วารสารวิจัย มข ปีที่ 6 ฉบับที่ 3resjournal.kku.ac.th/abstract/16-3-306.pdf · 2548; พีระพัฒน์ ชูกำาเนิด,

พชถนเดยวและพชหายากของวงศขง−ขาในประเทศไทย Endemic and Rare Plants of Ginger Family in Thailand

สรพล แสนสข (Surapon Saensouk)1

1 อาจารย กลมวจยการจดการความรทางทรพยากรธรรมชาตบรเวณลมนำาโขงแบบบรณาการ สาขาวชาการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

สายวชาวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยขอนแกน วทยาเขตหนองคาย ต.หนองกอมเกาะ อ.เมอง จ.หนองคาย

E-mail: [email protected]

ประเทศไทยถอวาเปนประเทศทมความอดม

สมบรณดานทรพยากรธรรมชาตแหงหนงของโลก

เนองตงอยในแถบศนยสตร ซงเปนบรเวณทมสภาพ

ภมประเทศและภมอากาศทเหมาะสมตอการอยอาศย

และการเจรญเตบโตของสงมชวต จากทตงทางภมศาสตร

ของประเทศไทยพบวาเปนศนยรวมของเขตพชพรรณ

(floristic elements) ทสำาคญ 3 เขต ไดแก พชพรรณ

อนโด-พมา (Indo-Burmese elements) พชพรรณ

อนโด-จน (Inco-Chinese element) และพชพรรณ

มาเลเซย (Malesian element) สงคมพชจงเปน

แบบอนโดมาลายน คอ เปนทงปามรสมแบบไทย ปา

แบบอนโดจน และปาแบบมาลายน โดยรวมแลวเรยก

วา Tropical Dry หรอ Deciduous Forest (Uda-

vardy, 1975) ศาสตราจารย ดร.เตม สมตนนท ไดศกษา

ภาพรวมของพรรณไมในประเทศไทย ไดแบงเขต

ภมศาสตรพชพรรณ (floristic regions) ในประเทศไทย

แบงไดเปน 7 เขต และมความผนแปรของสภาพ

พชพรรณทผนแปรไปตามลกษณะเฉพาะของภมอากาศ

และภมประเทศ และมพชพรรณทหายาก หรอเปนพช

ถนเดยว ในแตละภมภาคแตกตางกนไป (ดดแปลงจาก

ราชนย ภมา, 2548; Smitinand, 1989) ประเทศไทยโดย

นกพฤกษศาสตรทงชาวไทยและตางประเทศไดรวมกน

ศกษาพชพรรณในประเทศไทย โดยไดจดทำาเปนหนงสอ

พรรณพฤกษชาตของประเทศไทย (Flora of Thailand)

ทตพมพเผยแพร พบวามประมาณรอยละ 45 ของจำานวน

พรรณพชทมทอลำาเลยง (vascular plant) ทงหมดของ

ประเทศไทยประมาณ 15,000 ชนด (หรอคดเปนรอย

ละ 5.56 ของโลก) ของการสำารวจพรรณพฤกษชาตของ

ไทย เทาทผานมาหลายทศวรรษ ยงไมทวถงในหลายพนท

และสวนใหญเปนการสำารวจเบองตน ครอบคลมพนทใน

หลายภมภาค ในระหวางทศวรรษทผานมานพบวา เมอม

การสำารวจพรรณพฤกษชาตแบบจรงจง มการเฝาตดตาม

ศกษาขอมลทางพฤกษศาสตรอยางจรงจง เชน การเกด

ตน การออกดอก-ผลของพชตามฤดกาล จะพบพชชนด

ใหมของโลก (new species) และชนดทพบครงแรกของ

ประเทศ (new record) อยเสมอ และจำานวนไมนอยท

มคณคาทางดานพนธกรรมทสามารถนำามาพฒนาเปน

ยา อาหาร ไมดอกไมประดบ และผลตภณฑอนๆ ทเปน

ประโยชนตอมนษยได เหตททำาใหเกดการคนพบใหมๆ

เพมเตม เนองจากทกลาวไวขางตนแลววาพนทตงของ

ประเทศไทยอยในเขตรอนชน (humid tropic) อดมไป

ดวยถนทอย (habitat) หรอแหลงนเวศอนหลากหลาย

ไดแก ปาประเภทตาง ๆ แตเปนทนาวตกวาในชวงหลาย

ทศวรรษทผานมา ปาธรรมชาตดงเดมไดถกทำาลายลง

ไปมากทำาใหถนทอยของพรรณพชหลายชนดถกทำาลาย

หรอ เปลยนสภาพไป เปนเหตใหพชพรรณนานาชนดอน

เปนทรพยากรของประเทศ หลายชนดทอาจมศกยภาพ

ทางเศรษฐกจและเปนประโยชนตอมนษยชาตในอนาคต

เสยงตอการถกทำาลายและสญพนธไปจากโลกหรอจาก

ประเทศ กอนทจะไดนำามาใชประโยชนในเชงเศรษฐกจ

โดยเฉพาะพรรณพชทมสถานภาพเปนพชถนเดยวและพช

หายากของประเทศไทย จดอยในระดบทมความเสยงสง

ในสถานภาพพชทมแนวโนมใกลสญพนธ (vulnerable)

หรอพชทใกลสญพนธ (endangered) (ธวชชย สนตสข,

2548; พระพฒน ชกำาเนด, 2553) ในปจจบนยงไมมการ

รวบรวมและระบจำานวนทแทจรงของพชถนเดยวและพช

หายากของประเทศไทย เนองจากฐานขอมลพรรณพช

ของไทยยงไมสมบรณ

พชถนเดยวและพชหายากของวงศขง−ขา

ในประเทศไทย 306 วารสารวจย มข. | 16 (3) | มนาคม 2554

สถานภาพพชในประเทศไทย

พชในประเทศไทยมสถานภาพแตกตางกนไปตาม

แตละชนด พจารณาจากจำานวนประชากรตามธรรมชาต

และภาวะทถกคกคามจากมนษยดงตอไปน พชทพบได

ทวไป พชถนเดยว พชหายาก

• พชทพบไดทวไป (Common plant) คอ พช

ทมจำานวนประชากรมากและพบกระจายเปนพนทกวาง

ในหลายภมภาค หรอทกภมภาคของประเทศ พบไดใน

ปาทวไป

• พชถนเดยว (Endemic plant) คอ พชทมการ

แพรกระจายพนธตามธรรมชาตเฉพาะในเขตภมศาสตร

เขตใดเขตหนงของโลกจดเปนพชทมเขตการกระจาย

พนธทางภมศาสตรจำากดหรอคอนขางจำากดไมกวางขวาง

นก มกจะพบพชถนเดยวบนพนทๆ มลกษณะจำากดทาง

ระบบนเวศ เชน บนเกาะ สนเขา พนทชมนำา และหนาผา

ของภเขาหนปนถนอาศยดงกลาวมสภาพจำากดของสง

แวดลอมหรอสภาพภมอากาศเฉพาะ (microclimate)

พชถนเดยวของไทยหลายชนดพบขนเฉพาะบนภเขา

หนปนหรอดนทสลายมาจากหนปน แตจากการสำารวจ

วเคราะหพชถนเดยวในเบองตน พบวาพชถนเดยวใน

ประเทศไทยมนอยเมอเปรยบเทยบกบประเทศเพอน

บาน อนเปนผลมาจากการทประเทศไทยเปนศนยรวม

ของเขตภมศาสตรพชพรรณ ถง 3 เขตดวยกน ทำาใหพช

ถนเดยวของประเทศไทยมจำานวนนอยเนองจากพรรณพช

สวนใหญมการกระจายพนธมากจากประเทศเพอนบาน

การกำาหนดสถานภาพพชถนเดยว สามารถใชไดในระดบ

ตางๆ โดยทวไปทใชกนมาก ไดแกระดบชนด (endemic

species) นอกจากนยงมระดบตำากวาชนด (endemic

subspecies หรอ variety) และระดบสงกวาชนดไดแก

ระดบสกล (endemic genus) ระดบวงศ (endemic

family) เปนตน (กองกานดา ชยามฤต, 2532)

• พชหายาก (Rare plant) คอ พชทมจำานวน

ประชากรขนาดเลก แตยงไมไดอยในชนใกลสญพนธ

(Endangered) หรอ มแนวโนมใกลสญพนธ (Vulner-

able) หมายถงพชทมประชากรขนาดเลก แตยงไมจด

เปนพชใกลสญพนธ แตมปจจยเสยงทจะทำาใหพชชนด

นลดจำานวนลงอยางถาวร เปนพชทควรตดตามดการ

เปลยนแปลงของประชากรอยางตอเนอง พชหายากไม

จำาเปนตองเปนพชทใกลสญพนธเสมอไปพชหายากอาจ

เปนเพยงพชททราบวาพชชนดน มอยจำานวนนอยเมอ

เปรยบเทยบกบพชชนดอน อาจจำากดอยในพนทแคบๆ

อยางไรกตามพชทเราเพงสำารวจพบวาหายากในปจจบน

อาจจะมแนวโนมทจะมแนวทางในการแพรกระจายไป

กวางขน หรอ พชชนดหนงอาจเปนพชหายากในทองถน

หนง แตอกทองถนหนงกลบมการกระจายพนธกวางขวาง

กเปนได (กองกานดา, 2532)

สถานภาพพชวงศขง−ขาในประเทศไทย

พชวงศขง−ขา (Zingiberaceae หรอ Ginger

family) จดอในอนดบ (order) Zingiberales เปนแหลง

สำาคญของผลตภณฑธรรมชาตทมประโยชนตอมนษย

อยางมาก ทงสวนทนำามาใชประกอบอาหาร เชน ขากะลา

กระเจยวขาว กระเจยวแดง กระชาย กระวาน ขมน ขง

ขา ขาลง ดาหลา เปนตนเครองเทศ เชน กระวาน ขมน

เปนตน นำามาเปนยารกษาโรค สยอม เครองสำาอาง เชน

ขมน เปนตน และดานไมดอกไมประดบ เชน ขงแดง

ปทมมา ดาหลา เปนตน ดานการเกษตร เชน ปลกเหงา

ขาเพอสงขายในหลายพนท ปลกปทมมาหรอกระเจยว

หรอสยามทวลบเพอตดดอกขายและสงเหงาขายทงใน

และตางประเทศ พชวงศขง−ขาเปนพชลมลกหลายป ม

เซลลทมนำามนหอมระเหยกระจายอยทวไปในทกสวน

ของพช โดยเฉพาะอยางยงในสวนของเหงาหรอไรโซมจะ

มมากกวาสวนอน จงทำาใหพชวงศขง−ขามกลนเฉพาะอน

เปนลกษณะเดนทสามารถชวาเปนพชวงศนไดทนท พช

วงศนชอบขนอยในภมภาครอนชน ศนยกลางการกระจาย

พนธอยในเขตเอเชยตะวนออกเฉยงใต คาดวาทวโลกม

ประมาณ 52 สกล 1,300 ชนด ซงจดวาเปนพชวงศทม

จำานวนชนดมากวงศหนง ปจจบนในประเทศไทยพบพช

วงศประมาณ 26 สกล 300 ชนด (Larsen et al., 1998

Endemic and Rare plants of Ginger Family

in Thailand 307 KKU Research Journal | 16 (3) | March 2011

และ Larsen & Larsen, 2006) จะพบวาจำานวนสกลและ

จำานวนชนดของพชวงศขง−ขาในปจจบนมจำานวนเพมขน

มาก นนสบเนองมาจากมจำานวนนกพฤกษศาสตรสนใจ

ศกษาพชวงศนมากขน มการศกษาอยางจรงจงในเชงลก

และออกสำารวจพชในพนทตางๆ ทยงไมเคยสำารวจมากอน

ทำาใหพบพชถนเดยว พชชนดใหมหรอพชทมการรายงาน

เปนครงแรกในประเทศไทย รวมทงพชหายาก ไดมากขน

พชถน เดยวและพชหายากวงศข ง−ขาใน

ประเทศไทย จากการรวบรวมเอกสารอางอง รวมทง

ตรวจสอบสถานภาพพชกบบญชแดงของสหภาพเพอ

การอนรกษธรรมชาต หรอ บญชแดง (IUCN Red List)

และบญชแดงระดบประเทศไทย (Thai Red List) รวมทง

ประเมนสถานภาพพชบางชนดโดยผเขยนเอง ซง IUCN

ยอมาจากคำาวา “International Union for Conserva-

tion of Nature” ดงนน “บญชแดงของสหภาพเพอ

การอนรกษธรรมชาต” ไดถกกำาหนดขนจากขอกำาหนด

(criteria) ทวางไวอยางจำาเพาะเจาะจงในการประเมน

ระดบความเสยงของชนดและชนดยอยเปนจำานวนมาก

ฉะนนจงถอกนวาเปนดชนทมความมจดมงหมายและม

หลกการทสดในการจดระดบชนดตามระดบความเสยงตอ

การสญพนธ (http://th.wikipedia.org/wiki/) พบพชถน

เดยว และพชหายาก ทอยในวงศขง−ขาของประเทศไทย

ดงทรวบรวมไวในตารางท 1 ดงน

ตารางท 1. รายชอพชวงศขง−ขา หายากและถนเดยวในประเทศไทย

ทไดตรวจสอบตาม IUCN Red List และ Thai Red List (รวมถงการประเมนสถานภาพพชบางชนดโดยผเขยน)

สกล ชนด (รปท)สถานภาพพช

นเวศวทยา (เอกสารอางอง)พชหายาก พชเฉพาะถน

Alpi

nia

A. assimilis Ridl. / ประเทศไทย พบเฉพาะในปาดบชนหรอรมนำา

ทางภาคใต แตพบมากและทวไปในแถบประเทศ

มาเลเซย (Larsen, 1996; Saensouk, 2006)

A. blepharocalyx K.

Schum. (รปท 1)

/ ประเทศไทยพบตามปาดบแลง ปาสนเขา

ทางภาคเหนอ และภเขาสงในจงหวดเลย

ของประเทศไทย (Larsen & Larsen, 2006)

A. javanica Blume / ประเทศไทย พบเฉพาะในปาดบชนหรอรมนำา

ทางภาคใต แตพบมากและทวไปในแถบประเทศ

มาเลเซย เกาะสมาตรา และเกาะชวา (Larsen,

1996; Saensouk, 2006)

A. macrostaminodia

A. Chaveerach &

R. Sudmoon

/ / พบเฉพาะในปาดบแลงบรเวณภเขาทางจงหวด

หนองคาย ภาคตะวนออกเฉยงเหนอของ

ประเทศไทย (Chaveerach et al., 2008a)

A. macroura K. Schum.

(รปท 2)

/ ประเทศไทย พบเฉพาะในปาดบชน

หรอรมนำาทางอทยานแหงชาตเขาใหญ

และทางภาคตะวนออก แตพบไปจนถง

ประเทศกมพชา (Larsen, 1996)





Alpi

nia

(ตอ) A. scabra (Blume)

Baker

/ ประเทศไทย พบเฉพาะในปาดบชน

หรอรมนำาทางชายแดนภาคใต

แตพบมากและทวไปในแถบประเทศมาเลเซย

(Saensouk et al., 2003)

Amom

um

A. spiceum Ridl. / ประเทศไทยพบเฉพาะในปาดบชนทางชายแดน

ภาคใต แตศนยกลางกระจายพนธทประเทศ

มาเลเซย (Larsen & Larsen, 2006)

A. hastilabium Ridl. / พบในจงหวดตรงและบรเวณชายแดนทางภาคใต

ของประเทศไทย (พวงเพญ ศรรกษ, 2544)

A. inthanonense

A. Chaveerach &

T. Tanee

/ / พบเฉพาะในดอยอนทนนท

ภาคเหนอของประเทศไทยเทานน

(Chaveerach et al., 2008b)

A. micranthum Ridl. / ประเทศไทยพบในปาดบชนและ

ปาเบญจพรรณทางภาคใตและจงหวดจนทบร

แตศนยกลางกระจายพนธทประเทศมาเลเซย

(Kaewsri et al., 2009)

A. testaceum Ridl. / ประเทศไทยพบตามปาดบชนภาคตะวนออก

แตมการกระจายพนธถงประเทศลาว กมพชา

เวยดนาม และจนตอนใต

(Larsen & Larsen, 2006)

Boes

enbe

rgia

B. acuminate

P. Sirirugsa

/ / พบเฉพาะในจงหวดพงงา ภาคใตของ

ประเทศไทยเทานน และเปนสถานทในการเกบ

พนธไมตนแบบ (Sirirugsa, 1992a)

B. baimaii Saensouk &

K. Larsen (รปท 3)

/ / พบเฉพาะในจงหวดสกลนคร

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทยเทานน

(Saensouk & Larsen, 2001)

B. basispicata K.

Larsen ex P. Sirirugsa

/ / พบเฉพาะในปาดบชนทางภาคใต

ของประเทศไทยเทานน (Sirirugsa, 1992a)

B. flava (Ridl.) Holtt. / ประเทศไทยพบเฉพาะในปาดบชนทางภาค

ใต แตเปนพชพนเมองของประเทศมาเลเซย

(Maknoi & Sirirugsa, 2002)





Boes

enbe

rgia

(ตอ)

B. gelatinosa K. Larsen / / พบเฉพาะตามปาดบชนในอทยานแหงชาต

แกงกระจาน จงหวดเพชรบร ประเทศไทย

(Larsen, 1997)

B. longipes

(King & Prain) Schltr.

/ ประเทศไทยพบเฉพาะในปาดบแลง

ทจงหวดนครศรธรรมราชและตรง

แตเปนพชทองถนประเทศมาเลเซย

(Sirirugsa, 1992a)

B. parvular

(Wall. ex Bak.) Kuntze

/ เปนพชทมขนาดเลกและพบเจอยาก

ในประเทศไทยพบตามปาดบชนในจนทบร

กาญจนบร เชยงใหม และมรายงานเพมเตม

ในจงหวดสกลนคร แตมการกระจายพนธมาก

ในประเทศพมาและประเทศอนเดย

(Sirirugsa, 1992a)

B. petiolata P. Sirirugsa / / พบในปาเบญจพรรณ ปาดบแลง

ทางจงหวดเชยงใหม พษณโลก

ชยภม นครราชสมา และสระบร

(Sirirugsa, 1992a)

B. prainiana

(King ex Bak.) Schltr.

/ พบทปาดบชนทางจงหวดประจวบครขนธ

นราธวาส ปตตานของประเทศไทย

(Sirirugsa, 1992a)

B. siamensis

(Gagnep.) P.Sirirugsa

(รปท 4)

/ / พบเฉพาะในปาเบญจพรรณจงหวดกาญจนบร

ภาคตะวนตก ประเทศไทยเทานน และเปน

บรเวณทเกบพรรณไมตนแบบของชนดน

(Sirirugsa, 1992a)

B. thorelii

(Gagnep.) Loes.

/ ประเทศไทยพบเฉพาะทสระบรและนครราชสมา

และมการกระจายพนธไปถงประเทศลาว

(Sirirugsa, 1992a)

B. trangensis K. Larsen / / ประเทศไทยพบเฉพาะตามปาดบชนทจงหวดตรง

(Larsen, 1997)

B. xyphostachys

(Gagnep.) Loes. (รปท 5)

/ ประเทศไทยพบเฉพาะทจงหวดสกลนคร

แตกระจายพนธในเขตประเทศลาว

(Sirirugsa, 1992a)





Cam

ptan

dra C. parvula Ridl. / ประเทศไทยพบเฉพาะทางภาคใต

แตกระจายพนธมากในเขต

Malay peninsular และเกาะบอรเนยว

(Maknoi & Sirirugsa, 2002; Larsen &

Larsen, 2006)

Caul

okae

mpf

eria

C. chayaniana Tiyaw. / / พบเฉพาะในประเทศไทยตามปาดบแลง

ในภเขาสงของจงหวดแมฮองสอน

(Tiyaworanant, 2010)

C. jirawongsei

Picheans. & Mokkamul

/ / พบเฉพาะในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ประเทศไทยตามปาดบแลงในภเขา

ของจงหวดหนองคาย

(Picheansoonthon & Koonterm, 2008a)

C. larsenii

Suksathan & Triboun

(รปท 6)

/ / พบเฉพาะในประเทศไทยตามปาดบแลง

ในภเขาสงของจงหวดแมฮองสอน

(Suksathan & Triboun, 2004)

C. phulangkaensis

Picheans.



ของจงหวดนครพนม


C. phutokensis

Picheans.





C. phuwoaensis

Picheans. & Koonterm





Caul

okae

mpf

eria C. sirirugsae Ngamriab. / / พบเฉพาะในปาดบชนทางภาคใตของ

ประเทศไทยเทานน (Ngamriabsakul, 2009)

C. thailandica K.

Larsen (รปท 7)

/ / พบเฉพาะตามปาสนเขาในจงหวดเลย

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย

(นภดล อรยะเครอ และศรยพา หนเทศ, 2550;

และ Larsen & Larsen, 2006)





Caul

okae

mpf

eria C. violacea

K.Larsen & Triboun

(รปท 8)

/ / พบเฉพาะตามปาสนเขาในจงหวดเลย



Caut

leya C. gracilis (Smith)

Dandy.

/ ในประเทศไทยพบเฉพาะในภเขาสงทจงหวด

เชยงใหมเทานน แตในพบทวไปในประเทศจน

(Sirirugsa et al., 2007)

Corn

ukae

mpf

eria

C. aurantiflora

J. Mood & K. Larsen

(รปท 9)

/ / พบเฉพาะในปาเบญจพรรณและปาดบแลง

ทางจงหวดเพชรบรณอตรดตถ และเลยของ

ประเทศไทยเทานน (Mood & Larsen, 1997)

C. larsenii

P. Saensouk

(รปท 10)


ทางจงหวดเลยของประเทศไทยเทานน

(Saensouk et al., 2007)

C. longipetiolata

J. Mood & K. Larsen


ทางจงหวดเพชรบรณของประเทศไทยเทานน

(Mood & Larsen, 1999)

Curc

uma

C. bicolor

J. Mood & K.Larsen

(รปท 11)

/ / พบเฉพาะในปาหนปนทางภาคเหนอ

โดยเฉพาะจงหวดเชยงใหมของประเทศไทย

C. ecomata Craib

(รปท 12)

/ / พบเฉพาะในปาเบญจพรรณทางภาคเหนอ

ของประเทศไทย (พวงเพญ ศรรกษ, 2544;

Sirirugsa et al., 2007)

C. flaviflora S.Q.Tong / ประเทศไทยพบในปาสนเขาทางภาคเหนอ

แตมการกระจายพนธในประเทศพมาและจน

ตอนใต (Larsen & Larsen, 2006; Maknoi, et

al., 2005; Sirirugsa et al., 2007)

C. glans K.Larsen &

J.Mood

/ / พบเฉพาะในปาดบแลงและปาเบญจพรรณ

ทางภาคเหนอของประเทศไทยเทานน

(Larsen & Larsen, 2006; Sirirugsa et al.,

2007)





Curc

uma

(ตอ)

C. gracillima Gagnep.

(รปท 13)

/ ประเทศไทยพบตามพนทเปดปาเตงรง

ในจงหวดสกลนครและอบลราชธาน และม

กระจายพนธมากในประเทศลาวและเวยดนาม

(Sirirugsa et al., 2007)

C. harmandii Gagnep. / ประเทฃศไทยพบในปาเบญจพรรณ

ตามบรเวณชายแดนไทย−กมพชา

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จงหวดสระบร และ

ภาคกลาง แตมศนยกลางในประเทศเวยดนาม

(พวงเพญ ศรรกษ, 2544; Larsen & Larsen,

2006; Sirirugsa et al., 2007)

C. larsenii

Maknoi & Jenjitt.

/ / พบตามพนทเปดปาเตงรง

ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง

ของประเทศไทย เวยดนาม (Larsen & Larsen,


C. pierreana Gagnep. / ประเทศไทยพบเฉพาะตามพนทเปดปาเตงรง

ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง ตาม

ชายแดนไทย−ลาว แตมการกระจายพนธมาก

ในประเทศลาว (Larsen & Larsen, 2006;


C. rhabdota

P.Sirirugsa & Newman

(รปท 14)

/ ประเทศไทยพบไดทวไปตามปาเบญจพรรณและ

ปาเตงรงบรเวณชายแดนไทย−ลาวของจงหวด

อบลราชธาน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และ

นอกจากนยงพบเพมเตมในประเทศลาว (Larsen

& Larsen, 2006; Sirirugsa et al., 2007)

C. rubrobracteata

Škornickova Sabu &

Prasanthkumar

(รปท 15)

/ ประเทศไทยพบตามปาเบญจพรรณทางภาค

เหนอและภาคตะวนตก แตมศนยกลางการ

กระจายพนธในประเทศพมาและประเทศอนเดย

(Larsen & Larsen, 2006; Maknoi, et al.,


C. sparganifolia

Gagnep.

/ ประเทศไทยพบในปาเตงรงตามบรเวณชายแดน

ไทย−ลาว จงหวดอบลราชธาน ภาคตะวนออก

เฉยงเหนอ แตมศนยกลางในประเทศลาวและ

ประเทศเวยดนาม (Larsen & Larsen, 2006;






Elet

tario

psis

E. chayaniana

Yupparach

พบเฉพาะตามปาดบแลงในภาคตะวนออก

ของประเทศไทย (Yupparach, 2008)

E. curtisii Bak. / พบในปาดบชนในภาคใต

แตเปนพชพนเมองของประเทศมาเลเซย

(Picheansoonthon & Yupparach, 2007)

E. elan C.K.Lim / ประเทศไทยพบเฉพาะปาดบชน

ตามชายแดนภาคใต แตมศนยกลาง

การกระจายพนธบรเวณประเทศมาเลเซย


E. exserta (Scort.) Bak. / ประเทศไทยพบเฉพาะปาดบชน

ตามภาคใต แตมศนยกลางการกระจายพนธ

บรเวณประเทศมาเลเซย


E. monophylla

(Gagnep.) Loes.

/ ประเทศไทยมการรายงานครงแรก

ทจงหวดหนองคาย แตมศนยกลาง

การกระจายพนธในตอนใตของประเทศจน


E. slahmong C.K. Lim / ประเทศไทยพบเฉพาะปาดบชน

ตามชายแดนภาคใต แตมศนยกลาง

การกระจายพนธบรเวณประเทศมาเลเซย


E. smithiae Y.K. Kam / / ประเทศไทยพบในปาดบชนในภาคใต



Etlin

gera

E. corneri

J.Mood & H. Ibrahim

/ ประเทศไทยพบในปาดบชนในภาคใต


(พวงเพญ ศรรกษ, 2544)

E. hemisphaerica (Bl.)

R.M.Smith

/ ประเทศไทยพบทปาดบชนชายแดน

ในภาคใต แตมการกระจายพนธมาก

ทงในมาเลเซยและอนโดนเซย






Etlin

gera

(ตอ)

E. maingayi (Bak.)

R.M.Smith

/ ประเทศไทยพบทปาดบชนชายแดน

ในภาคใต แตมการกระจายพนธมาก

ทงในมาเลเซยอนโดนเซย และอนเดย


E. metriocheilos (Griff.)

R.M.Smith

/ ประเทศไทยพบทปาดบชนในชายแดนภาคใต

แตมการกระจายพนธมากทงในมาเลเซยและ

เกาะบอรเนยว (พวงเพญ ศรรกษ, 2544;

Maknoi & Sirirugsa, 2002)

E. pauciflora (Ridl.)

R.M.Smith

/ ประเทศไทยพบทปาดบชนในชายแดนภาคใต

แตมการกระจายพนธมากในประเทศมาเลเซย

(พวงเพญ ศรรกษ, 2544; Maknoi & Sirirugsa,

2002)

E. punicea (Roxb.)

R.M.Smith

/ ประเทศไทยพบทปาดบชนชายแดนในภาคใต

แตมการกระจายพนธมากทงในเกาะสมาตรา

และอนเดย (พวงเพญ ศรรกษ, 2544)

E. subterranea

(Holttum) R.M.Smith

/ ประเทศไทย พบทปาดบชนชายแดน

ในภาคใต แตมศนยกลางการกระจายพนธใน

ประเทศมาเลเซย (Maknoi & Sirirugsa, 2002;

Larsen & Larsen, 2006)

E. triorgyalis (Bak.)

R.M.Smith

/ ประเทศไทย พบทปาดบชนชายแดน

ในภาคใต แตมศนยกลางการกระจายพนธใน

ประเทศมาเลเซย (Maknoi & Sirirugsa, 2002)

E. venusta (Ridl.)

R.M.Smith (รปท 16)

/ ประเทศไทยพบทปาดบชนชายแดนในภาคใต

แตมการกระจายพนธมากในคาบสมทรมาลาย


Gagn

epai

nia

G. harmandii (Baill.)

K.Schum.

/ ประเทศไทยพบตามปาเบญจพรรณ

ทางภาคเหนอและตะวนออกเฉยงเหนอ แตม

ศนยกลางการกระจายพนธในประเทศเวยดนาม

(Larsen, 1996; Larsen & Larsen, 2006)

G. thoreliana (Baill.)

K.Schum. (รปท 17)

/ ประเทศไทยพบในปาเบญจพรรณ ทางภาคเหนอ

และตะวนออกเฉยงเหนอ แตมการกระจายพนธ

ไปถงประเทศลาว (Larsen, 1996; Larsen &

Larsen, 2006)





Geos

tach

ys

G. angustifolia K.Larsen / / พบเฉพาะในปาดบชนภเขาสงทางภาคใต


G. decurvata

(Baker) Ridl.

/ พบเฉพาะในปาดบชนภเขาสงทางภาคใต


G. chayanii Mayoe / / พบเฉพาะในปาดบชนชายแดนทางภาคใต

ของประเทศไทย (Mayoe, 2010)

G. smitinandii K.Larsen

(รปท 18)

/ / พบเฉพาะในปาดบชนและปาดบแลงภเขาสง

ทอทยานแหงชาตเขาใหญของประเทศไทย

(นภดล อรยะเครอ และศรยพา หนเทศ, 2550)

Glob

ba

G. annamemsis

Gagnep. (รปท 19)

/ ประเทศไทยพบเฉพาะในปาเตงรงทางภาคตะวน

ออกเฉยงเหนอตอนบน มการกระจายพนธจาก

ประเทศเวยดนาม (Larsen, 1996)

G. flagellaris K.Larsen / / พบในปาเบญจพรรณเฉพาะทจงหวดแมฮองสอน

ทางภาคเหนอของประเทศไทย (Larsen, 1997)

G. fragilis Lim / ประเทศไทยพบในปาดบชนทางภาคใต

แตมศนยกลางการกระจายพนธในประเทศ

มาเลเซย (Larsen & Larsen, 2006)

G. laeta K.Larsen

(รปท 20)

/ / พบเฉพาะในปาเตงรงและปาเบญจพรรณ

ทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคกลาง


G. panicoides Miq.

(รปท 21)

/ ประเทศไทยพบเฉพาะในปาเตงรงทางภาคตะวน

ออกเฉยงเหนอตอนบน มการกระจายพนธจาก

ประเทศเวยดนาม (Larsen, 1996)

G. racemosa Smith / ประเทศไทยพบตามปาเบญจพรรณ

ทางภาคเหนอ แตพบมากในประเทศจนตอนใต


G. winitii C.H. Wright / พบมากในปาเตงรงและปาเบญจพรรณ

ทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคกลาง


Hani

ffia H. albiflora Larsen &

Mood

/ / พบเฉพาะในปาดบชนทางภาคใต






Hedy

chiu

m

H. biflorum

P.Sirirugsa & K.Larsen

/ / พบเฉพาะตามเขาหนปนทางภาคกลาง

ของประเทศไทย (Sirirugsa & Larsen, 1995)

H. ellipticum

Buch.-Ham. Ex Sm.

(รปท 22)

/ ประเทศไทยพบตามภเขาหนทรายและภเขา

หนปนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบนและ

ภาคเหนอ แตมศนยกลางการกระจายพนธใน

ประเทศพมาและอนเดยแถบเทอกเขาหมาลย


Sirirugsa & Larsen, 1995)

H. gardnerianum

Shepperd ex

Ker-Gawler

/ ในประเทศไทยพบทดอยสเทพ ภาคเหนอ

แตมศนยกลางการกระจายพนธในประเทศพมา

(Sirirugsa & Larsen, 1995)

H. longicornutum Griff.

ex Bak.

/ เปนพชหายากประเภทเกาะหรออาศยยบนตนไม

ชนดอน ประเทศไทยพบเฉพาะตามปาพรในภาค

ใต มศนยกลางกระจายพนธในประเทศมาเลเซย

(Sirirugsa & Larsen, 1995)

H. tomentosum


/ / พบเฉพาะในเขาหนปน ดอยเชยงดาว ภาคเหนอ

ของประเทศไทย (Sirirugsa & Larsen, 1995)

Hem

iorc

his H. burmanica Kurz / ภาคตะวนตก (Larsen & Larsen, 2006)

H. rhodorrhachis

K. Schum.

/ ในประเทศไทยพบทปาในจงหวดแมฮองสอน

ภาคเหนอ แตมศนยกลางการกระจายพนธใน

ประเทศพมา (Larsen & Triboun, 1999)

Horn

sted

tia

H. conica Ridl. / ประเทศไทยพบตามปาดบชน

ในชายแดนภาคใต แตมศนยกลางการกระจาย

พนธในประเทศมาเลเซย และเกาะชวา

(Maknoi & Sirirugsa, 2002; Maknoi, 2009)

H. leonurus (Koenig)

Retz.

/ ประเทศไทยพบตามปาดบชน

ในชายแดนภาคใต แตมศนยกลาง

การกระจายพนธในประเทศมาเลเซย


H. minor (Blume)

Valeton

/ ประเทศไทยพบตามปาดบชนในชายแดน

ภาคใต แตมศนยกลางการกระจายพนธใน

ประเทศมาเลเซย และเกาะชวา (Maknoi, 2009)





Horn

sted

tia (ต

อ)

H. ophiuchus

(Ridl.) Ridl.

/ ประเทศไทยพบตามปาดบชน

ในชายแดนภาคใต แตมศนยกลาง

การกระจายพนธในประเทศมาเลเซย


H. scyphifera

(J.Konig) Steud.

/ ประเทศไทยพบตามปาดบชนในชายแดน

ภาคใต แตมศนยกลางการกระจายพนธใน

ประเทศมาเลเซย เกาะสมาตรา และเกาะชวา

(Maknoi, 2009)

Kaem

pfer

ia

K. candida Wall.

(รปท 23)

/ ประเทศไทยพบทจงหวดกาญจนบร ภาคตะวน

ตก ปจจบนพบท ตาก แมฮองสอน และเชยงใหม

เพมเตม มศนยกลางการกระจายพนธในประเทศ

พมาและจนตอนใต รวมทงประเทศแถบอนโดจน

(Jenjittikul & Larsen, 2000)

K. chayanii Koonterm / / พบเฉพาะในพนทโลง จงหวดศรษะเกษ

ชายแดนไทย−กมพชา ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ของประเทศไทย

(Picheansoonthon & Koonterm, 2009)

K. fallax Gagnep. / ประเทศไทยพบเฉพาะในพนทโลง

จงหวดนครพนม อบลราชธาน และอำานาจเจรญ

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และพบการ

กระจายพนธมากในตอนใตของประเทศลาว

(Sirirugsa, 1989 & 1992b;

Picheansoonthon & Koonterm, 2008b)

K. filifolia K. Larsen

(รปท 24)

/ ประเทศไทยพบเฉพาะในพนทโลง จงหวด

มกดาหาร (เปนสถานทเกบพนธไมตนแบบ)

สกลนคร และอบลราชธาน ภาคตะวนออกเฉยง

เหนอ และพบการกระจายพนธมากในตอนใต

ของประเทศลาว (Sirirugsa, 1989 & 1992b;


K. glauca Ridl. / พบการกระจายพนธในปาเบญจพรรณ

ของประเทศไทย−ลาวและประเทศลาว







Kaem

pfer

ia (ต

อ)

K. grandifolia Saensouk

& Jenjitt. (รปท 25)

/ / พบเฉพาะในพนลางปาเตงรงหรอเบญจพรรณ

ของปาโคกภตากา จงหวดขอนแกน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ประเทศไทย

(Saensouk & Jenjittikul, 2002;


K. laotica Gagnep.

(รปท 26)

/ พบเฉพาะในพนลางปาเตงรงของปาอทยานแหง

ชาตภพาน จงหวดสกลนคร ภาคตะวนออกเฉยง

เหนอ ประเทศไทย (Sirirugsa, 1989 & 1992b;


K. larsenii P.Sirirugsa

(รปท 27)

/ ประเทศไทยพบเฉพาะในพนทโลง ปาเตงรง

จงหวดอบลราชธาน และอำานาจเจรญ ภาคตะวน

ออกเฉยงเหนอ และพบการกระจายพนธมาก

ในตอนใตของประเทศลาว (จงหวดจำาปาสก)


Sirirugsa, 1989 & 1992b; Picheansoonthon

& Koonterm, 2008b)

K. siamensis P.Sirirugsa

(รปท 28)

/ / พบเฉพาะในพนลางปาเตงรงหรอเบญจพรรณ

ของปาอทยานแหงชาตภพาน จงหวดสกลนคร

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ประเทศไทย



K. sisaketensis

Picheans. & Koonterm

/ / พบเฉพาะในพนทโลง จงหวดศรษะเกษ


ของประเทศไทย

(Picheansoonthon & Koonterm, 2009)

K. spoliata P.Sirirugsa / / พบเฉพาะในพนทโลง จงหวดศรษะเกษ


ของประเทศไทย (Sirirugsa, 1989 & 1992b;


Plag

iost

achy

s P. albiflora Munong / พบในปาดบชนในชายแดนภาคใต

ของประเทศไทย แตมศนยกลางการกระจายพนธ

ในประเทศมาเลเซยและเกาะบอรเนยว

(Maknoi & Sirirugsa, 2002)





Pom

mer

esch

ea P. lackneri Witt. / ประเทศไทยพบในภเขาสงทางภาคเหนอ

แตมศนยกลางการกระจายพนธ

ในประเทศพมาและจนตอนใต


Rhyn

chan

thus R. beesianus

W. W. Smith (รปท 29)

/ ประเทศไทยพบในภเขาสงทางภาคเหนอ

แตมศนยกลางการกระจายพนธ

ในประเทศพมาและจนตอนใต


Scap

hoch

lam

ys

S. biloba (Ridl.) Holtt. / ประเทศไทยพบเฉพาะในภาคใต

แตมศนยกลางการกระจายพนธในประเทศ

มาเลเซยและคาบสมทรมาลาย


S. kunstleri (Ridl.)

Holtt.

/ ประเทศไทยพบเฉพาะในชายแดน

ทางภาคใต แตมศนยกลางการกระจายพนธ

ในประเทศมาเลเซย


S. minutiflora

Jenjitt. & K.Larsen

/ / พบตามปาดบชนเฉพาะในชายแดน

ภาคใตของประเทศไทย

(Jenjittikul & Larsen, 2002)

S. obcordata


/ ประเทศไทยพบเฉพาะทจงหวดนราธวาส

ภาคใต แตมศนยกลางการกระจายพนธ

ในประเทศมาเลเซยและคาบสมทรมาลาย


Siam

anth

us

S. siliquosus K. Larsen

& J. Mood

/ / พบเฉพาะทปาดบชน

ในจงหวดนราธวาส ทางภาคใต

(พวงเพญ ศรรกษ, 2544;

Larsen & Larsen, 2006)





Smith

atris

S. myanmarensis

W.J.Kress

/ ประเทศไทยพบในเขตภาคตะวนตก แตมการ

กระจายพนธและพบครงแรกในประเทศพมา

(Kress & Htun, 2003; Larsen & Larsen, 2006)

S. supraneanae

W.J.Kress & K.Larsen

/ / พบเฉพาะตามเขาหนปน ในจงหวดสระบร

ภาคกลางของประเทศไทย (Kress & Larsen,

2001; Larsen & Larsen, 2006)

Stah

liant

hus

S. campanulatus

Kuntze. (รปท 30)

/ ประเทศไทยพบตามปาเตงรง

ปาเบญจพรรณในภาคเหนอ

และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

แตมการกระจายพนธมากในแถบ

กลมประเทศอนโดจน

(พวงเพญ ศรรกษ, 2544; Larsen, 1996)

S. macrochlamys

(Baker) Craib

/ พบในปาสนเขา ภาคเหนอของประเทศไทย


S. pedicelatus

A. Chaveerach &

P. Mokkamul

/ / พบในปาเตงรงและเบญจพรรณ


(Chaveerach et al., 2007a)

S. thorelii Gagnep. / พบในปาเตงรงและปาเบญจพรรณภาคเหนอ

และภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ของประเทศไทย


Zing

iber

Z. larsenii Theilade

(รปท 31)

/ / พบในภาคเหนอของประเทศไทย

(Theilade, 1999)

Z. niveum

Mood & Theilade

/ พบในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ของประเทศไทย


Z. peninsulare

Theilade

/ พบปาดบชน ภาคใตของประเทศไทย


Z. smilesianum Craib

(รปท 32)

/ / พชทพบเฉพาะทางภาคเหนอ ของประเทศไทย


Z. wrayi Ridl. / พบเฉพาะในชายแดน ภาคใตของประเทศไทย

แตมศนยกลางกระจายพนธในประเทศมาเลเซย

(Theilade, 1999)



รปท 1-20. พชถนเดยวและพชหายากในวงศขง−ขาในประเทศไทยบางชนด1) Alpinia blepharocalyx 2) A. macroura 3) Boesenbergia baimaii 4) B. siamensis 5) B. xyphostachys

6) Caulokaempferia larsenii 7) C. thailandica 8) C. violacea 9) Cornukaempferia aurantifl ora 10) C. larsenii

11) Curcuma bicolor 12) C. ecomata 13) C. gracillima 14) C. rhabdota 15) C. rubrobracteata 16) Etlingera venusta

1

9

5

13

3

11

7

15

2

10

6

14

4

12

8

16



รปท 21-33. พชถนเดยวและพชหายากในวงศขง−ขาในประเทศไทยบางชนด17) Gagepainia thoreliana 18) Geostachys smitinandii 19) Globba annamensis 20) G. laeta 21) Globba panicoides

22) Hedychium ellipticum 23) Kaempferia candida 24) K. fi lifolia 25) K. grandifolia 26) K. laotica 27) K. larsenii

28) K. siamensis 29) Rhynchanthus beesianus 30) Stahlianthus campanulatus 31) Zingiber larsenii 32) Z. smilesianum

17

25

21

29

19

27

23

31

18

26

22

30

20

28

24

32



จากตารางท 1 พบวาสามารถนำาขอมลทางนเวศ

วทยาและถนทพบมาแบงตามเขตภมศาสตรทง 7 เขต

พชพรรณในประเทศไทย พบวาพชวงศขง−ขาทหา

ยาก หรอเปนพชถนเดยว มความผนแปรของสภาพพช

พรรณทผนแปรไปตามลกษณะเฉพาะของภมอากาศ

และภมประเทศ และในแตละภมภาคแตกตางกนไป ดง

ตอไปน (ดดแปลงจาก ราชนย ภมา, 2548; Smitinand,

1989)

1) เขตภมศาสตรพชพรรณภาคเหนอ (Northern)

ม 14 จงหวด ไดแก แมฮองสอน เชยงใหม ลำาพน ลำาปาง

เชยงราย นาน แพร อตรดตถ พษณโลก ตาก สโขทย

กำาแพงเพชร พจตร และนครสวรรค สภาพภมประเทศ

เปนภเขาสงซงตอเนองมาจากเทอกเขาหมาลย สงคม

พชสวนใหญเปนสงคมพชแบบอนโด-พมา (Indo-

Burmese element) สภาพปาเปนปาเบญจพรรณ ปา

เตงรงทมสนเขาผสม และปาดบบนภเขาสง ภเขาทพบ

ในเขตพชพรรณน ไดแก ดอยอนทนนท ดอยสเทพ ดอย

เชยงดาว ดอยตง ดอยภคา ดอยผาหมปก ดอยขนตาน

ดอยหวหมด ภสอยดาว พชหายากและพชเฉพาะถนท

สำาคญในวงศขง−ขา ไดแก Alpinia blepharocalyx,

Amomum inthanonese, Boesenbergia parvula,

B. petiolata, Caulokaempferia chayaniana,

C. larsenii, Cautleya gracillis, Cornukaempferia

aurantifora, Curcuma bicolor, C. ecomata,

C. flaviflora, C. glans, C. rubrobracteata,

Gagnepainia harmandii, G. thoreliana, Globba

flagellaris, G. racemosa, Hedychium ellipticum,

H. gardnerrianum, H. tomentosum, Hemiorchis

rhodorrhachis, Kaempferia candida, Pom-

mereschea lackneri, Rhynchanthus beesianus,

Stahlianthus macrochlamys, S. thorelii, Zingiber

larsenii, Z. phumiangense และ Z. smilesianum

2) เขตภมศาสตรพชพรรณภาคตะวนออกเฉยง

เหนอ (Northeastern) ครอบคลมพนทภาคตะวนออก

เฉยงเหนอหรอทราบสงโคราชตอนบน ลกษณะพนท

เปนทราบสง มภเขาเตย ๆ ยอดเขาทระดบความสง

1,200-1,500 เมตร มกเปนภเขายอดตด เชน ภพาน

ภวว ภลงกา ภหลวง ภกระดง ภเรอ ภสวนทราย และ

ภหนรองกลา ภมอากาศรอนแหงแลง มชวงฤดฝนสน

มฤดแลงยาวนาน สงคมพชสวนใหญเปนสงคมพช

อนโดจน (Indo-chinese elements) สภาพปาสวนใหญ

เปนปาเตงรง ปาสนเขา ปาดบแลง และปาดบเขาเลกนอย

พชหายากและพชเฉพาะถนวงศขง−ขาทสำาคญ ไดแก

Alpinia blepharocalyx, A. macrostaminodia,

Boesenbergia baimii, B. parvular, B. xiphostachys,

Caulokaempferia jirawongsei, C. phuluangensis,

C. phutokensis, C. phuwoaensis, C. thailandica,

C. violacea, Cornukaempferia aurantifolia,

Curcuma gracillima, Gagnepainia harmandii,

G. thoreliana, Globba laeta, Hedychium

ellipticum, Kaempferia fallax, K. filifolia, K.

grandifolia, K. laotica, K. siamensis, Stahlianthus

campanulatus, S. pedicelatus และ S. thorelii.

3) เขตภมศาสตรพชพรรณภาคตะวนออก

(Eastern) ครอบคลมพนภาคตะวนออกเฉยงเหนอหรอ

ทราบสงโคราชตอนลางจดชายแดนประเทศกมพชา

ประกอบไปดวย จงหวดชยภม นครราชสมา บรรมย

สรนทร รอยเอด ยโสธร อำานาจเจรญ ศรสะเกษ และ

อบลราชธาน ลกษณะภมประเทศ ภมอากาศ และสงคม

พชคลายกบเขตภมศาสตรพชพรรณภาคตะวนออก

เฉยงเหนอ แตมพชพรรณทกระจายมาจากกมพชาและ

เวยดนามตอนใตเดนชดกวา อกทงมแหลงพชพรรณ

บนภเขาสง และมอากาศหนาวเยนตลอดปคอ เขาใหญ

สวนแหลงพชหายากและพชเฉพาะถนอนทสำาคญ ไดแก

ผาแตม ภจองนายอย และเขาพระวหาร พชหายาก

และพชเฉพาะถนวงศขง−ขาทสำาคญ ไดแก Alpinia

macroura, Boesenbergia petiolata, B. thorelii,

Curcuma gracillima, C. harmandii, C. larsenii,

C. pierreana, C. rhabdota, C. sparganifolia,

Geostachys smitinandii, Kaempferia chayanii,

K. fallax, K. filifolia, K. glauca, K. sisaketensis, K.

spoliata และ Zigiber neiveum



4) เขตภมศาสตรพชพรรณภาคกลาง (Central)

สวนใหญเปนทราบลม บงนำาจดขนาดใหญหรอเปนภเขา

เตยทเปนหนปน ครอบคลมเปนบรเวณกวางจดภาคเหนอ

ตอนลาง ประกอบไปดวย จงหวดชยนาท สงหบร ลพบร

สพรรณบร อางทอง อยธยา สระบร นครปฐม ปทมธาน

นครนายก นนทบร กรงเทพ สมทรปราการ สมทรสงคราม

และสมทรสาคร พนทสวนใหญเปนแหลงเกษตรกรรม

แหลงพชผลทางการเกษตรทสำาคญ และแหลงชมชนทอย

อาศย มสภาพปาหลงเหลอนอยมาก มสภาพปาชายเลน

แถบจงหวดชายทะเลตอนลาง ทเหลอสวนใหญเปนสงคม

พชปาผลดใบทเปนเขาหนปนเตย ๆ และเปนแหลงพช

หายากและพชถนเดยวทสำาคญ เชน พระพทธบาท และ

ถำาเพชรถำาทอง เปนตน พชหายากและพชเฉพาะถน

วงศขง−ขาทสำาคญ ไดแก Boesenbergia petiolata,

B. thorelii, Curcuma harmandii, Globba laeta,

Hedychium biflorum และ Smithatris supraneanae

5) เขตภมศาสตรพชพรรณภาคตะวนออกเฉยง

ใต (Southeastern) ภาคตะวนออกเฉยงใต ไดแก พนท

7 จงหวด คอ ปราจนบร สระแกว ฉะเชงเทรา ชลบร

ระยอง จนทบร และตราด พนทสวนใหญเปนทราบตำา

มแนวเทอกเขาทสงทสด คอ เขาสอยดาว (1,670 เมตร)

พชพรรณธรรมชาตสวนใหญจงเปนปาดบแลง และปาดบ

ชน แหลงพชหายากและพชถนเดยว คอ เขาสอยดาว

เขาคชฌกฎ และเกาะชาง พชหายากและพชเฉพาะถน

วงศขง-ขาทสำาคญ ไดแก Alpinia macroura, Amo-

mum micranthum, A. testaceum, Boesenbergia

parvular และ Elettariopsis chayaniana

6) เขตภมศาสตรพชพรรณภาคตะวนตกเฉยงใต

(Southwestern) มลกษณะเปนผนปาตอเนองกนขนาด

ใหญครอบคลม 5 จงหวดคอ อทยธาน กาญจนบร ราชบร

เพชรบร และประจวบครขนธ สภาพภมประเทศเปนภเขา

เตยๆ บางแหงเปนเขาหนปน มยอดทสงทสดประมาณ

1,200 เมตร ทอทยานแหงชาตแกงกระจาน ภมอากาศ

คอนขางแหงแลง เนองจากเปนบรเวณอบนำาฝนของ

เทอกเขาตะนาวศร สภาพปาสวนใหญเปนปาเตงรง ปา

ไผ ปาเบญจพรรณ ปาดบแลง ปาดบเขาชน แหลงพชหา

ยากและพชถนเดยวทสำาคญ คอ แกงกระจาน สามรอย

ยอด และผนปาตะวนตก หวยขาแขง ทงใหญนเรศวร ใน

จงหวดกาญจนบรจดอทยธาน และภาคเหนอตอนลาง

แถบจงหวดตาก พชหายากและพชเฉพาะถนวงศขง−ขา

ทสำาคญ ไดแก Boesenbergia siamensis, Curcuma

rubrobracteata, Hemiorchis burmanica, Kaemp-

feria candida และ Smithatris myanmarensis

7) เขตภมศาสตรพชพรรณภาคใต (Peninsula)

ครอบคลมพนทตอนลางของประเทศไทยบรเวณตงแต

จงหวดชมพรลงไปจนจรดประเทศมาเลเซยรวม 14

จงหวดไดแก ชมพร ระนอง สราษฎรธาน พงงา กระบ

นครราชศรมา พทลง ตรง สตล สงขลา ปตตาน ยะลา

และนราธวาส สภาพพนทเปนภเขาสง มเกาะมากมาย

โดยเฉพาะฝงทะเลอนดามน และมทราบตามชายฝงทะเล

ทวไป มยอดเขาทสงทสดคอ เขาหลวง (1,835 เมตร)

สภาพภมอากาศมฝนชกมากและยาวนาน สภาพปาสวน

ใหญเปนปาดบชน และปาชายเลน พนทชายแดนภาคใต

แถบจงหวดปตตาน ยะลา และนราธวาส มลกษณะเปน

ปาดบชนแบบมาลายน (Malayan elements) ชดเจน

คอ ปาบาลา-ฮาลา และมปาพรผนใหญ คอ พรโตะแดง

ในจงหวดนราธวาส ทถอวาเปนแหลงพชหายากของ

ไทย สวนแหลงทสำาคญแหลงอน ไดแก เขาหลวง และ

เขาหนปน และเกาะเขาหนปนตามฝงทะเลอนดามน

พชหายากและพชเฉพาะถนวงศขง−ขาทสำาคญ ไดแก

Alpinia assimilis, A. javanica, A. scabra, Amo-

mum spiceum, A. hastilabium, A. micranthum,

Boesenbergia acuminate, B. basispicata, B. flava,

B. longipes, B. prainiana, B. trangensis, Camp-

tandra parvula, Caulokaempferia sirirugsae,

Elettariopsis curtisii, E. elan, E. exserta, E. slah-

mong, E. smithiae, Etlingera ทกชนด, Geostachys

ทกชนด, Globba fragilis, Haniffia albiflora, Hedy-

chium samuiensis, H. longicornutum, Hornstedtia

ทกชนด, Plagiostachys albiflora, Scaphochlamys

ทกชนด, Siamanthus siliquosus, Zingiber penin-

sulare และ Z. wrayi



จากการแสดงขอมลพชถนเดยว พชหายาก ของ

พชวงศขง−ขาทพบในประเทศไทยไวในตารางท 1 พบ

วาสถานภาพของพรรณพชเปนขอมลทสำาคญอยางยงใน

การกำาหนดแนวทางและมาตรการอนรกษอยางเปนระบบ

จากการศกษาจากเอกสารอางองแลวพบวามหลายชนด

ทเปนทงพชถนเดยวและพชหายากเพราะพบเฉพาะใน

ประเทศไทย เชน Boesenbergia baimaii, B. saimen-

sis, Caulokaempferia sirirugsae, Cornukaempferia

larsenii, Curcuma larsenii, Kaempferia grandifo-

lia, K. siamensis เปนตน หลายชนดเปนพชทพบจำานวน

มากในประเทศอนแตในประเทศไทยพบการกระจายพนธ

ไมมากนกซงสวนมากจะพบตามชายแดนหรอปาไมทม

ลกษณะเฉพาะ เชน Alpinia assimilis, A. javanica,

A. scabra, Boesenbergia flava, Camptandra par-

vula, Curcuma rubrobracteata, Elettariopsis ex-

serta, E. slahmong, Haniffia albiflora, Hemiorchis

burmanica, Kaempferia candida, Plagiostachys

albiflora, Smithatris myanmarensis เปนตน

นอกจากนพรรณไมทสำารวจพบหลายชนด ยงไมได

กำาหนดสถานภาพ อนเปนผลจากการขาดแคลนเอกสาร

อางอง เนองจากในปจจบนยงไมมพชถนเดยวหายากใกล

สญพนธ หรอพชทมรายงานครงแรกวาพบในประเทศไทย

(New record) มหลายชนดทยงไมไดมการสำารวจ

วเคราะหจำานวนชนดพชถนเดยว หรอพชหายากใกล

สญพนธของประเทศไทยอยางสมบรณอนเปนผลจากการ

ขาดหนงสอพรรณพฤกษชาตของประเทศไทย (Flora of

Thailand) ฉบบสมบรณจงทำาใหพชหลายชนดยงไมได

กำาหนดสถานภาพของพชวาเปนพชในกลมใด ดงนน พช

วงศขง−ขาหลายชนดยงคงพบเพยงแหงในโลก หรอบาง

ชนดพบในประเทศไทยเพยงไมกแหง

ปจจบนพบวาสถานภาพของพชวงศขง−ขาใน

ประเทศไทยหลายชนดท เขาสสภาวะใกลสญพนธ

(endangered) โดยมปจจยทผลกดนใหพนธพชเขาส

สภาวะใกลสญพนธอนเนองมาจากมนษยม 3 ทางดวย

กนคอ

ทางแรก เปนการใชประโยชนมากเกนไป เปนการ

ใชประโยชนพชวงศขง−ขาโดยขาดความรและความ

เขาใจเกยวกบพชวงศน ตวอยางทสำาคญคอนำาพนธพช

มาเพอประโยชนทางการคา เกบเกยวจากปามากเกน

ไปและไมถกวธจนทำาใหจำานวนสะสมในปาลดลง และ

ประชากรพชไมสามารถเตบโตขนมาทดแทนไดทน พช

วงศขง−ขาทเปนทตองการของตลาดมากจะมจำานวน

ประชากรลดลงเรว โดยเฉพาะกลมทมชอดอกสสวยงาม

พฒนาเปนไมดอกไมประดบเพอการคาได กลมทขายตาม

ประเพณสำาคญและมความตองการพชพวกนมาก กลม

ทนำามาประกอบเปนอาหาร และกลมทสามารถพฒนา

เปนสมนไพรโดยเฉพาะพวกทมฤทธทางยาสง กลมพช

วงศขง−ขาทกลาวมาแลวมความสำาคญมากและคาดวา

มความตองการของตลาดสงมาก จงควรทจะผลกดนให

พนธพชชนดนนๆ เขาสสภาวะหายากและใกลสญพนธ

นอกจากนตองสงเสรมใหมการขยายพนธเพอเพมจำานวน

ใหเทากบความตองการของตลาดและสามารถนำากลบคน

สปาดงเดมได การใชประโยชนอกทางหนงคอ เรองของ

การทองเทยวทมมากเกนไปจนไมสามารถบรหารจดการ

ได ทำาใหพชวงศขง−ขาทมสภาพเปราะบางและมขอจำากด

ทางนเวศวทยาอยแลว อาจจะเขาสภาวะถกคกคามหรอ

อาจจะเขาสภาวะหายากหรอสญพนธไปในทสด

ทางทสอง การทำาลายแหลงทอยอาศยหรอถนทอย

ของพชถกคกคาม ปจจยสำาคญทเปนสาเหตใหพชเขาส

สภาวะเสยงตอการลดลงของประชากรจนเขาสสถานภาพ

ใกลสญพนธ เนองจากถนทอยตามธรรมชาตถกทำาลาย

หรอเปลยนสภาพโดยเฉพาะถนทอยทมระบบนเวศอน

เปราะบาง เมอพนทถกรบกวนสงคมพชจงเปลยนสภาพ

ไดงายจนเกดการเปลยนแปลงของจำานวนประชากร

พรรณพช การทำาลายแหลงทอยอาศยมหลายสาเหตดง

ตอไปน การเปลยนแปลงทเกดขนเนองจากตองการพนท

ทำาการเกษตรกรรม เลยงสตว หรอการเพาะปลกพชชนด

ตางๆ การเปลยนแปลงทเกดขนเนองมาจากการนำาพนท

มาวางทอกาซขนาดใหญ เชน ทปรากฏเปนขาวในจงหวด

กาญจนบร การเปลยนแปลงพนทเกดขนเนองจากการ

สรางเขอน การทลายภเขาหนปนเพอนำาหนมาใชทำาถนน



และใชในการกอสรางสถานทขนาดใหญ การเปลยนแปลง

พนทเกดขนเนองมาจากสงคราม เปนตน

ทางทสาม การนำาพชพนธตางถนเขามา เชน การนำา

มนสำาปะหลงและสบปะรดเขามาปลก ทำาใหตองการพนท

จำานวนมากในการเพาะปลกเพอใหไดผลผลตเพยงพอตอ

ความตองการของตลาด ดงนนการนำาพชตางถนเขามากอ

ใหเกดความเปลยนแปลงของระบบนเวศ ปาไมดงเดมทม

พรรณไมปาพนเมองถกทำาลายไปเปนจำานวนมากรวมทง

พชวงศขง−ขากถกทำาลายดวยเกดความเสยงตอการสญ

พนธมากเชนกน

แนวทางการอนรกษพชถนเดยว

และพชหายากวงศขง−ขาในประเทศไทย แนวทางการอนรกษพชถนเดยวและพชหายากนน

สงทสำาคญทสดและรบมากทสดทจะตองดำาเนนการ

อนรกษไว มแนวทางดงตอไปน

1. การเกบรกษาไวในสภาพปา (in situ) ซงเปน

การอนรกษถนอาศยของพช หรอ habitat conserva-

tion โดยพจารณาพนททเปนถนทอยของพชถนเดยว

และพชหายากใหเปนพนทควบคมหรอพนทอนรกษ

อยางเขมงวด โดยการวางมาตรการยบยงการทำาลายถน

ทอยของพชเพอปองกนความสญเสยทจะตามมา และ

วางแนวทางทจะชวยใหแหลงทอยของพชทถกทำาลาย

ไปแลวกลบคนสสภาพธรรมชาต เชน การควบคมไฟปา

การปลกปาเสรม พนทใดทมพชถนเดยวและพชหายาก

จะตองมการควบคมอยางเขมงวด ไดแก การประกาศ

เปนอทยานแหงชาต วนอทยานหรอเขตรกษาพนธสตว

ปาจดเปนการอนรกษพรรณพชในสภาพปาไดเปนอยาง

ด โดยมกฎหมายควบคมและมการบงคบใชกฎหมายอยาง

มประสทธภาพ มาตรการเหลานจงจะชวยทำาใหพชมการ

ขยายพนธไดเองตามธรรมชาตดกวาทจะนำาพชมาปลกใน

ทใหม เพราะประชากรพชทเพมขนมาตามแหลงธรรมชาต

กจะสนองตอบตอสภาพถนทอยนนไดเปนอยางดตอไป

พรอมทงเรงปลกจตสำานกใหประชาชนเกดความเขาใจ

และหวงแหนทรพยากรของชาต หยดการทำาลายแหลง

ทอยอาศยของพช

2. การเกบในแปลงรวบรวมพนธ (ex situ) หรอ

การอนรกษนอกถนทอยอาศยตามธรรมชาต วธนไดแก

การเกบพรรณพชถนเดยวและพชหายากมาปลกไวใน

แปลงขยายพนธในสวนพฤกษศาสตร สวนรกขชาต และ

พยายามดดแปลงสภาพนเวศใหเหมอนธรรมชาตตาม

ทพชนนขนอย แตเนองจากพชถนเดยวและพชหายาก

มกมเขตการกระจายพนธจำากด การจะสรางถนทอยให

เหมาะสมกบพชทจะดำารงชวตอยไดตลอดไปจงเปนเรอง

ใหญทยากตอการดำาเนนการ เหนไดจากการนำาพชเหลา

นมาปลกในสวนพฤกษศาสตรหรอสวนรกขชาต ซงมการ

เจรญเตบโตไมดนก ดงนนทางทดจงควรอนรกษถนทอย

ดงเดมตามธรรมชาตของพชไวจะไดผลดกวานอกจากจะ

เปนการอนรกษพรรณพชแลวยงเปนการคงไวซงความงาม

ของภมประเทศแตละทองทใหคงสภาพธรรมชาตสบไป

บทสรป

การศกษาพชวงศขง−ขา โดยเฉพาะพชถนเดยวและ

พชหายาก นบวามความสำาคญอยางยงตอการคนควาทาง

พฤกษศาสตร ซงถาหากไมรจกพชถนเดยวและพชหายาก

แลวปลอยใหสญพนธไป เทากบเปนการสญเสยทรพยากร

ทมคายงตอการคนควาทางพฤกษศาสตร เปนการสญ

เสยโอกาสทจะนำาชนดพชดงกลาวไปใชประโยชนในดาน

ตาง ๆ ไมวาทางดานการเกษตร ดานการวางแผนจดการ

กลมปาไม ดานเศรษฐกจการคา หรอดานเภสชวทยา

ปจจบนไดมนกพฤกษศาสตรศกษาพชวงศขง−ขาในเชง

ลกและอยางจรงจง ทำาใหเกดการคนพบทงพชถนเดยว

และพชหายากจำานวนมาก และในอนาคตคาดวาจะยงคน

พบเพมจำานวนมากขนกวาปจจบน เพอเปนการอนรกษ

พนธพชเหลานใหคงอยตอไปแทนการทถกทำาลายไป

เพราะถาหากคนไทยไมรวาพชใดหายาก กคงไมทราบวา

ประเทศไทยมปรมาณของทรพยากรทมคามหาศาลเชนน

อยเทาไร แตถาคนไทยเราทราบกเทากบทราบสถานภาพ

ของพชเหลานวาเปนอยางไรจะมวธการจดการตอการ

อนรกษชนดพนธพชทหายากอยางไร เชน การนำาไป

พฒนาปรบปรงขยายพนธใหมปรมาณมากยงขนและนำา

กลบคนสทองถนดงเดม เพอทจะไดใชชนดพชเหลานน



มากขนดวย อกเครองมอหนงทจะสามารถยบยงการสญ

พนธ สญเสยความหลากหลายของพชวงศขง−ขาคอ การ

ใชประโยชนทเหมาะสมหรอพอเหมาะ ดงนนตราบใดทยง

มการใชประโยชนทพอเหมาะจากพชแลวนน พชเหลานน

จะคงไมสญพนธไปจากประเทศไทย

กตตกรรมประกาศ

ขอขอบพระคณ ศาสตราจารย ดร.ประนอม

จนทรโณทย ศาสตราจารยพวงเพญ ศรรกษและ Prof.

Dr. Kai Larsen ผเชยวชาญดานพรรณไมของประเทศไทย

ทไดประสทธประสาทวชาความรเกยวกบพชวงศขง−ขา

จนเกดบทความฉบบน ขอขอบคณผเขยนบทความ

วจย บทความวชาการ หนงสอทกเลมทไดใชอางองใน

ครงน ขอขอบคณ ดร.ปราโมทย ไตรบญ ดร.จรญ

มากนอย ดร.ปยะพร แสนสข ดร.ทยา เจนจตตกล และ

อาจารยภาณพงษ พงษชวน ทเออเฟอภาพถายบางภาพ

ขอขอบคณ กลมวจยการจดการความรทางทรพยากร

ธรรมชาตบรเวณลมนำาโขงแบบบรณาการ วทยาเขต

หนองคาย มหาวทยาลยขอนแกนทสนบสนนบทความน

โครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจาก

พระราชดำารฯ สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ

สยามบรมราชกมาร, กรงเทพฯ.

พวงเพญ ศรรกษ. 2544. พรรณพชวงศขงของไทย, น.

63-77. ใน การประชมวชาการประจำาป

โครงการ BRT ครงท 5 วนท 8-11 ต.ค. 2544.

โครงการพฒนาองคความรและศกษานโยบาย

การจดการทรพยากรชวภาพในประเทศไทย,

บรษท จรวฒน เอกซเพรส จำากด, กรงเทพ ฯ.

พระพฒน ชกำาเนด. 2553. ความรพนฐานเรองความ

หลากหลายทางชวภาพและการสำารวจความ

หลากหลายพนธไมในพนทปาไม. ใน โครงการ

สมมนาเพอสรางเครอขายเยาวชนในการ

สำารวจความหลากหลายทางชวภาพ. สำานก

นโยบายและยทธศาสตร สำานกงานปลด

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม,

กรงเทพฯ.

ราชนย ภมา. 2548. พชเฉพาะถนและพชหายาก

ในประเทศไทยในแงของเขตภมศาสตรพช

พรรณ. รายงานการประชม ความหลากหลาย

ทางชวภาพดานปาไม และสตวปา “ความ

กาวหนาของผลงานวจย และกจกรรมป 2548”

ณ โรงแรมรเจนท ชะอำา เพชรบร วนท 21-24

สงหาคม 2548.

Chaveerach, A., Mokkamul, P., Sudmoon, R.,

Tanee, T. and Garcia, F.V. 2007a. A New

Species of Stahlianthus (Zingiberaceae)

from Northeastern Thailand. Taiwania,

52(4): 315-319.

Chaveerach, A., Mokkamul, P., Sudmoon, R.

and Tanee, T. 2007b. A New Species of

Zingiber (Zingiberaceae) from Northern

Thailand. Taiwania, 52(2): 159-163.

____________. 2008a. A New Species of Alpinia

Roxb. (Zingiberaceae) from Northeastern

Thailand. Taiwania, 53(1): 1-5.

____________. 2008b. A New Species of Amo-

อกสารอางอง

กองกานดา ชยามฤต. 2532. แนวทางการศกษาพชหา

ยากและใกลสญพนธ, น. 105-110. ในการ

สมมนาชววทยา ครงท 7 เรองความหลาก

หลายทางชวภาพในประเทศไทย. สมาคม

วทยาศาสตรแหงประเทศไทย, กรงเทพฯ.

ธวชชย สนตสข. 2548. พชถนเดยวและพชหายากของ

ประเทศไทย : เกณฑวเคราะหสถานภาพ

และแนวทางการอนรกษ. รายงานการประชม

ความหลากหลายทางชวภาพดานปาไม และ

สตวปา “ความกาวหนาของผลงานวจย และ

กจกรรมป 2548” ณ โรงแรมรเจนท ชะอำา

เพชรบร วนท 21-24 สงหาคม 2548.

นภดล อรยะเครอ และศรยพา หนเทศ. 2550. พรรณไม

ถนเดยวและหายากของไทย (Endemic

and rare plants of Thailand). สำานกงาน



mum Roxb. (Zingiberaceae) from North-

ern Thailand. Taiwania, 53(1): 6-10.

Jenjittikul T. and Larsen, K. 2000. Kaempferia

candida Wall. (Zingiberaceae), a new

record for Thailand. Thai For Bull (Bot.)

28: 45-49.

____________. 2002. Two new species of

Scaphochlamys (Zingiberaceae) from

Thailand. Nord J Bot 22: 35–38.

Kaewsri, W., Paisooksantivatana, Y. and Veesom-

mai, U. 2009. A new record and a new

synonym in Amomum Roxb. (Zingibera-

ceae) in Thailand. Thai For Bul. (Bot.)

37: 32–35.

Kress, W.J. and Htun, T. 2003. A Second spe-

cies of Smithatris (Zingiberaceae) from

Myanma. Novon, 13: 68-71.

Kress, W.J. and Larsen, K. 2001. Smithatris, a New

Genus of Zingiberaceae from Southeast

Asia. Systematic Botany 26(2): 226-230.

Larsen, K. 1996. A preliminary checklist of the

Zingiberaceae of Thailand. Thai For Bull

(Bot.) 24: 35–49.

________. 1997. Further studies in the genus

Boesenbergia (Zingiberaceae). Nord. J.

Bot., 17: 361–366.

Larsen, K. and Larsen, S. S. 2006. Gingers of

Thailand. Queen Sirikit Botanic Garden,

Chiamg Mai, Thailand.

Larsen, K. and Mood, J. 1998. Siamanthus, a new

genus of Zingiberaceae from Thailand.

Nord J Bot 18: 393–397.

Larsen, K. and Triboun, P. 1999. Hemiorchis

rhodorrachis K. Schum. (Zingiberaceae),

a new record for Thailand. Thai For Bull

(Bot.) 28: 39-43.

Larsen, K., Lock, J.M., Maas, H. and Maas, P.J.M.

1998. Zingiberaceae. In: The Families

and Genera of Vascular Plants. K.

Kurbitzki (Ed.), vol. 4, pp. 474-495.

Springer-Verlag, London.

Mood, J. and K. Larsen. 1997. Cornukaempfera,

a new genus of Zingiberaceae from

Thailand. Nat Hist Siam Soc 45: 217–

221.

Mood, J. and Larsen, K. 1999. New to cultivation:

the genus Cornukaempferia in Thailand

with description of a second species.

The New Plantsman 6: 196-205.

Maknoi, C. 2009. A preliminary study of the

genus Hornstedtia (Zingiberaceae) in

Thailand. Thai For Bull (Bot.) Special

Issue: 138-142.

Maknoi, C. and Sirirugsa, P. 2002. New records of

Zingiberaceae from Southern Thailand.

Nat Hist Siam Soc 50(2): 225-237.

Maknoi, C., Sirisugsa, P. and Larsen, K. 2005.

New records of Curcuma L. (Zingibera-

ceae) in Thailand. Thai For Bull (Bot.)

33: 71-74.

Mayoe, J. 2010. A new species of Geostachys Ridl.

(Zingiberaceae) from Southern Thailand.

Taiwania 55(1): 8-12.

Ngamriabsakul, C. 2008. Caulokaempferia

sirirugsae sp. nov. (Zingiberaceae) from

southern Thailand. Nord J Bot 26:

325–328.

Picheansoonthon, C. and Koonterm, S. 2008a.

Three new species of the Yellow-flow-

ered Caulokaempferia (Zingiberaceae)

from Northeastern Thailand. Taiwania

53(3): 248-257.

_______. 2008b. Notes on the genus Kaempferia

L., Zingiberaceae in Thailand. J Thai



Trad Alt Med 6(1): 73-93.

_______. 2009. A New Species of Kaempferia

L. (Zingiberaceae) from Northeastern

Thailand. Taiwania 54(1): 52-56.

Picheansoonthon, C. and Yupparach, P. 2007.

Notes on the genus Elettariopsis Baker

(Zingiberaceae) in Thailand. J Thai Trad

Alt Med 5: 267-78.

________. 2010. Further Study on the Elettari-

opsis Baker (Zingiberaceae) in Thailand

– a New Species and a New Record.

Taiwania 55(4): 335-341.

Saensouk, P., Theerakulpisut, P. and Chanta-

ranothai, P. 2007. Cornukaempferia

larsenii sp. nov. (Zingiberaceae): A new

species from Thailand. The Natural

History of Chulalongkorn University,

7(2): 115-119.

Saensouk, S. and Larsen, K. 2001. Boesenbergia

baimaii, a new species of Zingiberaceae

from Thailand. Nord J Bot 21: 595-597.

Saensouk, S and Jenjittikul, T. 2002. Kaempferia

grandifolia, sp. nov. (Zingiberaceae) a

new species from Thailand. Nord J Bot

21:139-42.

Saensouk, S., Chantaranothai, P. and Larsen,

K. 2003. Notes on the genus Alpinia

(Zingiberaceae) in Thailand. Thai For

Bull (Bot.) 31: 95-104.

Sirirugsa, P. 1989. The genus Kaempferia

(Zingiberaceae) in Thailand. Nord J Bot

9: 267-70.

________. 1992a. A Revision of the genus

Boesenbergia Kuntze (Zingiberaceae)

in Thailand. Nat Hist Siam Soc 40: 67-90.

________. 1992b. Taxonomy of the genus

Kaempferia (Zingiberaceae) in Thailand.

Thai For Bull (Bot.) 19: 1-15.

Sirirugsa, P. and Larsen, K. 1995. The genus Hedy-

chium (Zingiberaceae) in Thailand. Nord

J Bot 15(3): 301-304.

Sirirugsa, P., Larsen, K. and Maknoi, C. 2007. The

genus Curcuma L. (Zingiberaceae): distri-

bution and classification with reference

to species diversity in Thailand. Gard

Bull Sing 59(1&2): 203-220.

Smitinand, T. 1989. Thailand, pp. 63-82. In D.G.

Campbell and D.H. Hammond, eds.

Floristic inventory of tropical coun-

tries: status of plant systematics,

collections and vegetation, plus

recommendations for the future.

New York Botanical Garden, New York.

Suksathan, P. and Triboun, P. 2004. A new

species of Caulokaempferia (Zingibera-

ceae) from Thailand. Edinburgh J Bot

60(3): 513-516.

Theilade, I. 1999. A synopsis of the genus Zingiber

(Zingiberaceae) in Thailand. Nord J Bot

19(4): 389-410.

Tiyaworanant, S. 2010. A new Caulokaempferia

(Zingiberaceae) from Thailand. Telopea

12(4): 479-484.

Udavardy, M.D.F. 1975. A Classification of the

Biogeographical Provinces of the

World. IUCN Occasional Paper No. 18,

IUCN, Morges, Switzerland.

Yupparach, P. 2008. Elettariopsis chayaniana

(Zingiberaceae), a New Species from

Eastern Thailand. Acta Bot Yunn 30:

525-27.

http://th.wikipedia.org/wiki/



Documents

วารสารวิจัย มข ปีที่ 6 ฉบับที่ 3resjournal.kku.ac.th/abstract/16-3-306.pdf · 2548; พีระพัฒน์ ชูกำาเนิด,