอำนวย" และหรอ "ผชแนะ"

อาจารยทำหนาทเปน "ผถายทอด" และหรอ "ผควบคมการเรยนร"

หลกสตรเปน "กระบวนการ (Process)" หลกสตรเปน "ผลตภณฑ" (Product)"

1. ผลการเรยนร (Learning Outcomes) และวตถประสงค (Objective) หรอเฉพาะผลการเรยนร

2. วธการวดผลลพธการเรยนร (Assessment Method) 3. ศาสตรการสอน (Pedagogy) และกจกรรมการเรยนร (Learning Activities) หรอ การดำเนนการเรยนการสอน (Teaching/Learning Approaches)

ซงปจจยทงสามจะตองออกแบบใหสอดคลองไปในแนวเดยวกนอยางสรางสรรค (Constructive Alignment) เพอใหผเรยนเกดการเรยนรและประเมนได ดงรปขางลางโดยเฉพาะการกำหนดผลการเรยนรซงเปนหวใจหลกของระบบน เนองจากการเรยนรเปนนามธรรมและเกดขนภายในผเรยนและวดไดยาก ดงนนการเขยนผลลพธการเรยนรทผเรยนสามารถปฏบตและวดไดจะทำใหการจดการเรยนรเชงผลลพธมคณภาพสงขน โดยเฉพาะในมมมองของผเรยน ผลลพธการเรยนรทำใหผเรยนทราบวาผสอนคาดหวงใหผเรยนตอง "ทำอะไรไดทำอะไรเปน" เมอจบบทเรยนแตละครง

\

เนองจากการศกษาเชงผลลพธเนนสมฤทธผลของผเรยนทกคน ซงผเรยนแตละคนอาจใชเวลาเรยนไมเทากน และหรอวธการเรยนรทไมเหมอนกน ดงนนจากตารางท 1 จะเหนวาการศกษาเชงผลลพธ

ไมม "กำหนดเวลา" หรอ "เทอม" ของการเรยนร และเปนการศกษาเฉพาะบคคล ไมใชการออกแบบวธการเรยนรแบบเดยวสำหรบผเรยนทกคนเหมอนการศกษาเชงผลผลตทใชกนอยในปจจบน ระบบการศกษาเชงผลลพธเปนระบบทมกรอบแนวคดเชงการพฒนาคณภาพอยางตอเนองเพอลดชองวางระหวางผลการเรยนรจรงทวดไดกบผลการเรยนรทคาดหวง (Expected Learning Outcomes) เปนหลกประกนคณภาพของระบบดงแสดงในรปขางลาง

\

การศกษาเชงผลลพธ (ดงรปขางตน) จะประกอบดวยกระบวนการ 4 กระบวนการดวยกนคอ ๏ กระบวนการ Validation (คอลมนแรกซายมอสด ในรปขางตน) เปนกระบวนการทไดมาซงผลเรยนรในระดบหลกสตร

๏ กระบวนการออกแบบหลกสตร (คอลมนทสองจากซาย ในรปขางตน) จะอยบนพนฐานผลลพธการเรยนร (ไมใชเนอหาทสอน) ไลเปนระดบตงแตระดบหลกสตรจนถงระดบรายวชา หรอ โมดล

๏ กระบวนการออกแบบแผนการเรยนรของผเรยน (คอลมนทสามจากซายในรปขางตน) ซงจะเปน Constructive Alignment ระหวางผลลพธการเรยนร การวดผล และศาสตรการสอน (Pedagogy) กบกจกรรมการเรยนร”

๏ กระบวนการวดผลสมฤทธของกระบวนการการดำเนนงาน (คอลมนขวามอสด ในรปขางตน) การทวนสอบ (Verification) เปนการเทยบกบผลการเรยนรทคาดหวงกบผลลพธการเรยนรของผเรยนทกคน ตงแตระดบวชา หลกสตร และระดบมหาวทยาลย ซงจะเปนกระบวนการปอนกลบทสำคญแสดงถงการพฒนาคณภาพอยางตอเนองและเปนหลกประกนคณภาพทฝงอยในระบบ สงผลใหระบบทำงานไดอยางมประสทธภาพ

และจากไดแอะแกรมดงกลาวขางตนจะเหนวาการศกษาเชงผลลพธไดมกระบวนการสราง “ความแนใจ (Ensure)” วา “บณฑต” มการเรยนรเกดขนในบณฑตทกคนจรงๆ เนองจากเปนกระบวนการทตอง

๏ "แถลง" ความคาดหวง "สง" ทผเรยนตองทำไดทำเปนทเปนรปธรรมเปนขอความทชดเจน ปฏบต และวดได ทเรยกวา “ผลลพธการเรยนร"

๏ "ทำ" ตามทแถลงโดยการออกแบบทกดานของกระบวนการจดการศกษา ตงแตการออกแบบหลกสตร แผนการเรยนร และศาสตรการสอน และหรอกจกรรมการเรยนร

๏ "วด" ผลการเรยนรสงทแถลงไว ๏ "ปรบปรง" กระบวนการเพอใหไดผลตามทแถลง

My 2 Satangs: ทำไมใครๆ กพดถงผลลพธการเรยนร (Learning Outcomes)

สงคมโลกในปจจบนเปนสงคมทเปลยนแปลงตลอดเวลาอยางรวดเรว สรางสภาวะการเปลยนแปลงชวงเวลาสนๆ ทผม (ซงจบวศวกรรมไฟฟา) เรยกวา “Transient Stage” หรอถาจะใหเรยกแบบทนสมยในยคนจะเปน “Digital Disruption” และจะเปนเชนนอยอกนานมาก (ซงไมเคยเกดมากอนกบสงคมโลก) สงผลใหโลกอยในสภาวะ “ไมแนนอน (Uncertainty) ทำนายไดยาก (Unpredictable) และมความซบซอนสงมาก (high complexity)” ความแปรปวนของสงคมโลกสรางกระแส ความตองการ “ความรใหม" เพอตอบสนอง “งาน” และหรอ “อาชพ” ใหม ในชวงระยะเวลาสนๆ และเปนระยะๆ ถาสถาบนอดมศกษายงคงจดการอดมศกษาเชงผลผลต เนน “ความรเนอหารายวชา” สำหรบ “ประกอบอาชพใดอาชพหนงๆ” ดงกลาวขางตน (ด My 2 Satangs: มโนทศนทคลาดเคลอนเกยวกบกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต) สถาบนอดมศกษาตองประทบ “วนหมดอาย (Expired Date)” บนใบระเบยนผลการเรยน หรอ “โภชนาการทางปญญา” หรอนสต/นกศกษาตอง “เรยนในสถาบนอดมศกษาตลอดชวต” !!! (สถาบนอดมศกษาไทยไมตองกงวลเรอง “รายได” อกตอไป... 555) การอดมศกษาสำหรบสงคมดจตอลทแปรปวนตลอดเวลาตอง “พลกมมมอง” ปรบเปลยนรปแบบ (Transform) กระบวนการ (Process) การจดการศกษาสราง “บณฑต” ใหมศกยภาพทสามารถพฒนาสมรรถนะ (Competency) ตนเองไดอยางตอเนองเมอจบการศกษา ศกยภาพทสำคญกลาวถงกนมากเมอสงคมโลกเขาสสงคมดจตอลคอ ทกษะ “เรยนรตลอดชวต (Life Long Learning)” และทกษะศตวรรษท 21 อนๆ กลาวคอ

! กระบวนการจดการเรยนการสอนสำหรบสงคมดจตอลตองปรบเปลยนรปแบบ (Tranforming) จาก กระบวนการ “บรรจ”/“สอนหรอบรรยาย” เนอหาวชาความรใสในตว “บณฑต” เปนกระบวนการ “อบรมบมเพาะ (Nurture)” ศกยภาพ “ความสามารถ หรอสามตถยะ (Competences)” ซงประกอบดวย ความร ทกษะ และเจตคต ตางๆ ทบณฑตสามารถพฒนาตอยอดเปน “สมรรถนะ (Competencies)” เพอการ “ทำงาน” ประสบ

ความสำเรจไดตลอดชวต !

ดงนนการอดมศกษาในสงคมดจตอลจะเปลยนจาก “การอดมศกษาใหความรเพอมอาชพ” เปน “การอดมศกษาอบรมบมเพาะทรพยากรมนษย (ทเรยกวา “ปญญาชนอดมศกษา”)ใหม “ความสามารถ” เลยงชพได (Employability)” ซงมพฒนาการมาจากการ “เรยนร” นนคอ

! การอดมศกษา “ตอง” มกระบวนการทบมเพาะให “การเรยนรเกดขน” ในบณฑต “ทก

คน” !

ดวยเหตผลดงกลาวทำใหสถาบนอดมศกษาตางๆ ตลอดจนองคกรทเกยวของกบการอดมศกษาตางๆ “พลกมมมอง” จากผลการเรยนในรปแบบใบโภชนาการปญญา เปนการบมเพาะศกยภาพความสามารถบณฑตทเปนพฒนาการจากการ “เรยนร” ของบณฑต แต

! การเรยนรเปน “รปธรรม” วด (Assess) ไดยาก !

ผลลพธการเรยนร (Learning Outcomes): หลกฐานเชงประจกษของการเรยนรเพอการวดการเรยนร

[

ภาพขางตนเปนภาพทนอกจากจะสะทอนความแตกตางระหวางคำวา “สอน” และ “เรยนร” ไดชดเจน (เปนภาพทผมชอบมากเพออธบาย โดยไมมเจตนาจะปรามาสใคร) ยงมนยสำคญทเปนทมาของ “แนวคดการวด (Assess)” การเรยนร คอ“ตองเรยนร” จงม “ความสามารถ (Competence)” ทำ “อะไร” ได

! นสต/นกศกษาตอง เรยน “ร” (Learning) จงจะมความสามารถ (Competence) ในการ

ทำ “อะไร” บางอยางได !

ซง “ความสามารถทำอะไรไดบาง” เปนหลกการพนฐานทมาของนยาม “ผลลพธการเรยนร (Learning Outcomes)” เพอสนบสนนแนวคดดงกลาว เราลองมาศกษาวา “การเรยนรคออะไรและเกดไดอยางไร”

[ จากภาพขางตน Spady กลาววาการ “เรยนร” ไมใชแคการ “ซมทราบ” เนอหาวชาการ แตตองม “การยอย (Assimilation)” “การตความ (Interpretation)” และ “การใช (Using)” ดวย “วธการ” ทเหมาะสม จงจะ “ใชงานได” ดงนนการจดการเรยนการสอนเพอใหผเรยนเกดการ “เรยนและร” ทตองเปน Active Learning เพอใหผเรยนเองเปนผ “ปฏบต” และตองเปน “เจาของ” การเรยนรนนๆ ดวยตนเอง หรอ มพนธะผกพน (Engagement) หลกการพนฐานของ “การเรยนร” คอ

๏ การเรยนรเปน “ผลสะสม” จากสงทนสต/นกศกษา “ทำ/ปฏบต” เกดการ “เรยนร” สรางการเปลยนแปลงบางอยางในตวผเรยน ทำใหผเรยนสามารถ “ทำและหรอคด อะไรบางอยางทไมเคยคด หรอทำไดมากอน”

๏ การเรยนรเปนผลจากการเปลยนแปลงความเขาใจ ทถงแมจะเปนพฒนาการทางปญญา (พทธปญญา) ผานกระบวนการ “การคด” เปนสวนใหญ (โดยเฉพาะอดมศกษา) แตในบางกรณจะเปน “การฝกฝน” เพอพฒนา “ทกษะ (Skills)” และหรอ เจตคต/อารมณ (Affective) สงผลใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมและหรอการปฏบต

๏ การเรยนรเปนกระบวนการพฒนาความสามารถ (Competence) สะสมในตวผเรยน

๏ การเรยนรเปนทงกระบวนการ (Process) และ ผลลพธ (Outcomes) ถงแมการเรยนรจะเปน “รปธรรม” การเปลยนแปลงของเซลลประสาทในสมองของผเรยนทไมสามารถมองเหนได จงไมสามารถประเมนไดโดย “ตรง” แตจากหลกการพนฐานของการเรยนรขางตน ใหแนวคดวา

! “ความสามารถ” หรอ “พฤตกรรม” ของผเรยนท “เปลยน (Change)” ไป ซงเปนผลลพธ (Outcomes) จากการเรยนร (Learning) จะเปนหลกฐานเชงประจกษ

(Evidence) วาการ “เรยนร” เกดขนจรง !

ดงนนการเรยนรของผเรยนสามารถวดทางออมไดจากหลกฐานเชงประจกษเปน “ความสามารถ” ของผเรยนทมพฒนาการสะสมจากการเรยนรทเรยกเปนทวา “ผลลพธการเรยนร (Learning Outcomes)”

ขอสงเกต เนองจากในปจจบน “Learning Outcomes” เปนศพทเฉพาะทมนยามไดรบการยอมรบกนในสากล ไมใชคำทวๆ ไป ดงนนผมจะใชภาษาไทยวา “ผลลพธการเรยนร” เพอใหเกดความแตกตางจาก “ผลการเรยนร” หรอ “result of learning” ซงเปนคำทวๆ ไป)

! Learning outcomes are statements that describe significant and

essential learning that learners have achieved and can reliably demonstrate at the end of a course or programme … !

! Learning outcomes expressing “WHAT” do you want learners to “KNOW”

“BE ABLE TO DO” and “FEEL” in language that is helpful for

“ASSESSMENT” … !

นยามของผลลพธการเรยนร หรอ Learning Outcomes ขางตนเปนนยามทครอบคลมลกษณะพนฐานหลกๆ ของผลลพธการเรยนร กลาวคอ

๏ ผลลพธการเรยนรเปนผลการเรยนรในมตของ “ผเรยน” ทผเรยน “ทกคน” ตองทำไดสำเรจ (Accomplishment of Student)

๏ ผลลพธการเรยนรเปน “ถอยแถลง (Statement)” ทเปนขอตกลงระหวางผสอนกบผเรยนวาผเรยนตอง “ทำ” อะไรไดเมอจบบทเรยนแตละครง

๏ ผลลพธการเรยนรตองกำหนด “อะไร หรอ What” คอสงทผเรยนตอง “ร (Know)” “ทำได (Be able to do)” และหรอ “รสกได (Feel)”

๏ “อะไร (What)” หมายถง “การกระทำ สมรรถนะ (Performance) และหรอพฤตกรรม (Behaviour)” ท “ชดเจน (Clear)” “แมนยำ (Precise)” “เฉพาะเจาะจง (Specific)” “วด (Mesure)” ได และเปนสงทผเรยนสามารถ “สาธต (Demonstrate)” ออกได

ผลลพธการเรยนรจะม “รปแบบทวๆ ไป” ประกอบ 3 สวนหลกๆ ดวยกนคอ

! Action Verb + OBJECT + Qualifying phrase… !

นนคอผลลพธการเรยนรทสมบรณตองสะทอนใหผสอนสามารถ “ระบ” วา “WHAT” ของ

คำถามเหลานไดชดเจน: ๏ “การกระทำ” อะไร ทนสต/นกศกษาตอง “ทำได” ซงจะเปนผลมาจากการ “ร

(Know)” และ “เรยนร (Learn)” เรองอะไร ? ๏ “งาน (Assignment)” “ศาสตรการสอน (Pedagogy)” และ “กจกรรมการเรยนร

(Learning Activities)” อะไร ทสงเสรมใหนสต/นกศกษาสามารถเปลยนแปลงความเขาใจสงทร พฒนาทกษะ และเปลยนแปลงความเขอหรอเจตคต

๏ ผสอนจะประเมนความสำเรจทเกดจากการเรยนรได “อยางไร” หรอ

! ตอง “ทำอะไรได” “จะวดอยางไร” และ “ใชวธการ (Pedagogy) และกจกรรมการ

เรยนร อะไร” … !

[

เมอพดถงผลลพธการเรยนร (Learning Outcomes) ประชาคมอดมศกษาไทยหลายทานหมายถง “ผลการเรยนร 5 ดาน ทกำหนดในกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552 ซงเปนความเขาใจทคลาดเคลอน ทงสองคำเหมอนกนในมตทตองการใหเกดพฒนาการเปลยนแปลง (Change) ในตวผเรยนจากการเรยนร แต “ผลลพธการเรยนร” เปนคำทวๆไป ทในปจจบนยอมรบกนวา หมายถง “สง (What)” ทผเรยนตอง “ร” สามารถ “ทำได” และหรอ “รสกได” ความสบสนและหรอไมเขาใจเรองถดไปกคอ “ผลการเรยนร 5 ดาน” (หรอทประชาคมอดมศกษาสวนใหญเรยกกนวา TQF) ของกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552 คออะไร แตกตางหรอเหมอนกนอยางไรกบ “ผลลพธการเรยนร (Learning Outcomes)” ทงสองเรองเปนเรองเดยวกนในมตของการศกษาทตองการใหเกดพฒนาการเปลยนแปลง (Change) ในตวผเรยนจากการเรยนร แต “ผลการเรยนร 5 ดาน” เปนการเขยนผลการเรยนรเชง “วตถประสงค” ทคาดหวงของการดำเนนการตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552 เนนความสามารถทบณฑตตองทำได หรออกนยหนงคอเปนการเขยน “วตถประสงคเชงพฤตกรรม (Behaviour Objectives)” ผลการเรยนร 5 ดานยงไมสะทอนถงวธการทำใหเกดความสามารถนนๆ และการ

วดผล อยางชดเจน ดงนนจงยงไมเปน “ผลลพธการเรยนร (Learning Outcomes)” ทสมบรณ นนกหมายความวา

! ในทางปฏบต หลกสตรควรจะเขยนชด “Learning Outcomes” ทสะทอน “ผลการเรยนร

5 ดาน”ของกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต !

การศกษาเชงผลลพธ (Outcome Based Education): กญแจสำคญไขปรศนา “การเรยนร” เกดขนจรงหรอไม

จากทกลาวมาทงหมด ถาสถาบนอดมศกษา “เรมตน” การออกแบบหลกสตร และหรอ แผนการสอน จากการ “เลง” เปา “ผลลพธการเรยนร (Learning Outcomes)” และพยายามจดกระบวนการจดการการอดมศกษาใหเปนไปตามทกำหนดโดยผลลพธการเรยนร สถาบนการอดมศกษาจะสามารถ “แนใจ (Ensure)” วา “บณฑต” ทกคนเกดการเรยนรอยางแนนอน ซงกระบวนการจดการศกษาดงกลาว สำหรบผมจะตองเปน “การศกษาเชงผลลพธ (Outcome Based Education)”

My 2 Satangs: มโนทศนทคลาดเคลอนเกยวกบ “กรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต (Thailand Qualification Framework for Higher Education)”

กรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552 เปนมโนทศน หรอแนวความคด (Concept) ททนสมย และมเปาหมายสงสดเพอปฏรปการอดมศกษาไทย แตไมสามารถดำเนนการไดตามเปาหมาย ในทางตรงกนขาม กลบสรางกระแสวพากยวจารณเชงลบ ถงกบมการรองเรยนใหยกเลกมาเปนระยะๆ จนถงวนนผมไดขอสรปบทเรยนของเรองน (ไมไดแตกตางจากครงอนๆ) คอ “ผดเวลา” “ไมเขาใจแนวคดพนฐาน” และ “ยดกรอบการปฏบตแบบเดม” ไมไดสราง “ชานพก (Platform)” เพอเปนฐานความเขาใจเพอกาว “ขาม” ไปสจดใหม เหมอนเครองเลน MP3 ของ Sony ทไมไดรบความนยมสรางกระแสการเปลยนแปลงพฤตกรรมการฟงเพลงของสงคม แตในทางกลบกน iPod ของ Apple ซงเปนอปกรณประเภทเดยวกนไดรบความนยมไมใชแครปแบบทสะดดตา แตเพราะมาพรอมกบ iTunes ทใหบรการรปแบบใหมตรงกบความตองการของผใช “ผดเวลา” ในทน ผมหมายถงเวลาในการนำนโยบายสการปฏบต การศกษาวจยแนวคดใหมๆ จำเปนตองทำลวงหนา แตไมไดหมายความวาตองนำสการปฏบตทนท แตถาหลกเลยงไมไดเพราะจำเปน โดยเฉพาะแนวคดทตองการ “พลกมมมอง (Disruption)” สรางกระแสการเปลยนแปลงรปแบบ (Transforming) การดำเนนงาน หรอกระบวนการ อยางกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาฯ ผกำกบนโยบานจำเปนตองสอสารสรางความเขาใจแนวคดพนฐานใหเกดในวงกวาง กอนลงมอปฏบต (ถกเวลา) โดยเฉพาะในแวดวงอดมศกษาไทย ซงเปนวงการ “อดมวชาการ” มากกวา “อดมศกษา” นวตกรรมแนวคดแบบกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต ซงยงไมเปนทยอมรบอยางแพรหลายและมเปาประสงคปรบเปลยนรปแบบกระบวนการแบบพลกมมมองจำเปนอยางยงทตองสรางฐานความเขาใจเสมอนเปน “ชานพก (Platform)” รอเวลาทจะกาวขามไปสแนวคดใหมๆ ถงแมในแนวทางการนำกรอบมาตรฐานคณวฒฯ สการปฏบต ไดมการสรางความเขาใจสอสารผาน “รปแบบวธการปฏบต” ซงไมเพยงพอกบการสรางความเขาใจหลกการพนฐานทแทจรง กลบกลายเปนความเขาใจ “แนวทางปฏบต” ทฝายกำกบนโยบายคาดหวง มแตผลผลต (Outputs) “งานเอกสาร” ประกอบดวย “รายการ” ตามทกำหนดในประกาศ ฯ ผมคดวาเปนบทเรยนทสามารถใชเปนเครองเตอนการอดมศกษาไทยวา “การนำนวตกรรมแนวคดสการปฏบตควรสรางนวตกรรมการบรการไป

ดวยพรอมๆ กน” เพราะในอนาคตการอดมศกษาไทยยงตองมการปรบเปลยนอกหลายมากมายหลายประเดน ผมคดวาถงเวลาทสถาบนอดมศกษาไทยควรเปดใจกวาง “มองขาม” ขอบกพรองตางๆ และปญหาการดำเนนการตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาตฯ เพราะไมวาสถาบนอดมศกษาไทยจะเกาะกระแสการเปลยนแปลงแนวคดตางๆเกยวกบการพฒนาบณฑต สำหรบศตวรรษท 21 เชน กรอบการเรยนรสำหรบศตวรรษท 21 (Framework for 21st Century Learning) ทกษะศตวรรษท 21 (21st Century Skills) ของ Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) เปนตน และหรอแนวคดการประกน หรอรบรอง คณภาพการอดมศกษาใหมๆ ของสำนกตางๆ เชน Washinton Accord QAA ABET AACSB AUNQA เปนตน สถาบนอดมศกษาไทยตองปรบเปลยนรปแบบกระบวนการการอดมศกษาในลกษณะทคลายหรอเหมอนกบการปฏบตตามแนวคดของกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552 อยางแนนอน (จากประสพการณและการศกษาของผมทผานมามากกวา 10 ป) เมอเปนเชนนทำไมสถาบนอดมศกษาไทยไมลองทำความเขาใจมโนทศนทถกตองของกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552 เพอพฒนาตอยอด หรอปรบปรงขอบกพรองตางๆ สการพฒนาคณภาพการอดมศกษาไทยใหยงยนตอไป

กรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษา: “หนาตา” ปญญาชนอดมศกษาไทย สำหรบศตวรรษท 21

ผมวาอดมศกษาไทย “เรยนครบ” และ “สอบผาน” จะเปน “บณฑตทกคน” (คดดๆ นะครบกอนทจะคดคาน) แตถาผมตงคำถามกบประชาคมอดมศกษาไทยวา “บณฑต”อดมศกษาไทยทผลตกนในปจจบนมความสามารถและหรอคณสมบต “สมควร” ไดรบปรญญา ทกคนหรอไม คำตอบคงมทงสองแบบ แลวแต “มมมอง” ของแตละบคคลวา “ความสามารถ” และหรอ “คณสมบต” นนๆ คออะไร แมแตสงคมอดมศกษาไทยยงกงขากบ “บณฑต” ทผลต แลวจะทำใหสงคมไทย “แนใจ” และหรอ “มนใจ” ไดอยางไรวา อดมศกษาไทยบมเพาะบณฑตได “มาตรฐาน” ซงผมคดเองวา “คำถาม” ขางตนเปนแนวคดพนฐานของ “กรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต” เมอสบหาปทแลว เพอใหสถาบนอดมศกษาไทยมเกณฑมาตรฐานพนฐาน (Threshold) บณฑตท “เทยบเคยง” กน แต “ไมเหมอนกน” คลายกบวาทำไมเราจงเรยก “โทรทศน” แต “โทรทศน” แตละยหอไมจำเปนตองมคณสมบตเหมอนกน กรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552 (Thailand Qualification Framework for Higher Education) หรอ “มคอ.” หรอ “TQF” เปนเกณฑมาตรฐาน “พนฐาน (Threshold)” การผลตบณฑตของการอดมศกษาไทย โดยกำหนดเปน “กรอบแนวคด (Framework)” ดงน

J ผทจบการศกษาระดบอดมศกษาของประเทศไทยทกคนในทกศาสตรสาขาวชาตองมขอกำหนดจำเพาะ (Specification) พนฐาน (Threshold) ทเปนผลการเรยนรอยางนอย 5 ดาน คอดาน (1) คณธรรม จรยธรรม (2) ความร (3) ทกษะทางปญญา (4) ทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ และ (5) ทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร และใชเทคโนโลยสารสนเทศ จงสมควรเรยกวา “บณฑต” “มหาบณฑต” และ “ดษฎ

บณฑต” D

เมอการศกษาเพมเตมจากเอกสารตนฉบบภาษาองกฤษ (National Qualifications Framework for Higher Education in Thailand) และแผนภมแสดงความสมพนธของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 มาตรฐานการศกษาแหงชาต มาตรฐานการอดมศกษา และกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษา เพอวเคราะหหลกการพนฐานซงเปนเบองหลงของกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552 ผมไดคำตอบวา ในเวลานนทการอดมศกษาไทยตองการสราง “เกณฑมาตรฐานคณวฒเชงคณภาพ” เพอสราง “ปญญาชน”อดมศกษา ทมพฒนาการ เนนการเปลยนแปลง (Change)ในตวผเรยน 5 ดาน (ดงกลาวขางตน) ซงเปนผลจาก “การเรยนร” ตงแตวนทเขารบการศกษาจนถงวนทจบการศกษา เปนการอดมศกษาไทยเชง “ผลลพธ (Outcomes)” ทตองมการ “พสจนทราบ” สรางความ “แนใจ (Ensure)” วาการเรยนรเกดขน “จรง” ตาม “แผนภมแสดงการนำมาตรฐานคณวฒสาขา/สาขาวชาสการปฏบต (สวนท 3 ภาคผนวก หนา 5 ของกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552)” ดงนนกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552 เปนกรอบความคด “แกนพนฐาน” ทบงชตวตน (เสมอนเปน “DNA”) ของ “บณฑตอดมศกษาไทย” (หรออาจจะกลาววาเปน “รปโครงรางพนฐาน” กได) สำหรบสถาบนอดมศกษาทกสถาบนของประเทศไทยใชเพอ “ขนรป (Mold)” บณฑตของตนในแตละหลกสตร เปน “ปญญาชนอดมศกษา” ของประเทศไทย นนคอ

J สถาบนอดมศกษาของประเทศไทย “ตอง” อบรมเลยงด (Nurture) “ปญญาชนอดมศกษา” มความสามารถ หรอ สามตถยะ (Competences) เปนผลการเรยนร 5 ดาน คอ เปนคน “ด” “เรยนร” “มสตปญญา” “ทำงานรวมกบผอนได และมความรบผดชอบ” และ ม “digital skills” เปน “แกนพนฐาน” ทสามารถพฒนาเปนสมรรถนะ (Competencies) สรางความสำเรจในการประกอบอาชพ และสรางประโยชนใหกบสงคม

ไทย D

ขอสงเกต แตไมไดหมายความวา “เฉพาะ” กรอบมาตรฐานคณวฒฯ สามารถเปน “แกนพนฐาน” เพยงอยางเดยว สถาบนการอดมศกษาสามารถบรณาการ “แกนพนฐานทบงชตวของตน” ตวอยางเชน มหาวทยาลย

เทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร (มจธ.) ตองการสราง “ผนำการเปลยนแปลงสงคม” กหมายความวา มจธ. ตองใช “แกนพนฐานปญญาชนอดมศกษาไทยทมความเปนผนำการเปลยนแปลงสงคม” เพอ “ขนรป” บณฑตในทกหลกสตร เปนตน

เมอวนนนมาถง คอวนททกหลกสตรของการอดมศกษาไทยได “คณสมบต (Qualify)” ตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552 การอดมศกษาไทยจะบมเพาะ “บณฑต” ทเรยกวา “ปญญาชนอดมศกษา” ทไมใชเชง “ปรมาณ” จากจำนวนหนวยกตทลงทะเบยนเรยนครบตามกำหนด และสอบผาน แตจะเปนเชง “คณภาพ” ทม “พฒนาการ” จาก “การเรยนร” และได “รบ” ปรญญาบตร เมอม “ความสามารถ หรอ สามตถยะ (Competences)” ตามขอกำหนดจำเพาะพนฐาน 5 ดานดงกลาวไวขางตน กลาวคอ

J เมอ “ลอกคราบ” ศาสตรและหรอสาขาวชาของบณฑตทกคนออก บณฑตของอดมศกษาไทยจะ “เหมอนกน” หมดทกคน คอม “แกน” ทเปนไปตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบ

อดมศกษาแหงชาต D

กรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษา:“ปญญาชนอดมศกษา” มากกวา ผ “เลยน” ร

บณฑตอดมศกษาไทย “ทำงานไมได” เปนเสยงสะทอนจากผใชบณฑต ซง “ดง” ขนเรอยๆ โดยเฉพาะชวงเวลาน เวลาทประเทศไทยตองการปฏรปประเทศส “ประเทศไทย 4.0” เมอวเคราะหใหถองแทจากบรบทและหรอเหตผล ทกลาวถงขอความดงกลาว ความหมายทแทจรงของคำกลาววา “ทำงานไมได” คอ “พฒนาและหรอฝกฝนไมได” ซงตอกยำวา

J ในศตวรรษท 21 และหรอสงคมดจตอล “ความร” เพยงอยางเดยวไมสามารถพฒนา

บณฑตใหม “สมรรถนะ” ประกอบอาชพไดประสบความสำเรจ D

ในปจจบนสถาบนอดมศกษาไทยสวนใหญเนนสรางความ “มนใจ” (Assuring) ใน “คณภาพบณฑต” ดวย “โภชนาการทางปญญา (Intellectual Nutrition Facts)” ซงเปนความรเนอหาวชาการตางๆ ตามรายการทปรากฎในใบระเบยนผลการเรยน (Transcript) เชงปรมาณจำนวนหนวยกต ทบณฑตไดลงทะเบยนเรยน บณฑตของสถาบนอดมศกษาเปนเพยง “ภาชนะ” บรรจรายวชาเหลานน หรอ ผ “เลยน” ร (ผมไดคำนมาจาก ร.ศ. กตศกด พลอยพานชเจรญ ซงสอความหมายไดดกบคณภาพบณฑตในปจจบน)

บณฑตผ “เลยน” ร ของสถาบนอดมศกษา เมอออกไปประกอบอาชพจะเรยนร (ยอยโภชนาการทางปญญา) จากการทำงานสะสมประสพการณกลายเปนผ “เรยน”ร มสมรรถนะประสบความสำเรจในการประกอบอาชพ วธการดงกลาวนเหมาะสมกบสงคมในศตวรรษท 20 เนองจากความรม “วงจรชวต” ยนยาวกวาชวตบณฑต แตสำหรบสงคมในศตวรรษท 21 หรอสงคมดจตอล ความรมวงจรชวตทสนลงมาก หรออกนยหนงคอ ความรทสะสมมาในตวบณฑตไมทนสมยกบงานทบณฑตตองทำ สงผลใหบณฑตผ “เลยน” ร ไมสามารถพฒนาและหรอฝกฝนไมได ในสายตาของผใชบณฑต ในทางตรงกนขาม เมอผมวเคราะห “แกนพนฐาน” ระบตวตนของปญญาชนอดมศกษาตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษา พ.ศ. 2552 และผลการเรยนรดานทกำหนดทง 5 ดานจาก ฉบบภาษาองกฤษ (ทชดเจนกวาฉบบภาษาไทย... ในความเหนของผม) พบวา “แกนพนฐาน” ระบตวตนปญญาชนอดมศกษามวตถประสงคบมเพาะบณฑตทมความสามารถมากกวาเปนเพยง “ภาชนะ” บรรจความร หรอ นก “เลยน” ร ดงรายละเอยดดงตอไปน

f f

f f

f

นอกจากแกนพนฐานปญญาชนอดมศกษาไทยตามกรอบมาตรฐานคณวฒฯ จะตองการปญญาชนอดมศกษาไทยเปนผ “มคณธรรมและจรยธรรม” “เรยน”ร และ “มปญญา” ตลอดจนมความสามารถ “ทำงานรวมกบผอนไดอยางมประสทธภาพ” และม “ทกษะดจตอล” (ดงรายละเอยดขางตน) และเมอพจารณารวมกบแผนภมแสดงการนำมาตรฐานคณวฒสาขา/สาขาวชาสการปฏบต (สวนท 3 ภาคผนวก หนา 5 ของกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552) จะพบเพมเตมวาหลกสตรทกหลกสตรของสถาบนอดมศกษาไทยทมคณสมบต (Qualify) ขนทะเบยน (Register) เปนหลกสตรตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552 “ตอง” เปนหลกสตรทสรางความ “แนใจ” (Ensuring) วา “แกนพนฐาน” อยในตวบณฑตทกคนสรางใหบณฑต เรยนรและมความสามารถ หรอสามตถยะ (Competence)” ซงสามารถถายโอน (Transferable) และฝกฝน (Trainable) เปนสมรรถนะ (Competency) ทำงานไดประสบความสำเรจ นอกจากน “แผนภมแสดงการนำมาตรฐานคณวฒสาขา/สาขาวชาสการปฏบต” ซงไมไดรบการสอสารใหเขาใจ “หลกการและเหตผล” ทแทจรง ทำใหสถาบนอดมศกษาไทยเหนเปนภาระทไมจำเปนตองดำเนนการ ทงๆ ทเมอพจารณาอยางลกซงจะพบแนวคดทนาทง (เมอ 15 ปทแลว) คอ

J เปาหมายสงสดเบองหลงกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552 คอ แนวคดทตองการเปลยนแปลงรปแบบ (Transforme) การอดมศกษาไทย เชงผลผลต (Output Based Higher Education) ดำเนนการบนฐาน (โดเมน) “การสอน และหรอ ผสอน (อาจารย)” เปน “การอดมศกษาเชงผลลพธ (Outcome Based Higher Education)” ดำเนนการบนฐาน (โดเมน) “การเรยนร และหรอ ผเรยน (นสต/นกศกษา)”

ตามทกำหนดในพระราชบญญตการศกษา 2542 เพอบมเพาะ ผ “เรยน” ร J

จากประสบการณ “รบทราบ” หลกสตรในการทำงานทสำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษาของผม หลกสตรสวนใหญ (หรอเกอบทงหมด) ยงไมมหลกฐานเชงประจกษใหพสจนทราบไดวาบณฑตของหลกสตรจะสามารถเปน ผ “เรยน” ร ไดจรง เนองจากหลกสตรออกแบบโดยการ “โปรย” ผลการเรยนรทกำหนด 5 ดานบนหลกสตรเชง “ผลผลต” ทเคยดำเนนการ แตไมใชการออกแบบหลกสตรเชง “ผลลพธ” ทจะพจารณาพฒนาการของนสต/นกศกษาจากการเรยนร และเนนการเปลยนแปลง (Change)ในตวผเรยน 5 ดานและหรอมการเปลยนรปแบบการจดการศกษาเปนเชง “ผลลพธ” บนฐาน “การเรยนรของผเรยนเปนสำคญ”

กรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษา: ชองวางททาทาย

ถาทานอานมาจนถงจดน (โดยไมงงหลงทางไปกอน) จะพบวามโนทศน (Concept) สำคญของกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552 มดงน

๏ มเปาหมายสงสดเพอเปลยนแปลงรปแบบ (Transform) การอดมศกษาไทยเชงผลผลต (Output) เปนการอดมศกษาไทยเชงผลลพธ (Outcome)

๏ เปน “แกนพนฐาน” ระบตวตนของปญญาชนอดมศกษาไทยทสถาบนอดมศกษาไทยตองบมเพาะใหเกดในตวบณฑตทกคน

๏ เปนเกณฑบณฑตทประกนคณภาพดวยการสราง “ความแนใจ” (Ensure) โดยตรงกบตวบณฑต วาสามารถบมเพาะ “แกนพนฐาน” ใหอยในตวบณฑตทกคนทม “หลกฐานเชงประจกษ” ทสามารถ “พสจนทราบ” ได

เมอสถาบนอดมศกษาไทยเขาใจมโนทศนของกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต

พ.ศ. 2552 อยางถองแทจนนำไปปฏบตไดแลว ยงจะ “ไมมใครเอา” อก ผมคงสนหวงไมม

โอกาสไดเหนการพฒนาการอดมศกษาไทยส “การศกษา 4.0” เพออบรมบมเพาะ “คนไทย 4.0” ทมองประโยชนของประเทศชาตและมความสามารถสราง “นวตกรรม” เนองจากการอดมศกษาเชงผลลพธ (Outcome Based Education) จะเปนการเปลยนแปลงทสำคญสรางรากฐานทมนคงตอการพฒนาอดมศกษาไทยส “ประเทศไทย 4.0 (Thailand 4.0)” อยางไรกตามการดำเนนการเพอใหการปฏบตตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552 ใหประสบความสำเรจ ในบรบทของการอดมศกษาไทยปจจบน เรายงม “ชองวาง (Gap)” ทเปนสงทาทายอกหลายประเดน แตอปสรรคทสำคญของการพฒนาอดมศกษาไทยคอ

J การอดมศกษาไทยในปจจบนเปนชมชน “อดม”ดวยนกวชาการ และนกวชาชพในศาสตรสาขาตางๆ แตความพรอมทจะ “ทมเท” กำลงกายและกำลงใจ พฒนาตนเองเปน “มออาชพ (Professional)” ดานการอดมศกษา เพอสรางคณคาใหกบประชาคมการอดมศกษาตลอด

จนพฒนาการอดมศกษาใหมคณภาพดขน จะมนอยมาก หรอแทบไมมเลยในนกวชาการ และ

นกวชาชพ J

ความไมเปน “มออาชพ” ดานการอดมศกษาเปนชองวางวกฤตททาทายตอการดำเนนงานตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552 และการเปลยนแปลงรปแบบการอดมศกษาเปนการอดมศกษาเชงผลลพธในอนาคต