(3)

บทคดยอ

หวขอวทยานพนธ การพฒนามาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการพจารณา ส าหรบการประเมนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษา สงกดองคกรปกครองสวนทองถน ระดบการศกษาขนพนฐาน: กรณอตลกษณสถานศกษา และมาตรการสงเสรม

ผวจย นางสาวธนชชา ค าเกลยง สาขา วจยและประเมนผลการศกษา ปการศกษา 2555 ประธานกรรมการควบคม ผศ.ดร.พรชย หนแกว กรรมการควบคม นาวาตร ดร.พงศเทพ จระโร การวจยครงนมวตถประสงคเพอพฒนามาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการพจารณา ส าหรบการประเมนคณภาพการศกษา ภายในสถานศกษา สงกดองคกรปกครองสวนทองถน ระดบการศกษาขนพนฐาน ดานอตลกษณสถานศกษา และดานมาตรการสงเสรม และประเมนมาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการพจารณา ส าหรบการประเมนคณภาพการศกษา ภายในสถานศกษา สงกดองคกรปกครองสวนทองถน ระดบการศกษาขนพนฐาน ดานอตลกษณสถานศกษา และมาตรการสงเสรม กลมตวอยางทใชในการวจย เปนผบรหารและครประจ าการในสถานศกษา สงกดเทศบาลเมองกาญจนบร จ านวน 128 คน เครองมอทใชในการวจย แบบสอบถามเพอใชในการศกษาเพอการพฒนามาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการพจารณา ส าหรบการประเมนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษา สงกดองคกรปกครองสวนทองถน ระดบการศกษาขนพนฐาน ดานอตลกษณสถานศกษา และมาตรการสงเสรม และแบบสอบถามเพอใชในการประเมนความเหมาะสมของพฒนามาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการพจารณา ส าหรบการประเมนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษา สงกดองคกรปกครองสวนทองถน ระดบการศกษาขนพนฐาน ดานอตลกษณสถานศกษา และมาตรการสงเสรม สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คาคะแนนเฉลย ( X ) คาความเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และการวเคราะหความคดเหนเพอการพฒนามาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการพจารณา โดยการทดสอบท (One sample t–test) โดยก าหนดเกณฑการคดเลอกมาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการพจารณา ทมคาคะแนนเฉลย ( X ) สงกวา 3.50 ขนไป อยางมนยส าคญทางสถตมาใชเปนตวบงช และการวเคราะหความคดเหนเกยวกบการประเมนความเหมาะสมของมาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการพจารณา โดยการทดสอบท (One sample t–test) เทยบกบเกณฑการคดเลอกมาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการพจารณา

(4)

ผลการวจยพบวา 1. การพฒนามาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการพจารณา ส าหรบการประเมนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษา สงกดองคกรปกครองสวนทองถน ระดบการศกษา ขนพนฐาน ดานอตลกษณสถานศกษา และมาตรการสงเสรม ทผบรหารและครประจ าการในสถานศกษา สงกดเทศบาลเมองกาญจนบรเหนวามความเหมาะสมทจะใชประเมนคณภาพการศกษา ภายในสถานศกษา มจานวนทงสน 2 มาตรฐาน 4 ตวบงช 28 เกณฑการพจารณา 2. ผบรหารและครประจ าการในสถานศกษา สงกดเทศบาลเมองกาญจนบร เหนวามาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการพจารณา ส าหรบการประเมนคณภาพการศกษา ภายในสถานศกษาสงกดองคกรปกครองสวนทองถน ระดบการศกษาขนพนฐาน ดานอตลกษณสถานศกษา และมาตรการสงเสรม มความเหมาะสมทจะใชประเมนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษา รายดานและโดยรวมทกดานอยในระดบมากทสด เมอเทยบกบเกณฑ พบวา ทกดานและโดยรวมทกดานมความเหมาะสมอยในระดบสงกวาเกณฑอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 3. คณะกรรมการตรวจสอบและประเมนคณภาพการศกษาของสถานศกษาสงกดเทศบาลเมองกาญจนบร เหนวามาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการพจารณา ส าหรบการประเมนคณภาพการศกษาภายในรายดานและโดยรวมทกดานมความเหมาะสมอยในระดบมากทสด เมอเทยบกบเกณฑ พบวา ทกดานมความเหมาะสมอยในระดบสงกวาเกณฑอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

(5)

ABSTRACT

Thesis Title DEVELOPMENT OF STANDARD, INDICATORS, AND CRITERIA FOR EVALUATING THE QUALITY OF EDUCATION IN SCHOOLS UNDER THE JURISDICTION OF LOCAL GOVERNMENT, BASIC EDUCATION LEVEL: A CASE OF SCHOOL IDENTITY AND PROMOTION MEASURES

Researcher Miss Thanuscha Kumkeang Program Educational Research and Evaluation Academic Year 2012 Chairman Thesis Advisor Assist. Prof. Pornchai Nookaew, Ed. D. Thesis Advisor Lt. Comdr. Pongtep Jiraro, Ed.D. This research aimed to develop and to evaluate standard, indicators, and criteria for evaluating the quality of education in schools under the Jurisdiction of Local Government, basic education level concerning school identity and promotion measures. The sample group consisted of 128 administrators and teachers in schools under Kanchanaburi Municipality. Two sets of questionnaire were used as a tool to collect data. The first set dealt with questions for developing standard, indicators, and criteria for evaluating the quality of education, while the second set was about the appropriateness of developing standard, indicators, and criteria for evaluating the quality of education. The statistics employed for data analysis were mean, standard deviation, and feedback analysis for the development of indicators and criteria by one sample t-test. The standard criteria, indicators with the average higher than 3.50, and with statistical significance, were used as an indicator and analysis of opinions on appropriateness of standard, indicators, and criteria. The research results revealed that:

1. As for the development of standard, indicators, and criteria for evaluating the quality of education in schools under the Jurisdiction of Local Government, basic education level concerning school identity and promotion measures, 2 standards, 4 indicators, and 28 criteria were deemed appropriate for evaluating the quality of education.

(6)

2. Administrators and teachers were of the opinion that standard, indicators, and criteria for evaluating the quality of education in schools were overall and in each aspect appropriate at the highest level. Comparing with the criteria, it was found that all aspect were appropriate at a higher level than the criteria, with a statistical significance at the level of 0.05.

3. Board of Education Quality Evaluation of schools under Kanchanaburi Municipality agreed that standard, indicators, and criteria for evaluating the quality of education in schools were overall and in each aspect appropriate at the highest level. Comparing with the criteria, it was found that all aspect were appropriate at a higher level than the criteria, with a statistical significance at the level of 0.05.

(7)

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไดโดยไดรบความเมตตากรณา และความชวยเหลอจากผมพระคณหลายทาน ขอขอบคณ ผชวยศาสตราจารย.ดร.พรชย หนแกว ประธานกรรมการควบคมวทยานพนธ และนาวาตร ดร.พงศเทพ จระโร กรรมการควบคมวทยานพนธ ทไดกรณาสละเวลาใหค าแนะน า ขอเสนอแนะ ตลอดจนแกไขขอบกพรองตาง ๆ และใหก าลงใจตลอดระยะเวลาทท าการศกษาวจยจนเสรจสมบรณ ผวจยขอกราบขอบพระคณอยางซาบซงในพระคณนเปนอยางมาก นอกจากนผวจยไดรบความกรณาจากผทรงคณวฒไดแก นายมานะ กวางทอง นายเจรญ สหกจ นายไพโรจน ตมภ นางกตพร โพธทอง และนางสาวสภาพร ธรรมสอน ทไดกรณาตรวจสอบ เสนอแนะ ปรบปรงเครองมอวจย ผบรหารและครประจ าการสงกดเทศบาลเมองกาญจนบร ทกทานทใหความอนเคราะห และความรวมมอในการเกบขอมลเปนอยางด คณคาและคณประโยชนอนพงมจากวทยานพนธฉบบน ผวจยขอมอบเปนเครองบชาพระคณของบดามารดา ผมพระคณ และคณาจารยทกทานทมสวนในการวางรากฐานทางการศกษาและประสทธประสาทวชาความรแกผวจยตลอดมา ธนชชา ค าเกลยง

(8)

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย (3) บทคดยอภาษาองกฤษ (5) กตตกรรมประกาศ (7) สารบญ (8) สารบญตาราง (11) สารบญแผนภม (15) สารบญรปภาพ (16) บทท 1 บทน า 1

ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 วตถประสงคของการวจย 4 สมมตฐานในการวจย 4 ความส าคญของการวจย 4 ขอบเขตของการวจย 5 นยามศพทเฉพาะ 5 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 7

แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบการประเมนคณภาพศกษา 7 ความหมายของการประเมน 7 ความหมายของคณภาพการศกษา 8 การประเมนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษา สงกดองคกรปกครองสวนทองถน 8 หลกการประเมนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษา สงกดองคกรปกครอง สวนทองถน 8 วตถประสงคของการประเมนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษา 8 ยทธศาสตรการด าเนนงานการประเมนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษา 10 โครงสรางการประเมนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษา 11 การประเมนคณภาพการศกษาภายนอกสถานศกษา ส านกงานรบรองมาตรฐานและ ประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน) 12 วตถประสงคของการประเมน 13

(9)

สารบญ

บทท หนา ความสมพนธระหวางการประกนคณภาพภายในกบการประเมนคณภาพภายนอก 15 แนวคดและทฤษฎทเกยวของมาตรฐานการศกษา 16 ความหมายของมาตรฐาน 16 ความหมายของมาตรฐานการศกษา 16 ความส าคญของมาตรฐานการศกษา 17 มาตรฐานการศกษาของชาต 18 มาตรฐานการศกษาส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา 20 มาตรฐานการศกษาขนพนฐาน 21 มาตรฐานการศกษาทองถน 25 แนวคดและทฤษฎทเกยวของตวบงชคณภาพ 32 ความหมายของตวบงช 32 ความหมายของคณภาพ 33 ความหมายของคณภาพการศกษา 34 ประเภทและลกษณะตวบงชคณภาพ 35 การก าหนดตวบงชคณภาพการศกษา 36 การจดการศกษาขององคกรปกครองสวนทองถน 38 สภาพปจจบนของการจดการศกษาทองถน 39 ดานจดแขง 39 ดานจดออน 39 ดานโอกาส 39 อปสรรค 39 แนวทางการทรงงานตามเบองพระยคลบาท รปแบบ SAPAE 40 ความเปนมาของแนวทางการทรงงานตามเบองพระยคลบาท รปแบบ SAPAE 41 แนวทางการทรงงานตามเบองพระยคลบาท รปแบบ SAPAE ในการพฒนาประเทศ 41 งานวจยทเกยวของ 43 กรอบแนวคดในการวจย 46

3 วธด าเนนการวจย 48 ประชากรและกลมตวอยาง 49 เครองมอทใชในการวจย 52 การสรางเครองมอทใชในการวจย 54

(10)

สารบญ

บทท หนา การเกบรวบรวมขอมล 61 การวเคราะหขอมล 62 4 ผลการวเคราะหขอมล 63 สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล 63 ขนตอนการวเคราะหขอมล 63 ผลการวเคราะหขอมล 64 5 สรป อภปราย และขอเสนอแนะ 94 วตถประสงคการวจย 94 วธด าเนนการวจย 94 การวเคราะหขอมล 95 สรปผลการวจย 96 อภปรายผล 97 ขอเสนอแนะทไดจากการวจย 99 เอกสารอางอง 101 ภาคผนวก 105

ภาคผนวก ก รายนามกลมตวอยางเขารวมการสนทนากลม 106 ภาคผนวก ข รายนามผเชยวชาญตรวจสอบคณภาพเครองมอเพอการวจย 108 ภาคผนวก ค แบบสนทนากลม และสรปผลการสนทนากลม 110 ภาคผนวก ง แบบสอบถามส าหรบผเชยวชาญ และสรปผลการวเคราะห 121 ภาคผนวก จ แบบสอบถามส าหรบน าไปทดลองใช และสรปผลการวเคราะห 134 ภาคผนวก ฉ แบบสอบถามชดท 1 161 ภาคผนวก ช แบบสอบถามชดท 2 168 ภาคผนวก ซ ผลการวเคราะหทางสถตดวยชดโปรแกรม SPSS 175 ภาคผนวก ฌ จดหมายเชญผเชยวชาญและจดหมายขอความอนเคราะห 205

ประวตผวจย 212

(11)

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 3.1 กลมตวอยางทใชในการศกษาความคดเหนเพอการพฒนามาตรฐาน ตวบงช

และเกณฑการพจารณาฯ 50 3.2 จ านวนแบบสอบถามทสงไปและไดรบคนจากกลมตวอยางทใชในการศกษา

ความคดเหนเพอการพฒนามาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการพจารณา 50 3.3 กลมตวอยางทใชในการตรวจสอบประสทธภาพของมาตรฐาน ตวบงช

และเกณฑการพจารณาฯ 51 3.4 จ านวนแบบสอบถามทสงไปและไดรบคนจากกลมตวอยางทใชในตรวจสอบ

ประสทธภาพของมาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการพจารณา 51 3.5 สรปจ านวนกลมตวอยางทใชในการวจย 51 4.1 จ านวนและคารอยละของกลมตวอยางทใชในการศกษาความคดเหนเพอการพฒนา

มาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการพจารณาฯ 67 4.2 การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของความคดเหนของผบรหารและครประจ าการ

ทมตอมาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการพจารณาฯ 68 4.3 การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของความคดเหนของผบรหารและครประจ าการทมตอ

มาตรฐานฯ เปนรายดาน และโดยรวมทกดาน 68 4.4 การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของความคดเหนของผบรหารและครประจ าการทมตอ

มาตรฐานฯ เปนรายมาตรฐาน และโดยรวมทกมาตรฐาน 69 4.5 การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของความคดเหนของผบรหารและครประจ าการทมตอ

ตวบงชฯ เปนรายดาน และโดยรวมทกดาน 69 4.6 การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของความคดเหนของผบรหารและครประจ าการทมตอ

ตวบงชฯ ดานอตลกษณสถานศกษา เปนรายตวบงช และโดยรวมทกตวบงช 70 4.7 การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของความคดเหนของผบรหารและครประจ าการทมตอ

ตวบงชฯ ดานมาตรการสงเสรม เปนรายตวบงช และโดยรวมทกตวบงช 70 4.8 การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของความคดเหนของผบรหารและครประจ าการทมตอ

เกณฑการพจารณาฯ เปนรายดาน และโดยรวมทกดาน 71

(12)

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 4.9 การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของความคดเหนของผบรหารและครประจ าการ

ทมตอเกณฑการพจารณาฯ ดานอตลกษณสถานศกษา มาตรฐานท 25 ตวบงชท 25.1 เปนรายเกณฑการพจารณา และโดยรวมทกเกณฑการพจารณา 71

4.10 การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของความคดเหนของผบรหารและครประจ าการ ทมตอเกณฑการพจารณาฯ ดานอตลกษณสถานศกษา มาตรฐานท 25 ตวบงชท 25.2 เปนรายเกณฑการพจารณา และโดยรวมทกเกณฑการพจารณา 73

4.11 การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของความคดเหนของผบรหารและครประจ าการ ทมตอเกณฑการพจารณาฯ ดานมาตรการสงเสรม มาตรฐานท 26 ตวบงชท 26.1 เปนรายเกณฑการพจารณา และโดยรวมทกเกณฑการพจารณา 74

4.12 การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของความคดเหนของผบรหารและครประจ าการ ทมตอเกณฑการพจารณาฯ ดานมาตรการสงเสรม มาตรฐานท 26 ตวบงชท 26.2 เปนรายเกณฑการพจารณา และโดยรวมทกเกณฑการพจารณา 76

4.13 การวเคราะหจดกลมค าตอบความคดเหนและขอเสนอแนะเกยวกบการพฒนามาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการพจารณา 77 4.14 จ านวนและคารอยละของกลมตวอยางทใชในการประเมนความเหมาะสมของมาตรฐาน

ตวบงช และเกณฑการพจารณาฯ 78 4.15 การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของความคดเหนของคณะกรรมการตรวจสอบและ

ประเมนคณภาพการศกษา ทมตอมาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการพจารณาฯ 79 4.16 การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของความคดเหนของคณะกรรมการตรวจสอบและ

ประเมนคณภาพการศกษา ทมตอ มาตรฐานฯ เปนรายดาน และโดยรวมทกดาน 79 4.17 การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของความคดเหนของคณะกรรมการตรวจสอบและ

ประเมนคณภาพการศกษา ทมตอ มาตรฐานฯ เปนรายมาตรฐาน และโดยรวมทก มาตรฐาน 80

4.18 การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของคณะกรรมการตรวจสอบและประเมนคณภาพ การศกษา ทมตอตวบงชฯ เปนรายดาน และโดยรวมทกดาน 80

(13)

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 4.19 การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของความคดเหนของคณะกรรมการตรวจสอบและ

ประเมนคณภาพการศกษา ทมตอตวบงชฯ ดานอตลกษณสถานศกษา เปนรายตวบงช และโดยรวมทกตวบงช 81

4.20 การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของความคดเหนของคณะกรรมการตรวจสอบและ ประเมนคณภาพการศกษา ทมตอตวบงชฯ ดานมาตรการสงเสรม เปนรายตวบงช และโดยรวมทกตวบงช 81

4.21 การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของความคดเหนของคณะกรรมการตรวจสอบและ ประเมนคณภาพการศกษาทมตอเกณฑการพจารณาฯ เปนรายดาน และโดยรวม ทกดาน 82

4.22 การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของความคดเหนของคณะกรรมการตรวจสอบและ ประเมนคณภาพการศกษา ทมตอเกณฑการพจารณาฯ ดานอตลกษณสถานศกษา มาตรฐานท 25 ตวบงชท 25.1 เปนรายเกณฑการพจารณา และโดยรวมทก เกณฑการพจารณา 83

4.23 การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของความคดเหนของคณะกรรมการตรวจสอบและ ประเมนคณภาพการศกษา ทมตอเกณฑการพจารณาฯ ดานอตลกษณสถานศกษา มาตรฐานท 25 ตวบงชท 25.2 เปนรายเกณฑการพจารณา และโดยรวมทก เกณฑการพจารณา 84

4.24 การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของความคดเหนของคณะกรรมการตรวจสอบและ ประเมนคณภาพการศกษา ทมตอเกณฑการพจารณาฯ ดานมาตรการสงเสรม มาตรฐานท 26 ตวบงชท 26.1 เปนรายเกณฑการพจารณา และโดยรวมทก เกณฑการพจารณา 86

4.25 การเปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของความคดเหนของคณะกรรมการตรวจสอบและ ประเมนคณภาพการศกษา ทมตอเกณฑการพจารณาฯ ดานมาตรการสงเสรม มาตรฐานท 26 ตวบงชท 26.2 เปนรายเกณฑการพจารณา และโดยรวมทก เกณฑการพจารณา 87

(14)

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 4.26 การวเคราะหจดกลมค าตอบความคดเหนและขอเสนอแนะเกยวกบการประเมน

มาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการพจารณา 88 4.27 สรปมาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการพจารณา ส าหรบการประเมนคณภาพ

การศกษาภายในสถานศกษาฯ 89

(15)

สารบญแผนภม

หนา

แผนภมท 2.1 แสดงแนวทางการประเมนคณภาพการจดการศกษาอยางเปนระบบ 11 2.2 แสดงโครงสรางการประเมนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษา

สงกดองคกรปกครองสวนทองถน 12 2.3 แสดงความสมพนธระหวางการประกนคณภาพภายในกบการประเมนคณภาพภายนอก 15 2.4 แสดงการนอมน าแนวทางการทรงงานตามเบองพระยคลบาท (SAPAE) มาพฒนา

มาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการพจารณาฯ 47 3.1 แสดงขนตอนการด าเนนการวจย การพฒนามาตรฐาน ตวบงช และเกณฑการพจารณา

ส าหรบการประเมนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษาฯ 60

(16)

สารบญแผนภาพ

หนา

ภาพท 2.1 แสดงวงจรแนวทางการทรงงานในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว (SAPAE) 43