โปรแกรม ArcGISkmcenter.rid.go.th/kmc09/data/5/ArcGis.pdf · หน้า |1 รวบรวมและจัดท ำโดย @ฝำยระบบสำรสนเทศภูมิศำสตร์

คมอการฝกอบรม โปรแกรม ArcGIS

โดย...ฝายระบบสารสนเทศภมศาสตร ศนย เทคโนโลยสารสนเทศและการส อสาร กรมชลประทาน

สารบญ บทท 1 ความรทวไปเกยวกบระบบสารสนเทศภมศาสตร……………………………………………………. 1 บทท 2 การใชงานและเครองมอตาง ๆ ของโปรแกรม ArcGIS……………………………………………. 7 บทท 3 การก าหนดมาตราสวนแผนทและโปรเจคชน………………………………………………………... 18 บทท 4 การจดการขอมลเชงพนท……………………………………………………………………………..……. 26 บทท 5 การสรางและแกไขขอมล……………………………………………………………………………………. 43 บทท 6 การวเคราะหขอมล Vector……………………………………………………….………………………. 51 บทท 7 การจดท าแผนท Layout …………………………………………………………………………………. 61

หนา |1

รวบรวมและจดท ำโดย @ฝำยระบบสำรสนเทศภมศำสตร ศนยเทคโนโลยสำรสนเทศและกำรสอสำร กรมชลประทำน

บทท1 ความรทวไปเกยวกบระบบสารสนเทศภมศาสตร

ความหมายของค าวา "ระบบสารสนเทศภมศาสตร" ( Geographic Information System : GIS )

ระบบสำรสนเทศ ภมศำสตร หรอ Geographic Information System : GIS คอกระบวนกำรท ำงำนเกยวกบขอมลในเชงพนทดวยระบบคอมพวเตอร ทใชก ำหนดขอมลและสำรสนเทศ ทมควำมสมพนธกบต ำแหนงในเชงพนท เชน ทอย บำนเลขท สมพนธกบต ำแหนงในแผนท ต ำแหนง เสนรง เสนแวง ขอมลและแผนทใน GIS เปนระบบขอมลสำรสนเทศทอยในรปของตำรำงขอมล และฐำนขอมลทมสวนสมพนธกบขอมลเชงพนท (Spatial Data) ซงรปแบบและควำมสมพนธของขอมลเชงพนททงหลำย จะสำมำรถน ำมำวเครำะหดวย GIS และท ำใหสอควำมหมำยในเรองกำรเปลยนแปลงทสมพนธกบเวลำได เชน กำรแพรขยำยของโรคระบำด กำรเคลอนยำย ถนฐำน กำรบกรกท ำลำย กำรเปลยนแปลงของกำรใชพนท ฯลฯ ขอมลเหลำน เมอปรำกฏบนแผนทท ำใหสำมำรถแปลและสอควำมหมำย ใชงำนไดงำย

GIS เปนระบบขอมลขำวสำรทเกบไวในคอมพวเตอร แตสำมำรถแปลควำมหมำยเชอมโยงกบสภำพภมศำสตรอนๆ สภำพทองท สภำพกำรท ำงำนของระบบสมพนธกบสดสวนระยะทำงและพนทจรงบนแผนท ขอแตกตำงระหวำง GIS กบ MIS นนสำมำรถพจำรณำไดจำกลกษณะของขอมล คอ ขอมลทจดเกบใน GIS มลกษณะเปนขอมลเชงพนท (Spatial Data) ทแสดงในรปของภำพ (graphic) แผนท (map) ทเชอมโยงกบขอมลเชงบรรยำย (Attribute Data) หรอฐำนขอมล (Database)กำรเชอมโยงขอมลทงสองประเภทเขำดวยกน จะท ำใหผใชสำมำรถทจะแสดงขอมลทงสองประเภทไดพรอมๆ กน เชนสำมำรถจะคนหำต ำแหนงของจดตรวจวดควนด ำ - ควนขำวไดโดยกำรระบชอจดตรวจ หรอในทำงตรงกนขำม สำมำรถทจะสอบถำมรำยละเอยดของ จดตรวจจำกต ำแหนงทเลอกขนมำ ซงจะตำงจำก MIS ทแสดงภำพเพยงอยำงเดยว โดยจะขำดกำรเชอมโยงกบฐำนขอมลทเชอมโยงกบรปภำพนน เชนใน CAD (Computer Aid Design) จะเปนภำพเพยงอยำงเดยว แตแผนทใน GIS จะมควำมสมพนธกบต ำแหนงในเชงพนททำงภมศำสตร คอคำพกดทแนนอน ขอมลใน GIS ทงขอมลเชงพนทและขอมลเชงบรรยำย สำมำรถอำงองถงต ำแหนงทมอยจรงบนพนโลกไดโดยอำศยระบบพกดทำง ภมศำสตร (Geocode) ซงจะสำมำรถอำงองไดทงทำงตรงและทำงออม ขอมลใน GIS ทอำงองกบพนผวโลกโดยตรง หมำยถง ขอมลทมคำพกดหรอมต ำแหนงจรงบนพนโลกหรอในแผนทเชน ต ำแหนงอำคำร ถนน ฯลฯ ส ำหรบขอมล GIS ทจะอำงองกบขอมลบนพนโลกไดโดยทำงออมไดแก ขอมลของบำน(รวมถงบำนเลขท ซอย เขต แขวง จงหวด และรหสไปรษณย) โดยจำกขอมลทอย เรำสำมำรถทรำบไดวำบำนหลงนมต ำแหนงอย ณ ทใดบนพนโลก เนองจำกบำนทกหลงจะมทอยไมซ ำกน

(ทมำขอมล : http://www.gisthai.org )

http://www.gisthai.org/

หนา |2


องคประกอบของ GIS ( Components of GIS ) องคประกอบ หลกของระบบ GIS จดแบงออกเปน 5 สวนใหญ ๆ คอ อปกรณคอมพวเตอร (Hardware) โปรแกรม (Software) ขนตอนกำรท ำงำน (Methods) ขอมล (Data) และบคลำกร (People) โดยมรำยละเอยดของแตละองคประกอบดงตอไปน 1. อปกรณคอมพวเตอร คอ เครองคอมพวเตอรรวมไปถงอปกรณตอพวงตำง ๆ เชน Digitizer, Scanner, Plotter, Printer หรออน ๆ เพอใชในกำรน ำเขำขอมล ประมวลผล แสดงผล และผลตผลลพธของกำรท ำงำน

2. โปรแกรม คอชดของค ำสงส ำเรจรป เชน โปรแกรม Arc/Info, MapInfo ฯลฯ ซงประกอบดวยฟงกชน กำรท ำงำนและเครองมอทจ ำเปนตำง ๆ ส ำหรบน ำเขำและปรบแตงขอมล, จดกำรระบบฐำนขอมล, เรยกคน, วเครำะห และ จ ำลองภำพ 3. ขอมล คอขอมลตำง ๆ ทจะใชในระบบ GIS และถกจดเกบในรปแบบของฐำนขอมลโดยไดรบกำรดแล จำกระบบจดกำรฐำนขอมลหรอ DBMS ขอมลจะเปนองคประกอบทส ำคญรองลงมำจำกบคลำกร

4. บคลากร คอ ผปฏบตงำนซงเกยวของกบระบบสำรสนเทศภมศำสตร เชน ผน ำเขำขอมล ชำงเทคนค ผดแลระบบฐำนขอมล ผเชยวชำญส ำหรบวเครำะหขอมล ผบรหำรซงตองใชขอมลในกำรตดสนใจ บคลำกรจะเปนองคประกอบทส ำคญทสดในระบบ GIS เนองจำกถำขำดบคลำกร ขอมลทมอยมำกมำยมหำศำลนน กจะเปนเพยงขยะไมมคณคำใดเลยเพรำะไมไดถกน ำไปใชงำน อำจจะกลำวไดวำ ถำขำดบคลำกรกจะไมมระบบ GIS 5. วธการหรอขนตอนการท างาน คอวธกำรทองคกรนน ๆ น ำเอำระบบ GIS ไปใชงำนโดยแตละ ระบบแตละองคกรยอมควำมแตกตำงกนออกไป ฉะนนผปฏบตงำนตองเลอกวธกำรในกำรจดกำรกบปญหำทเหมำะสมทสด ส ำหรบของหนวยงำนนน ๆ เอง หนาทของ GIS ( How GIS Works ) ภำระหนำทหลก ๆ ของระบบสำรสนเทศภมศำสตรควรจะมอยดวยกน 5 อยำงดงน 1. การน าเขาขอมล (Input) กอนทขอมลทำงภมศำสตรจะถกใชงำนไดในระบบสำรสนเทศภมศำสตร ขอมลจะตองไดรบกำรแปลง ใหมำอยในรปแบบของขอมลเชงตวเลข (digital format) เสยกอน เชน จำกแผนทกระดำษไปสขอมลใน รปแบบดจตอลหรอแฟมขอมลบนเครองคอมพวเตอรอปกรณทใชในกำรน ำเขำเชน Digitizer Scanner หรอ Keyboard เปนตน 2. การปรบแตงขอมล (Manipulation) ขอมลทไดรบเขำสระบบบำงอยำงจ ำเปนตองไดรบกำรปรบแตงใหเหมำะสมกบงำน เชน ขอมลบำงอยำงมขนำด หรอสเกล (scale) ทแตกตำงกน หรอใชระบบพกดแผนททแตกตำงกน ขอมลเหลำนจะตองไดรบกำรปรบใหอยใน ระดบเดยวกนเสยกอน

หนา |3


3. การบรหารขอมล (Management) ระบบจดกำรฐำนขอมลหรอ DBMS จะถกน ำมำใชในกำรบรหำรขอมลเพอกำรท ำงำนทมประสทธภำพในระบบ GIS DBMS ทไดรบกำรเชอถอและนยมใชกนอยำงกวำงขวำงทสดคอ DBMS แบบ Relational หรอระบบจดกำรฐำนขอมลแบบสมพทธ (DBMS) ซงมหลกกำรท ำงำนพนฐำนดงนคอ ขอมลจะถกจดเกบ ในรปของตำรำงหลำย ๆ ตำรำง 4. การเรยกคนและวเคราะหขอมล (Query and Analysis) เมอระบบ GIS มควำมพรอมในเรองของขอมลแลว ขนตอนตอไป คอ กำรน ำขอมลเหลำนมำใชใหเกด ประโยชน เชน

- ใครคอเจำของกรรมสทธในทดนผนทตดกบโรงเรยน ? - เมองสองเมองนมระยะหำงกนกกโลเมตร ? - ดนชนดใดบำงทเหมำะส ำหรบปลกออย ? หรอ ตองมกำรสอบถำมอยำงงำย ๆ เชน ชเมำสไปในบรเวณทตองกำรแลวเลอก (point and click) เพอสอบถำมหรอเรยกคนขอมล นอกจำกนระบบ GIS ยงมเครองมอในกำรวเครำะห เชน กำรวเครำะหเชงประมำณคำ (Proximity หรอ Buffer) กำรวเครำะหเชงซอน

(Overlay Analysis) เปนตน หรอ ตองมกำรสอบถำมอยำงงำย ๆ เชน ชเมำสไปในบรเวณทตองกำรแลวเลอก (point and click) เพอสอบถำมหรอเรยกคนขอมล นอกจำกนระบบ GIS ยงมเครองมอในกำรวเครำะห เชน กำรวเครำะหเชงประมำณคำ (Proximity หรอ Buffer) กำรวเครำะหเชงซอน (Overlay Analysis) เปนตน 5. การน าเสนอขอมล (Visualization) จำกกำรด ำเนนกำรเรยกคนและวเครำะหขอมล ผลลพธทไดจะอยในรปของตวเลขหรอตวอกษร ซงยำกตอกำรตควำมหมำยหรอท ำควำมเขำใจ กำรน ำเสนอขอมลทด เชน กำรแสดงชำรต (chart) แบบ 2 มต หรอ 3 มต รปภำพจำกสถำนทจรง ภำพเคลอนไหว แผนท หรอแมกระทงระบบมลตมเดยสอตำง ๆ เหลำนจะท ำใหผใชเขำใจควำมหมำยและมองภำพของผลลพธทก ำลงน ำเสนอไดดยงขน อก ทงเปนกำรดงดดควำมสนใจของผฟงอกดวย

หนา |4


ลกษณะขอมลภมศาสตร (Gcographic Features) ปรำกฏกำรณ หรอวตถตำงๆ ทอยรอบๆ ตวเรำ

• สภำพแวดลอมทำงธรรมชำต • สภำพแวดลอมทมนษยสรำงขน

แสดงลงบนแผนท ดวย • จด (Point) • เสน (line) • พนท (Area หรอ Polygon) • ตวอกษร (Text)

อธบำยลกษณะสงทปรำกฏ ดวย • ส (Color) • สญลกษณ (Symbol) • ขอควำมบรรยำย (Annotation)

ทตง (Location) ลกษณะขอมลภมศำสตรจะตองแสดงถงทตงทำงภมศำสตรและทตงสมพนธของสถำนทหรอสงตำงๆ บนโลก แผนท และ ขอมลเชงพนท แผนท คอ สงทแสดงลกษณะของผวโลก ทงทเปนอยตำมธรรมชำตและทมนษยสรำงขนโดยแสดงลงบนพนรำบ อำศยกำรยอสวนใหเลกลงตำมขนำดทตองกำรและใชเครองหมำยหรอสญลกษณแทนสงทปรำกฏอย บนผวโลก ขอมลเชงพนท (Spatial data) มสวนประกอบ 2 สวน คอ

ขอมลเชงภำพ (Graphic data) สำมำรถแทนไดดวย 2 รปแบบพนฐำน - ขอมลแบบเวกเตอร (Vector format) - ขอมลแบบแรสเตอร (Rastor format)

ขอมลอรรถธบำย (Attribute data) เปนขอควำมอธบำยทมควำมสมพนธกบขอมลเชงภำพเหลำนน เชน ชอถนน, ลกษณะ พนผว และจ ำนวนชองทำงวงของเสนถนนแตละเสน เปนตน

ลกษณะขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร โลกมควำมสลบซบซอนมำกเกนกวำทจะเกบขอมลทงหมดเกยวกบโลกไวในรปขอมลดวยระบบคอมพวเตอร จงตองเปลยนปรำกฏกำรณบน ผวโลกจดเกบในรปของตวเลขเชงรหส (digital form) โดยแทนปรำกฏกำรณเหลำนนดวยลกษณะทำงภมศำสตรทเรยกวำ Feature ประเภทของ Feature ลกษณะทำงภมศำสตรทเปนตวแทนของปรำกฏกำรณทำงภมศำสตรบนโลกแผนท กระดำษบนทกต ำแหนงทำงภมศำสตรและแทนสงตำงๆ บนโลกทเปนลำยเสนและพนทดวยสญลกษณแบบ จด เสน พนทและตวอกษร ในระบบสำรสนเทศภมศำสตรจะใช feature ประเภทตำงๆ ในกำรแทนปรำกฏกำรณโดยแบงออกเปน 3 กลม คอ จด (Point) เสน (Arc) และพนท (Polygon)

หนา |5


• จด (Point) ลกษณะทำงภมศำสตรทมต ำแหนงทตงเฉพำะเจำะจง หรอมเพยงอยำงเดยว สำมำรถแทนไดดวยจด (Point Feature) เชน หมดหลกเขต บอน ำ จดชมวว จดควำมสง อำคำร ตก สงกอสรำง ขอพจารณาเกยวกบมาตราสวน มำตรำสวนแผนทจะเปนตวก ำหนดวำจะแทนปรำกฏกำรณบนโลกดวยจดหรอไม ตวอยำงลกษณะทำงภมศำสตรทเปนจด เชน บน แผนทโลก มำตรำสวนเลกจะแทนคำทตงของเมองดวยจด แมวำในควำมเปนจรงเมองนนจะครอบคลมพนทจ ำนวนหนงกตำม ในขณะเดยวกนบนแผนทมำตรำสวนท ใหญขนเมองดงกลำวจะปรำกฏเปนพนท และแตละอำคำรจะถกแทนคำดวยจด ขอมลคาพกดของจด - คำพกด x, y 1 ค แทนต ำแหนงของจด - ไมมควำมยำวหรอพนท

• เสน (Arc) ลกษณะทำงภมศำสตรทวำงตวไปตำมทำงระหวำงจด 2 จด จะแทนดวยเสน (Arc Feature)

ตวอยำงลกษณะทำงภมศำสตรทเปนเสน เชน ล ำน ำ ถนน โครงขำยสำธำรณปโภค เสนชนควำมสง ขอจ ากดเกยวกบเสน( Arc)

Arc 1 เสน ม Vertex ไดไมเกน 500 Vertex โดย vertex ล ำดบท 500 จะเปลยนเปน node และเรมตน เสนใหมดวยกำร identifier คำใหมโดยอตโนมต ขอมลคาพกดของ Arc - Vertex (คำพกด x, y คหนงบน arc) เปนตวก ำหนดรปรำงของ arc - arc หนงเสนเรมตนและจบลงดำน Node - arc ทตดกนจะเชอมตอกนท Node - ควำมยำวของ arc ก ำหนดโดยระบบคำพกด

• พนท (Polygon) ลกษณะทำงภมศำสตรทมพนทเดยวกนจะถกลอมรอบดวยเสนเพอแสดงขอบเขต ตวอยำงขอมลทเปนพนท ไดแก เขตต ำบล อ ำเภอ จงหวด ขอบเขตอทยำนแหงชำต เขตน ำทวม ขอพจารณาเกยวกบมาตราสวน มำตรำสวนของแหลงทมำของขอมลจะเปนตวก ำหนดกำรแทนปรำกฏกำรณบนโลกแหงควำมเปนจรงดวย point หรอ polygon ตวอยำง เชน อำคำรบนมำตรำสวนขนำดใหญ เชน 1 : 4,000 เปน polygon ทถกก ำหนดขน โดยขอบเขตอำคำร บนแผนท 1 : 50,000 ทมำตรำสวนเลก อำคำรจะแสดงดวยจด ขอมลคาพกดของ Polygon - polygon จะประกอบดวย arc ตงแต 1 เสนขนไป แตม 1 Label point - ม Label point 1 point อยภำยในพนทปดและใชในกำรแยกแยะแตละ polygon ออกจำกกน

หนา |6


เทคนคและวธการน าเขาขอมล กำรน ำเขำ ขอมล (Input data) เปนกระบวนกำรบนทกขอมลเขำสคอมพวเตอร กำรสรำงฐำนขอมลทละเอยด ถกตอง เปนสงส ำคญอยำงยงในกำรปฏบตงำนดวยระบบสำรสนเทศภมศำสตรซงจ ำ เปนตองมกำรประเมนคณภำพขอมล ทจะน ำเขำสระบบในเรองแหลงทมำของขอมล วธกำรส ำรวจขอมลมำตรำสวนของแผนท ควำมถกตอง ควำมละเอยด พนททขอมลครอบคลมถงและปทจดท ำขอมล เพอประเมนคณภำพ และคกเลอกขอมลทจะน ำเขำสระบบฐำนขอมล การน าเขาขอมลเชงพนท ส ำหรบขนตอนกำรน ำเขำขอมลเชงพนทอำยท ำไดหลำยวธ แตทนยมท ำกนในปจจบนไดแก กำรดจไทซ (Digitize) และกำรกวำดตรวจ (Scan) ซงทง 2 วธตำงกมขอด และขอดอยตำงกนไปกลำวคอกำรน ำเขำขอมลโดยวธกวำดตรวจจะมควำมรวดเรว และ ถกตองมำกกวำวธกำรเขำขอมลแผนทโดยโตะดจไทซและเหมำะส ำหรบงำนท มปรมำณมำก แตกำรน ำเขำขอมลโดยกำรดจไทซจะสนเปลองคำใชจำยนอยกวำและเหมำะ ส ำหรบงำนทมปรมำณนอย กำรใชเครองอำนพกด (Digitizer) เปนกำรแปลงขอมลเขำสระบบโดยน ำแผนทมำตรงบนโตะ และก ำหนดจดอำงอง (control point) อยำงนอยจ ำนวน 4 จด แลวน ำตวชต ำแหนง (Cursor) ลำกไปตำมเสนของรำยละเอยดบนแผนท กำรใชเครองกวำดภำพ (Scanner) เปนเครองมอทวดควำมเขมของแสงทสะทอนจำกลำยเสนบนแผนท ผลลพธเปนขอมลในรปแบบแรสเตอร (raster format) ซงเกบขอมลในรปของตำรำงกรดสเหลยม (pixel) คำควำมคมชดหรอควำมละเอยดมหนวยวดเปน DPI : dot per inch แลวท ำกำรแปลงขอมลแรสเตอร เปนขอมลเวกเตอร ทเรยกวำ Raster to Vecter conversion ดวยโปรแกรม GEOVEC for Microstation หรอ R2V การน าเขาขอมลเชงบรรยาย ขอมลเชงบรรยำยทจ ำแนกและจดหมวดหมแลว น ำเขำสระบบฐำนขอมลดวยแปนพมพ (Keyboard) ส ำหรบโปรแกรม PC ARC/Info จะจดเกบขอมลในรปแบบของ dBASE ดวยค ำสง Tables สวนโปรแกรมจดกำรฐำนขอมลแบบ Relational data base ทวๆ ไปบนเครอง PC เชน Foxpro, Access หรอ Excel จ ำเปนตองแปลงขอมลใหเขำอยในรปของ DBF file กอนกำรน ำเขำส PC ARC/Info

หนา |7


บทท2 การใชงานและเครองมอตาง ๆ ของโปรแกรม ArcGIS

โปรแกรม ArcGIS เปนชดโปรแกรมประยกตระบบสำรสนเทศภมศำสตรชดโปรแกรมหนง ซงใชในกำรจดกำรขอมลภมสำรสนเทศ เพอตอบสนองควำมตองกำรกำรใชงำนของหนวยงำนตำง ๆ ทงภำครฐและเอกชน สถำนศกษำ ฯลฯ ผลตและจดจำหนำยโดยบรษท ESRI จำกด องคประกอบของ ArcGIS ประกอบดวย ArcGIS for Desktop, ArcGIS for Server, ArcGIS for Mobile และ ArcGIS Online ดวยศกยภำพของ ArcGIS สำมำรถสรำงจดกำร วเครำะห และแสดงผลขอมลภมสำรสนเทศทง 2 มตและ 3 มตไดอยำงสะดวกรวดเรว โดยผใชสำมำรถสรำงแผนทและวเครำะหขอมลไดดวย ArcGIS for Desktop แตหำกตองกำรเผยแพรขอมลเหลำนใหแกหนวยงำนอนๆ กสำมำรถท ำไดโดยงำยและสะดวกรวดเรวผำน ArcGIS for Server และ ArcGIS Online ทมควำมปลอดภยสง สำมำรถก ำหนดสทธกำรเขำถงขอมลได ทงนส ำหรบสวนผใชงำนสำมำรถเรยกใชงำนบรกำรแผนทตำงๆ เหลำนไดโดยผำน Desktop Application หรอ Web Application แมในภำคสนำมกยงสำมำรถเรยกใชงำนผำน ArcGIS for Mobile ได โดยระบบ ArcGIS นนไดรบกำรออกแบบใหสำมำรถท ำงำนเชอมโยงตอกนไดอยำงสมบรณภำยใตระบบเดยวกน

องคประกอบของ ArcGIS

ArcGIS ทกประเภทจะประกอบดวยโปรแกรมประยกต 3 โปรแกรมดวยกนคอ ArcCatalog ArcMap และ ArcToolbox ซงโปรแกรมประยกตทงสำมสำมำรถเชอมโยงกนในลกษณะ interact ทงจำกขอมล GIS แผนท และเครองมอตำง ๆ ArcCatalog ใชเพอเขำถง สรำงฐำนขอมล และปรบแก metadata สวน ArcMap เหมำะสำหรบแสดง ปรบแก สบคนขอมล และสรำงเอกสำรแผนท สำหรบ ArcToolbox เหมำะสำหรบวเครำะหทำงภมศำสตร มเครองมอและเครองมอวเศษส ำหรบชวยในกำรวเครำะหและแปลงประเภทขอมล

หนา |8


ArcMap ใชส ำหรบแสดงภำพ ปรบแกขอมลเชงพนท สรำงแผนท กรำฟ และรำยงำน ฐำนขอมล GIS จะแสดงบนแผนททเรยกวำชนขอมล (Layer) ในแตละชนขอมล จะแยกเปนขอมลแตละประเภททจดเกบ สวนบรเวณ Table of Content (TOC) ของ ArcMap จะแสดงรำยกำรของชนขอมลบนแผนท

ArcCatalog เปนโปรแกรมประยกตทใชตดตอกบฐำนขอมล มประสทธภำพหลกคอ มควำมสำมำรถเลอกเสนทำงขอมล (browse) ดโครงสรำงกำรจดเกบขอมล (organize) จ ำหนำยจำยแจกเอกสำรแผนทหรอขอมล หนำกำกของ ArcCatalog มลกษณะคลำยกบ Windows Explorer แตตำงกนทสำมำรถเรยกดขอมล แผนท และเมตะดำตำ (metadata) ได

หนา |9


ArcToolbox เปนเครองมอชวยในกำรวเครำะหขอมล GIS ขนสง เชน กำรแปลงระบบพกด หรอแปลงประเภทขอมลจำกชนดตำง ๆ ไปเปน Geodatabase ดวยกำรท ำงำนแบบ drag and drop ท ำใหสำมำรถลำกชอและเสนทำงของขอมลจำก ArcCatalog ไปยง ArcToolbox ได

เรมตนใชงานโปรแกรม ArcGIS

หลงจำกตดตงโปรแกรม ArcGIS เรยบเรยบแลว สำมำรถเรยกใชงำนไดดวยวธกำรตอไปน คลกเมำสทปม Start เลอกคำสง Program > ArcGIS > ArcMap เพอเปดโปรแกรม

หนา |10


ระบบการท างานของโปรแกรม ArcGIS หนำตำงแรกทโปรแกรมแสดงเปนกำรเลอกกำรใชงำนครงแรก ผใชสำมำรถเลอกใชงำนตำม

ตองกำรโดยมเงอนไขกำรใชดงน A new empty map สรำง Project แลวกด OK

Browse for maps.. เปนกำรเปดแฟม Project ทมอยแลวขนมำใชงำน

สวนประกอบของ ArcMap

หนำตำงกำรท ำงำนหลกของโปรแกรม ArcGIS

หนา |11


• Menu Bar เมนหลก เปนเมนคำสงทควบคมกำรท ำงำนของ Project

• Button Bar คอ สวนทอยใต Menu bar เปนปมทใชเพอใหสะดวกตอกำรเขำถงคำสงตำงๆ อยำงรวดเรว

• Tools Bar คอ สวนทอยดำนลำง Button Bar ทบรรจรปภำพตำงๆ เพอใหสะดวกตอกำรใชงำน โดย

สำรบญของ Tools Bar จะเปลยนไปตำมสงทอยในหนำตำง View ท Activeอยถำตองกำรทรำบวำปมไหนใชท ำอะไรกใหใชลกศรชไปยงเครองมอนนกจะปรำกฏค ำอธบำยสนๆ ดำนลำง

• Status Bar คอ สวนทอยดำนลำงสด ของโปรแกรม ArcMap ซงจะบอกสถำนกำรณทำงำนของโปรแกรมในขณะนนTable

ไอคอนหรอปม (button) ค าสง ซงมกลมค ำสงทส ำคญ คอ Zoom In ใชขยำยภำพออกโดยกำรก ำหนดขอบเขตพนททตองกำร Zoom Out ใชยอภำพเขำโดยกำรก ำหนดขอบเขตพนททตองกำร Fixed Zoom In ขยำยแผนทจำกหนำจอทละสเตป Fixed Zoom Out ยอแผนทจำกหนำจอทละสเตป Pan ใชเมำสจบเลอนแผนทเคลอนยำยไปตำแหนงทตองกำร Full Extent ขยำยแผนทเตมพนทของหนำตำง View

Go Back Previous Extent ใชยอนกลบไปแสดงภำพกอนหนำน Go To Next Extent ใชแสดงภำพในหนำถดไป

Select Features ใชสำหรบเลอกขอมล Clear Selected Features ยกเลกบรเวณทไดวำดแนวเขตไว Select Elements กำรใชเมำสเลอกต ำแหนงของวตถในแผนท Identify ใชส ำหรบดค ำอธบำยใน Theme ตำงๆ ทแสดง Find ใชส ำหรบคนหำขอมลทตองกำร

Go To XY กำรก ำหนดคำพกดทแสดงต ำแหนงในแผนท

Measure ใชส ำหรบวดระยะในแผนท โดยผลกำรวดแสดงเปน 2 สวน คอ

หนา |12


1. สวน Segment Length คอ ควำมยำวของจดสดทำยทลำกมำยงจดสดทำยทตองกำรวด 2. สวน Length คอ ควำมยำวของเสนทงหมดทลำกในกำรวดระยะทำงครงนน

Hot Link ใชส ำหรบเชอมโยงขอมลแผนทกบขอมลอนๆ เชน โปรแกรม Script ขอมลภำพ และขอมลทเปนค ำอธบำย

หนำตำงกำรท ำงำนของโปรแกรม

เมนค าสงหลก (main menu)

เมนค าสงแฟม (File) เปนค ำสงใชงำนเกยวกบกำรจดกำร Project เชน กำรสรำงใหม กำรเปดใช กำรปด กำรจดเกบ และกำรจดเกบเปนชออน

รำยกำรค ำสงยอยของเมนค ำสงแฟม (File)

หนา |13


เมนค าสงวนโดร ( Window) เปนรำยกำรคำสงควบคมกำรท ำงำนของหนำตำงทเปดใชงำนประกอบดวยค ำสง ดงน Overview : กำรท ำงำนของพนทวำอยสวนไหน

Magnifier : กำร Zoom พนทโดยกำรก ำหนดเปอรเซนตได Viewer : กำรก ำหนดมำตรำสวนโดยกำรเลอก Table of Contents : กำรปด-เปดขอบหนำตำงของ Layers Catalog : เปดหนำตำงของ ArcCatalog Search : เปดหนำตำงของ Search

กำรเรยกใชค ำสงแถบเครองมอตำง ๆ สำมำรถเรยกใชโดย เลอกทเมน Customize >> เลอก

Toolbars >> และเลอกแถบเครองมอทตองกำรใชงำน

กำรเรยกใชค ำสงแถบเครองมอ

การเพมและลบชนขอมล (Add and remove layers) กำรเพมชนขอมลหรอกำรน ำเขำขอมล (Add data) สำมำรถเปดขอมลได 4 วธ ดงน 1. คลกลำกชนขอมลทตองกำรจำก ArcCatalog ไปยงกรอบขอมล (Data Frame) หรอพนทแสดงผลขอมล (Display Area) ของ ArcMap ไดทนท ทงนควรปรบหนำตำงใหสำมำรถมองเหนไดทง 2 โปรแกรม เชน นำเขำชนขอมล PRPVINCE_ 2012 จำก pathทจดเกบขอมลท ArcCatalog โดยคลกทไฟลนน ๆ คำงไวแลวลำกมำปลอยใน ArcMap

หนา |14


2. คลกไอคอน Add data บนแถบเครองมอ Standard Toolbar จะปรำกฏหนำตำง Add เลอกขอมลทตองกำร จำกนนคลกปม Add ดงรป

3. คลกขวำ Layers (Data Frame) เลอก Add Data ในหนำตำง Add Data ใหเลอกขอมลทตองกำร จำกนนคลกปม Add

หนา |15


4. คลกทเมน File เลอก Add Data ใหเลอกขอมลทตองกำร จำกนนคลกปม Add

การแสดงหรอไมแสดงชนขอมล ทหนำตำงของ Table of Contents จะแสดงชนขอมลของเรำทเรำไดท ำกำรน ำเขำมำแลว วธกำรแสดงชนขอมลกแคคลกเครองหมำย ในชองสเหลยมหนำชนขอมลทเรำตองกำรแสดงแตถำเรำไมตองกำรจะแสดงชนขอมล กแคน ำเครองหมำย ออกจำกชองสเหลยมหนำชนขอมลนน

การลบชนขอมล (Remove Layer) ท ำไดโดยคลกเมำสขวำทชนขอมลนน จะปรำกฏกลองเครองมอ เลอกแถบ Remove ชนขอมลนนกจะหำยไป (แตจะไมมผลตอชนขอมลจรงทเกบไวในระบบ) หำกตองกำรลบหลำยๆ ชนขอมลพรอมกน ใหเลอกหลำยๆขอมล โดยกดปม Ctrl พรอมกำรคลกเลอกชนขอมลทตองกำรลบ จำกนนคลกขวำบนชนขอมลทเลอกไวชนใดชนหนงเพอเรยกเมนลดขนมำ จำกนนเลอกค ำสง Remove ชนขอมลนจะลบออกจำก TOC

หนา |16


การตง Relate Path กำรเลอก Relate Path จะไปท File>Map Document Properties

Relate Path ไมใชเรองส ำคญ แตมนชวยประหยดเวลำและลดปญหำจกจกไดมำกในกรณทตองยำยโฟลเดอรบรรจ ไฟลงำนของ ArcGIS เพรำะถำเรำไมตง Relate Path ไว ตวโปรแกรม ArcGIS จะจดจ ำต ำแหนงทตงไฟลอยำงเชน c:\Users\PC\Documents\ArcGIS\Grid\rivers.shp ถำเรำยำยไดเรกทอร ArcGIS ไปไวต ำแหนงอน เชนยำยไปไดรฟ D หรอเอำ external hard disk โปรแกรม ArcGIS จะหำไฟลชอ rivers.shp ไมเจอ เพรำะจ ำต ำแหนงทตงแบบคงท กำร ใช Relate Path จะชวยใหโปรแกรม ArcGIS จ ำเพยงโฟลเดอรทเกบทงหมด (มขอแมวำเรำตองเกบทงหมดไวในโฟลเดอรเดยวกน โดยจะใสโฟลเดอรยอยเทำใดกได) เมอเรำยำยโฟลเดอรทเกบทงหมดนนไปทไหน กจะยงหำไฟลเจอ เชนในกรณนโปรแกรมจะจ ำต ำแหนงแค ArcGIS\Grid\rivers.shp กรณทตองเคลอนยำยไฟลระหวำงคอมพวเตอร กำรท ำแบบนจะชวยลดปญหำไดมำก สงส ำคญทตองจ ำกคอ ไฟลท เปนโปรเจคต จะตองอยในโฟลเดอรหลกทเรำเกบไฟลดวย ไฟล โปรเจคตจะเปนนำมสกล .mxd หลกส ำคญคอ ควรจะสรำงโฟลเดอรตำงหำกขนมำ 1 โฟลเดอรซงจะเกบไฟลทใชงำนไวในโฟลเดอรน จะจดระเบยบโดยเพมโฟลเดอรยอยเทำใดกได แตไฟลโปรเจคตควรจะอยในโฟลเดอรหลก

หนา |17


การจดเกบ Project กำรท ำงำนกบ ArcMap จะท ำงำนกบเอกสำรแผนท (Map Document) ซงเอกสำรแผนทแต

ละเอกสำรสำมำรถมไดหลำยกรอบขอมล (Data Frame) และเอกสำรแผนทจะมไฟลนำมสกลเปน .mxd วธกำร Save ใหคลก File menu ท Menu bar เลอก Save Asจะปรำกฏหนำตำง Save As ซงจะเปนกำรระบ Directory ทจะเกบ Project เลอกPath ทเรำตองกำรเกบ

ขอมล แลวพมพชอ File name แลวคลกท Save

กำรจดเกบ Project

หนา |18


บทท 3 การก าหนดมาตราสวนแผนทและโปรเจคชน

มาตราสวนแผนท (Map Scale) มำตรำสวนแผนท คอ อตรำสวนระหวำงระยะทำงในแผนทกบระยะทำงจรงในภมประเทศ

กำรจดกำรมำตรำสวนแผนท ( Map scale management ) กำรก ำหนด Map Scale ใหสำมำรถใชงำนได โดยคลกทเมน View > Data Frame Properties จะปรำกฏหนำตำง Data Frame Properties

บนหนำตำง Data Frame Properties ใหเลอกทแทบ General - เปลยนหนวยในชอง Map ทกรอบของ Units ใหเปนหนวยทตองกำร เชน Meters - เปลยนหนวยในชองของ Display ทกรอบของ Units ใหเปนหนวยทตองกำร แตโดยสวนใหญจะใชหนวยเดยวกบหนวยในชอง Map คลก OK การเพมมาตราสวนทใชงานบอยๆ กำรเพมมำตรำสวนใหอยถำวร เพอเรยกใชไดสะดวก โดยคลกท <Customize This List> จะปรำกฏหนำตำง Scale Setting

หนา |19


เพมมำตรำสวนทตองกำร โดยพมพ 50000 และคลกปม Add ในรำยกำรดำนลำงจะปรำกฏมำตรำสวน 1:50,000 เพมเขำมำยงรำยกำร และคลกปม OK จะปรำกฏมำตรำสวน 1:50,000 จะปรำกฏชอง Map Scale ทสำมำรถท ำกำรเปลยนคำ Scale ไดโดยเลอกเปลยนคำ Scale ทชอง Map Scale

การก าหนดโปรเจคชน (Define Projection) ชนขอมลแผนทหรอภำพรำสเตอรทยงไมมพกดภมศำสตร คอ เปน Unknow สำมำรถก ำหนดระบบพกดใหแกชนขอมลดวยเครองมอ Define Projection

- เปดหนำตำง ArcToolBox > Data Management Tools > Projections and

Transformations > ดบเบลคลกบน Define Projection

- ในหนำตำง Define projection ชอง Input เลอก ชนขอมลทตองกำรก ำหนดคำพกด ชอง

Coordinate system เลอกคำพกด UTM –WGS 1984 Zone 47 เสรจแลวกด OK

หนา |20


- ก ำหนดคำระบบพกด โดยเลอก Select >> Projected Coordinate System >>เลอก UTM >>เลอก WGS 1984 >> Northern Hemisphere >> WGS 1984 UTM Zone 47N.prj เมอตงคำหมดแลวคลก OK >> OK

การแปลงระบบพกดภมศาสตร หรอ โซน (Projection)

กำรแปลงขอมลใหเปนระบบพกดภมศำสตรเดยวกน จะท ำใหสำมำรถวเครำะหขอมลในเชงพนทไดอยำงถกตอง

เปดชนขอมลทตองกำรแปลงระบบพกด คลกขวำทชนขอมล เลอก Properties-->ดขอมล คำพกดไดวำเปนคำพกดอะไร?

หนา |21


คลกเมน Arc Toolbox >> Data Management tool >> Projection transformations เลอกProject

เลอกคำพกดทตองกำรแปลง เชน UTM –WGS 1984 Zone 47 เสรจแลวกด OK

การแปลงพนหลกฐาน (Datum Transformation)

ประเทศไทยใชพนหลกฐำนหรอ Datum ม 2 ชนดทใช คอ Indian 1975 จะเปนZone 47 N หรอ 48 N ขนอยกบตวแผนท แตปจจบนพนหลกฐำนนไดถกยกเลกไปแลวเปลยนมำใช WGS 1984 แตกยงมขอมลเกำบำงตวทใช Indian 1975

ต ว อย ำ ง ใ น ภ ำพค อ น ำ เ ข ำ ช น ข อ ม ล Bangkok_Indian1975UTM47N แล ะ Province_WGS84UTM47N ขยำยเขำไปดจะพบวำขอบของชนขอมลทงสองซอนทบกนไมสนท เนองจำกขอมลมระยะหำงกนมำกประมำณ 300-400 เมตร เพรำะฉะนนตองแปลงพนหลกฐำน

หนา |22


โดยไปท View >> Data Frame Properties

จำกนนไปทแถบCoordinate Systems แลวไปท Folder ทชอวำ Layers ในชองของ Select a

Coordinate Systems

หนา |23


ในตว Layers จะเปนขอมลทเรำเปดไว คอขอมล Bangkok และ Province เนองจำกตองแปลงระบบพกดของ Bangkok ทเปน Indian 1975 ใหเปน UTM WGS 1984 ซงตองเลอกระบบพกดของ Province เมอเลอกเสรจแลวใหไปทค ำสง Transformations…

จะปรำกฏหนำตำง Geographic Coordinate System Transformations ขนมำ ในชอง Convert from (ตองกำรเปลยนจำก) : ซงคอ GCS_Indian_1975 สวนชอง Into (จำก Into ทเลอก): ซงคอ GCS_WGS_1984 จำกนนคลกท New...

หนา |24


จะปรำกฏหนำตำง New Geographic Transformation ขนมำ

โดยหนำตำงนจะเปนกำรใหตรวจสอบอกครง ในชอง Source GCS คอ ขอมลเดมกคอ Indian

1975 และชอง Target GCS หรอวำเปำหมำย กคอ WGS 1984 จำกนนในชอง Parameters**

(ส ำคญ) คอคำทจะตองกรอกลงไป ซงจะแบงเปนคำ แกน X ,Y, Z ซงคำตวเลขทจะตองกรอกลงไปเปนระยะทำงของพกดของแกนแตละแกน เพอทจะใหยดหรอตรงกลบไปทระบบพกด WGS 1984 เพรำะจำกเดมเปน Indian 1975 จะเหนไดวำระยะทำงจะชดหรอ Over lab กน เพรำะฉะนนตวเลขทจะกรอกลงไปจะท ำให Bangkok กลบมำเปน WGS 1984 ใหซอนทบกนสนทกบตว Province โดยคำของแกน X ในชอง Value ทจะตองกรอกลงไป แกน X จะตองใสคำคอ 206 สวนแกน Y คอ 837 และแกน Z คอ 295 คำตวเลขทกรอกไปทงหมดนเปนคำคงท ถำตองกำรจะแปลงจำก Indian 1975 เปน WGS 1984 กกรอกตวเลขตำมน แตถำตองกำรจะแปลงจำก WGS 1984 เปน Indian 1975 ใสเครองหมำยลบน ำหนำตวเลขทงสำมตว ถำตวเลข OK ทงหมดแลว กด OK >>OK >> OK

หนา |25


ขอมลกจะซอนทบกนสนท

ซงในกำรแปลง Datum ในตว Bangkok เปนกำรแปลงแบบชวครำว ถำตองกำรจะใหคงระบบ

พกดนไว ตองท ำกำร Export ออกไป โดยไปคลกขวำท Bangkok >> Data >> Export Data… เลอก Folder ตงชอแลวกกด Save

หนา |26


บทท 4 การจดการขอมลเชงพนท

การจดการขอมลพนทดวย ArcCatalog ArcCatalog เปนโปรแกรมทใชตดตอฐำนขอมล มควำมสำมำรถเลอกเสนทำงขอมล (Browse) ดโครงสรำงกำรจดเกบขอมล (Organize) กำรเขำถงขอมลทำไดโดยกำรคลก Connect to Folder แลวเลอกก ำหนดต ำแหนงทจดเกบขอมลหรอโฟลเดอรทตองกำรใชงำน นอกจำกนยงสำมำรถดรำยละเอยดของขอมล หรอ Metadata รวมถงกำรจดกำรขอมลไดงำยและสะดวกอกดวย การสรางการเชอมโยงโฟลเดอรใหม (Create a new folder connection) เปดหนำตำง ArcCatalog ขนมำ หำก ArcCatalog ไมมFolder ทเรำตองกำรท ำงำน สำมำรถConnect เพมขนมำใหมได โดยคลกทปม Connection Folder

หรอคลกขวำบน Catalog เลอก Connect to Folder เลอก Path ทเกบขอมล แลวกด OK

หนา |27


การสราง Shapefile - เปด ArcCatalog แลวท ำกำรคลกขวำบนโฟลเดอรทตองกำรสรำง Shapefile เลอก New >> Shapefile จะปรำกฏหนำตำงกำรสรำงShapefile กรอกรำยละเอยด Name : ใสชอชนขอมล Featuer Type : เลอกประเภทขอมลทตองกำรสรำง

- ก ำหนดระบบพกดใหกบชนขอมลโดยกดปม Edit จะปรำกฏหนำตำง Spatial Reference Properties >> เลอกระบบพกดทตองกำรก ำหนดใหกบ Shapefile แลวกด OK

หนา |28


การจดการขอมลตาราง Attribute กำรแสดงตำรำงขอมลรำยละเอยดของชนขอมลนน โดยคลกเมำสขวำทชนขอมลนน จะปรำกฏกลองเครองมอ เลอกแถบ Open Attribute Table จะปรำกฏตำรำงขอมลคลำยตำรำง Excel ซงสำมำรถท ำกำรเลอก เพม พมพ สงออกขอมล และอนๆ

การสอบถามขอ (Query Data) ตวด ำเนนกำรทใชในกำรคนหำขอมลมหลำยประเภท ไดแก ตวด ำเนนกำรทำงคณตศำสตร (Arithmetic operators) ใชในกรณทมกำรค ำนวณทำงคณตศำสตร โดยอำจเปนกำรค ำนวณระหวำงฟลดและตวเลข ประกอบดวย * คณ , / หำร , + บวก , - ลบ ตวด ำเนนกำรกำรเปรยบเทยบ (Comparison operators) สวนใหญใชในกำรสอบถำมขอมลตวเลข แตในบำงครงสำมำรถใชในกำรสอบถำมขอควำม (ตวอกษร) แบบเรยงล ำดบ ประกอบดว = เทำกบ , <> ไมเทำกบ , > มำกกวำ , >= มำกกวำ หรอ เทำกบ , < นอยกวำ , <= นอยกวำ หรอ เทำกบ ตวเชอมนพจน (Combining expressions) ในบำงครงทมกำรตงเงอนไขแบบซบซอน ซงตองมนพจนหรอประโยคตงแต 2 ประโยคขนไป จงจ ำเปนทจะตองใชตวเชอม ประกอบดวย AND และ OR หรอ ในบำงครงใช NOT น ำหนำนพจนหรอประโยค หรอน ำหนำตวด ำเนนกำรในกรณทตองกำรคนขอมลทตรงขำมกบประโยคนน ๆ NOT ไม

กำรสอบถำมขอมลจำก Navigation Tool

ใชเครองมอ Identify ในตวอยำง น ำเขำขอมล AMPHOE คลกค ำสง Identify แลวน ำมำคลกทแผนท จะมหนำตำงแสดงขอมลของอ ำเภอนนขนมำ

หนา |29


เมอน ำเมำทมำคลกบรเวณพนทในขอมลอ ำเภอใดอ ำเภอหนง จะปรำกฏหนำตำง Identify ขนมำแสดงลำยละเอยดของขอมลอ ำเภอนนๆ

คลกทเครองมอ Go to XY ซงจะอยในแถบเครองมอ Tools

เมอคลกเครองมอ จะปรำกฏณหนำตำง Go to XY ขนมำ เพอใหเรำใสคำพกดเพอคนหำขอมลในต ำแหนงนน

กำรแสดงเฉพำะขอมลทเลอก (Definition query) โดยใชหนำตำง Query builder และภำษำ SQL โดยกำรคลกขวำทชนขอมล แลวเลอก>> Properties จะปรำกฏหนำตำง Layer Properties >> Definition query >> Query Builder (เปนหนำตำงในกำรปอนค ำสงSQL เพอคนหำขอมล)

หนา |30


ท ำกำรปอนค ำสงโดยกำรดบเบลคลกทรำยกำรฟลดในชอง Query Builder เมอใสค ำสงเสรจแลวใหกด Verify เพอตรวจสอบควำมถกตองของค ำสง แลวกด OK

กำรสอบถำมขอมลโดยใช Select by Attribute และภำษำ SQL เปดชนขอมลขนมำ แลวคลกขวำทชนขอมล >>เลอก Open Attribute Table จะปรำกฏหนำตำง Table ขนมำ

กำรสอบถำมขอมลแบบ Select by Attribute สำมำรถท ำได 3 วธ คอ 1) ไปท Table Option >> Select by Attribute

หนา |31


2)ไปท Selection >> Select by Attribute

3) คลกทปม Select by Attribute

เมอท ำกำรเปด Select by Attribute กจะปรำกฏหนำตำง Select by Attribute ขนมำ ใหท ำกำรปอนค ำสงSQL เพอคนหำขอมล แลวกด >> Apply >> OK

หนา |32


เมอกด show selected record (ทำงดำนลำงซำยมอในหนำตำง Table) กจะปรำกฏขอมลทเลอกขนมำ

การดคาสถตของขอมลทเลอก ไปทเมน Selection >> Statistics..

หรอ เปดตำรำงAttribute ขนมำ คลกขวำ ทฟลดทตองกำรดคำทำงสถต แลวเลอก Statistics..

หนา |33


จะแสดงหนำตำง Statistics ซงจะมคำทำงสถตของชนขอมล และแสดงกรำฟคำของขอมล

การเพมฟลดในตาราง Attribute เปดตำรำง Attribute ขนมำ คลกปม Table Option เลอก Add Field

จะปรำกฏหนำตำง Add Field ท ำกำรก ำหนด Field Properties แลวกด OK

หนา |34


ผลลพธทได ดงรป

การค านวณพนท เปดตำรำง Attribute ขนมำ ใหท ำกำรสรำงฟลดใหมเพอใชส ำหรบกำรเกบคำพนททไดจำกกำรค ำนวณ คลกขวำทฟลดทสรำงขนมำ เลอก Calculate Geometry

จะปรำกฏหนำตำง Calculate Geometry

หนา |35


ในชอง Property : เลอกรปแบบกำรค ำนวณ ใหเลอก Area ก ำหนดหนวยของคำในกำรค ำนวณ แลวกด OK จะไดผลลพธ ดงรป

การค านวณคาในฟลด ในกำรจดเกบขอมลของประเทศไทย โดยสวนใหญขอมลพนทจะมหนวยเปนไร แตกำรค ำนวณพนทจำกโปรแกรม จะมหนวยเปน ตำรำงเมตร จงจ ำเปนตองกำรกำรค ำนวณคำในฟลด ตวอยำง การค านวณคาพนทใหเปนไร เปดตำรำง Attribute คลกขวำทฟลดทตองกำรค ำนวณคำ เลอก Field Calculate

หนา |36


จะปรำกฏหนำตำง Field Calculate

คลกเลอกฟลดทตองกำรน ำคำมำค ำนวณ ซงจะปรำกฎใน Expression box ในตวอยำงตองกำรค ำนวณคำทมหนวยเปนตำรำงเมตร ใหมหนวยเปน ไร จงตองใชคำทเปน ตำรำงเมตร หำรดวย 1600 เมอไดสมกำรทตองกำรแลว กด OK จะไดผลลพธ ดงรป

หนา |37


การปรบคณสมบตของชนขอมล คลกขวำบนชนขอมลทตองกำรปรบคณสมบต เลอก Properties หรอดบเบลคลกทชนขอมล จะปรำกฏหนำตำง Layer Properties

การเปลยนชอชนขอมล คลกทแทบ General สำมำรถเปลยนชอชนขอมลไดท Layer Name รวมถงสำมำรถใสค ำอธบำยขอมลไดท Description จำกนนกดปม OK

หนา |38


การท าใหชนขอมลโปรงแสง (Transparent) เปนกำรก ำหนดควำมโปรงแสงใหกบชนขอมล ทงขอมลทเปน Vector และ Raster โดยคลกทแทบ Display แลวก ำหนดตวเลขคำควำมโปรงแสงใหกบขอมล ไดตงแต 0 - 100 (0= ทบแสง 100= โปรงแสง)

การปรบส และสญลกษณ โดยกำรคลกทแทบ Symbology แลวคลกท Symbol สำมำรถเลอกส (fill color) และสขอบนอก (Outline color) ขนำดของเสนขอบ (Outline width) เมอเลอกเสรจแลวกดปม OK

หนา |39


การใหสญลกษณแบบ Graduated Colors คลกขวำบนชนขอมลทตองกำรปรบคณสมบต เลอก Properties หรอดบเบลคลกทชนขอมล จะ

ปรำกฏหนำตำง Layer Properties ในแทบ Symbology เลอก Quantities >> Graduated Colors ท ำกำรปรบคำ Value = เลอกฟลดทมคำทตองกำรใหสญลกษณแบบไลระดบส Normalization = ฟลดทตองกำรน ำคำมำหำร Classes = จ ำนวนชน(ชวง) ของขอมลทตองกำรแบง

เมอก ำหนดเสรจแลว กดปม OK การใหสญลกษณแบบ Unique Symbol ในแทบ Symbology เลอก Categories >> Unique Value ท ำกำรปรบคำโดยเลอกฟลดทตองกำรใหแสดงคำขอมลทไมซ ำกน เสรจแลวกดปม OK

หนา |40


การใสปายขอมล (Label) คลกขวำบนชนขอมลทตองกำรปรบคณสมบต เลอก Properties หรอดบเบลคลกทชนขอมล จะ

ปรำกฏหนำตำง Layer Properties ในแทบ Label คลก check box หนำ Lable feature in this layer เลอกฟลดทตองกำรใหแสดงปำยขอมล สำมำมรถก ำหนดรปแบบของ label ไดโดยกดปม Symbol จะปรำกฏหนำตำง Symbol

Selector ใหสำมำรถปรบรปแบบอกษร ขนำด และสไดตำมตองกำร

ทปม Placement properties เปนกำรก ำหนดต ำแหนงกำรวำงปำยขอมล และใชควบคมจ ำนวนปำยขอมลทแสดงในแผนท

หนา |41


การปรบแตงสญลกษณ โดยกำรคลกทแทบ Symbology แลวคลกท Symbol คลกท Symbol จะปรำกฏหนำตำง Symbol Selector เลอกรปแบบสญลกษณ

ซงสำมำรถปรบแตงรปแบบตำมทตองกำรไดโดยคลกทปม Edit Symbol เพอปรบแตงสญลกษณไดตำมตองกำร เสรจแลวกดปม OK >> OK

หนา |42


หำกตองกำรบนทกสญลกษณทปรบแตงแลวเพอใชงำนกบชนขอมลอนๆในครงตอไป เลอกทปม Save As จะปรำกฏหนำตำง Item Properties ก ำหนดชอสญลกษณทปรบแกแลว และชอกลมขอมลตำมทตองกำร เสรจแลวกด Finish

หนา |43


บทท 5 การสรางและแกไขขอมล (Digitizing and Editing Data)

การดจไทซ (Digitizing) เปนวธการคดลอกลายจากแผนทตนฉบบ เชน ภาพถายดาวเทยม ภาพถายทางอากาศ แผนทภมประเทศ แผนทโฉนดทดน ซงเปนขอมลเชงจดภาพ (Raster) ใหอยในระบบขอมลเวกเตอร (vector) ในรปแบบจด (point) เสน (line) หรอพนท (polygon) ดวยระบบคอมพวเตอรจากการเรยนรการจดการ ภาพถายดาวเทยม ภาพถายทางอากาศ แผนทภมประเทศ หรอแผนทโฉนดทดน ใหอยในระบบพกดภมศาสตรดวยการก าหนดพกดภมศาสตรแผนท (Georeferencing Image) ในเอกสารชดนเปนการเรยนรเกยวกบการสรางขอมลใหม และการแกไขขอมลทมอยเดมทงขอมลประเภทจด (point) เสน (line) หรอพนท (polygon) ดวยแถบเครองมอ Editor ของโปรแกรม Arc Map ในการดจไทซ (Digitizing) ผผลตแผนทสำมำรถน ำภำพถำยทำงอำกำศและแผนทภมประเทศ มำสรำง(point) เสน (line) หรอพนท (polygon) เชน สะพำน เสนถนน แปลงทดน ซงภำพถำยทำงอำกำศและแผนทภมประเทศตนฉบบมระบบพกดภมศำสตรระบบใดชนขอมลเวกเตอร (vector) ทไดโดยกำรดจไทซ (Digitizing) กจะมระบบพกดภมศำสตรในระบบเดยวกน - คลกทเมน Customize > Toolbars > Editor เพอเรยกแถบเครองมอ Editor หรอ คลกปม Editor บนแถบเครองมอ

ปรำกฏแถบเครองมอ Editor ใชส ำหรบ กำรดจไทซ (Digitizing) ภำพ

- สรำงชนขอมลใหม โดยเปด Arc Toolbox และท ำกำร Add data เพอน ำเขำขอมลทจะท ำกำรแกไขหรอตองกำรสรำง - คลก Editor => Start Editing เพอเปนกำรเรมตนกำรน ำเขำหรอกำรแกไขขอมล => Task : เลอกลกษณะงำนทตองกำร เชน ในกรณทตองสรำงชนขอมลใหเลอก Task เปน Create New Feature => Target : เลอกชนขอมลทจะสรำงขอมล

หนา |44


การก าหนด Snapping Environment กอนกำรสรำงและแกไขขอมลแผนทควรก ำหนด Snapping Environment เพอชวยแกปญหำ ในเรองกำรเชอมตอกนระหวำงฟเจอร เชนกำรแกไขรปรำงของพนททน ำเขำไปอำจเชอมตอกนไมสนท โดยสำมำรถก ำหนดคำกำรเชอมตอกนใหสนทดวย Snapping Environment

กำรก ำหนด Snapping tolerance ก าหนดคาระยะหาง Node ของเสนหนงเชอมตอเขากนกบ Node หรอ Vertex ของเสนหนงโดย อตโนมตภายในระยะทตงคาไว จะตองมการก าหนดคาระยะหางนตงแตกอนเรมท าการน าเขาขอมล คลกปม Editor เลอก Snapping => Options

ท Snapping tolerance: พมพคำทตองกำร เชน 5 และคลกปม OK หมำยควำมวำระยะหำงของปลำยเสนทงสองในระยะ 5 pixels เสนจะเชอมตอกนใหอตโนมต

หนา |45


กำรก ำหนด Snapping Properties ควบคมกำรแกไขสวนทเชอมตอ โดยก ำหนดสวนของขอมลทจะเชอมตอใหมนให Snap กบสวนใดของขอมลเดม เชน ก ำหนด Snap ทจดหกเห (vertex) ขอบ (Edge) หรอจดปลำย (End) วธกำรเปดเมน Snapping ไปท Editor > Snapping > Snapping Toolbar จะไดดงน Point คอ เชอมตอกบขอมลจด Point คอ เชอมตอกบขอมลจด End คอ จดปลำย Vertex คอ จดหกเห Edge คอ ขอบ การสรางฟเจอรดวย Construction Tools เรมตนโดยกำร Start Editing เลอกชนขอมลทตองกำรสรำง/แกไข แลวกด OK

ในหนำตำง Create Feature เลอกเครองมอในกำรดจไทตขอมล

หนา |46


ท ำกำรดจไทตขอมลตำมทตองกำร หำกตองกำรหยด ใหดบเบลคลก

เมอไดขอมลตำมทตองกำรแลว ท ำกำร Save Editing และ Stop Editing

การยาย เพมลบ ขอมลจด เสน โพลกอน กำรยำยขอมลจด เสน โพลกอน ขนตอนแรกไปท Editor > Start Editing สมมตวำตองกำรยำยเสน ใหไปคลกท Edit Tool และจำกนนไปดบเบลคลกทเสนทเรำจะท ำกำรยำย และคลกคำงลำกมำไวในต ำแหนงทตองกำร การปรบเสนใหเปนรปรางใหม (Reshape) ใชส ำหรบกำรเปลยนรปรำงของเสน โดยกำรวำดทบเสนทเลอก ขอมลเสนจะปรบรปรำงจำกกำรวำด ณ ต ำแหนงแรกทคลกหรอซอนทบถงจดสดทำยทคลกหรอซอนทบบนเสน • เรมกำรแกไขขอมลโดยคลก Editor เลอก Start Editing • คลกปม Edit tool บนแถบเครองมอ Editor และคลกบนเสนทตองกำรแกไข • คลกปม Reshape Feature tool บนแถบเครองมอ Editor และสรำงรปรำงใหมทตองกำร • หยดกำรแกไขโดยกำรคลก

หนา |47


การน าคาพกด XY มาสรางขอมล Point คำพกดจดต ำแหนงตำง ๆ ทมกำรจดเกบ อำจไดมำโดยกำรจบคำพกดดวยเครอง GPS หรออำนคำพกดจำกแผนท สำมำรถน ำมำสรำงชนขอมล GIS ดวยโปรแกรม ArcGIS ไดในกรณตำงๆ ดงน

กรณกำรสรำงชนขอมลทเปนจด (Point) ส ำหรบกำรสรำงชนขอมลในลกษณะทเปนจด เชน จดทตงโครงกำรชลประทำน โรงงำนอตสำหกรรม จดตดตงสถำนตรวจวด เปนตน สำมำรถด ำเนนกำรดงน - พมพคำพกดและรำยละเอยดตำงๆ ทเกยวของกบจดพกดนนๆ ดวยโปรแกรม Microsoft Excel หรอน ำเขำจำกเครอง GPS แลวแปลงขอมลดวยโปรแกรม Microsoft Excel ซงจะไดขอมลพกดแยกคอลมนแยกเซลลกน ตวอยำงเชน ขอมลทตงโครงกำรชลประทำน

เสรจแลวทำกำรบนทกขอมล โดยคลกท File > Save As > ตงชอ แลว save แลวท ำกำรAdd Data เขำมำยงโปรแกรม ArcGIS - คลกขวำทชนขอมล> เลอก Display XY Data…

หนา |48


ทชอง X Field และ Y Field เลอกพกดตะวนออก (X) และพกดเหนอ (Y) ตำมภำพ คลกท Edit > Select > Projected Coordinate Systems > UTM > WGS 1984 เพอเลอกระบบอำงองพกดทำงแผนท ในทนเลอกเปนระบบ WGS 1984 UTM Zone 47N เสรจแลวคลก Add > OK > OK จะไดจดพกดตำง ๆ ดงภำพ

หนา |49


ท ำกำร Export Data เพอใหไดขอมลทอยในรปของ Shape File โดย คลกขวำทชนขอมลเลอก Data > Export Data

คลกเลอก Directory ทตองกำรบนทกขอมลไวพรอมทงตงชอชนขอมล เสรจแลวคลก Save >> OK

จะปรำกฏหนำตำงถำมวำ “ตองกำรเพมขอมลทได Export ไปแลวเขำสชนขอมลในแผนทหรอไม” ตอบ Yes

หนา |50


จะปรำกฏชนขอมลทเปน Shape File และขอมลในรปตำรำง (Attributes) ดงภำพ ลบ Sheet1$ Events ออก กเปนอนเสรจสน

หนา |51


บทท 6 การวเคราะหขอมล Vector

การตดขอมลดวยชดค าสง clip เปนฟงกชนส ำหรบใชตดขอมลทตองกำรตำมขอบทก ำหนด โดยตดแผนทออกจำกชนขอมล(Input feature) ดวยชนขอมลหรอพนททใชตด (Clip feature) ตวอยำงเชน ตองกำรขอบเขตกำรใชประโยชนทดนในเขตโครงกำรสงน ำและบ ำรงรกษำกระเสยว

ท ำกำรเปดชนขอมลทตองกำร Clip (ชนขอมลLU_สพรรณบร และ ขอบเขตโครงกำรฯกระเสยว) โดยเปด ArcToolbox ฟงกชน clip จะอยในกลมเครองมอ Analysis Tools >> Extract >> Clip

หนา |52


จะปรำกฏหนำตำง Clip ดงรป

ใสคำตวแปรตำงๆเสรจแลว กด OK ผลลพธทไดจำกกำร Clip จะเปนดงรป

หนา |53


การลบขอมลดวยค าสง Erase ใชส ำหรบลบชนขอมล(Input feature) โดยกำรใชอกชนขอมลหนงเปนกรอบ (Erase feature) ทมพนทซอนทบกน ซงอำจเปน Polygon, Line ซงจะคลำยกบกำร Clip แตกำรErase จะเหลอขอมลทอยรอบนอก Erase feature

เปด ArcToolbox ฟงกชน Erase จะอยในกลมเครองมอ Analysis Tools >> Overlay >> Erase

จะปรำกฏหนำตำง Erase กรอกคำขอมลเสรจแลว กด OK

หนา |54


ผลลพธของกำรลบ (Erase) จะไดดงรป

หนา |55


การรวมพนท 2 ชนขอมลดวยค าสง Union เปนฟงกชนทำงคณตศำสตรทเกดจำกกำรสนใจพนทของวตถทซอนกนมำกกวำ 2พนท โดยเปนกำรรวมแผนทจ ำนวน 2พนทขนไปเขำดวยกน โดยสรำงขนมำเปนแผนทชดใหม

เปด ArcToolbox ฟงกชน Union จะอยในกลมเครองมอ Analysis Tools >> Overlay >> Union

จะปรำกฏหนำตำง Union

หนา |56


กรอกคำขอมล และในสวน Join Attribute เปนกำรก ำหนดคำAttributeของ Input Feature ทจะถกยำยไปท Output Feature All = Attribute ทงหมดของ Input Feature ทจะถกยำยไปท Output Feature No_FID = Attribute ทงหมดของ Input Feature ทจะถกยำยไปท Output Feature ยกเวน FID Only_FID = เฉพำะฟลด FID ของ Input Feature เทำนนทจะถกยำยไปท Output Feature เมอก ำหนดคำเสรจแลว กด OK จะไดผลลพธดงรป

หนา |57


การท าระยะหางท าก าหนดดวยชดค าสง Buffer เปนกำรหำระยะทหำงจำก Feature ตำมคำทก ำหนดหรอใชคำจำกฟลด เปนกำรวเครำะหพนทเพยง 1ชนขอมล และเปนกำรสรำงพนทลอมรอบ Feature ผลลพธทไดคอชนขอมลใหม ทมขนำดควำมกวำงของพนทจำกต ำแหนงทเลอก เทำกบขนำดของ Buffer ทไดก ำหนด และมหนวยตำมทก ำหนดไว

เปด ArcToolbox ฟงกชน Buffer จะอยในกลมเครองมอ Analysis Tools >> Proximity >> Buffer

ตวอยำง เปดชนขอมลเสนทำงรถไฟ ขนมำเพอจะหำพนททหำงจำกทำงรถไฟในระยะ 20 เมตร

หนา |58


เปดฟงกชน Buffer จะปรำกฎหนำตำง ดงรป

ใสคำขอมลดงน Input Feature = ชนขอมลทตองกำรสรำง Buffer Output Feature = ชนขอมลผลลพธ Distance = ใหใสคำระยะทตองกำรท ำBuffer สำมำรถเลอกได 2แบบ - Linear Unit= ใสคำระยะทตองกำร และเลอกหนวยในกำรท ำBuffer - Field = เลอกจำกฟลดทมคำระยะทำงทตองกำร Side Type = มใหเลอก 3แบบ - Full = สรำง Buffer ทง 2 ดำน - Left = สรำง Buffer ดำนซำยของเสน - Right = สรำง Buffer ดำนขวำของเสน สวนคำอนๆใหใชเปนคำ Default ของโปรแกรม แลวกด OK จะไดผลลพธดงรป

หนา |59


การรวมกลมขอมลดวยชดค าสง Dissolve ใชส ำหรบรวมขอมลพนท (Polygon) ทมคณสมบตหรอAttribute เหมอนกนเขำดวยกน เพอลดควำมซ ำซอนของขอมล ซงเปนกำรเอำขอบเขตของพนททมคำเหมอนกนในหลำยฟลดออกไป

เชน ตวอยำงตำรำงกำรใชประโยชนทดน ซงมขอมลจ ำนวน 33836 เรคคอรด และมขอมลในหลำยๆ เรคคอรดทซ ำกน

เปด ArcToolbox ฟงกชน Buffer จะอยในกลมเครองมอ Data Management Tools >> Generalization >> Dissolve

หนา |60


จะปรำกฏหนำตำง Dissolve

ก ำหนดรำยละเอยดในหนำตำง Dissolve แลวกด OK ผลลพธทได จะเหนวำจะมกำรรวมขอมล จ ำนวนเรคคอรดในตำรำง จำกจ ำนวน 33836 เรคคอรด จะเหลอเพยง 124 เรคคอรด

หนา |61


บทท 7 การจดท าแผนท Layout

การจดทาแผนท Layout ในกำรจดทำแผนทควรมองคประกอบทส ำคญดงตอไปน

ชอแผนท (Title) บอกใหทรำบวำเปนแผนท เรองอะไร แสดงอะไร เพอจะไดใชประโยชนไดถกตองตำมวตถประสงค เชน แผนทแสดงแนวเขตของพนทตำง ๆ แผนทแสดงควำมหนำแนนของประชำกร แผนทแสดงกำรใชประโยชนทดน เปนตน

ค ำอธบำยสญลกษณ (Legend) ใชอธบำยควำมหมำยของรำยละเอยดของสงตำงๆ บนพนผวโลกทแสดงลงบนแผนท

มำตรำสวน (Scale) คอ ควำมสมพนธระหวำงระยะทำงบนแผนทกบระยะทำงในภมประเทศจรง ซงเปนขอมลทบอกใหผใชแผนททรำบวำ แผนทนนๆ ยอสวนมำจำกของจรงในอตรำสวนเทำใด เชน แผนทมำตรำสวน 1:50,000 ระยะทำงจรงในภมประเทศ 1 กโลเมตร เมอเขยนลงแผนทอำจจะเขยนยอสวนลงจำก 1 กโลเมตร เปน 2 เซนตเมตร เปนตน

ทศ (North Arrow) ในแผนทจะระบทศเหนอไวเสมอ เพอใหอำแผนทไดงำยขน ในกรณทแผนทไมไดระบทศไวใหเขำใจวำเมอหนหนำเขำหำแผนท ดำนบนของแผนทคอทศเหนอ ดำนลำงเปนทศใต ดำนขวำมอเปนทศตะวนออกและดำนซำยมอเปนทศตะวนตก

ระบบพกด (Coordinate System) เปนระบบทสรำงขนสำหรบใชอำงองในกำรก ำหนดต ำแหนงหรอบอกต ำแหนงพนโลกจำกแผนท มลกษณเปนตำรำงโครงขำยทเกดจำกตดกนของเสนตรงสองชดทถกก ำหนดใหวำงตวในแนวเหนอ-ใต และแนวตะวนออก - ตะวนตก ตำมแนวของจดศนยก ำเนด (Origin) ทก ำหนดขน คำพกดทใชอำงองในกำรบอกต ำแหนงตำงๆ จะใชคำของหนวยทนบออกจำกจดศนยก ำ เนดเปนระยะเชงมม (Degree) หรอเปนระยะทำง (Distance) ไปทำงเหนอหรอใตและตะวนออกหรอตะวนตก ตำมต ำแหนงของต ำบลทตองกำรหำคำพกดทก ำหนดต ำแหนงตำง ๆ จะถกเรยกอำงองเปนตวเลขในแนวตงและแนวนอนตำมหนวยวดระยะใชวด

การเตรยมแผนท กอนท ำ Layout ควรเตรยมขอมลรวมถงกำรปรบสญลกษณหรอเปลยนชอชนขอมลใหสอถงควำมหมำยตำมทเรำตองกำรเสยกอน เมอเสรจแลวเปลยนหนำตำงแสดงผล จำกหนำ Data view เปนหนำ Layout view โดยคลกทเมน View > Layout view

หนา |62


หรอคลกท แถบ Layout view

การก าหนดขนาดกระดาษและคณสมบต Printer ปรบรปแบบของกระดำษส ำหรบรองรบแนวกำรวำงแผนทแบบแนวตง โดยคลกเมน File > Page and Print Setup จะปรำกฏหนำตำง Page and print setup ท Name เลอกเครอง Printer และเลอกขนำดกระดำษทตองกำร เชน ขนำด A4 และเลอก Orientation แบบ Portrait เสรจแลวคลก OK

หนา |63


ปรบขนำดแผนทใหเหมำะสม โดยคลกท Data frame 1 ครง จะขนกรอบ ลำกทมมใหมขนำดดงภำพ

การเพมค าอธบายสญลกษณ (Add a Legend) คลกเมน Insert > Legend

คลก Next ไปจนกระทงเสรจสน หรอจะปรบเปลยนคณสมบตตำง ๆ เชน ใสเสนขอบสญลกษณ ใสสพนหลง ใสแสงเงำ ปรบขนำดและรปรำงของสญลกษณ

หนา |64


การปรบแตงคาอธบายสญลกษณ (Adjust a Legend) หลงจำกเพมคำอธบำยสญลกษณแลว สำมำรถกลบมำแกไขคำอธบำยสญลกษณใหมไดภำยหลง ดงน - ดบเบลคลกบนสญลกษณหรอคลกขวำบนสญลกษณ เลอก Properties จะปรำกฏหนำตำง Legend Properties

ในแทบ General สำมำรถพมพขอควำมใหมลงใน Title ไดเชน เปลยนจำก Legend เปน “ค ำอธบำยสญลกษณ”

หนา |65


เปลยนแบบอกษร โดยคลกท Symbol เลอกแบบอกษรทตองกำรแลวคก OK เสรจแลวคลก OK

เลอกรปแบบสญลกษณทตองกำร แลวคลกปม Apply การปรบแตงขอบ พนหลง และแสงเงาของค าอธบายสญลกษณ ดบเบลคลกบนสญลกษณ หรอ คลกขวำ เลอก Properties จะปรำกฏหนำตำง Legend Properties

คลกแทบ Items

หนา |66


ปรบแตงขอบ (Border) พนหลง (Background) และแสงเงำ (Drop Shadow) ทปม และเลอกรปแบบทตองกำร สำมำรถปรบสไดท Color เสรจแลวคลก OK

หำกตองกำรลบสญลกษณทไมตองกำรออกโดยกำร คลกขวำทสญลกษณ เลอก Convert to graphics

คลกขวำอกครงเลอก Ungroup จำกนนกลบหรอปรบแตงตำมตองกำร แลวคลกขวำเลอก Group สญลกษณ

หนา |67


การสรางแถบมาตราสวน (Add a Scale bar) คลกเมน Insert > Scale bar จะปรำกฏหนำตำง Scale Bar Selector เลอกรปแบบแถบมำตรำสวนทตองกำร และคลกปม OK

การปรบแตงแถบมาตราสวน

กำรปรบคณสมบต Scale และ Unit - ดบเบลคลกบนแถบมำตรำสวน หรอ คลกขวำบน Scale bar เลอก Properties

ทแทบ Scale and Unit ปรบคำ Division และ Sub - Number of Division: ใสจ ำนวนของกำรแบง Scale - Number of Subdivision: ใสจ ำนวนของกำรแบงยอยมำตรำสวนหนำ 0 - Show one division before zero: ใหคลก Check box หำกตองกำรแสดง 1 Division กอนหนำ 0

หนา |68


กำรแกหนวยมำตรำสวน - Division Unit: เลอกหนวยมำตรำสวนทตองกำร - Label Position: ก ำหนดต ำแหนงกำรวำงหนวยมำตรำสวน เชน บน ลำง หนำหรอหลงแถบมำตรสวน - Label: สำมำรถเปลยนขอควำมหนวยเปนภำษำไทยได - Gap: ก ำหนดระยะหำงระหวำง Label และ Scale bar - เสรจแลวคลก OK

การเพมทศเหนอ (Add a North arrow) คลกเมน Insert เลอก North Arrow คลกเลอกรปทศเหนอทตองกำร และคลกปม OK

การปรบคณสมบตทศเหนอ ดบเบลคลกบน North arrow หรอคลกขวำ เลอก Properties จะปรำกฏหนำตำง North arrow Properties เลอกแทบ North arrow

หนา |69


ทปม North arrow Style เลอกรปแบบทศเหนอทตองกำร

สำมำรถปรบขนำด ส มม ของทศเหนอ ปรบรปแบบตวอกษรและสญลกษณของทศเหนอไดตำมทตองกำร เสรจแลวกด OK การเพมชอแผนท (Title) และขอความอน ๆ คลกเมน Insert Title พมพขอควำมลงในกลองขอควำม ใหพมพชอแผนทหรอขอควำมทตองกำรใหแสดงในLayout และกดปม Enter จำกนนยำยชอแผนทไปยงต ำแหนงทเหมำะสม

หรอคลกปม New text คลกต ำแหนงทตองกำรใสขอควำม ซงจะปรำกฏกลองขอควำม ใหแทนทขอควำมโดยพมพขอควำมทตองกำรทบ และกดปม Enter

หนา |70


การปรบคณสมบตชอแผนท (Title) ดบเบลคลกบน Title หรอคลกขวำ เลอก Properties จะปรำกฏหนำตำง Properties เลอกแทบ Text - Text: สำมำรถเปลยนขอควำมใหมได - Angle: ปรบมม - Change Symbol: เปลยนรปแบบตวอกษร ขนำด ส รปแบบตวหนำ ตวเอยง ขดเสนใต

การเพมรปภาพหรอโลโกหนวยงาน - คลกเมน Insert เลอก Picture จะปรำกฏหนำตำง Open - เลอกรปภำพทตองกำรใช แลวคลก Open

จะไดรปภำพปรำกฏในแผนท สำมำรถยำยไปต ำแหนงทเหมำะสมและปรบขนำดตำมตองกำร

หนา |71


การสรางกรดใหกบแผนท คลกขวำบน Data frame เลอก Properties

คลกแทบ Grids คลกทปม New grid

ทหนำตำง Grids and Graticules Wizard ใหเลอกรปแบบกรดทตองกำร

หนา |72


- Graticule : รปแบบทตองกำรแสดงผลในหนวย องศำ ลปดำ - Measured Grid : รปแบบทตองกำรแสดงผลในหนวย UTM , เมตร - Reference Grid : ดชนแผนท ในตวอยำงนใหเลอกแบบ Measured Grid แลวคลกปม Next หนำตำง Create a measured grid - ท Appearance สำมำรถเลอกไดดงน - Labels only : แสดงเฉพำะตวเลขพกดภมศำสตร - Tick marks and labels : แสดงจดพกดและตวเลขพกดภมศำสตร - Grid and labels : แสดงเสนพกดและตวเลขพกดภมศำสตร - ท Coordinate system : ปม Properties : สำหรบก ำหนดระบบพกดภมศำสตร - ท Intervals : ก ำหนดชวงของพกดภมศำสตรใหเหมำะสม เชน แสดงพกดทก 5,000 เมตร จำกนนคลกปม Next จำกนนคลกปม Finish > OK การปรบแกคณสมบตกรด คลกขวำบน Data frame เลอก Properties คลกแทบ Grids คลกปม properties

ทหนำตำง Reference System Properties คลกทแทบ Label คลกปม Additional Properties จะปรำกฏหนำตำง Grid label properties คลกทปม Number format จะปรำกฏหนำตำง Number format Properties ทแทบ Numeric > Rounding ปรบคำใหเปน 0 เสรจแลว OK > OK

หนา |73


ทหนำตำง Reference System Properties คลกทแทบ Label ทกรอบ Label style - Font : เลอกแบบอกษรทตองกำร - Size : ปรบขนำดอกษร - Color : เลอกสตวอกษร

หนา |74


การสงออกแผนท (Export map) คลกเมน File เลอก Export Map

เลอก Directory ทตองกำรบนทก - File name : ตงชอแผนท - Save as Type : เลอก Format ภำพทตองกำร เชน GIF , BMP, JPEG, TIFF, PDF