ฉบบท 96 กรกฎาคม-กนยายน 2557

นตยสารเพอชวตทงดงามและเปนอสระ

- 2 -

เจาของ : เสถยรธรรมสถาน

23 ถนนวชรพล แขวงทาแรง เขตบางเขน กรงเทพฯ 10230

โทรศพท : 02-519-1119 โทรสาร : 02-519-4633

ผกอตง : แมชศนสนย เสถยรสต ทปรกษา : ไจตนย ศรวงพล

บรรณาธการ : พกล วภาสประทป ก�ากบศลป : มนญ จงวฒนานกล

ฝายศลป : อรพรรณ บปผรตน ถายภาพ : ทมจตอาสา ทปรกษา

ฝายกฎหมาย : นงเยาว สคนธนนท พมพท : บรษทพรนทแอทม

(ประเทศไทย) จ�ากด โทรศพท : 02-736-3913

*นตยสารฉบบน พมพดวยหมกฐานน�ามนพช ปลอดสารโลหะหนก

และเปนมตรตอสงแวดลอม ผลตโดย บรษท อนเตอรองค จ�ากด

บรษทของคนไทยเพอคนไทย เราภมใจทไดเปนสวนหนงในการ

สบทอดพระพทธศาสนา

3 ลออารมณ

บางอยางทหลงลม6 รกษากาย...เยยวยาใจ

ปวยทกายเพอพนทกขทใจ8 ธรรมะจากพระโอษฐ

เจบ...ในปฏจจสมปบาท10 ยงให...ยงได

เกด แก เจบ ตาย...เขาใจเจบ12 มองมม MAN

เจบทางจต13 เกบมาเลา...เอามาฝาก 1

ตาราอวอรด รางวลส�าหรบคนปลกหวใจสงคมดวย ‘หวใจโพธสตว’

30 เกบมาเลา...เอามาฝาก 2

นวตกรรมการสรางมนษยชาตภายใตหวใจแม หวใจโพธสตว

34 กกตามกรรม

เจบปวยทกาย...อยาเจบปวยทใจ

36 พกตา...พกใจ

37 แสงสองทาง

อารมณความรสกกบการใชเหตผล41 ผชายในเสอกาวน

แมทรมาน43 วทยานพนธ

การศกษาความเจรญและความเสอมของแควนในชมพทวปสมยพทธกาลตามหลกธรรมทางพระพทธศาสนา

สารบญ

ธรรมสวสด ไมจ�าเปนตองรอใหคนทเรารกตายจาก

หรอคอยใหตวเองปวยหนกใกลตายเสยกอน

จงจะหนมามองชวตของตวเอง

เรมไดวนน...

เพราะการมชวตทรกษาจตไมใหขนมว

เปนตวยาทดเลศของชวตในปจจบนขณะ

อนจะท�าใหเราไมมความขดแยงกบทกสงทเกดขนในชวต

แมชศนสนย เสถยรสต

- 3 -

เพอนนกชมอาหารคนหนงเปรยขนกลางวงสนทนาวา

“วนเวลาชางผานไปเรวเหลอเกน จนเราแกตามไมทน”

พอไดยนไดฟงประโยคน เพอนหลายคนบอกวาคดไดอยางไร

นนท�าใหฉนไดกลบมาใครครวญถงวนเวลาทผานไป...

ภาพหนงในชวตผดขนมา จ�าไดวาตอนนนนงรถไฟไปภาคใต

กบเพอนกลมเลกๆ

เพอนสอคนหนงบอกวา

“โลกใบนชางไมยตธรรมกบคนยากจน ฉนอยากเปลยนแปลง

สงคมน”

เพราะเธอลงไปท�างานเกบขอมลคลกคลกบคนยากจนในพนท

อยเรอยๆ เพอน�าเรองราวมาสอสารผานหนงสอพมพ เธอจงอยาก

เปลยนบางอยางทพบเหน และรสกวาไมถกตอง...

วนเวลาผานไปสบกวาป ไดขาววาเธอปวยดวยโรคราย แค

เดนเหนกยากแลว

สงทเธอคด ณ วนทไรเรยวแรงจงตางจากวนวาน

“ขอแคฉนด�ารงอย ณ เวลานโดยไมทกขกพอแลว”

เพราะเราหลงลมอะไรบางอยาง...เมอเราไมไดตงรบกบการเจบ

และปวยทจะเกดขนในชวต

และเรองนท�าใหฉนนกถง แมตว - สธาสน นอยอนทร บาน

โฮมฮก จงหวดยโสธร ในวนทเธอปวยเปนมะเรงล�าไส เธอฮดส

ไดอยางไร...

เมอคนเราคดวาจะตองตายดวยโรคราย ยอมเปนธรรมดาทจต

จะตองแกวง และบางคนทปฏบตธรรม ภาวนามาทงชวต แตมา

ถงหวงสดทาย กไมอาจสกบความเจบปวดได

มนไมงายเลย...

แลวแมตวตงรบไดอยางไร

เพราะความเปนนกสนบตงแตยงไมตงบานโฮมฮก เธอเคย

เดนเทา 45 วนจากจงหวดแมฮองสอนไปจงหวดเชยงราย อยาก

ลออารมณ | ปอมยาม

บางอยางทหลงลม

- 4 -

ไปท�าคายมวยในหมบานแหงหนงเพอเลยงตวเอง ออกเดนเทา

เพราะไมมเงน แตในทสดกไมประสบความส�าเรจ จงไมกลากลบ

บาน กลวพอแมจะเสยใจ แตบานกคอทพกใจ

เมอพกใจทบานสกระยะหนงจงออกเดนทางอกครง เสนทาง

ชวตไดก�าหนดใหเธอมาท�าอะไรเพอเดกๆ ตดเชอ เธอสรางบาน

ดวยสองมอทจงหวดยโสธรตามประสานกกจกรรมคาย แลวตง

ชอวา ‘โฮมฮก’ เพอใหเดกๆ มทพก อาหาร และไดเรยนหนงสอ

แตแลววนหนงเดกๆ ทเดนทางไปเรยนหนงสอประสบอบตเหต

รถคว�าเสยชวต 5 คน หวใจของเธอสลาย รองไหแทบจะไมเปน

ผเปนคน

มรสมยงไมจบสน เธอมาเจอสงทคาดไมถงอกครงในชวต เมอ

ปวยเปนมะเรงล�าไส ในหวงนนเธอไดแตคดถงแตความตาย หลบ

หนาเดกๆ มาปฏบตธรรมทเสถยรธรรมสถาน อยกบธรรมะและ

ความเมตตาของ แมชศนสนย เสถยรสต จนฉกคดไดวา

“ท�าไมตองกลวตาย”

เพราะกอนหนานคดถงแตตวเอง กลวทจะตาย กลวการสญ

เสย จงจมอยกบความเศรา แตกมหวงเวลาคดถงเดกๆ เพราะ

บางคนเจบปวยมากกวาเธอ บางคนไมมใครดแล

และนนกลายเปนจดเปลยนในชวตอกครง

เธอคดใหม...

“ตายเปนตาย ขอใหตายอยางมความสขกแลวกน และถาวน

นท�าอะไรได...กท�าเลย เพราะท�าแลว...เหมอนเตมพลงใหตวเอง

ตลอดเวลา”

เพราะแมตวคดไปไกลพนจากตวเองวา

“เดกๆ ตดเชอกปวยไมนอยกวาเธอ แลวจะกลวท�าไม”

นคอเศษเสยวของชวตแมตว ซงมหวงเวลาหดหและสนหวง

บาง เมอไดเรยนรธรรมะ กกลายเปนยาสมานใจ ท�าใหเขาใจความ

เปนจรงของชวตและธรรมชาต

เหมอนเชนททานอาจารยพทธทาสภกขกลาวไววา

“อยาเขาใจ ไปวา ตองเรยนมาก

ตองปฏบต ล�าบาก จงพนได

ถารจรง สงเดยว กงายดาย

รดบให ไมมเหลอ เชอกลอง

เมอเจบไข ความตาย จะมาถง

อยาพรนพรง หวาดไหว ใหหมนหมอง

ระวงให ดด นาททอง

คอยจดจอง ใหตรงจด หลดใหทน

ถงนาท สดทาย อยาใหพลาด

ตงสต ไมประมาท เพอดบขนธ

ดวยจตวาง ปลอยวาง ทกสงอน

สารพน ไมยดครอง เปนของเรา”

- 5 -

ในชวตของคนเราสงทมาพรอมกบการเกดคอการแก การ

เจบ และการตาย เปนสงททกคนตองเผชญอยางหลกเลยงไมได

และในการเจบปวยกมทงปวยทกายและปวยทใจ ดจากสถตของ

องคการอนามยโลก (WHO) เมอป 2556 พบวาทกวนนโรคทเปน

มากทสดโรคหนงคอ โรคเบาหวาน ซงในป 2556 มคนเปนมากถง

371 ลานคน (ในจ�านวนนประมาณ 3.5 ลานคนอยในประเทศไทย)

สวนโรคมะเรงกเพมขนจาก 12.7 ลานคน ในป 2551 เปนกวา

14 ลานคน ในป 2555 และมผเสยชวต (จากมะเรง) เพมขน

จาก 7.6 ลานคน เปน 8.2 ลานคนในชวงเวลาเดยวกน และคาด

การณวาภายในป 2568 ทวโลกจะมผปวยดวยโรคมะเรงมากกวา

19 ลานคนตอป

ประเทศไทยมรายงานสถตการรกษาพยาบาลผปวยของสถาน

พยาบาลในสงกดกระทรวงสาธารณสขทวประเทศจ�านวน 28 แหง

ในป 2555 วามผปวยทเขารบการรกษาทงสน 3,564,964 ราย

เปนโรคทวไปและโรคเฉพาะทางจ�านวน 3,159,413 ราย คดเปน

รอยละ 88.62 ของจ�านวนผปวยทงหมด มผปวยมะเรง 368,017

ราย คดเปนรอยละ 10.34 ของจ�านวนผปวยทงหมด และเปนการ

รกษาผตดยาเสพตดจ�านวน 37,534 ราย คดเปนรอยละ 1.05

ของจ�านวนผปวยทงหมด สวนทเจบปวยเลกๆ นอยๆ ไมตองไป

หาหมอ ผปวยทไปรกษาโดยแพทยพนบานหรอแพทยทางเลอก

รกษาแบบธรรมชาตบ�าบด ไปจนถงเหนอธรรมชาตกยงมทไมได

บนทกไวอกมากมาย

ทงทเราทราบแลววาการเจบปวยทางกายทกคนมโอกาสเปน

แตกยงมโรคทเกดขนอยางไมคาดคดและท�าใหเกดความทกขทาง

ใจหนกหนาสาหสตามไปดวย ดงตวอยางเชน ผเขยนเคยมพท

เคารพรกทานหนงซงอายไมมากนก ทเกดอาการปวยดวยโรคทพบ

ไดยาก ชอวา โรคมลตเพล สเคลอโรซส (Multiple sclerosis :

MS) หรอ โรคปลอกประสาทอกเสบ เปนโรคทเกดจากความผด

ปกตของระบบประสาทสวนกลาง ซงประกอบดวยสมอง ไขสนหลง

และเสนประสาทตา สงผลใหกลามเนอตางๆ ทวรางกายออนแอ

ลง แพทยตองใชเวลานานหลายเดอนกวาจะวนจฉยได ซงแมจะ

รจกชอโรคแลวแตกไมมวธรกษา คนทรกผปวยทกคนไดแตมองด

ผปวยทมอาการมากขนเรอยๆ หมอกประคบประคองตามอาการ

เชน เมอเดนไมไดกนงรถเขน หายใจไมไดกเจาะคอใชเครองชวย

หายใจ ทานอาหารไมไดกสอดทออาหารเขาไป ทายทสดผปวย

ตองนอนนงๆ และสนลมหายใจไปหลงจากทนอนขยบตวไมไดนาน

นบป โดยไมมโอกาสไดบอกลาใครเพราะพดและสอสารกบใครไม

ได และความยากคอเมอเรมปวย ผปวยเหมอนถกขงอยในตวเอง

เพราะยงคดได รสกได ยงมความเจบปวดและเมอยขบ แตกลบไม

สามารถขยบเขยอนเคลอนไหวตวได แมแตจะพด ทงทยงอยากท�า

อะไรอกหลายอยาง เชน อยากบอกเลาประสบการณและความรสก

ใหคนบนทกไว กท�าไมได ซงมนทกขทรมานและอดอดมาก แมและ

รกษากาย...เยยวยาใจ | ทววฒนา ทนคมทอง

ปวยทกายเพอพนทกขทใจ

- 6 -

ญาตพนองเองกพยายามจะดแลเปนอยางด แตการทผปวยถกปด

กนดวยความเสอมของระบบกลามเนอท�าใหสอสารไดแคผานแวว

ตาเพยงเลกนอย การททกคนไดแตเฝามอง โดยทชวยอะไรไมได

นนชางสรางความทกขระทมอยางใหญหลวงและลกซงเหลอเกน

โชคดทผปวยเปนคนมหลกธรรม อาศยเวลาทเจบปวยนคอยๆ

ท�าใจนอมน�าหลกธรรมเรองความไมแนนอนของชวตและการให

อภย ยอมรบสงทมสงทเปนเพอบ�าบดใจตวเอง จากทเคยทกข

ทรมานมากกเรมรสกบรรเทาเบาบางลง จตใจเรมสงบขน แมวา

ทกขทางกายจะใหญหลวง แตเมอใจสงบและเขาใจยอมรบได

จตกนอมไปพจารณาถงความไมแนนอนและเขาใจความเปนจรง

ของหลกไตรลกษณมากขน ความทกขกคอยบรรเทาลงและอยกบ

รางกายทเจบปวยไดดขน ท�าใหเปนทกขนอยลงมากยงกวาผคน

รอบขางซงยงมความอาลยรกและรสกเปนทกขอยางทวมทนอย

ซงเมอผปวยจากไปกยงตองอาศยเวลาชวยท�าใหใจคอยๆ ยอมรบ

การสญเสยทเกดขนเพอจะไดเปนทกขนอยลง

ตอมาในอกชวงเวลาหนงผเขยนกมโอกาสไดไปสมผสกบผปวย

มะเรงระยะสดทายและญาตในสถานทรกษาโรคมะเรงวถพทธดวย

ยาสมนไพรไทยและการแพทยทางเลอกตางๆ ทอโรคยศาล วด

ค�าประมง จงหวดสกลนคร ไดมโอกาสพดคยกบผปวยและญาต

ทเขามารบการรกษา ในสวนของผปวยซงอาการอยในขนทแพทย

เรยกวาระยะทาย (Terminal Stage) น สวนใหญจะมอาการทาง

กายมาก เชน ปวดอยางรนแรง ทองและแขนขาบวมน�า แนน

หนาอก หายใจไมได บางคนเปนแผลเปด เลอดออกไมหยด แต

ทเปนมากกวาคอทใจ ทมทงความกลวตาย กลวเจบ การคดปรง

แตงไปวาจะเกดอะไรทเลวรายยงขน อกสวนคอความวตกกงวล

หวงใยครอบครว บางคนมความรบผดชอบมาก มสมบตพสถาน

มาก กทกขมากเพราะหวงเรองเหลานนตลอดเวลา บางคนยง

ท�าใจยอมรบไมไดวาจะตองตาย ไมอยากจากไป กพยายามดนรน

แสวงหาหนทางรกษา มงแตจะใหหาย จนตองเหนอย ตองเจบตว

ซงเปนอาการขางเคยงจากการใชยาและการรกษา รวมถงตองเสย

เงนทองเปนคารกษามากมาย

จนกระทงมารกษาทอโรคยศาล ไดรบยาสมนไพรเปนยาตม

และยาผง อยในเรอนพกทเรยบงายทามกลางธรรมชาตบรสทธ

ปรบเรองอาหารใหเปนธรรมชาตมากทสด กบผทปวยเหมอนกน

กเขาใจกน ถาผปวยคนไหนถกกบยาด อาการกจะเรมบรรเทาลง

ท�าใหจตใจสบายขน และไดเหนวาตนเองกไมไดปวยอยเพยงล�าพง

แตมคนมากมายไมวาเดกหรอผใหญ หญงหรอชาย ร�ารวยหรอ

ยากจน มความรหรอไมมความร อาชพการงานอะไรกตาม เมอ

เจบปวยกมอาการเหมอนกนทงสน

หลวงตาปพนพชร จรธมโม เจาอาวาสวดค�าประมง และผกอ

ตงอโรคยศาล ชใหทกคนไดเหนความไมแนนอนของชวตโดยใช

ความเจบปวยเปนสภาวธรรม สอนใหผปวยท�าสมาธ เจรญเมตตา

ภาวนา แลวคอยน�าไปสการเจรญมรณานสต ดงทองคสมเดจพระ

สมมาสมพทธเจาตรสสอนไววา

“ในบรรดารอยเทาทงหมด ถอวารอยเทาชางยงใหญทสด ใน

บรรดาการฝกสตทงหมด มรณานสตนบวายงใหญทสด” การคอยๆ

สอนใหผปวยไดพจารณาความไมแนนอนของรางกายทตองเสอม

ไปดวยเหตธรรมชาตและไดรบบาดเจบจากอบตเหตตางๆ ท�าใหผ

ปวยเรมหนมาพจารณาชวตในมมมองใหม เรมเขาใจ และยอมรบ

ความเปนจรงได จตใจกเรมปลอยวางจากสงทยดมนถอมนมานาน

ซงเมอผปวยฟง ญาตกไดฟงธรรมนดวย หลายคนสามารถน�ากลบ

ไปใชกบตวเอง ท�าใหจตใจออนโยนและมเมตตามากขนอก มความ

คดทจะสรางกศล รวากศลทยงใหญคอการปฏบตสมาธภาวนา และ

การใหทยงใหญคอการใหอภย การอโหสกรรม และเมตตาตอกน

และทส�าคญคอ เหนความส�าคญของชวตในปจจบนทจะไม

ท�าใหใครเจบปวด ไมสรางกรรมไมด ท�าในสงทเปนอกศลกรรม

พยายามรกษาศล ไดรวาในการใชชวตไมตองรอใหเจบปวยก

สามารถทจะฝกสตและปฏบตตนใหเหนคณคาของชวตทไมเจบ

ปวย ท�าตนใหเปนประโยชนตอคนรอบขาง ชมชน และสงคม จากท

เคยเปนแตผรบทคดจะเอามาเปนของตว กเรมเหนคณคาของการ

ใหและการชวยเหลอเกอกลผอนวามความสขมากกวาจะเปนผรบ

อยางเดยว และไดพบวาเมอเปลยนแปลงวธคดและจตใจแลว ก

รสกสบายใจขน รางกายกเหมอนจะเจบปวดนอยลงอยางไมรตว

หลายคนมอายยนยาวไปไดอกหลายป และเมอถงเวลาตองตาย

ผปวยบางคนกจากไปอยางสงบและสนตเปนอยางยง ไมวาความ

เจบปวยนนจะรายแรงเพยงใด สวนญาตมตรทมาดแลและคนใน

ครอบครวกไดเรยนรทจะเปลยนแปลงรวมกน และสามารถสวด

มนตท�าสมาธเพอสงดวงจตของผปวยใหจากไปสภพใหมอยางไม

ตองมหวงมกงวลใดๆ

“ในทเบตเคยมตวอยางของผคนซงหลงจากทราบวาตนจะ

ตองตายดวยโรคราย จงสละละทกสงไปอยในปาชาเพอเตรยม

ตวตาย พลางปฏบตการรบเอาความทกขทรมานของผอนเขามา

- 7 -

ไวในตน และทนามหศจรรยยงกคอ แทนทเขาจะเสยชวต กลบ

หายปวยเปนปลดทง และคนกลบมายงบานทพ�านก”1

ความทกขจากการเจบปวยและแมกระทงความตายจงน�ามา

ใชใหเกดประโยชนไดมากหากเราน�ามาพจารณาใหเหนถงความไม

เทยงแทแนนอนของสงขารรางกาย ดงเชนองคสมเดจพระสมมา

สมพทธเจาในสมยทยงเปนเจาชายสทธตถะ ทรงไดเหนสภาพคน

เกด แก เจบ และตาย จนท�าใหตดสนพระทยสละความสขสบาย

แมแตครอบครวออกผนวชเพอคนหาค�าตอบ จนตรสร อรยสจ

หรอความจรงอนประเสรฐ 4 ประการ ไดแก ทกข คอความไม

สบายกายไมสบายใจ การเกด แก เจบ ตาย ลวนเปนทกข ฯลฯ

สมทย สาเหตของทกข คอตณหาหรอความอยาก นโรธ ไดแก

ภาวะทปราศจากทกขหรอนพพาน และ มรรค หนทางหรอวธ

แหงการดบทกข อนเปนวธแกปญหาเพอความหลดพนจากทกข

อยางแทจรง

อรยมรรค หรอ มรรคมองคแปด ไดแก สมมาทฏฐ เหนชอบ

สมมาสงกปปะ คดชอบ สมมาวาจา พดชอบ สมมากมมนตะ

กระท�าชอบ สมมาอาชวะ เลยงชวตชอบ สมมาวายามะ เพยร

ชอบ สมมาสต ระลกชอบ สมมาสมาธ ตงจตมนชอบ

ไมวาจะเปนผปวยเองหรอญาตทสามารถเปลยนแปลงตนได

ตางตระหนกไดวาการมชวตอยางยอมรบและเขาใจในสงทเกด

ขนอยางออนโยนและใหอภย ไมมวแตตงค�าถามหรอคาดหวงถง

โอกาสทจะหายจากโรคนนท�าใหไดพบกบ ‘ครทยงใหญ’ เพราะ

ความเจบปวยจะชวยสอนใหพวกเขาไดเขาใจวารางกายนนเรา

ไมใชเจาของทจะคดหรอท�าอะไรๆ ไดดงใจ เขาเปนธาตทมารวม

กน กยอมเสอมสลายไปตามธรรมชาต ไมควรยดมนถอมนวาจะ

ตองหายจากโรค หรอเปนไปดงทเราเรยกรองตองการหรอแมแต

คาดหวงใดๆ หากเขาใจเชนนแลว ชวตทเหลออยจงจะเปนชวตท

สงบสนตทสด แมจะมความเจบปวยทางกายก�าเรบขนมาบาง แต

ในทางจตใจแลวจะไมตองเปนทกขเลย การรกษาจงตองรกษาทง

ทกายและทใจไปพรอมกน แมรางกายจะปวยมาก แตหากใจไม

ทกขและมสมาธจต สมาธภาวนาในทกลมหายใจและการกระท�า

คนเรากสามารถทจะอยอยางสงบเยนและเปนประโยชนไดทกคน

ขออนโมทนาและธรรมสวสดคะ

1 โซเกยล รนโปเช วนท 11 มนาคม. มลนธโกมลคมทอง 2554. บท

บนทกจากปรชาญาณแหงวชรนกาย เรองเพงพนจเรองชวตและความ

ตาย ถอดความเปนภาษาไทยโดยพจนา จนทรสนต.

- 8 -

ธรรมะจากพระโอษฐ | ไจตนย ศรวงพล

เจบ...ในปฏจจสมปบาทความเจบ

เวลาทใครสกคนบอกวาเจบ

คนฟงตางกรกนวา ความรสกตอนเจบนนเปนอยางไร คาทเรา

รจกค�าวาเจบ หรอความเจบมาแตเลกแตนอย ทถงแมวาเราจะยง

ไมรจกค�าค�าน แตอากปกรยาทาททแสดงออกมา เชน การขมวด

คว นวหนา เปนตน กจะเปนเครองบงชวา ก�าลงทรนทราย ก�าลง

กระวนกระวาย ก�าลงทนอยไดยาก ก�าลงดนรนกระสบกระสาย

เพอใหพนจากสภาวะน

ความเจบนมทงเจบกาย เจบใจ ทเราเรยกวาทกขนนเอง

ดงทพระพทธองคตรสวา

“ภกษทงหลาย ขอนเปนทกขอรยสจ คอแมความเกดกเปนทกข

แมความแกกเปนทกข แมความเจบกเปนทกข แมความตายกเปน

ทกข ความประสบกบสงอนไมเปนทรกกเปนทกข ความพลดพราก

จากสงอนเปนทรกกเปนทกข ความไมไดสงทปรารถนากเปนทกข

โดยยนยอ อปาทานขนธ 5 กเปนทกข”1

ออ! ทแทคอความยดในรางกายของเรา ความรสกของเรา

ความจ�าไดของเรา ความคาดหวงของเรา การรบรของเรานเอง

ทท�าใหเราทกข ท�าใหเราเจบ

แลวอะไรบางทเปนของเราจรงๆ แนนอนยาวนาน ตลอดกาล

แมแตตวเราทคดวาเปนเรา สดทายกตองทงรางคนสธรรมชาต

ความรสกไมวาจะสขหรอทกขกไมไดอยกบเราตลอด 24 ชวโมง

หรอกระทงความคาดหวง การรบรเรองราว กไมใช เราคาดหวง

รบรเรองนนเรองนทงวนทงคน แลวกจ�า แลวกลม วนเวยนอย

อยางนน ไมจรงสกอยาง

พระพทธองคตรสวา

“คนบางคนในโลกน ตนเองมความเกดเปนธรรมดา ยง

1 พระไตรปฎก ฉบบมหาจฬาฯ (ภาษาไทย) เลมท 4 ขอ 14 หนา 21.

- 9 -

แสวงหาสงทมความเกดเปนธรรมดาอยอก ตนเองมความแกเปน

ธรรมดา ยงแสวงหาสงทมความแกเปนธรรมดาอยอก ตนเอง

มความเจบไขเปนธรรมดา กยงแสวงหาสงทมความเจบไขเปน

ธรรมดาอยอก ตนเองมความตายเปนธรรมดา กยงแสวงหาสงท

มความตายเปนธรรมดาอยอก”2

และ

“อะไรละ เรยกวาสงทมความเจบไขเปนธรรมดา คอบตร

ภรรยา ทาส ทาส แพะ แกะ ไก สกร ชาง โค มา ลา ทอง เงน

เรยกวาสงทมความเจบไขเปนธรรมดา สงทมความเจบไขเปน

ธรรมดาเหลานนเปนอปธ ผทตดพนลมหลงเกยวของในอปธเหลา

นน ชอวาตนเองมความเจบไขเปนธรรมดา กยงแสวงหาสงทม

ความเจบไขเปนธรรมดาอยอก”3

รวมความแลว กทเราเกดมาเปนตวเปนตนนแหละ เรากยด

วาเปนของเรา

ทงๆ ทเกดแลวกตองแก ตองเจบ ตองตาย เรากยงแสวงหา

เพอใหไดเปนเจาของสงทมความเกด ความแก ความเจบ ความ

ตาย อยนนเอง

เรายด แลวกยอ อยากเปนเจาของชวตตวเองยงไมพอ เรา

ยงอยากเปนเจาของชวตคนอนดวย พยายามทกอยางทกวถทาง

ทจะใหทกคนเปนไปตามทเราคด เราคาดหวง ปรารถนา แตแลว

กเปนไปไมได ดงทพระพทธองคตรสพระคาถานแกพระอตตรา

เถรผมอาย 120 ป วา

“รางกายนแกหงอมแลว เปนรงของโรค มแตจะทรดโทรม

ลงไป รางกายทเนาเปอยนกจะแตกดบไป เพราะชวตมความตาย

เปนทสด”4

นนคอเรองของรางกาย ทถงแมจะไมใชของเราจรง แตกอาจ

จะยดไดบางวาเปนของเรา เพราะรางกายอยได 1 ปบาง 2 ปบาง

3 ปบาง 4 ปบาง 5 ปบาง 10 ปบาง 20 ปบาง 30 ปบาง 40 ป

บาง 50 ปบาง 100 ปบาง หรอเกนกวาบาง กยงปรากฏใหเหน แต

ใจของเรานส ทเราไมอาจเรยกไดวาเปนของเราแมแตวนาทเดยว

ดงทพระพทธองคตรสวา

“ตถาคตเรยกสงนวา ‘จตบาง มโนบาง วญญาณบาง’ จต

เปนตนนน ดวงหนงเกดขน ดวงหนงดบไปตลอดทงคนและวน

2 พระไตรปฎก ฉบบมหาจฬาฯ (ภาษาไทย) เลมท 12 ขอ 274 หนา 296.

3 เรองเดยวกน หนา 297

4 พระไตรปฎก ฉบบมหาจฬาฯ (ภาษาไทย) เลมท 25 ขอ 148 หนา 78.

เปรยบเหมอนลงเมอเทยวไปในปาเลกและปาใหญ จบกงไม ปลอย

กงไมนนแลว ยอมจบกงอน ปลอยกงนนแลว ยอมจบกงอนตอไป

ฉะนน ตถาคตจงเรยกสงนวา ‘จตบาง มโนบาง วญญาณบาง”5

นคอสงทเราตองใครครวญ ตกผลกใหไดวา แททจรงแลว ไมวา

จะเปนกายหรอใจทคดวาเปนของเรา ตางลวนไมใชของเรา เพยง

แตเปนสงทท�าหนาทอาศยกนและกนเกดขน

พระพทธองคตรสถงเรองนวา

“ภกษทงหลาย อรยสาวกผไดสดบ ยอมมนสการปฏจจ-

สมปบาท นนแหละโดยแยบคายในกายและจตนนวา ‘เพราะเหต

นเมอสงนม สงนจงม เพราะสงนเกดขน สงนจงเกดขน เพราะ

สงนไมม สงนจงไมม เพราะสงนดบ สงนจงดบ คอเพราะอวชชา

เปนปจจย สงขารจงม เพราะสงขารเปนปจจย วญญาณจงม

เพราะวญญาณเปนปจจย นามรปจงม เพราะนามรปเปนปจจย

สฬายตนะจงม เพราะสฬายตนะเปนปจจย ผสสะจงม เพราะ

ผสสะเปนปจจย เวทนาจงม เพราะเวทนาเปนปจจย ตณหาจงม

เพราะตณหาเปนปจจย อปาทานจงม เพราะอปาทานเปนปจจย

ภพจงม เพราะภพเปนปจจย ชาตจงม เพราะชาตเปนปจจย ชรา

มรณะ โสกะ(ความโศกเศรา) ปรเทวะ (ความคร�าครวญ) ทกข

(ความทกขกาย) โทมนส (ความทกขใจ) อปายาส (ความคบแคน

ใจ) จงม ความเกดขนแหงกองทกขทงมวลนมไดดวยประการฉะน

ภกษทงหลาย นเรยกวา ปฏจจสมปบาท”6

เพราะฉะนนจะเจบกายหรอจะเจบใจ

กไมมใครท�าใหเราเจบ

และเราไมไดท�าเอง

กายและใจไมใชของเรา

ความรสกกไมใชของเรา

มนเปนเพยงแคการเกดปรากฏของธรรมชาต

ไมเกดกไมเจบ

การเดนตามพระตถาคตเทานนทจะท�าใหเราทานทงหลาย

พนจากความเกด แก เจบ ตาย

ทางมแลวคออรยมรรคมองคแปด

อยทเรา...จะลงมอท�าเมอไร

5 พระไตรปฎก ฉบบมหาจฬาฯ (ภาษาไทย) เลมท 16 ขอ 61 หนา 116.

6 พระไตรปฎก ฉบบมหาจฬาฯ (ภาษาไทย) เลมท 16 ขอ 1 หนา 2.

- 10 -

เรองของการเกด แก เจบ ตาย หลายคนบอกเปนเรอง

ธรรมดาเพราะคอความจรงแททสดของทกสรรพชวตทตองเผชญ

แตเมอถงเวลาจรงๆ ใครบางจะรบมอกบความ ‘เจบไข’ ไดอยาง

เขาใจลกซงนนคงยาก แมแตผเขยนเอง ทกวนนยงกลวเจบ กลว

ตาย ตองหาเวลาปลกวเวก ฝกยน เดน นง นอน พจารณาลม

หายใจเขา-ออกใหจตปลอยวางทกคน โดยเฉพาะจตสดทายกอน

ลมตวลงนอน ถามวาเพออะไร ตอบไดเลยวาเพอจตจะไดเปน

กศล เกดความเคยชน เมอถงเวลาใกลลวงลบดบขนธ จตกพรอม

เดนทางไปบงเกดในภพภมทดๆ ตามแรงบญแรงกศลทไดสงสมใน

ชวงทยงด�ารงชวตอยกบเขาบาง

ทนประเดนส�าคญคอเราทกคนจะสรางความเขาใจเพอรบมอ

กบเรองความเจบปวยไดอยางไร คอลมน ‘ยงให...ยงได’ ฉบบ

นอยากขอกลาวถงหนงสอ ความเจบไขมาเตอนใหฉลาด ของ

พระธรรมโกศาจารย (หลวงพอพทธทาสภกข) เปนธรรมบรรยาย

ททานพทธทาสภกขไดแสดงถงความเจบไขทเราตองดแลรกษา

โดยการมองโลกใหเหนตามทเปนจรง และถอเปนโอกาสใหระลก

อยเสมอวา ความเจบไขไมไดมมาใหเราเปนทกข แตความเจบไข

บงเกดขนกบตวเราเพอใหเราไดรวา ทกสงทกอยางเปนเชนนนเอง

เปลยนแปลงไดตลอดเวลา

สงขารทงหลายทงปวงนนเมอเกดมขน กตงอยและดบไปเปน

ธรรมดา เมอเรามความระลกไดเชนน การกระท�าตางๆ ทเกยว

เนองกบสงขารกจะกระท�าไดอยางถกตอง คอ กระท�าตามหนาท

ของสงขาร เพราะเรองทางกายกเปนเรองของสงขาร เรากรกษา

ตามหนาทใหดทสด สวนเรองของจตนน เรากตองรกษาจตดวยการ

มองใหเหนโลกและชวตตามความเปนจรง เมอมองเหนโลกตาม

ความเปนจรงแลว ความเจบไขกจะไมเปนปญหาส�าหรบเราเลย

แมแต พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต) กไดเคย

เสนอกระบวนการสรางความเขาใจเรองของความเจบปวยไวใน

ธรรมกถาส�าหรบผปวยรกษาใจยามปวยไข โดยแบงเปน 6 ขน

ตอน ดงน

1. ผปวยตองแยกใหออกวา ชวตของคนเรานนประกอบดวย

กายกบใจ ทงสองรวมกนเขาเปนชวตของเรา กตองรกษาไวใหม

สขภาพด

2. ชวตของเราจะใหเปนไปตามปรารถนาทกอยางไมได เพราะ

บางครงกมความเจบไขไดปวย โรคภยภายนอกมากระทบ

3. รางกายของเราเกดมาจากการรวมตวของปจจยหลายอยาง

หรอธาตส ดน น�า ลม ไฟ และขนธหามาประชมกน

4. รางกายไมไดอยล�าพง ตองอยรวมกบจตใจ เมอกายเจบไข

ไดปวยกมกท�าใหจตใจพลอยไมสบายไปดวย พระพทธองคทรงพบ

บคคลทไมสบาย เจบไขไดปวย จงตรสสอนใหส�ารวมจตและตงใจ

ไววา “ถงแมรางกายของเราจะปวย แตใจของเราจะไมปวยไป

ดวย” การตงใจอยางนเรยกวา มสต

ยงให...ยงได | ชาญเดช บวหนต

เกด แก เจบ ตาย...เขาใจเจบ

- 11 -

5. การรกษาใจเปนเรองส�าคญ ในยามเจบไขไดปวย กาย

เปนหนาทของแพทย แพทยกรกษาไป เรากปลอยใหแพทยท�า

หนาทรกษากาย แตใจนนเปนของเราเอง เราจะตองรกษาใจ

ของตนเอง และ

6. การรกษาใจดวยสต คอเอาจตไปผกมดไวกบสงใดสงหนง

ทดงาม ทไมมการปรงแตง เชน ค�าภาวนาวาพทโธ ซงเปนการ

ปฏบตกรรมฐานอยางหนง

นอกจากนจากการศกษาพทธประวต ท�าใหเรามองเหน

กระบวนการการสรางความเขาใจเรองความเจบปวยของเจา

ชายสทธตถะทพระองคทรงเรยนรความเจบปวยของบรรดาชวต

นอยใหญ เพอนรวมสงสารวฏ เรยกวาเปนการจดประกาย น�าไป

สการเสดจออกบรรพชาเพอแสวงหาคณอนวเศษ และเมอทรง

ตรสรพระอนตตรสมมาสมโพธญาณแลว พระบรมศาสดาทรง

น�าความจรงของธรรมชาตมาเปดเผยแกมนษยชาต เพอความ

รเทาทนกเลสและไมตกอยในอ�านาจแหงความโศกเศราอกตอ

ไป ซงความเขาใจเรองความเจบปวยน ผเขยนเหนวาเปนเรองท

โดดเดนมากเรองหนงทพระพทธองคไดทรงเทศนาสงสอนตลอด

พระชนมชพ ใน อาพาธสตร หรอทเรยกกนวา ครมานนทสตร

พระพทธองคไดรบสงใหพระอานนทน�าพระด�ารสเรองสญญา 10

ประการไปบอกพระครมานนทซงก�าลงอาพาธ ไดรบทกขเวทนา

เปนไขหนก เมอพระครมานนทไดฟงสญญา 10 ประการแลว ก

หายขาดจากอาพาธนน

จากกรณนเราสามารถน�ามาเปนกรณศกษา เพอใหมอง

เหนกระบวนการสรางความเขาใจเรองความเจบปวยตามแนว

พระพทธศาสนาไดเปนอยางด คอพระพทธองคทรงชวยผ

ทก�าลงประสบทกขเวทนาจากความปวยไขดวยการประทาน

พระพทธโอวาททท�าใหผปวยเกดความเขาใจเรองความเจบปวย

และไมตองประสบทกขเวทนาเพราะความเจบปวยนนอกตอไป

เขยนมาจนถงขนาดน คงอยากรแลวใชไหมครบวาพทธ-

ด�ารสเรองสญญา 10 ประการประกอบดวยอะไรบาง

ไมขอบอกนะครบ แตคณผอานสามารถสบคนไดในพระ

ไตรปฎก ‘องคตตรนกาย’ พระสตตนตปฎก เลมทสบหก ชอ

วา ‘อาพาธสตร’

- 12 -

ขาวสารในโลกปจจบนแทบจะทกวงการขาวจะตองมเรอง

ของโซเชยลมเดยเขามาเกยวของ ไมวาจะเปนเฟซบก ไอจ หรอ

ไลน เปนตน เชน

ขาวการเมอง ทสรางกระแสความเกลยดชงใหฝายตรงขาม

จรงบางไมจรงบางกวากนไป หรอใชบรการโซเชยลในการนดพบปะ

แลกเปลยนความคดเหนในเรองการเมอง

วงการกฬา กเพงเปนขาวดง ‘โคชท�ารายรางกายนกกฬา’ ท

เปนขาวกเพราะตวนกกฬาไปโพสตขอความในเฟซบกของตวเอง

สายอาชญากรรม ‘หนมใหญหงเมย คยเฟซบกกบชายอน

ควกปนยงเสยชวต กอนยงตวตายตาม’

ขาวบนเทง อนนคงไมตองยกตวอยาง มใหเหนกนแทบทกวน

นอกจากโซเชยลมเดยจะมบทบาทกบขาวสารในปจจบนแลว

กบชวตประจ�าวนของเรากมสวนเกยวของไมนอย เรามสอทเปน

ของเราเอง และท�าไดทกอยาง ทงพมพ โพสต ลงรป คลปวดโอ

แชร แลวแตความตองการ คนเหนดวย กดไลกกเยอะ แอบ

หมนไสกไมนอย พอใจกชนชม ไมพอใจกคอมเมนตกลบมาแรงๆ

เชอวาหลายคนคงเคยเหนคนทไมเคยรจกกนทะเลาะดากนใน

โลกออนไลน ยงไมพอ บางทกท�าใหเรา ‘เจบทางจต’ ยกตวอยาง

เชน แอบเขาไปดรปแฟนเกาวาเขาเปนอยางไรบาง (555 เคยอย

เหมอนกน) หรอไมกอยากจะขอความเหนใจ อยากไดค�าปลอบใจ

ดวยการโพสตสเตตสเรองทเราเสยใจ แตทกอยางไมไดเปนอยาง

ทเราคด เมอไมเหนสกคอมเมนต หรอมาไมเทาทเราคาดหวง เรา

กอาจเสยใจมากกวาเดมกเปนไปได

‘เจบทางกาย’ อาจจะมหลายปจจยทเราไมสามารถควบคมได

เชน วย พนธกรรม ความผดปกตทางรางกาย แต ‘เจบทางจต’

เราสามารถควบคมได ดวยการมสต รคด คดบวก ไมคาดหวงจน

เกนไป แลวใชมนในทางทสรางสรรค รเทาทนเหตการณตางๆ ท

เกดขน เลอกใชมนในทางทเปนประโยชนกบเราใหมากทสด

เราจะไดไมตองตกเปนเหยอและกลบมา ‘เจบทางจต’ อก

ตอไป

มองมม MAN | วระยทธ ยงยวด

เจบทางจต

- 13 -

ตาราอวอรด รางวลส�าหรบคนปลกหวใจสงคมดวย

‘หวใจโพธสตว’

เกบมาเลา...เอามาฝาก | พกล วภาสประทป

- 14 -

พระอารยตารามหาโพธสตวแหงความกรณาในรางของสตร ทรงก�าเนดมา

จากน�าพระเนตรของพระอวโลกเตศวร เมอคราวทพระองคทรงพระกนแสงขณะ

ทอดพระเนตรเหนสรรพสตวตกอยในทกขเวทนา มดอกบวดอกหนงผดขนจาก

น�าพระเนตร เมอดอกบวบานออก องคกรนตาราทรงปรากฏพระวรกายขน และ

ตรสแกพระอวโลกเตศวรวาจะทรงเปนอกหนงแรงทจะชวยพระองคในการน�าพา

สรรพสตวใหขามทะเลวฏสงสารไปยงอกฟากฝงแหงปญญา หากสตวทงหลายยง

ไมหลดพน ไมวาพวกเขาจะเวยนวายตายเกดไปอกกกลป พระองคกจะยงคงอย

ในสงสารวฏเพอชวยเหลอมวลมนษยชาต พระองคจงทรงเปนแรงบนดาลใจใหผ

หญงเกดศรทธาในการปฏบตเพอหนทางแหงการบรรลธรรม ทรงสรางปาฏหารย

แหงการตนรใหผหญงมงมนในการปฏบตธรรม ดวยการตงจตอธษฐานวา

“ขาพเจาจะพฒนาโพธจตใหไปสความหลดพนดวยกายภาพของผหญงใน

ทกภพทกชาต แมกระทงในชาตสดทายทจะบรรลธรรมเปนพระพทธเจา

ขาพเจากจะขอเปนผหญง”

เพอเปนการแสดงวาการเปนสตรไมไดเปนอปสรรคใดๆ ตอการตรสรธรรม

ทงน เคยมค�ากลาวถงพระองควา

“ทามกลางทองฟาอนมดมด...แสงนอยๆ ของดวงดาวจะเปนดงเครอง

น�าทางใหเรอกลบสฝง เฉกเชนพระอารยตารามหาโพธสตว...ทจะเปนแสง

สวางทามกลางความมดมน...ใหผคนเดนไปสการพนทกข”

พระอารยตารามหาโพธสตว...ทรงเปนแสงสวางแหงความรก, ทรงเปนมหา

โพธสตวทไมเคยปฏเสธการชวยเหลอ, ทรงเปนสญลกษณของความดทมการกระ

ท�าดวยจตทหลดพน, ทรงมความกรณาและปญญาพรอมทจะชวยเหลอไดอยาง

รวดเรว และทรงไดรบการบชาอยางยงในเรองความสามารถเอาชนะสถานการณ

ทยากล�าบาก

- 15 -

พระบาทขวายนออกมาโดยมดอกบวรองรบเพอแสดงใหเหน

ถงความพรอมในการกาวออกไปท�าประโยชนใหแกมวลมนษยชาต

พระบาทซายนงพบพระบาทในทาสมาธหมายถงการด�ารงสตอยาง

รตวทวพรอม พระหตถขวาหงายออกแสดงใหเหนถงการคมครอง

และความตงใจในการท�าประโยชนเพอผอน พระหตถซายยกขน

เสมอไหล ถอดอกบวเปนการแสดงถงปญญาและมหากรณาท

พรอมจะเปนผใหแกสรรพชวต ลกษณะการถอดอกบวในพระหตถ

ขวาเปนการถออยางสบายๆ แสดงถงการถออยางไมยดตด

คตในการท�างานอยางพระโพธสตว คอการสงสมบารมโดย

การกาวออกไปท�างานเพอความสงบเยนและเปนประโยชนของ

มวลมนษยชาต ซงคณธรรมส�าคญทชวยเหลอเกอกลใหผปฏบต

ไดถงซงโพธญาณ ม 10 ประการ ไดแก

ทานบารม หมายถง การสละออก การใหตางๆ โดยมเจตนา

ชวยเหลอผอนเปนส�าคญ

ศลบารม หมายถง การรกษาศลใหเปนปกต

เนกขมมบารม หมายถง การออกบวช หากฆราวาสถอศล 8

กนบเปนเนกขมมบารมไดเชนกน เพราะเปนการกระท�าเพอเวน

จากกามสข

ปญญาบารม หมายถง การกระท�าเพอเพมพนปญญาทางโลก

และทางธรรม

วรยบารม หมายถง การกระท�าทใชความเพยรเปนทตง ม

ความพยายามท�าตามก�าลงจนกวาจะส�าเรจ

ขนตบารม หมายถง การอดทนอดกลนตอสงตางๆ

สจบารม หมายถง การรกษาค�าพด ไมกลบกลอก

อธษฐานบารม หมายถง การตงจตมนตอค�าอธษฐาน

เมตตาบารม หมายถง การมความรกตอสตวทงหลายในโลก

ประดจมารดารกบตร

อเบกขาบารม หมายถง การวางเฉย มใจเปนกลาง และท�างาน

โดยใชหวใจโพธสตวน�าพาสรรพสตวใหขามพนความทกข และ

อปสรรคทงปวงไปสความปลอดภย ดวย คณธรรม 8 ประการ คอ

1. ไมมความถอตวอวดด

2. ไมมความโงเขลา

3. ไมมความอาฆาตพยาบาททงปวง

4. ไมมความอจฉารษยา

5. ไมมความคดเหนทผด

6. ไมมความโลภ

7. ไมมความยดมนถอมน

8. ไมมความยดตด หรอความเคลอบแคลงสงสยทงปวง

รวมทงมความสขดวย สข 3 ขน อนไดแก

สขขนทหนง สขงาย...ใชนอย ไดแก ไมหวงใหคนอนตอง

ตามใจเราทกอยาง ไมคบเพอนเพอหวงผลประโยชนจากเพอน

ท�าความดโดยไมหวงสงตอบแทน ไมปรารถนาลาภเพอประโยชน

ตน

สขขนทสอง สข...เมอสราง ไดแก ไมกลวตออปสรรคในการ

พฒนาตน ไมกลวตอทกปญหาในทกการท�างาน เตรยมรางกายให

แขงแรงเพอความไมประมาทตอความเจบไขไดปวย

และสขขนทสาม สข...เมอให ไดแก ใหอภยเมอถกใสราย

ปายสหรอตเตยนนนทา มสขอยในการท�างานอยางไมรอนลน ไม

ประมาทตอการด�ารงตน จงไมกลวตอภยอนตราย

- 16 -

การท�างานวาดวยรกของ ‘หวใจผหญง…หวใจแม…หวใจ

โพธสตว’ เพอถวายเปนพทธบชา พทธชยนต 2,600 ปแหง

การตรสรธรรมขององคสมเดจพระบรมศาสดาสมมาสมพทธเจา

เปนการท�างานตามพทธประสงค คอ ‘สงบเยนและเปนประโยชน’

โดยใชหลกความเจรญของอารยชน หรอทพทธศาสนาเรยกวา อรย-

วฑฒ แปลวา หลกความเจรญอยางอรยะ เพอเขาถงจดหมายของ

พระพทธศาสนา 5 ประการ ไดแก ศรทธา คอ ความเชอ ความ

มนใจในพระรตนตรย ศล คอ ความประพฤตด มวนย เลยงชพ

สจรต สตะ คอ การเลาเรยนสดบฟง ศกษาหาความร จาคะ คอ

การเผอแผ เสยสละ เออเฟอ มน�าใจชวยเหลอ ใจกวาง พรอมท

จะรบฟงและรวมมอ ไมคบแคบเอาแตตว ปญญา คอ ความรอบร

รคด รพจารณา เขาใจเหตผล รจกโลกและชวตตามความเปนจรง

ถาอบาสกหรออบาสกา ซงในทนเรยกวาอรยสาวก อรยสาวกา

มธรรมะทง 5 ประการน กเรยกวาเปนสาวกของพระอรยเจา ผ

ประกอบดวยความเจรญ 5 ประการ เปนผประกอบดวยความ

เจรญอนเปนอรยะ และชอวาเปนผถอเอาสาระ ยดถอเอาสงท

ประเสรฐของชวตนไวได จงเปนชาวพทธชนน�าเพราะมความเขม

แขงทตงอยในหลกธรรม เปนตวอยางทดดวยหลกธรรม 5 ประการ

คอ ศรทธา มความเชอประกอบดวยปญญาไมงมงาย ศล เพอ

พฒนาตนใหชวตพนทกขและพงพาวตถนอยลง ไมถอมงคลตน

ขาว เชอในกฎแหงกรรม คอมงหวงผลจากการกระท�าดวยความ

เพยรตามเหตผลโดยไมหวงผลจากการขออ�านาจดลบนดาล ไม

แสวงหา พาหรทกขไณย คอไมไขวควาบญศกดสทธนอกหลก

พระพทธศาสนา ขวนขวายในการทะนบ�ารงพระพทธศาสนา คอ

ใสใจปฏบตและสนบสนนกจกรรมตามหลกค�าสอนขององคสมเดจ

พระบรมศาสดาสมมาสมพทธเจา

เมอถามหา หวใจโพธสตว ของมวลมนษยชาต ค�าตอบทได

รบไมใชเรองของความรวยความเกง แตคอวถชวตของคนทก

เพศวย ทกชนชน ทกเชอชาต ศาสนา ทด�ารงตนดวยสข 3 ขน

คอ 1. สขงาย...ใชนอย 2. สข...เมอสราง และ 3. สข...เมอให อน

เปนสวนหนงทนอมน�าตามแนวพระราชด�ารของพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว ทพระราชทานมาเพอใหคนไทยปฏบตตน

การสงเสรมบทบาทของผน�าสตรใหเปนผปลกหวใจโพธสตว...

หวใจเมอง ตองเรมจากการสรางหวใจโพธสตว เปนการสรางเสน

ทางอรยชนใหผคนทอยโดยรอบอยเยนเปนสข พนทกขรวมกน

มสมมาทฏฐ นกคดอยางพรอมจะเปลยนเปนหวใจโพธสตวทแท

จรง นนคอทมาของรางวล ตาราอวอรด ทจดประกายขนเพอ

เปดดวงตาเสาะหาอญมณในชมชน โดยมเปาหมายเพอปลกหวใจ

สงคมใหมองตาม เฝาด เปลยนแปลงตนเอง พฒนาไปส หวใจ

โพธสตว แตการกาวสความเปนหวใจโพธสตวตองเรมจากการม

หวใจผหญง คอหวใจทมความออนโยน เหนทกสรรพสงเปนหนง

เดยวกน แกปญหาทกปญหาดวยปญญาเพอใหเกดความปรองดอง

ม หวใจแม คอหวใจแหงความเกอกล การดแล และการเสยสละ

พรอมใหอภยและชวยเหลอเยยงเดยวกบแมทดแลและรกบตรของ

ตน และพฒนาสการม หวใจโพธสตว คอหวใจของผให เปนการให

อยางไมมทสด ไมมประมาณ ไมแบงแยก ไมเลอกชนวรรณะ เพศ

หรอเชอชาต ศาสนา เปนการใหอยางไมหวงผลตอบแทน เปนการ

ใหทพรอมท�าทกวถทางใหคนรอดพนจากความทกข

จากวนเรมกอตงถงเสยวศตวรรษทผานมา เสถยรธรรมสถาน

ในฐานะชมชนแหงการเรยนรทจะอยรวมกนอยางศานต ท�างาน

ปฏบตบชา ปลกหวใจผหญง หวใจแม หวใจโพธสตว ใหตนขนใน

สงคมไทย ถวายเปนพทธบชาแดองคสมเดจพระบรมศาสดาสมมา

สมพทธเจาอยางจรงจง

- 17 -

‘ตาราอวอรด’ คออะไรตาราอวอรด รางวลส�าหรบคนปลกหวใจสงคมดวย ‘หวใจโพธสตว’

คอหวใจของผให ซงเปนการใหอยางไมมทสด ไมมประมาณ ไมแบงแยก

ไมเลอกชนวรรณะ เพศ หรอเชอชาต ศาสนา ใหอยางไมหวงผลตอบแทน

พรอมท�าทกวถทางใหผคนรอดพนจากความทกข รางวลนมอบใหทงผหญง

และผชาย...ผทมหวใจผหญง หวใจแม หวใจโพธสตว

หวใจผหญง คอ หวใจทมความออนโยน เหนทกสรรพสงเปนหนง

เดยวกน แกปญหาดวยความปรองดอง ไมท�างานดวยวธคดในเชงอ�านาจ

หวใจแม คอ หวใจแหงความเกอกล หวใจแหงการดแล เสยสละ

พรอมชวยเหลอ เชนเดยวกบแมทดแลบตรของตน

หวใจโพธสตว คอ หวใจของผให เปนการใหอยางไมมทสด ไมม

ประมาณ ไมเลอกชนวรรณะ เพศ หรอเชอชาต ศาสนา เปนการใหอยาง

ไมหวงผลตอบแทน กลบไปท�าสงทตนท�าอยใหดขน

ส�าหรบการใชชอ ‘ตาราอวอรด’ นน กเพอยกยองคณธรรมของพระ

โพธสตวในนาม พระอารยตารามหาโพธสตว ผทรงเปนดงแสงสวางท

สองน�าทางใหผคนกาวพนจากความทกข ซงคณธรรมของทานจะสงผลให

บคคลทน�าคณธรรมของทานไปปฏบตพรอมเปลยนแปลงตนเองได จนน�า

ไปสความสามคค รวมมอกนสรางสงคมทเปนสข สงบ พนทกขรวมกนได

สญลกษณของ ตาราอวอรด คอหยกทแกะสลกเปนรป พระอารย-

ตารามหาโพธสตว โดยความหมายของพระโพธสตวคอพระผทรงเปนดง

แสงสวางทสองน�าทางใหผคนกาวพนจากความทกข ดวยมตทางความคด

ทมคณธรรม 8 ประการ เปนหลกในการด�าเนนชวต คอท�างานอยางไมม

ความถอตวอวดด, ไมมความโงเขลา, ไมมความอาฆาตพยาบาททงปวง,

ไมมความอจฉารษยา, ไมมความคดเหนทผด, ไมมความโลภ, ไมมความ

ยดมนถอมน, ไมมความยดตด หรอความเคลอบแคลงสงสยทงปวง ซง

คณธรรมทง 8 ประการนจะท�าใหคนทน�าคณธรรมของทานไปปฏบตตามจะ

สามารถพาตนเองและสงคมไปสการสรางสงคมทสงบและศานตได การน�า

พระอารยตารามหาโพธสตวมาเปนสญลกษณของรางวลจงเปนการท�าให

เหนถงคณสมบตของคนทไดรบรางวลดวย

- 18 -

คณสมบตของผไดรบรางวล ‘ตาราอวอรด’

1. มวถชวตแบบเศรษฐกจพอเพยง สข 3 ขน คอ สขงาย...ใช

นอย สข...เมอสราง และ สข...เมอให

2. มวถแหงความคดทเปนคณธรรม 8 ประการของพระอารย-

ตารามหาโพธสตว คอ ท�างานอยางไมมความถอตวอวดด, ไมม

ความโงเขลา, ไมมความอาฆาตพยาบาททงปวง, ไมมความอจฉา

รษยา, ไมมความคดเหนทผด, ไมมความโลภ, ไมมความยดมนถอ

มน, ไมมความยดตด หรอความเคลอบแคลงสงสยทงปวง

3. มวถแหงการเออประโยชนตอผอน ดวยการท�างานเพอ

สงคม ในความหมายทเปนไดตงแตสงคมในระดบจลภาค ไดแก

ครอบครว ชมชน ทองถน จนถงระดบมหภาค คอสงคมไทยและ

สงคมโลก

วธการเสนอรายชอผเขารบรางวล ‘ตาราอวอรด’

คนในชมชนจะเสนอชอผเหมาะสมในจงหวด ผานนายกเหลา

กาชาด ซงเปนบคคลในทกเพศ ทกวย ทกเชอชาต ศาสนา ทกสาขา

อาชพ ทท�าคณประโยชน และเปนทประจกษแกสงคม อาท ดาน

การศกษา ดานการสาธารณสข ดานการเมอง ทงระดบประเทศ

และทองถน นกธรกจผท�าคณประโยชนแกสงคม สอมวลชน งาน

ดานการบรการ งานดานสาธารณประโยชน ศลปนในแขนงตางๆ

การมอบ ‘ตาราอวอรด’ รางวลส�าหรบคนปลกหวใจสงคม

ดวย ‘หวใจโพธสตว’ จดขนทกวนท 31 ตลาคม ของทกป โดย

ครงแรกจดเมอป 2555 ครงทสอง ป 2556 และครงทสามใน

ปน คอ ป 2557

- 19 -

ผหญงตองทมเทเตมท ตองมงมนในการเรยนร พระพทธองคได

ประทานสทธใหแกเราวาผหญงกบผชายมโอกาสเทาเทยมกน เราจงตอง

ท�าใหดทสด ตองเรงศกษา ตองท�าใหเกดความพรอมในตวของเรา เพราะ

การศกษาเปนวถทางทจะน�าไปสการรกษาสทธนน เสถยรธรรมสถานจง

สรางวถชวตแหงการเรยนรตลอดชวต ตงแตเกดจนตาย เพอน�าชวตให

ถงจดหมาย 3 ขนสความเปนบณฑต คอ ประโยชนปจจบน มสขภาพด

มอาชพสจรต มสถานภาพด มครอบครวผาสก เพอใชสงเหลานใหเปน

ประโยชนทงแกตนและผอน ประโยชนเบองหนา คอ มหลกยดเหนยว

ใจใหเขมแขงดวยศรทธา มความภมใจในชวต สะอาด มความอมใจทได

เสยสละ มความมนใจในการแกไขปญหาดวยปญญา มความมนใจในผล

ของกรรมด ประโยชนอยางยง คอ เมอถกโลกธรรมกระทบกไมหวนไหว

เพราะไมยดตด จตจงโลงเบา เปนอสระจากทกข มความสขทแท ไมเปน

แคเหยอ รเทาทนเหตปจจย ชวตจงผองใสดวยปญญา ประโยชน 3 อยาง

นจงเกอกลตอการพฒนาสตปญญาของมวลมนษยชาตใหมความเจรญ

งอกงามไปสสงคมของอรยชน

ท�างานดวยรกของ‘หวใจผหญง หวใจแม หวใจโพธสตว’

- 20 -

- 21 -

ถ�าพระอารยตารามหาโพธสตวหมนพระองค ณ เสถยรธรรมสถาน เปนทประดษฐานของพระอารยตารามหาโพธสตว 21

ปาง ตามคตความเชอทวา พระอารยตารามหาโพธสตวทรงเปนแสงสวาง

แหงความรก, ทรงเปนมหาโพธสตวทไมเคยปฏเสธการชวยเหลอ, ทรงเปน

สญลกษณของความดทมการกระท�าดวยจตทหลดพน, ทรงมความกรณาและ

ปญญาพรอมทจะชวยเหลอไดอยางรวดเรว และทรงไดรบการบชาอยางยง

ในเรองความสามารถเอาชนะสถานการณทยากล�าบาก ดวยมตทางความ

คดทมคณธรรม 8 ประการ เปนหลกในการด�าเนนชวต ไดแก ท�างานอยาง

ไมมความถอตวอวดด, ไมมความโงเขลา, ไมมความอาฆาตพยาบาททงปวง,

ไมมความอจฉารษยา, ไมมความคดเหนทผด, ไมมความโลภ, ไมมความยด

มนถอมน, ไมมความยดตด หรอความเคลอบแคลงสงสยทงปวง บคคลท

ใชคณธรรมทงหมดขององคอารยตารามหาโพธสตวมาอาบรดใจจะท�าใหได

พบกบปาฏหารยแหงการเปลยนแปลงและสามารถพาตนเองและสงคมไปส

ความสงบและศานตได

นอกจากน ยงเปนสถานทส�าหรบการท�าสมาธภาวนา และการตงสจจะ

อธษฐานทจะใชชวตอยบนหนทางของการมหวใจผหญง หวใจแม หวใจโพธสตว

ถ�าพระอารยตารามหาโพธสตวหมนพระองคน เปรยบดงครรภของแม...

อนเปนโลกของลก อกนยหนงถ�านจงถกสรางขนเพอบชาผหญงทเปนแม

ทกคน

- 22 -

พระอารยตารามหาโพธสตว...

ทรงเปนแสงสวางแหงความรก

ทรงเปนมหาโพธสตวทไมเคยปฏเสธการชวยเหลอ

ทรงเปนสญลกษณของความดทมการกระท�าดวยจตทหลดพน

ทรงมความกรณาและปญญาพรอมทจะชวยเหลอไดอยางรวดเรว

ทรงไดรบการบชาอยางยงในเรองความสามารถเอาชนะสถานการณทยากล�าบาก

เราภาวนาถงพระองควา

“โอม ตาเร ตตตะเร ตเร สวาหา”

- 23 -

นานาทศนะของผไดรบ

‘ตาราอวอรด’

ภกษณทกหนอเฮวะเฮอง (ป 2555)ประเทศเวยดนาม

“ตอนไดรบจดหมายเชญใหมารบตาราอวอรด รสกปลมใจ

มาก ถงแมรางกายจะไมคอยแขงแรง แตกพยายามมา เพราะ

รสกวาไดรบเกยรตอยางสงจากทานแมชศนสนย การไดรบ

รางวลครงนมความหมายมากในเชงวชาชพ เพราะจะไดน�า

เรองราวความประทบใจไปเลาและสอนลกศษยในมหาวทยาลย

ในเรองการยกยองคนด ความหมายของพระอารยตารามหา

โพธสตว รวมทงรางวลนยงเปนตวอยางทเปนรปธรรมใหเดก

รนใหมไดเรยนร ขาพเจามาทเสถยรธรรมสถานและท�างาน

รวมกบทานแมชหลายครง เปนโอกาสดทไดรบรางวล เพราะ

จะไดท�างานเพอพระพทธศาสนารวมกนตอไปในอนาคตอยาง

แนนแฟน”

ซสเตอรเทเรซา จอย บาเลยส (ป 2555)นกบวชชาวครสตจากประเทศฟลปปนส ผอทศตนดแลผ

อพยพในประเทศกมพชา

“ฉนรสกเปนเกยรตมากทไดรบรางวล และมนใจในฐานะ

ผหญง รางวลนสะทอนใหเหนความเชอทเหมอนกนระหวาง

ศาสนาครสตทศรทธาในพระแมมาร ผหญงทมชวตเพอความ

สขของผคน กบพทธศาสนาทศรทธาในพระอารยตารามหา

โพธสตว ผอทศตนเสยสละเพอผอน”

- 24 -

สมเดจพระราชนซงเก โชเดน วงชก (ป 2556)ราชอาณาจกรภฏาน

“ขาพเจาคดวาการเพมศกยภาพใหกบผหญงเปนเรองส�าคญมาก

ขาพเจาเดนทางไปทวประเทศ และพบวาหากเราท�าใหผหญงเขมแขงและ

กลาหาญ ครอบครวกจะเขมแขง เพราะผหญงดแลทกคนในครอบครว

และทกเรอง ไมวาจะเปนเรองความรก สขภาพ รวมถงเศรษฐกจ รายได

ครอบครว และการใหวถชวตทดกบลก ขาพเจาคดวาผหญงละเอยดออน

มาก และผหญงนแหละเปนคนดแลครอบครวรวมทงชมชนดวย...

“รางวลททานน�ามามอบใหนเปนความใจดของทาน ขาพเจาคดวาคง

ตองท�างานหนกมากกวาน...

“งานทขาพเจาท�าสวนใหญเปนเรองของผหญง เชน เรองการศกษา

ส�าหรบผหญง เพอผหญงจะไดมอาชพ ส�าหรบการฝกงานฝมอ ขาพเจาได

ท�างานในเรองผาดวย เพอใหเกดรายไดส�าหรบผหญง ดงนน เราจงจ�าเปน

ตองไดรบพรจากองคตาราในการท�างานเพอผหญง แนนอน นเปนสง

ส�าคญมาก ขาพเจาคดวาแมทกคนมความรกอยางพรอมทจะใหทกอยาง”

พระอาจารยไจทเซา ซายาดอ (ป 2556)วดไจทเซาพญาจ อ�าเภอปลน รฐมอญ ประเทศสาธารณรฐ

แหงสหภาพเมยนมาร

“การไดรบรางวลครงนเปนเพราะทานแมชศนสนยไดเดน-

ทางไปท�างานรวมกนทประเทศเมยนมาร ท�าใหรสกยนดและ

ภาคภมใจเปนอยางมาก เปนสงทมคณคามากส�าหรบอาตมา

ดงนน จะขอน�าไปเกบไวในตกระจกทรฐบาลมอบให โดยตน

จะเปนทเกบของอนทรงคา”

แคเทอรน นกบารต (ป 2555)ผกอตงมลนธบวขาว, เจาของโรงแรมโบรวาจ กรงเจนวา

ประเทศสวตเซอรแลนด

“ดฉนรสกประทบใจงานมอบรางวลตาราอวอรด มน

นาสนใจมากทไดเหนผคนจากหลากหลายทมาสนทนา

แลกเปลยนความคดกน ดใจทไดพบรากหญาชาวเขมรท

อทศตนอยางเขมแขง ในปแหงการเฉลมฉลองพทธชยนต

2600 ปแหงการตรสร ดฉนมความปรารถนาใหพระพทธ-

ศาสนาเผยแผไปถงทกคน เพราะค�าสอนนจะชวยใหแตละ

บคคลพนทกข พทธศาสนาในมมมองฉนไมไดเปนศาสนา

แตเปนปรชญาในการด�าเนนชวตทสอนใหทกคนกลบมา

พฒนาศกยภาพของตนเองใหพนทกข”

- 25 -

เดเชน ชค - ดกเช (ป 2557)นกรอง BEYOND และ JEWEL

“ฉนมความผกพนอยางลกซงกบพระอารยตารามหาโพธสตว ผซงมพทธะอนบรสทธ ผซง

มความกรณาอนลกซงในรางของสตรเพอชวยสรรพสตวทงหลายในโลกใหพนจากความกลว

จากอนตราย และชวยใหพรทขอนนเปนจรง ทานเปนมารดาของพระพทธเจาทกพระองค

และทานเปนผแทนของปญญาทไมมขดจ�ากด...

“ฉนไดพบ ทานแมชศนสนย เสถยรสต เมอวนท 31 ธนวาคม 2013 ณ เสถยรธรรม

สถาน วนนนฉนสมผสไดทนทถงความงดงามของทานทฉายแสงแหงความรกและความกรณา

อนบรสทธ ฉนรสกซาบซงถงเรองราวสวนตวทไมธรรมดาของทาน และซาบซงเมอไดทราบ

ความปรารถนาของทานทจะน�าพระอารยตารามหาโพธสตวใหเปนทรจกในเมองไทย น�าตา

แหงความปตของฉนจงหลงออกมาอยางไมรตว...

“การไดรบการบอกเลาจากผน�าศาสนาทงหลายมาเปนเวลานานหลายชวอายคนวา จะ

ตองสวดมนตแลวขอใหเกดเปนผชายถงจะมโอกาสบรรลธรรม พระอารยตาราจงอธษฐานขอ

เกดในรางผหญงในทกชาตเพอจะชวยขนสรรพสตวใหขามมหาสมทรแหงสงสารวฏ ส�าหรบ

ฉนแลว ทานแมชศนสนย เสถยรสต เปนเสมอนผแทนของพระอารยตารามหาโพธสตว ท

เปยมดวยพลงและคณสมบตของพระองค ขอใหทานมสขภาพด อายยนยาว เพอจะสานตอ

งานทนามหศจรรยของทานในการเปนประโยชนตอสรรพชวตทงหลาย...

“การไดรบรางวลตาราอวอรดนานาชาตส�าหรบอลบม JEWEL (หวใจทเบกบานผาน

มนตราอนล�าคาของทเบต) เปนการไดรบเกยรตอยางยงยวด และเปนการใหก�าลงใจฉน

ในการท�างานเพอสนตภาพ และท�าใหเกดการใหอภยในโลก โดยเสยงรองเพลงทเบตของ

ฉน ฉนขอสงความกตญญอนลกซงและความเบกบานมายงชวงเวลาแหงการมอบรางวลท

พเศษนดวย”

Dechen Shak-Dagsay“I have always had a very strong connection to ARYA TARA who is a fully

enlightened Buddha who emanates out of deepest compassion as this beautiful goddess to liberate all beings from their fears and the dangers and grants them all the wishes. She is the mother of all the Buddhas and she represents infinite wisdom.

“When I first met Venerable Mae Chee Sansanee Sthirasuta on 31st December 2013 at Sathira-Dhammasathan I was immediately touched by her beautiful personality radiating love and compassion in its purest form. I was very touched by her exceptional personal story and when I learned about her wish to introduce Arya Tara in Thailand I had tears of joy in my eyes.

“When advised by the religious leaders at that time many eons ago, to pray for a male reincarnation in order to attain enlightenment, she vowed to always return in a female form to help the beings to cross the ocean of Samsara. To me Venerable Mae Chee Sansanee Sthirasuta is a true emanation of Arya Tara. May she have a long and healthy life to continue her amazing work for the benefit of all beings.

“Being awarded with the ‘International Tara Award’ for our Album JEWEL, joyful Heart through Precious Tibetan Mantras’ is a tremendous honor and great encouragement for me to continue to bring peace and forgiveness into this world with my Tibetan voice.

“I would like to extend my deepest gratitude and joy over this extraordinary award.

- 26 -

เฮลเก องตอง ฟอน ไดค (ป 2557)ผก�ากบชาวสวตเซอรแลนด ในอลบมเพลง JEWEL

“ดนตรเปนแนวหนาของศลปะ การไดรบตาราอวอรด

เรองดนตรและการแตงเพลงเปนการไดรบเกยรตอยางยง

และเปนชวงเวลาแหงความพเศษทจะลมเสยมได ขอแสดง

ความกตญญอยางลกซงแด ทานแมชศนสนย เสถยรสต ทม

งานของทาน และชาวไทย ประเทศแหงรอยยม”

Helge Anton Van Dyk“Music is the spearhead of the art, to receive the

international Tara Award for music & compositions is a great honor, a special and unforgettable moment!

“My profound gratitude goes to Ven. Mae Chee Sansanee, her team and all the people in Thailand, the country of smiles!”

เรกลา เคอธต (ป 2557)ผกอตงมลนธ BEYOND และ นกรอง BEYOND

“ฉนรสกเปนเกยรตมากทไดรบรางวลตาราอวอรดป 2014 รวม

กบทม BEYOND พระอารยตารามหาโพธสตวเปนแรงบนดาลใจให

ฉนเสมอในการชวยและยกระดบจตใจของคนผานเสยงเพลงและการ

รองเพลง งานทฉนท�าในฐานะผกอตงและผอ�านวยการดานความคด

สรางสรรคของโครงการเพลง BEYOND เปนความมงมนและอทศตน

เพอกระตนการเปดหวใจของผคนในโลกใหมความกรณาและใสใจตอ

โลก ทม BEYOND ไดรวมแบงปนคณคาของความรกอยางไมมเงอนไข

และอทศตนเพอรบใชมวลมนษยชาต รวมทงสานความกลมเกลยวของ

ตางศาสนา วฒนธรรม เพศ และเชอชาต ดวยสงศกดสทธอนส�าคญท

พวกเราตางเคารพ รายไดจากการจ�าหนายอลบมเพลง BEYOND ทว

โลกจะน�าไปมอบใหแมและเดกทตองการความชวยเหลอ”

Regula Curti“Together with the BEYOND team I am very honored to

receive the International TARA award 2014. TARA has always been an inspiration to me to help and uplift others through music and singing. My work as the founder and creative director of the BEYOND music project is dedicated the mission to open people hearts for a more compassionate and caring world. The BEYOND team shares the values of unconditional love and devotion to serve humanity and to unite people from different religion, culture, gender and races with the divine essence we all share. The revenues of the worlwide sales of the BEYOND music goes to mothers and children in need.”

- 27 -

แมชศนสนย เสถยรสตผกอตงเสถยรธรรมสถานและสาวกาสกขาลย

“ขาพเจาขอแสดงความยนดกบทกๆ ทานทไดรบรางวลน และเชอ

วายงมคนท�าความดอกมากมายทควรไดรบการยกยองเชดช เพอให

เกดสงคมของการชนชมคนท�าดเพมขน เพราะบคคลเหลานถอเปน

เมลดพนธแหงปญญา เปนตนแบบ และเปนตนน�า ทชวยปลกกระแส

แหงการท�าความด ปลกหวใจสงคมดวยหวใจโพธสตว จงขออนโมทนา

ในกศลจตของทานทงหลายททรงไวซงความเปนปกตตอเนองอยเนอง

นตย ในทกวถแหงการคด พด ท�า จนท�าใหเกดปรากฏการณแหงการ

เกดปาฏหารยทมนษยสามารถท�าได”

ทนา เทอรเนอร (ป 2557)นกรองราชนเพลงรอก, นกรอง BEYOND

“สายณหสวสด อรณสวสด และสวสดคะ อยางแรกเลยฉนอยาก

ขอบคณรางวลตาราอวอรดนานาชาตซงใหเกยรตพวกเรามาก ท

ส�าคญคอความหมายทอยภายใตสงน ขอขอบคณอยางยง ฉนสามารถ

พดแทนพวกเราไดเลยวา พวกเรารสกปลาบปลม ขอบคณคะ”

Tina Turner“Good evening, Good morning and Good day. First of all,

I would like to Thanks the international Tara Awards for this honorable presentation to us, ladies. Mostly because of what is stand for and thank you very much. I can speak for the rest of us to say “ we are thrilled. Thank you.”

- 28 -

กวาจะมาเปนเหรยญ

‘ตาราอวอรด’

- 29 -

เหรยญองคพระอารยตารามหาโพธสตวหยก ทมอบใหแกบคคลผ

ปลกหวใจสงคมดวยหวใจโพธสตว หยกทกกอนเปนหยกพมาทถกคดสรร

มาอยางด ผานการตดและการเจยระไนครงแลวครงเลาอยางประณต

ดวยความตงใจของชางเจยระไนมออาชพ ทท�างานอยางหนก เพอให

เหรยญแตละเหรยญสมบรณ งดงาม และทรงคณคา

ทส�าคญ...แตละเหรยญมสและเอกลกษณเฉพาะตว…ไมซ�ากน

Teo Choo Guan (ซาย) และครอบครว ชาวมาเลเซย เปนผถวาย

พระอารยตารามหาโพธสตวหยกจ�านวนกวาหมนพระองคแกเสถยร

ธรรมสถาน เพอมอบแกบคคลผปลกหวใจสงคมดวยหวใจโพธสตว

เมอถามถงความรสก Teo Choo Guan ตอบเพยงสนๆ วา

“อยากใหทกๆ คนมความสข”

- 30 -

“การเตบโตของเสถยรธรรมสถานทจะกาวเขาสศตวรรษ

ทสาม ท�าใหพวกเราไดเหนวา เมอเราท�างานอยางเคารพพระ

ธรรม พระธรรมกดแลจตใจของพวกเรา ดแลงานของพวกเรา จน

สามารถทจะถอดองคความรในการน�าธรรมะกลบไปเยยวยาสงคม

ท�าใหเกดนวตกรรมในการสรางมนษยชาตภายใตหวใจแม หวใจ

โพธสตว ในหลายหลกสตร”

ทานแมชศนสนย เสถยรสต

เมอเดอนสงหาคม พ.ศ. 2557 ทผานมา เสถยรธรรมสถาน

จงไดจดใหมการอบรม นวตกรรมการสรางมนษยชาตภายใต

หวใจแม หวใจโพธสตว จ�านวน 5 หลกสตร ไดแก หลกสตร

‘จตประภสสรตงแตนอนอยในครรภ’, หลกสตร ‘ปาฏหารยแหง

การเยยวยา’ หลกสตร ‘โรงเรยนพอแม อรยะสรางไดไมใชสง

สดวสย’, หลกสตร ‘อานาปานสตภาวนา’ และหลกสตร ‘ธรรมชาต

บ�าบด’ ซงองคกรภาคเครอขายไดใหความสนใจสงบคลากรเขา

รวมอบรมมากมาย

เกบมาเลา...เอามาฝาก 2 | แมลงปอปกมวง

นวตกรรมการสรางมนษยชาตภายใตหวใจแม หวใจโพธสตว

- 31 -

จากการท�างานรบใชมวลมนษยชาตดวยหวใจของ

โพธสตว เสถยรธรรมสถานมวทยากรทมหวใจโพธสตว

อาท แพทย นกวชาการ ตลอดจนเพอนผปฏบตงานใน

ทกๆ สาขาอาชพทมารวมงานอยางมากมาย ท�าใหเหน

วาองคประกอบของการสรางมนษยชาตนนตองอาศย

วงศาคณาญาต

คณะวทยากร : แมชทศนา จรสรธรรม, แมชโมล

เขยวสะอาด, ดร. แมชกาญจนา เตรยมธนโชค, แมช

จตตานนท สมมา, แมชพสมย ผวขาว, นายแพทย

มานตย แสนมณชย, รองศาสตราจารย นายแพทย

สรยเดว ทรปาต, เรองศกด ป นประทป, แพทย

หญงจนทรเพญ ชประภาวรรณ, รองศาสตราจารย

กรรณการ วจตรสคนธ, แพทยหญงยพยง แหงเชา-

วนช, ดอกเตอรประภาพรรณ จเจรญ, ครหน ชมชน

สทธเวช, รองศาตราจารยวไลพรรณ สวสดพาณชย,

ผชวยศาสตราจารย แพทยหญงกววณณ วรกล, กลยกร

ฉตรแกว, สายสมพนธ ปญญศร, ชญญา เศรษฐบตร

ฯลฯ

นวตกรรมการสรางมนษยชาตภายใตหวใจแม หวใจโพธสตว หลกสตร ‘จตประภสสรตงแตนอนอยในครรภ’

ทานแมชศนสนย เสถยรสต

ผกอตงเสถยรธรรมสถาน

และสาวกาสกขาลย

“งานนเปนงานเชงรกทเราเชญ

เดกดมาเกด ดวยการอธษฐานจตทจะ

เปลยนแปลงตนเองของพอแม เมอแมอมลก แลวพอ

อมแม กเทากบพออมลกดวย เราตองไมเกรงใจทจะเอา

ธรรมะมาอาบรดหวใจแม เพอใหแมดแลลกทอยในทอง

สงนเปนมรดกทเราสามารถใหลกไดตงแตลกยงไมเกด...

“เดกม 2 กรรม คอพนธกรรมและปจจบนกรรม แต

กรรมทส�าคญทสดคอปจจบนกรรม ถาแมท�าใหฐานของ

ปจจบนกรรมแขงแรง มฐานของวงศาคณาญาตทแขง

แรง ลกกรอด”

- 32 -

รองศาสตราจารย นายแพทยสรยเดว ทรปาต

ผอ�านวยการสถาบนแหงชาตเพอการพฒนา

เดกและครอบครว มหาวทยาลยมหดล

“แคคดเปลยน ชวตกเปลยน ดวยตนทน

ชวตแนวคดเชงบวก แมจงตองสรางตนทนชวต

ใหลกตงแตในทอง โดยการเปลยนวธคดของแม...

“เดกจะตองม 3 ทกษะในชวต คอทกษะรคด ทกษะชวต และ

จตส�านก ซงจตส�านกส�าคญทสด เพราะสงผลตอพฤตกรรมของ

มนษยทปรากฏออกมา ถาเดกมทกษะรคด ทกษะชวต แตขาด

จตส�านก เดกกไมรอด ซงเรองจตส�านกนจะเกดขนโดยอตโนมต

กไมได สอนดวยค�าพดกไมได แตตองอาศยการท�าใหดบวกกบ

สภาพแวดลอมทด ทจะชวยเหลาความคดใหเดกได เรองของ

ตนทนชวตกบเรองของการสรางจตส�านกทดจงเปนเรองเดยวกน”

แพทยหญงยพยง แหงเชาวนช

เลขาธการมลนธศนยนมแมแหงประเทศไทย

“การทนมแม เป นส วนหน งในงานจต

ประภสสรตงแตนอนอยในครรภกเพอทจะชวย

น�าพาใหเดกเขาสชวตทมปกตสข มคณภาพ

ชวต และมสขภาพทด การกนนมแมแลวอมนานตลอดชวตนนจง

มใชเปนเพยงการกนเพอสขภาพทางกายเทานน หากแตยงหมาย

ถงการใหอาหารทางใจกบลกดวย ความอมทไดจากการกนนมแม

จงเปนอมทกายไปจนถงอมทหวใจ ท�าใหเดกปลอดภย มภมชวต

ทแขงแรงไปตลอดชวต”

วรตดา ภทโรดม

Chief Executive Officer

บรษทอมต คอนซลตง จ�ากด

“งานจตประภสสรตงแตนอนอยในครรภ

เปนงานทสรางปาฏหารยโดยการเชญเดกทม

บญมาเกดในทองของแมทมพอทสรางบญกศล สรางบญบารม

นคอสงทถก ดฉนรสกชนชม และขอบคณแทนแผนดน ทอยาง

นอยทสด แมกลมของเดกจตประภสสรตงแตนอนอยในครรภ

ทเกดมาในตอนนยงเปนเพยงกลมเลกๆ แตถาลกคลอดออกมา

แลวเตมไปดวยบญ เดกพวกนจะท�าใหค�าสอนของพระพทธเจา

ไมถกบดเบอน...”

นายแพทยมานตย แสนมณชย

ผเชยวชาญดานสตนรแพทย

โรงพยาบาลหวเฉยว

“เมอแมเครยดจะมผลตอเซลลสมองของ

ลก จากการส�ารวจความฉลาดของเดกไทยพบ

วาเปนเรองทนาตกใจ เพราะในปจจบนเดกไทยมไอควทต�าลงมาก

ซงงานวจยสมยใหมพบวาทเราเคยคดวามยนทเกยวกบพนธกรรม

และมผลตอลกษณะความฉลาด จรงๆ แลวอาจเปนเรองทเรา

คดผดไปกได เพราะเราพบวาปจจยส�าคญทมผลตอความฉลาด

ของเดกมากทสดคอ สภาพแวดลอม และตวทจะก�าหนดสภาพ

แวดลอมของลกทอยในทองคอ ‘อารมณ’ ของแม การทแมและ

พอมารวมกนสรางบรรยากาศของความรก ความผกพน ตงแต

ลกยงอยในทองจงเปนการเตรยมสภาพแวดลอมเพอสรางลกท

มปญญา”

- 33 -

นวตกรรมการสรางมนษยชาตภายใตหวใจแม หวใจโพธสตว หลกสตร ‘ปาฏหารยแหงการเยยวยา’ ทานแมชศนสนย เสถยรสต

ผกอตงเสถยรธรรมสถานและสาวกาสกขาลย

“การเยยวยาเปนความงดงามของคน 2 กลม คอกลมผเยยวยา

กบกลมผถกเยยวยา เราจะเหนวามผปวยมากมายพยายามสบคน

วาเราปวยเพราะอะไร จรงๆ ความเจบปวยของเรากเกดจากความ

ไมรเทาทนความเปนจรง ถาจะบอกวาเราปวยเพราะอวชชากไม

ผด เมอจตใจของเราจมอยกบอารมณหนงอารมณใดจนกระทง

เกดความเครยด เมอเรามความออนแอทางจตใจ เพราะหลง

มากกวาร กจะท�าใหรางกายซงเปนฐานรองรบความเครยดเกด

ความเจบปวยได การเยยวยาบคคลทก�าลงมความทกขทางกาย

กหมายถงผทเยยวยาตองรอบรในเรองความทกขทางใจดวย กลม

ของผเยยวยาจงตองเคารพโอกาสทจะเขาไปเยยวยาอยางยง และ

ใหถอวาโอกาสเชนนเปนโอกาสของชวตทเราจะไดน�าธรรมะกลบ

มาอาบรดใจเราอกครงหนงอยางออนโยน…

“เมอกายลมปรงแตงกายเนออยางออนโยน กายเนอผอน

คลาย ใจรชดอยวาสงใดควร ควรอยางไร การใชศลปวทยาในการ

เยยวยาจงมความหลากหลาย ถาเรารหลกการของชวตทประกอบ

ดวยรางกายและจตใจ ถาเราปรารถนาใหชวตของเราทรงพลง

ทสด เราตองมเครองมอคอลมหายใจของเรา ทจะเชอมกายและ

ใจใหเปนหนงเดยวกน ในความออนโยนและผอนคลาย จงจะทรง

พลงอยางยง”

กลยากร ฉตรแกว

เลขานการชมรมพยาบาล

แบบประคบประคอง

“ความรสกนหลอกกนไมได มนเปนพลง

มหศจรรยของการสมผส วาขางในของผใหรสก

อยางไร มนเปนการสมผสทละเอยดออน และเปนการสงพลงได

อยางมหาศาล ปกตเราจะคนชนกบการใหก�าลงใจคนไข แตนน

เปนเพยงค�าพดทเขาห แตการสมผสแบบนนนปดบงหรอหลอก

คนไขไมไดเลย เพราะเขาจะรบไดถงความรสกทวา คนใหตงใจ

ใหไหม และสงทไดกมใชเพยงแคความสบาย แตมนคอพลงทเรา

อยากจะเตมเตมใหเขา เปนพลงของจตทบรสทธ นคอพลงของการ

เยยวยา แลวในขณะทเราใหเขานน คนไขกอยในบรรยากาศทผอน

คลาย และใจกเปดอยางพรอมทจะเปนผให การเปนผใหตองดใจ

ตวเองดวยวาพรอมไหม ถาพรอม...คอยเขาไป ฉะนน เราตองรจก

เมตตาตวเองดวย เพราะถาเราเขาไปในขณะทเรายงไมพรอม คน

รบจะรสกไดทนท

- 34 -

กกตามกรรม | ปยลกษณ เบญจดล

เจบปวยทกาย…อยาเจบปวยทใจเวลามคนเจบปวยโดยเฉพาะเมอถงขนลมหมอนนอนเสอ คน

ใกลตวทตองคอยดแลคนปวยกมกพยายามหาอาหารทจะชวยบ�ารง

รางกายใหมก�าลงวงชาและแขงแรงขนในเรววนเสมอ

จ�าไดวาตอนทฉนเพงออกจากโรงพยาบาลหลงนอนพกฟนจาก

การผาตดตอนเปนมะเรงรงไขและชวงรบยาคโมเมอ 2 ปกอน

ญาตๆ รวมทงคณหมอกอยากใหกนอาหารทกอยางทกนได และ

อยากกนเพอเพมน�าหนกทลดลงไปกวา 8 กโลกรม รวมทงเพอให

แขงแรงขน สตรส�าเรจทไดยนกนบอยๆ ของอาหารส�าหรบคนเจบ

ปวยกคอซปไกซงฉนปฏเสธทจะกนโดยเดดขาด เหตเพราะชวงนน

ฉนยนยนทจะงดเนอสตวทกชนดแมกระทงการกนเฉพาะน�าซปทได

- 35 -

จากการตนมนเปนเวลานาน

เมอกนผดผกออรแกนกโดยไมใสน�ามนจนเบอ ฉนกจะตม

ขาวตมจากขาวกลอง (ออรแกนก) กนกบกบขาวทฝนลกขนท�า

งายๆ และใชเวลานอยทสดคอไข (ออรแกนก) คนเหยาะซอว

(ออรแกนก) นดหนอย

วนไหนไมเพลยมากคอยลกขนท�าอาหารอนๆ ทเนนความสด

ใหมโดยไรไขมน น�าตาล และเกลอ รวมทงเลอกผกออรแกนกเปน

หลกเพอหลกเลยงการรบสารเคมเขาสรางกาย

ครงนฉนอยากแนะน�าอาหารทมน�าซปและมรสชาตออนๆ ซง

เหมาะส�าหรบคนเจบปวย แตกมการปรงรสชาตใหมความเคม

นดๆ เผดพรกไทยหนอยๆ เพอใหรสกเจรญอาหารและไมจดชด

จนเกนไป

เมนนคอ เกยวน�าไสมงสวรต ซงใชเวลาเตรยมน�าซปกบไส

บางแตกสามารถท�าลวงหนาและเกบไวใชไดหลายครง

แมวาฉนอยากจะลองท�าเครองปรงทกอยางดวยตวเอง แต

การลกขนท�าแปงเกยวเองกดจะยากและใชเวลามากเกนไป ฉน

จงใชแปงเกยวส�าเรจทวางขายทวไป สวนน�าซปกมาจากการตม

ผกออรแกนกหลายอยางปนกนตามความสะดวกและความชอบ

ฉนมกใชหวไชเทา แครอต กะหล�าปล หอมหวใหญ และอาจเพม

สาหรายคอมบในบางครง หากมเหดหอมสด เซเลอร มนฝรง หรอ

ผกอนๆ ทใหความหวานจากธรรมชาตกสามารถใชไดเชนกน โดย

ปกตฉนจะพยายามไมใชเวลาในการปรงอาหารมากนก อยางผดผก

กใหถกความรอนไมเกน 1-2 นาท แตหากท�าน�าซปกจ�าเปนตองใช

เวลาในการเคยวมากหนอย แตกไมควรมากจนผกเละเพราะคณคา

ตางๆ สวนใหญจะสญหายไปเพราะความรอน

น�าซปผกนสามารถท�าลวงหนาโดยกะปรมาณใหเพยงพอกบ

การกน 2-3 ครง แตจะดทสดหากขยนท�าสดใหมทกครงและไม

เกบคางไว

ส�าหรบไสเกยวแบบมงสวรต ฉนประยกตสตรนขนมาเองโดย

ลองท�าไส 2 แบบ ไสแบบแรกท�าจากถวชกพผสมกบเตาหและแตง

สใหมสชมพออนๆ นากนดวยบตรตเลกนอย ไสอกแบบท�าจากเนอ

ฟกทองนงผสมถวชกพกบเตาหเปนสเหลองออนๆ

จากประสบการณสวนตวฉนเชอวาอาหารทมสสนนากนและถก

จดวางอยางสวยงามจะชวยเพมความอยากกนไดเสมอ โดยเฉพาะ

เมอยามเจบปวยและมอาการเบออาหารตามมา เมนนจงประกอบ

ไปดวยสสนหลากหลายทงสชมพออนและเหลองออนของตวเกยว

สเขยวจากผกปวยเลงหรอกวางตง สขาวจากหวไชเทา และสสม

จากแครอต

ฉนอยากแนะน�าใหเสรฟเกยวน�านทละชนหรอสองชนพรอมผก

ในถวยเซรามกใบเลกๆ แบบทใชกนขาวในส�ารบอาหารญปน แลว

คอยๆ เตมเพมหลงจากทกนหมด ซงจะท�าใหคนปวยไดกนน�าซปท

รอนอยเสมอ เผลอๆ อาจขอเตม 2-3 ถวยโดยไมรตว

ฉนเตรยมไสแบบแรกคอสชมพออนโดยการตมถวชกพทแช

น�าคางไว 1 คนใหสก น�ามาปนผสมกบเตาหและบตรตหนละเอยด

เลกนอย เตมไขแดง 1 ฟองแลวปรงรสดวยรากผกช พรกไทย

กระเทยมโขลกละเอยดกบเกลอนดเดยว สวนไสแบบทสองเปนส

เหลองธรรมชาตจากเนอฟกทองนง น�ามาปนกบถวชกพ ไขแดง

และเตาห ปรงรสเชนเดยวกบไสแบบแรก เมอน�ามาหอกบแผน

เกยวใหใชไขขาวทเหลอทาขอบแผนแปงเพอใหตดกนสนท เมอ

ใกลเวลากนคอยตมเกยวในน�าสะอาดประมาณ 1-2 นาทจนแปง

สกและลอยตวขน ตกใสในถวยทวางผกไวแลวราดดวยน�าซปผก

รอนๆ หากกนน�ามนไดบางกอาจโรยหนาดวยกระเทยมเจยวใหมๆ

กจะหอมขนอก แตส�าหรบฉนเพยงโรยหนาดวยตนหอมผกชสบก

ชวยเพมความหอมไดเพยงพอแลว

ในชวงเวลาทเราเจบปวย สจธรรมหนงทฉนพบดวยตวเอง

คอไมมใครชวยเราตอสกบมนไดนอกจากตวเราเอง ยาและ

กระบวนการรกษาทางการแพทยเปนเพยงการแกไขทปลายเหต

ฉนจงอยากเนนย�าวาควรพยายามใชชวตโดยไมใหเกดการ ‘เจบ

ปวย’ ทจตใจ หลกธรรมะเบองตนชวยใหจตใจแขงแรงและพรอม

ทจะตอสกบโรคภยไขเจบททกคนมโอกาสประสบอยางหลกเลยง

ไมไดเพยงแคชาหรอเรว หนกหรอเบา รวมทงควรคอยระมดระวง

ความเครยดทมกเกดขนจากการ ‘ละ’ ไมได

ทกวนนฉนสามารถอยรวมกบเซลลมะเรงไดโดยไมรบกวน

ซงกนและกน เพราะฉนพยายามใชชวตโดยปองกนไมใหเกด

การ ‘เจบปวย’ ทใจ

กกตามกรรม (cook = กก, กรรม = การกระท�า) ไมวาเรา

จะท�าอะไรหรอกนอะไร (การกระท�าตอรางกายตวเอง) แลวเกด

ความไมสมดลขนในรางกาย มนกจะฟองหรอแสดงอาการตางๆ

ออกมา ซงสวนหนงเราสามารถปรบใหกลบมาสมดลไดดวย

อาหาร (หยนหยาง)

- 36 -

พกตา...พกใจ | แมชศนสนย เสถยรสต

“ทกขเปนธรรมชาตททกคนตองเรยนร

และถาเรยนรอยางตอเนองดวยการเจรญสต

ปญญาอารกขาจต

เราจะพบวาทกขเปนเพยงปรากฏการณให

เราเหน

แตไมไดมไวใหเราเปน

และไมไดมไวใหเราคลกคล

การเรยนร เชนนยนยนศกยภาพของการ

เปนมนษยทจะอยเหนอความทกขได”

เพอนสข

แมชศนสนย เสถยรสต

สนทนา...ประสา

เพอนสข

แมชศนสนย เส

ถยรสต

80.

พมพครงท 3

คาแมสอน...จ

าก ‘แ

มทางธรรม’ ถง ‘ล

กทางโลก’

ตบปอง

คาแมสอน...

จาก ‘แมทางธรรม’

ถง ‘ลกทางโลก’

ตบปอง

กวา 20 ป...ทไดเหน ไดฟง ไดร และไดนาแนวคดท ‘แม’ สอน มาใช

ในวถของตนจนออกดอกงอกผล ‘ลกทางโลก’ จงเกดความตงใจอยากจะทา

อะไรถวาย ‘แมทางธรรม’ สกชนหนง

และแลว...ความคดกมาตกผลกทการบนทกลายเสนประวตศาสตรถง ‘คา

แมสอน’ ทจะไดนามาเลาขานผานชวตตวเองใหคนอนไดอานผานชวตตอๆ ไป

ดวยหวงวานาจะยงประโยชนตอผคน ตอสงคม และตอโลกได...ไมมากกนอย

ในทสด...จงเกดหนงสอเรอง คาแมสอน...จาก ‘แมทางธรรม’ ถง ‘ลก

ทางโลก’ เลมน

แมจะไมใชนกเขยนท ‘เอาไหน’ แตเชอวา...การเขยนดวยใจ ทไดบนทก

ไวดวยความรก นาจะเปนวถถกทอวถทแมสอน ออกมาเปนคาและความท

สามารถสอนใจใครตอใครทไดอานอยบาง

ไมหวงวายอดขายจะถลมทลาย หวงเพยงวาสงทเขยนจะเปนแสง

สวางสองใหเหนทางเดนบนโลกใบนแจมจดชดขนอกสกหนอย...กเทานน

ตบปอง

ราคา 170 บาท 170.-

เมอ ‘ตบปอง’ เกบเกยวความคดทตกผลก

เปนบนทกลายเสนประวตศาสตร

แหงคาสอนของ ‘แมชศนสนย เสถยรสต’

9 786169 143239

สนบสนนสอทางธรรมไดท...เสถยรธรรมสถาน

สนบสนน ค�าแมสอน...จาก ‘แมทางธรรม’ ถง ‘ลกทางโลก’

รบ magnet วาทธรรมของ ทานแมชศนสนย เสถยรสต

บทความน ผเขยนตองการแสดงใหเหนวา อารมณความ

รสก โดยเฉพาะอยางยงสงทเรยกวา ‘ความเจบปวด’ นน เปน

สงทดถาหากรจกใชประโยชน กลาวคอ การรจกใชความเจบปวด

เพอเปนฐานในการพฒนาศล สมาธ และปญญา ในการแสดง

เหตผลเพอแสดงใหเหนวาความเจบปวดเปนสงทดนน ผเขยน

มไดหมายความวาความเจบปวดมแตสงดถายเดยว แตทผเขยน

เสนอมมทดของความเจบปวดกเพอชใหเหนวา หากคนใดสามารถ

เปลยนมมมองทมตอสงใดสงหนงดวยเหตผลอนถกตอง คนคนนน

จะสามารถกาวพนจากสงไมดไปสสงดได

การน�าเสนอเชนนนอกจากจะเปนการยอมรบวาคนเราไมได

มสงใดสงหนงเพยงสงเดยว และสงนนจะครอบง�าคนคนนนไว

หมด แตยงตองการจะแสดงใหเหนวาคนเรายงมหลายสงหลาย

อยางทเกดขนกบชวตกบรางกาย สงส�าคญทคนเราจะจดการและ

ใชประโยชนจากสงเหลานนไดกคอ การใชเหตผลในการพจารณา

ตรวจสอบ และการเสนอเชนนกเพอตองการยนยนวา หากจะม

สงใดสงหนงเกดขนกบชวตกบรางกายของคนเรา ไมวาจะดวย

เหตปจจยใดกตาม คนเรากคงจะไมสามารถหามไดทงหมด เพราะ

มนมเงอนไขซบซอนหลายอยางเกยวของ แตหากคนเรารจกใช

เหตผลพจารณาสงเหลานนแมวามนจะเปนสงทไมปรารถนา เชน

เรองความเจบปวด เรากสามารถทจะไดประโยชนจากสงเหลานน

ดวยเชนกน การยนยนเชนนเพอชใหเหนวา การเปนคนมเหตผล

และการรจกใชเหตผลไดอยางถกตองจะเปนกญแจส�าคญในการ

จดการกบความเจบปวดตอไป

บนโลกทเราอาศยอยนมสงตางๆ มากมาย หากเราจะจดกลม

ใหนอยทสดเพอใหเราสามารถอธบาย บอกเลา หรอสอสารไดงาย

และสะดวก เราอาจจะแบงไดเปน 2 ประเภท คอ 1 สงทหยาบ

กระดาง แขง มองเหนไดชด สามารถชใหคนอนๆ ด จบตอง และ

รไดวามนมลกษณะอยางไร อยตรงไหนในชวงเวลาทชดเจน 2 สง

ทละเอยดออน ไมมรปราง ไมมลกษณะทงายตอการพรรณนาใน

เชงรปแบบ หากจะอธบายไดคงใชวธอปมาอปไมย ทงสองอยาง

นเปนสงทมอยบนโลกของมนษยเรา ไมวาใครจะมองเหนหรอไม

ไมวาใครจะรสกไดหรอไม ทงสองอยางนยงคงมและเปนไปในวถ

ของตนเอง การจดกลมเปน 2 ประเภทน หากจะถามเหตวาท�าไม

จงจดอยางน เหตผลทพอจะบอกไดกคอ เราใชรางกายของเรา

เปนตวก�าหนด เชน เรามกจะพบวามหลายสงหลายอยางปรากฏ

เขามาในสายตา และยงมอกหลายสงหลายอยางทตาของเราไม

เหน แตเรารสกไดวาม อยางไรกด ถาหากจะมสงอนทพนไปจาก

ขอบขายของเกณฑทเราเอามาใชวด สงนนจะเปนอยางไร เราไม

อาจจะน�ามาอธบายได เพราะมนเลยเกณฑของเราไปแลว การเลย

แสงสองทาง | พระมหาพรชย สรวโร (ศรภกด), ดร.

อารมณความรสกกบการใชเหตผล

- 37 -

พนไปจากเกณฑ หากเราจะยนยนวาไมมกอาจจะท�าใหเราเปนคน

ทกลาวไมตรงตามความเปนจรงของสงนน ฉะนน ผเขยนจงขอใช

2 เกณฑนแบงสรรพสงทมอยบนโลกซงพอจะอธบายใหเขาใจได

เมอคนเราเกดมาบนโลกใบน เปนความโชคดยงทคนเราไดรบ

ธรรมชาตทจ�าเปนทสดตดตวมา และดวยอาศยธรรมชาตนนคนเรา

จงมชวตอยได การอยไดนจงท�าใหความเปนคนเกดความชดเจน ม

เอกลกษณ มอตลกษณในหวงของเวลาทสามารถมองเหนจบตอง

ได อาจกลาวไดวาคนทกคนลวนมสณฐานรางกายชดเจนในฐานะ

เปนคนคนหนง องคประกอบของสณฐานรางกายนนวาโดยหนาทท

จะตองเขาไปเกยวของกบสงแวดลอมรอบตว คนคนนนจะมตา ม

ห มจมก มลน มรางกาย มใจ

เมอคนเรามตา ถาหากตานนยงสามารถท�าหนาทของตาได มน

จะมองเหนสงตางๆ ทอยรอบๆ ตวของคนคนนน เชน เขาจะมอง

เหนตนไม ถนน ภเขา ทองฟา หรอแมกระทงเพอนรวมสงคมของ

เขา เปนตน ตากบรปแขงกระดางเหลานเปนของคกน บางครงด

เหมอนมนจะอยคนละมต ไมเกยวของกนเมอหลบตา แตเมอไร

กตามทคนเราลมตาขน สงแรกทตาวงเขาไปหาคอรป

คนมห หากวาโดยสมรรถนะของมนกคอการสามารถไดยน

การกระทบกนของสงตางๆ ซงเรยกวาเสยง หกบเสยงเปนของค

กน คนมหจะไดยนเสยงของสงตางๆ เชน นกรอง ฟารอง ดนตร

เสยงลมกระทบกบก�าแพง ฯลฯ ถาหหนวก ไมวาจะดวยเหตใด

แมวาเสยงจะมอยตามธรรมชาตของมน คนเรากไมอาจจะระบได

วาเสยงของสงนเปนอยางน เสยงของสงโนนเปนอยางโนน ถา

หากปดห เสยงไมสามารถแทรกเขาไปในรหไดสะดวก หอาจจะ

พยายามตความสงทเขามากระทบ แตอาจจะไมไดความชดเจน

เหมอนเวลาทหเปดและท�างานปกต

คนมจมก ธรรมดาวาสงทจมกตองการนนคอกลน ไมวากลนนน

จะเหมน หอม หรอกลาง คนทจมกมปญหา เชน เปนไซนส อาจ

จะมปญหาในเรองของการดมกลน นอกจากนน บางคนเปนภมแพ

หากสดกลนอะไรบางอยางเขาไปอาจจะท�าใหรสกไมสบายได กลน

กบจมกดเหมอนเปนเพอนกน แตในมตของความเปนเพอนกน

จมกไมสนใจหรอกวาเพอนคอกลนจะเปนอยางไร จะเหมน หรอ

จะหอม จมกจะท�าหนาทเปนเพอนกบสงเหลานนเสมอ ถาชอบ...

คนทเปนเจาของจมกจะพยายามสดบอยๆ และลกๆ ถาไมชอบ...

เจาของจมกอาจจะปดจมกหรอกลนหายใจ

ตอมาเปนลน คนเรามลน นอกจากจะมไวเพอลมรสหวาน เคม

เปรยว หรอเฉยๆ แลว ลนยงเปนอปกรณในการพดของมนษยดวย

เชน การใชเปนตวขบเคลอนเสยง ‘ร’ หน แตวาหนาทหลกคอ ลม

รส กลาวกนวาลนของมนษยนนเปนสดยอดของอาวธกได เพราะ

สามารถพดใหคนทะเลาะกนได พดใหคนรกกนได พดใหคนเกลยด

กนได ความสามารถอยางนตาท�าไมได หท�าไมได จมกท�าไมได คน

จะเปนใหญเปนโตแมวาจะไมมฝมออยางอนตดตวกสามารถเปน

ไดถาหากรจกใชลนพดจาสอสาร คนเปนใหญเปนโตหากไมรจก

ใชลนใหถกตองอาจจะหมดอ�านาจจนถงหมดอนาคตกได ตรงน

อยากจะแสดงใหเหนวา ลนกบรสนนเปนของคกน ลนเปนทรวม

ประสาทมากมาย เพราะฉะนน ถาหากมรสอะไรกตามผานลนแม

เพยงสมผสเบาๆ ลนจะสามารถสงไปใหประสาทแยกแยะไดอยาง

แยบยล การประกวดอาหารระดบใดกตาม กรรมการทท�าหนาท

ใหคะแนนชขาดคอกรรมการลน ประเพณนยงแฝงตวเขาไปถง

การประกวดนางงาม คนทเขาประกวดตอใหงามจนหาใครในปฐพ

- 38 -

มาเทยบไมได แตถาผเขาประกวดคนนนไมสามารถตอบค�าถาม

กรรมการไดอยางนาพอใจ กมสทธตกรอบไดอยางงายดาย กลาว

งายๆ คอใชลนไมเปน ใชลนไมเกดประโยชน ในขณะทคนทไมสวย

ไมงามมากนก ถาหากรจกใชลนกสามารถชนะการประกวดนนได

ใหพจารณาอกตวอยางหนง เชน การแขงเรอ การแขงเรอ

ประเภทตางๆ จะตองมคนพากย ล�าพงคนแขงไมมคนพากย คน

เขาไปชมการแขงขนกไมไดอรรถรสใดๆ แตพอมคนพากย หรออก

นยหนงคอ มคนใชลนอยางพอเหมาะกบสถานการณ การแขงขน

เรอจงเกดความนาสนใจ ตนเตน อยากตดตาม ไมอยากพลาดแม

กระทงเสยววนาทเดยว เหลานคอตวอยางของลนกบรส

ตอไปเปนเรองของกายหรอรปราง สงทกายมเปนธรรมชาตคอ

การสมผส คนทกคนขาดการมองเหนได ขาดการไดยนเสยงกได

ขาดการดมกลนกได ขาดการลมรสกได แตขาดกายไมได เพราะ

กายเปนสงทรวมของสงตางๆ ขางตน มความกวาง มความยาว

ชดเจน การสมผสทเขามากระทบกบกายหรอกายเขาไปกระทบ

มตงแตละเอยดแผวเบาไปจนถงหยาบกระดาง มนษยทกคน

ทวสรรพางคกายมเสนประสาทอยไปทกท ดงนน โอกาสทกาย

จะมสมผสมากกวาสงอนจงเปนเรองธรรมดา ไมใชเรองแปลก

ประหลาดหรออศจรรยแตอยางไร และสามารถจะกลาวไดวา คน

สวนใหญไมไดมปญหาทางกายกบสมผส

อนตอมาคอ ใจ กลาวกนวาคนทกคนเมอมสณฐานรางกายเชน

นนแลว ไมอาจจะบอกไดวาไมมใจ คนทกคนมใจ และใจนมความ

สามารถมากกวาสง 5 ประการทกลาวมาแลว ใจมความสามารถ

มากมาย แมวาสง 5 อยางจะไมท�าหนาท เชน การเกบขอมลดบ

ในฐานของตนเองแลวสงกลบมาใหใจใครครวญพจารณา แตใจก

สามารถจะสรางสงใดสงหนงขนมาในใจ และใจนนแหละเขาไปรบร

ถาจะเปรยบไปแลว ใจกเหมอนกบคนคนหนงซงนงอยในหองทปด

สนท แตวาภายในหองมกระจกวเศษทสะทอนสรรพสงใหคนคอใจ

นนเหนได สงทงหกทกลาวมาขางตนตางท�าหนาทสอดประสานกบ

สงทเปนคของตนเอง ไมมใครคดไปละเมดความสามารถของสงอน

เชน ตาไมสามารถจะขามไปฟงเสยง จมกไมสามารถไปท�างานสอด

ประสานกบเสยง เปนตน เมอตางสงตางท�าหนาทไดอยางเหมาะ

สม คนเราถอไดวาเกดมาอยางสมบรณแบบ ไมบกพรอง ไมพการ

ถาจะพดถงแงของการพฒนาศกยภาพของความเปนมนษย

ไมมใครปฏเสธไดวาการพฒนานนกคอการพฒนาสงทงหกเหลา

น หมายความวามนษยจะเปนผเลศ เปนผประเสรฐ เปนผประสบ

ความส�าเรจในชวต ในหนาทการงาน ไมวาจะเปนในต�าแหนงอะไร

กตาม คนคนนนตองพฒนาสงทงหกเหลานใหท�างานอยางเตม

ประสทธภาพ คนมตาตองรจกพฒนาตาไปในการมอง ตองรจก

เลอกทจะมองหรอไมมอง ถามองในสงไมควรมอง เชน มองการ

ละเลนไรสาระเกนไป คนคนนนแทนทจะพฒนาตา กลบไปท�าลาย

ตา และยงลามไปถงชวตของคนคนนนอกดวย

ตอมา คนมหตองพฒนาหไปเกยวกบการฟง ตองรจกเลอกท

จะฟง เสยงในโลกนมหลากหลายประเภท มทงเปนประโยชน มทง

เปนโทษ หากคนมหไมรจกเลอกเสยง หแทนทจะไดรบการพฒนา

กลบตองถกลดคณภาพ

คนมจมกกเชนเดยวกน กลนกบจมกเปนของคกน จมกมอน

เดยวสองร แตกลนมมากมายนบไมถวน ปญหาคอคนควรจะดม

กลนเชนไรจงจะชอวาเปนการพฒนาตนเอง ค�าตอบส�าหรบปญหา

นมมาก ถาจะจ�าแนกอาจจะตองยกใหกบคนคนนนเปนผตดสนใจ

เพราะเจาของจมกยอมจะรดวากลนเชนไรเมอสดเขาไปแลวจะ

ท�าใหชวตเกดการพฒนา กลนเชนไรเมอสดเขาไปแลวจะท�าให

การพฒนาชวตมปญหา

ตอมาเปนเรองของลน รสกบลนเปนของคกน รสมหลากหลาย

ไมวาจะเปนรสเคม รสเปรยว รสเผด รสหวาน รสขม ฯล ลนมอน

เดยว แตวามประสาทรบรสมากมาย ดงนน ผทเปนเจาของลนควร

ตระหนกและใสใจใหดทกครงทตองใชลนไปรบรส คนบางคนตดรส

อาหารเผด อาหารเคม ชวตอาจจะตองมปญหาในเรองของไต ม

ปญหาในเรองของตบ การตดรสนนเปนเรองทเกดขนไดงายมาก

หากเจาของลนไมมความเขาใจในธรรมชาตของลนตนเอง มหลาย

ครงทคนเรากลายเปนทาสของลนและหมดโอกาสพฒนาชวตไปใน

ทางทถกตอง เชน คนตดเหลา เปนตน

ตอมาเปนเรองของกาย กายของมนษยเรานนมทงหยาบและ

ละเอยด มหลายครงทเราไมรวากายของเราเขาไปสมผสอะไร

บาง บางครงเราซงเปนเจาของกหลงใหลในสมผสจนลมความ

เปนจรงของกาย

ตอมาเปนเรองของใจ ถาอภปรายเกยวกบมตของใจ จะยง

ลกและละเอยดกวาสงทงหาทกลาวแลว เพราะใจเปนเสมอนสง

สดทายทจะตดสนวาจะยอมรบหรอปฏเสธสงทเกดมาจากสง 5

อยางนน ดงนน คนเปนเจาของสง 6 อยางนตองเขาใจและรจก

ธรรมชาตของมนใหชดเจน ตองรวาแตละสงท�างานอยางไร แตละ

สงสมพนธกบสงทเปนของคกนอยางไร

- 39 -

ปญหาทตองถามตอมาคอ เมอคนเราไดรจกธรรมชาตและ

หนาทของสงเหลานแลว อารมณความเจบปวดมาจากไหน เพราะ

เทาทไดอธปรายเกยวกบสงทงหกมา ไมพบวามนมความเจบ

ปวด หรอแมแตมนไมมความทกข มนไมมความสข มนไมมความ

เกลยด มนไมมความชงชง มนมแตการท�าหนาทของตนเอง มน

มแตความสอดประสานเขากบสงทคกนอย เชน ถาหากเราพบ

วาตาขามไปท�างานสอดประสานกบเสยง เราอาจจะอนมานไดวา

เพราะมนท�างานขามคของมนไป ดงนน เราจงรสกเจบปวด เราจง

รสกเกลยด เปนตน แตเราไมไดพบสงเชนนนเลย ค�าตอบส�าหรบ

ปญหาน เราไมสามารถไปคนหาจากทไหนนอกจากททสงทงหกนถอ

ก�าเนด เพราะสงทงหกเปนททความเจบปวดเกด มนเปนททความ

ทกข ความเกลยด ความโกรธ ความหลง และความชอบเกด เรา

จงจ�าเปนตองคนจากททมนเกด เชน เราพบวาน�าทะเลเคม เราก

ตองเอาน�าทะเลไปตรวจเพอคนหาสาเหตแหงความเคม ไมใชไป

เอาน�าจากทอน ฉนใดฉนนน

เมอไดตรวจสอบลงไปเราพบวา ในเวลาทตาไปท�างานกบรปนน

มบางอยางเขามาแทรก นนคออารมณความรสก ถาหากคนทเปน

เจาของตาเกดความชอบ เขากจะพยายามยดถอและยอใหอยตอ

ไป เมอมนอยตอไปไมวาจะนานหรอไมนาน เขาจะรสกพอใจ แต

ในทางตรงกนขาม หากคนทเปนเจาของตาไมชอบ ไมสบอารมณ

กบรปทตาเขาไปท�างานรวม เขากจะพยายามไลใหมนไปใหพน

อยางเรวทสด บางทเขากพยายามท�าลายมนใหยอยยบ แทนทเขา

จะรสกชอบ เขากลบรสกไมชอบ แตรปเมอมนเกดมาเพอคกบตา

แลว ใครจะท�าอะไรมนได ใครจะไลมนไปใหพนได เพราะมนเปน

ของคกน ในสถานการณทกลนไมเขาคายไมออกเชนน เจาของตา

จะรสกเกลยด ไมอยากเหน เขาจะท�าทกวธเพอใหสงทเรยกวารป

หายไป หรอไมปรากฏเขามาในสายตาของเขาอก เขาอาจจะท�าได

บางไมไดบาง ไมมใครยนยนไดรอยเปอรเซนต

ถาหากคนเรารจกใชเหตผลในการเขาไปรความจรงของสงทง

หก เขาจะรวาตาเกดมาเพอคกบรป เมอตาคกบรป เจาของตาก

ไมควรจะเขาไปกาวกายหนาทของมน ไมควรจะเขาไปรกไปชอบ

มน ปลอยใหมนท�างานของมนไป ถามนอยากเขามาสสายตาก

ปลอยใหมนเขามา ถามนอยากจากไปจากสายตากปลอยใหมนเปน

ไป เราแนใจไดวาตากบรปเปนของคกน เราไมควรเรงเราใหเปนไป

ตามใจของเรา การใชเหตผลเชนนจะท�าใหเจาของตาไมเกดความ

เจบปวดใดๆ ในการคงอยหรอการจากพรากของตากบรป ส�าหรบ

ห จมก ลน กาย และใจ กพงเขาใจตามนยน

ถามตอไปอกวา ตวทเรยกวาความเจบปวดมอยจรงหรอไม

หรอวาเปนเพยงสงทเราเขาไปยดถอและทกทกเอาวามนมอยจรง

ค�าตอบตอปญหานม 2 ประเดน คอ เราสามารถตอบไดวา 1 ความ

เจบปวดมอยในระดบของความสมพนธ เชน ความสมพนธระหวาง

ตากบรป หกบเสยง จมกกบกลน ลนกบรส กายกบสมผส ใจกบ

อารมณของมน และ 2 ความเจบปวดมอยในระดบเงอนไข เราจะ

พจารณาความเจบปวดทมอยในระดบความสมพนธกอน ตรงนจะ

ยกเอาตวอยางของตากบรปมาพจารณา เราจะเหนวา ในขณะทตา

พยายามเขาไปสมผสกบรป มนมความสมพนธเกดขน การทความ

สมพนธระหวางตากบรปจะคงอยหาไดเปนสงทแนนอนไม เพราะ

ตากมธรรมชาตเปนของตนเอง รปกมธรรมชาตเปนของตนเอง

ในความเปนธรรมชาตของแตละอยาง มนกมความไมแนนอนใน

ธรรมชาตของมนเชนกน ดงนน เมอตาจะตองเปนคกบรป ความ

สมพนธของสงทงสองจงกลายเปนความไมแนนอนหรอความเจบ

ปวดดวย แตความไมแนนอนในระดบนเรามกไมคอยสนใจ เพราะ

มนมความลกซง ไมไดปรากฏตวตรงๆ ใหเราเหนชด มาถงตรงน

เราพอจะยนยนไดวา เมอตากบรปมความไมแนนอนเปนธรรมชาต

ความสมพนธระหวางสงทงสองกกลายเปนความเจบปวด หรออก

นยหนงคอ กลายเปนความไมแนนอนดวย ส�าหรบตวอยางของห

จมก ลน กาย และใจ กพงทราบโดยนยน

ตอมาเราจะมาพจารณาความเจบปวดในประเดนทสอง คอ

- 40 -

ระดบเงอนไข ในระดบนความเจบปวดมอยไดเพราะคนเราเขาไป

สรางเงอนไข อะไรกตามทเกดขนโดยเงอนไข สงนนยอมอยไม

แนนอน มความฝนแปรไปเสมอ ในระดบเงอนไขน สงทเปนตวจกร

ในการสรางเงอนไขกคอใจของมนษย เชน เมอไรกตามทเราเหน

รปบางอยาง และเรากรสกวารปนนถกใจ เราชอบ เราอยากใหคง

อยชวนรนดร เราจงไดพยายามท�าทกวธเพอใหรปนนคงอย แตรป

ไมคงอย เพราะในระดบแรก ธรรมชาตของมนเปนเชนนน ดงนน

เมอมาถงระดบทสอง แมวาเราจะพยายามท�าหลายสงหลายอยาง

เพอรกษามน รปกยงคงถกความไมแนนอนซงเปนธรรมชาตเดม

ของมนควบคม ดงนน ความเจบปวดจงไดเรมเกดขนตงแตเราได

พยายามท�าตามวธการตางๆ เพอเกบรปไวใหอยกบเรานานๆ ตรง

นกคอ การทเราเขาไปสรางเงอนไขใหความเจบปวดมามทอาศยใน

เงอนไข เมอเงอนไขม มนกคอททความเจบปวดอาศยเพอท�าใหตว

ความเจบปวดเกดขน

ดงนน เพอใหเราไมตองตกอยในวงวนของความเจบปวดจาก

การทเรามตา มห มจมก มลน มกาย และมใจ เราจ�าเปนจะตอง

ใชเหตผลพจารณาใหรอบคอบ เพอวา เราจะไดเขาใจวา ความเจบ

ปวดนน มนเกดขนไดเพราะมนมเงอนไข ถาเราไมอยากมความเจบ

ปวด เราตองปดกนไมใหเงอนไขแหงความเจบปวดเกดขน การจะ

ปดกนเงอนไขแหงความเจบปวดได เราตองรจกพฒนาตา ห จมก

ลน กาย และใจของเรา โดยเฉพาะอยางยง ใจของเราทเขาไปเอา

วตถดบทเกดจากตา ห จมก ลน และกาย มาพจารณา เราตองท�าตว

เปนแคคนรจก ไมใชคนเขาไปยดถอ เราตองท�าตวใหเปนคนเขาใจ

ไมใชคนเขาไปยดถอ การจะเปนเพยงคนเขาใจ การจะเปนเพยงคน

รจก ใจของเราตองไดรบการพฒนาใหมากเทาทจะมากได หากจะม

ผถามอกวา จะพฒนาใหมากไดอยางไร ตอบวา เราตองรจกทจะจด

สงแวดลอมใหตา ห จมก ลน กาย และใจ อยางถกตอง เมอเราม

สงแวดลอมเหมาะสม เราตองรจกทจะพฒนาตา ห จมก ลน กาย

และใจใหมคณภาพจนถงศกยภาพ

การจะพฒนาสงเหลานนใหถงระดบคณภาพและศกยภาพ การ

คดเปนเหตเปนผล การคดใครครวญรอบคอบ การคดใหเหนเหตเหน

ปจจยและผลคอแมกญแจอนส�าคญ...

แตการจะเหนความส�าคญของสงเหลาน ‘ความเจบปวด’ คอ

กญแจเปดเขาไป

- 41 -

ผชายในเสอกาวน | นพ. ภญโญ ศรวระชย

แมทรมาน ถาสมมตวนหนงพอแมของเราเจบปวยมากจนไมสามารถ

จะกนอะไรเองได หมอสอบถามถงเรองการใสสายใหอาหาร ค�า

ตอบของลกทแสนจะรกทานคงจะตอบไดอยางคลายๆ กนวา...

แตถาสมมตกลายเปนตวเราเองทไมสบายอยางรนแรงจน

อยในสถานการณเดยวกน หมอถามคณวาจะใสสายทางจมก

เพอใหอาหารหรอไม ค�าตอบของคณคอ...

ยายนน (นามสมมต) เพงไดรบการวนจฉยโรความมะเรง

ทตบออนระยะสดทาย เมอประมาณ 3 เดอนทผานมา โรค

ไดแพรกระจายไปมาก สงผลใหผปวยทงเหนอยจากน�าททวม

ในชองอก ทองบวมโตจากน�าทเกนในชองทอง และปวดตาม

กระดกเกอบทวรางกาย

ยายนนไดผานการเจาะปอดและทองมาแลวหลายครงเพอ

ระบายเอาน�าออก แตครงนยายมาอยโรงพยาบาลเพราะปวด

มาก กนอาหารและยาไมไหว จงท�าใหควบคมอาการปวดไมได

ผมไดพดคยกบผปวย จงท�าใหทราบวายายยงไมรวาตนเอง

- 42 -

เปนโรคอะไร แตเดาเอาเองวาคงจะไมสบายมาก การรกษาทงหมด

ทผานมาท�าไปตามแตทลกสาวจะตดสนใจ

“ยายครบ ยายคดอยางไรกบโรคทเปนอยนครบ” ผมตงใจจะ

สอบถามถงความนกคดของผปวย

“เออ...คณหมอรกษาเรองความปวดของคณแมกอนดมยคะ”

คณใหมซงแตงชดพยาบาลมาเตมยศพดตดบทไป ท�าใหผมเดา

ไดวาเหตใดยายจงไมรโรคทตนเองเปน

“ตอนนหมอจะฉดยาใหคณยายกอน แลวจะเปลยนเปนยากน

ทหลง แตถายงกนไมคอยไดแบบน ยายมความเหนเกยวกบการใส

สายใหอาหารอยางไรครบ”

“ยายแลวแตลก ใหใหมตดสนใจ เขาเรยนมาเยอะ” ยายนน

พดดวยน�าเสยงเรยบๆ โดยไมไดเงยหนาขนมาสบตากบใครเลย

“แม แมตองใสสายนะ แมตองอดทน จะไดหายเรวๆ”

“ยายครบ แลวถายายเหนอยหรออดอดแนนทองมาก ยายจะ

ใหหมอเจาะเอาน�าออกอกมย”

“กตองท�าสคะคณหมอ ถาไมท�าแลวคณแมจะดขนเหรอ” คณ

ใหมรบตอบ

ผมจงอธบายถงการท�าหตถการตางๆ ใหฟงวา อาจจะท�าให

ผปวยดขนไดชวคราว แตทสดแลวมกจะกลบมามอาการอก กบ

ความเสยงและความเจบปวดทอาจจะเกดขน เพอใหตดสนใจอก

ครง

“ท�าใหถงทสดคะคณหมอ แมใครกตองรกษาใหดทสด”

“ครบ” ผมรบทราบถงความตองการนน

กอนออกจากหอง ผมยงคงเหนยายนนกมหนากมตาอย ผมจง

ถามขนกอนจะจากกนไปวา

“ยายมอะไรอยากจะถามหมอมยครบ”

“ยายจะไดกลบบานมย ยายอยากกลบบาน”

หาวนถดมา ผมไดตรวจเยยมยายนนอกครง เหนในประวตการ

รกษาวาผปวยไดรบการเจาะปอดไป 1 ครง เจาะทอง 2 ครง ใสสาย

ใหอาหารและดงออกไปแลวอก 8 ครง ไมไดขอยาแกปวดเพมเตม

“ยายครบ อาการปวดดขนเยอะแลวนะ แลวยายเปนอยางไร

บางครบตอนน”

ยายนนไดแตกมหนากมตาคลายกบทผมพบในวนแรก

“ยายไมอยากใสสายใหอาหารเหรอครบ หมอเหนในประวต

วายายดงออกตงหลายครง” ผมสงเกตเหนผปวยมน�าตาซมขน

มา แตยงคงไมพดอะไร

“แม หนบอกแมแลวนะวาแมตองอดทน ท�าไมแมเปนอยางน”

คณใหมพดดวยน�าเสยงขนมว

“ใหม...ปลอยแมไปเถอะนะ...แมทรมาน...” จากน�าทแคคลอ

เบา ตอนนเรมหยดออกมาเปนทาง

ความทกขของยายนนนนคงจะไมไดนอยไปกวาความเสยใจ

ของคณใหมในเวลาน ผมไดแตยนจบมอใหก�าลงใจยายนนเบาๆ

โดยไมอาจจะคาดเดาไดวาสถานการณตอไปจะเปนอยางไร

คณใหมเดนเขามาหาผเปนแม ผมปลกตวหลบออกไป ลกสาว

คกเขาลงกราบแมทตก แลวโผเขากอดดวยน�าตานองหนา

“แมจา หนขอโทษ เรากลบบานกนเถอะนะ”

“จะลก เราจะกลบบานกน” ยายนนตอบพลางพยกหนาเบาๆ

หนงสปดาหตอมา ยายนนจากทกคนไปอยางสงบทบาน

โดยไมมอาการทรมานใดๆ ทามกลางความรกของผทยายรก

และรกยาย

- 43 -

ความน�า

การอยในปฏรปเทส คอการอยในประเทศอนสมควร เปนถน

ทเหมาะสม มความเจรญ มคนด มนกปราชญ ถอเปนมงคลแหง

ชวตประการหนง สามารถน�ามาใหถงพรอมดวยความเปนใหญ

ความไพบลยแหงโภคะ ทรพย ยศ ชอเสยง และความสข1 ดง

นนความเจรญของประเทศจงเปนเรองทมความส�าคญ ดงตวอยาง

เมองพาราณสแหงแควนกาสในสมยพทธกาล ความเจรญสงผล

ใหมศาสดาหรอเจาลทธตางๆ มาอาศยอย และแมพระพทธเจา

ยงไดเสดจไปประกาศพระพทธศาสนาในเมองแหงนดวย2 การม

ผน�าทางศาสนาอยอยางมากมายสงผลใหคนและสงคมโดยรวมอย

อยางเปนระเบยบและมแบบแผนทด คนในเมองพาราณสนจงเปน

1 อง.จตกก. (ไทย) 21/31/30.

2 สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก,

45 พรรษา ของพระพทธเจา, พมพครงท 4, (กรงเทพมหานคร: โรง

พมพมหามกฏราชวทยาลย, 2546), หนา 15.

ผมทรพย ยศ ชอเสยง และความสข

ความเสอมของประเทศเกดจากความเสอมของคนเปนหลก

พระพทธองคไดตรสไววา “ภกษทงหลาย ความเสอมญาตเปน

เรองเลกนอย...ความเสอมแหงโภคะเปนเรองเลกนอย...ความ

เสอมยศเปนเรองเลกนอย แตความเสอมปญญาเลวรายกวา

ความเสอมทงหลาย”3 ความเสอมปญญาของคน น�ามาซงความ

เสอมของประเทศและมวลมนษยชาตอยางชดเจน ดงทปรากฏใน

สถานการณสงครามโลกครงทสอง เชน การสงหารหมทนานกง4

การฆาลางชาตพนธโดยนาซ ทพภกขภยในแควนเบงกอล และผล

จากสารกมมนตภาพรงสในญปน เปนตน

ชมพทวปในสมยพทธกาลมการแบงเขตการปกครองออกเปน

16 แควนใหญหรอชนบท คอ องคะ มคธ กาส โกศล วชช มลละ

เจต วงสะ กร ปญจาละ มจฉะ สรเสนะ อสสกะ อวนต คนธาระ

3 อง.เอกก. (ไทย) 20/78/9.

4 Chang Iris, The Rape of Nanking: The Forgotten

Holocaust of World War II, p. 102.

วทยานพนธ | ภญโญ ศรวระชย

การศกษาความเจรญและความเสอมของแควนในชมพทวปสมยพทธกาลตามหลกธรรมทางพระพทธศาสนา

- 44 -

และกมโพชะ5 มแควนเลกอก 5 แควน คอ สกกะ โกลยะ ภคคะ

วเทหะ และองคตตราปะ แควนทงหมดนนปจจบนเหลอเพยงชอ

เสยงทมการกลาวเลาถงความยงใหญ ความเจรญรงเรอง หรอ

เรองราวทางประวตศาสตรอกมากมาย ทใหชนรนหลงไดศกษา

และเรยนรถงเหตปจจยแหงความรงโรจนเหลานน หรอเหตปจจย

ทท�าใหแควนเหลานนเหลอเพยงภาพของอดตในยคปจจบน

ไตรลกษณหรอสามญลกษณะ หมายถงลกษณะทวไป หรอ

เสมอเหมอนกนแกสงทงปวง6 การศกษาถงสามญลกษณะของ

สงคมในอดตสามารถเปนตวแทนของปรากฏการณของความเปน

ไตรลกษณในสงคมปจจบนไดเปนอยางด

การวเคราะหเรองราวของแควนตางๆ ในชมพทวปสมย

พทธกาล ทงในดานความเจรญและความเสอม โดยใชหลกธรรม

ทางพระพทธศาสนาในการวเคราะห จงสามารถน�ามาใชและ

ประยกตกบเหตการณตางๆ ในปจจบน เมออยในบรบทเดยวกนได

เพราะเหตการณในอดต มทงการสรางสรรคและการท�าลาย โดย

มภาวะจตใจและภมปญญาของมนษยซอนอยเบองหลงทงสน การ

ศกษาประวตศาสตรจงเปนประโยชนอยางมาก ทงในแงเปนความ

ร ขอมล บทเรยน และเครองปรงความคด ในการสรางสรรคและ

พฒนาอารยธรรมของมนษยตอไป7

วตถประสงคของการวจย

เพอศกษาปจจยและหลกธรรมทางพระพทธศาสนาทเปน

รากฐานแหงความเจรญและความเสอมของแควนมคธ แควน

โกศล แควนวชช และแควนสกกะ ในสมยพทธกาล

วธการวจย

การศกษาวจยครงนเปนงานวจยเชงเอกสาร (Documentary

Research) ซงผวจยไดท�าการรวบรวมขอมลและเอกสารหลกฐาน

5 อง.ตก. (ไทย) 20/71/178.

6 พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต), พทธธรรม ฉบบปรบปรงและ

ขยายความ, พมพครงท 13, (กรงเทพมหานคร: โรงพมพ

บรษทสหธรรมก จ�ากด, 2551), หนา 68.

7 พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต), กาลานกรม พระพทธศาสนาใน

อารยธรรมโลก, พมพครงท 2, (กรงเทพมหานคร: ส�านกพมพผลธมม,

2552), บทบนทกน�า.

ตางๆ ทงปฐมภม คอ พระไตรปฎก และทตยภม คอ อรรถกถา

ฎกา ปกรณวเสส และเอกสาร รวมทงรายงานการวจยทเกยวของ

มาท�าการศกษาและวเคราะหขอมลตามหลกทฤษฎ เพอน�ามา

สรปและน�าเสนอผลการวจย การวจยในครงนศกษาเฉพาะแควน

มคธ แควนโกศล แควนวชช และแควนสกกะ ในชมพทวปสมย

พทธกาลเทานน

บทสรป

จากการศกษาเรองความเจรญและความเสอมของแควน

มคธ แควนโกศล แควนวชช และแควนสกกะ ในชมพทวปสมย

พทธกาล พบวาความเจรญและความเสอมของแควนนน เกดขน

จากปจจยทเปนพนฐานอย 2 ประการ คอ ปจจยทางประชากรและ

ปจจยทางกายภาพ

ปจจยทางประชากร ไดแก ผน�า ผบรหารงานราชการหรอผ

ชวยของผน�า และประชาชน ผวจยพบวาปจจยนเปนปจจยหลก

ทจะสงผลใหเกดการเปลยนแปลงของแควนไปในทางตางๆ ไม

วาจะเปนทางดานความเจรญหรอความเสอม เพราะการเปลยน

แปลงใดๆ ยอมเกดจากการกระท�าของมนษยเปนหลกส�าคญ ซง

ปจจยทางประชากรทมความส�าคญมากทสด คอ ผน�าหรอพระ

ราชา เพราะเปนผทมสวนส�าคญในการบรหารและการตดสนใจ

ในเรองราวตางๆ และผน�ายงมบทบาทในการสรางขวญและก�าลง

ใจใหกบประชาชนหรอเปนการขมขวญศตรรวมดวย ปจจยทาง

กายภาพทผวจยท�าการศกษา ไดแก สภาพภมศาสตร การเมอง

และการปกครอง กระบวนการยตธรรม และสภาพเศรษฐกจ จาก

การศกษาพบวาปจจยทางกายภาพทงหมดนไมไดเปนปจจยหลกท

มบทบาทในการก�าหนดเรองความเจรญและความเสอมของแควน

ในสมยพทธกาลโดยตรง

แควนทงสทไดท�าการศกษาในครงน คอ แควนมคธ แควน

โกศล แควนวชช และแควนสกกะ ตางมความเจรญและความ

เสอมทแตกตางกน โดยมปจจยทางดานประชากรเปนปจจยหลก

ทก�าหนดทศทางของแควนคลายคลงกน และมหลกธรรมทเปน

รากฐานแหงความเจรญและความเสอมทแตกตางกน

หลกธรรมทางพระพทธศาสนาทเปนรากฐานแหงความเจรญ

ไดแก จกรวรรดวตร ทศพธราชธรรม ราชสงคหวตถ ขตตยพละ

อปรหานยธรรม นาถกรณธรรม กศลกรรมบถ และกลยาณมตร

ธรรม สวนหลกธรรมทางพระพทธศาสนาทเปนรากฐานแหง

- 45 -

ความเสอม ไดแก อคต อกศลมล อบายมข อกศลกรรมบถ และ

ปาปมตตะ

แควนมคธเปนแควนทมความเจรญมากทสดในสมยพทธกาล

ปกครองโดยระบบสมบรณาญาสทธราชย ดงนนปจจยแหงความ

เจรญของแควนจงขนอยกบคณธรรมของพระราชา ซงหมายถง

พระเจาพมพสารเปนส�าคญ พระองคทรงเปนผทมคณธรรมมาก

โดยเฉพาะจกรวรรดวตรและทศพธราชธรรม ประกอบกบการม

ขตตยพละทง 5 ประการอยางสมบรณ และยงทรงเปนกลยาณมตร

ใหแกผอน รวมทงทรงมกลยาณมตรดวย ทงหมดนจงสงผลให

แควนมคธมความเจรญเปนอยางมาก

แควนโกศลเปนแควนทมอ�านาจมาก แตในสมยปลาย

พทธกาลกลบตองประสบกบความเสอมจนตกอย ภายใตการ

ปกครองของแควนมคธในทสด แควนโกศลปกครองโดยระบบ

สมบรณาญาสทธราชย ปจจยแหงความเจรญและความเสอมจง

ขนอยกบคณธรรมของพระเจาปเสนทโกศลเปนส�าคญ พระองค

ทรงมคณธรรมในเรองจกรวรรดวตรและทศพธราชธรรม แตม

ขตตยพละทไมสมบรณ พระองคทรงเปนกลยาณมตร และทรง

มกลยาณมตรดวยเชนกน แตเพราะอคตและอกศลมลสงผลให

ทรงมโมหาคต หลงเชอในค�าพดยยงของผทไมหวงด รวมกบการ

คบปาปมตร จงเปนปจจยน�าแควนโกศลไปสในทางทเสอมตอไป

แควนวชชเปนอกหนงแควนทมความรงเรองมาก แตกลบตอง

มาพบกบความเสอมลง และถกรวมการปกครองเขาเปนสวนหนง

ของแควนมคธในชวงหลงพทธปรนพพาน แควนวชชปกครอง

โดยระบบสามคคธรรม ดงนนหลกธรรมทางพระพทธศาสนาท

เปนรากฐานแหงความเจรญ คอการปฏบตตามอปรหานยธรรม

ซงท�าใหเกดความสามคคในหมผปกครองและประชาชนอยางด

สวนในชวงทแควนวชชพบกบความเสอมนน สาเหตเกดจากการ

ไมปฏบตตามอปรหานยธรรมทเคยปฏบตกนมา โดยมรากเหงา

ของการสญสนในสามคคธรรมน คอการคบปาปมตร รวมกบการ

มฉนทาคตและโทสาคตในจตใจของเจาวชชเอง

แควนสกกะเปนแควนขนาดเลกทมความอดมสมบรณ แต

ในสมยกลางพทธกาล แควนสกกะเรมเขาสความเสอมจากการท

เจาศากยะถกสงหารลางเผาพนธ แควนสกกะปกครองโดยระบบ

สามคคธรรมเชนเดยวกบแควนวชช ดงนนปจจยแหงความเจรญ

และความเสอม จงขนอยกบความสามคคและคณธรรมของเจา

ศากยะ หลกธรรมทางพระพทธศาสนาทเจาศากยะยดถอเปน

รากฐานแหงความเจรญ คอ นาถกรณธรรมและกศลกรรมบถ

เหนไดวาเจาศากยะเนนเรองการพงพาตนเองและประกอบในกศล

ธรรมมาก เนองจากมทศนคตทฝงแนนในเรองความบรสทธและ

ยงใหญของสายเลอด ทศนคตนจงสงผลใหตนประกอบแตกรรม

ด เพอยงคงรกษาไวซงความยงใหญนน แตจากทศนคตทฝงแนน

นเอง จงน�าไปสความมสกกายทฏฐและมานะอยางเหนยวแนนเชน

เดยวกน จนน�าไปสการถกสงหารลางเผาพนธ และความลมสลาย

ของศากยวงศและแควนสกกะในทสด

ขอจ�ากดของการวจยในครงนคอปจจยทางดานเอกสาร

เนองจากเปนการศกษาเรองราวทางดานประวตศาสตรโดยตรง

ดงนนจงตองอาศยขอมลจากเอกสารตางๆ เปนจ�านวนมาก ซง

เรองราวในสมยพทธกาลนนยงมการบนทกทคอนขางนอย แควน

ทมขอมลในการศกษามากมกจะเปนแควนทเกยวของกบพระพทธ-

ศาสนา งานวจยในครงนจงศกษาไดเฉพาะ 4 แควนทมการบนทก

ไวอยางคอนขางละเอยดเทานน อาจจะไมสามารถเปนภาพรวม

ของแควนทงชมพทวปในสมยพทธกาลไดทงหมด

ขอเสนอแนะ

1. การวจยในครงนท�าการศกษาเพยง 4 แควนในชมพทวป

สมยพทธกาล ส�าหรบผทสนใจท�าการศกษาเพมเตม นาจะมการ

ศกษาในแควน รฐ หรอประเทศอน ในชวงเวลาอน ตอไป อนจะ

เปนการหาปจจยและหลกธรรมทเปนรากฐานแหงความเจรญและ

ความเสอมเพมเตม เพอน�ามาสความรและความเขาใจถงปจจย

แหงความเจรญและความเสอมไดอยางแทจรง

2. การวจยในครงนท�าการศกษาในเรองความเจรญและความ

เสอมของแควนในสมยพทธกาลเทานน ส�าหรบผทสนใจท�าการ

ศกษาเพมเตม นาจะมการศกษาถงสภาพของประเทศไทยใน

ปจจบน วามปจจยทสามารถน�าไปสความเจรญหรอความเสอม

หรอไม อยางไร และปจจยทางประชากร ทงผน�า ผบรหารงาน

ราชการ และประชาชน ไดมการใชหลกธรรมในการน�าพาประเทศ

ไปสทศทางใด อยางไร

โดยเปรยบเทยบกบแควนทผวจยไดท�าการศกษาแลวใน

ชมพทวปสมยพทธกาลในครงน

- 46 -

พระมหาพรชย สรวโร (ศรภกด), ดร.ป.ธ.7, พธ.บ. (องกฤษ), อ.ม.

(จรยศาสตรศกษา) มหาวทยาลยมหดล

M.Phil. (Philosophy) University of Delhi, India

Ph.D. (Philosophy) University of Pune, India

อาจารยประจ�าบณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

ปอมยามเปนทงนกเขยน นกหนงสอพมพ มประสบการณเขยน

สารคดกงขาว สกป บทสมภาษณ และบทวจารณสงคม

ในเซกชนจดประกาย หนงสอพมพกรงเทพธรกจ ซง

การขดๆ เขยนๆ เรองธรรมะและธรรมชาตเปนอกเรอง

ทสนใจ พอๆ กบการฝกใจใหนงๆ เพอลดละความชาง

คดทมมากเกนไป

ปยลกษณ เบญจดลอาจารยประจ�าภาควชาการออกแบบนเทศศลป

คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยกรงเทพ

แมลงปอปกมวงอาสาสมครของเสถยรธรรมสถาน, คอลมนสต

ไจตนย ศรวงพลพธ.ม. (พทธศาสตรและศลปะแหงชวต)

สาวกาสกขาลย

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

อาสาสมครของเสถยรธรรมสถาน

นพ. ภญโญ ศรวระชย พธ.ม. (พทธศาสตรและศลปะแหงชวต)

สาวกาสกขาลย

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

นายแพทยประจ�าศนยบรรกษ โรงพยาบาลศรราช

(Palliative Care Center)

วระยทธ ยงยวดผด�าเนนรายการ สวพ. FM91

วทยจตอาสาเพอความปลอดภยและการจราจร

ชาญเดช บวหนตนสตสาวกาสกขาลย พทธศาสตรและศลปะแหงชวต

สาวกาสกขาลย

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย รนทหก

ทววฒนา ทนคมทองพธ.ม. (พทธศาสตรและศลปะแหงชวต)

สาวกาสกขาลย

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

จตอาสา ท�าหนาทกรรมการเลขานการมลนธฯ

และดแลผปวยทอโรคยศาล วดค�าประมง

จงหวดสกลนคร สถานอภบาลผปวยมะเรงดวยการ

แพทยทางเลอกแบบผสมผสานอยางเปนองครวม

Contributors

ไมมอะไรนากลวเทาการนงหลบตา

แลวตอกย�าความทกขเดมๆ อยอยางตายทงเปน

There is nothing more frightening than sitting with your eyes closed and repeating in your mind all your miseries. That is like a living death.

ทานแมชศนสนย เสถยรสต

- 47 -

สนบสนนการจดสงนตยสาร ‘สาวกา’ (1 ป 4 ฉบบ) 100 บาท

(สมครปตอป) เรมฉบบท

ผสมคร

ชอ นามสกล

ทอย

รหสไปรษณย โทรศพท

อายป อาชพ

Email address

สถานทท�างาน / สถานศกษา

วนทสมคร

โดยไดแนบ

เงนสด

ตวแลกเงน ธนาณต

สงจาย ปณ. จรเขบว ในนาม จนทนา จ�าวงศลา

เสถยรธรรมสถาน 23 ถนนวชรพล แขวงจรเขบว

เขตบางเขน กรงเทพฯ 10230

เชค ธนาคาร

เลขท

รวม บาท

สงจาย กองทนสาวกาโดย แมชศนสนย เสถยรสต

โอนเงนผานบญชออมทรพย

ธนาคารกรงเทพ สาขารามอนทรา

ชอบญช กองทนสาวกาโดย แมชศนสนย เสถยรสต

เลขทบญช 187-0-62624-7

*แฟกซใบโอนเงนไปท 02-519-4633

สอบถามรายละเอยดเพมเตม ไดท 02-519-1119

(ใบบอกรบนตยสาร ถายเอกสารได)

ใบบอกรบนตยสาร

และรวมท�าบญเพอสราง ‘สาวกาสกขาลย’ มหาวชชาลยธรรมะเพอ

เยยวยาสงคม ตามจตศรทธาไดท

ธนาคารกรงเทพ สาขารามอนทรา บญชออมทรพย

ชอบญช กองทนสาวกาโดย แมชศนสนย เสถยรสต

เลขทบญช 187-0-62624-7

สวสดปใหม...ดวยทานทยงใหญ

ขอเชญสนบสนนปฏทนธรรม

ดวยการรวมบญแบบละ 99 บาท

รายไดทงหมดเพอสนบสนนงานสรางอรยชน บมเพาะเมลดพนธแหงสต

ปญญา ใหกบมนษยในทกชวงวยของชวต และน�าธรรมะเดนทางเพอปลก

หวใจแม หวใจโพธสตว ในทกภมภาคทวโลก

1. ‘เมลดพนธแหงชวต’ (ขนาด 8 x 8 นว) พบกบนทานภาพสสน

สวยงาม ประกอบเนอหาการบมเพาะเมลดพนธแหงการใสใจในสง

แวดลอมสหวใจของเดกๆ โดย ‘ตบปอง เรองศกด ปนประทป’

2 ‘แสงเงาแหงลาดกห’ (ขนาด 10 x 6.5 นว) พบกบ 12 ภาพจาก

การเดนทางถกโลกดวยธรรมสลาดกห ดนแดนบนทราบสงตอน

ปลายของเทอกเขาหมาลย พรอมวาทธรรมของ ‘ทานแมชศนสนย

เสถยรสต’

พระอารยตารามหาโพธสตว

ทรงเปนแสงสวางแหงความรก

ทรงเปนมหาโพธสตวทไมเคยปฏเสธการชวยเหลอ

ทรงเปนสญลกษณของความดทมการกระท�าดวยจตทหลดพน

ทรงมความกรณาและปญญาพรอมทจะชวยเหลอไดอยางรวดเรว

ทรงไดรบการบชาอยางยง

ในเรองความสามารถเอาชนะสถานการณทยากล�าบาก