เอกสารหมายเลข 3 โครงรางการเสนอผลงาน

เรองท 1 1. ชอผลงาน ผลของวตามนอตอการพฒนาการของไขและการเจรญเตบโตของปลาซวขางขวาน 2. ระยะเวลาทดาเนนการ ตลาคม 2550 – กนยายน 2552 3. ความรทางวชาการหรอแนวคดทใชในการดาเนนการ

มงเนนศกษาเกยวกบระดบความเขมขนของวตามนอ ทเหมาะสมตอการพฒนาการของไข และ การเจรญเตบโตของปลาซวขางขวาน ซงมผลทาใหคาดชนความสมพนธของอวยวะสบพนธ (gonadosomatic index, GSI) การเปลยนแปลงทางเนอเยอวทยาของอวยวะสบพนธ (histology) ความดกไข และการเพาะพนธ เชน จานวนครงทวางไข จานวนไขรวม จานวนลกปลารวม อตราการปฏสนธ อตราฟก และอตรารอด มคาสงสด 4. สรปสาระและขนตอนการดาเนนการ หลกการและเหตผล

ปลาซวขางขวาน มชอวทยาศาสตรวา Trigonostigma espei (Kottelat & Witte, 1990) มถนกาเนดอยในเขตรอน พบตามแหลงนาธรรมชาตของประเทศไทย มาเลเซย อนโดนเซย และสมาตรา ในสวนของประเทศไทยพบไดในแมนาลาคลอง หรอบรเวณทเปนปาพรของภาคใต และภาคตะวนออก ในวงการปลาสวยงามปลาซวขางขวานเปนปลานาจดทจบจากธรรมชาตชนดหนง ทไดรบความสนใจในการสงออก โดยพบ ม 2 ชนดคอ ปลาซวขางขวานใหญ (Trigonostigma heteromorpha) มลกษณะทสาคญคอ มแถบนาเงนเขมรปขวานขนาดใหญ เหนอครบทองยาวจรดโคนหาง และปลาซวขางขวานเลก (Trigonostigma espei) จะมแถบนาเงนเขมรปขวานขนาดเลกในบรเวณเดยวกน (สมโภชน และกาญจนร, 2543) ปลาซวขางขวานเลกพบมากในเขตจงหวดตรง พบตามแมนา ลาคลอง ในเขตอาเภอยานตาขาว และอาเภอปะเหลยน ชาวบานจบปลาซวขางขวานสงขายพอคาคนกลาง เพอนาไปขายยงตลาดสวนจตจกร และสงออกขายยงตลาดตางประเทศ มราคาด และมมลคาการสงออกสง จากการสารวจรายชอปลาสวยงามทสงออก 140 อนดบแรก ระหวางเดอนตลาคม ถงเดอนธนวาคม 2548 พบวา ปลาซวขางขวานมปรมาณการสงออกเปนอนดบท 34 โดยในเดอนตลาคม, พฤศจกายน และธนวาคม มจานวน 13,365, 28,245 และ 34,795 ตว ตามลาดบ รวม 3 เดอน จานวน 76,405 ตว ราคา 5.45 ดอลลารตอ 100 ตว (อมรรตน และพรพรรณ, 2548)

ปลาซวขางขวาน เปนปลาสวยงามเศรษฐกจชนดหนงทกรมประมงสามารถเพาะพนธไดแลว และพบวาเปนปลาทเลยงงาย โตเรว ในการเลยงปลาใหเปนพอแมพนธนน ใชเวลา 6–8 เดอน อาหารทใหเปนอาหารเมด ซงจะกอใหเกดปญหาเรองความสมบรณเพศเนองจากความไมเหมาะสมของโปรตน ไขมน และการขาดวตามนตางๆ วตามนอ หรอโทโคฟรอล เปนวตามนชนดหนงทรางกายตองการชวยในการทางานของระบบตางๆ ในรางกายหลายระบบ และเปนสารแอนตออกซแดนท ทชวยใหเซลลตางๆทางานไดอยางปกต ชวยในระบบสบพนธ บารงเซลลประสาท และกลามเนอ ในปลา พบวา วตามนอชวยใหมการเจรญเตบโตปกตหรอเรวกวาปกตและใหปรมาณไขมากกวาปกตอตราการผสมและอตราฟกไขเพมขน (พทยา, 2513; สณหชย, 2521; ปยะ, 2528) โดยวตามนอจะไปผลตสารเคมทเรยกวา prostaglandins ซงจะไปลดการผลตฮอรโมนโพรแลคทนซงจะมปรมาณมากในชวงตกไข การรกษาระดบฮอรโมนโพรแลคทนใหสมดลจะสงผลใหการทางานของฮอรโมนโกนาโดโทรปนมประสทธภาพมากขน การขาดวตามนอในพวกปลา พบวาจะมการเจรญเตบโตชา เยอบนยนตาอกเสบ มนาเหลองในชองทอง ทาใหทองบวม เกดความเครยดไดงาย ความตานทานโรคตา และความสมบรณเพศลดลง (Halver, 1972; Poston et

al., 1976; Moccia et al., 1984; Bell and Cowey, 1985; Lall, et al., 1988) สวนปลาทไดรบวตามนอมากเกนไปเกดปฏกรยาเปนพษทตบ การเจรญเตบโตชาและตายในทสด (Halver, 1972) พทยา (2513), Halver (1972) และปยะ (2528) กลาววาวตามนอมบทบาททาใหไขมการเจรญเตบโตปกต มการฟอรมไขไดด ทาใหไดแมพนธทมไขแกจานวนมาก และไดปรมาณไขปลาจานวนมากดวย จงทาใหอตราการฟกเปนตวของไขเพมขนและตวออนหลดออกจากเยอหมไขดขน แตถาขาดวตามนอทาใหอตราการผสมและอตราการฟกของไขไมดเทาทควร โดยไดศกษาผลของวตามนอ 3 ระดบตอการสรางไขปลากะรง พบวา ปลาเพศเมยทไดรบวตามนอ 400 มก./กก. มเปอรเซนตความสมบรณของไขสงทสดและไขมขนาดพรอมทจะผสมเทยมมากทสด เชนเดยวกบการทดลองของ James et al. (2008) ไดศกษาผลของวตามนอ จานวน 5 ระดบ ตอการเจรญเตบโต และการสรางไขในปลาทอง พบวา ปลาเพศเมยทไดรบวตามนอ 300 มก./กก. มการเจรญเตบโตดทสด มเปอรเซนตความสมบรณของไขสงทสด และปลามความสมบรณเพศเรวขน

ศนยวจยและพฒนาประมงนาจดตรง ประสบผลสาเรจในการเพาะพนธปลาซวขางขวานเลกแต ลกปลาทผลตไดยงมปรมาณนอย และผลตไดไมตอเนองซงเกดจากปญหาการขาดแคลนพอแมพนธทมคณภาพการ นาอาหารเมดสาเรจรปผสมวตามนอมาชวยเสรมสรางฮอรโมนในพอแมพนธ จงเปนทางเลอกหนงทจะชวย แกปญหาความสมบรณของพอแมพนธ เพอเพมผลผลตลกปลาซวขางขวานใหมปรมาณมาก สงเสรมใหมการเลยง ปลาซวขางขวานใหเปนปลาเศรษฐกจเพอสงออกเปนปลาสวยงามตอไป

วตถประสงค

เพอทราบผลของวตามนอทระดบความเขมขนตางๆ ตอการพฒนาของไข การเจรญเตบโต และอตรารอด ของปลาซวขางขวาน

ขนตอนการดาเนนงาน 1. การวางแผนการศกษา

1.1 แผนการทดลอง วางแผนการทดลองแบบสมตลอด (completely randomized design; CRD) โดยแบงชดการ

ทดลองเปน 4 ชดการทดลอง (treatment) ชดการทดลองละ 3 ซา (replication) ดงน ชดการทดลองท 1 อาหารสาเรจรปทไมเสรมวตามนอ ชดการทดลองท 2 อาหารสาเรจรปเสรมวตามนอทระดบความเขมขน 200 มก./กก. ชดการทดลองท 3 อาหารสาเรจรปเสรมวตามนอทระดบความเขมขน 300 มก./กก. ชดการทดลองท 4 อาหารสาเรจรปเสรมวตามนอทระดบความเขมขน 400 มก./กก.

1.2 สถานทและระยะเวลาดาเนนการ ดาเนนการทดลองทศนยวจยและพฒนาประมงนาจดตรง เปนระยะเวลา 6 เดอน ตงแต มกราคม

ถง สงหาคม 2552 2. อปกรณและวธดาเนนการ

2.1 การเตรยมตทดลอง ทดลองในตกระจก ขนาด 45x90x45 เซนตเมตร จานวน 12 ต เตมนาใหไดปรมาตร 150 ลตร

ระดบนาลก 37 เซนตเมตร ใชระบบนาหมนเวยน มปรมาตรนาในระบบกรอง 12 ลกบาศกเมตร โดยนาทผานการใชจากแตละตทดลองจะไหลผานระบบกรองทใช หน กรวด และ ทราย เปนวสดกรองในอตราการ

ไหลของนา 2 ลตรตอนาท กอนกลบมาสตทดลองอกครง ในตทดลองจะใสสาหรายหางกระรอก เพอเลยนแบบสภาพธรรมชาตทปลาอาศยอย 2.2 การเตรยมปลาทดลอง

รวบรวมพนธปลาซวขางขวานจากแหลงนาธรรมชาตภายในจงหวดตรงบรเวณอาเภอปะเหลยน และอาเภอยานตาขาว ในเดอนพฤศจกายน–ธนวาคม 2551 นามาพกไวในบอซเมนตขนาด 1.5x2 ตารางเมตร และฝกใหกนอาหารท ใชในการทดลองประมาณ 1 เดอน โดยคดเลอกปลาเพศเมยท สมบรณและ แขงแรงมขนาดใกลเคยงกน (ความยาวเรมตนเฉลย 2.44+0.22 เซนตเมตร และนาหนกเรมตนเฉลย 0.16+0.04 กรม) ปลอยเลยงในตกระจกทเตรยมไว ปลอยปลาเพศเมย จานวน 100 ตวตอต

2.3 การเตรยมอาหาร เตรยมอาหารทดลองโดยนาสวนผสมของอาหารทมวตามนอระดบความเขมขนตางกน (ตารางท 1)

ผสมใหเขากนโดยเครองผสมอาหารแบบ Sobart mixer เปนเวลา 10 นาท เตมนาประมาณ 30 เปอรเซนต เมอผสมเขากนดนาเขาเครองอดเมดทมรหนาแวนขนาด 1.6 มลลเมตร มลกษณะเปนเสนยาวนามาอบใหแหง บดใหมขนาดเลกลง แลวรอนโดยใชตะแกรงรอนขนาด 100–200 ไมครอน เกบไวในทแหงหรอตเยนเพอใชทดลองตอไป สมนาอาหารทอดเมดแลวจานวน 100 กรม นาไปวเคราะหองคประกอบทางเคมของอาหาร (proximate analysis) ท ศนยพฒนาอตสาหกรรมเกษตรเพอการสงออก คณะอตสาหกรรม มหาวทยาลยสงขลานครนทร จงหวดสงขลา ไดแก โปรตน ไขมน กาก เถา และความชน โดยวธ micro-kjeldahal, ether extraction, acid-alkali digestion, muffle furnace combustion และ oven drying ตามวธ AOAC (1990) และคาพลงงานรวมในอาหารดวยเครอง Bomb calorimeter ประเภท Ballistic Bomb สวนคาปรมาณคารโบไฮเดรตทละลายได (NFE) ใชวธคานวณตามวธของ NRC (1993) ดงน

คารโบไฮเดรต (NFE) = 100–(% โปรตน+% ไขมน+% กาก+% เถา+% ความชน)

ตารางท 1 องคประกอบของอาหารทดลองทใชเลยงปลาซวขางขวาน

วตถดบ

ชดการทดลองท 1 2 3 4 0 200 300 400

มก./กก. มก./กก. มก./กก. มก./กก. ปลาปน 34 34 34 34 ตบหมกปน 10 10 10 10 กากถวเหลอง 15 15 15 15 แปงสาล 15 15 15 15 ยสต (Saccharomycas serivisoc) 5 5 5 5 สารเหนยว (wheat giuten) 6 6 6 6 นามนปลาทะเล 1 1 1 1 นามนถวเหลอง 2 2 2 2 เลซตน 1 1 1 1 สาหรายสไปรไลนา 1 1 1 1 วตามนและแรธาตรวม 0.3 0.3 0.3 0.3 วตามนซ 0.1 0.1 0.1 0.1 วตามนอ – 0.2 0.3 0.4 แกลบบดละเอยด 9.6 9.4 9.3 9.2 รวม 100 100 100 100 คาจากการวเคราะห (เปอรเซนตนาหนกแหง) โปรตน 38.57 36.56 37.00 37.31 ไขมน 11.60 12.37 12.65 11.68 เยอใย 3.25 2.58 2.67 2.23 เถา 15.36 14.44 14.62 15.18 พลงงานรวม (กโลแคลอร/อาหาร 100 กรม) 380.64 383.77 384.89 377.48

หมายเหต 1. แรธาตรวมในอาหาร 1 กโลกรม ประกอบดวย cobalt 1 mg, zinc 6 mg, iodine 6 mg, manganese 50 mg, calcium 25,000 mg, selenium 0.3 mg, zinc 100 mg, iron 150 mg,

magnesium 800 mg, phosphorus 10,000 mg, potassium 8,000 mg และ chromium 0.5 mg 2. วตามนรวมในอาหาร 1 กโลกรมประกอบดวย vitamin A 4,000 IU, vitamin D, 2,000 IU,

vitamin E 50 IU, vitamin B12 0.2 mg, menadione sodium bisulfite 10 mg, thiamine 20 mg, riboflavin 20 mg, niacin 150 mg, calcium panthothenate 20 mg, folic acid 5 mg, pyridoxine 20 mg, choline chloride 2,000 mg, biotin 2 mg และ inosital 400 mg

2.4 อาหารและการใหอาหาร

ใหอาหารสาเรจรปเสรมวตามนอทระดบความเขมขน 0, 200, 300 และ 400 มก./กก. ตามลาดบ วนละ 3 ครง เวลา 08.00 น. 12.00 น. และ 16.00 น. และใหอาหารปรมาณ 10 เปอรเซนตของนาหนกตวตอวน ดดตะกอนพนตทกวนในตอนเชากอนใหอาหาร ชวงทมการใหอาหารจะทาการปดระบบนาเปนเวลา 30 นาท เพอปองกนอาหารออกจากตทดลอง

2.5 การตรวจสอบการเจรญเตบโตของปลาทดลอง สมชงวดปลาทดลองทกชดการทดลอง ซาละ 10 ตว มาชงนาหนกและวดความยาวเพอหาอตรา

การเจรญเตบโตทกเดอน เปนระยะเวลา 6 เดอน เมอสนสดการทดลองตรวจนบจานวนปลาเพอหาอตรารอด 2.6 การประเมนคาดชนความสมพนธของอวยวะสบพนธ (gonadosomatic index, GSI) สมชงวดปลาทดลองทกชดการทดลอง ซาละ 5 ตว มาชงนาหนกและวดความยาวแลวมาผาตดเพอ

แยกรงไขออกมาชงนาหนก ทระดบความละเอยด 0.01 กรม แลวนาไปคานวณคาดชนความสมพนธของอวยวะ สบพนธตามวธของ Benfey and Suttertin (1984)

GSI = นาหนกรงไขหรอถงนาเชอ

x 100 นาหนกตวปลา–นาหนกรงไขหรอถงนาเชอ

2.7 การศกษาการเปลยนแปลงทางเนอเยอวทยาของอวยวะสบพนธปลา (histology) ตรวจสอบระยะการเจรญพนธ โดยศกษาทางเนอเยอวทยา ของปลาทดลองทกเดอน จนกระทงสนสดการ

ทดลอง เปนระยะเวลา 6 เดอน สมชงวดปลาทดลองทกชดการทดลอง ซาละ 5 ตว นามาชงนาหนกและวดความยาวของปลาแตละตว จากนนผาตดปลาบรเวณทอง เกบตวอยางไวในนายา Bouin,s fixation solution อตราสวนนายา : เนอเยอ 10 : 1 (10 เทา) นาน 24–28 ชวโมง แลวนาไปเกบใน แอลกอฮอลเขมขน 70 เปอรเซนตอยางนอย 24 ชวโมง จากนนนาตวอยางชนเนอทตองการมาศกษาตามวธการของ Humason (1979)

ระยะการเจรญพนธ ของอวยวะสบพนธเพศเมย การศกษาสดสวนของ oocyte ระยะตางๆ นาสไลดทยอมสเรยบรอยแลวมาตรวจภายใตกลองจลทรรศน

นบจานวน oocyte ระยะตางๆ จากสไลดทตดจากรงไขทงหมด นาจานวน oocyte แตละระยะมารวมกนคดเปนเปอรเซนต โดยนบ oocyte ทงหมดตอปลา 1 ตว (Najim and Bhatti, 1978) และในการศกษาครงนดดแปลงตาม วธของ Lehri (1968) ซงไดแบง oocyte ตามตาแหนงของ yolk และการเปลยนแปลงของนวเคลยส โดยแบงเปน 4 ระยะ ดงน

ระยะท 1 immature oocyte ลกษณะ oocyte มขนาดเลก นวเคลยสมขนาดใหญ เปนระยะทยง ไมมการสรางและสะสม yolk oocyte ระยะแรกพฒนาจาก germinal epithelium ซงเรยกวา germ cell หรอ oogonium หลงจากผาน presynaptic stage แลวเรยกวา primary oocyte ดงนนหลงจาก stage นแลว nucleoli เพมจานวนอยางมากมาย ซงจะมการพฒนาตวภายใต nuclear membrane

ระยะท 2 maturing oocyte ในระยะนมการสราง yolk สามารถสงเกตเหน nuclear membrane ชดเจน ในระยะนจะมการสราง yolk vescle อยภายใน ooplasm หลงจากนน yolk vesicle จะเพมจานวนและขยาย จนเตม ooplasm อกอยางหนงทพบตามมาคอ yolk globules ในสวนของ extravesicular cytoplasm และมการเพมจานวนและขนาดเพอให oocyte พฒนาสมบรณขน

ระยะท 3 mature oocyte ลกษณะ oocyte ในระยะนเปนระยะทไมม nuclear membrane นวเคลยสแผกวางออกรอบ oocyte สงเกตเหนผนงเซลลชดเจน ชนนอกสดคอชน theca ชนกลาง zone granulose หรอ follicular epithelium และชนในสด zona granulose มลกษณะหนาไมสมาเสมอทงหมด เมอยอมส nuclei ตดสเขม

ระยะท 4 atretic oocyte ลกษณะ oocyte รปรางเวาๆ แหวงๆ ยอมตดส H&E เปนสชมพเขมอมมวง oocyte ในระยะนแตกตางจากระยะ mature เหนไดชดเจน จากลกษณะของแกรนลซา มความหนาสมาเสมอตลอดทง oocyte

2.8 ความดกไข ศกษาปรมาณความดกไขปลาซวขางขวานหลงสนสดการทดลอง จานวนชดการทดลองละ 15 ตวอยาง

ตามวธการของ Bagenal and Braum (1971) โดยชงนาหนกและวดความยาวปลาแตละตวแลวผาทองเพอนารงไขมาชงนาหนกและเกบรกษาไวในนายา Gilson,s Fluid นานกวา 24 ชวโมง จากนนนาตวอยางไขมานบจานวนไขทงหมด ความดกไข (ฟอง) นบจานวนไข หนวยเปนฟอง และหาคาเฉลยเปนความดกไขตอตว

2.9 การเพาะพนธ หลงสนสดการใหอาหารเสรมวตามนอ คดเลอกปลาซวขางขวานทแขงแรงและมความสมบรณเพศ

โดยตวผ มลกษณะสดใส สเขมและลาตวเรยวกวาเพศเมย ตวเมยจะมลกษณะทองอมเปง ลาตวมขนาดใหญกวาเพศ ผ ใสปลาทดลองตละ 3 ค ปลอยเลยงลงตกระจก ขนาด 30x45x45 เซนตเมตร เตมนาใหไดปรมาตร 50 ลตร ระดบนาลก 37 เซนตเมตร ใชระบบนาหมนเวยนอตราการไหลของนา 2 ลตรตอนาท เพาะพนธโดยใชวธเลยนแบบ ธรรมชาต ใสสาหรายหางกระรอกลงในตกระจก เพอเปนวสดในการวางไข เกบขอมลการวางไข อตราการปฏสนธ อตราการฟก อตรารอดตาย และจานวนลกปลารวม เปนระยะเวลา 2 เดอน

2.10 การวเคราะหคณสมบตของนา ทาการวเคราะหคณสมบตของนาในตทดลอง ทก 30 วน ตลอดการทดลอง โดยมดชนทตรวจวดดงน

อณหภม (temperature) โดยใชเทอรโมมเตอร มหนวยเปนองศาเซลเซยส ความเปนกรดเปนดาง (pH) วดโดยใชเครองวดคาความเปนกรดเปนดาง (pH meter) ปรมาณออกซเจนทละลายนา (dissolved oxygen), คาความเปนดาง (alkalinity) และคา

ความกระดาง (hardness) วดโดยใชวธไตเตรท อางตามวธของไมตรและจารวรรณ (2528) มหนวยเปน มลลกรมตอลตร

แอมโมเนยรวม (total ammonia) วเคราะหโดยวธ phenate method อางตามวธของ ไมตรและจารวรรณ (2528) โดยใชเครอง spectrophotometer มหนวยเปนมลลกรมตอลตร 3. การวเคราะหขอมล

เมอสนสดการทดลองนาขอมลทบนทกระหวางการทดลองและเมอสนสดการทดลองมาประเมนหาคาพารามเตอรตางๆ เพอใชเปนตวแทนการศกษา ไดแก นาหนกตว ความยาวลาตว อตรารอด การตรวจสอบระยะเจรญพนธโดยศกษาทางเนอเยอวทยา การประเมนคาดชนความสมพนธของอวยวะสบพนธ ความดกไข และการเพาะพนธ ในแตละชดการทดลอง ดงน

3.1 นาหนกตว (กรม) ชงนาหนกปลาแตละตว และหาคาเฉลยเปนนาหนกเฉลยตอตว 3.2 ความยาวลาตว (เซนตเมตร) วดความยาวของลาตว และหาคาความยาวเฉลยตอตว 3.3 อตรารอด (survival rate, เปอรเซนต)

= จานวนปลาเมอสนสดการทดลอง

x 100 จานวนปลาเมอเรมตนการทดลอง

3.4 การเพาะพนธ 3.4.1 จานวนครงทวางไข (ครง) = จานวนครงในการวางไขปลาซวขางขวานในแตละตรวมระยะเวลา 2 เดอน

3.4.2 จานวนไขรวม (ฟอง) = จานวนไขปลาซวขางขวานในแตละต รวมระยะเวลา 2 เดอน 3.4.3 จานวนลกปลารวม (ตว) = จานวนลกปลาซวขางขวานรวมในแตละต รวมระยะเวลา 2 เดอน 3.4.4 อตราการปฏสนธ (เปอรเซนต)

= จานวนไขทไดรบการปฏสนธ (ฟอง)

x 100 จานวนไขทงหมด

3.4.5 อตราฟก (เปอรเซนต)

= จานวนลกปลาวยออนทฟกเปนตว (ตว)

x 100 จานวนไขทไดรบการปฏสนธ (ฟอง)

3.4.6 อตรารอด (เปอรเซนต)

= จานวนลกปลาวยออนทเหลอรอดหลงจากถงไขแดงยบ (ตว)

x 100 จานวนลกปลาวยออนทฟกเปนตว (ตว)

การวเคราะหผลการศกษาทางสถต

วเคราะหความแตกตางของ นาหนกตว ความยาวลาตว อตรารอด การตรวจสอบระยะเจรญพนธโดยศกษาทางเนอเยอวทยา การประเมนคาดชนความสมพนธของอวยวะสบพนธ ความดกไข และการเพาะพนธ ทง 4 ชดการทดลอง โดยวธวเคราะหความแปรปรวน (analysis of variance) ทงนไดแปลงขอมลอตรารอดตามแบบ angular transformation เพอวเคราะหความแปรปรวนตอไป และเปรยบเทยบคาเฉลยของชดการทดลอง ดวยวธ Duncan,s new multiple range test (DMRT) 5) ผรวมดาเนนการ (ถาม)

1. นายสชาต ไกรสรสห สดสวนงาน 60 เปอรเซนต (หวหนาโครงการ) 2. นางอาไพพรรณ ไกรสรสห สดสวนงาน 30 เปอรเซนต 3. นางจรยา ปลดอม สดสวนงาน 5 เปอรเซนต 4. นางพศมย สมสบ สดสวนงาน 5 เปอรเซนต

6) สวนของงานทผเสนอเปนผปฏบต

กจกรรม สดสวนของงาน 1. วางแผนการดาเนนงาน 10 เปอรเซนต 2. เกบรวบรวมขอมล 10 เปอรเซนต 3. วเคราะหขอมล 10 เปอรเซนต 4. สรปผล 15 เปอรเซนต 5. จดทารายงาน 15 เปอรเซนต

7) ผลสาเรจของงาน (เชงปรมาณ/คณภาพ) 1. ผลสาเรจของงานเชงปรมาณ สามารถทราบขอมลอตราการเจรญเตบโต อตรารอด การเพาะพนธ คา

ดชนความสมบรณของอวยวะสบพนธ (GSI) การเปลยนแปลงทางเนอเยอวทยาของอวยวะสบพนธ (histology) ความดกไข จากการเลยงปลาซวขางขวานดวยอาหารสาเรจรปทเสรมวตามนอระดบความเขมขนตางกน

2. ผลสาเรจของงานเชงคณภาพ ทราบถงระดบความเขมขนทเหมาะสมของวตามนอตอการพฒนาการของไขและการเจรญเตบโตของปลาซวขางขวาน การจดการระหวางการเลยงปลาซวขางขวานดวยอาหารสาเรจรปทเสรมวตามนอระดบความเขมขนตางกน

8) การนาไปใชประโยชน 1. ทาใหทราบถงระดบความเขมขนทเหมาะสมของวตามนอ ทมผลตอการพฒนาการของไขและการ

เจรญเตบโตของปลาซวขางขวาน ผลทไดจะสามารถใชเปนแนวทางในการเพาะพนธปลาซวขางขวานใหมประสทธภาพมากยงขนและสงเสรมใหใหมการเลยงปลากางพระรวงใหเปนปลาเศรษฐกจเพอสงออกเปนปลาสวยงามตอไป และ ยงจะชวยใหเกษตรกรทมวถชวตทเกยวของกบธรรมชาตไดใชทรพยากรสตวนาทมนนใหเกดประโยชนสงสด ตลอดจนวางแผนการจดการดานการอนรกษทมประสทธภาพตอไป

2. หนวยงานในสงกดสานกวจยและพฒนาประมงนาจด สถาบนการศกษาตางๆ สามารถใชเปนขอมลพนฐานในการศกษาวจยเกยวกบปลาซวขางขวานในดานอนๆ ตอไป เชน การเพาะพนธปลาซวขางขวาน ใหมประสทธภาพมากยงขน

3. หนวยงานเอกชน และเกษตรกรผสนใจ สามารถนาไปปรบปรง เพอเพมประสทธภาพในการเพาะเลยงปลาซวขางขวาน ใหมปรมาณมากเพยงพอสาหรบการสงเสรมเปนสตวนาเศรษฐกจ พฒนาไปสการเลยงในเชงพาณชยตอไป

9) ความยงยากในการดาเนนการ/ปญหา/อปสรรค 1. ตองใชประสบการณและความชานาญในการเลยงปลาซวขางขวานเลก 2. ในการศกษาครงนตองมการทาอาหารทดลอง การวเคราะหองคประกอบทางเคมของอาหารทดลอง ซง

เปนงานทมความยงยาก และมความละเอยดมาก 3. ตองคอยควบคมดแลระบบการเลยงใหเปนไปตามแผนการทดลอง 4. การเกบรวบรวมผลผลต ชงนาหนก วดความยาว จาเปนอยางยงทจะตองใชความละเอยดและ

ระมดระวงเนองจากปลาซวขางขวานเลกเปนปลาทมขนาดเลก และอาจเกดการบอบชาไดงาย 5. การตรวจสอบระยะการเจรญพนธ โดยศกษาทางเนอเยอวทยา (histology) ของทงเพศผและเพศ

เมย ตองทาทกเดอนซงเปนขนตอนทยงยากมากตองมความรดานนโดยเฉพาะ 6. การศกษาอตราการปฏสนธ อตราการฟก และอตราการรอด ตองใชความพยายามมาก เพราะ

ไขปลามขนาดเลกมาก ตองใชแวนขยาย จงจะมองเหนไดชด 7. ตองใชสถตวเคราะห เพอตดสนใจเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยของตวแปรทศกษา

10. ขอเสนอแนะ ควรมการศกษาเกยวกบการประเมนสถานภาพทรพยากรและการใชประโยชนปลาซวขางขวานใน

จงหวดตรง เพอการบรหารจดการทรพยากรอยางยงยน

ขอรบรองวาผลงานดงกลาวขางตนเปนความจรงทกประการ

ลงชอ…………………………………………….. (นายสชาต ไกรสรสห) ผเสนอผลงาน …..…./…...........…./……..….

ขอรบรองวาสดสวนหรอลกษณะงานในการดาเนนการของผเสนอขางตนถกตองตรงกบความเปนจรงทกประการ ลงชอ…………………….………………. ลงชอ………………………………………….. (นางอาไพพรรณ ไกรสรสห) (นางพศมย สมสบ) ผรวมดาเนนการ ผรวมดาเนนการ ………../………….………./………… ….……../…………………..…./……….. ลงชอ…………………….………………. ลงชอ………………………………………….. (นางจรยา ปลดอม) (...................................................) ผรวมดาเนนการ ผรวมดาเนนการ ………../………….………./………… ….……../…………………..…./……….. ไดตรวจสอบแลวขอรบรองวาผลงานดงกลาวขางตนถกตองตรงกบความเปนจรงทกประการ ลงชอ…………………………………….... ลงชอ……………………………….……….. (………………………………….) (……..………………………………) ตาแหนง.............................................. ผอานวยการสานก/กอง

………../………….………./………… ….……../…………………..…./……….. (ผบงคบบญชาทควบคมดแลการดาเนนการ)

เอกสารหมายเลข 3

โครงรางการเสนอผลงาน

เรองท 2 1. ชอผลงาน ผลของวตามนอตอการพฒนาการของไขและการเจรญเตบโตของปลากางพระรวง

2. ระยะเวลาทดาเนนการ ตลาคม 2550 – กนยายน 2552

3. ความรทางวชาการหรอแนวคดทใชในการดาเนนการ มงเนนศกษาเกยวกบระดบความเขมขนของวตามนอ ทเหมาะสมตอการพฒนาการของไข และ

การเจรญเตบโตของปลากางพระรวง ซงมผลทาใหคาดชนความสมพนธของอวยวะสบพนธ (gonadosomatic index, GSI) การเปลยนแปลงทางเนอเยอวทยาของอวยวะสบพนธ (histology) ความดกไข การเจรญเตบโต และอตรารอด มคาสงสด 4. สรปสาระและขนตอนการดาเนนการ หลกการและเหตผล

ปลากางพระรวง มชอวทยาศาสตรวา Kryptopterus bicirrhis (Valenciennes, 1840) ชอสามญ ในภาษาองกฤษวา Glass catfish เปนปลานาจดขนาดเลก จดอยในวงศปลาเนอออน มชอเรยกหลายชอตามทองถน อาท ภาคกลางเรยก ปลากางพระรวง ปลากระจก ภาคใตเรยก ปลาบาง ปลาผ ลกษณะเดนของปลาชนดนคอ เนอปลาจะมลกษณะโปรงแสง ทาใหมองเหนกางภายในตวไดอยางชดเจน นสยรกสงบ อาศยอยตามแหลงนาไหลและเยนมรมไมรกครม เวลากลางวนมกหลบอยตามรากไม และแนวรมไมทขนตามชายนา เวลากลางคนจงออกหาเหยอ เปนปลาทชอบลอยตวรวมฝงตงแต 10-20 ตว มกอยเปนท เปนปลาเขตรอนในภาคพนเอเชยแปซฟกพบทเกาะบอรเนยว เกาะสมาตรา ประเทศอนโดนเซย และประเทศไทย ในภาคกลางแถบจงหวดนครนายก จนทบร ตราด ภาคใตพบแถบจงหวดสราษฎรธาน นครศรธรรมราช สตล พทลง สงขลา ปตตาน นราธวาส และระนอง (องสนย, 2538) เปนปลาทไดรบความนยมในหมนกเลยงปลาตสวยงามทงในและตางประเทศ ปลากางพระรวงทซอขาย กนในปจจบนเปนปลาทรวบรวมไดจากธรรมชาตทงสน ในป 2548 มมลคาการสงออก 4,934,390.26 บาท คดเปนอนดบท 15 ของมลคาการสงออกปลาสวยงามทงหมด (กรมประมง, 2552) การเลยงปลาเพอเปนพอแมพนธ นอกจากสภาพแวดลอม ระบบการเลยง อาหารและคณคาทางอาหารเปนปจจยสาคญประการหนง โดยเฉพาะคณคาทางอาหารทใหวตามนอ หรอโทโคฟรอล เปนวตามนชนดหนงทรางกายตองการชวยในการทางานของระบบตางๆ ในรางกายหลายระบบ และเปนสารแอนตออกซแดนท ทชวยใหเซลลตางๆทางานไดอยางปกต ชวยในระบบ สบพนธ บารงเซลลประสาท และกลามเนอ ในปลา พบวา วตามนอชวยใหมการเจรญเตบโตปกตหรอเรวกวาปกตและใหปรมาณไขมากกวาปกตอตราการผสมและอตราฟกไขเพมขน (พทยา, 2513; สณหชย, 2521; ปยะ, 2528) โดยวตามนอจะไปผลตสารเคมทเรยกวา prostaglandins จะไปลดการผลตฮอรโมนโพรแลคทนซงจะมปรมาณมากในชวงตกไข การรกษาระดบฮอรโมนโพรแลคทนใหสมดลจะสงผลใหการทางานของฮอรโมนโกนาโดโทรปนมประสทธภาพมากขน การขาดวตามนอในพวกปลา พบวาจะมการเจรญเตบโตชา เยอบนยนตาอกเสบ มนาเหลอง ในชองทอง ทาใหทองบวม เกดความเครยดไดงาย ความตานทานโรคตา และความสมบรณเพศลดลง (Halver 1972; Poston et al., 1976; Moccia et al., 1984; Bell and Cowey, 1985; Lall, et al., 1988) สวนปลาทไดรบวตามนอมากเกนไปเกดปฏกรยาเปนพษทตบ การเจรญเตบโตชาและตายในทสด (Halver, 1972) พทยา (2513), Halver (1972) กลาววาวตามนอมบทบาททาใหไขมการเจรญเตบโตปกต มการฟอรมไขไดด ทาใหไดแมพนธทม ไขแกจานวนมาก และไดปรมาณไขปลาจานวนมากดวย จงทาใหอตราการฟกเปนตวของไขเพมขนและตวออนหลดออกจากเยอหมไขดขน แตถาขาดวตามนอทาใหอตราการผสมและอตราการฟกของไขไมดเทาทควร และไดศกษาผลของวตามนอ 3 ระดบ ตอการสรางไขปลากะรง พบวา ปลาเพศเมยทไดรบวตามนอ 400 มก./กก. ม

เปอรเซนตความสมบรณของไขสงทสดและไขมขนาดพรอมทจะผสมเทยมมากทสด เชนเดยวกบการทดลองของ James et al. (2008) ไดศกษาผลของวตามนอ จานวน 5 ระดบ ตอการเจรญเตบโต และการสรางไขใน ปลาทอง พบวา ปลาเพศเมยทไดรบวตามนอ 300 มก./กก. มการเจรญเตบโตดทสด มเปอรเซนตความสมบรณของ ไขสงทสด และปลามความสมบรณเพศเรวขน

ศนยวจยและพฒนาประมงนาจดตรง ไดดาเนนการศกษาผลของวตามนอตอการพฒนาการของไข และการเจรญเตบโตของปลากางพระรวง เนองจากศนยฯ ยงไมสามารถเพาะพนธปลากางพระรวงได เพราะแมพนธ ยงไมไดคณภาพและไมมความสมบรณเพศ การนาอาหารเมดสาเรจรปผสมวตามนอ มาชวยเสรมสรางฮอรโมน ในพอแมพนธ จงเปนทางเลอกหนงทจะชวยแกปญหาความสมบรณของพอแมปลา เพอผลตลกปลากางพระรวงใหประสบผลสาเรจตอไป ทดแทนการจบจากธรรมชาต และชวยใหเกษตรกรทมวถชวตทเกยวของกบธรรมชาตไดใชทรพยากรสตวนาทมใหเกดประโยชนสงสด ตลอดจนมการวางแผนจดการดานการอนรกษทมประสทธภาพตอไป

วตถประสงค เพอทราบผลของวตามนอทระดบความเขมขนตางๆ ตอการพฒนาของไข การเจรญเตบโต และ

อตรารอด ของปลากางพระรวง

1. การวางแผนการศกษา

1.1 แผนการทดลอง วางแผนการทดลองแบบสมตลอด (completely randomized design; CRD) โดยแบงชดการ

ทดลองเปน 4 ชดการทดลอง (treatment) ชดการทดลองละ 3 ซา (replication) ดงน ชดการทดลองท 1 อาหารสาเรจรปทไมเสรมวตามนอ ชดการทดลองท 2 อาหารสาเรจรปเสรมวตามนอทระดบความเขมขน 200 มก./กก. ชดการทดลองท 3 อาหารสาเรจรปเสรมวตามนอทระดบความเขมขน 300 มก./กก. ชดการทดลองท 4 อาหารสาเรจรปเสรมวตามนอทระดบความเขมขน 400 มก./กก.

1.2 สถานทและระยะเวลาดาเนนการ ดาเนนการทดลองทศนยวจยและพฒนาประมงนาจดตรง เปนระยะเวลา 6 เดอน ตงแต กรกฎาคม

ถงธนวาคม 2552

2. อปกรณและวธดาเนนการ

2.1 การเตรยมตทดลอง ทดลองในตกระจก ขนาด 45x90x45 เซนตเมตร จานวน 12 ต เตมนาใหไดปรมาตร 150 ลตร

ระดบนาลก 37 เซนตเมตร ใชระบบนาหมนเวยน มปรมาตรนาในระบบกรอง 12 ลกบาศกเมตร โดยนาทผานการใชจากแตละตทดลองจะไหลผานระบบกรองทใช หน กรวด และ ทราย เปนวสดกรองในอตราการไหลของนา 2 ลตรตอนาท กอนกลบมาสตทดลองอกครง ในตทดลองจะใสสาหรายหางกระรอก เพอเลยนแบบสภาพธรรมชาตทปลาอาศยอย 2.2 การเตรยมปลาทดลอง รวบรวมพนธปลากางพระรวงจากแหลงนาธรรมชาตภายในจงหวดตรงบรเวณอาเภอปะเหลยน และอาเภอยานตาขาว ในชวงเดอนพฤษภาคม–มถนายน 2552 นามาพกไวในบอซเมนตขนาด 1.5x2 ตารางเมตร และ ฝกใหกนอาหารทใชในการทดลองประมาณ 1 เดอน โดยคดเลอกปลาเพศเมยทสมบรณและแขงแรงมขนาดใกลเคยงกน (ความยาวเรมตนเฉลย 5.08+0.17 เซนตเมตร และนาหนกเรมตนเฉลย 0.44+0.05 กรม) ปลอยเลยง ในตกระจกทเตรยมไว อตราปลอย 60 ตวตอต

2.3 การเตรยมอาหาร เตรยมอาหารทดลองโดยนาสวนผสมของอาหารทมวตามนอระดบความเขมขนตางกน (ตารางท 1)

ผสมใหเขากนโดยเครองผสมอาหารแบบ Sobart mixer เปนเวลา 10 นาท เตมนาประมาณ 30 เปอรเซนต เมอผสมเขากนดนาเขาเครองอดเมดทมรหนาแวนขนาด 1.6 มลลเมตร มลกษณะเปนเสนยาวนามาอบใหแหง บดใหมขนาดเลกลง แลวรอนโดยใชตะแกรงรอนขนาด 100–200 ไมครอน เกบไวในทแหงหรอตเยนเพอใชทดลองตอไป สมนาอาหารทอดเมดแลวจานวน 100 กรม นาไปวเคราะหองคประกอบทางเคมของอาหาร (proximate analysis) ท ศนยพฒนาอตสาหกรรมเกษตรเพอการสงออก คณะอตสาหกรรม มหาวทยาลยสงขลานครนทร จงหวดสงขลา ไดแก โปรตน ไขมน กาก เถา และความชน โดยวธ micro–kjeldahal, ether extraction, acid-alkali digestion, muffle furnace combustion และ oven drying ตามวธ AOAC (1990) และคาพลงงานรวมในอาหารดวยเครอง Bomb calorimeter ประเภท Ballistic Bomb สวนคาปรมาณคารโบไฮเดรตทละลาย ได (NFE) ใชวธคานวณตามวธของ NRC (1993) ดงน

คารโบไฮเดรต (NFE) = 100–(% โปรตน+% ไขมน+% กาก+% เถา+% ความชน)

ตารางท 1 องคประกอบของอาหารทดลองทใชเลยงปลากางพระรวง

วตถดบ

ชดการทดลองท 1 2 3 4 0 200 300 400

มก./กก. มก./กก. มก./กก. มก./กก. ปลาปน 34 34 34 34 ตบหมกปน 10 10 10 10 กากถวเหลอง 15 15 15 15 แปงสาล 15 15 15 15 ยสต (Saccharomycas serivisoc) 5 5 5 5 สารเหนยว (wheat giuten) 6 6 6 6 นามนปลาทะเล 1 1 1 1 นามนถวเหลอง 2 2 2 2 เลซตน 1 1 1 1 สาหรายสไปรไลนา 1 1 1 1 วตามนและแรธาตรวม 0.3 0.3 0.3 0.3 วตามนซ 0.1 0.1 0.1 0.1 วตามนอ – 0.2 0.3 0.4 แกลบบดละเอยด 9.6 9.4 9.3 9.2 รวม 100 100 100 100 คาจากการวเคราะห (เปอรเซนตนาหนกแหง) โปรตน 38.57 36.56 37.00 37.31 ไขมน 11.60 12.37 12.65 11.68 เยอใย 3.25 2.58 2.67 2.23 เถา 15.36 14.44 14.62 15.18 พลงงานรวม (กโลแคลอร/อาหาร 100 กรม) 380.64 383.77 384.89 377.48

หมายเหต 1. แรธาตรวมในอาหาร 1 กโลกรม ประกอบดวย cobalt 1 mg, zinc 6 mg, iodine 6 mg,

manganese 50 mg, calcium 25,000 mg, selenium 0.3 mg, zinc 100 mg, iron 150 mg, magnesium 800 mg, phosphorus 10,000 mg, potassium 8,000 mg และ chromium 0.5 mg

2. วตามนรวมในอาหาร 1 กโลกรมประกอบดวย vitamin A 4,000 IU, vitamin D, 2,000 IU, vitamin E 50 IU, vitamin B12 0.2 mg, menadione sodium bisulfite 10 mg, thiamine 20 mg, riboflavin 20 mg, niacin 150 mg, calcium panthothenate 20 mg, folic acid 5 mg, pyridoxine 20 mg, choline chloride 2,000 mg, biotin 2 mg และ inosital 400 mg

2.4 อาหารและการใหอาหาร ใหอาหารสาเรจรปเสรมวตามนอทระดบความเขมขน 0, 200, 300 และ 400 มก./กก. ตามลาดบ

วนละ 3 ครง เวลา 08.00 น. 12.00 น. และ 16.00 น. และใหอาหารปรมาณ 10 เปอรเซนตของนาหนกตวตอวน ดดตะกอนพนตทกวนในตอนเชากอนใหอาหาร ชวงทมการใหอาหารจะทาการปดระบบนาเปนเวลา 30 นาท เพอปองกนอาหารออกจากตทดลอง 2.5 การตรวจสอบการเจรญเตบโตของปลาทดลอง

สมชงวดปลาทดลองทกชดการทดลอง ซาละ 10 ตว มาชงนาหนกและวดความยาวเพอหาอตราการเจรญเตบโตทกเดอน เปนระยะเวลา 6 เดอน เมอสนสดการทดลองตรวจนบจานวนปลาเพอหาอตรารอด

2.6 การประเมนคาดชนความสมพนธของอวยวะสบพนธ (gonadosomatic index, GSI) สมชงวดปลาทดลองทกชดการทดลอง ซาละ 5 ตว มาชงนาหนกและวดความยาวแลวมาผาตด

เพอแยกรงไขออกมาชงนาหนก ทระดบความละเอยด 0.01 กรม แลวนาไปคานวณคาดชนความสมพนธของอวยวะสบพนธตามวธของ Benfey and Suttertin (1984)

GSI = นาหนกรงไขหรอถงนาเชอ

x 100 นาหนกตวปลา–นาหนกรงไขหรอถงนาเชอ

2.7 การศกษาการเปลยนแปลงทางเนอเยอวทยาของอวยวะสบพนธปลา (histology) สมชงวดปลาทดลองทกชดการทดลอง ซาละ 5 ตว นามาชงนาหนกและวดความยาวของปลาแตละตว

จากนนผาตดปลาบรเวณทอง เกบตวอยางไวในนายา Bouin,s fixation solution นายา : เนอเยอ 10 : 1 (10 เทา) นาน 24–28 ชวโมง แลวนาไปเกบในแอลกอฮอลเขมขน 70 เปอรเซนตอยางนอย 24 ชวโมง จากนนนาตวอยาง ชนเนอทตองการมาศกษาตามวธการของ Humason (1979)

ระยะการเจรญพนธ ของอวยวะสบพนธเพศเมย การศกษาสดสวนของ oocyte ระยะตางๆ นาสไลดทยอมสเรยบรอยแลวมาตรวจภายใตกลอง

จลทรรศน นบจานวน oocyte ระยะตางๆ จากสไลดทตดจากรงไขทงหมด นาจานวน oocyte แตละระยะมารวมกนคดเปนเปอรเซนต โดยนบ oocyte ทงหมดตอปลา 1 ตว (Najim and Bhatti, 1978) และในการศกษาครงนดดแปลงตามวธของ Lehri (1968) ซงไดแบง oocyte ตามตาแหนงของ yolk และการเปลยนแปลงของนวเคลยส โดยแบงเปน 4 ระยะ ดงน ระยะท 1 immature oocyte ลกษณะ oocyte มขนาดเลก นวเคลยสมขนาดใหญ เปนระยะทยง ไมมการสรางและสะสม yolk oocyte ระยะแรกพฒนาจาก germinal epithelium ซงเรยกวา germ cell หรอ oogonium หลงจากผาน presynaptic stage แลวเรยกวา primary oocyte ดงนนหลงจาก stage นแลว nucleoli เพมจานวนอยางมากมาย ซงจะมการพฒนาตวภายใต nuclear membrane

ระยะท 2 maturing oocyte ในระยะนมการสราง yolk สามารถสงเกตเหน nuclear membrane ชดเจน ในระยะนจะมการสราง yolk vescle อยภายใน ooplasm หลงจากนน yolk vesicle จะเพมจานวน และขยายจนเตม ooplasm อกอยางหนงทพบตามมาคอ yolk globules ในสวนของ extravesicular cytoplasm และมการเพมจานวนและขนาดเพอให oocyte พฒนาสมบรณขน

ระยะท 3 mature oocyte ลกษณะ oocyte ในระยะนเปนระยะทไมม nuclear membrane นวเคลยสแผกวางออกรอบ oocyte สงเกตเหนผนงเซลลชดเจน ชนนอกสดคอชน theca ชนกลาง zone granulose หรอ follicular epithelium และชนในสด zona granulose มลกษณะหนาไมสมาเสมอทงหมด เมอยอมส nuclei ตดสเขม

ระยะท 4 atretic oocyte ลกษณะ oocyte รปรางเวาๆ แหวงๆ ยอมตดส H&E เปนสชมพเขม อมมวง oocyte ในระยะนแตกตางจากระยะ mature เหนไดชดเจน จากลกษณะของแกรนลซา มความหนาสมาเสมอตลอดทง oocyte

2.8 ความดกไข ศกษาปรมาณความดกไขปลากางพระรวงหลงสนสดการทดลอง จานวนตการทดลองละ 5 ตวอยาง

ตามวธการของ Bagenal and Braum (1971) โดยชงนาหนกและวดความยาวปลาแตละตวแลวผาทองเพอนา รงไขมาชงนาหนกและเกบรกษาไวในนายา Gilson,s Fluid นานกวา 24 ชวโมง จากนนนาตวอยางไขมานบจานวนไขทงหมด ความดกไข (ฟอง) นบจานวนไข หนวยเปนฟอง และหาคาเฉลยเปนความดกไขตอตว

2.9 การวเคราะหคณสมบตของนา ทาการวเคราะหคณสมบตของนาในตทดลอง ทก 30 วน ตลอดการทดลอง โดยมดชนทตรวจวดดงน อณหภม (temperature) โดยใชเทอรโมมเตอร มหนวยเปนองศาเซลเซยส

ความเปนกรดเปนดาง (pH) วดโดยใชเครองวดคาความเปนกรดเปนดาง (pH meter) ปรมาณออกซเจนทละลายนา (dissolved oxygen), คาความเปนดาง (alkalinity) และคา

ความกระดาง (hardness) วดโดยใชวธไตเตรท อางตามวธของไมตรและจารวรรณ (2528) มหนวยเปน มลลกรมตอลตร แอมโมเนยรวม (total ammonia) วเคราะหโดยวธ phenate method อางตามวธของไมตร

และจารวรรณ (2528) โดยใชเครอง spectrophotometer มหนวยเปนมลลกรมตอลตร 3. การวเคราะหขอมล

เมอสนสดการทดลองนาขอมลทบนทกระหวางการทดลองและเมอสนสดการทดลองมาประเมนหาคาพารามเตอรตางๆ เพอใชเปนตวแทนการศกษา ไดแก นาหนกตว ความยาวลาตว อตรารอด การตรวจสอบระยะเจรญพนธโดยศกษาทางเนอเยอวทยา การประเมนคาดชนความสมพนธของอวยวะสบพนธ และความดกไขในแตละชดการทดลอง ดงน

3.1 นาหนกตว (กรม) ชงนาหนกปลาแตละตว และหาคาเฉลยเปนนาหนกเฉลยตอตว 3.2 ความยาวลาตว (เซนตเมตร) วดความยาวของลาตว และหาคาความยาวเฉลยตอตว 3.3 อตรารอด (survival rate, เปอรเซนต)

= จานวนปลาเมอสนสดการทดลอง

x 100 จานวนปลาเมอเรมตนการทดลอง

การวเคราะหผลการศกษาทางสถต วเคราะหความแตกตางของนาหนกตว ความยาวตว อตรารอด การตรวจสอบระยะเจรญพนธ

โดยศกษาทางเนอเยอวทยา การประเมนคาดชนความสมพนธของอวยวะสบพนธ และความดกไข ของปลาทง 4 ชดการทดลอง โดยวธวเคราะหความแปรปรวน (analysis of variance) ทงนไดแปลงขอมลอตราการรอด ตามแบบ angular transformation เพอวเคราะหความแปรปรวนตอไป และเปรยบเทยบคาเฉลยของชดการทดลอง ดวยวธ Duncan,s new multiple range test (DMRT)

5) ผรวมดาเนนการ (ถาม) 1. นายสชาต ไกรสรสห สดสวนงาน 60 เปอรเซนต (หวหนาโครงการ) 2. นางอาไพพรรณ ไกรสรสห สดสวนงาน 30 เปอรเซนต 3. นางพศมย สมสบ สดสวนงาน 10 เปอรเซนต

6) สวนของงานทผเสนอเปนผปฏบต

กจกรรม สดสวนของงาน

1. วางแผนการดาเนนงาน 10 เปอรเซนต 2. เกบรวบรวมขอมล 10 เปอรเซนต 3. วเคราะหขอมล 10 เปอรเซนต 4. สรปผล 15 เปอรเซนต 5. จดทารายงาน 15 เปอรเซนต

7) ผลสาเรจของงาน (เชงปรมาณ/คณภาพ)

1. ผลสาเรจของงานเชงปรมาณ สามารถทราบขอมลอตราการเจรญเตบโต อตรารอด คาดชนความสมบรณของอวยวะสบพนธ (GSI) การเปลยนแปลงทางเนอเยอวทยาของอวยวะสบพนธ (histology) ความดกไข จากการเลยงปลากางพระรวงดวยอาหารสาเรจรปทเสรมวตามนอระดบความเขมขนตางกน

2. ผลสาเรจของงานเชงคณภาพ ทราบถงระดบความเขมขนทเหมาะสมของวตามนอตอการพฒนาการของไขและการเจรญเตบโตของปลากางพระรวง การจดการระหวางการเลยงปลากางพระรวงดวยอาหารสาเรจรปทเสรมวตามนอระดบความเขมขนตางกน

8) การนาไปใชประโยชน

1. ทาใหทราบถงระดบความเขมขนทเหมาะสมของวตามนอ ทมผลตอการพฒนาการของไขและการเจรญเตบโตของปลากางพระรวง ผลทไดจะสามารถใชเปนแนวทางในการเพาะพนธและสงเสรมใหใหมการเลยงปลากางพระรวงใหเปนปลาเศรษฐกจเพอสงออกเปนปลาสวยงามตอไป และยงจะชวยใหเกษตรกรทมวถชวตทเกยวของกบธรรมชาตไดใชทรพยากรสตวนาทมนนใหเกดประโยชนสงสดตลอดจนวางแผนการจดการดานการอนรกษทมประสทธภาพตอไป

2. หนวยงานในสงกดสานกวจยและพฒนาประมงนาจด สถาบนการศกษาตางๆ สามารถใชเปนขอมลพนฐานในการศกษาวจยเกยวกบปลากางพระรวงในดานอนๆ ตอไป เชน การเพาะพนธปลากางพระรวง

3. หนวยงานเอกชน และเกษตรกรผสนใจ สามารถนาไปปรบปรง เพอเพมประสทธภาพในการเพาะเลยงปลากางพระรวง ใหมปรมาณมากเพยงพอสาหรบการสงเสรมเปนสตวนาเศรษฐกจ พฒนาไปสการเลยง ในเชงพาณชยตอไป

9) ความยงยากในการดาเนนการ/ปญหา/อปสรรค

1. ตองใชประสบการณและความชานาญในการเลยงปลากางพระรวง 2. ในการศกษาครงนตองมการทาอาหารทดลอง การวเคราะหองคประกอบทางเคมของอาหารทดลอง

ซงเปนงานทมความยงยาก มความละเอยดมาก และตองมความรดานนโดยเฉพาะ 3. ตองคอยควบคมดแลระบบการเลยงใหเปนไปตามแผนการทดลอง 4. การเกบรวบรวมผลผลต ชงนาหนก วดความยาว จาเปนอยางยงทจะตองใชความละเอยด

และระมดระวงเนองจากปลากางพระรวงเปนปลาทมขนาดเลก และอาจเกดการบอบชาไดงาย

5. การตรวจสอบระยะการเจรญพนธ โดยศกษาทางเนอเยอวทยา (histology) ของทงเพศผและเพศเมย ตองทาทกเดอนซงเปนขนตอนทยงยากมากตองมความรดานนโดยเฉพาะ

6. ตองใชสถตวเคราะห เพอตดสนใจเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยของตวแปรทศกษา

10. ขอเสนอแนะ ควรทาการศกษาการเพาะพนธปลากางพระรวงตอไป

ขอรบรองวาผลงานดงกลาวขางตนเปนความจรงทกประการ

ลงชอ…………………………………………….. (นายสชาต ไกรสรสห) ผเสนอผลงาน ………../…........…./……….

ขอรบรองวาสดสวนหรอลกษณะงานในการดาเนนการของผเสนอขางตนถกตองตรงกบความเปนจรงทกประการ ลงชอ…………………….………………. ลงชอ………………………………………….. (นางอาไพพรรณ ไกรสรสห) (นางพศมย สมสบ) ผรวมดาเนนการ ผรวมดาเนนการ ………../………….………./………… ….……../…………………..…./……….. ไดตรวจสอบแลวขอรบรองวาผลงานดงกลาวขางตนถกตองตรงกบความเปนจรงทกประการ ลงชอ…………………………………….... ลงชอ……………………………….……….. (………………………………….) (……..………………………………) ตาแหนง.............................................. ผอานวยการสานก/กอง

………../………….………./………… ….……../…………………..…./……….. (ผบงคบบญชาทควบคมดแลการดาเนนการ)

เอกสารหมายเลข 3 โครงรางการเสนอผลงาน (เรองท 1)

1. ชอผลงาน คพภะและพฒนาการของลกปลาตะพาก

2. ระยะเวลาทดาเนนการ ตลาคม 2551 – กนยายน 2552 3. ความรทางวชาการหรอแนวคดทใชในการดาเนนการ

1). ปลาตะพาก Hypsibarbus wetmorei (Smith,1931) เปนปลาพนเมองของไทย มชอเรยกหลายชอ เชน ปลาปก ปลาปากดา มรปรางคลายปลาตะเพยนขาว แตมขนาดใหญกวา บรเวณสวนทองมสเหลองทอง สวนหลงมสเขมนาเงนอมเขยว ครบหลง และครบหางสสมแกมเขยว ครบทองสสมหรอสเหลอง อยรวมกนเปนฝง กระโดดเกง เปนปลาทวายนาไดเรว และวายนาเคลอนไหวตลอดเวลา อาศยอยในแหลงนาเชยวความลกประมาณ 2-3 เมตร พบในแมนานาน แมนาโขง และแมนาปง (วสนต, 2518; ธรพนธ, 2511; Smith,1937) ความแตกตางระหวางเพศ ปลาเพศผมลาตวเพรยวยาว สวนทองเรยบ สของเกลดดานลางของลาตวเหลองเขมแผไปจนถงโคนหาง เมอคลาดบรเวณแกม และครบหของเพศผจะสากกวาเพศเมย ในฤดผสมพนธ เมอเอามอบบทชองเพศของตวผจะมนาเชอสขาวขนไหลออกมา สวนเพศเมยมขนาดใหญกวา แตลาตวปอมสน สของเกลดดานลางของลาตวเหลองเขมแผไมถงโคนหาง ในฤดผสมพนธเพศเมยทองจะอมออกดานขางจนเหนไดชด เคยพบขนาดใหญทสดมความยาว 57.7 เซนตเมตร นาหนก 6.5 กโลกรม ปลาตะพากจะมไขแก ตนฤดหนาว ระหวางเดอน ตลาคม-ธนวาคม และตนฤดฝนระหวางเดอน พฤษภาคม-มถนายน ลกษณะ ไขแกเตมทจะมสเทาขนนาตาลออน เปนไขประเภทครงจมครงลอย มขนาดเสนผานศนยกลางประมาณ 0.7 มลลเมตร (สรจตร, 2517)

2). การศกษาคพภะและพฒนาการของลกปลาตะพากในครงน จะเปนประโยชนอยางมากทงทางดานอนกรมวธานลกปลาวยออน การเพาะพนธปลาตะพาก การเลยงปลาตะพาก เพอเปนการอนรกษและปลอยคนสธรรมชาต

4. สรปสาระและขนตอนการดาเนนการ

หลกการและเหตผล เนองจากปลาตะพากเปนปลาทมขนาดใหญและเนอมรสชาตด ทาใหถกจบจากธรรมชาต เพอนามาบรโภคเปนจานวนมาก ปจจบนปรมาณจงลดนอยลง จาเปนอยางยงทตองเรงศกษาเพาะพนธ ศนยวจยและพฒนาประมงนาจดกาแพงเพชร ไดดาเนนการศกษา และหาแนวทางในการเพาะพนธ และอนบาลปลาตะพาก ซงการศกษาคพภะ และพฒนาการวยออนของปลาตะพากในครงน จะเปนประโยชนอยางมาก ทงทางดานอนกรมวธาน การเพาะพนธเ พอปลอยคนสธรรมชาต การเลยงปลาตะพาก ในเชงพาณชย ตลอดจนการจดการทรพยากรปลาประจาถนในแมนาปง ซงจะเปนการอนรกษปลาชนดนไวไมใหสญพนธในอนาคต

วตถประสงค 1. เพอเปนขอมลในการเพาะพนธและการอนบาลปลาตะพาก 2. เพอเปนขอมลพนฐานในการจดการทรพยากรประมง

1. แบบแผนการวจย 1.1 ทาการเพาะปลาตะพากจากพอแมพนธปลาทรวบรวมจากธรรมชาตนามาเลยงในบอซเมนต

ขนาด 15 ตารางเมตร ในอตราความหนาแนน 1 ตวตอตารางเมตร ใหอาหารปลาดกโปรตนไมนอยกวา 25 เปอรเซนต ผสมวตามนอ 5 กรมตออาหาร 1 กโลกรม ใหอาหารวนละ 2 ครง อตรา 1 เปอรเซนตของนาหนกตว การคดเลอกพอแมพนธ แมปลาทมความสมบรณเพศ ลกษณะทองนม อมเปง พอปลามลกษณะลาตวเรยวยาว เมอกดบรเวณสวนทองมนาเชอสขาวขนไหลออกมา นามาฉดดวยฮอรโมนสงเคราะห Buserelin acetate 10 ไมโครกรมรวมกบยาเสรมฤทธ domperidone 10 มลลกรม ตอนาหนกปลา 1 กโลกรม ทงพอปลาและแมปลา ปลอยใหพอแมปลาผสมพนธกนเองในบอซเมนต อตราปลาเพศผ 2 ตวตอปลาเพศเมย 1 ตว หลงฉดฮอรโมนแลวประมาณ 6 ชวโมง แมปลาจะเรมวางไข

1.2 นาไขปลาทไดรบการผสมกบนาเชอมาศกษาพฒนาการในระยะตางๆ ภายใตกลองจลทรรศนกาลงขยายตา ตดตามพฒนาการของคพภะตามขนตอนตาง ๆ จนกระทงฟกออกเปนตว พรอมบนทกภาพ และระยะเวลา

1.3 เกบตวอยางลกปลาตะพากตามวธการเกบตวอยางและการศกษา ของ อภชาต (2548) โดยเกบตวอยาง จานวน 4 ระยะ ตงแตระยะแรกฟกออกจากไข (ขนท 1-5) ลกปลาวยออนระยะแรก (ขนท 6-8)และลกปลาวยออนระยะหลง (ขนท 9-15) จนถงระยะทลกปลาพฒนาเปนปลาตะพากขนาดเลก (ขนท 16-20) ระยะละ 20 ตว โดยกาหนดชวงเวลาในการเกบขอมลลกปลาดงน

ขนท 1 ลกปลาแรกฟกออกจากไข ขนท 11 ลกปลาอาย 12 วน ขนท 2 ลกปลาอาย 6 ชวโมง ขนท 12 ลกปลาอาย 15 วน ขนท 3 ลกปลาอาย 12 ชวโมง ขนท 13 ลกปลาอาย 19 วน ขนท 4 ลกปลาอาย 1 วน ขนท 14 ลกปลาอาย 23 วน ขนท 5 ลกปลาอาย 2 วน ขนท 15 ลกปลาอาย 27 วน ขนท 6 ลกปลาอาย 3 วน ขนท 16 ลกปลาอาย 31 วน ขนท 7 ลกปลาอาย 4 วน ขนท 17 ลกปลาอาย 35 วน ขนท 8 ลกปลาอาย 5 วน ขนท 18 ลกปลาอาย 40 วน ขนท 9 ลกปลาอาย 7 วน ขนท 19 ลกปลาอาย 45 วน ขนท 10 ลกปลาอาย 9 วน ขนท 20 ลกปลาอาย 50 วน

2. วธการทดลอง เกบตวอยางปลาตะพากทไดจากการเพาะเลยง ตามระยะทกาหนดไว ขนตอนละ 20 ตว

รกษาดวยสารฟอรมาลนเขมขน 10 เปอรเซนต เปนเวลา 15 วน หลงจากนนเกบรกษาในสารละลายฟอรมาลนเขมขน 4 เปอรเซนต แลวนามาศกษาในหองปฏบ ตการภายใตกลองจลทรรศน ทม กาล งขยาย ตาทประกอบกบเครองชวยในการวาดรป (Camera Lucida) และเครองวดความยาวอยางละเอยด (Micrometer) เพอชวยในการศกษาถงการเปลยนแปลงลกษณะภายนอกทสามารถนบ และวดได (meristic characters) และชวยในการนบมดกลามเนอ การเกดกานครบตางๆ การนบจานวนกานครบ การเปลยนแปลงรปราง และจดสตางๆ บนตวของลกปลา เมอทาการศกษาเสรจเกบตวอยางปลาในสารละลายแอลกอฮอลเขมขน 70 เปอรเซนต

3. การจาแนกลกปลาวยออน การจาแนกระยะลกปลาแบงออกเปน 4 ระยะ ตาม อภชาต และคณะ (2548) (ภาพผนวกท 1) 1. ลกปลาวยออนทถงอาหารสารองปรากฏอย (yolk sac stage) เรมตงแตลกปลาเรมฟกออก

จากไข ซงมถงอาหารสารองปรากฏอย ระยะนจะสนสดเมอลกปลาดดซมอาหารสารองไปใชจนหมด ระยะเวลา ประมาณ 2 วน (ขนท 1-5)

2. ลกปลาวยออนระยะแรก (pre larvae stage) เรมตงแตระยะทลกปลาดดซมอาหารสารองไปใชจนหมด จนกระทงกระดกหางชนสดทาย (urostyle) โคงงอขน และมพฒนาการของกระดกเสรมความแขงแรงของหางเกดขน ระยะนมอาย 3-5 วน (ขนท 6-8)

3. ลกปลาวยออนระยะหลง (post larvae stage) เรมตงแตระยะทกระดกหางโคงงอขน มการพฒนาของกระดกเสรมความแขงแรงเกดขน และมการพฒนาของอวยวะตาง ๆ ไดแก กานครบ จดส จนถงระยะทลกปลามการเปลยนแปลงลกษณะภายนอกตางๆ เหมอนปลาขนาดเลก (metamorphosis) ระยะนมอาย 6-19 วน (ขนท 9-15)

4. ลกปลาขนาดเลก (juvenile stage) เปนระยะหลงจากทลกปลาวยออนมการเปลยนแปลงรปรางไปเหมอนพอแม แตระบบสบพนธยงไมมการพฒนา ระยะนเรมตงแตอาย 20 วน จนถงอาย 40 วน (ขนท 16-20)

4. การศกษาคณสมบตของนา

วเคราะหคณสมบตของนาในบอทดลองระหวางการฟกไข เวลา 09.00 น. ของทกวน ดงน - อณหภมของนา (temperature) ตรวจวดดวยเทอรโมมเตอรหนวยเปนองศาเซลเซยส - คาความเปนกรดเปนดาง (pH) ตรวจวดดวย pH meter ยหอ TOA รนWQC-20A - ปรมาณออกซเจนทละลายในนา (dissolved oxygen) ตรวจวดดวยเครอง DO meter ยหอ

TOA รนWQC-20A หนวยวดเปนมลลกรมตอลตร - ปรมาณแอมโมเนยรวม (NH3-N) ตรวจวดดวยเครอง Spectrophotometer ยหอ HANNA รน HI 93733 ตามวธ Nessler method หนวยวดเปนมลลกรมตอลตร

- ปรมาณไนไตรท (NO2) ตรวจวดดวยเครอง Spectrophotometer ยหอ HACH รน DR/4000 หนวยวดเปนมลลกรมตอลตร

- คาความกระดาง (hardness) วเคราะหดวยวธไตเตรด ตามวธของ ไมตร และจารวรรณ (2528) หนวยวดเปนมลลกรมตอลตร

- คาความเปนดาง (alkalinity) วเคราะหดวยวธไตเตรด ตามวธของ ไมตร และจารวรรณ (2528) หนวยวดเปนมลลกรมตอลตร

5. ผรวมดาเนนการ (ถาม) 1. นายอครเดช นาคประดษฐ สดสวนงาน 80 เปอรเซนต (หวหนาโครงการ)

2. นางสาวนภา กาลศร สดสวนงาน 10 เปอรเซนต 3. นายวรณย ขนเจรญรกษ สดสวนงาน 5 เปอรเซนต 4. นายอภชาต เตมวชชากร สดสวนงาน 5 เปอรเซนต

6. สวนของงานทผเสนอเปนผปฏบต

กจกรรม ลกษณะงาน สดสวนของผลงาน 1. วางแผนและเตรยมงาน - การเกบรวบรวมและเตรยมพอแมพนธปลาตะพาก

- เตรยมอปกรณและสารเคมในการตรวจวเคราะห คณภาพนา - เตรยมบอเพาะพนธ ระบบนาในการอนบาล

5 เปอรเซนต

2. การเกบรวบรวมขอมล

- คดเลอกพอแมพนธ ชงนาหนก - ดาเนนการเพาะพนธสงเกตการวางไขของ แมพนธ อตราการวางไข - สมตวอยางไขศกษาคพภะวทยา - วเคราะหคณสมบตของนา

15 เปอรเซนต

3. การวเคราะหขอมล - การศกษาพฒนาการในระยะตางๆ - การจาแนกระยะลกปลาแบงออกเปน 4 ระยะ - วเคราะหผลคณสมบตของนาตอการทดลอง

20 เปอรเซนต

4. การเขยนรายงาน - เขยนรายงานเอกสารวชาการ เพอสงคณะกรรมการ ตรวจแกไข

30 เปอรเซนต

5. จดพมพและเผยแพร ขอมล

- จดพมพและสงเอกสารไปยงหนวยงานกรมประมง เผยแพรขอมลลงในเวบไซตของศพจ.กาแพงเพชร เพอการอนรกษปลาตะพาก และการใชประโยชน อยางยงยนตอไป

10 เปอรเซนต

7. ผลสาเรจของงาน (เชงปรมาณ/คณภาพ) ผลสาเรจของงานวจยอยในประเภท P ทาใหทราบขอมลพนฐานของปลาตะพาก เพอพฒนาการ

เลยงใหเปนสตวเศรษฐกจ และปลอยลกพนธคนสธรรมชาตเปนการอนรกษปลาตะพากใหยงยนตอไป หนวยงานทนาผลการวจยไปใชประโยชน กรมประมง สถาบนการศกษาตาง ๆ องคการบรหารสวนตาบล และเกษตรกร 8. การนาไปใชประโยชน สามารถนาผลการศกษาขอมลพนฐานของปลาตะพากทไดถายทอดสหนวยงานทนาผลการวจยไปใชประโยชนในการเพาะพนธและการอนบาล และใชในการจาแนกลกปลาวยออนชนดนจากลกปลาชนดอนในการสารวจแหลงนา เพออนรกษปลาตะพากและสามารถใชประโยชนไดอยางยงยนตอไป 9. ความยงยากในการดาเนนการ/ปญหา/อปสรรค จากการศกษาในครงนพบวา การเพาะพนธปลาตะพากโดยวธการฉดดวยฮอรโมนสงเคราะหตองทาอยางระมดระวง เนองจากปลาตะพากตนตกใจและบอบชางาย ตองรกษาปลาตะพากหลงการเพาะพนธกอนปลอยคนบอเลยงทกครง และการเกบตวอยางลกปลาตะพากทไดจากการเพาะเลยงเพอศกษาทางดานคพภะและพฒนาการของลกปลาตะพาก ตามระยะทกาหนดไว ตองทาอยางละเอยดรอบคอบ เพอนามาศกษาในหองปฏบตการภายใตกลองจลทรรศน และวดความยาวดวยเครองวดความยาวอยางละเอยด (Micrometer) ในภายหลง สาหรบการวาดภาพประกอบการทารายงานใชกลองจลทรรศนทมกาลงขยายตาทประกอบกบเครองชวยในการวาดรป (Camera Lucida) เพอชวยในการศกษาถงการเปลยนแปลงลกษณะภายนอกทสามารถนบและวดได (meristic characters) ประกอบดวยการนบมดกลามเนอ การนบจานวนกานครบ การเปลยนแปลงรปรางและจดสตางๆ บนตวของลกปลา เปนตน 10. ขอเสนอแนะ การศกษาทางดานคพภะและพฒนาการของลกปลาตะพากในคร ง น มความจาเปนท ง ในดานการเพาะเลยงและการจดการทรพยากรประมงในแหลงนาธรรมชาต โดยดานการเพาะเลยงทาใหสามารถวางแผนการผลตไดอยางเหมาะสม ซงจากขอมลทไดพบวา ไขปลาตะพากเปนไขแบบครงจม ครงลอย การฟกไขจงใชวธเดยวกนกบการฟกไขปลาแบบครงจมครงลอยชนดอนๆ ลกปลาตะพากแรกฟกมขนาดใกลเคยงกบลกปลาตะเพยนทอง ลกปลาตะเพยนขาว และลกปลากระแห ซงมความกวางของปากประมาณ 0.38 มลลเมตร อาหารทเหมาะสมสาหรบการอนบาลลกปลาตะพากหลงถงไขแดงยบ คอ โรตเฟอร ทมขนาดประมาณ 0.06-1.0 มลลเมตร หรออาหารสมทบ เชน ไขแดงตมสก กรองผานผากรอง ขนาดตา 69 ไมครอน โดยใหกนประมาณ 10-15 วน หลงจากนนจงใหกนไรแดง และอาหารสบทบ เชน ราละเอยดผสม ปลาปน ซงแนวทางในการอนบาลจะคลายกบการอนบาลลกปลาตะเพยนขาว ลกปลาตะเพยนทอง และลกปลากระแห ดงนน กอนการเพาะพนธปลาตะพาก จงจาเปนตองเตรยมอาหารธรรมชาตหรออาหารสมทบใหเพยงพอ จงจะทาใหการเพาะพนธ และอนบาลปลาตะพากประสบความสาเรจมากยงขน ดานอนกรมวธานจากขอมลลกษณะภายนอกของลกปลาตะพากทไดสามารถนาไปใชแยกความแตกตางของลกปลาตะพากกบลกปลาชนดอนๆ ทสารวจพบในแหลงนาธรรมชาตได โดยเฉพาะลกปลาทมลกษณะภายนอกทคลายคลงกนมาก เชน ลกปลาตะเพยนขาว ลกปลาตะเพยนทอง และลกปลาจาด เปนตน ทาใหสามารถทราบถงแหลงหรอระบบนเวศทพบลกปลาตะพากวยออน ชวงเวลาทพบ จากนนนาขอมลทไดไป

ใชเปนแนวทางในการกาหนดบรเวณหรอแนวเขตการอนรกษแหลงวางไข และเลยงตวออนของปลาตะพากตอไป ทาใหการจดการทรพยากรประมงในแหลงนาธรรมชาตมประสทธภาพมากยงขน ขอรบรองวาผลงานดงกลาวขางตนเปนความจรงทกประการ

ลงชอ………………………………………… (นายอครเดช นาคประดษฐ) ผเสนอผลงาน ……../.................../…………..

ขอรบรองวาสดสวนหรอลกษณะงานในการดาเนนการของผเสนอขางตนถกตองตรงกบความเปนจรงทกประการ ลงชอ…………………………. ลงชอ…………………………. (นางสาวนภา กาลศร) (นายวรณย ขนเจรญรกษ) ผรวมดาเนนการ ผรวมดาเนนการ ……../.................../.............. ……../..................../.............. ลงชอ…………………………. (นายอภชาต เตมวชชากร) ผรวมดาเนนการ ……../.................../.............. ไดตรวจสอบแลวขอรบรองวาผลงานดงกลาวขางตนถกตองตรงกบความเปนจรงทกประการ ลงชอ………..……………………. (นายวรณย ขนเจรญรกษ) ตาแหนง ผอานวยการศนยวจยและพฒนาประมงนาจดกาแพงเพชร ……../.................../.............. (ผบงคบบญชาทควบคมดแลการดาเนนการ) ลงชอ……………….………………. (………………………………….) ตาแหนง............................................................................. (ผอานวยการสานกวจยและพฒนาประมงนาจด) ……../……………./...............

เอกสารหมายเลข 3 โครงรางการเสนอผลงาน (เรองท 2)

1. ชอผลงาน การเลยงปลาเสอพนนาในกระชงดวยอตราความหนาแนนตางกน 2. ระยะเวลาทดาเนนการ ตลาคม 2552 – กนยายน 2554 3. ความรทางวชาการหรอแนวคดทใชในการดาเนนการ

1). ปลาเสอพนนา (Toxotes chatareus, Hamilton, 1822) เปนปลาอกชนดหนงทนยมเลยงเปนปลาสวยงาม เนองจากมสสนทสวยงาม ลกษณะเดน จะงอยปากแหลม ตามขนาดใหญคอนไปทางดานบนทาใหสามารถมองเหนผวนาไดด ขากรรไกรลางยาวกวาขากรรไกรบนเลกนอย ลาตวรปทรงขนมเปยกปน ปอมสนแบนขางมาก สวนหวและลาตวประกอบดวยจดสดา ลาตวสเหลองมลายดาเหมอนเสอ หางมสเหลอง สามารถพนนาเพอยงแมลงใหตกลงมาเปนอาหารได โดยมววฒนาการของแผนปดเหงอกเกดชองใตเพดาน เพอใหสามารถพนนาออกไปไดเปนลา โดยแรงอดของเหงอกไดสงถง 1.5 เมตร (กรมประมง, 2540; ธงชย, 2542; สมโภชน และกาญจนร, 2543; จรลธาดา, 2544) ในประเทศไทยพบอยตามแมนา ลาคลอง หนอง บง ทเชอมตอกบแมนา และบรเวณปากแมนา โดยพบชกชมในภาคกลาง และภาคใต (กรมประมง, 2540) ขนาดทวไปมความยาว 20 เซนตเมตร ขนาดใหญทสดทเคยพบ 25 เซนตเมตร การแยกเพศสงเกตจากลกษณะ ภายนอก เพศเมยมชวงทองยาวกวาเพศผ สดสวนเพศเมยตอเพศผทพบในแมนาเจาพระยาเทากบ 1:0.58 (พลชาต และวนย, 2540) ปลาเสอพนนาชอบอาศยรวมกนเปนฝง กนแพลงกตอนสตว โรตเฟอร ตวออนแมลงนา ลกกง สตวจาพวกมดและแมลงเปนอาหาร

2). สามารถฝกใหกนเนอปลาสบและอาหารเมดสาเรจรปได (สรศกด, 2540; Rainboth, 1996) กรมประมงสามารถเพาะพนธปลาเสอพนนาไดครงแรกโดยศนยวจยและพฒนาประมงนาจดนครสวรรคเมอป 2548 (กรมประมง, 2548) การเพาะพนธปลาเสอพนนาสามารถเพาะพนธแบบเลยนแบบธรรมชาตในตกระจก แมปลาวางไขในชวงเวลากลางคนถงเชา ลกษณะไขเปนประเภทไขลอย ในรอบหนงปแมปลาเสอพนนาหนงตวสามารถวางไขเฉลย 3-4 ครง โดยสามารถวางไขไดตงแตเดอนกมภาพนธถงเดอนกนยายน และพบวา วางไขมากทสดในชวงเดอนพฤษภาคม (นภา และคณะ, 2550)

3). การเลยงปลาเสอพนนาในกระชงจะชวยลดระยะเวลาในการเลยง ชวยลดตนทนการผลต ทงนขอมลทไดสามารถนาไปสงเสรมใหเกษตรกรทสนใจเลยงเปนปลาสวยงามในเชงพาณชย และสาหรบหนวยงานเพอปลอยคนสแหลงนาธรรมชาตเพอการอนรกษตอไป

4. สรปสาระและขนตอนการดาเนนการ หลกการและเหตผล

จากลกษณะพเศษของปลาเสอพนนาทใชปากพนนาในการลาแมลงและมสสนทสวยงาม ทาใหปลาเสอพนนาถกจบจากแหลงนาธรรมชาตเปนจานวนมาก เพอจาหนายใหแกผเลยงปลาสวยงาม โดยตลาดขายสงปลาเสอพนนาอยทตลาดนดซนเดย สวนจตจกร แมความตองการเลยงปลาเสอพนนาเปนปลาสวยงามมอยางตอเนอง การสงออกตางประเทศมไมมากนก เนองจากปลาทรวบรวมจากแหลงนาธรรมชาตบอบชางาย สาหรบประเทศทนาเขาปลาเสอพนนาจากประเทศไทยเพอสงออกตางประเทศอกทอดหนง คอ ประเทศสงคโปร ซงเปนคแขงทางการคาปลาสวยงามทสาคญของประเทศไทยดวย สาหรบราคาจาหนายปลาเสอพนนาของกรมประมง ปลาเสอพนนา ขนาด 2-3 เซนตเมตร ราคาตวละ 5 บาท ขนาด 3-5 เซนตเมตร ราคาตวละ 10 บาท ขนาด 5-7 เซนตเมตร ราคาตวละ 20 บาท และราคาจาหนายทรานปลาสวยงามในจงหวดกาแพงเพชร ปลาขนาด 7-9 เซนตเมตร ราคาตวละ 45 บาท ปลาเสอพนนาจงนบเปนปลาสวยงามอกชนดหนงทเปนปลาสวยงามเศรษฐกจได โดยเฉพาะปลาเสอพนนาทเพาะเลยงไดและสามารถฝกใหกนอาหารเมดสาเรจรปไดแลว จะมระยะเวลาเลยงไดยาวนานกวาเมอเทยบกบปลาทรวบรวมจากธรรมชาตทไมยอมรบอาหารสาเรจรปและตายในเวลาตอมา อยางไรกตามพบวา ขอมลการศกษาเกยวกบการเลยงปลาชนดนยงมคอนขางนอย โดยเฉพาะรปแบบการเลยงปลาเสอพนนาในกระชง จากปลาขนาดเลกเปนปลาขนาด 5-7 เซนตเมตร และ 7-9 เซนตเมตร ซงเปนขนาดทตลาดปลาสวยงามทงในประเทศและตางประเทศตองการ ดงนนการศกษาการเลยงปลาเสอพนนาในกระชงเรองนนบเปนอกแนวทางหนงทจะชวยพฒนาการเลยงปลาเสอ พนนาใหเจรญเตบโตและคนเคยกบสภาพการเลยงดวยอาหารเมดสาเรจรปไดดอกรปแบบหนง ลดระยะเวลาในการเลยง ชวยลดตนทนการผลต และใชพนทและบอหรอแหลงนาใหเกดประโยชนอยางคมคา ทงนขอมลทไดสามารถนาไปสงเสรมใหเกษตรกรทสนใจเลยงในเชงพาณชย อนจะชวยลดปรมาณการจบปลาเสอพนนาจากแหลงนาธรรมชาต และพฒนาการเพาะเลยงตามหลกวชาการเพอปลอยคนสแหลงนาธรรมชาตเพอการอนรกษตอไป วตถประสงค

1. เพอทราบอตราการเจรญเตบโต อตราการรอดตาย และตนทนผลตอบแทนจากการเลยง ปลาเสอพนนาในกระชงดวยอตราความหนาแนนตางกน

1. การวางแผนการทดลอง 1.1 การวางแผนการทดลอง วางแผนการทดลองแบบสมตลอด (completely randomized design; CRD) ประกอบดวย 3

ชดการทดลอง (treatments) ในแตละชดการทดลองม 3 ซา (replications) ปจจยทตองการศกษา คออตราความหนาแนนของการเลยงปลาเสอพนนาในกระชง โดยแบงชดการทดลอง ดงน

ชดการทดลองท 1 เลยงปลาเสอพนนาดวยอตราความหนาแนน 100 ตวตอตารางเมตร (200 ตวตอกระชง)

ชดการทดลองท 2 เลยงปลาเสอพนนาดวยอตราความหนาแนน 200 ตวตอตารางเมตร (400 ตวตอกระชง)

ชดการทดลองท 3 เลยงปลาเสอพนนาดวยอตราความหนาแนน 300 ตวตอตารางเมตร (600 ตวตอกระชง)

1.2 สถานทและระยะเวลาดาเนนการ ดาเนนการทดลองทศนยวจยและพฒนาประมงนาจดกาแพงเพชร ระหวางเดอนพฤศจกายน

2553 ถงเดอนมกราคม 2554 เปนระยะเวลา 3 เดอน

2. วธดาเนนการ 2.1 การเตรยมการทดลอง 2.1.1 การเตรยมปลาทดลอง เพาะพนธปลาเสอพนนาในบอซเมนตขนาด 3x5x1 เมตร ระดบนาลก 60 เซนตเมตร ดวยวธ

เลยนแบบธรรมชาต โดยใชพอแมพนธปลาเสอพนนา อาย 3-4 ป ขนาดความยาวเฉลย 15.20±1.63 เซนตเมตร และนาหนกเฉลย 100.55±8.65 กรม ปลอยในอตราเพศผตอเพศเมย เทากบ 1:2 จานวน 60 ตวตอบอ ใหอากาศตลอดเวลา เมอแมปลาวางไข รวบรวมไขนาไปฟกในตกระจกขนาด 40x90x45 เซนตเมตร จนลกปลาฟกเปนตวอายได 2 วน ยายลกปลาเสอพนนาไปอนบาลในบอซเมนตขนาด 5x10x1 เมตร ระดบนาลก 50 เซนตเมตร ใหลกปลากนโรตเฟอรและไรแดงจนอมเปนอาหาร ในเดอนแรกจะยงไมทาการเปลยนถายนา เพอลดความบอบชา เนองจากลกปลาเสอพนนาไมทนตอการเปลยนแปลงสภาพแวดลอม เมอลกปลามอายครบ 1 เดอน ปรบใหกนอาหารเมดสาเรจรประดบโปรตนไมตากวา 38 % ในปรมาณทกนจนอม เปลยนถายนาสปดาหละ 1 ครง ในปรมาณ 1 ใน 3 ของบอ ซงนาทใชในการเปลยนถายตองพกไวกอน และปรบคณสมบตของนา โดยเฉพาะอณหภม และคาความเปนกรดเปนดางใหใกลเคยงกบคณสมบตของนาในบอเดม การเปลยนถายนาตองทาอยางระมดระวง เปนเวลา 2 เดอน จนกระทงลกปลามขนาดความยาวเรมตน 3.42±0.47 เซนตเมตร และนาหนกเรมตน 0.733±0.35 กรม จงสมลกปลาลงเลยงในกระชง ตามแผนการทดลองทวางไว

2.1.2 การเตรยมกระชงทดลอง เตรยมกระชงมงเขยวขนาดชองตา 20 ชองตาตอนว ขนาด 1x2x1.2 เมตร จานวน 9 กระชง

เปนโครงแพกระชงทนลอย ใสโครงเหลกถวงกนกระชงใหจมนา ความลกกระชงสวนทจมนา 1 เมตร นาไปสมวางในบอขนาด 10 ไร โดยเรยงเปนแถวเดยวกนยาวตลอดแนวโครงกระชง

2.2 การจดการทดลอง เลยงปลาทดลองดวยอาหารเมดสาเรจรปชนดเมดลอยนาระดบโปรตนไมนอยกวา 38 เปอรเซนต

ใหในปรมาณทกนจนอม สงเกตจากปลากนอาหารหมดภายในเวลา 30 นาท ใหอาหารวนละ 2 ครง ในเวลา 09.00 น. และ 17.00 น. จดบนทกปรมาณอาหารทปลากนในแตละมอทกกระชง

2.3 การเกบรวบรวมขอมล สมตวอยางปลาเพอชงนาหนกและวดความยาวทก 1 เดอน โดยกอนชงนาหนกและความยาว

หยดใหอาหาร 1 วน สมปลาทดลองกระชงละ 15 เปอรเซนต ของลกปลาทปลอย และเมอสนสดการทดลอง ทาการตรวจนบจานวนทเหลอทงหมดในกระชง เพอหาอตราการรอดตาย โดยสนสดการทดลองเมอเลยงปลาทดลองครบ 3 เดอน

2.4 การวเคราะหคณสมบตของนา วเคราะหคณสมบตของนาในแตละกระชง ทก 7 วน เวลา 09.00 น. ไดแก

- อณหภม (temperature) วดโดยใชเทอรโมมเตอรแบบแทงแกว หนวยวดเปนองศาเซลเซยส - คาความเปนกรดเปนดาง (pH) ใช pH meter ยหอ HANNA รน HI 991001 - ปรมาณออกซเจนทละลายในนา (dissolved oxygen) ตรวจวดดวยเครอง DO meter ยหอ

YSI รน Model 52 หนวยวดเปนมลลกรมตอลตร (mg/l) - คาความเปนดาง (alkalinity) โดยวธการไตเตรท ตามวธของไมตร และจารวรรณ (2528)

หนวยวดเปนมลลกรมตอลตรของแคลเซยมคารบอเนต (mg/l as CaCO3) - คาความกระดาง (hardness) โดยวธการไตเตรท ตามวธของไมตร และจารวรรณ (2528)

หนวยวดเปนมลลกรมตอลตรของแคลเซยมคารบอเนต (mg/l as CaCO3) - ปรมาณแอมโมเนยรวม (NH3-N) วดโดยเครอง spectrophotometer ยหอ Labomed

รน Spectro 2000 RS หนวยเปนมลลกรมตอลตร (mg/l) 3. การวเคราะหขอมล นาขอมลความยาวเฉลย นาหนกเฉลย ความยาวเพมตอวน นาหนกเพมตอวน อตราการ

เจรญเตบโตจาเพาะ และอตราการรอดตาย มาวเคราะหความแปรปรวนทางสถตแบบ One-way ANOVA และเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยโดยวธ Duncan’s new multiple rang test (DMRT) ทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป ดงน

3.1 การเจรญเตบโต โดยวดความยาวเฉลย (เซนตเมตร) และนาหนกเฉลย (กรม) 3.2 ความยาวเพมตอวน (daily length gain, DLG; เซนตเมตรตอวน)

=ความยาวเฉลยเมอสนสดการทดลอง - ความยาวเฉลยเรมตนทดลอง

ระยะเวลาทดลอง 3.3 นาหนกเพมตอวน (daily weight gain, DWG; กรมตอวน)

= นาหนกเฉลยเมอสนสดการทดลอง - นาหนกเฉลยเรมตนทดลอง

ระยะเวลาทดลอง 3.4 อตราการเจรญเตบโตจาเพาะดานนาหนก ( specific growth rate, SGR; เปอรเซนตตอวน)

=(ln นาหนกปลาเมอสนสด - ln นาหนกปลาเมอเรมตน)

x 100 ระยะเวลาทดลอง

3.5 อตราการรอดตาย (survival rate: เปอรเซนต)

=จานวนปลาเมอสนสดการทดลอง

x 100 จานวนปลาเมอเรมตนทดลอง

3.6 การกระจายของขนาดปลา (เปอรเซนต) เมอสนสดการทดลองนาขอมลของทกชดการทดลองแจกแจงความถตามชวงความยาวเหยยด (total length) เพอหาคาการกระจายของขนาดปลาและเปรยบเทยบการกระจายของขนาดความยาวปลาระหวางชดการทดลอง โดยใชวธทดสอบ ไค-สแควร (χ2)

3.7 การวเคราะหผลทางเศรษฐศาสตร

โดยวเคราะหตนทนการผลต ผลตอบแทน และจดคมทนของการเลยงปลาเสอพนนาในกระชง

ตามวธ ของสมศกด (2530) และ Kay (1986) ขอมลทวเคราะหมดงน 3.7.1 ตนทนการผลต

ตนทนทงหมด = ตนทนผนแปรทงหมด + ตนทนคงททงหมด

ตนทนคงททงหมด = คาเสอมราคาอปกรณ + ตนทนคงท

ตนทนผนแปร = คาพนธปลา + คาอาหารปลา + คาไฟฟา + คาแรงงาน +

คาเสยโอกาสเงนลงทน

คาเสยโอกาสเงนลงทน = คาทคานวณจากอตราดอกเบยของเงนฝากธนาคารกรงไทย

รอยละ 1.1 ตอป ประจา 12 เดอน ป 2553 ของเงนทนทก

ประเภท

คาเสอมราคา = คดโดยวธเสนตรงโดยกาหนดมลคาซากเปนศนยเมอ

หมดอายการใชงาน

ตนทนการผลต (บาทตอตว) = จานวนตนทนทงหมด (บาท)

จานวนปลาทไดทงหมด (ตว) 3.7.2 รายไดและผลตอบแทน

รายไดทงหมด = จานวนผลผลต (ตว) x ราคาผลผลตทจาหนายได (บาท)

รายไดสทธ = รายไดทงหมด – ตนทนผนแปร

กาไรสทธ = รายไดทงหมด – ตนทนทงหมด

จดคมทน = จานวนตนทนทงหมด (บาท)

จานวนปลาทไดทงหมด (ตว)

ผลตอบแทนตอการลงทน =

รายไดสทธ x 100

(เปอรเซนต) ตนทนทงหมด 5. ผรวมดาเนนการ (ถาม) 1. นางสาวนภา กาลศร สดสวนงาน 35 เปอรเซนต (หวหนาโครงการ)

2. นางสาวรตนกาญจน ฤดเจรญสกล สดสวนงาน 30 เปอรเซนต 3. นายอครเดช นาคประดษฐ สดสวนงาน 20 เปอรเซนต 4. นางสาวปณชา ธนะสงข สดสวนงาน 10 เปอรเซนต 5. นายวรณย ขนเจรญรกษ สดสวนงาน 5 เปอรเซนต

6. สวนของงานทผเสนอเปนผปฏบต

กจกรรม ลกษณะงาน สดสวนของผลงาน 1. วางแผนและเตรยมงาน - เตรยมอปกรณและสารเคมในการตรวจวเคราะห

คณภาพนา - คดเลอกพอแมพนธ ชงนาหนก - การผลตและเตรยมปลาทดลอง - เตรยมกระชงทดลอง

- เปอรเซนต

2. เกบรวบรวมขอมล

- ดาเนนการทดลองเลยงปลาเสอพนนาในกระชง - สมตวอยางปลาเพอชงนาหนกและวดความยาว - การวเคราะหคณสมบตของนา

2 เปอรเซนต

3. การวเคราะหขอมล - วเคราะหขอมลหาความแปรปรวนของการเจรญเตบโต อตราการรอดตาย การกระจายขนาดของปลา ตนทน การผลตและผลตอบแทน - วเคราะหผลคณสมบตของนาตอการทดลอง

3 เปอรเซนต

4. การเขยนรายงาน - เขยนรายงานเอกสารวชาการ เพอสงคณะกรรมการ ตรวจแกไข

10 เปอรเซนต

5. จดพมพและเผยแพร ขอมล

- นาเสนอผลงานในงานสมมนาวชาการของกรมประมง จดพมพ และสงเอกสารไปยงหนวยงานกรมประมง เผยแพรขอมลลงในเวบไซตของศพจ.กาแพงเพชร เพอ การอนรกษปลาเสอพนนาและการใชประโยชนอยาง ยงยนตอไป

5 เปอรเซนต

7. ผลสาเรจของงาน (เชงปรมาณ/คณภาพ)

ผลสาเรจของงานวจยอยในประเภท P ทาใหทราบอตราความหนาแนนทเหมาะสมในการเลยงปลาเสอพนนา และตนทนการผลตและผลตอบแทน เพอพฒนาการเลยงปลาเสอพนนาใหเปนปลาสวยงามเศรษฐกจ และปลอยคนสธรรมชาตเพอเปนการอนรกษปลาเสอพนนาใหยงยนตอไป หนวยงานทนาผลการวจยไปใชประโยชน กรมประมง สถาบนการศกษาตาง ๆ องคการบรหารสวนตาบล และเกษตรกรทสนใจ 8. การนาไปใชประโยชน สามารถนาผลการศกษาขอมลอตราความหนาแนนทเหมาะสมในการเลยงปลาเสอพนนาทไดถายทอดสหนวยงานทนาผลการวจยไปใชประโยชนในการเลยงปลาเสอพนนา และใชในการพจารณาตนทน การผลตและผลตอบแทนในการเลยงปลาเสอพนนา เพอสงเสรมใหเปนแนวทางการเลยงปลาเสอพนนาเปนปลาสวยงามเศรษฐกจ และพฒนาใหเปนปลาสวยงามสงออกไดในอนาคต

9. ความยงยากในการดาเนนการ/ปญหา/อปสรรค การทดลองตามแผนการทดลองประสบปญหาจากพายฤดรอน ทาใหกระชงทดลองเสยหาย และปลาเสอพนนาททดลองหลดออกนอกกระชง จงตองดาเนนการทดลองใหมและขอขยายระยะเวลาจากกนยายน 2553 เปนกนยายน 2554 ในการทดลองทดาเนนการใหมนทาในชวงฤดหนาว คอเดอนพฤศจกายน 2553 ถงเดอนมกราคม 2554 อณหภมนาอยในชวง 23.00-26.0 องศาเซลเซยส ซงมอณหภมคอนขางตา ทาใหมผลตอการเจรญเตบโตของปลา 10. ขอเสนอแนะ เพอสงเสรมใหเปนแนวทางการเลยงปลาเสอพนนาเปนปลาสวยงามเศรษฐกจ และพฒนาใหเปนปลาสวยงามสงออกไดในอนาคต เมอพจารณาในดานการเจรญเตบโต ตนทนการผลต และผลตอบแทนตอการลงทน จากผลการทดลองครงนสรปไดวา การเลยงปลาเสอพนนาในกระชงดวยอตราความหนาแนน 200 ตวตอตารางเมตร มความเหมาะสมมากทสด โดยใหรายไดสทธและใหผลตอบแทนตอการลงทนดทสด ขอรบรองวาผลงานดงกลาวขางตนเปนความจรงทกประการ

ลงชอ…………………………………. (นายอครเดช นาคประดษฐ) ผเสนอผลงาน ……../….............../..............

ขอรบรองวาสดสวนหรอลกษณะงานในการดาเนนการของผเสนอขางตนถกตองตรงกบความเปนจรงทกประการ ลงชอ……………………………… ลงชอ……………………………………………... (นางสาวนภา กาลศร) (นางสาวรตนกาญจน ฤดเจรญสกล) ผรวมดาเนนการ ผรวมดาเนนการ ……../.….............../.............. ……../….............../.............. ลงชอ………………………………………. ลงชอ………………………………………….. (นางสาวปณชา ธนะสงข) (นายวรณย ขนเจรญรกษ) ผรวมดาเนนการ ผรวมดาเนนการ ……../.….............../.............. ……../.….............../..............

ไดตรวจสอบแลวขอรบรองวาผลงานดงกลาวขางตนถกตองตรงกบความเปนจรงทกประการ ลงชอ……………………………………. (นายวรณย ขนเจรญรกษ) ตาแหนง ผอานวยการศนยวจยและพฒนาประมงนาจดกาแพงเพชร ……../….............../.............. (ผบงคบบญชาทควบคมดแลการดาเนนการ) ลงชอ…………………………………… (………….....……………….) ตาแหนง ผอานวยการสานกวจยและพฒนาประมงนาจด ……../……..……./.............

เอกสารหมายเลข 4 โครงรางขอเสนอแนวความคด/วธการเพอพฒนางานหรอปรบปรงงานใหมประสทธภาพมากขน ของ นายอครเดช นาคประดษฐ เพอประกอบการแตงตงใหดารงตาแหนง นกวชาการประมงชานาญการ ตาแหนงเลขท 1458 สานกวจยและพฒนาประมงนาจด เรอง การวจยและพฒนาการเพาะเลยงปลาเสอพนนาเพอคงความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน หลกการและเหตผล ปลาเสอพนนา (Toxotes chatareus, Hamilton, 1822) เปนปลาอกชนดหนงทนยมเลยงเปนปลาสวยงาม เนองจากมสสนทสวยงาม ลกษณะเดน จะงอยปากแหลม ตามขนาดใหญคอนไปทางดานบนทาใหสามารถมองเหนผวนาไดด ขากรรไกรลางยาวกวาขากรรไกรบนเลกนอย ลาตวรปทรงขนมเปยกปน ปอมสนแบนขางมาก สวนหวและลาตวประกอบดวยจดสดา ลาตวสเหลองมลายดาเหมอนเสอ หางมสเหลอง สามารถพนนาเพอยงแมลงใหตกลงมาเปนอาหารได โดยมววฒนาการของแผนปดเหงอกเกดชองใตเพดาน เพอใหสามารถพนนาออกไปไดเปนลา โดยแรงอดของเหงอกไดสงถง 1.5 เมตร (กรมประมง, 2540; ธงชย, 2542; สมโภชน และกาญจนร, 2543; จรลธาดา, 2544) ในประเทศไทยพบอยตามแมนา ลาคลอง หนอง บง ทเชอมตอกบแมนา และบรเวณปากแมนา โดยพบชกชมในภาคกลาง และภาคใต (กรมประมง, 2540) ปลาเสอพนนาทขายในตลาดปลาสวยงามสวนใหญรวบรวมจากแหลงนาธรรมชาตเปนจานวนมาก รวมถงยงขาดการบรหารจดการทรพยากรสตวนาอยางเปนระบบ อนสงผลใหปลาเสอพนนามจานวนลดนอยลงไดในอนาคต ปจจบนศนยวจยและพฒนาประมงนาจดกาแพงเพชรสามารถเพาะขยายพนธปลาเสอพนนาไดประสบผลสาเรจ และสามารถฝกใหกนอาหารเมดสาเรจรปได ปลาเสอพนนาทเพาะเลยงไดแลว จงนบเปนปลาสวยงามอกชนดหนงทเปนปลาสวยงามเศรษฐกจได เนองจากมระยะเวลาเลยงไดยาวนานกวาเมอเทยบกบปลาทรวบรวมจากธรรมชาตทไมยอมรบอาหารสาเรจรปและตายในเวลาตอมา ดงนนการวจยและพฒนาการเพาะเลยงปลาเสอพนนาจงนบเปนอกแนวทางหนงทจะชวยลดปรมาณการจบปลาเสอพนนาจากธรรมชาตได เพอการอนรกษปลาเสอพนนา และเพอคงความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยนตอไป บทวเคราะห/แนวคด/ขอเสนอ

สภาพแวดลอมภายใน จดแขง (Strengths)

- กรมประมงไดใหความสาคญในการฟนฟพนธปลาและสตวนาจดของไทยและมหนวยงานสวนกลางไดแก ศนยวจยและพฒนาประมงนาจด กระจายอยทกพนท

- กรมประมงมหนวยงานในสวนภมภาค คอสานกงานประมงจงหวด ทสามารถสงเสรมการเพาะเลยงสตวนา รวมทงควบคม ดแล จดการทรพยากรประมงในทองถน โดยสามารถนาขอมลทางวชาการเสนอผวาราชการจงหวด พรอมองคการปกครองสวนทองถน เพอออกกฎระเบยบ ควบคมหรอประกาศ เปนทรกษาพชพนธตามหลกวชาการได

- ยงมแหลงรวบรวมปลาเสอพนนาในธรรมชาต โดยสามารถรวบรวมไดในแมนา ลาคลอง หนอง บง ทเชอมตอกบแมนาและบรเวณปากแมนา และบงบอระเพด จงหวดนครสวรรค

- ปลาเสอพนนาสามารถวางไขเฉลย 3-4 ครงในรอบหนงป โดยสามารถวางไขไดตงแตเดอนกมภาพนธถงเดอนกนยายนและพบวา ปลาเสอพนนาวางไขมากทสดในชวงเดอนพฤษภาคม (นภา และคณะ, 2550)

จดออน (Weaknesses) - ขาดความตอเนองในการศกษาวจยการเลยงปลาเสอพนนา ซงยงขาดความตอเนองใน

การศกษาดานการเลยง ขอมลทไดไมคลอบคลมทกดาน เชน แนวทางการเลยงเพอเปนปลาสวยงามเศรษฐกจ อาหารทเหมาะสม เทคนคการเพาะและอนบาล และรปแบบการเลยงปลาเสอพนนาเพอใหไดขนาดทตลาดตองการ เปนตน

- นกวชาการขาดขวญและกาลงใจหรอแรงจงใจในการศกษาวจยปลาเสอพนนา เพราะการศกษาวจยปลาเสอพนนาจาเปนตองใชระยะเวลาในการทดลองนาน เนองจากเปนปลาท เจรญเตบโตชา ทงในการอนบาลและการเลยง การใชระยะเวลานานมโอกาสไมประสบความสาเรจ เชน อาจมการโยกยาย นกวชาการสวนใหญจงเปลยนใจไปศกษาปลาชนดอนทหาไดงายและมความเปนไปไดมากกวา

- เนองจากอาชพหารวบรวมปลาสวยงามจากธรรมชาตสงตลาดปลาสวยงาม เปนอาชพทสามารถสรางรายไดใหแกชาวบาน จงไมคอยใหความรวมมอในการบรหารจดการทรพยากรประมง

- สามารถเพาะพนธปลาเสอพนนาและจาหนายได แตมปรมาณนอยและขนาดเลกกวาทตลาดปลาสวยงามตองการ ปลาเสอพนนาสวนใหญทนามาเลยงเปนปลาสวยงามจงเปนปลาจากธรรมชาต

สภาพแวดลอมภายนอก โอกาส (Opportunities) - รฐบาลใหความสนใจในการอนรกษพนธปลาทองถน เพอความหลากหลายทางชวภาพอยาง

ยงยน โดยใหการสนบสนนผานหนวยงานของรฐและมหาวทยาลยผานทนวจย - เกษตรกรมความตนตวและใหความสนใจในการเพาะเลยงปลาเสอพนนาและยอมรบ

เทคโนโลยใหมๆ อปสรรค (Threats)

- แหลงทอยอาศยเดมของปลาเสอพนนาเสอมโทรมจากมลพษ โดยมสาเหตมาจากการทาเกษตรกรรมเปนหลก เมอฝนตกจะชะลางสารเคม และตะกอนดนทเกดจากการไถพรวนจากการทาเกษตรกรรมลงในแหลงนา และการขยายตวของโรงงานอตสาหกรรม

- ปจจบนเกดภาวะโลกรอนฤดกาลเปลยนแปลงไป เกดความแหงแลงในบางชวง ในขณะทฤดฝนมกเกดอทกภยทาใหมปรมาณนามากเกน เกดผลกระทบตอแหลงทอยอาศยของปลาเสอพนนาโดยตรง โดยเฉพาะบรเวณปากแมนา

ผลทคาดวาจะไดรบ 1. สามารถปลอยและฟนฟแหลงแพรกระจายปลาเสอพนนาในธรรมชาตใหคงอย เพอคงความ

หลากหลายทางชวภาพอยางยงยนตอไป 2. เปนการสรางกระแสการอนรกษปลาทองถนและสรางความเขาใจในการรกษาทรพยากร

ประมงในชมชน เพอคงความหลากหลายทางชวภาพไวได 3. สามารถเพมผลผลตปลาเสอพนนาจากการเพาะเลยงใหเพยงพอกบปรมาณความตองการของ

ตลาดปลาสวยงาม และสามารถสงออกตลาดปลาสวยงามตางประเทศไดในอนาคต 4. เกษตรกรผเลยงปลาสวยงามสามารถมรายไดทมนคงจากการเพาะเลยงปลาเสอพนนา แทน

การจบจากธรรมชาตทไมแนนอน ชวยลดปรมาณการจบปลาเสอพนนาในธรรมชาต

ตวชวดความสาเรจ การพฒนาการเพาะเลยงปลาเสอพนนาเพอคงความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยนไดกาหนดตวชวด ดงน

1. สามารถเสนอผลงานวชาการแกจงหวด/องคกรปกครองสวนทองถนเพอกาหนดมาตรการควบคมดแลการทาการประมงปลาเสอพนนา หรอประกาศเปนทรกษาพชพนธในแหลงวางไข และเลยงตวออนปลาเสอพนนาไดอยางนอย 1 แหลง

2. สามารถถายทอดเทคโนโลยการเลยงและการเพาะพนธ โดยสงเสรมใหเกษตรกรสามารถเลยงปลาเสอพนนาขนาดเลกทไดจากการเพาะพนธใหเปนขนาดตลาดปลาสวยงามไดอยางนอย 5 ราย

3. สามารถทาความเขาใจกบชมชนใหตระหนกถงความสาคญในการอนรกษปลาเสอพนนา โดยผนาชมชน ชาวบาน และนกเรยนไดรบการอบรมหรอชแจงทาความเขาใจ จานวน 100 คน

ลงชอ…………………………………………….. (นายอครเดช นาคประดษฐ) ผเสนอแนวคด