เงนคงคลง

Treasury Balance

Taweesak Kunyochai

เงนคงคลง(Treasury Cash Balances) คอ เงนสดหรอสงใกลเคยงเงนสดทรฐบาลมไวเพอการใชจายในการ

ด าเนนงานของรฐ โดยเปนเงนรายรบทเหลอจากการใชจายซงรฐบาลเกบสะสมไวในแตละขณะ

เงนคงคลง หรอ เงนในกระเปารฐบาล

เงนคงคลง คอ อะไร

เงนทรฐบาลมไวเพอการบรหารราชการแผนดน

ความหมายอยางแคบ หมายถง รายไดเหลอจายสะสมของรฐบาลในขณะใดขณะหนง ซงจ ากดเฉพาะรายไดเงนในงบประมาณทเปนกรรมสทธของรฐบาล โดยไมมพนธะทจะตองจายคนใหผอน

จากความหมายอยางแคบและอยางกวาง ไดแสดงใหเหนวา เงนคงคลงในความหมายอยางแคบสามารถใชวดฐานะทางการคลงของรฐบาลไดถกตองมากกวา เนองจากตามความหมายอยางกวางไดรวมรายไดจากเงนนอกงบประมาณเอาไวดวย ซงเปนรายไดทรฐบาลมขอผกพนทจะตองชาระคนแกเจาของเมอถกทวงถาม จงไมใชกรรมสทธของรฐบาล ขนาดของเงนคงคลงของรฐบาลจะเปนปจจยหนงทชวยบงบอกถงทศทางของการบรหารนโยบายการคลงของรฐบาลวาจะออกมาในทศทางใด กลาวคอ ถาระดบของเงนคงคลงมอยในระดบต า มแนวโนมทรฐบาลมความเขมงวดมากขนในนโยบายการคลง ทงโดยหาทางเพมรายไดมากขนหรอลดการใชจายลง และในทางตรงกนขาม หากระดบของเงนคงคลงมอยในระดบสง รฐบาลมแนวโนมทจะมแนวนโยบายบรหารดานการคลงของประเทศทผอนคลายมากขน

ความหมาย เงนคงคลง

ความหมายอยางกวาง หมายถง รายไดเหลอจายสะสมของรฐบาลในขณะใดขณะหนง ซงจะครอบคลมทงรายไดเงนในงบประมาณและรายไดเงนนอกงบประมาณ

เงนคงคลง ถอเปนหนงในเครองมอการบรหารจดการสภาพคลองทส าคญของรฐบาล และเปนตวชวดทบงบอกถงความมนคงแขงแรงของฐานะทางการคลงของรฐบาล อนเปนเครองสะทอนความนาเชอถอของประเทศ ทงน แมเงนคงคลงจะไมใชกลไกดานนโยบายหลกทขบเคลอนการใชจายของรฐบาลในการบรหารราชการแผนดน แตการมเงนคงคลงในระดบทเพยงพอ กยอมสรางเสรมความมนใจไดวารฐบาลยงมเครองมอไวดแลในกรณทม เหตการณจ าเปนเรงดวนใหตองใชจายเงน อนรวมถงความสามารถในการหลกเลยงการผดนดช าระหนของหนวยงานภาครฐ ยงหากเงนคงคลงปรบเพมขนจากการจดเกบรายไดไดเพมขน กอาจสะทอนไดถงสถานการณทางเศรษฐกจทขยายตวในเกณฑคอนขางด ในทางตรงกนขาม หากเงนคงคลงอยในระดบต า อาจกอใหเกดความกงวลวารฐบาลจะประสบกบภาวะขาดสภาพคลอง ซงสะทอนวารฐบาลอาจไมมเงนเหลอเพยงพอส าหรบการเบกใชเงนโดยเฉพาะหากเกดสถานการณฉกเฉนขน

เงนคงคลง นบวาเปนหนงในเครองมอส าคญในการบรหารจดการสภาพคลองของรฐบาลนอกเหนอไปจากการกเงนทงดวยการออกตวเงนคลงและการออกพนธบตรของรฐบาล ทงน แมเงนคงคลงจะไมใชกลไกดานนโยบายหลกทขบเคลอนการใชจายของรฐบาลในการบรหารราชการแผนดน แตการมเงนคงคลงในระดบทเพยงพอ กยอมสรางเสรมความมนใจไดวารฐบาลยงมเครองมอไวดแลในกรณทมเหตการณจ าเปนเรงดวนใหตองใชจายเงน อนรวมถงความสามารถในการหลกเลยงการผดนดช าระหนของหนวยงานภาครฐ ยงหากเงนคงคลงปรบเพมขนจากการจดเกบรายไดไดเพมขน กอาจสะทอนไดถงสถานการณทางเศรษฐกจทขยายตวในเกณฑคอนขางด ในทางตรงกนขาม หากเงนคงคลงอยในระดบต า อาจกอใหเกดความกงวลวารฐบาลจะประสบกบภาวะขาดสภาพคลอง ซงสะทอนวารฐบาลอาจไมมเงนเหลอเพยงพอส าหรบการเบกใชเงนโดยเฉพาะหากเกดสถานการณฉกเฉนขน

ความส าคญของเงนคงคลง

แบงเปน 3 ประเภท 1. บญชเงนฝากธนาคารแหงประเทศไทย (บญชเงนคงคลงบญชท 1 และ 2) 2. เงนสด ณ กรมธนารกษ และส านกงานคลงจงหวด 3. อน ๆ (บญชเงนฝากธนาคารพาณชย บตรภาษ)

ประเภทเงนคงคลง

ปจจยส าคญทมผลใหเงนคงคลงเปลยนแปลง คอ การจดเกบรายได การเบกใชรายจาย และการน าเงนคงคลงมาใช

ส าหรบประเทศไทย นน เนองจากการจดเกบรายไดของรฐบาล มาจากเงนภาษเปนหลก ซงรอบของการตกงวดภาษส าคญๆ ทมก าหนดชวงเวลาไว เชน ภาษเงนไดบคคลธรรมดา ยนภายในเดอนมนาคมของทกป หรอภาษเงนไดนตบคคล งวดปและงวดครงป ยนภายในเดอนพฤษภาคมและสงหาคมของทกป เปนตน เมอเปรยบเทยบกบการเบกใชรายจายทสวนใหญเปนรายจายประจ า อาท

เงนเดอน เบยหวด ซงมกมภาระตองจายอยางสม าเสมอ ท าใหระดบเงนคงคลงไดรบอทธพลจากปจจยดานฤดกาล

การเปลยนแปลงของเงนคงคลงขนอยกบทงรายไดและรายจายทเชอมโยงกบภาวะเศรษฐกจและนโยบายของรฐบาลเปนส าคญ

ปจจยส าคญทมผลใหเงนคงคลงเปลยนแปลง

อนง กระทรวงการคลง โดยกรมบญชกลาง เคยประเมนวา ระดบของเงนคงคลงทเหมาะสมในสถานการณปกต ควรจะครอบคลมการเบกใชรายจายส าหรบ 13 -15 วนท าการ หรอ คดเปนประมาณรอยละ 5.1 ของงบประมาณรายจาย แตหากเปนในกรณทสถานการณทางเศรษฐกจและตลาดการเงนไมอยในภาวะปกต ระดบของเงนคงคลงกควรทจะปรบเพมขนเพอเปนกนชน เพราะการระดมทนในชองทางปกตของภาครฐอาจไมสามารถกระท าได

ระดบเงนคงคลงทเหมาะสมควรจะรองรบการเบกจายได 15 วน

การวดระดบเงนคงคลงทเหมาะสมของแตละประเทศ จะขนอยกบหลายปจจย ทงโครงสรางเศรษฐกจ รวมถงแหลงรายไดและแนวทางการบรหารงบประมาณของรฐบาล

เปนการยากทจะชชดวาระดบเงนคงคลงทควรจะมในมอเพอบรหารกระแสเงนสดระยะสนของรฐบาลในแตละประเทศควรจะอยทระดบใด อยางไรกด หากมเงนคงคลงในระดบทมากพอ กคงจะเปนเครองเสรมความเชอมนไดวาหากสภาวะทางเศรษฐกจเผชญเหตไมคาดคด รฐบาลกยงมเงนในมอส าหรบการด าเนนนโยบายเพอประคองสถานการณไปได

จ านวนเงนคงคลงทเหมาะสม

การก ากบดแลเงนคงคลง คอ 1. พระราชบญญตเงนคงคลง พ.ศ. 2491 ซงจะก าหนดระบบการควบคมเงนคงคลงใหรดกม ครอบคลมการจดเกบเปนบญชเงนฝากกระแสรายวนทธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) ขอก าหนดการน าสงรายได และเกณฑการเบกใชรายจาย 2. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 มาตรา 169 วรรคหนง ยงก าหนดวา หากมการจายเงนแผนดนตามกฎหมายวาดวยเงนคงคลง ตองตงงบประมาณรายจายเพอชดใชเงนคงคลงในพระราชบญญตโอนเงนงบประมาณรายจาย พระราชบญญตงบประมาณรายจายเพมเตม หรอพระราชบญญตงบประมาณรายจายประจ าปงบประมาณถดไป

การก ากบดแลเงนคงคลง

รฐบาลมแนวคดทจะน าเงนคงคลงสวนเกนไปบรหารเพอใหไดรบผลตอบแทนมากขน

กฎหมายปจจบนทกฎหมายระบใหฝากไวเปนบญชเงนฝากกระแสรายวนทธนาคารแหงประเทศไทย(BOT) ซงไมไดรบผลตอบแทน

หากมการแกกฎหมายทเปดชองใหสามารถด าเนนการได กคงจะอยทรายละเอยดของตวบทกฎหมายและดลพนจของรฐบาลเปนส าคญ ขณะท ในบางประเทศเชน สหรฐฯ กฎหมายกเปดชองใหกระทรวงการคลงสหรฐฯ สามารถน าเงนคงคลงสวนเกนไปแสวงหาผลตอบแทนได กระนน การด าเนนการน าเงนคงคลงสวนเกนไปแสวงหาผลตอบแทนดงกลาว รฐบาลคงจะตองชงน าหนกเปรยบเทยบระหวางผลตอบแทนทคาดวาจะไดรบกลบมา ซงนาจะเปนอตราทสอดคลองกบภาพทศทางอตราผลตอบแทนในตลาดเงน กบความจ าเปนในการถอสภาพคลองเพอบรหารรายจายในแตละชวงเวลาซงอาจจะผนแปรตามสภาพเศรษฐกจในขณะนนๆ รวมถงความเสยงในการลงทนดวย

แนวโนมการบรหาร เงนคงคลง

การบรหารเงนคงคลงและการเปลยนแปลง

ตวเงนคลง

บญชเงนคงคลง ณ ธปท.

เงนนอกงบประมาณทฝากคลง

เงนกเพอชดเชยการขาดดลงบประมาณ (ถาม)

รายไดแผนดน ภาษ

รฐวสาหกจ

อน ๆ

เงนนอกงบประมาณทฝากคลง

รายจายงบประมาณประจ าป รายจายงบประมาณเพมเตม รายจายเงนกนไวเบกเหลอมป

รายจายจากเงนคงคลง

เงนคงคลง ตามความจรง

ระดบเงนคงคลงทเหมาะสม

เครองมอดานรายรบ

เครองมอดานรายจาย

เครองมอปรบสภาพคลองตามกรอบวงเงนทไดรบอนมต

ระดบวกฤต

การบรหารเงนคงคลงใหมจ านวนเหมาะสมและเพยงพอตอการใชจายเงนของรฐ