หน่วยที่ 3 การใช้งานระบบ ...krubig.cmtc.ac.th/moodle/file.php/1/Linux_howto/linux03.pdf · 2021. 3. 17. · หน่วยที่ 3การใช้งานระบบปฏิบัติการลีนุกซ์77

การจดการระบบเครอขายบนระบบปฏบตการลนกซ (Network Management on Linux Operating Systems)

หนวยท 3 การใชงานระบบปฏบตการลนกซ

สาระการเรยนร

1. การเขาระบบและออกจากระบบของปฏบตการลนกซ 2. คำสงทใชจดการเกยวกบไฟล 3. คำสงทใชจดการไดเรกทอร 4. คำสงทใชจดการเกยวกบเทอรมนล (Terminal) และ ยเซอร (User) 5. การคนหาไฟล และระบบรกษาความปลอดภยของไฟล

จดประสงคทวไป มความรความเขาใจเกยวกบ การเขาระบบและออกจากระบบปฏบตการลนกซ คำสงทใชจดการเกยวกบไฟล คำสงทใชจดการไดเรกทอร คำสงทใชจดการเกยวกบเทอรมนล และ ยเซอร การคนหาไฟล และระบบรกษาความปลอดภยของไฟล ผลการเรยนรทคาดหวง

1. บอกวธการเขาระบบและออกจากระบบปฏบตการลนกซไดถกตอง 2. บอกการใชงานคำสงทใชจดการเกยวกบไฟลบนระบบปฏบตการลนกซไดถกตอง 3. บอกการใชงานคำสงทใชจดการไดเรกทอรไดบนระบบปฏบตการลนกซไดถกตอง 4. บอกการใชงานคำสงทใชจดการเกยวกบเทอรมนลและยเซอรบนระบบปฏบตการลนกซได

ถกตอง 5. บอกการคนหาไฟลและระบบรกษาความปลอดภยของไฟลบนระบบปฏบตการลนกซได

ถกตอง

หนวยท 3 การใชงานระบบปฏบตการลนกซ 49


แบบทดสอบกอนเรยน หนวยท 3 การใชงานระบบปฏบตการลนกซ

คำชแจง 1. ใหทำเครองหมายวงกลมลอมรอบขอคำตอบทถกทสดเพยงขอเดยว 2. แบบทดสอบมจำนวน 10 ขอ ใหทำทกขอ 3. ใชเวลาในการทำแบบทดสอบ 10 นาท 1. ถาตองการดไฟลทถก Hidden File ใวจะใชคำสงใด ก. ls ข. ls -a ค. ls -l ง. dir จ. dir -a 2. คำสง mkdir มไวทำอะไร ก. ลบ file ข. สราง file ค. ลบ directory วาง ง. สราง directory จ. ลบ directory ทมหลาย ๆ directory ซอนกน 3. ถาตองการเปลยนรหสผานจะตองใชคำสงใด ก. cd ข. passwd ค. useradd ง. password จ. changepasswd 4. ขอใดคอความหมายของคำสง chmod g+w test.txt ก. จะทำการเพมสทธในการแกไขขอมลไฟล tets.txt ใหกบ Group ข. จะทำการลบสทธในการอานของผใชอน ๆ (Other) ค. จะทำการเพมสทธในการแกไขขอมลไฟล tets.txt ใหกบ Owner ง. จะทำการเพมสทธในการแกไขขอมลไฟล tets.txt ใหกบ Other จ. จะทำการเพมสทธในการอานของผใชใน Group เดยวกน 5. เมอตองการเปลยนจากผใชงานธรรมดาไปเปน root จะใชคำสงใด ก. exit ข. su –i ค. userdel -r ง. Logout จ. changeroot 6. ขนตอนแรกทจะตองทำกอนทจะเขาใชงานระบบลนกซ คออะไร ก. Open ข. Login ค. Go ง. Move

จ. Logon



7. หนาจอกราฟฟกโหมดในลนกซเรยกวา ก. Desktop ข. Terminal ค. X Windows ง. SSH จ. GPI 8. การทผดแลระบบสามารถใชวธรโมทจากระยะไกลสามารถทำผานโปรแกรมอะไร ก. REMOTE DESKTOP ข. KDE ค. GNOME ง. SSH จ. Protocol 9. เมอตองการกอปปไฟลในระบบปฏบตการลนกซตองใชคำสงอะไร ก. cp ข. file ค. mv ง. ls จ. copy 10. เมอตองการเปลยนชอไฟลในระบบปฏบตการลนกซตองใชคำสงอะไร ก. ls ข. file ค. cp ง. mv จ. mkdir



เนอหาสาระ 1. การเขาระบบและออกจากระบบปฏบตการลนกซ 1.1 การใชงานระบบปฏบตการลนกซ (Linux) ผใชงานสามารถใชงานได 2 วธ ดวยกน คอ 1.1.1 การใชงานผานทางหนาตางเทอรมนล (Terminal) วธน ผใชงานตองมการสงงานผานทางการพมพคำสงตาง ๆ ลงไปทางแปนพมพโดยการพมพคำสงตาง ๆ ลงไป (บนระบบวนโดวเรยกวา คอมมานไลน (Command Line) บางทานเรยก ดอสพรอม (DOS Prompt) ใชงานผานหนาตางเทอรมนล (Terminal) 1.1.2 การใชงานผานทางหนาตาง เอกวนโดว (X Windows) บนระบบวนโดวเรยกวาเดสทอป (Desktop) โดยหนาตาง เอกวนโดว (X Windows) ของระบบลนกซมใหเลอกใชงานหลายคายดวยกน อาท จโนม (GNOME), เคดอ (KDE) ใชงานผานหนาตางเอกวนโดว (X Windows) โดยในการใชงานจรงขนอยกบผใชงานวานยม หรอชอบวธการใชงานดวยวธใด โดยสวนใหญผดแลระบบ (Admin) มอโปรจะนยมใชแบบวธสงงานผานทางหนาตางเทอรมนล (Terminal) ซงการวธการสงผานหนาตางเทอรมนล (Terminal) มขอดคอ ผดแลระบบไมจำเปนตองไปตรวจเชคแกไขทหนาเครอง โดยผดแลระบบสามารถใชวธรโมทดแลจากระยะไกลได ซงการดแลจากระยะไกล สามารถทำผานทาง Secure Shell (SSH) ได Secure Shell (SSH) คอ โพรโทคอล (Protocol) ท ใช ในการตดตอส อสารระหวางเคร องคอมพวเตอรบนระบบเครอขายผาน พอรท ( Port) หมายเลข 22 ซงโพรโทคอล SSH มวตถประสงคหลกเพอใหผใชงานสามารถเขาควบคมหรอสงการเครองโดยไมจำเปนตองไปใชงานทหนาจอคอนโซลของเครอง ซงตองใชคำสงทเปนรปแบบของคอมมานไลน (Command Line) การเขาระบบ (Login) เปนขนตอนแรกทจะตองทำกอนทจะเขาใชงานระบบลนกซ (Linux) ได เปนระบบรกษาความปลอดภยแบบหนงของลนกซ (Linux) การทจะเขาไปใชงานไดจะตองม ชอผใช (User Name) และ รหสผาน (Password) อยบนเครอง ๆ นน ตวอยางการลอกอน แสดงไวดงรป

ภาพท 3.1 การเขาระบบแบบกราฟฟกโหมด (Graphic Mode ) บนเซนตโอเอส (CentOS)

ทมา : กฤษณะ มสข (2561)



ภาพท 3.2 การเขาระบบแบบเทกโหมด (Text Mode) บนเซนตโอเอส (CentOS)


การออกจากระบบ (Logout) นนจะทำเมอใชงานระบบเสรจเรยบรอยแลว และไมตองการทำงานอกตอไป วธการออกจากระบบ (Logout) นน แบบกราฟฟกโหมด (Graphic Mode) เลอกเมน Logout และแบบเทกโหมด (Text Mode) ใหพมพ exit หรอ logout ท prompt 1.2 การเปลยนโหมดการเขาระบบ (Run levels ดวย system)

Sysvinit Runlevel

Systemd Target Function

0 runlevel0.target, poweroff.target System halt/shutdown 1, s, single runlevel1.target, rescue.target Single-user mode 2, 4 runlevel2.target, runlevel4.target,

multi-user.target User-defined/Site-specific runlevels. By default, identical to 3.

3 runlevel3.target, multi-user.target Multi-user,non-graphical mode, text console only

5 runlevel5.target, graphical.target Multi-user, graphical mode 6 runlevel6.target, reboot.target Reboot emergency emergency.target Emergency mode



เปลยนเปนเทกโหมด (Text Mode) # systemctl set-default multi-user.target เปลยนเปนกราฟฟกโหมด (Graphic Mode) กรณตอนตดตงไดเลอก x-windows #systemctl set-default graphical.target ซงในบทนจะใหศกษาการใชคำสงทเปนคอมมานไลน (Command Line) เพอทจะไดนำไปใชงานในการจดการระบบเครอขายบนระบบปฏบตการลนกซ (Linux) 2. คำสงทใชจดการเกยวกบไฟล

2.1 ls การแสดงรายการของไฟลใน directory คำสงนจะคลายกบคำสง dir ใน DOS ใชในการแสดงรายการของไฟลตาง ๆ ทมอยใน directory Option ทนาสนใจ ไดแก -l จะแสดงผลลพธแบบ Long Format ซงจะแสดง Permission ของแฟมดวย -a จะแสดงแฟมขอมลทงหมด และ Hidden File ดงตวอยางการใชงานดงตอไปน

ls จะแสดงรายการชอไฟลออกมา ดงตวอยาง

ภาพท 3.3 รายการชอไฟลออกมาไดจากคำสง ls




ls -l จะแสดงรายการชอและรายละเอยดของไฟลออกมา ดงตวอยาง

ภาพท 3.4 รายการชอไฟลออกมาไดจากคำสง ls –l


ls -a ในระบบ Linux นนไฟลทมชอขนตนดวยจด “.” จะถอวาเปน Hidden File ซงสามารถด Hidden File เหลานนไดโดยใช Option -a ดงตวอยาง

ภาพท 3.5 รายการชอไฟลออกมาไดจากคำสง ls -a




ls -al หรอ ls -la จะแสดงรายการชอและรายละเอยดของไฟลออกมาพรอม เปน Hidden File ดงตวอยาง

ภาพท 3.6 รายการชอไฟลออกมาไดจากคำสง ls -al หรอ ls -la


ในกรณทใชคำสง ls -l แลวไฟลมจำนวนมากไมสามารถดขอมลขอไฟลได สามารถใชคำสง ls -l | more เพอดขอมลรายชอและรายละเอยดของไฟลเปนหนา ๆ ได เมอตองการดหนาตอไปใหกดคยบอรด คยไหนกไดเพอเลอนไปหนาตอไป ดงตวอยาง

ภาพท 3.7 รายการชอไฟลออกมาไดจากคำสง ls -l | more




เมอตองการใหแสดงชอไฟลทข นตนดวยตวอกษรหรอไฟลทมนามสกลเดยวกน สามารถใชคำสง ls ในการระบไฟลทตองการได เชน ls -l *.conf จะแสดงรายละเอยดของไฟลชออะไรกได แตตองมนามสกล conf ดงตวอยาง

ภาพท 3.8 รายการชอไฟลออกมาไดจากคำสง ls -l *.conf


ls -l n* จะแสดงรายละเลยดของไฟลช อทข นตนดวย n แลวตามดวยอะไรกได ดงตวอยาง

ภาพท 3.9 รายการชอไฟลออกมาไดจากคำสง ls -l n*




2.2 file ใชแสดงชนดของไฟลใน directory คำสง file จะทำการแสดงชนดของไฟลทมใน directory นนออกมา ดงตวอยาง

ภาพท 3.10 ผลจากคำสง file ทมา : กฤษณะ มสข (2561)

2.3 cp ใชในการกอปป (copy) ไฟล

รปแบบการใชคำสงนจะเหมอนกอปป (copy) ในระบบปฏบตการดอส (DOS) คอ cp [Option] ไฟลตนทาง ปลายทาง Option ทนาสนใจ ไดแก -r ทำการ copy sub-directory ดวย -v verbose แสดงผลการทำงานดวย

จดสำคญทควรสงเกตคอ ใน DOS จะใช *.* แทนไฟลทกไฟล แต *.* ใน Linux จะหมายถงไฟลทกไฟลทมเครองหมายจด “.” ใน Linux จะใช * แทนไฟลทกไฟล

เชน cp resolv.conf /tmp กอปปไฟล resolv.conf ไปเกบไวในไดเรกทอร /tmp ดงตวอยาง

ภาพท 3.11 แสดงการใชคำสง cp resolv.conf /tmp




2.4 mv ยายไฟลหรอเปลยนชอไฟล คำส งน มรปแบบการใชงานเหมอนกบคำส ง cp ทกอยางแตจะไมม Option -r เทานน เชน mv run.conf /tmp จะเปนการยายไฟล run.conf ไปยงไดเรกทอร /tmp ดงตวอยาง

ภาพท 3.12 แสดงการใชคำสง mv run.conf /tmp


เชน mv test123.conf /tmp/newname.conf จะเปนการยายไฟล run.conf ไปยงไดเรกทอร /tmp แลวเปลยนชอไฟลเปน newname.conf ดงตวอยาง

ภาพท 3.13 แสดงการใชคำสง mv test123.conf /tmp/newname.conf


2.5 rm ลบไฟล รปแบบการใชงาน คอ rm [Option] ชอไฟล Option ทนาสนใจ ไดแก -r ทำการ copy sub-directory ดวย -v verbose แสดงผลการทำงานดวย เชน ตองการลบ ไฟล run.conf ตองใชคำสง rm run.conf ดงตวอยาง

ภาพท 3.14 แสดงการใชคำสง rm run.conf




เชน ตองการลบ ไดเรกทอร mywork ตองใชคำสง rm -r mywork ดงตวอยาง

ภาพท 3.15 แสดงการใชคำสง rm -r mywork


2.6 cat ใชในการ view ไฟล คำสงนเหมอนคำสง type ใน DOS คอใชดขอมลขางในไฟล รปแบบการใชงาน cat ชอไฟล เชน ตองการดของมลไฟล resolv.conf ตองใชคำสง cat resolv.conf ดงตวอยาง

ภาพท 3.16 แสดงการใชคำสง คำสง cat resolv.conf


3. คำสงทใชจดการไดเรกทอร 3.1 pwd ใชแสดงตำแหนงไดเรกทอร (directory) ปจจบน

ตวอยางการใชงาน

ภาพท 3.17 ผลจากคำสง pwd แสดงวาอยในตำแหนงไดเรกทอร /home/kridsana




3.2 cd ใชในการเปลยนไดเรกทอร (directory) รปแบบการใชงานคอ cd ชอไดเรกทอร

ภาพท 3.18 แสดงการเปลยนไดเรกทอร ไปยงไดเรกทอร /tmp

ทมา : กฤษณะ มสข (2561) 3.3 mkdir ใชสราง directory รปแบบการใชงานคอ

mkdir [Option] ชอdirectory1 ชอdirectory2 … Option ทนาสนใจคอ -p ซงอนญาตใหเราสราง directory ไดทละหลาย ๆ ชน ดงตวอยาง mkdir -p data1/mywork

3.4 rmdir ใชลบไดเรกทอร (directory) รปแบบการใชงานจะเหมอนกบ mkdir โดย directory ทจะถกลบนนจะตองไมมไฟลหรอ directory อยภายใน ถาตองการลบ directory ทไมวางสามารถใชคำสง rm -r ได ซงจะใหผลเหมอนคำสง deltree ของระบบปฏบตการดอส (DOS)



4. คำสงทใชจดการเกยวกบเทอรมนล (Terminal) และ ยเซอร (User) 4.1 stty ใชกำหนดคณสมบตของ Terminal

คำสงนเปนคำสงเกาแกทมมากบลนกซ (Linux) สมยแรก ๆ ซงสมยนนจะใชสงทเรยกวา terminal ในการพวงเขากบเครอง เพอขอใชงาน terminal พวกนมกมอยหลากหลายรปแบบ หลายมาตรฐาน ดงน นคณสมบตตาง ๆ ของมนกจะตางดวย เชน จำนวนบรรทดท แสดงบนหนาจอ ความกวางของจอ ปมพเศษตาง ๆ ทใช ในปจจบนมกไมไดใชคำสงนแลว ยกเวนใชในการกำหนดคาปมพเศษบนแปนพมพเทานน เวลาเขาใช Linux จากทตาง ๆ กนมกจะมปม ๆ หนงบนแปนพมพททำงานไมถกตองคอปม back-space เวลากดแลวจะไมยอมลย สามารถแกไดโดยใชคำสงตอไปน stty erase <Hit the backspace key>

4.2 who ใชในการเรยกดวามใคร login อยในระบบบาง

ตวอยางการใชงาน เชน

ภาพท 3.19 ผลจากคำสง who ม user 1 คน กำลงใชงานอย คอ kridsana


4.3 passwd ใชในการเปลยนรหสใชงาน (Password) ของผใช ในบางครงอาจตองการเปลยนรหสผานใหม สามารถทำไดโดยการใชคำสง passwd ในกรณทเปนผใช (user) โดยจะใหปองรหสผานเดมกอน และจะถามรหสใหม โดยมนจะถามสองครง ใหพมพเขาไปใหเหมอนกนทงสองครง ดงตวอยาง

ภาพท 3.20 ผลจากคำสง passwd เพอเปลยนรหสใชงาน




ในกรณทเขาระบบดวยผดแลระบบ (root) การใชคำสง passwd จะสามารถเปลยนรหสใหผใชงานในระบบได ดวยไมถามรหสเดมของผใชงาน และสามารถใชในการเปลยนรหสใชงานของผดแลระบบได (root)

ตวอยาง ตองการเปลยนรหสใชงานของผใชงานทใชชอผใช kridsana สามารถใชคำสง passwd kridsana ดงตวอยาง

ภาพท 3.21 คำสง passwd เพอเปลยนรหสใชงาน ของผใชงาน kridsana


4.4 clear ใชในการลบขอความบนหนาจอ

ภาพท 3.22 หนาจอแสดงผลกอนใชคำสง clear ทมา : กฤษณะ มสข (2561)

ภาพท 3.23 หนาจอแสดงผลหลงใชคำสง clear ทมา : กฤษณะ มสข (2561)



4.5 cal ใชในการแสดงปฏทน

ภาพท 3.24 ผลจากคำสง cal ทมา : กฤษณะ มสข (2561)

สามารถกำหนด เดอนกบปทตองการแสดงได เชน cal 5 2021

ภาพท 3.25 ผลจากคำสง cal ทกำหนดเดอนกบป




หรออาจจะพมพปฏทนทงปเลยกได เชน cal 2021

ภาพท 3.26 ผลจากคำสง cal 2021 ของปฏทนทงป


4.6 alias ใชกำหนดชอเสมอนใหกบคำสง คำสงนมประโยชนคอนขางมากในกรณทมกจะตองใชคำสงคำสงหนงบอย ๆ หรอคำสงบางคำสงยาวมาก และจำไดยาก สามารถทำการตงชอเสมอนใหกบคำสงเหลานนได รปแบบการใชงาน alias ดงน alias ชอเสมอน=’คำสง’ ตวอยาง เชน alias dir=’ls -l’ ตวอยางขางตนทำใหสามารถพมพคำสง dir ไดโดยจะมความหมายเหมอนกบการพมพ ls -l



4.7 การจดการ Process

ในระบบ Linux เม อเราส งงานอะไรไป จะทำใหเกดเปน Process ข นมา แตละ Process จะมหลายเลขประจำตวของมนอย และสามารถควบคม Process เหลานได โดยใชคำสงเหลาน 4.7.1 & ใชสงใหคำสงทำงานเปน Background ถาหากวาเรามการใชงานคำสงทใชเวลาในการทำงานนาน สามารถสงใหมนทำงานเปน Background ไดโดยจะกลบมาท Linux prompt และสามารถทำงานอ นตอไปได เชน คำสง find ถาสงใหคนหาเรมตงแต root directory มกจะใชเวลาคนหานาน สามารถใชคำสงในรปแบบตอไปนในการสงใหทำงานเปน Background ได find / -name “squid.conf” -print &

4.7.2 ps ใชในการแสดงรายการ process ทกำลงทำงานอย สามารถเรยกด Process ทกำลงทำงานอยได รปแบบการใชงาน คอ ps [Option] Option ทนาสนใจ ไดแก -a แสดงทก process ทใชงานอยในระบบ -e ใชแสดงรายละเอยดของการประมวลผลทกๆตวทมอยในระบบขณะนน -f เพอใหแสดงรายละเอยดมากขน -x สามารถเลอก process ของเราทเปน owned ได คำสง ps ซงจะใหผลดงตวอยาง

ภาพท 3.27 ผลจากคำสง ps ทมา : กฤษณะ มสข (2561)



คำสง ps -A ซงจะใหผลดงตวอยาง

ภาพท 3.28 ผลจากคำสง ps -A


คำสง ps -x ซงจะใหผลดงตวอยาง

ภาพท 3.28 ผลจากคำสง ps -x ทมา : กฤษณะ มสข (2561)



4.7.3 kill ยกเลกการทำงานของ process สามารถยกเลก process ของเราทกำลงทำงานอยได โดย ขนแรกจะตองทราบ PID ของ Process นนกอน โดยใชคำสง ps เมอไดเลข PID มาแลว ตอไปกใชคำสง kill ในการหยดการทำงาน เชน

kill 201 จากตวอยางขางตน คำสงหรอ process ทม PID เปน 33 จะหยดทำงานทนท

4.8 Piping Piping เปนวธการนำเอาผลลพธทไดจากคำสงหนงไปประมวลผลกอนทจะแสดงออกมา การ pipe นนจะใชเครองหมาย Vertical bar “|” ตามทายคำสงหนง ๆ แลวตามดวยชอโปรแกรมทตองการ ซงโปรแกรมทนาสนใจไดแก 4.8.1 more ใชในการแสดงผลทละหนา

จะใชเมอมคำสงทแสดงผลออกมามากจนเกนหนงหนาจอ ทำใหมองไมเหนผลลพธในตอน ตน ๆ ยกตวอยาการใชงาน more เชน

ls -l |more cat /etc/passwd | more ตวอยางแรกจะใหผลเหมอนกบการใช dir /p ใน DOS นนคอแสดงรายการไฟล

ออกมาทละหนา สวนตวอยางทสองเปนการแสดงขอความขางในไฟลทชอ /etc/passwd ออกมาทละหนา 4.8.2 grep ใชในการคนหาคำทตองการ มนใช grep เมอตองการผลเพยงบางบรรทดจากผลทงหมดทคำสงใด ๆ สรางออกมา เชน ls -l | grep kridsana cat /etc/passwd | grep user1

ตวอยางแรกเปนการเลอกแสดงผลเฉพาะบรรทดทมคำวา kridsana อยเทานน ซงบรรทดทแสดงผลออกมา อาจมคำวา kridsana อยในชอไฟล หรอ อาจเปนชอ หรอ กลม กได สวนตวอยางทสองมนจะแสดงผลเฉพาะบรรทดทมคำวา user1 ออกมา

4.8.3 wc ใชในการนบจำนวนบรรทด, คำ และตวอกษร จะใช wc เมอตองการนบจำนวน บรรทด, คำ หรอตวอกษรของผลลพธ เชน

ภาพท 3.29 ผลจากคำสง wc ทมา : กฤษณะ มสข (2561)



ตวอยางขางตน ผลลพธทไดออกมาคอจำนวนบรรทดท ls -l แสดงออกมา 175 ตามดวย 1600 ซงเปนจำนวนคำ และ 9836 คอจำนวนตวอกษร

4.8.4 sort ใชในการเรยงผลลพธ

ตองการใหผลลพธทไดจากคำสงหนงมการเรยงลำดบกอนหลง เราจะใช sort เชน ลองดผลลพธทไดจากการใชคำสง ls ทวไป

ภาพท 3.30 ผลจากคำสง ls -l




ถาหากวาตองการใหมนเรยงตามชอไฟลจะใช

ภาพท 3.31 ผลจากคำสง sort


ตวอยางขางตนใช sort +n โดย n คอหมายเลข Column ทตองการเรยน โดยเรมนบจากซายมาขวา มนจะเรมนบจาก 0 และใชชองวางเปนตวแบบ Column ในตวอยางเปนการเรยงจากนอยไปมาก ถาตองการเรยงจากมากไปนอยสามารถทำไดโดยเพม Option -r เขาไป

โดยปกตแลว ผดแลระบบจะเปนคนกำหนด Shell เรมตนใหกบผใช ถาตองการเปลยน Shell เรมตน จะตองบอกใหผดแลระบบเปลยนให จรง ๆ แลว สามารถเรยกใช Shell ใหมทบ Shell เดมไดเลย แตมนจะเปนการเปลองหนวยความจำ เพราะเปนการเรยกใช Shell ซอนเปนชน ๆ ถาตองการเปลยนใช Shell ใหมแทน Shell เดมเลย จะตองใชคำสง exec ชวย ดงเชนตวอยาง

csh exec sh



คำสงแรกเปนการเรยกใช C Shell ซอนทบ Shell เดม สวนคำสงทสองเปนการเรยกใช Broune Shell แทนท Shell เดม

4.9 Shell กบตวแปร Environment Shell เปนสวนทเช อมตอ Kernel เขากบ โปรแกรมของผใช โดย Shell นนจะมใหเลอกใชอยหลายตวแลวแตความพอใจของผใช แต Shell ทเปนทนยมนนมอย 3 ตว ดวยกนคอ Broune Shell (sh), Korn Shell (ksh) และ C Shell (csh) สำหรบ Broune Shell นนเปน Shell ดงเดมทใชมาตงแตสมยแรก ๆ และยงคงเปนทนยมใชกนอย สวน Shell หลงนน C Shell จะเปนทนยมมากกวา 4.9.1 การตงคาตวแปร Environment ตวแปร Environment นนเปนตวแปรทมกถกใชโดยโปรแกรมตาง ๆ เพอใหทราบถงสถานะและรายละเอยดของสภาวะแวดลอมขณะนนกอนทำงาน เชน ชนดของจอภาพ (Terminal Type), ชอผใช, ตำแหนง directory ปจจบน เปนตน สารมารถกำหนดคาตวแปรเหลานไดโดยการใชคำสงในรปแบบตอไปน สำหรบ Broune และ Korn Shell: export ตวแปร=คา สำหรบ C Shell: set ตวแปร=คา ยกตวอยา เชน export TERM=vt100 set term=vt100

ตวอยางขางตนเปนการตงคาชนดของจอภาพ (Terminal) ใหเปนชนดทมชอวา vt100 โดยคำสงแรกใชกบ Broune, Korn สวนคำสงทสองใชกบ C Shell

4.9.2 Start-up Files ถาตองการใหมการตงคาตวแปร Environment หรอทำคำสงอะไรบางอยางทก

ครงท Login เขาระบบ สามารถทำไดโดยเขยนคำสงเหลานนไวใน Start-up File ซงคลาย ๆ กบไฟล Config.sys และ Autoexec.bat ใน DOS โดยไฟลทจะใชคอ

สำหรบ Broune Shell: .profile สำหรบ C Shell: .login กบ .cshrc สำหรบ Korn Shell: .profile กบไฟลทตงคาไวในตวแปร ENV

ใน C Shell นนม Start-up File อย 2 ไฟล .login จะทำงานทกครงทเรา login เขามา สวน .cshrc นนจะทำงานทกครงทมการเรยก Shell ใหมขนมา นนคอเมอเรา login ครงแรก ไฟล .login และ .cshrc จะทำงานทงค แตถาเรยก C Shell ขนมาใหม เฉพาะไฟล .cshrc จะทำงาน ใน Kroon Shell สามารถสรางไฟลททำหนาทคลายไฟล .cshrc ไดโดยกำหนดชอไวในตวแปรชอ ENV เชน

export ENV=$HOME/.kshrc



คำสงขางตนเปนการกำหนดใหไฟลทชอ .kshrc ทอยใน directory บานของผใช เปนไฟลทจะทำงานทกครงทมการเรยก Korn Shel

5. คำสงการคนหาไฟลและระบบรกษาความปลอดภยของไฟล

5.1 find คนหาไฟล คำสงนเปนคำสงทใชในการคนหาไฟลทตองการ โดยมรปแบบการใชงาน ดงน find <starting directory> [-name “ชอไฟล”] [-print] ตวอยาง เชน find / -name “squid.conf” -print คำสงขางตนเปนคำสงทใชในการคนหาไฟล squid.conf เรมตนคนหาจาก root directory เมอพบแลวใหพมพออกมาบนจอดวย 5.2 which แสดงตำแหนงของไฟลทเรยกใช คำสงนใชแสดงตำแหนงของไฟลททำการเรยกใช มรปแบบการใชงาน ดงน which file-name ตวอยาง เชน which ls คำสงขางตนจะทำการแสดงตำแหนงของไฟล ls วาอยใน directory ใด 5.3 chmod ใชกำหนดสทธการใชงานไฟล คำสงนสามารถใชในการกำหนดสทธของผใชกลมตาง ๆ ในระบบทมตอไฟล ๆ หนงได โดยปกตกลมของผใชในมมมองของผใชคนหนง ๆ จะมอย 3 กลมดวยกนคอ

• เจาของ (Owner) คอผทสรางไฟลนนขนมา • กลม (Group) ใน Linux สามารถกำหนดกลมผใชขนมาได ผใชทอยใน

กลมเดยวกนมกจะมสทธในการใชงานไฟลของเพอนรวมกลมแตกตางจากผใชทไมไดอยในกลมนน ๆ

• ผอน (Other) คอผใชทไมไดเปนเจาของ และ ไมไดอยกลมเดยวกบเจาของ สทธตาง ๆ ทผใชสามารถกำหนดใหกบไฟลไดมอย 3 อยางดวยกนคอ

• Read คอสทธในการอานขอมลไฟล • Write คอสทธในการแกไขขอมลในไฟล (ไมใชสทธในการลบไฟล) • Execute คอสทธในการเรยกใชงานไฟล

ผใชสามารถกำหนดสทธทงสามอยางนใหกบผใชแตละกลมไดวาตองการใหทำอะไรไดและทำอะไรไมได สามารถเรยกดสทธของไฟลไดจากคำสง ls -l ดงน



ภาพท 3.32 ผลจากการเรยกดสทธของไฟลไดจากคำสง ls -l


ชดของตวอกษรทางซายสดคอสวนทแสดงไฟล permission หรอสทธการใชงานไฟล ตวอกษรเหลานแบงออกเปน 3 กลม ตามชนดของผใชขางตน และแตละกลมกมตวอกษร 3 ตว ใชในการแสดงสทธทผใชในกลมนนม

ภาพท 3.33 ชดของตวอกษรแสดงสทธทผใช


จากรปขางต นต วอ กษรแตละตวม ความหมายดงน r=read, w=write และ x=execute การเปลยนสทธของไฟลนนสามารถทำไดโดยใชคำสง chmod ซงจะมรปแบบการใชงานดงน

chmod [u/g/o]<+/-><r/w/> file-name ตวอยาง เชน chmod g+w test.txt chmod o-r test.txt chmod +x test.txt



ตวอยางแรกจะทำการเพมสทธในการแกไขขอมลไฟล tets.txt ใหกบ group สวนคำสงทสองจะทำการลบสทธในการอานของผใชอน ๆ (Other) และคำสงทสามจะเพมสทธในการใชงานไฟล test.txt ใหกบผใชทง 3 กลม

ดงทไดกลาวไปขางตนสทธ write ของไฟลนนไมใชสทธทกำหนดวาผใชสามารถลบไฟลนนทงไดหรอไม การจะดวาผใชใด ๆ สามารถลบไฟลใดทงไดหรอไมจะตองดทสทธของผ ใชใน directory นน ๆ เชน ถาไฟล test.txt อยใน directory ทชอ guest กจะตองดสทธทกำหนดไวใหกบ directory นน เชน ถาสทธของ directory เปน r w x r – x - - แสดงวาเจาของไฟลจะสามารถลบไฟลทงได สวน group จะไมสามารถลบได เชนเดยวกบผใชอน ๆ (Other) ซงไมสามารถแมแตจะอานขอมลใน directory น (ไมมสทธในการอาน)

5.4 chown เปลยนเจาของไฟล

ไฟลแตละไฟลในระบบ Linux จะตองมเจาของกลม โดยสามารถดชอเจาของและกลมของไฟลใด ๆ ไดโดยใชคำสง ls -l เชน

ภาพท 3.34 ผลจากการเรยกดสทธของไฟลไดจากคำสง ls -l


ในตวอยางจากภาพท 3.34 ไฟล ectundelete.tar.gz มเจาของเปน kridsana และอยใน

กลม users สามารถเปลยนชอเจาของไฟลโดยใชคำสง chown โดยมรปแบบ ดงน chown new-owner file-name เชน chown guest ectundelete.tar.gz ตวอยางขางตนนเปนการเปลยนเจาของไฟล ectundelete.tar.gz ไปเปนผใชทม

login name วา guest เฉพาะเจาของไฟลเทานนทจะทำแบบนได ขอควรระวงในการใชคำสงนคอเมอเปลยนชอเจาของไปแลว จะเสยสทธในการเปน

เจาของไฟล ๆ นนไปทนทและจะไมสามารถเปลยนชอเจาของใหกลบมาเปนของเราได จะตองใหเจ าของคนใหมเปล ยนใหเท าน น ทำใหบางคร งไมสามารถใชงานไฟล ๆ น นได เช น ไฟล ectundelete.tar.gz ขางตนเมอเปลยนเจาของไปแลวจะทำใหไมสามารถ แกไขขอมลไฟล ๆ นได นอกจากจะเปน Super User (root)



5.5 chgrp เปลยน group ของไฟล คำสงนใชในการเปลยน group ทไฟลหนง ๆ เปนสมาชกอย รปแบบการใชงานก

เหมอนกบคำสง chown เชน chgrp student linux.pdf คำสงขางตนเปนการเปลยนกลมทไฟล linux.pdf เปนสมาชกไปเปนกลมทชอวา

student กลมทเปลยนไปนนจะตองมอยจรง โดยสามารถดไดวาเครอง ๆ นมกลมอะไรอยบางโดยดจากไฟล /etc/group (cat /etc/group)

สรป การใชงานระบบปฏบตการลนกซ (Linux) ผใชงานสามารถใชงานได 2 วธ คอการใชงานผานหนาตางเทอรมนล (Terminal) โดยใชคำสงแบบคอมมานไลน (Command Line) และการใชงานผานทางหนาตางเอกวนโดว (X Windows) หรอเรยกวาเดสทอป (Desktop) การเขาระบบ (Login) เปนขนตอนแรกทจะตองทำกอนทจะเขาใชงานระบบลนกซ (Linux) เปนระบบรกษาความปลอดภยของระบบปฏบตการลนกซ หนาจอการเขาระบบของปฏบตการลนกซมอย 2 แบบ คอ การเขาระบบแบบกราฟฟกโหมด (Graphic Mode) และการเขาระบบแบบเทกโหมด (Text Mode) การออกจากระบบ (Logout) นนจะทำเมอใชงานระบบเสรจเรยบรอยแลว และไมตองการทำงานอกตอไป วธการออกจากระบบ (Logout) น น แบบกราฟฟกโหมด (Graphic Mode) เล อกเมน Logout และ แบบเทกโหมด (Text Mode) ใหพมพ exit หรอ logout ท Prompt คำส งท ใชงานในระบบปฏบตการลนกซ (Linux) เรยกวาคำส งคำสงยนกซ ซ งจะมการแบงกลมคำสงดงตอไปน คำสงจดการเกยวกบไฟล มคำสงดงตอไปน ls แสดงรายการของไฟลใน directory file แสดงชนดของไฟลใน directory cp ใชในการกอปป (copy) ไฟล mv ยายไฟลหรอเปลยนชอไฟล rm ลบไฟล cat ใชในการ view ไฟล คำสงทใชจดการไดเรกทอร pwd ใชแสดงตำแหนงไดเรกทอร (director) ปจจบน cd ใชในการเปลยนไดเรกทอร (director) mkdir ใชสรางไดเรกทอร (director) rmdir ใชลบไดเรกทอร (director) คำสงทใชจดการเกยวกบเทอรมนล (Terminal) และ ยเซอร (User) stty ใชกำหนดคณสมบตของเทอรมนล (Termininal)



who ใชในการเรยกดวามใคร login อยในระบบบาง passwd ใชในการเปลยนรหสใชงาน (Password) ของผใช clear ใชในการลบขอความบนหนาจอ cal ใชในการแสดงปฏทน alias ใชกำหนดชอเสมอนใหกบคำสง ps ใชในการแสดงรายการ Process ทกำลงทำงานอย kill ใชในการยกเลกการทำงานของ Process more ใชในการแสดงผลทละหนา grep ใชในการคนหารคำทตองการ wc ใชในการนบจำนวนบรรทด คำ และตวอกษร sort ใชในการเรยงผลลพธ คำสงคนหาไฟลและระบบรกษาความปลอดภยของไฟล find คนหาไฟล which แสดงตำแหนงของไฟลทเรยกใช chmod ใชกำหนดสทธการใชงานไฟล chown เปลยนเจาของไฟล chgrp เปลยนกลม (group) ของไฟล



แบบฝกหด หนวยท 3 การใชงานระบบปฏบตการลนกซ

คำชแจง 1. ใหตอบคำถามพรอมทงอธบาย 2. แบบฝกหดมจำนวน 5 ขอ 3. ใชเวลาในการทำแบบฝกหด 15 นาท จดประสงคเชงพฤตกรรม : บอกวธการลอกอน/ลอกเอาทเขาระบบปฏบตการลนกซไดถกตอง 1. จงบอกวธการลอกอน/ลอกเอาทเขาระบบปฏบตการลนกซ (5 คะแนน) ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................................ .................................................................................................................................. .............................. ................................................................................................................................................................ จดประสงคเชงพฤตกรรม : บอกการใชงงานคำสงทใชจดการเกยวกบไฟลบนระบบปฏบตการลนกซไดถกตอง 2. จงบอกการใชงานคำสงทใชจดการเกยวกบไฟลบนระบบปฏบตการลนกซดงตอไปน (6 คะแนน) 1) คำสง ls ……………………………………………………………………………………………………………….. 2) คำสง file ……………………………………………………………………………………………………………… 3) คำสง cp ……………………………………………………………………………………………………………… 4) คำสง mv……………………………………………………………………………………………………………… 5) คำสง rm……………………………………………………………………………………………………………… 6) คำสง cat……………………………………………………………………………………………………………… จดประสงคเชงพฤตกรรม : บอกการใชงานคำสงทใชจดการ directory บนระบบปฏบตการลนกซไดถกตอง 3. จงบอกการใชงานคำสงทใชจดการ directory บนระบบปฏบตการลนกซ ดงตอไปน (4 คะแนน) 1) คำสง pwd ………………………………………………………………………………………………………….. 2) คำสง cd ……………………………………………………………………………………………………………… 3) คำสง mkdir ………………………………………………………………………………………………………… 4) คำสง rmdir …………………………………………………………………………………………………………



จดประสงคเชงพฤตกรรม : บอกการใชงานคำสงทใชจดการเกยวกบ Terminal และ User บนระบบปฏบตการลนกซไดถกตองได 4. จงบอกการใชงานคำสงทใชจดการเกยวกบ Terminal และ User บนระบบปฏบตการลนกซ ดงตอไปน (6 คะแนน) 1) คำสง stty …………………………………………………………………………………………………………… 2) คำสง who …………………………………………………………………………………………………………… 3) คำสง passwd ……………………………………………………………………………………………………… 4) คำสง clear…………………………………………………………………………………………………………… 5) คำสง cal …………………………………………………………………………………………………………… 6) คำสง alias …………………………………………………………………………………………………………… 7) คำสง ps …………………………………………………………………………………………………………… 6) คำสง kill ……………………………………………………………………………………………………………… จดประสงคเชงพฤตกรรม : บอกการคนหาไฟล และระบบรกษาความปลอดภยของไฟลบนระบบปฏบตการลนกซไดถกตอง 5. จงบอกการคนหาไฟล และระบบรกษาความปลอดภยของไฟลบนระบบปฏบตการลนกซ ดงตอไปน (5 คะแนน) 1) คำสง find …………………………………………………………………………………………………………… 2) คำสง which ………………………………………………………………………………………………………… 3) คำสง chmod ……………………………………………………………………………………………………… 4) คำสง chown………………………………………………………………………………………………………… 5) คำสง chgrp…………………………………………………………………………………………………………… หมายเหต เกณฑการใหคะแนน

ถกตองและครบถวน ใหไดคะแนน เตม ถกตองแตไมครบถวน ใหไดคะแนน ครงหนงของคะแนนเตม ไมถกตอง ใหไดคะแนน ศนย



แบบทดสอบหลงเรยน หนวยท 3 การใชงานระบบปฏบตการลนกซ

คำชแจง 1. ใหทำเครองหมายวงกลมลอมรอบขอคำตอบทถกทสดเพยงขอเดยว 2. แบบทดสอบมจำนวน 10 ขอ ใหทำทกขอ 3. ใชเวลาในการทำแบบทดสอบ 10 นาท 1. ถาตองการดไฟลทถก Hidden File ใวจะใชคำสงใด ก. dir ข. dir -a ค. ls ง. ls -l จ. ls -a 2. คำสง mkdir มไวทำอะไร ก. สราง directory ข. ลบ directory ทมหลาย ๆ directory ซอนกน ค. ลบ directory วาง ง. สราง file จ. ลบ file 3. ถาตองการเปลยนรหสผานจะตองใชคำสงใด ก. cd ข. useradd ค. passwd ง. password จ. changepasswd 4. ขอใดคอความหมายของคำสง chmod g+w test.txt ก. จะทำการเพมสทธในการแกไขขอมลไฟล tets.txt ใหกบ Group ข. จะทำการลบสทธในการอานของผใชอน ๆ (Other) ค. จะทำการเพมสทธในการแกไขขอมลไฟล tets.txt ใหกบ Owner ง. จะทำการเพมสทธในการแกไขขอมลไฟล tets.txt ใหกบ Other จ. จะทำการเพมสทธในการอานของผใชใน Group เดยวกน 5. เมอตองการเปลยนจากผใชงานธรรมดาไปเปน root จะใชคำสงใด ก. exit ข. su –i ค. userdel -r ง. Logout จ. changeroot 6. ขนตอนแรกทจะตองทำกอนทจะเขาใชงานระบบลนกซ คออะไร ก. Logon ข. Login ค. Go ง. Move

จ. Open



7. หนาจอกราฟฟกโหมดในลนกซเรยกวา ก. Desktop ข. Terminal ค. X Windows ง. SSH จ. GPI 8. การทผดแลระบบสามารถใชวธรโมทจากระยะไกลสามารถทำผานโปรแกรมอะไร ก. Protocol ข. KDE ค. SSH ง. GNOME จ. REMOTE DESKTOP 9. เมอตองการกอปปไฟลในระบบปฏบตการลนกซตองใชคำสงอะไร ก. ls ข. file ค. cp ง. mv จ. copy 10. เมอตองการเปลยนชอไฟลในระบบปฏบตการลนกซตองใชคำสงอะไร ก. ls ข. file ค. cp ง. mv จ. mkdir



เอกสารอางอง

วภา เพมทรพย (2543). คมอตดตงและใชงาน Linux Red Hat6. กรงเทพฯ : โปรวชน. อนนนท สหพทกษเกยรต (2540). Unix การใชงานเบองตน. ภาควชาวศวกรรมคอมพวเตอร คณะวศวกรรมศามสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

Documents

หน่วยที่ 3 การใช้งานระบบ ...krubig.cmtc.ac.th/moodle/file.php/1/Linux_howto/linux03.pdf · 2021. 3. 17. · หน่วยที่ 3การใช้งานระบบปฏิบัติการลีนุกซ์77