สรปคำ�บรรย�ย ศ.ดร. สมบต ธำ�รงธญวงศ (รศ. 601 : ระบบสงคมและก�รเมองไทย) MPA 16 กทม. ภ�คพเศษ ( หอง 2) โดย Keaw & Bik (27 ม.ค. - 4 ก.พ. 46)

บรรย�ยครงท 1 : ก�รเมอง : แนวคว�มคดและก�รพฒน� I. ปรชญ�ท�งก�รเมอง

- ก�รเมองเปนเรองทเกยวของกบอำ�น�จ ซงอำ�น�จท�งก�รเมองเปนอำ�น�จสงสดในแผนดน

- ผปกครองเปนผมอำ�น�จสงสด อ�จเปนถงเจ�ชวตและเจ�แผนดน เปนผมอำ�น�จในก�รกำ�หนดกฎระเบยบใหผ ใตบงคบบญช�ปฏบตต�ม และมอำ�น�จสทธข�ดทจะลงโทษผละเมด แมกระทงโทษประห�รชวต

- นกก�รเมองเปนผออกกฎหม�ย รวมทงกฎหม�ยนรโทษกรรม ซงส�ม�รถยกเลกคำ�พพ�กษ� ยกเลกคำ�สงประห�รชวตได

- อำ�น�จท�งก�รเมองทเปนผลผลตของนกก�รเมองทำ�ใหคนต�ยได ก�รใชอำ�น�จท�งก�รเมองเปนสงสงสด ของแผนดน เชน จนซฮองเตเกณฑคนเปนล�นเพอสร�งกำ�แพงเมองจน ซงเปนอำ�น�จของรฐ ประช�ชน หรอ

ผใตบงคบบญช�ไมส�ม�รถปฏเสธได- ประเทศทมก�รพฒน�แลวมคณภ�พชวตทด เนองจ�กมผนำ�ทดมคณธรรม เชน USA, เก�หล, ญปน,

สงคโปร ( ร�ยไดเฉลย $24,000/คน/ป, ไทยเร�แค $2,000/ คน/ ป) มประเทศทพฒน�แลว คอประเทศทประช�ชนมร�ยไดเท�เทยมกน ไมมคนจน โดยมนกปร�ชญชอ Carl Mark ทตองก�รให

ประช�ชนทกคนมฐ�นะเท�เทยมกน โดยใชคำ�ว� จตรส คอเมอเฉลยกนแลวทกด�นเท�กนหมด แนวคดจตรส

- ประเทศดอยพฒน�จะมโครงสร�ง ฐ�นะประช�กร ลกษณะส�มเหลยมหน�จว ข�งบนแสดง จำ�นวนคนรวย ข�งล�งคนจน ซงดแลวส�ม�รถสรปไดว� คนจนเฉลยแลวมร�ยไดทไมเท� เทยมกน ไมว�จะเฉลยในด�นใด คนรวยมร�ยไดสง

คนจนมร�ยไดตำ�- ประเทศทพฒน�แลวกไมใชว�ไมมคนจน ประเทศทพฒน�แลวจะมลกษณะโครงสร�งฐ�นะประช�กร ดงน

คนรวย(ตรงกล�ง)คนสวนใหญของประเทศทมฐ�นะดป�นกล�งปองม�ก

คนจน เชน กลมประเทศสแกนดเนเวย จะมลกษณะโครงสร�งแบบน คอเฉลยคนสวนใหญของประเทศมฐ�นะด มคนรวย

นอย คนจนกนอย ดงนนแนวคดจตรสของ Carl Mark กลมเหลว เชน ในรสเซย, จน กเปลยนม�ใชแนวคดทนนยมแทน

- ก�รเมองในคว�มหม�ยของก�รเมองนน คอตองก�รใหนกก�รเมองใชอำ�น�จเพอประโยชนของประช�ชน แต มกมนกก�รเมองเข�ม�ใชอำ�น�จเพอประโยชนสวนตน ผลลพธกคอประช�ชนจะทกขย�กลำ�เคญ ประเทศท

ย�กจนจะพบว�ชนชนผปกครองจะรวย มฐ�นะด แตประเทศทร ำ�รวยมงคงจะพบว� ชนชนผปกครองจะมฐ�นะ ธรรมด� ไมรำ�รวยม�ก เมอหมดอำ�น�จรฐกดแล เชน น�งม�ร ก�เรต แธตเชอร น�ยกรฐมนตรของประเทศ

องกฤษ เพร�ะฐ�นะของผนำ�จะถกไตสวน ตรวจสอบอยเสมออย�งเขมงวด โปรงใส ฉะนนส�ม�รถสรปไดว� ประเทศทพฒน�แลว ประช�ชนจะมคณภ�พชวตทด ประเทศมคว�มเจรญมงคง ในท�งตรงกนข�มประเทศท

ดอยพฒน�จะพบว�ภ�ยในก�รปกครองจะมแตปญห�คอรปชน ทจรต ประช�ชนจะถกทอดทง เอ�รดเอ� เปรยบเสมอ ดงนนเร�จงควรเลอกผแทนไปเปนผนำ�ทด เปนคนด จงจะเปนผปกครองทด ประช�ชนจะอย

รมเยน มฐ�นะทดและประเทศพฒน�- ป พ.ศ. 2505 สหประช�ช�ตไดสำ�รวจร�ยไดของประช�ชนไดดงน

ประเทศไทย มร�ยไดเฉลย US$ 100/ คน/ ป ปจจบน US$ 2,000/ คน/ ป เก�หลใต มร�ยไดเฉลย US$ 80/ คน/ ป ปจจบน US$ 13,000/ คน/ ป

แสดงใหเหนว�เก�หลใตมก�รพฒน�ปรบปรงด�นเศรษฐกจไดด ก�วหน�กว�ประเทศไทย- วตถประสงคทแทจรงของก�รเมองคอ ก�รใชอำ�น�จท�งก�รเมอง เพอประโยชนของประช�ชนสงสด

1.1 คว�มคดท�งก�รเมอง 1

1) คว�มหม�ยของก�รเมอง พอสรปไดดงน1. ก�รจดก�รอำ�น�จเพอประโยชนสขของประช�ชน2. เป�หม�ยของก�รเมองทพงประสงคคอคว�มดง�ม3. นกก�รเมองไมด ทำ�ใหประช�ชนเหนว�ก�รเมองเปนสงเลวร�ย4. นกก�รเมองทดยอมนำ�ก�รเมองไปสคว�มดง�ม5. ก�รเมองและนกก�รเมองเปนคนละสวนกน

2) ขอบข�ยของก�รศกษ� 1. ศกษ�เกยวกบเรองของรฐ องคประกอบของรฐอย�งนอยม 3 ประก�รคอ มอ�ณ�เขตทแนนอน, ม

ประช�กร อ�ศยอยในอ�ณ�เขตนน และมอธปไตยในก�รปกครองของอ�ณ�เขตนน

2. ศกษ�เกยวกบสถ�บนก�รปกครอง เชน สถ�บนนตบญญต, สถ�บนบรห�ร, สถ�บนตล�ก�ร, ระบบร�ช ก�ร, กลมผลประโยชน

3. ศกษ�เกยวกบเรองของอำ�น�จ เชน ก�รออกพระร�ชกำ�หนดของคณะรฐมนตร, ก�รออกกฎหม�ยเพอบงคบใช

4. ก�รศกษ�เกยวกบก�รตดสนใจนโยบ�ยส�ธ�รณะ – นโยบ�ยส�ธ�รณะคอนโยบ�ยทเกยวของกบประโยชนของ

ประช�ชน เชน นโยบ�ยก�รศกษ�, ส�ธ�รณสข, สวสดภ�พของประช�ชน5. ก�รศกษ�เกยวกบระบบก�รเมอง เปนก�รศกษ�ว�ระบบก�รเมองคออะไร สมพนธกบสงแวดลอมอย�งไร

3) ก�รเมองกบว ถ ประช� วถชวตของประช�ชนเกยวของกบก�รเมองอย�งไร ในอดตประช�ชนมกคดว�คนทเกดม�มชวตดรำ�รวย กเพร�ะ

กรรมเก�แตช�ตป�งกอน ทำ�ดกจะเกดม�รำ�รวย คนบ�ปม�กหรอกรรมเก�ม�ก กจะเกดม�ย�กจน ตองรบใชกรรมและ คว�มเชอทว�ต�ยแลวกเกดใหม ซงคว�มเชอแบบนเปนกศโลบ�ยของชนชนปกครองในหล�ยประเทศ ใชปลกฝงกบ

ประช�ชนคนย�กจนในปกครองของตนใหยอมรบในเรองกรรมเก�ว�จนเพร�ะกรรมเก� ชดใชไมหมด ไมใหประช�ชน ย�กจนเหล�นนม�โทษผปกครองหรอรฐบ�ล ว�ปกครองบรห�รประช�ชนไมด

วถชวตของประช�ชนขนอยกบระบบก�รเมอง ระบบก�รเมองทดจะสงเสรมและเอออำ�นวยใหประช�ชนมวถชวตทด มโอก�สในก�รแสวงห�คว�มรอย�งเสมอภ�ค ตลอดจนมคว�มรคว�มส�ม�รถในก�รควบคมกำ�กบ และตรวจสอบผนำ�

ท�งก�รเมองใหใชอำ�น�จเพอสนองตอบประโยชนสขของประช�ชนได ในท�งตรงกนข�มห�กผนำ�ท�งก�รเมองมงแต ประโยชนสวนตนและพรรคพวก จำ�กดสทธและโอก�สของประช�ชน ทำ�ใหเกดชนชนไดเปรยบ เสยเปรยบในสงคม

ผดอยโอก�สกจะถกทอดทงไรก�รศกษ� ย�กจน4) โครงสร�งฐ�นะประช�กรไทยจำ�แนกต�มแผนพฒน�เศรษฐกจและสงคม ซงร�ยไดเฉลยตอคนตอปของคนไทยใน

ชวงแผนต�งๆ ดงน สนแผน 4 ร�ยไดเฉลยคนไทย 16,000 บ�ท/ คน/ ป

สนแผน 5 ร�ยไดเฉลยคนไทย 20,000 บ�ท/ คน/ ป

สนแผน 6 ร�ยไดเฉลยคนไทย 41,000 บ�ท/ คน/ ป

สนแผน 7 ร�ยไดเฉลยคนไทย 76,000 บ�ท/ คน/ ป

สนแผน 8 ร�ยไดเฉลยคนไทย 75,000 บ�ท/ คน/ ป

สนแผน 9 (ปจจบน) ร�ยไดเฉลยคนไทยไมขยบเท�ไร ขอสงเกตว�ร�ยไดเฉลยของคนไทยในแตละแผนฯ เพมขน แตว�ค�เฉลยร�ยไดของคนไทยยงไมสะทอนคว�มเปน

จรง เพร�ะโครงสร�งเศรษฐกจประช�กรเปนแบบ หน�จว หม�ยถง ก�รกระจ�ยร�ยไดทไมเปนธรรม เกดลกษณะ คนรวยกระจก คว�มจนกระจ�ยแผคลมทวประเทศ

กรณศกษ�ก�รเมองกบวถประช� คอ ประเทศเยอรมน นตะวนตก และเยอรมน นตะวนออก สงคร�มและเกดก�รพ�ยแพ ประเทศเยอรมนถกแบงเปน 2 สวนจ�กฝ�ยสมพนธมตร โดนสวนหนงอยภ�ยใตก�รควบคมของ USA และเรยกว�

เยอรมนตะวนตก และอกสวนหนงอยภ�ยใตก�รควบคมของสหภ�พโซเวยต ซงเรยกว� เยอรมนตะวนออก

2

- เยอรมนตะวนตก ปกครองโดยสมพนธมตร USA โดยใชระบอบประช�ธปไตย ประช�ชนเปน เจ�ของอำ�น�จอธปไตย มสทธและเสรภ�พในก�รกำ�หนดผนำ�ท�งก�รเมอง ทำ�ใหประเทศฟ นตวเรว เจรญก�วหน� ฐ�นะท�งเศรษฐกจดขน เปนประเทศมห�อำ�น�จในท�ง อตส�หกรรมหรอกลม G7

- เยอรมนตะวนออก ปกครองโดยสหภ�พโซเวยต ภ�ยใตก�รปกครองระบอบคอมมวนสตในฐ�นะ ตวแทนชนชนกรรม�ชพ มอำ�น�จสงสดในก�รปกครอง บรห�รประเทศ ผลกคอ ประช�ชนข�ดเสรภ�พในก�ร

กำ�หนดผนำ�ท�งก�รเมองของตน ประช�ชนไมมสทธในก�รเปนเจ�ของทรพยสนต�มแนวคดของ Mark และ เลนน ประเทศเยอรมนตะวนออกกลบกล�ยเปนประเทศทดอยพฒน� ชวตคว�มเปนอยลำ�บ�กย�กจน

ก�รศกษ�ปรชญ�ก�รเมอง จะทำ�ใหรว�ทำ�ไมมนษยเกดม�แลวตองอยรวมกน มนษยเกดม�ตองก�รอะไร และทำ� อย�งไรใหบรรลคว�มตองก�รสงสดของตน โดยมฐ�นคตสำ�คญ 3 ประก�รคอ

1. สภ�วะธรรมช�ต (State of Nature) อธบ�ยถงสภ�วะธรรมช�ตของโลก2. กฎแหงธรรมช�ต (Natural Law) เชน กฎทว�ดวยแรงดงดดของโลก, กล�งวน กล�งคน ซงเปน

ธรรมช�ต เร�ไมส�ม�รถฝนได3. ธรรมช�ตของมนษย (Human Nature) นกปร�ชญบ�งคนบอกว�มนษยเกดม�เท�เทยมกน บ�ง

คนบอกว�เกดม�มนษยมคว�มแตกต�งไมเท�เทยมกน ฐ�นคตทง 3 น นกปร�ชญแตละคนอ�จวเคร�ะหคล�ยกนหรอแตกต�งกน ซงจะมผลตอก�รนำ�เสนอรปแบบก�ร

ปกครองต�มแนวคดของนกปร�ชญแตละคน

1.2 โสเครตส (Socrates, 469-399 B.C) : ปรชญ�ของโสเครตส1. มนษยกบรฐ - ก�รอยรวมกนของมนษยคอกำ�เนดของรฐ มนษยไมส�ม�รถอยอย�งโดดเดยวได รฐเปนสงทด

และจำ�เปนเพร�ะรฐเปนแหลงทคนส�ม�รถพบกบชวตทด และส�ม�รถเรยนรคณธรรมจ�กเพอนรวมสงคม2. กฎหม�ยแหงรฐ– กฎหม�ยคอกลไกของรฐ ทสงเสรมและปกปองใหมนษย มชวตทถกตอง– คณค�ของกฎหม�ย ก�รบญญตกฎหม�ยจะตองทำ�ดวยคว�มรอบรและฉล�ด เพอใหกฎหม�ยเปนเครองมอใน

ก�รดำ�รงคณธรรมของสงคมอย�งแทจรง ดงนนปร�ชญจงควรเปนผกำ�หนดกฎหม�ย 3. ร�ช�ปร�ชญ คอ ผปกครองทดต�มแนวคดของโสเครตส ปร�ชญเปนบคคลทมคว�มร จงเปนบคคลทม

คณธรรม และสงเสรมใหประช�ชนทำ�ด

- โสเครตสใชกระบวนก�รแสวงห�คว�มร โดยวธวภ�ษวธ (Dialectic) คอก�รตงปญห�และห�ส�เหต ของปญห�ไปเรอยๆ รวมทงห�ขอคดค�นม�หกล�งกน จนห�คำ�ตอบว�ส�เหตนนเกดขนจ�กอะไร

- สนใจคนคว�อย�กรว�มนษยเกดม�ตองก�รอะไร และพบว�มนษยเกดม�ตองก�รคว�มสข แลวมนษยทกคนก ตองก�รคว�มสขทแตกต�งกน ห�กคว�มสขทไดม�จ�กคว�มสจรต คว�มสขนนจะด คนมคว�มสขกบก�รกระ

ทำ�นน แตห�กคว�มสขนนไดม�จ�กสงมชอบ โดยกระทำ�สงไมด พอก�รกระทำ�ปร�กฏขนม�นน คว�มสขของคนกจะห�ยไป

- ห�กกระทำ�ด ชวตกจะมคว�มสข และประสบคว�มสำ�เรจในชวต ดงคำ�กล�วท “ว� ก�รกระทำ�คว�มดอย�งมนคง จะทำ�ใหมคว�มสขอย�งยงยน” คว�มรเกยวกบคว�มดส�ม�รถปลกฝงใหเกดก�รเรยนรได สงคมส�ม�รถหลอ

หลอมใหคนเกดก�รเรยนรทจะทำ�ดได แลวคว�มรเกยวกบคว�มดนนทำ�ใหคนเกดคณธรรม แลวสงคมกจะเกด คว�มสขดวยเชนกน โดยเฉพ�ะนกก�รเมองห�กมคณธรรม จะทำ�ใหเกดคณธรรมท�งก�รเมอง

(Political Virtue) ปกครองหรอใชอำ�น�จโดยธรรม จะทำ�ใหประช�ชนมคว�มสข มชวตทด

คณธรรมท�งก�รเมอง 5 ประก�ร ต�มแนวคดของโสเครตสคอ1. ปญห� (Wisdom ) หม�ยถง คว�มรเกยวกบคว�มด เชน คนเร�เกดม�ตองรว�พอแมทดเปนอย�งไร,ก�รเปน

ลกทดเปนอย�งไร, ก�รเปนครและนกเรยนทดเปนอย�งไร และก�รเปนนกปกครอบทด ห�กคนเร�รเกยวกบคว�มดและกระทำ�สง

ต�งๆ ดวยคว�มด เข�เชอว�สงคมจะสนตสข2. คว�มกล�ห�ญ (Courage ) เปนคว�มกล�ห�ญในก�รรกษ�คว�มถกตอง และคว�มดง�มของสงคม ผปกครอง

ตอง กล�ยนหยดในคว�มถกตอง ไมใชเข�ข�ง ยอมจำ�นนตอคนชว ดงนน ในก�รรกษ�คว�มถกตอง ตอสกบคว�มชว บ�ง

3

ครงตองเสยงถงชวต แตโสเครตสบอกว�ถงเสยงกจำ�เปนตองส ตองยนหยดเพอใหคนทกคนในสงคมพรอมทจะตอส ดวยกน มฉะนนคนชวจะครองเมอง

ก�รเผยแพรคณธรรมในลกษณะน ซงเปนก�รตอบโตคนชว จนถกสม�ชกสภ�นครรฐเอเธนสบ�งสวนกล�วห�ว� โสเครตสพย�ย�มเผยแพรคำ�สอนทเปนปฏปกษตอพระเจ� แลวนำ�เข�ไปไตสวนและถกตดสนใหกนย�พษต�ย หล�ยคนบอก

ใหหนแตเข�กไมหน เพร�ะตองก�รแสดงใหเหนถงคว�มกล�ห�ญ มใชเปนคนขขล�ด เสยชอตอวงศตระกล แตในสงคมไทยมก�รปลกฝงใหคนเร�รจกเอ�ตวรอดดงคำ�สภ�ษต ไทย เชน รรกษ�ตวรอดเปนยอดด, อย�แกวงเท�ห�เสยน, คว�มรทวมหว

เอ�ตวไมรอด คนไทยข�ดก�รยนหยดในก�รตอสตอสงชว สงทไมถกตอง เพร�ะเกรงกลวตอสงเหล�นนว�จะสงผลไมดม�ถงตนเอง3. ก�รควบคมคนเอง (Temperance) คอก�รควบคมตนเองไมใหตกเปนท�ส ของคว�ม โกรธ คว�มโลภ คว�ม

หลง นกปร�ชญเชอว�ทกคนเกดม�จะมสงเหล�นตดตวม� แตทกคนมคว�มแตกต�งกนในเรองของก�รควบคมตนเอง และก�รยบยงชงใจ ห�กยบยงชงใจไดม�ก กแสดงว�มคณธรรมสง

4. คว�มยตธรรม (Justice ) คอ ธรรมทยงใหญในก�รปกครอง ห�กผนำ�มคว�มยตธรรม กจะมแตคนดอยใกลๆ ผนำ�กจะไมเดอดรอย มคนคอยเกอหนนชวยเหลอ

5. ก �รปฏบตหน�ทท�งศ�สน� (Piety ) คอ ก�รกระทำ�คว�มด และก�รยกยองคนด ดงนน ผนำ�กควรทำ�ดเพอเปนแบบ อย�งใหประช�ชนเอ�อย�ง และตองรจกยกยองคว�มดดวย เพอใหคนททำ�ดมกำ�ลงใจในก�รกระทำ�คว�มดตอไปเพอ

สงคมแนวคดของโสเครตสทสำ�คญมดงน

1. เป�หม�ยแหงชวตมนษย มนษยเกดม�ตองก�รอะไร กคอ คว�มสข ห�กคนเร�ทำ�ด ชวตกจะมคว�มสข2. คว�มรเกยวกบคว�มด3. ปร�ชญเปนผมคว�มร จงเปนผ มคณธรรม เพร�ะปร�ชญเปนผใฝร แสวงห�สงด ล ะเวนคว�มชว ฉะนนจงควร

ใหปร�ชญเปนผนำ�ประเทศ ปกครองประเทศ สงคมจะไดมแตสนตสข แลวยงสงเสรมใหประช�ชนทำ�ด ประพฤตปฏบตด สงคมกจะเปนสงคมทด

แนวคดก�รปกครองของโสเครตส “ ” ร�ช�ปร�ชญ ใหปร�ชญเปนผปกครอง เปนเจ�ของอำ�น�จอธปไตย มอำ�น�จในก�รบญญตกฎหม�ย, ด�นบรห�ร และมอำ�น�จในก�รตดสนคดต�งๆ สงคมจะมคว�มสข เพร�ะปร�ชญจะทำ�แตสงดๆ และสงเสรมใหประช�ชนมคณธรรม

- นกก�รเมองไทยข�ดคณธรรม ไมใสใจเรองคว�มด มค�นยมทไมด ทำ�ใหสงคมเร�มแตปญห� ข�ดก�รพฒน�

บรรย�ยครงท 2 :1.3 เพลโต (Plato, 427 – 347 B.C .) เปนลกศษยของโสเครตส ดงนนแนว

คว�มคดของเพลโตจะมคว�มเชอมนในเรองคณธรรม และจรยธรรมเหมอนโสเครตส ชวงวยกล�งคน เพลโตเขยนมห� คมภรท�งรฐศ�สตรชอ “The Republic” หรอ “อตมรฐ“ (อ-ตะ-มะ-รด) หรอรฐในอดมคต คอลกษณะของรฐ

ทดทจะทำ�ใหคนมคว�มสข ซงเพลโตตองก�รใหมขน โดยมแนวคว�มคดทสำ�คญ ดงน1. อตมรฐ (The Republic)

1.1) อำ�น�จและคว�มยตธรรม : ผปกครองควรใชอำ�น�จโดยธรรม ซงต�งกบอำ�น�จทเกดจ�กก�รบงคบ ขเขญ โดย ทวไปผปกครองมกสรปว�ตนเองมอำ�น�จ และก�รใชอำ�น�จของตนเองนนชอบธรรม แตเพลโตม

ทรรศนะว�อำ�น�จนนจะชอบธรรมตอเมอมประช�ชนผอยใตอำ�น�จนน ยนดปฏบตต�มดวยคว�มสมครใจ1.2) ก�รปกครองเปนศลปะ : เนองจ�กคนในสงคมมอยหล�กหล�ย ก�รทจะทำ�ใหเหนพองตองกนทงหมด

อ�จเปนก�รย�ก แตถ�ผปกครองไปเข�ข�งหนงข�งใด ข�งทเหลอกจะเปนปฏปกษ ดงนนผปกครองตองห�วธ ทำ�ใหคนสวนใหญเหนพองดวย เพลโตจงเหนว�ก�รปกครองเปนศลปะทสำ�คญทจะทำ�ใหคนสวนใหญเหนพองตอง

กน ซงจะทำ�ใหก�รปกครองนนเปนไปโดยร�บรน1.3) ธ�ตแทของบคคลในสงคม : เพลโตเหนว�มนษยมคว�มแตกต�งกนต�มธรรมช�ตม�ตงแตกำ�เนด แบง

เปน 1. กลมธ�ตทองคำ� มลกษณะใฝร สนใจศกษ�ห�คว�มรเพมเตม ใชเหตผล มคว�มส�ม�รถในก�ร วเคร�ะห

เข�ใจคณธรรมและจรยธรรม เหม�ะทจะเปน “ผปกครอง“2. กลมธ�ตเงน มคว�มรคว�มส�ม�รถและมชนเชงในก�รรบ เหม�ะทจะเปน “นกรบ” ปองกนประเทศ3. กลมธ�ตทองแดง มงแสวงห�ประโยชนและกำ�ไร เหม�ะทจะเปน “ผทำ�ก�รผลตใหแกสงคม” เพอรฐจะได เกบภ�ษเพอนำ�ม�พฒน�รฐได

ดงนนจะเหนไดว�แนวคดของเพลโตในก�รวเคร�ะหธรรมช�ตมนษย จะบอกไวชดว�คนทเกดม�มลกษณะแบบไหน

4

ควรจะทำ�หน�ทอะไร “Put the right man on the right job” (คนทมคว�มส�ม�รถอะไรควรใหทำ�อย�งนน) แนวคว�มคดนมผลตอก�รกำ�หนดบทบ�ทของผปกครอง ทบอกว�คนทมธ�ตแทเปน

ทองคำ�หรอเปนปร�ชญควรทำ�หน�ทเปน “ผปกครอง“ ซงสอดคลองกบแนวคว�มคดของโสเครตสทเหนว�ผ ปกครองควรจะเปนปร�ชญ เพร�ะปร�ชญเปนผทรงคณธรรม ทจะทำ�ใหสงคมมสนตสข

1.4) ก�รศกษ�เปนสงทมคณค�สำ�หรบสงคม : เพลโตเหนว�ก�รศกษ�เปนกลไกสำ�คญของรฐ ถอเปนกระ บวนก�รของก�รอบรมหลอหลอมกลอมเกล� ใหคนในสงคมมค�นยมทพงประสงค ห�กตองก�รใหคนมคณธรรม

จรยธรรม กระบวนก�รในก�รศกษ�กควรจะมงเนนใหคนเหนคณค�ของสองสงน สงคมไทยมปญห�ในก�รพฒน�ใน หล�ยเรองเพร�ะค�นยมของคนไทย เชน เดกนกเรยนนดกนไมไปเรยน, ค�นยมอย�กเปนเจ�คนน�ยคน ไมตองทำ�

อะไรม�กแลวสขสบ�ย ซงไมไดสงเสรมพฒน�ประเทศ

1.5) ร�ช�ปร�ชญ ควรเปนผทรงคณธรรม : เปนผเสยสละ - อทศตนและใชอำ�น�จในก�รปกครองเพอประโยชนของสงคมและประช�ชน – ไมควรมทรพยสนและครอบครว เพร�ะจะทำ�ใหเกดคว�มโลภและเมอไมมครอบครวจะทำ�ใหมอสระในก�ร

อทศ ทมเทในก�รทำ�ง�นใหกบประช�ชน เพร�ะครอบครวเปนพนธะผกคอ แตเพอแกไขปญห�ก�รสญ พนธของกลมธ�ตทองคำ� (ปร�ชญ) เพลโตจงใหคดหญงง�ม คณสมบตด ม�เปนคขย�ยพนธของผ

ปกครอง เมอตงครรภใหแยกออกไป โดยมหนวยง�นของรฐดแล และเมอคลอดแลวกใหแยกออกไปอก ใหหนวยของรฐอปถมภเลยงดเพอเปนผปกครองตอไป แตอย�ใหรว�ใครเปนพอเปนแม และอย�ใหพอแม

รว�ใครเปนลก ซงแปลว�เพลโตไมเค�รพสถ�บนครอบครวเลย เพร�ะเหนว�จะนำ�ม�ซงคว�มวตกหวงใย และไมพรอมทจะเสยสละ อทศตนเพอประช�ชนอย�งแทจรง

เพลโตเหนว�ผปกครองทเปนปร�ชญ ส�ม�รถตดสนปญห�ต�งๆ โดยใชดลพนจได จงไมจำ�เปนตองใช กฎหม�ย เพร�ะตองม�ทำ�ก�รตคว�มวนว�ย ซงแมว�เปนแนวคด 2,000 กว�ปแลว กมผนำ�ม�ใชเชน

กน เชน พอขนร�มฯ ใหคนม�สนกระดงหน�พระตำ�หนกเมอมปญห� และออกม�ตดสน 2. นตรฐ (Laws) รฐแหงกฎหม�ย

2.1 เพลโตใชเวล�นำ�เสนอแนวคว�มคดแบบร�ช�ปร�ชญอยน�น และพบว�ไมมใครอย�กเปนผปกครองแบบ ปร�ชญ มแตคนตองก�รสมบต อำ�น�จ จนกระทงถงวยปล�ยคน เพลโตจงยอมจำ�นนกบคว�มจรงของโลกกบ

สงคมในขณะนน จงได นำ�เสนอแนวคดใหม เขยนหนงสอชอ LAWS ( – นตรฐ หรอรฐแหงกฎหม�ย) โดย ยอมรบใหมรฐธรรมนญเปนกฎหม�ยสงสดในก�รปกครองประเทศ

2.2 เพลโตกำ�หนดไวดวยว�รฐทดควรตงอยช�ยฝงทะเล จะไดส�ม�รถตดตอค�ข�ยกบแควนอนๆ ได และให แบงคนในรฐออกเปน 12 แควน ( ต�มหลก 1 ปม 12 เดอน) โดยใหประช�ชนในแตละรฐเลอกตวแทนขน

ม�ทำ�หน�ท 3 สวน คอ 1. นตบญญต - สภ�ล�ง ทำ�หน�ทบญญตกฎหม�ย2. บรห�ร - สภ�มนตร3. ตล�ก�ร - พพ�กษ�คด

จะเหนไดว�มก�รนำ�เสนอแนวคว�มคดเรองอำ�น�จในก�รปกครองแบบนม�น�นแลว ทกรฐมอำ�น�จอธปไตยใน ก�รปกครองทงสน คว�มแตกต�งอยทใครเปนเจ�ของอำ�น�จอธปไตยดงกล�ว เชน รฐเผดจก�รแตดงเดม จะ

พบว�ผปกครองเปนเจ�ของอำ�น�จอธปไตย หม�ยคว�มว�บญญตกฎหม�ยเอง บรห�รเอง ตดสนคดคว�มเอง แตในระบอบประช�ธปไตยทพฒน�ม�ในยคหลงน กำ�หนดใหประช�ชนเปนเจ�ของอำ�น�จอธปไตย ดงนน ห�ก

ตองก�รทร�บคว�มแตกต�งในก�รใชอำ�น�จอธปไตย ใหดว�ใครเปนเจ�ของอำ�น�จอธปไตย ซงจะทำ�ใหเข�ใจรปแบบก�รปกครองไดดขน

2.3 ก�รบงคบใชกฎหม�ย ในคดแพงถอว�เปนเรองทตองชดใชกน แตในคดอ�ญ� เพลโตเหนว�ไมว�จะทำ�ผด อะไร ถ�ถกลงโทษแลวกยงเปนสม�ชกของสงคมนน เพร�ะฉะนนก�รลงโทษควรยดแนวท�งในก�รปรบเปลยน

จตใจเพอใหสำ�นก และปรบตวใหม เมอพนโทษแลวจะไดกลบม�เปนสม�ชกทดของสงคม เพลโตไมเหนดวยกบ ก�รลงโทษใหหล�บจำ� ในประเทศทพฒน�แลวจะใชแนวคว�มคดของเพลโตเยอะ ผดกบประเทศดอยพฒน�ทยง

ใชวธลงโทษใหหล�บจำ�

Note : คว�มเหนของโสเครตสถกบนทกโดยเพลโต ตองแยกใหออกว�สวนไหนเปนของใคร ซงแนวคว�มคดของเพลโต กไดรบอทธพลม�จ�กโสเครตสสง และมงหวงในก�รมผปกครองทด หรอคณลกษณะทดของผปกครองตองมคณธรรม เสย

สละ ซงแตกต�งจ�กผนำ�ก�รเมองในประเทศดอยพฒน�ทแสวงห�ผลประโยชนแกตนเอง

5

1.4 อรสโตเตล (Aristotle, 384 – 322 B.C. ) เปนลกศษยของเพลโต ไดรบ ก�รยกยองว�เปนบด�ของก�รเมองเปรยบเทยบ (Comparative Politics) มแนวคว�มคดทสำ�คญ ดงน

1. มนษยเปนสตวก�รเมองทอยรวมกนในชมชน : ต�มลกษณะธรรมช�ตสตวสวนใหญจะชอบอยรวมกนเปนฝง เชนเดยวกบมนษย ทบอกว�จะเปนมนษยเมออยกบมนษย ตองก�รก�รอยรวมกน

2. ชมชนทถอว�เปนก�รพฒน�ก�รขนสงสดของมนษยคอรฐ3. รฐทดกตองส�ม�รถเสรมสร�งใหมนษยมจตใจทด และร�งก�ยแขงแรง4. คณธรรมท�งปญญ�และท�งศลธรรม

4.1 ปญญ� เกดจ�กกระบวนก�รเรยนรท�งสงคมเกยวกบคว�มด เพอเป�หม�ยแหงคว�มสขในชวต4.2 ศลธรรม เกดจ�กกระบวนก�รอบรม บมเพ�ะใหคนประพฤตด ปฏบตด

5. ก�รเมอง (Politics) เปรยบเทยบรปแบบของรฐ และจำ�แนกออกเปน 6 รปแบบ หลกในก�รจำ�แนกก�รปกครอง ก�รใชอำ�น�จเพอก�รปกครองเพอประโยชนของตนเอง ถอว�เปนนกปกครองท

เลว แตห�กใชอำ�น�จในก�รปกครองเพอประโยชนของสงคม ถอว�เปนนกปกครองทด

อำ�น�จของผปกครอง

รปแบบทเลว รปแบบทด

1. คนเดยว ทรร�ชย (Tyranny) – ผปกครองเปนเจ�ของอำ�น�จ

ร�ช�ธปไตย (Monarchy)

2. กลมบคคล คณ�ธปไตย (Oligachy) - ใชอำ�น�จเพอพรรค พวกตน

อภชน�ธปไตย (Aristocracy)

3. คนจำ�นวนม�ก ประช�ธปไตย (Democracy) - ปกครองโดย คนหมม�ก (Citizen) เชน นครรฐเอเธนส แต

ตดสนใจเพอประโยชนของตวเองหรอบ�งกลม(Aristotle มองว�ปชต. ในชวงนนไมด แตปชต. ในยคหลงเนนใหยดหลกMajority Rule และตดสนใจเพอประโยชนสวนรวม)

โพลต (Polity) แบงคนเปน3 ชนชน คอ รวย-กล�ง- จน และ

เลอกชนชนกล�งเปนผปกครอง ประนประนอมผลประโยชน ซงเปน

แนวคดทยงไมปร�กฏเปนจรง

สญญ�ประช�คม (Social Contact) มนกปร�ชญทมแนวคดด�นนโดดเดน 3 คน คอ Hobbes, Locke, Rousseau ซงมแนวคว�มคดคล�ยคลงกน แตเป�หม�ยและวธก�รแตกต�งกน ดงน

1.5. โธมส ฮอบส ( Thomas Hobbes, คศ . 1588 – 1677 ) เกดใน องกฤษและไดรบก�รอปถมภจ�กร�ชวงศองกฤษ จงมแนวคว�มคดทยกยองเชดชร�ชสำ�นก โดยมแนวคดทสำ�คญดงน

1. ในสภ�วะธรรมช�ตสงคมมนษยไมมกฎเกณฑ - มนษยเกดม�พรอมกบเสรภ�พ มอสระเตมท และมคว�มเท� เทยมกนภ�ยในธรรมช�ต แตภ�ยในสภ�วะธรรมช�ตนนใหมนษยดนรนตอส เพร�ะธรรมช�ตมก�รเปลยนแปลง

มภยพบต อทกภย คว�มแหงแลง ทรพย�กรมนอย มนษยตองแยงชง รบร�ฆ�ฟน ตองอยภ�ยใตสภ�พทโหดร�ย2. มนษยตองมชวตอย�งโดดเดยวและแรนแคน ทกขย�กและอ�ยสน3. มนษยตองก�รคว�มปลอดภย4. เนองจ�กมนษยมเหตผลจงแสวงห�คว�มปลอดภยดวยก�รทำ� “สญญ�ประช�คม” รวมกน5. ประช�ชนมอบสทธต�มธรรมช�ตใหแก “องคอธปตย” (Leviathan) หม�ยถงกษตรยหรอผปกครองทม

อำ�น�จสงสด6. องคอธปตยเปนผทรงอำ�น�จอธปไตยแตเพยงผเดยว เพอจะไดอำ�น�จนนในก�รปกปองใหประช�ชนปลอดภย7. ประช�ชนทำ�สญญ�กบประช�ชนและมอบอำ�น�จใหกบองคอธปตย ประช�ชนมไดทำ�สญญ�กบองคอธปตย8. ประช�ชน ไมมสทธโคนลมองคอธปตย ตร�บเท�ทองคอธปตยใชอำ�น�จเพอรกษ�คว�มปลอดภยใหกบประช�ชน9. ในกรณทองคอธปตยมไดใชอำ�น�จเพอรกษ�คว�มปลอดภยใหกบประช�ชน ใหประช�ชนโคนลมอำ�น�จได ฮอบส สรปว�อำ�น�จสงสดยงคงเปนของปวงชน ถ�ผปกครองนนไมไดใชอำ�น�จในก�รรกษ�คว�มปลอดภยกบปวงชน

กล�วคอเมอใดผปกครองเปลยนสภ�พจ�กร�ช�ปร�ชญ เปนทรร�ชย ใชอำ�น�จเพอประโยชนของตนเอง ใหประช�ชน ลกขนม�โคนลมองคอธปตยได แตในคว�มเปนจรง ห�กองคอธปตยเปลยนจ�กร�ช�ปร�ชญ เปนทรร�ชย ยอมตองม

กองกำ�ลงไวปกปองตวเองจำ�นวนม�ก และเปนก�รย�กทประช�ชนจะลกขนม�ตอต�นดวยมอเปล�ได ดงนนแนวคดของ ฮอบส จงยงไมชดเจนหล�ยประก�ร

6

1.6 จอหน ลอค ( John Locke, คศ .1632 – 1704 ) ช�วองกฤษ นำ�เสนอ แนวคว�มคดเกยวกบเรอง Trust ซงมอทธพลตอหลกก�รของระบอบประช�ธปไตยม�ก และถกนำ�ไปใชในคำ�ประก�ศ

เอกร�ชหรอหลกก�รปกครองของสหรฐฯ เรยกว� Pure Locke เพร�ะไดรบอทธพลจ�กแนวคดของ Locke ม�ก มแนวคว�มคดทสำ�คญ ดงน1) สภ�วะธรรมช�ต เปนสภ�วะท�งธรรมช�ตโดยสมบรณ เปนสภ�วะแหงคว�มเสมอภ�ค เพร�ะไมมกฎเกณฑ

หรอกตก�ทจะม�กำ�หนด หรอจำ�กดเสรภ�พ2) สภ�วะธรรมช�ต มขอบกพรอง 3 ประก�ร คอ ไมมกฎหม�ย ไมมตล�ก�ร ไมมอำ�น�จบรห�ร3) มนษยตองไดรบคว�มยตธรรมในก�รใชสทธท�งธรรมช�ต Locke จงเสนอใหประช�ชนทำ�สญญ�ประช�คม

รวมกน4) โดยยอมสละเสรภ�พท�งธรรมช�ตบ�งประก�ร เพอสร�งประช�คมก�รเมองทส�ม�รถใชกฎหม�ยคมครองสทธ

เสรภ�พ ของประช�ชนอย�งเสมอภ�ค5) ประช�คมก�รเมองทตงขน มลกษณะเหมอน “ทรสต“ หรอบรษท

ผถอหนเปนผถอหนมอำ�น�จถอดถอนผบรห�รชดนออกได และเลอกตงชดใหมเข�ไปบรห�รแทนดวยหลกก�รน ให ประช�คมก�รเมองมลกษณะเหมอน Trust คอ ประช�ชนเปนผเลอกตงผแทนเข�ม�ทำ�หน�ทปกครองโดยแบงเปนเขต

เลอกตง ซงแตละเขตเปนผเลอกผแทนเข�ม� และแบงออกเปน 3 สวน คอ ฝ�ยนตบญญต ฝ�ยบรห�ร และฝ�ยตล�ก�ร โดยทง 3 ฝ�ยเปนอสระจ�กกน และใหนตบญญตมอำ�น�จสงสด (Supreme Power) ฝ�ยบรห�ร ตอง บรห�ร

ต�มทกฎหม�ยกำ�หนดNote : * พระร�ชบญญต (พรบ.) เปน กฎหม�ยทตองเสนอผ�นกระบวนก�รของก�รบญญตกฎหม�ย

ทงหมด มก�ร อภปร�ยต�มว�ระ กอนในหลวงลงพระปรม�ภไธย จนมผลบงคบใช

* พ ระร�ชกำ�หนด (พรก.) เปนกฎหม�ยทใหอำ�น�จรฐบ�ลประก�ศใชกฎหม�ยไดในขณะทสภ�ปดสมยประชม และมเรองดวน 4 ประก�ร เชน ภยพบตตอประเทศ,วกฤตทกระเทอนสภ�วะเศรษฐกจ, ภยตอคว�มมนคงของ ประเทศ, คว�มเรงดวนทเกยวกบก�รเงนของประเทศ (ดเพมเตมในรฐธรรมนญ) รฐบ�ลจงส�ม�รถออกพระร�ช กำ�หนดได และมผลบงคบใชทนทเมอประก�ศใชในร�ชกจจ�นเบกษ�แลว เชน พรก. สญญ�นสอ

โทรคมน�คม หรอมอถอ แตทนททเปดสมยประชมสภ�ใหนำ�พระร�ชกำ�หนดนนเสนอตอสภ�เปนว�ระแรก แตห�มสภ�

อภปร�ย ทำ�ไดอย�งเดยว คอ ลงมตว�จะผ�นหรอไมผ�น ในกรณรฐบ�ลปจจบนมเสยงข�งม�ก พระร�ชกำ�หนดกจะ

ผ�น แตห�กลงมตไมผ�นให พระร�ชกำ�หนดนนตกไป แตไมมผลยอนหลงในกจกรรมทไดบงคบใชไปแลว

* พระร�ชกฤษฎก� : มกฎหม�ยพระร�ชบญญตบอกไว เชน พระร�ชบญญตว�ดวยระเบยบบรห�รร�ชก�รแผน ดน ในกรณทจะตงหนวยง�นร�ชก�รใหม หรอ ก�รยบหนวยง�นทมอย ใหประก�ศเปนพระร�ชกฤษฎก� ม

กฎหม�ยแม บงคบอย คอ พระร�ชกำ�หนด เปน กฎหม�ยลก ทตองอ�งองกฎ หม�ยแม

กฎหม�ยทฝ�ยนตบญญตเปน Supreme Power ไมไดหม�ยคว�มว� จะมอำ�น�จเหนอประช�ชน เพร�ะ Locke ใหประช�ชนเปนเจ�ของอำ�น�จอธปไตย ห�กฝ�ยนตบญญต บญญตกฎหม�ยม�ไมถกตอง และประช�ชน

ตองก�รใหเปลยน และรฐบ�ลไมยอมแกไข ประช�ชนส�ม�รถเข�ชอถอดถอน หรอไมเลอกตงเข�ม�อกสมยหน� และถ� ถอดถอนแลวใหเลอกผแทนเข�ม�ใหม จะเหนไดว�ขอเสนอของ Lock เปนรปธรรม ส�ม�รถปฏบตไดชดเจน จงมอทธพล

ตอระบอบประช�ธปไตยในปจจบนม�ก6) Locke แยกใหเหนว�รฐเปนเปนเรองสวนรวม และศ�สน�เปนเรองสวนบคคล ในอดตยคหนงของตะวนตก

ศ�สนจกรยงใหญม�ก ใครจะเปนกษตรยตองไดรบคว�มเหนชอบจ�กศ�สนจกร Locke เหนว�ทงศ�สนจกร และอ�ณ�จกรไมควรแทรกแซงกนและกน ศ�สน�เปนเรองของสทธสวนบคคล แตในเรองของรฐหรอก�รเมองนน Locke เหนว�เปนเรองทประช�ชนตองรบผดชอบรวมกน ดงนน ประช�ชนตองเข�ไปมสวนรวม

7

- ก�รกำ�หนดใหประช�ชนตองไปเลอกตง ถอเปนก�รละเมดสทธสวนบคคลหรอไม ไมเปน เพร�ะถอว�เปนหน�ทของประช�ชน ทจะตองรบผดชอบรวมกน

- โดยปกต รฐมก�รละเมดเสรภ�พสวนบคคล เชน ก�รเวนคนทดนเพอประโยชนแหงส�ธ�รณะ ก�รบงคบใหเสยภ�ษ ก�รเกณฑทห�ร จงจะเหนไดว�เสร ภ�พไมเหลออยในสงคมแลว และ

เสรภ�พม�กบคว�มรบผดชอบ เชน ตองไปเกณฑทห�รเพร�ะ เร�ตองปกปองประเทศ รวมกน เปนหน�ท ทตองสละชพเพอช�ต

1. 7 รสโซ ( Jean Jacgues Rousseau, คศ . 1712-1778 ) ไดรบก�รยกยองว�เปนบด�ในเรองอำ�น�จอธปไตยเปนของปวงชน เปนนกปร�ชญทเขยนเรอง Social Contract

ทโดงดงม�ก และมแนวคว�มคดทสำ�คญ ดงน1. มนษยเกดม�พรอมกบเสรภ�พ (Man is born free) แตโดยธรรมช�ตมนษยมคว�มแตกต�ง จงตองม�ดว�ทำ�อย�งไรจงจะมเสรภ�พโดยเท�เทยมกน2. ธรรมของผมอำ�น�จ อำ�น�จ ยอมไมกอใหเกดธรรม ยกเวนผใชอำ�น�จจะใชอำ�น�จโดยชอบธรรมเท�นน3. ก�รเปนท�ส (Slavery) ผใดยอมรบคว�มเปนท�สผนนเหนว�ท�สไมใช มนษย เพร�ะท�สไมมเสรภ�พ4. สญญ�ประช�คม รสโซเสนอใหประช�ชน ทำ�สญญ�ประช�คมรวมกน เพอสร�งประช�คมก�รเมองขน และใช

เปนหลกประกนใหประช�ชนมเสรภ�พเท�เทยมกน5. ผทรงอำ�น�จอธปไตย (The Sovereign) ประช�ชนประชมรวมกนในฐ�นะผทรงอำ�น�จอธปไตยเพอ

ทำ�หน�ทบญญตกฎหม�ย ดวยหลกก�รทว�ชนชนใดบญญตกฎหม�ยกเพอประโยชนประช�ชนนน รสโซไมเหน ดวยกบก�รโอนอำ�น�จไปใหผหนงผใด เพร�ะเหนว�อำ�น�จอธไตยควรเปนของประช�ชนเท�นน

6. ประช�ชนทำ�หน�ทเปนพลเมองในก�รปฏบตต�มกฎหม�ย7. เจตจำ�นงทวไป (The General Will) ในฐ�นะผทรงอำ�น�จอธปไตย ประช�ชนจะตองบญญต

กฎหม�ย ใหตอบสนองเจตจำ�นงทวไปของประช�ชน ซงไดเข�ม�มบทบ�ทสำ�คญตอก�รปกครองระบอบประช�ธปไตย

8. ก�รเลอกผแทนร�ษฎร รสโซเหนว� ก�รเลอกผแทนร�ษฎร คอ จดเรมตนของอวส�นแหงเสรภ�พของเสรชน รสโซไมเหนดวยกบก�รเลอกตงผแทน เพร�ะในไมช�ตวแทนจะชวงชงอำ�น�จไปจ�กประช�ชน

ในสแกนดเนเวย ประช�ชนเหนว�ป�ไมควรถกนำ�ม�ใชอย�งเตมท โดยมเงอนไขว�ใชแลวตองไมใหเกดคว�มสญเสย มม�ตรก�รปลกทดแทนทเขมงวดและมประสทธภ�พสงม�ก ไมเหมอนประเทศไทย ทมปญห�ในเรองก�รบงคบใช

1.8 ทฤษฎระบบ (System Theory – นำ�เสนอโดย David Easton) มตนกำ�เนดม�จ�กนกชววทย� ทบอกว�ชวตจะดำ�รงอยได องคประกอบในชวตตองทำ�ง�นอย�งเปนระบบ

1. คว�มคดเชงระบบ David Easton อธบ�ยว� ระบบประกอบไปดวยองคประกอบต�งๆ ทมหน�ทเฉพ�ะของตนเองทตองทำ� ใหสมบรณ และตองทำ�หน�ทประส�นกบองคประกอบอน ชวตจงจะดำ�รงอยได ห�กองคประกอบใดบกพรอง จะสงผล กระทบตอก�รทำ�ง�นของระบบ จะม�กหรอนอยขนอยกบคว�มสำ�คญขององคประกอบนน2. กรอบก�รวเคร�ะห ระบบก�รเมอง (Political System) ก�รเมองดำ�รงอยเหมอนสงมชวต เรยกว�ก�ร

เมอง (Political Life) ซงมองคประกอบต�งๆ ทตองทำ�หน�ทของตนเอง และประส�นกบองคประกอบอน

demand Decision support

& Actionเปนศนยกล�งของระบบก�รเมอง เชนนโยบ�ยส�ธ�รณะต�งๆ ทำ�หน�ทสมพนธกบสงแวดลอม

(Conversion Process)

Feedback

The PoliticalSystem

Input Output

8

คว�มสมพนธ ระหว�งสงแวดลอม (Environment) กบตวระบบก�รเมองเปนแบบพลวต (Dynamic)

ระบบก�รเมอง (Political System) ประกอบดวยองคประกอบยอย (Sub-system) ไดแก สถ�บนนตบญญต บรห�ร ตล�ก�ร พรรคก�รเมอง กลมผลประโยชนต�งๆ

คว�มตองก�ร (Demands) เชนคว�มตองก�รท�งสงคมเรองก�รศกษ� ส�ธ�รณะสข สวสดภ�พ ก�รสนบสนน (Support) ไดแก ก�รสนบสนนในก�รปฏบตต�มกฎหม�ย เชน กฎหม�ยภ�ษอ�กร

จ�กสภ�พสงคมเศรษฐกจทเปลยนแปลงไป ทำ�ใหตองก�รแรงง�นผมอ ทมคว�มรม�กขน จงเรยกรองใหรฐบ�ล ขย�ยก�รศกษ�ใหม�กขน จ�ก 6 ปเปน 9 ป โดยระบบก�รเมองเปนผพจ�รณ�ก�รขย�ย ก�รศกษ� ใหมก�รชองท�งในก�ร

สงผ�นคว�มตองก�รเข�ไปในระบบก�รเมองไดหล�ยท�ง เชน สม�คมผปกครอง กลมอทธพล และกลมผลประโยชนต�งๆ ผ�นพรรคก�รเมองทไปห�เสยง ทงนใหกระทรวงศกษ�ธก�ร เปนผรบผดชอบตรวจสอบ และกลนกรอง เมอเหนว�ทำ�ไดแต

ตองใชงบประม�ณม�กขน และใหกระทรวงก�รคลงดแลเรองงบประม�ณ ก�รเกบภ�ษอ�กร ห�กส�ม�รถเกบภ�ษไดเพยงพอ รฐบ�ลกส�ม�รถบญญตเปนกฎหม�ย ว�ดวยก�รศกษ�ภ�คบงคบ ( เปน Output)

ก�รแลกเปลยนระหว�ง ระบบก�รเมองกบสภ�พแวดลอมทงหมด

- ระบบนเวศวทย� - ระบบชววทย� ก�รเปลยนแปลง

- ระบบบคลกภ�พ หรอ

- ระบบสงคมและ เศรษฐกจ -

ระบบก�รเมองระหว�งประเทศ กระแสของ - ระบบนเวศวทย�ระหว�งประเทศ ผลกระทบ- ระบบสงคมระหว�งประเทศ

ในอดตเรองสงแวดลอมภ�ยในระบบสงคมมอทธพลม�ก เพร�ะก�รตดตอสอส�รยงทำ�ไดลำ�บ�ก แตปจจบนสง

แวดลอมภ�ยนอกอ�จมอทธพลม�กกว�สงแวดลอมภ�ยใน เชน ห�กสหรฐฯ ถลมอรก นำ� มนจะขนร�ค� ก�รขนสงและตนทน ก�รผลตจะเพมขน อตส�หกรรมก�รทองเทยวจะหยดชะงก คนจะตกง�นอกม�ก ดวยอทธพลจ�กสงแวดลอมภ�ยนอกทม� เรวและรนแรงม�ก และมผลกระทบตอระบบก�รเมองทงสน

II. ระบอบประช�ธปไตย 2.1 ระบอบประช�ธปไตยโดยตรงของนครรฐเอเธนส (Athenian Direct Democracy)

เดมเรมจ�กเอเธนส หลงจ�กนนมระบอบสมบรณ�ญ�สทธร�ชย ทรร�ชย จนถงศ. ท 13 กลมขนน�งองกฤษ พย�ย�มเข�ไปแยงอำ�น�จจ�กกษตรยทปกครอง ป 1215 กลมบ�รอนบงคบใหพระเจ� John แบงอำ�น�จใหกบ

ขนน�งม�กขน2.2 ระบอบประช�ธปไตยโดยตวแทน (Representative Democracy)

องกฤษ พฒน�ระบบประช�ธปไตยโดยตวแทน ใชระบอบประช�ธปไตยโดยไมมรฐธรรมนญ ยดถอประเพณทปฏบตกน ม�มสม�ชกสภ�ถง 659 คน มขน�ดใหญม�ก และแบงชนสภ�กนอย�งชดเจน

2.3 ปรชญ�ของระบอบประช�ธปไตย 1. ธรรมช�ตของมนษย (Human Nature) ตองแสวงห�สงทดใหกบตนเองได2. เสรภ�พของมนษย (Liberty) 3. คว�มเท�เทยมกนของมนษย (Equality) มหลกประกน/ ขอบเขตคมครอง ( ซงกคอ กฎหม�ย)4. อำ�น�จอธปไตยของปวงชน (Popular Sovereignty) ควรสงเสรมใหเกดขนกบประช�ชน

สงแวดลอมภ�ยในระบบสงแวดลอม

ทงหมด

ระบบก�รเม

อง

สงแวดลอมภ�ยนอก

9

Knowledge เกดจ�กสงต�งๆ ดงน ก�รคด : เชน Newton เหนแอปเปลต�กลงม�จ�กตน กคด จงรว�โลกมแรงดงดด (Gravity)

ในสมยกอนช�วโลกอ�นออกเขยนไดนอย สนนษฐ�นว�เพร�ะมก�รกดกน เรยนกนในเฉพ�ะพระร�ชฐ�น/ พระร�ชสำ�นก ก�รฟง, ก�รถกเถยง, ก�รอ�น ก�รวจย เชน นกวทย�ศ�สตร คนพบ Genome (แผนทพนธกรรม) ว�ม 3,200 ล�นค มคว�มก�วหน�ท�ง

วทย�ศ�สตร ม�ก ห�กเจบปวยกเอ�ยนสคนนออก และ เปลยนตวใหมแทนท ก�รศกษ�ถอว�เปนกลไกททำ�ใหมนษยเรยนรได แตมนษยมคว�มส�ม�รถไมเท�กน ดวยส�เหตหล�ยประก�ร เชน พนธ

กรรม, สรระ, สงแวดลอม แมไมเหมอนกน ไมเท�กนเรองน แตมโอก�สเท�กน (Equality of Opportunity) นกปร�ชญท�งภ�ษ�กล�วว� มนษยเร�มคว�มส�ม�รถทงสน ตองสงเสรมใหเข�พฒน�ในด�นนน เพอใหมคว�มส�ม�รถ

โดดเดนขนม� แตเมองไทยมกกดกนในเรองน และไมคอยสงเสรม หลกประกนทจะใหผปกครองดำ�รงอย คออำ�น�จทม�จ�กประช�ชน เพร�ะถ�ผปกครองใชอำ�น�จไมถกตองเมอไร

ประช�ชนส�ม�รถถอดถอนไดทนท ซงเปนทม�ของอำ�น�จอธปไตยของปวงชน

2.4 หลกก�รของระบอบประช�ธปไตย 1.หลกอำ�น�จอธปไตยของปวงชน (Popular Sovereignty) เปนเรองสำ�คญ สมพนธกบคว�มอยด

กนดของประช�ชน (The wealth of the people) เพร�ะว�ประช�ชนเลอกผนำ�ทดเข�ไปบรห�ร ประเทศ กจะชวยแกไขปญห�ต�งๆ เชน ทดนทำ�กน, สร�งร�ยไดใหแกประช�ชน ทำ�ใหประช�ชนอยดกนด ห�กผนำ�

ทำ�ไมดตองเอ�ออก และเลอกคนใหมเข�ไปทำ�หน�ทแทน แมประเทศไทย เปนประช�ธปไตยม�น�นแลว แตคณภ�พ ชวตยงตำ� ประช�ชนสวนใหญยงจนอย เพร�ะกระบวนก�รจดก�รยงไมด คนยงไมเข�ใจเรองปญห�ก�รเมองและ

ประช�ธปไตยอย�งถองแท ผนำ�ทดยงมนอยทำ�ใหกระบวนก�รพฒน�เปนไปไดช�2.หลกเสรภ�พ (Liberty)

สมพนธกบ Corruption เพร�ะส�ม�รถใชเสรภ�พ ในก�รตรวจสอบ (ถอเปนอ�วธสำ�คญ), ถอดถอน, เคลอนไหวเรยกรองใหดำ�เนนก�รกบผทจรตได ถ�ประช�ชนมเสรภ�พ โอก�สทนกก�รเมองจะทจรตกจะมนอยถอ

เปนคว�มสมพนธแบบผกผน กล�วคอ เสรภ�พ ม�ก - Corruption นอย // เสรภ�พ นอย - Corruption ม�ก* เปนหวใจสำ�คญททำ�ใหนกก�รเมองประพฤตด เพร�ะแมเปนคนดอยกมสทธประพฤตผดได เนองจ�กมสง

“ยวยวนอยรอบตว ดงคำ�กล�วทว� Absolute Power co rru pts absolut el y ” คอ ยงม อำ�น�จม�ก โอก�สทจะทจรตกยงมม�ก ดงนนนกก�รเมองจงตองโดนตรวจสอบอย�งตอเนอง สงเสรมใหกระบวนก�รตรวจ

สอบเขมแขง ใหประช�ชนรและเข�ใจเสรภ�พในก�รตรวจสอบของตน หลกเสรภ�พ ประกอบดวยเสรภ�พท�งก�รเมอง, ในทรพยสน, ในก�รนบถอศ�สน�, ในก�รเลอกถนทอยอ�ศย,

ในก�รประกอบอ�ชพ3. หลกคว�มเสมอภ�ค ( Equality) ตองคำ�นงถงวธทจะทำ�ใหคนไทยมหลกประกน และมสวสดก�รทเท�

เทยมกน- ข�ร�ชก�รเกษยณแลวมบำ�เหนจ - บำ�น�ญ แตเอกชนไมม ขณะทำ�ง�นอยตองเสยภ�ษใหรฐ พอตกง�น

ตองหนพงพ�ญ�ต หรอวด- ในอดตมก�รผกข�ดม�กม�ย ปจจบนหนม�กระจ�ยก�รผกข�ดม�กขน เชน สร�, ส�โท, สร�กลน (เหล�

นอก VS เหล�ทองถน)4. หลกกฎหม�ย (Rule of Law)4.1 กฎหม�ยตองมทม�ทชอบธรรม - ตองม�จ�กประช�ชน ชนชนใดบญญตกฎหม�ย ชนชนนนกจะได

ประโยชน4.2 ก�รบงคบใชกฎหม�ยจะตองมคว�มเสมอภ�คเท�เทยมกน - แตปจจบนคนรวยกบคนจน ยงมชองโหว

ม�ก4.3 ประช�ชนจะตองไดรบคว�มคมครองจ�กกระบวนก�รยตธรรมอย�งเสมอภ�คเท�เทยมกน

- ห�กมคดคว�ม ประช�ชนควรมสทธในก�รตอสต�มขนตอน จงมศ�ล 3 ชน คอ ศ�ลชนตน, อทธรณ, ฎก�

10

- อ�จ�รยเหนว� ทกครงทปฏวต ขนศ�ลทห�ร ไมมก�รตอสโตแยง ถอว�ละเมดกระบวนก�รยตธรรม

5. หลกเสยงข�งม�ก (Majority Rule) ก�รตดสนใจใดๆ ตองอ�งองเสยข�งม�ก คอ ประช�ชนสวนใหญของประเทศ เพอมใหเกดก�รบดเบอนจ�กคว�ม

เปนจรง เชน ก�รเสนอขนภ�ษบหร ห�กกระทบกบชนภ�คใตซงปลกย�สบเปนร�ยไดหลก นกก�รเมองทเสนอเรอง น กจะไมไดรบเลอกตงเข�ม�อก ดงนนจะตดสนใจอะไรตองฟงเสยงประช�ชนในพนทดวย แตกตองเค�รพเสยง

ข�งนอยดวย (Minority Rights)"เผดจก�ร" หม�ยถง ผใชอำ�น�จปกครองส�ม�รถใชอำ�น�จไดต�มอำ�เภอใจ แตตร�บใดทยงม

กระบวนก�รตรวจสอบได กยงเปนเผดจก�รไมได เชน รฐบ�ลทกษณ ม 369 เสยง เปนพรรคทมเสยงข�งม�ก แตยงเผดจก�รไมได เพยงแตกระบวนก�รตรวจสอบในปจจบนยงออนแอ

บรรย�ยครงท 3 :2.5 รปแบบท�งก�รเมองในระบอบประช�ธปไตย

บอกถงแนวท�งหรอกระบวนก�รในระบอบประช�ธปไตยของแตละประเทศเหมอนหรอต�งกนอย�งไร รปแบบท�งก�รเมองทเร�ใชอยมผลตอก�รปฏรปร�ชก�รอย�งไร ประเทศประช�ธปไตยแตละประเทศมแนวท�ง มผลตอก�รพฒน�ท�งก�รเมองและตอประช�ชนอย�งไร พรรคเถ�แก หรอคล�ยกบ Family Company ทวนใดห�กหวหน�พรรคไมอย หรอเถ�แกไม

อย จะไมส�ม�รถดำ�รงอยได คนทอยในพรรคตองเชอเถ�แก และพงพ�อ�ศยเถ�แก ซงลกษณะของ พรรคก�รเมองไทยเปนแบบนจำ�นวนม�ก เชน พรรคช�ตไทย, พรรคไทยรกไทย

แตละประเทศจะมรปแบบประช�ธปไตย เปนแบบเฉพ�ะของแตละประเทศ ซงจะแตกต�งกน แตกมบ�งสวนทคล�ยคลงกน เมอพย�ย�ม Grouping ใหเปนกลมใหญๆ ทมปจจยหลกสอดคลองกนไดทงหมด 3 กลมใหญคอ

1. รปแบบควบอำ�น�จ (Fusion of Power) เปนรปแบบของประเทศองกฤษ หรอเรยกว�ระบบรฐสภ� (Parliamentary System) กเพร�ะอำ�น�จสวนใหญขนอยกบรฐสภ� ทม�ของอำ�น�จสำ�คญม�จ�กรฐสภ�รฐสภ�มอำ�น�จสงสด

ฝ�ยนตบญญต กเรยกว� รฐสภ� หล�ยประเทศมก�รปกครองโดยมรฐสภ� ฉะนนห�กจะเรยกว�ระบบรฐสภ�จะ ทำ�ใหสบสน ทถกตองควรเรยกว�รปแบบ Fusion of Power จงจะสอดคลองกบส�ระสำ�คญของรป

แบบน องกฤษมก�รปกครองโดยมกษตรยอยภ�ยใตรฐธรรมนญ แตไมมรฐธรรมนญเปนล�ยลกษณอกษร ให

กระบวนก�รท�งก�รเมองต�งๆ ถกกำ�หนดโดยกฎหม�ยเฉพ�ะในแตละเรอง ไมไดหม�ยคว�มว�ไมมรฐธรรมนญ แลวจะไมมกฎหม�ย และยงยดถอจ�รตประเพณห�กเรองใดไมมกฎหม�ยกำ�หนดไว

ส�ระสำ�คญมดงน1. ประช�ชนเปนผเลอกตงฝ�ยนตบญญตโดยตรง กคอประช�ชนเปนผเลอกตงผแทนร�ษฎร (สส.)

ฝ�ยนตบญญต ประเทศองกฤษม 2 สภ�คอ 1. สภ�ขนน�ง (House of Lord) เ ปนสภ�ทม�จ�กก�รแตงตง ไมมอำ�น�จเสนอกฎหม�ยประกอบดวยเชอ พระวงศ, พระ, ขนน�ง เปนสภ�ทมอำ�น�จในก�รกลนกรองกฎหม�ยเท�นน2. สภ�ส�มญ (House of Common) ประกอบดวย สส. ม�จ�กก�รเลอกตงของ

ประช�ชน เปนสภ�ทม อำ�น�จสงสดในก�รเมอง มหน�ทเสนอและกำ�หนดกฎหม�ย

พรรคทจะรณรงคใหมบทบ�ทในท�งนตบญญตนน ตองเปนพรรคทไดรบคว�มนยมในประเทศองกฤษอย�ง

สง ซงมพรรคก�รเมองจำ�นวนม�ก แตพรรคทไดรบคว�มนยมม 2 พรรคคอ พรรคอนรกษนยม และพรรค

แรงง�น ในก�รเลอกตงพรรคเปนคนเลอกผสมครตวแทน แลวประช�ชนเปนผเลอกพรรค ไมสนใจตวบคคลเท�ใด

นก

11

สนใจแตพรรคก�รเมอง พรรคก�รเมองจงมคว�มสำ�คญม�กในประเทศองกฤษ และผแทนกตองปฏบตต�ม

นโยบ�ยของพรรค เครงครดตอวนยของพรรค ในรปแบบควบอำ�น�จ พรรคก�รเมองมคว�มสำ�คญม�กตอกจกรรมท�งก�รเมอง รวมทงหวหน�พรรคยง

ม คว�มสำ�คญม�ก เพร�ะเปนผกำ�หนดชะต�อน�คตของพรรค

2. ฝ�ยนตบญญตเปนผจดตงฝ�ยบรห�ร พรรคใดทชนะเลอกตงและเปนเสยงข�งม�ก จะมอำ�น�จในก�รจดตงรฐบ�ล ห�กไมมเสยงข�งม�ก

เดดข�ด ไมรวมกบพรรคเสยงข�งนอยแลวจดตงรฐบ�ล กล�ยเปนรฐบ�ลผสม ห�กประช�ชนเลอก พรรคใดเปนเสยงข�งม�ก แสดงว�ตองก�รใหหวหน�พรรคนนเปนน�ยกรฐมนตร และน�ยก

รฐมนตรกเปน สส. ดวย รฐมนตรกเปน สส. น�ยกรฐมนตรและรฐมนตรทำ�หน�ทฝ�ยบรห�รและ เปน สส. ทำ�หน�ทนตบญญตดวย

เปน Fusion of Power เพร�ะฝ�ยบรห�รทำ�หน�ท 2 อย�งพรอมๆ กน คอทงฝ�ย บรห�รและฝ�ยนตบญญตพรอมๆ กน

3. ฝ�ยนตบญญตมอำ�น�จในก�รยนกระท และขออภปร�ยไมไวว�งใจฝ�ยบรห�ร ฝ�ยรฐบ�ลตองม�จ�กฝ�ยนตบญญต และตองบรห�รประเทศต�มกฎหม�ยทไดรบคว�มเหน

ชอบจ�กสภ� แสดงว�สภ�มอำ�น�จเหนอกว�ฝ�ยบรห�รโดยหลกก�ร แตในท�งปฏบตฝ�ย บรห�ร (น�ยกรฐมนตร) มอำ�น�จสงกว�ฝ�ยนตบญญต เพร�ะน�ยกรฐมนตรเปนหวหน�

พรรคซง มอำ�น�จสงสดในพรรค สม�ชกพรรคกตองโหวตใหกบพรรคของตนเอง

ในองกฤษ ผทเปนประธ�นสภ�ผแทนฯ ตองล�ออกจ�กก�รเปนสม�ชกพรรค เพอใหเปนกล�ง แตมม�รย�ทท�งก�รเมองว� ห�กมก�รเลอกตงใหม ไมว�จะอยพรรคใดกต�ม พนทประธ�นสภ�

คนนเลอกตงอยแลว ยงไมออกจ�กก�รเปน สส. หรอยงอยในตำ�แหนงท�งก�รเมองจะสมคร ตอ ใหเกบตำ�แหนงประธ�นนไวใหเข� ห�กไดรบเลอกตงอกครงหนง เข�กจะไดเปนประธ�นสภ�

อกครง ยกเวนว�เข�ประก�ศว�จะไมตองก�รตำ�แหนงนนแลว อำ�น�จอกอย�งของฝ�ยนตบญญต กคออำ�น�จในก�รตรวจสอบควบคมฝ�ยบรห�ร โดยก�รยน

กระทและอภปร�ยไมไวว�งใจ รฐบ�ลใดมมตไมไวว�งใจกตองล�ออก หรอยบสภ�ใหมก�รเลอก ตงใหม

* แตไทยห�มยบสภ� ( ต�มรฐธรรมนญฉบบ 2540 น) แมถกอภปร�ยแลว จะยบสภ�ได ตองยบกอนอภปร�ย แลวคนยนตองเสนอตวน�ยกรฐมนตรไวเลย

อำ�น�จก�รตรวจสอบรฐบ�ล ถงขน�ดทรฐบ�ลตองล�ออกหรอยบสภ� ถอเปนกระบวนก�รท สำ�คญม�กของรปแบบควบอำ�น�จ แสดงใหเหนว�รปแบบก�รปกครองนไมไดใหคว�มสำ�คญตอ

เสถยรภ�พของรฐบ�ล ถ�คนดกอยน�น ถ�คนไมด กออกไปหรอยบสภ�เพอเลอกตงใหม ดงนน แสดงใหเหนว�ประเทศองกฤษใหคว�มสำ�คญตอเสถยรภ�พของรฐบ�ลทมประสทธภ�พ ห�ก

รฐบ�ลไมมประสทธภ�พกใหล�ออกหรอยบสภ�เพอเลอกตงใหม รฐบ�ลเปลยนแปลงไดบอยตร�บเท�ทประช�ชนเหนว�ไมด

4. ฝ�ยบรห�รมอำ�น�จในก�รยบสภ�นตบญญต ถอว�เปนก�รถวงดลอำ�น�จกน ทส�ม�รถใหฝ�ยบรห�รส�ม�รถยบสภ�ได ห�กฝ�ยนตบญญต

ตองก�รเปดอภปร�ย โดยฝ�ยบรห�รเหนว�ฝ�ยนตบญญตเกเร กส�ม�รถใหประช�ชนพสจนโดยก�รยบสภ�

ถงแมว�รฐบ�ลกำ�ลงไดรบคว�มนยมอยในขณะน กตองก�รยบสภ� รปแบบนรฐบ�ลส�ม�รถสง ยบสภ�พไดโดยน�ยกรฐมนตร แตตองมเหตผลทดแลวเลอกตงใหม แสดงถงเสถยรภ�พของ

รฐบ�ลมคว�มสำ�คญนอยกว�

5. ประมขของประเทศ และหวหน�ฝ�ยบรห�รจะแยกออกจ�กกน พระมห�กษตรยเปนประมขของประเทศ แตไมมอำ�น�จในก�รบรห�ร มหน�ทเฉพ�ะเปนประมข ศนย

รวมจตใจของประช�ชน และเปนผนำ�นกก�รฑตในพธระหว�งประเทศ ประเทศทใชรปแบบก�รควบอำ�น�จ และมพระมห�กษตรยเปนประมขไดแก องกฤษ เดนม�รค

เบลเยยม ญปน สวเดน เนเธอรแลนด

12

สวนประเทศทใชรปแบบควบอำ�น�จ แตมประธ�น�ธบดเปนประมขไดแก อนเดย สงคโปร อต�ล บง คล�เทศ ป�กสถ�น แตไมมอำ�น�จบรห�รเหมอนกบประเทศสหรฐอเมรก� และฝรงเศส ถงแมจะม�

จ�กก�รเลอกตงโดยตรงจ�กประช�ชนกต�ม น�ยกรฐมนตรเปนผนำ�ฝ�ยบรห�ร และมหน�ทในก�รนตบญญตพรอมกน ต�มหลกก�รถอว�ฝ�ย

นตบญญตมอำ�น�จสงสด แตในคว�มเปนจรงฝ�ยบรห�รจะมอำ�น�จเหนอกว�ฝ�ยนตบญญต เพร�ะ ประธ�นสภ�นตบญญตกไดรบก�รแตงตงและสนบสนนม�จ�กหวหน�ฝ�ยบรห�ร ดงนน ประธ�น

สภ�จงตองเออประโยชนตอผนำ�ฝ�ยบรห�ร โดยดำ�เนนนโยบ�ยของฝ�ยบรห�รผ�นสภ�นตบญญต

ขอไดเปรยบและเสยเปรยบของก�รปกครองรปแบบ ควบ อำ�น�จขอไดเปรยบ ขอเสยเปรยบ

1. กระบวนก�รเลอกตงมค�ใชจ�ย นอย เพร�ะก�รเลอกแตเพยงฝ�ยนตบญญต

แลวใหนตบญญตทมเสยงข�งม�กไปเปนฝ�ยบรห�ร2. ประช�ชนมโอก�สเปลยนผนำ�ท�งก�รเมอง

ไดง�ย ห�กพบว�ผนำ�รฐบ�ลไมด ไมมประสทธภ�พโดยทฝ�ยนตบญญตมอำ�น�จในก�รลงมตไมไวว�งใจ

ฝ�ยบรห�ร และฝ�ยบรห�รมอำ�น�จในก�รยบสภ�3. ฝ�ยนตบญญตส�ม�รถควบคมฝ�ยบรห�ร

ไดอย�งใกลชด 4. ฝ�ยบรห�รสวนใหญม�จ�กผแทนร�ษฎรทำ�ใหเชอว�จะรปญห�และคว�มตองก�รของประช�ชนเปนอย�งด

1. ผแทนร�ษฎรส�ม�รถเปนรฐมนตรได อ�จนำ�

ไปสก�รซอสทธข�ยเสยง โดยเฉพ�ะนกธรกจ ก�รเมองทตองก�รใชอำ�น�จท�งก�รเมอง เพอ

แสวงห�ผลประโยชนของตน2. รฐบ�ลไมคอยมเสถยรภ�พ3. เมอมก�รซอสทธข�ยเสยง จะนำ�ไปสก�ร

คอรปชน เพอถอนทนคน ทำ�ใหประช�ชนเสอมคว�มศรทธ�ตอนกก�รเมอง 4. ผแทนฯ อ�จไมมทกษะในก�รบรห�ร

ทดพอ และน�ยกรฐมนตรกไมมอสระในก�รเลอกผ ดำ�รงตำ�แหนงรฐมนตร เพร�ะผแทนฯ ใน

พรรคก�รเมองอ�จบบบงคบใหน�ยกรฐมนตรเลอกตวบคคล

2. รปแบบแบงแยกอำ�น�จ (Separation of Power) หรอเรยกว�ระบบประธ�น�ธบด(Presidential System) ตนแบบคอประเทศสหรฐอเมรก� เปนก�รบรห�รง�นทแยกฝ�ยนตบญญตและฝ�ย

บรห�รออกจ�กกนอย�งชดเจน บ�งประเทศทมประธ�น�ธบดอ�จไมใชรปแบบแบงแยกอำ�น�จ ก�รตรวจสอบว�เปนรปแบบแบงแยกอำ�น�จหรอไม ใหดทฝ�ยนตบญญตและฝ�ยบรห�ร ใชอำ�น�จอย�งไร แบงกน

หรอรวมกน สหรฐอเมรก�เคยเปนเมองขนขององกฤษ และประก�ศอสรภ�พจ�กประเทศองกฤษในป ค.ศ. 1776 หลงจ�ก

ทองกฤษพย�ย�มประก�ศใชกฎหม�ยเพมภ�ษกบอ�ณ�นคมสหรฐอเมรก� คนอเมรกนเหนว�ไมยตธรรม เพร�ะ ไมมตวแทนของตนเองอยในสภ�องกฤษ เรยกรองจะใหมตวแทน ซงองกฤษไมยอม ในทสดจงมก�รประก�ศ

อสรภ�พ ซงใชเวล�หล�ยปรบกนกว�จะชนะองกฤษ สหรฐอเมรก�ร�งรฐธรรมนญในป ค.ศ. 1787 กปรกษ� กนว� สหรฐอเมรก�จะเปน Kingdom หรอ Republic เพร�ะว�ไมควรเอ�แบบองกฤษ

(Kingdom) เพร�ะรปแบบขององกฤษมจดออนหล�ยประก�รคอ1. ผบรห�รประเทศ ไมส�ม�รถใชอำ�น�จในก�รบรห�รประเทศไดอย�งมประสทธภ�พ เพร�ะตองทำ�หน�ทด�น

น ตบญญตดวย ตองเข�ประชมสภ� ออกกฎหม�ย ทำ�ใหเสยเวล�ในก�รบรห�รประเทศ2. รฐบ�ลไมมเสถยรภ�พ จะถกยบสภ�และอภปร�ยไมไวว�งใจเมอไรกได3. น�ยกรฐมนตร ม�จ�กเขตเลอกตงเลกๆ ไมส�ม�รถเปนตวแทนของประเทศไดด ควรไดน�ยกฯ ทม�จ�กคว�ม

เหนชอบของคนสวนใหญส�ระสำ�คญของรปแบบแบงแยกอำ�น�จ

1. ประช�ชนเปนผเลอกตงฝ�ยนตบญญต หรอผแทนร�ษฎรโดยตรง มสองสภ�คอ สภ�ล�ง หรอสภ�ผแทนฯ ใหมอำ�น�จ สส. ม�จ�กสดสวนประช�กร สภ�สง หรอวฒสภ� ใหเลอกได รฐละ 2 คน ไมว�จะรฐเลกหรอใหญ

มอำ�น�จเรองบญญตกฎหม�ยเท�กน ถ�สภ�ผแทนฯ เสนอกฎหม�ยใด ตองใหวฒสภ�เสนอรบคว�มเหนชอบ ดวย จงจะเสนอใหประธ�น�ธบดประก�ศใชเปนกฎหม�ยได และในท�งตรงกนข�มกเชนกน รปแบบของสหรฐอเมรก� ไมใหคว�มสำ�คญกบพรรคก�รเมอง มจำ�นวนพรรคม�ก แตทนยมม 2

พรรค คอ พรรค Republican และ Democrat มก�รเลอกตง สส. อสระ แตมนอยม�ก

13

ผแทนฯ ไมจำ�เปนตองเปนสม�ชกพรรคก�รเมอง ไมจำ�เปนตองปฏบตต�มมตพรรค ส�ม�รถโหวตให พรรคตรงข�มกได (Free Vote) จะไมถกกล�วห�ว�ข�ยตว พรรคไมมอำ�น�จในก�รตดสน

นโยบ�ยต�งๆ ของพรรค เปนเพยงองคกรททำ�หน�ทดำ�เนนกจกรรมต�ง ๆ เท�นน

2. ประช�ชนเปนผเลอกฝ�ยบรห�รโดยตรง เพอใหฝ�ยบรห�รม�จ�กคว�มเหนชอบของคนสวนใหญ ฝ�ยบรห�รทำ�หน�ทฝ�ยบรห�รอย�งเดยว ไมตองทำ�หน�ทฝ�ยนตบญญต ก�รเลอกตงของสหรฐอเมรก�เปนแบบ Electro Vote คอ คนทจะไดรบเลอกตงเปน

ประธ�น�ธบด ตองไดคะแนนเสยงเกนกงหนง Electro Vote ของสหรฐอเมรก�มทงหมด538 เสยง ประกอบดวย สส. (438 เสยง) + สว. (100 เสยง) ฉะนน คนทจะเปนประธ�น�ธบดไดตองมเสยง เกน 271 เสยง และไมจำ�เปนตองชนะ Popular Vote

ก�รเลอกตงขององกฤษเปนแบบ Popular Vote คอ คนไดคะแนนเสยงม�กทสดจ�กก�รเลอกตงของประช�ชนผนนกจะไดเปนน�ยกฯ

3. ฝ�ยนตบญญตไมมอำ�น�จในก�รอภปร�ยฝ�ยบรห�ร คอฝ�ยนตบญญตส�ม�รถตงคณะกรรมก�รถอดถอนฝ�ยบรห�ร, ข�ร�ชก�รชนสง หรอผพพ�กษ�ได แตไมมอำ�น�จอภปร�ยไมไวว�งใจฝ�ยบรห�ร เพร�ะเข�ถอว�

ฝ�ยบรห�รกม�จ�กก�รเลอกตงโดยตรงของประช�ชนเชนกน ทำ�ใหก�รเมองของสหรฐอเมรก�มเสถยรภ�พ อยครบว�ระ ไมมก�รยบสภ�กล�งค น ถงแมว�ประธ�น�ธบดล�ออก กใหรองประธ�น�ธบดม�ดำ�รงตำ�แหนง

เลย ไมจำ�เปนตองเลอกตงใหม

4. ฝ�ยบรห�รไมมอำ�น�จยบสภ� 2 สถ�บนถวงดลอำ�น�จ โดยก�รทใหประธ�น�ธบดลงน�ม เมอฝ�ยนตบญญตเสนอกฎหม�ยไป แต

ถ�ห�กประธ�น�ธบดไมเหนดวย ใหอำ�น�จประธ�น�ธบด Veto กฎหม�ยได คอยบยง + ไมลง น�มได แลวสงกลบใหทง 2 สภ�ประชมรวมกน ลงมตใหม ถ�ลงมตมคะแนนเสยงตำ�กว� 2 ใน 3

ของจำ�นวนสม�ชก ใหกฎ หม�ยตกไป แตถ�เกนส�ม�รถสงใหประธ�น�ธบดใหม แตไมตองรอว� ประธ�น�ธบดจะลงน�มหรอไม ห�กครบเวล�กส�ม�รถประก�ศใชกฎหม�ยนนไดเลย

ห�กรฐบ�ลทำ�สงใดบกพรอง จะมคณะกรรม�ธก�รตรวจสอบ ไตสวน ห�กมก�รเรยกไตสวนแลว ห�กไมม�จะตดคกต�มกฎหม�ยรฐธรรมนญ ซงมผลตอกฎหม�ยตลอดเวล� จะมอยก�รพเศษตรวจ

สอบขอมลจ�กคำ�ไตสวนไปยนฟองรองคดอ�ญ�ไดตลอด กระบวนก�รถอดถอน (Impeachment) ทำ�โดยก�รเสนอผ�นสภ�ล�ง สภ�ล�งจะตง

คณะกรรม�ธก�รไปไตสวนดว�มเหตผลเพยงพอทจะถอดถอนไหม ขอทจะ Impeachment ประธ�น�ธบดไดมอย 3 ขอคอ เปนผทรยศตอช�ต, เปนพวกทจรต, ข�ยช�ต

ห�กเสยงสวนใหญของสภ�ล�ง (สภ�ผแทนฯ) เหนว�ควรถอดถอน กใหเสนอสภ�สง โดยใหสภ�ล�งแตงตง ตวแทนทำ�หน�ทอยก�ร และเชญผพพ�กษ�ศ�ลฎก�เปนประธ�นก�รไตสวน ใหสม�ชกวฒสภ�เปนคณะลกขน สวน

ประธ�น�ธบดจะม�ใหก�รเองหรอสงตวแทนม�กได คณะเสยงของสภ�สงตองไดคะแนน 2 ใน 3 จ�กคณะลกขน จงจะ ส�ม�รถถอดถอนได ซงม 2 คนทถกเสนอถงสภ�สงแลว แตคะแนนเสยงตำ� ไมถกถอดถอน คอ น�ยแอนดร จอหนสน

( ตอจ�กประธ�น�ธบดอบร�ฮม ลนคอน) และน�ยบล คลนตน

5. หวหน�ฝ�ยบรห�รและประมขของประเทศจะเปนคนเดยวกนหรอแยกจ�กกนกได แตประเทศสหรฐอเมรก� เปนคนๆ เดยวกน

ขอไดเปรยบและเสยเปรยบของก�รปกครองรปแบบแบงแยกอำ�น�จ

ขอไดเปรยบ ขอเสยเปรยบ

14

1. รฐบ�ลมเสถยรภ�พมนคง รฐบ�ลอยครบว�ระเสมอทำ�ใหมเวล�เพยงพอทจะผลกดนใหนโยบ�ยใหมปร�กฏผล2. หวหน�ฝ�ยบรห�รส�ม�รถเลอกผทมคว�มรคว�ม

ส�ม�รถ และเปนทนยมของประช�ชนเข�ม�รวมทมบรห�รได3. ฝ�ยบรห�รไมตองเข�รวมประชมกบฝ�ยนตบญญต

และไมตองกงวลว�จะถกฝ�ยค�นอภปร�ยไมไวว�งใจ จงมเวล�เอ�ใจใสตอง�นบรห�รเตมท4. ฝ�ยนตบญญตมกลไกสำ�คญในก�รควบคมฝ�ยบรห�ร

คอ อำ�น�จไตสวนก�รทำ�ง�นของฝ�ยบรห�ร คอขอเทจจรงทสงสย ไดอย�งเตมท ทำ�ใหฝ�ยบรห�รตองทำ�ง�นอย�งรอบคอบ

5. ประช�ชนมนใจว�บคคลทม�ดำ�รงตำ�แหนงฝ�ยตล�ก�ร และฝ�ยบรห�รของสภ�สง เปนคนมประสทธภ�พและเหม�ะสมท

สด เพอประโยชนตอสงคม

1. กระบวนก�รเลอกตงหวหน�ฝ�ยบรห�รตองใชเวล�น�นและสนเปลองค�ใชจ�ยม�ก

2. อำ�น�จของฝ�ยนตบญญต และฝ�ยบรห�รแยกจ�กก นเปนอสระ อ�จเกดคว�มขดแยงไดตลอดเวล�

3. หวหน�ฝ�ยบรห�รมอำ�น�จม�ก อ�จเปนชองท�งใหเกดก�รเสรมสร�งอทธพลจนฝ�ยนตบญญตไมส�ม�รถทดท�นได

4. ฝ�ยนตบญญตมอำ�น�จม�กในก�รไตสวน ตรวจสอบฝ�ยบรห�ร ตองตงคณะ

กรรม�ธก�รม�ก ซงอ�จเปนอปสรรคตอก�รทำ�ง�นของฝ�ยบรห�รได

3. รปแบบผสม (Mixed System or Powerful Executive) หรอรปแบบกง รฐสภ� ตนแบบคอประเทศฝรงเศส ฝ�ย

บรห�รมอำ�น�จสงม�ก ฝรงเศสเปนประเทศมห�อำ�น�จของโลกทมอ�ณ�นคมม�กม�ย โดยเฉพ�ะสมยพระเจ�หลยสท 14 ในชวง

สงคร�มโลกครงทสอง เยอรมนบกกรงป�รสของฝรงเศส แตผนำ�ของฝรงเศสในตอนนนเหนว�ไมส�ม�รถ ต�นกำ�ลงของเยอรมนได จงตดสนใจอพยพกองกำ�ลงออกจ�กกรงป�รสเนองจ�กไมตองก�รใหมก�รทำ�ล�ย

รบกนในกรงป�รส เพร�ะฝรงเศสรกกรงป�รสม�ก เยอรมนกเข�ม�ยดครองได โดยไมมก�รสรบ ปะทะ ป 1958 น�ยพลเดอโกล ไดแกไขรฐธรรมนญและมผลบงคบใชจนม�ถงทกวนน

ส�ระสำ�คญมดงน1. ประช�ชนเปนผเลอกตงประธ�น�ธบดโดยตรง โดยตองไดเสยงกงหนงของผม�ใชสทธเลอกตง ห�กรอบแรก

คะแนนไมถงกงหนงตองใหมก�รเลอกรอบสอง โดยระยะเวล�ภ�ยใน 2 สปด�ห2. ประธ�น�ธบดเปนผแตงตงและถอดถอนน�ยกฯ แสดงว�ประธ�น�ธบดมอำ�น�จม�ก น�ยกฯ ซงเปนหวหน�

รฐบ�ลตองทำ�ง�นภ�ยใตคว�มเหนชอบจ�กประธ�น�ธบด น�ยกฯ ถกอภปร�ยไมไวว�งใจจ�กรฐสภ�ได และ ตองล�ออกหลงก�รอภปร�ยไมไวว�งใจ แลวประธ�น�ธบดจะตงน�ยกคนใหมขนม�

สภ�อภปร�ยไมไวว�งใจน�ยกได แตอภปร�ยไมไวว�งใจประธ�น�ธบดไมได3. ประธ�น�ธบดมอำ�น�จยบสภ�แหงช�ตไดในทกกรณ แตมเงอนไขว�สภ�นนตองไดรบก�รเลอกตงม�แลว 1

ป เหนว�ประธ�น�ธบดมอำ�น�จสงกว�ฝ�ยนตบญญต เพร�ะยบสภ�ได4. ประธ�น�ธบดมอำ�น�จในก�รนำ�ประเดนท�งก�รเมองไปใหประช�ชนลงมตได หม�ยคว�มว�ห�กมประเดน

ท�งก�รเมองใดๆ เกดขนในประเทศและห�ขอยตไมได ใหเสนอใหประช�ชนลงประช�มต ตดสน แสดงใหเหนว� ประช�ชน ซงเปนเจ�ของอำ�น�จอธปไตยส�ม�รถตดสนไดว�จะเอ�อย�งไร

5. ประช�ชนเปนผเลอกสม�ชกสภ�ผแทนร�ษฎรโดยตรง สภ�ของฝรงเศสม 2 สภ�คอ1. สภ�ผแทนฯ - เลอกต�มสดสวนของประช�กร คนหนงเลอกไดคนเดยว แลวตองไดคะแนนม�กกว�

กงหนงของผม�ใชสทธ ถ�ไมไดใหเลอกรอบสองภ�ยใน 1 สปด�ห2. สภ�สง ซงม�จ�กก�รเลอกตงท�งออมคอ ให สส., สจ., สท. เปนผเลอก และมอำ�น�จเท�กบสภ�

ผแทนฯ ทกอย�ง ยกเวน 2 อำ�น�จคอ อำ�น�จพจ�รณ�เรองก�รเงน งบประม�ณ และอำ�น�จ อภปร�ยไมไวว�งใจรฐบ�ล ดงนนเหนว�สภ�สง (วฒสภ�) มอำ�น�จนอยกว�ฝ�ยบรห�ร

ไทยเร�ปจจบน สม�ชกสภ�สง (ส.ว.) ม�จ�กก�รเลอกตงโดยตรง แตไมมอำ�น�จในก�รเสนอกฎหม�ย ญปนใชแบบองกฤษ แตสภ�สงม�จ�กก�รเลอกตงโดยตรง แตไมมอำ�น�จในก�รเสนอกฎหม�ย ฝรงเศสต�งกบสหรฐอเมรก� เพร�ะ (1) ประธ�น�ธบดของสหรฐอเมรก�ยบสภ�ไมได แตฝรงเศสยบสภ�ได

(2) ประธ�น�ธบดของฝรงเศสส�ม�รถอยในตำ�แหนงไดตลอด ห�กไมข�ดคณสมบตทดของประธ�น�ธบด (3)

15

ประธ�น�ธบดของสหรฐอเมรก�มอำ�น�จบรห�รโดยตรง ห�กผดกถอดถอนประธ�น�ธบด แตฝรงเศสบรห�รโดยมตวแทน คอน�ยกฯ ห�กผดกถอดน�ยกฯ ออกไป ประธ�น�ธบดมอำ�น�จสงสด สภ�วะท�งตน (Stalemate) ท�งก�รเมอง จะทำ�ใหก�รเมองเคลอนทไมได จะตองเกดก�ร

ประนประนอม (Compromise) เพอใหก�รเมองดำ�เนนตอไปได- ในฝรงเศส คนทจะส�ม�รถแขงขนมศกยภ�พก�รเปนประธ�น�ธบดไดกคอน�ยกรฐมนตร และน�ยกเทศมนตร

นครป�รส6. สภ�สงไดรบก�รเลอกตงท�งออมโดย สส. สส. และสภ�สงมอำ�น�จเท�กน ยกเวนอำ�น�จในก�รพจ�รณ�

งบประม�ณ และอำ�น�จลงมตไมไวว�งใจรฐบ�ล ซงจะเปนอำ�น�จของ สส. ประเทศทใชรปแบบก�รปกครองของประเทศสหรฐอเมรก� (แบงอำ�น�จ) เชน ฟลปปนส ประเทศทใชรปแบบองกฤษ (ควบอำ�น�จ) เชน ประเทศใน เครอจกรภพทงหมด เชน บงคล�เทศ

อนเดย ป�กสถ�น ศรลงก� สงคโปร แอฟรก� แคน�ด� และออสเตรเลย ประเทศทใชรปแบบผสม (ฝรงเศส) เชน เก�หลใต ไตหวน รสเซย ( เงอนไขแตกต�งกนคอ ถ�

ประธ�น�ธบดเสนอชอน�ยกใหสภ�รบรอง ถ�สภ�ไมรบรอง 3 ครงตดตอกน ประธ�น�ธบดส�ม�รถยบ สภ�ได ( โดยไมตองรอ 1 ปเหมอนฝรงเศส)

น�ยกฯ ตองไดเสยงเกนกงหนงเหมอนกน

* ทงส�มรปแบบ มคนใชแบบฝรงเศสม�กทสด แตอ�จจะมเงอนไขและประสบคว�มสำ�เรจแตกต�งกน ขนอยกบปญห� ก�รเมองของแตละประเทศ ซงมพนฐ�นและปญห�ทแตกต�งกน

- ประเทศไทย เคยใชรปแบบองกฤษ แตหวใจหลกไดเปลยนไป แตกระบวนก�รหล�ยๆ อย�งยงเนนใชแบบองกฤษ/ ลกษณะก�รเมองไทย คอ

1. แยกฝ�ยบรห�รออกจ�กฝ�ยนตบญญต2. ฝ�ยบรห�รม�จ�กสภ� มไดม�จ�กก�รเลอกตงโดยตรง3. กระบวนก�รอภปร�ยไมไวว�งใจเหมอนองกฤษ และนำ�กระบวนก�รถอดถอนม�จ�กประเทศสหรฐอเมรก�

ก�รมรฐธรรมนญทด เหม�ะสม เปนสงทจำ�เปนแตยงไมเพยงพอ เพร�ะก�รปฏรปก�รเมองจะสำ�เรจหรอไมนนขน อยกบคน คนในสงคมนนมคว�มรคว�มเข�ใจในกฎหม�ยทปฏรป รวมถงขอบเขตของกฎหม�ยไดดม�กนอยเพยงไร และ

ปฏบตต�มหรอไม มคว�มรบผดชอบตอก�รเมอง ตอสงคมเพยงใด คว�มรคว�มเข�ใจเปนหวใจสำ�คญในก�รปฏรปก�รเมอง ก�รปกครอง เมอเกดคว�มเชอ ศรทธ� แลวนำ�ไปปฏบต ซำ�ไปซำ�ม�เรอยๆ จนกล�ยเปนวฒนธรรมท�งก�รเมอง

แตสงคมไทยไมคอยใหคว�มสนใจตอเรองเหล�น ผบรห�รชนชนปกครองมกจะพดว�คนไทยไมพรอมจะปกครอง ตนเอง เพร�ะคนไทยมก�รศกษ�นอย รฐบ�ลไมลงทน ข�ดก�รลงทนเพอประช�ชน ข�ดก�รสงเสรมด�นก�รศกษ�

III. วฒนธรรมท�งก�รเมอง (Socialization) ก�รหลอหลอมกลอมเกล�ท�งสงคม3.1 วฒนธรรมท�งสงคม (Social Culture ) คอกระบวนก�รปลกฝง หลอหลอมกลอมเกล�ทง

ท�งตรงและท�งออม จนทำ�ใหเกดคว�มร (Knowledge) คว�มเชอ (Belief) ค�นยม (Value) และทศนคต (Attitude) ซงถ�ยทอดสบตอกนม� เปนผลพวงม�จ�ก Socialization

Process จนกล�ยเปนพฤตกรรม

16

Socialization

Culture

Behavior

Knowledge, Belief,

Patterns ตองทำ�ง�นเปนPattern

1. คณสมบตท�งวฒนธรรม วฒนธรรมเปนสงทเรยนรได วฒนธรรมเปนสงทเกดจ�กกระบวนก�รเรยนรท�งสงคมม�กกว�ก�รถ�ยทอดท�งส�ยเลอด วฒนธรรมต�งๆ มก�รเปลยนแปลงได (Dynamic)

2. คณสมบตของระบบคว�มเชอ ค�นยม และทศนคต1. ระบบคว�มเชอ (Belief)

คว�มเชอเกยวกบสงทดำ�รงอยว�เปนสงทถกหรอผด คว�มเชอเกยวกบประเมนคณค�ว�เปนสงทดหรอเลว คว�มเชอเกยวกบวธก�รหรอเป�หม�ยของก�รกระทำ�เปนสงทพงปร�รถน�หรอไมพงปร�รถน�

2. ค�นยม (Value) - แสดงออกโดยก�รกระทำ� ค�นยมมลกษณะเปนคว�มเชออย�งหนง คอ เปนคว�มเชอเกยวกบวถ ก�รกระทำ� หรอเป�หม�ยก�รกระทำ� ค�นยมมลกษณะยนยงถ�วร ค�นยมมลกษณะเปรยบเทยบคว�มสำ�คญ

3. ทศนคต (Attitude) - แสดงออกโดยคว�มรสก ทศนคตเปนคว�มเชอของบคคลทสงสมม�เปนเวล�น�น คว�มเชอนนจะมผลตอก�รตอบสนองตอสงต�งๆ ดวยลกษณะของคว�มรสกและคว�มพอใจของบคคล* วฒนธรรมตองปฏบตตนเปนรปแบบ (Pattern) แลวจะเปลยนแปลงตลอดเวล� (Dynamic) ซง

อ�จจะเปลยนไปในท�งทดและไมดกได

3.2 วฒนธรรมท�งก�รเมอง (Political Culture) คว�มหม�ยโดยตรง หม�ยถง แบบแผนพฤตกรรมของบคคล และกลมบคคลทไดรบก�รกลอมเกล�จนกล�ยเปน

แบบแผนปฏบตในแบบเดยวกน1. คว�มหม�ยของวฒนธรรมท�งก�รเมอง

1. Almond อธบ�ยว�วฒนธรรมท�งก�รเมอง หม�ยถง แบบแผนของคว�มเชอ ทศนคตของบคคลทมตอระบบ ก�รเมอง ส�ม�รถพจ�รณ�ไดจ�กคว�มโนมเอยง 3 ลกษณะคอ

คว�มโนมเอยงเกยวกบก�รรบร (Cognitive Orientation) เปนคว�มร คว�มเข�ใจและคว�มเชอของบคคลทมตอระบบ

คว�มโนมเอยงเกยวกบคว�มรสก (Affective Orientation) รสกดจะยอมรบ ถ�ไม ด จะปฏเสธ

คว�มโนมเอยงเกยวกบก�รรบร (Evaluative Orientation) ถ�ดจะ ทำ�ต�ม ถ�ไมดจะปฏเสธ

2. Almond และ Verba ไดศกษ�เปรยบเทยบลกษณะวฒนธรรมท�งก�รเมองของกลมคนใน สงคม และพบว�ม

ลกษณะแตกต�งกน 3 ลกษณะคอ วฒนธรรมท�งก�รเมองแบบคบแคบ (The Parochial Political Culture) เปนก

ลมคนทไมมคว�มรคว�มเข�ใจเกยวกบระบบก�รเมองเลย และไมสนใจตอระบบก�รเมอง ไมคดว�ตนเองม คว�มจำ�เปนตองมสวนรวมท�งก�รเมอง มกพบในกลมคนย�กจนและไรก�รศกษ� ดอยโอก�ส

วฒนธรรมท�งก�รเมองแบบไพรฟ� (The Subject Political Culture) เปนกลม บคคลทมคว�มรคว�มเข�ใจตอระบบก�รเมองโดยทวไป แตไมสนใจ และถกปลกฝงว�ก�รเมองไมด

สกปรก จนไมสนใจจะมสวนรวมท�งก�รเมอง พบในกลมคนชนกล�งทเชอว�อำ�น�จรฐเปนของผปกครอง ประช�ชนทวไปควรเชอฟงและปฏบตต�มกฎหม�ยเท�นน

วฒนธรรมท�งก�รเมองแบบมสวนรวม (The Participant Political Culture) เปนกลมบคคลทมคว�มรคว�มเข�ใจเกยวกบระบบก�รเมองเปนอย�งด เหนคณค�และคว�มสำ�คญของ

ก�รมสวนรวมท�งก�รเมอง พบไดในชนชนกล�งสวนใหญของประเทศทพฒน�แลวAlmond และ Verba พดว�เปนก�รย�กทจะชใหเหนว�ในสงคมต�งๆ ประช�ชนมวฒนธรรมท�งก�ร

เมองเปนแบบใด เพร�ะแตละสงคมมกมคว�มแตกต�งกนในเรองฐ�นะท�งเศรษฐกจและสงคม3. Pye : แบบแผนของทศนคต คว�มเชอ คว�มรสก ซงกอใหเกดระเบยบและคว�มหม�ยตอกระบวนก�รท�งก�ร

17

เมองอย�งเดยวกน4. Manheim : แบบแผนของคว�มเชอและทศนคตรวมกนของบคคลในสงคมเกยวกบเป�หม�ยท�งก�รเมองอย�ง

เดยวกน ใชศกษ�กลไกทงระบบ ตงแตคว�มเชอ, ทศนคต และพฤตกรรม

2. รปแบบของวฒนธรรมท�งก�รเมอง 1. วฒนธรรมท�งก�รเมองแบบอำ�น�จนยม (Authoritative Political Culture)

- เกดขนภ�ยใตสงคมทมก�รปกครองแบบอำ�น�จนยม หรอแบบเผดจก�ร- อำ�น�จก�รปกครองทงหมดเปนของผปกครอง มอบคว�มรบผดชอบทกอย�งไวทผนำ� นยมตวบคคล

ม�กกว�เหตผล นบถออ�วโสม�กกว�คว�มรคว�มส�ม�รถ2. วฒนธรรมท�งก�รเมองแบบประช�ธปไตย (Democracy Political Culture)

ตองมคว�มเชอและศรทธ�ในระบอบประช�ธปไตย ถอว�ปกครองโดยประช�ชนเพอประช�ชน ตองมใจกว�ง ยอมรบในคว�มคดเหนทแตกต�งของบคคลอน มคว�มไวว�งใจและยอมรบคว�มส�ม�รถของบคคลอน เหนคณค�ของก�รมสวนรวมท�งก�รเมองเค�รพในกตก�และกฎระเบยบทเปนประช�ธปไตย ใหคว�มสนใจและตดต�มกจกรรมท�งก�รเมองอย�งตอเนอง ก�รวพ�กยวจ�รณท�งก�รเมองดวยคว�มคดทสร�งสรรค

3. วฒนธรรมท�งก�รเมอง ของคนในสงคมไทย สมยสมบรณ�ญ�สทธร�ชย สมยเปลยนแปลงก�รปกครอง สมยปจจบนและอน�คต

อ. เหนว�สงคมไทยไมมก�รสร�งพนฐ�นคว�มรคว�มเข�ใจในก�รเมอง มปญห�ตงแตระบบก�รศกษ�ของไทยทไม ไดใหคว�มสำ�คญกบเรองน แมกระทงก�รปฏรปก�รเมอง กเนนเฉพ�ะเรองกฎหม�ย ไมสนใจเรอง คน

บรรย�ยครงท 4 : ก�รจะดว�พฒน�ก�รของวฒนธรรมท�งก�รเมองไทยเปนอย�งไร ตองดว�คว�มเปนม�ท�งก�รเมองก�รปกครอง

ของไทยเปนอย�งไร คอตองศกษ�ยอนหลง ดว�คนไทยถก Socialized ท�งก�รเมองอย�งไร หรอถกปลกฝงอบรมหลอหลอม กลอมเกล�ท�งก�รเมองอย�งไร ด Political Socialization ซงทำ�ใหเกดคว�มร คว�มเชอ ค�

นยม หรอทศนคตท�งก�รเมอง สมยสมเดจพระบรมไตรโลกน�ถ มกฎหม�ยตร� 3 ดวง แบงก�รปกครองออกเปนหวเมองชนใน ชนนอก ประเทศ

ร�ษฎร แบงชนชนในสงคมออกเปน ชนชนส�มญ (ไพร, ท�ส) ชนชนมลน�ย รปแบบก�รปกครองเปนอย�งนม�ย�วน�น ประช�ชนไมมสทธในก�รปกครองใดๆ ทงสน เปนสทธข�ดของผปกครอง ประช�ชนมหน�ทปฏบตต�ม เสรภ�พของ

ประช�ชนขนอยกบคว�มพอใจของผปกครองว�จะใหมม�กนอยเพยงใด สนกรงศรอยธย� - กรงธนบร ระบอบก�รปกครองกยงไมเปลยนแปลง จนกระทงถงสมยกรงรตนโกสนทร

Political Socialization กยงเหมอนเดม จนถงสมยรชก�ลท 3 ท�งร�ชสำ�นกกเนนเรองก�รค�ระหว�ง ประเทศม�กขน ใหคนไทย โดยเฉพ�ะผช�ยไปชวยทำ�ง�นม�กขน ไพรหลวงเคยถกเกณฑแรงง�นปละ 6 เดอน (พกเดอน

ออกเดอน) ไดรบก�รลดหยอนลงเหลอปละ 4 เดอน เพอใหมเวล�ไปชวยทำ�ก�รผลตใหม�กขน แตกระบวนก�รต�งๆ ทงท�งก�รเมองและสงคมไมเปลยนแปลง

สมยรชก�ลท 5 : ทรงเลกท�ส และเลกไพรอย�งเดดข�ด ในป พ.ศ. 2448 ใชวธเกบภ�ษต�งๆ แทน และใช วธก�รเกณฑทห�รแทน แตก�รเมองก�รปกครองกยงเปนแบบสมบรณ�ญ�สทธร�ชยเหมอนเดม ตอม�ในสมยรชก�ลท 7

ในพ.ศ. 2475 คณะร�ษฎรกทำ�ก�รเปลยนแปลงก�รปกครอง นำ�ระบอบประช�ธปไตยม�ใช แตในชวง 25 ปแรก (2475 - 2500) ปร�กฏว�ประช�ชนยงไมมคว�มรคว�มเข�ใจ ดเหมอนว�เปนก�รแกงแยงอำ�น�จระหว�งผ

ปกครอง หรอคณะร�ษฎร มก�รปฏวตรฐประห�รกนหล�ยครง แตผยดกมอำ�น�จสงสดกยงเปนสม�ชกของคณะร�ษฎร ขณะนนคนไทยยงมก�รศกษ�นอย มชนชนปกครองนอย

ปพ.ศ. 2500 จอมพล ป. พบลสงคร�ม ถกกล�วห�ว�จดก�รเลอกตงสกปรก และถกขบไลออกนอกประเทศ โดยจอมพลสฤษด ธนะรชต ทำ�ก�รปฏวตเมอป พ.ศ. 2501 และประก�ศใชรฐธรรมนญก�รปกครองแผนดน ยกเลก

ก�รเลอกตงทกระดบ ( ทองถน และระดบช�ต) ประก�ศห�มประช�ชนชมนมท�งก�รเมองเกน 5 คน ประก�ศห�มสม�คม

18

ยงเกยวกบก�รเมอง ประก�ศใชพระร�ชบญญตว�ดวยก�รกระทำ�อนเปนคอมมวนสต มก�รปร�บปร�มขน�นใหญ มม�ตร� 17 ทใหอำ�น�จจอมพลสฤษด ในก�รสงประห�รชวตใครกไดทถกกล�วห�ว�บอนทำ�ล�ยคว�มมนคงของประเทศ ในยคน

เปนก�รปกครองแบบเผดจก�รสมบรณเบดเสรจ ประช�ชนไมมสทธไมมเสยง เปนก�รใชอำ�น�จโดยจอมพลสฤษด ระบอบ ประช�ธปไตยถกยกเลกไปโดยสนเชง เมอจอมพลสฤษด เสยชวตไปเมอ พ.ศ. 2506 จอมพลถนอม กตตขจรขนม�ปก

ครองแทน และยงสบทอดก�รปกครองแบบเผดจก�รอย จนกระทงถงป พ.ศ. 2512 โดยประก�ศใชรฐธรรมนญ ประม�ณ 2 ป จอมพลถนอมกปฏวตตวเอง กล�วกนว�เปนรฐธรรมนญทร�งขนม�เพอใหจอมพลถนอมและพวกไดสบ

อำ�น�จ มใชเพอใหเกดระบอบประช�ธปไตยขนในประเทศ ส�ระสำ�คญของรฐธรรมนญในสมยนน :

- ห�มมให สส. ทำ�หน�ทบรห�ร (ห�มเปนน�ยกฯ/ รมต.) ประช�ชนเลอก สส. ม�ทำ�หน�ทนตบญญต- ฝ�ยบรห�รไมตองม�จ�กก�รเลอกตง ( เพร�ะจอมพลถนอม และพวกจะม�เปนเอง)

อย�งไรกต�ม จอมพลถนอมกไมส�ม�รถทจะใชอำ�น�จในระบอบประช�ธปไตยทกล�วอ�งไดย�วน�น เพร�ะปฏวตตว เองหลงจ�กนน 2 ป และกลบไปใชอำ�น�จเผดจก�รสมบรณแบบเบดเสรจอก

จนกระทงถง 14 ตล�คม 2516 นกเรยน นสต นกศกษ� ประช�ชนไดรวมกนเคลอนไหวคดค�นอำ�น�จ เผดจก�ร และเรยกรองรฐธรรมนญ ทำ�ใหจอมพลถนอม, ประพ�ส และณรงค ตองออกจ�กประเทศ โดยในหลวงทรงแตง

ตง อ. สญญ� ธรรมศกดม�เปนน�ยกฯ ซงเปนชวงทประช�ธปไตยเบงบ�น กรรมกร เกษตรกร ประช�ชนต�งๆ เข�ม�เรยก รองกนอย�งกว�งขว�ง มก�รเรยกรองใหยกเลกกฎหม�ยค�เช�น� เรยกรองขอจดตงสหภ�พ และทำ�ก�รประทวงหล�ยครง

ก�รเคลอนไหวดงกล�วทำ�ใหเกดกระแสสงคมนยมเฟ องฟขนม� จนกระทงนำ�ไปสเหตก�รณ 6 ตล�คม 2519 เมอ จอมพลถนอมบวชเณรเข�ประเทศไทย เกดก�รปะทะกนระหว�งกลมคนทเสยอำ�น�จ และนสตนกศกษ�ทถกกล�วห�ว�เปน

พวกคอมมวนสตทมห�วทย�ลยธรรมศ�สตร หลงจ�กนนกเกดคณะปฏรปก�รปกครองแผนดน ซงเกรยงศกด ชมะนนทไดรวมมอกบพล.ร.อ. สงด ชลออย ทำ�ก�รยดอำ�น�จ แตไมเรยกตวเองว�คณะปฏวต เรยกตวเองว� “คณะปฏรปก�รปกครอง

”แผนดน และเชญคณธ�นนทร กรยวเชยร ม�เปนน�ยกฯ ประก�ศใชรฐธรรมนญก�รปกครองม�ตร� 22 แทนม�ตร� 17 เปนก�รปกครองแบบเผดจก�รเบดเสรจ คณธ�นนทรอยไดเพยง 1 ป กถกเกรยงศกดและสงดรวมกนปฏวต ถอด

คณธ�นนทรออก โดยเกรยงศกดขนม�เปนน�ยกฯ โดยใชม�ตร� 22 เปนเครองมอในก�รปกครอง ( ระหว�งป พ.ศ. 2519 - 2522 = ประเทศไทยหวนกลบไปสก�รปกครองแบบเผดจก�รเบดเสรจ)

ในป 2522 พลเอกเกรยงศกด ประก�ศใชรฐธรรมนญทเรยกว� "ประช�ธปไตยครงใบ" เพร�ะมบทเฉพ�ะก�ล ทมลกษณะเผดจก�รม�ก มคว�มเปนประช�ธปไตยนอย จดใหมก�รเลอกตงโดยเขยนรฐธรรมนญฉบบนขนม�เพอกลบม�

เปนน�ยกฯ ใหมในระบบประช�ธปไตย โดยไปลงสมครผแทนฯ ในจ. รอยเอดแตเพยงเพอใหชนะเข�ม� จงเกดโรครอยระบ�ด ปพรมทงพนทดวยธนบตร ซงเปนทม�ของธรกจก�รเมองและเปนร�กเหง�ของปญห�ก�รซอสทธข�ยเสยงในประเทศไทยท

ยงยนม�ถงปจจบน กอนหน�นนก�รซอสทธข�ยเสยงเปนประเภทแจกเขงปล�ท รองเท�ฟองนำ� ข�วของเครองใช แตในยค เกรยงศกดเปนตนม� ซอเสยงดวยเงนอย�งเปนลำ�เปนสน เปนปญห�ทเกดขนเพร�ะกลมเผดจก�ร/ ท�ย�ทตองก�รเข�ม�

มอำ�น�จ ทำ�ใหก�รเมองไทยไมไดเปนประช�ธปไตยจรงๆ พลเอกเกรยงศกดอยในอำ�น�จไมถงป กเกดกรณ Telex อปยศ โดยน�ยพศษฐ ตนสจจ� ถกกล�วห�ว�มขอน�สงสยเกยวกบ Telex ทำ�ใหพลเอกเกรยงศกดตองล�ออก

หลงจ�กนนกถงยคช�ตช�ย ชนหะวณ เกดยคเศรษฐกจเฟ องฟ (ยคฟองสบ) จนถงยค รสช. ยดอำ�น�จ และนำ�ไป ส “ ”พฤษภ�ทมฬ ทกลบไปเปนเผดจก�รอก ซง รสช. ในชวงตนยงไมกล�บรห�รเอง จงเชญคณอนนต ปนย�รชน ม�เปน

น�ยกฯ เมอมก�รเลอกตง รสช. ว�งแผนจะกลบเข�ม�มอำ�น�จ พลเอกสจนด� คร�ประยร จงเข�ม�เปนน�ยกฯ และเกดก�ร “ ” เรยกรองตอต�นคนกล�งขน ซงเปนทม�ของ พฤษภ�ทมฬ หลงจ�กพลเอกสจนด�ล�ออก เพร�ะเกดก�รเขนฆ�ประช�ชน

จนกระทงในหลวงตองเรยกพลตรจำ�ลอง ศรเมองและพลเอกสจนด�เข�เฝ� ใหทงสองฝ�ยประนประนอมกน พลเอกสจนด� ยอมล�ออก แลวกถงยคของส�ยบวแตงตวรอเกอ พล.อ.อ. สมบญ ระหงษ หวหน�พรรคส�มคคธรรม ซงเปนพรรคใหญ

และค�ดว�จะไดเปนน�ยกฯ ตอ แตดร. อ�ทตย อไรรตน ซงเปนประธ�นสภ�ฯ ตงคณอ�นนทม�เปนรอบสอง ทนำ�ไปสก�ร แกไขรฐธรรมนญ เลอกตงใหม และเรยกรองใหมก�รปฏรปก�รเมอง ตง สสร. ขนม� ทำ�ใหมรฐธรรมนญฉบบปจจบนน

แมว�ประเทศไทยเปนประช�ธปไตยม�ตงแต พ.ศ.2475 ถงปจจบนรวม 71 ปแลวกต�ม แตโอก�สท ประช�ชนไดสมผสกบสทธเสรภ�พของตวเองจรงๆ นอยม�ก ใน 25 ปแรก เปนก�รตอสกนในชนชนปกครอง, 16 ป

ตอม�เปนเผดจก�รสมบรณแบบเบดเสรจ เฟ องฟอก 3 ป กเปนพวกของนกศกษ�ปญญ�ชน กลบไปเปนเผดจก�รอก หลง จ�กนนเปนประช�ธปไตยครงใบ และกลบไปเปนเผดจก�รอก ประช�ชนไมไดมคว�มรคว�มเข�ใจเรองประช�ธปไตย แมแตคน

19

มก�รศกษ�กถกปลกฝงว�ก�รเมองเปนเรองสกปรก อย�ไปยงเกยว คนไมมก�รศกษ�กยงข�ดคว�มรคว�มเข�ใจในเรองนเข�ไปใหญ

วฒนธรรมท�งก�รเมองของคนไทยม�จ�กพฤตกรรมท�งก�รเมองทปฏบตกนม�ย�วน�น ม�จ�กคว�มรคว�มเชอ ทนยมทศนคตเรองเหล�น ม�จ�กกระบวนก�ร Socialization ทกครงทมเลอกตง รเลยว�เงนตองม� ถกหลอ

หลอมม�อย�งน และค�ดหวงอย�งน มผศกษ�และบอกว�คนไทยสวนใหญมวฒนธรรมพวกก�รเมองแบบอำ�น�จนยมผสม กบประช�ธปไตย เพร�ะตอประโยชนของตวเองบอกว�เปนประช�ธปไตยเปนเสรนยม แตถ�ตอประโยชนของผอนบอกว�เปน

อำ�น�จนยม กล�วคอคว�มเชอในเรองอำ�น�จนยมยงมสง แตคว�มรคว�มเข�ใจเกยวกบประช�ธปไตยยงมนอย เพร�ะสงทไป ท�งออมกไปแบบยงไมคอยถกตองนก ดงนนก�รวเคร�ะหลกษณะสงคมไทยตองวเคร�ะหบนปร�กฎก�รณทเกดขนม�

ตลอดว�เปนอย�งไร ถ�จะวเคร�ะหใหมคว�มเทยงตรงม�กขนตองแบงเปนกลม เชน ประช�ชนทวไป ประช�ชนสวนใหญทม ก�รศกษ�นอย ชนชนกล�ง กลมทสนใจเคลอนไหวท�งก�รเมอง ก�รจะดว�มวฒนธรรมก�รเมองอย�งไร ใหดกระบวนก�รท ไดรบอทธพลม� ก�รวเคร�ะหตองเข�ใจคว�มแตกต�งของกลมต�งๆ ท�งก�รเมองดวย

IV. ก�รพฒน�ท�งก�รเมอง 4.1 แนวคดเกยวกบก�รพฒน�ท�งก�รเมอง :

เปนเป�หม�ยของก�รเมองในระบอบประช�ธปไตยใหก�วหน�ม�กขน โดยสงเสรมใหประช�ชนมสวนรวมท�งก�รเมองอย�งกว�งขว�ง

เปนกระบวนก�รท�งก�รเมอง (Political Process) ทเกยวของกบกจกรรมท�งก�รเมองต�งๆ

Pye ไดพย�ย�มรวบรวมแนวคว�มคดเกยวกบก�รพฒน�ท�งก�รเมอง ไว 10 ขอดงน1) ก�รพฒน�ท�งก�รเมองคอก�รทำ�ใหระบบก�รเมองเปนร�กฐ�นของก�รพฒน�เศรษฐกจ (Political

Development as the Political Prerequisite of Economic Development) ทงสองอย�งมคว�มสมพนธกน เศรษฐกจจะก�วหน�ตอเมอก�รเมองก�วหน� เชน กรณ

เขมรคลงช�ต เผ�สถ�นทตและธรกจไทย เปนบรรย�ก�ศททำ�ใหเศรษฐกจเขมรตกตำ� คนทวโลกข�ดคว�มเชอถอรฐบ�ล เขมรทถกมองว�มก�รเมองล�หลง ทำ�ใหเกดเหตก�รณนขน

2) ก�รพฒน�ท�งก�รเมองคอระบบก�รเมองของสงคมอตส�หกรรม (Political Development as the Political Typical of Industrial Societies) สงคมจะพฒน�ได ก�รเมองตองม

คว�มก�วหน� ดงเชน G7 (The Group of 7) กลมประเทศมห�อำ�น�จท�งอตฯ (ญปน, แคน�ด�, สหรฐฯ, องกฤษ, เยอรมนน, ฝรงเศส, อต�ล) ปกครองดวยระบอบประช�ธปไตย เปนสงคมทก�รเมองพฒน�ม�

อย�งตอเนอง ก�รเมองมเสถยรภ�พ เพร�ะสงคมอตฯ มคว�มซบซอน จงจำ�เปนตองมก�รเมองทก�วหน�จงจะรบมอได3) ก�รพฒน�ท�งก�รเมอง คอ ก�รเปลยนแปลงระบบก�รเมองใหทนสมย (Political Development as

Political Modernization) Huntington บอกว�ก�รพฒน�ก�รเมองกบคว�มทนสมยเปน เรองเดยวกน ทำ�ไดโดย

3.1 กระจ�ยง�น : แบงง�นต�มคว�มส�ม�รถ ปรบปรงโครงสร�งก�รเมองก�รปกครองใหเปนไปต�มคว�ม

ชำ�น�ญเฉพ�ะ3.2 คว�มมเอกภ�พในก�รปกครอง หรออธปไตย : ไมมชนกลมนอยแบบในพม�ทคอยตอต�นคดค�น)3.3 ก�รมสวนรวมของประช�ชนอย�งกว�งขว�ง : ซงในรฐบ�ลเผดจก�รไมมก�รสงเสรมในสวนนเลย)

4) ก�รพฒน�ท�งก�รเมอง คอ ก�รสร�งเสรมรฐช�ต (Political Development as the Operation of a Nation-State) แนวคว�มคดเรองช�ตนยมมก�รนำ�ไปใชกนม�ก เชน ในเก�หลใตนยมใชรถยนตทผลตเองเท�นน

(Hyundai, Daewoo, Kia) แตเมองไทยยงไมมค�นยมน อย�งแรกจงตอง Create Brand ขนม�กอน และ ปลกฝงใหคนไทยนยมใชของไทย กอนสงออกข�ยต�งประเทศ

สมย ร.5 “ ” ไดทรงยกเลก จตสดมภ แลวเปลยนเปนกระทรวง ทบวง กรม ถอเปนก�รปฏรปรฐช�ตอย�งหนง5) ก�รพฒน�ก�รเมอง คอ ก�รพฒน�ระบบบรห�รและกฎหม�ย (Political Development as

Administrative & Legal Development) สงคมใดทภ�คประช�ชนเขมแขง ก�รเมองจะด เพร�ะประช�ชนจะทำ�ก�รตรวจสอบอยเสมอ ระบบร�ชก�รทพฒน�จะเกดขนได เมอภ�คประช�ชนเขมแขง และมแตระบอบปธต.เท�นนทสงเสรมเรองน

20

ในระบอบเผดจก�ร กฎหม�ยบญญตโดยผปกครอง รสโซบอกว�ก�รบญญตกฎหม�ยตองเปนไปต�ม เจตจำ�นงของประช�ชน (General will) จงตองใหประช�ชนเปนผบญญตกฎหม�ยต�มระบอบ

ประช�ธปไตย6) ก�รพฒน�ท�งก�รเมองคอก�รระดมมวลชน & ก�รมสวนรวมท�งก�รเมองของประช�ชน (Political

Development as Mass Mobilization & Participation) (อ�นกลมผลประโยชนท�งก�รเมองของ UK & USA)

ประช�ชนตองสนใจ และมสวนรวมท�งก�รเมอง โดยควรมกลมองคกรต�งๆ เชน มลนธ สม�คม ชมรม ยงม ม�ก แสดงว�พลงท�งก�รเมองจะมสง

ประเทศทพฒน�แลวจะมกลมต�งๆ ม�ก จงมอำ�น�จตอรองกบรฐบ�ลสง เชน ในญปน ห�กรฐบ�ลไมทำ�ต�ม ขอเรยกรอง อ�จไมไดรบเลอกตงในสมยหน� แตเมองไทยมขอจำ�กดของกลมต�งๆ มกฎหม�ยห�มมใหยง

เกยวท�งก�รเมอง ทำ�ใหสกดกนก�รมสวนรวมของประช�ชน7) ก�รพฒน�ท�งก�รเมอง คอ ก�รสร�งสรรคระบอบประช�ธปไตย (Political Development as

the Building of Democracy) ยงมดกรประช�ธปไตยสง แสดงว�ก�รเมองก�วหน�8) ก�รพฒน�ท�งก�รเมองคอก�รสร�งเสถยรภ�พ และก�รปรบปรงต�มกฎกตก� (Political

Development as Stability & Orderly Change) ม 2 ด�น คอ 1. เสถยรภ�พท�งก�รเมอง (Political Stability)

2. เสถยรภ�พของรฐบ�ล (Government Stability) เงอนไข คอ ตองเปลยนแปลงต�มกฎระเบยบ และทำ�ใหประช�ชนเชอถอ ยอมรบ และศรทธ� รปแบบ UK ไมใหคว�มสำ�คญกบเสถยรภ�พของรฐบ�ล ไมจำ�เปนตองอยครบเทอม ซงตรงข�มกบรปแบบ

ของ USA ตย. Italy มก�รเปลยนรฐบ�ลบอยม�ก (56 ครงถงปจจบน) แตกส�ม�รถคงอยในระดบแนวหน�ได

เพร�ะเปน Small Government ไมมผลกระทบตอภ�คเศรษฐกจ แตในไทยมผลกระทบม�ก เพร�ะระบบมขน�ดใหญ คว�มเปนอสระหรอก�รแขงขนเสรมนอย ก�รขบเคลอนท�งก�รเมองช� จงตอง

ปฏรป9) ก�รพฒน�ท�งก�รเมอง คอก�รระดมสรรพกำ�ลง และอำ�น�จ (Political Development as

Mobilization & Power) ประเทศทก�รเมองล�หลงจะใชทรพย�กรธรรมช�ตอย�งไมมประสทธภ�พ ตรงกนข�มประเทศทก�รเมองก�วหน�อย�ง

Scandinavia ซงมป�ไมม�ก จะใชทรพย�กรอย�งเตมประสทธภ�พ เพร�ะมม�ตรก�รปลกทดแทนทม ประสทธภ�พ และเขมงวด พนทป�ไมไมข�ดห�ย และส�ม�รถสงออกทรพย�กรไดอย�งเตมท แตในไทย เชน เข�คอ เคย

มป�ไม ประม�ณ 500,000 กว�ไร ปจจบนเหลอประม�ณ 100,000 ไร เท�นน10) ก�รพฒน�ท�งก�รเมอง คอมตหนงของก�รเปลยนแปลงท�งสงคม (Political Development

as One Aspect of a Multi Dimensional Process of Social Change) ประกอบดวยก�รเปลยนแปลงหล�ยสวน คอ เศรษฐกจ, สงคม, ก�รเมอง ซงเปน “คว�มสมพนธโตตอบซงกน

และกน" (Reciprocal Relation) ก�รเมองเปนตวกำ�หนด เชน อย�กใหก�รศกษ�ภ�คบงคบเปน 12 ป ตองเรมทกระทรวงศกษ�ฯ คว�มสมพนธจงเรมจ�กก�รเมอง ถ�อย�กใหเศรษฐกจด ก�รเมองตองออก

กฎหม�ยลงทน ประช�ชนมง�นทำ� มร�ยไดด เศรษฐกจโดยรวมกจะดขนดวย

หม�ยเหต : ก�รเมองทพฒน�แลว โดยเฉพ�ะประเทศทนนยมทแขงขนกนอย�งเสร ใชเงนเยอะเพร�ะมกใช งบโฆษณ�สง และจ�งทปรกษ�ทมชอเสยง ค�ตวแพง เงนมทม�จ�กก�รบรจ�ค

4.2 องคประกอบของก�รพฒน�ท�งก�รเมอง1) คว�มเสมอภ�ค (Equality) ประเทศไทยเปดโอก�สใหมก�รผกข�ดกนม�น�น ข�ดคว�มเสมอภ�คตอ

ผ ประกอบก�รอนๆ เชน โทรศพทมอถอ โดยผ�นก�รใหสมปท�น ซงมผเสนอใหยกเลกจะไดเสมอภ�ค

21

ก�รเมอง

สงคม

เศรษฐกจ

2) คว�มส�ม�รถของระบบก�รเมอง (Capacity) ระบบตองตรวจสอบปญห�ไดอย�งรวดเรว ยงช�จะ ยงเสยห�ยม�ก เชน กรณตกแตงบญชของ USA จอรจ บช มม�ตรก�รแกไขปญห�เรวม�ก เพอสร�ง

คว�มมนใจในระบบเศรษฐกจของประเทศใหกลบคนม� โดยใหประธ�นบรห�รของทกองคก�รตรวจสอบงบ และลงน�มกำ�กบ พรอมระบโทษใหรอย�งชดเจน ห�กพบภ�ยหลงว�ไมถกตอง

3) ก�รแบงโครงสร�งท�งก�รเมองใหมคว�มแตกต�ง และมคว�มชำ�น�ญเฉพ�ะ (Differentiation and Specialization) ปจจบนเปน Complex Society มคว�มซบซอนม�กขน จงตองแบงโครงสร�งใหชด

4) ก�รเสรมสร�งวฒนธรรมท�งก�รเมองแบบมเหตมผล (Secularization of Political Culture) ตองเกดจ�กคว�มรคว�มเข�ใจดวยเหตผล มใชเชอต�มทมคนบอกม� หรอเชอต�มไสยศ�สตร

5) คว�มเปนอสระของระบบยอย (Subsystem Autonomy) ควรมก�รกระจ�ยอำ�น�จ เพร�ะเปนทม�ของคว�มศวไลซท�งสงคม เปนสญลกษณของก�รเมองทพฒน� รฐธรรมนญของไทยฉบบปจจบนระบว�ตองถ�ยโอนอำ�น�จ ดงจะเหนจ�กก�รเมองระดบทองถน ในประเทศทพฒน�แลว จดงบประม�ณใหก�รพฒน�ทองถนม�กกว� 50% แสดงใหเหนว�เปนบทบ�ท

ทสงคมใหคว�มสนใจ

4.3 คว�มแตกต�งระหว�งก�รพฒน�ท�งก�รเมองกบคว�มทนสมยท�งก�รเมอง (Political Modernization)

1) ก�รพฒน�ท�งก�รเมอง1.1) ก�รสร�งคว�มเปนสถ�บน (Institutionalization)

คว�มส�ม�รถในก�รปรบตวของระบบก�รเมอง (Adaptability) ปญห�ใดทมอย ไมจำ�เปน ตองคงอยตลอด เพร�ะส�ม�รถปรบตวได ขนอยกบว�จะช�หรอเรว

ก�รมองคกรทซบซอน (Complexity) ยงสงคมมคว�มซบซอน ยงตองก�รผชำ�น�ญง�นม�แกไข

คว�มเปนกลมกอนขององคกร (Coherence) ยงทำ�ใหศกยภ�พในก�รแกไขปญห�ดขน คว�มเปนอสระ (Autonomy) คว�มเปนอสระของระบบยอย จะชวยใหก�รเมองม

ประสทธภ�พ คนทรปญห� หรอประสบดวยตนเองส�ม�รถแกไขไดตรงจดกว� โดยไมตองรอก�รตดสนใจจ�กระบบใหญ

1.2) ก�รเปลยนแปลงระบบก�รเมองอย�งมประสทธภ�พ (Political Stability)1.3) ก�รเสรมสร�งสมรรถนะของระบบก�รเมองในก�รตอบสนองคว�มตองก�รของประช�ชนอย�ง

มประสทธภ�พ (Political Capacity)2) คว�มทนสมยท�งก�รเมอง

2.1 ก�รแบงโครงสร�งท�งก�รเมองใหมคว�มแตกต�งซบซอนม�กขน (Structural Differentiation)

2.2 ก�รเสรมสร�งอำ�น�จก�รปกครองใหมเอกภ�พ (Nationalization of Authority)

2.3 ก�รมสวนรวมท�งก�รเมองของประช�ชน (Political Participation)

4.4 แนวท�งก�รพฒน�ระบบก�รเมองใหเปนประช�ธปไตย1) ก�รปรบปรงเปลยนแปลง หรอก�รพฒน�โครงสร�งท�งก�รเมองก�รปกครองใหเปนประช�ธปไตย2) ก�รเสรมสร�งวฒนธรรมท�งก�รเมองแบบประช�ธปไตย - จะทำ�ใหประช�ชนมสวนรวมท�งก�รเมอง

2.1 ผ�นกระบวนก�รศกษ�ในระบบ ใชเปนแนวท�งปลกฝง มตำ�ร� ใหรทงทฤษฎและผ�นกระบวนก�รฝกอย�งตอเนอง

2.2 ผ�นกระบวนก�รก�รศกษ�นอกระบบ มหลกสตรทเนนคว�มรคว�มเข�ใจระบอบ ประช�ธปไตยใหเกดศรทธ� และเหนคณค�

22

2.3 จดตงคณะกรรมก�รรณรงคเผยแพรคว�มรคว�มเข�ใจก�รเมองระดบช�ตผ�นสอวทย โทรทศน เพอเปดโอก�สใหคนแสดงคว�มคดเหนอย�งกว�งขว�ง เชน Phone-in, วทย

ตำ�บล ผลตร�ยก�รคณภ�พอย�งตอเนอง2.4 ผ�นโครงก�รพฒน�ชนบท เมอจดใหมแลว ควรประช�สมพนธใหประช�ชนร และใชประโยชน

ดวย เชน บอนำ�เพอก�รเกษตรแบบผสมผส�น

4.5 ก�รกระจ�ยอำ�น�จ (Decentralization) 1) ก�รกระจ�ยอำ�น�จท�งก�รเมอง2) ก�รเลอกระหว�ง "รฐบ�ลทด" หรอ "รฐบ�ลของเร�"

4.6 ก�รพฒน�ระบอบประช�ธปไตยของไทย 1) ก�รเมองยคคณะร�ษฎร2) ยคเผดจก�รนยม3) ยคประช�ธปไตยเฟ องฟ

4.7 แนวท�งก�รปฏรปก�รเมองต�มรฐธรรมนญ ฉบบสสร. (336 ม�ตร�) ถอเปนรฐธรรมนญฉบบปฏรป มคว�มสำ�คญตอชวตเร� อ�นและห�ประเดนสำ�คญทมผลตอก�รปฏรปก�รเมอง

1) ก�รจดก�รศกษ�แบบใหเปล� 12 ป ( ม�ตร� 43) - ถอเปนหวใจ เพร�ะก�รจะสร�งช�ตตองสร�งคน รฐตองลงทน

2)คว�มเปนอสระของสอวทยโทรคมน�คม - ตงองคก�รอสระขนม�ดแล (กทช., กสช.) มเสรภ�พม�กขน ทำ�ใหเกด ก�รเรยนรนอกระบบ มสวนสำ�คญตอก�รปฏรปเพร�ะทำ�ใหเกดคว�มรคว�มเข�ใจอย�งกว�งขว�ง ตดก�รผกข�ด

3)สทธในก�รเปนเจ�ของทรพย�กรทองถน - สวนกล�งตองไดรบคว�มเหนชอบจ�กทองถนกอนลงมอปฏบต และ ทองถนตองไดผลประโยชน และสวนแบงจ�กโครงก�รดวย ยงคนในทองถนมคว�มรม�ก คว�มเปนธรรมจะเกด

ม�กขน4)ก�รกระจ�ยอำ�น�จก�รปกครองทองถน - ก�รเลอกตงฝ�ยบรห�รตองม�จ�กประช�ชนเปนผเลอกโดยตรง5)ก�รถอดถอนผดำ�รงตำ�แหนงท�งก�รเมอง - ห�กประช�ชนเหนว�กระทำ�มชอบ เชน ทจรต ส�ม�รถเข�ชอ

ถอดถอนได (50,000 ชอ) วฒสภ� ปปช. ห�กชมลใหพกง�น และสงให สว. ลงมต ห�กโหวตได เสยง 3 ใน 5 ใหออก และสงฟองศ�ล

6) บทบ�ทของ กกต . - เพอใหก�รเลอกตงบรสทธ โดยองคกรกล�ง ตงแตม.ย. 46 กกต. จะเข�ไปรบผดชอบ ก�รเลอกตงใหมทงหมดของทองถน มก�รออกใบเหลอง - ใบแดง ห�กผดตองชดใชเงนเดอนคน และเสยค�เลอก

ตงใหมดวย7) บทบ�ทของ ปปช . - ตรวจสอบเรองก�รประพฤตมชอบ ถ�เปนข�ร�ชก�ร สงฟอง 3 ศ�ล ถ�เปนนกก�รเมองสง

ฟองศ�ลฎก� แผนกคดอ�ญ�ท�งก�รเมอง ถ�ถกตดสนผดกเข�คก " น�ยจร�ย จรสเสถยร" เปนคนแรกทเข�คก โดยรฐธรรมนญฉบบน เพร�ะถกตดสนว�ทจรตย� กระทรวงส�ธ�รณสข ห�กปปช. เขมแขง ปญห�คอรปชนจะลด

ลง ก�รเมองจะดขน และประช�ชน ไดรบประโยชนอย�งเตมท8) บทบ�ทของศ�ลปกครอง ( Administrative Court ) เหมอนศ�ลค เปนทพงของประช�ชน ฟอง

ศ�ลไดห�กภ�ครฐทำ�ไมถก9)บทบ�ทของผตรวจก�รแผนดนของรฐสภ� - ประช�ชนไดรบบรก�รไมด แจงไดเพอใหตรวจสอบและแกไข10) ก�รเปดเผยขอมลข�วส�รท�งร�ชก�ร - ปจจบนมลำ�ดบชนของคว�มลบ อะไรทประช�ชนควรรตองใหร

ปดบงมได ประเทศไทยจะถกกำ�กบใหก�รทำ�ง�นมคว�มโปรงใสม�กขน

V ก�รมสวนรวมท�งก�รเมอง (Political Participation) เปนเป�หม�ยของระบอบประช�ธปไตย และก�รพฒน�ก�รเมอง5.1 ลกษณะของก�รมสวนรวมท�งก�รเมอง

1) ก�รกำ�หนดตวผปกครอง - เชน ก�รเลอกตง ก�รเข�ชอถอดถอน ประช�พจ�รณ (Public Hearing)

23

2) ก�รผลกดนก�รตดสนใจของรฐบ�ล - เนนทกลมสม�คม ชมรมต�งๆ กลมผลประโยชน เชน สมชช�คนจน3) ก�รวพ�กษวจ�รณรฐบ�ล - ทำ�ไดโดยก�รอภปร�ย ก�รเขยนบทคว�มต�งๆ ก�รใหสมภ�ษณทงด�นสนบสนน

และคดค�น4) ก�รชมนมเคลอนไหวท�งก�รเมอง - ทงเหนดวยและคดค�น ในประเทศทพฒน�แลว จะเหนทง 2 ด�น แต

ประเทศไทย มกนงเงยบ เคลอนไหวเฉพ�ะกลมคดค�น ทำ�ใหไมทร�บแนว�ผเสยประโยชนเปนกลมคนหมม�กหรอไม

5.2 ลำ�ดบขนของก�รมสวนรวมท�งก�รเมอง โดย Lester Milbrath (C/O : Text P.383 บทท 13)1) ลำ�ดบขนของก�รเกยวพนท�งก�รเมอง : ก�รมสวนรวมท�งก�รเมองประกอบดวยฐ�นคตสำ�คญ 2 ประก�ร

คอ1.1 ปจจยทเกยวของกบก�รกระทำ�ท�งก�รเมองอย�งใดอย�งหนง1.2 คว�มเกยวพนท�งก�รเมอง (Political Involvement) มลกษณะเปนลำ�ดบขน

2) คณลกษณะของก�รกระทำ�ท�งก�รเมอง 14 ก�รดำ�รง

ตำ�แหนงท�งก�รเมองกจกรรมก�ร 13 ก�รเสนอตวเปนคแขงท�งก�รเมอง ตอสท�งก�รเมอง 12 ก�รรวมระดมทน

11 ก�รรวมประชมแกนนำ�ของพรรค10 ก�รเปนสม�ชกสำ�คญของพรรคก�รเมอง

9 ก�รรวมรณรงคท�งก�รเมอง เชน แจกใบปลว PR ผสมครฯ

8 ก�รรวมประชมหรอชมนมท�งก�รเมองกจกรรมปรบเปลยน 7 ก�รบรจ�คเงนสนบสนนท�งก�รเมองท�งก�รเมอง 6 ก�รตดตอกบนกก�รเมอง หรอผนำ�ท�งก�รเมอง

5 ก�รตดกระดมหรอสตกเกอรเพอแสดงก�รสนบสนน4 ก�รชกจงผอนใหเลอกตงผทตนสนบสนน

กจกรรมของผสนใจ 3 ก�รรเรมประเดนพดคยท�งก�รเมองท�งก�รเมอง 2 ก�รใชสทธเลอกตง

1 ก�รแสดงคว�มสนใจตอกจกรรมท�งก�รเมอง ( ประเทศทพฒน�แลว จะมกลมผสนใจท�งก�รเมองม�ก)

3) บทบ�ทของปจเจกบคคลตอก�รมสวนรวมท�งก�รเมอง 3.1 บคคลทสนใจหรอผกพนกบก�รเลอกตงจะไปใชสทธเลอกตงม�กกว�ผทไมสนใจ3.2 บคคลทมจตใจเกยวของผกพนกบก�รเมองจะมแนวโนมเข�รวมกจกรรม และก�รรณรงค

ท�งก�รเมอง นอกเหนอจ�กก�รไปใชสทธเลอกตง3.3 บคคลทประก�ศตวสงกดพรรคก�รเมองอย�งชดเจนมแนวโนมทจะมสวนรวมอย�งสำ�คญใน

กระบวนก�รท�งก�รเมอง3.4 ผอ�วโสมแนวโนมทจะสงกดพรรคก�รเมองม�กกว�คนหนมส�ว3.5 บคคลทมคว�มนยมคแขงขนท�งก�รเมองหรอมคว�มสนใจตอประเดนก�รโตเถยงหรอก�ร

ตอสท�งก�รเมองใดเปนก�รเฉพ�ะ จะมแนวโนมเปนผทกระตอรอรนท�งก�รเมอง3.6 บคคลทมฐ�นะท�งเศรษฐกจและสงคมสง โดยเฉพ�ะผทมก�รศกษ�สง มแนวโนมทจะผกพน

ท�งก�รเมองสงกว�3.7 โดยทวไปช�ยจะมจตใจเกยวของสมพนธท�งก�รเมองม�กกว�หญง

24

3.8 บคคลทมฐ�นะท�งเศรษฐกจและสงคมสง โดยเฉพ�ะผทมก�รศกษ�ดกว� จะมแนวโนมทจะพฒน�ท�งก�รเมองดกว�

(C/O : Text P. 400 บทท 13)5.3 คว�มสมพนธระหว�งก�รพฒน�เศรษฐกจ ก�รมสวนรวมท�งก�รเมอง และเสถยรภ�พท�งก�รเมองHuntington ศกษ�ก�รมสวนรวมท�งก�รเมองของประเทศกำ�ลงพฒน� และพบว�มคว�มสมพนธกบก�ร

พฒน�ท�งเศรษฐกจ และเสถยรภ�พท�งก�รเมองอย�งน�สนใจ โดยเสนอรปแบบก�รอธบ�ยดวยก�รจำ�ลองสมก�รท�ง คณตศ�สตร เรยกว� สมมตฐ�นชองว�ง (Gap Hypothesis) ใชอธบ�ยชวงของเวล� เชน

2501 25261. ก�รเคลอนย�ยท�งสงคม ( S ocial M obilization) = คว�มคบของใจท�งสงคม

S.M = S.F ก�รพฒน�ท�งเศรษฐกจ(Economic Development) (Social Frustration) E.D * ถ�คนเคลอนย�ยเพอไปทำ�ง�น แตไมไดง�น ก�รพฒน�ท�งเศรษฐกจ ไมสอดคลองกน คนกจะเกดคว�มคบของใจ

อดอด และมชองว�ง

2. คว�มคบของใจท�งสงคม = ก�รมสวนรวมท�งก�รเมอง S.F = P.P โอก�สในก�รเลอนชนท�งสงคม (Mobility Opportunity) (Political Participation) M.O * ถ�โอก�สในก�รเลอนชนท�งสงคมนอย คว�มคบของใจจะเพมขน ทำ�ใหคนออกม�เรยกรอง หรอเคลอนไหวท�งก�รเมอง

3. ก�รมสวนรวมท�งก�รเมอง = ก�รไรเสถยรภ�พท�งก�รเมอง P.P = P.I ก�รพฒน�สถ�บนท�งก�รเมอง (Political Institutionalization) P.In* ก�รเรยกรองจะเพมขนอก ถ�สภ�บนท�งก�รเมองไมส�ม�รถตอบสนองคว�มตองก�รของประช�ชนได อ�จโกล�หลและข�ดเสถยรภ�พ

5.4 ก�รมสวนรวมท�งก�รเมองของไทย เปนปจจยสำ�คญของคว�มสำ�เรจในก�รปฏรปก�รเมอง ห�กมสวนรวมม�ก ระบบจะโปรงใส เพร�ะมก�รตรวจสอบ

ตลอดเวล�

แนวก�รตอบขอสอบ : ตองเข�ใจทฤษฎ และนำ�ม�อธบ�ยกบเรองจรงใหได

25

คณธรรมท�งก�รเมอง วฒนธรรมท�งก�รเมอง

ก�รมสวนรวมท�งก�รเมอง

ก�รปฏรปท�งก�รเมอง