บทที่ 8 เครื่องมือ วิธีการที่ ...บทท 8 เคร องม อ ว ธ การท ใช ในการเก บรวบรวมข

บทท 8

เครองมอ วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล ในการวจยใด ๆ ทผวจยจะสามารถน าขอมลทเกบรวบรวมไดมาใชตอบปญหาการวจย ทก าหนดไวไดอยางมประสทธภาพ และมความสอดคลองตามวตถประสงคของการวจยได อยางชดเจนนน ผวจยจ าเปนจะตองเขาใจในขนตอนการเกบรวบรวมขอมล เครองมอ หรอวธการ ทใชในการเกบรวบรวมทมคณภาพ โดยเรมตนจากการท าความเขาใจในธรรมชาตของเครองมอหรอวธการทใช มการศกษาตวแปรทตองการศกษาเพอน ามาสรางและพฒนาเครองมอ/วธการใหม ความสอดคลองกบลกษณะหรอประเภทของขอมลทตองการใชตอไป การเกบรวบรวมขอมล

1. ความหมายของการเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมล เปนกระบวนการทมระบบ ขนตอนในการด าเนนการของการวจย

เพอใหไดขอมลทงเชงปรมาณและเชงคณภาพจากแหลงขอมลทก าหนดไว ทจะน ามาวเคราะห ในการตอบปญหาการวจยไดอยางมประสทธภาพ(Kerlinger,1986 :392)

2. ลกษณะส าคญของการการเกบรวบรวมขอมล ลกษณะส าคญของการเกบรวบรวมขอมลทดตอการวจย มดงน 2.1 จะตองสนองตอบตอวตถประสงคของการวจยอยางครบถวน โดยหลงจากผวจย

วางแผนการเกบรวบรวมขอมลเสรจแลว ควรพจารณาวาขอมลทไดมความครอบคลมวตถประสงค ของการวจย หรอไม 2.2 จะตองสนองตอบตอการวจยตามกรอบแนวคดการวจยและใชในการทดสอบ สมมตฐานไดอยางครบถวน 2.3 จะตองมการด าเนนการดวยความระมดระวง รอบคอบในการเลอกใชเครองมอใน การวจย เพอใหไดขอมลตามสภาพความเปนจรง

3. การเตรยมการส าหรบการเกบรวบรวมขอมล ในการเกบรวบรวมขอมล ควรไดมการเตรยมการส าหรบการเกบรวบรวมขอมล ดงน

(บญธรรม จตอนนต,2540 : 91-92) 3.1 วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมลจะตองด าเนนการตามแผนทก าหนดไว โดยอาจใชเครองมอประเภทใดประเภทหนง หรอสองประเภท เพอใหไดขอมลทถกตอง ชดเจน และสมบรณมากทสด 3.2 ผเกบรวบรวมขอมล ในการวจยใด ๆ เพอใหไดขอมลทดผวจยจะตองเกบรวมรวมขอมลดวยตนเอง เนองจากเปนผทวางแผน และรเรอง/ขอมลทจะเกบรวบรวมไดดทสด แตถาใน การวจยมผชวยเกบรวบรวมขอมล จะตองใหค าแนะน า หรอค าชแจงใหแกผเกบรวบรวมขอมลไดเขาใจวธการและขอมลทตองการเกบรวบรวม เพอใหการเกบรวบรวมขอมลมความถกตอง ครบถวนและปราศจากความล าเอยง

หนาท 212 บทท 8 เครองมอ วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล 3.3 ประชากรและกลมตวอยางในการเกบรวบรวมขอมล จะตองทราบวาเปนใคร จ านวน เทาไร อยทไหน ทจะปรากฏในแผนการด าเนนการวจยทจะตองก าหนดใหชดเจนวาจะเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง หรอจดสงทางไปรษณย หรอใชผชวยผวจย 3.4 ลกษณะเฉพาะของผใหขอมล เปนลกษณะของผใหขอมลทผวจยจะตองรบทราบวาเปนอยางไร โดยเฉพาะเวลาทจะใหแกผวจยในการเกบรวบรวมขอมล 3.5 ก าหนดระยะเวลาในการเกบรวบรวมขอมล จะตองทราบวาจะเกบขอมลในชวงใดทสอดคลองกบประชากรและกลมตวอยางทควรจะตองมการวางแผนด าเนนการเกบรวบรวมขอมลวาจะใชเวลาในการเกบรวบรวมขอมลเทาไร ใชงบประมาณและแรงงานในการเกบรวบรวมขอมล มากนอยเพยงใด 3.6 จ านวนขอมลทไดรบคนจากการเกบรวบรวมขอมล โดยเฉพาะจากการจดสงแบบสอบถามทางไปรษณยจะตองไดรบกลบคนไมนอยกวารอยละ 80 ของแบบสอบถาม ทจดสงทงหมด และถารวมกบจ านวนขอมลทเกบรวบรวมดวยตนเองจะมการสญหายของขอมล ไดไมเกนรอยละ 5 จงจะเปนขอมลทเพยงพอและนาเชอถอทจะน ามาวเคราะหสรปผลการวจย 3.7 การตรวจสอบความเรยบรอยของขอมลทไดจากการเกบรวบรวมขอมล เมอไดรบขอมลกลบคนแลวจะตองตรวจสอบความสมบรณของขอมลวามความครบถวนตามทตองการหรอไม ถาตรวจสอบแลวพบวามการไมตอบในบางประเดนอาจจะตองมการตดตามเปนการเฉพาะ รายบคคลอยางเรงดวน แตถาไมสามารถด าเนนการไดหรอพจารณาแลววามความไมสมบรณของขอมลใหน าขอมลชดนนออกจากการวเคราะหขอมล

4. ขนตอนในการเกบรวบรวมขอมล ในการเกบรวบรวมขอมล จ าแนกเปนขนตอนดงน 4.1 ก าหนดขอมลและตวชวด เปนการก าหนดวาขอมลทตองการมอะไรบาง โดยการศกษาและวเคราะหจากวตถประสงคหรอปญหาของการวจยวามตวแปรอะไรบางทเปน ตวแปรอสระ ตวแปรตาม และตวแปรทเกยวของ และจะใชอะไรเปนตวชวดจงจะไดขอมล ทสอดคลองกบสภาพความเปนจรง 4.2 ก าหนดแหลงขอมล เปนการก าหนดวาแหลงขอมลหรอผใหขอมลเปนใคร อยทไหน มขอบเขตเทาไร ทจะตองก าหนดใหชดเจน และเปนแหลงขอมลปฐมภมหรอทตยภม แลวจะตองพจารณาวาแหลงขอมลนน ๆ สามารถทจะใหขอมลไดอยางครบถวนหรอไม 4.3 ก าหนดกลมตวอยาง เปนการเลอกใชวธการสมตวอยางอยางเหมาะสม และ ขนาดของกลมตวอยางทเหมาะสม 4.4 เลอกวธการเกบรวบรวมขอมล จะตองเลอกใชวธการเกบรวบรวมขอมล ทเหมาะสม (แหลงขอมล/ขนาดกลมตวอยาง/การวเคราะหขอมล) ประหยด ไดขอมลอยางครบถวน มมากเพยงพอและเปนขอมลทเชอถอได 4.5 น าเครองมอเกบรวบรวมขอมลไปทดลองใช เปนการทดลองใชเครองมอทสรางขนหรอน าของคนอนมาใชกบกลมตวอยางขนาดเลก เพอน าขอมลมาวเคราะหตรวจสอบคณภาพ ทจะตองปรบปรงและแกไขใหอยในสภาพทสามารถเกบรวบรวมขอมลไดอยางมประสทธภาพ

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 213 4.6 ออกภาคสนาม เปนการด าเนนการเกบรวบรวมขอมลตามแผนการและก าหนดการทจดเตรยมไวและปรบเปลยนวธการตามสถานการณทเปลยนแปลง เพอใหไดรบขอมลกลบคนมา มากทสด

5. ปจจยทเกยวของกบการพจารณาเลอกเครองมอและวธการในการเกบรวบรวมขอมล ในการพจารณาเลอกเครองมอและวธการในการเกบรวบรวมขอมลมปจจยทเกยวของ ดงน

(ปารชาต สถาปตานนท,2546 : 163-165) 5.1 ลกษณะของปญหาการวจยทจะตองชดเจน ทจะชวยใหทราบประเดนส าคญ กลมเปาหมายทจะเปนกฎเกณฑเบองตนในการเลอกใชเครองมอและวธการในการเกบรวบรวมขอมล เพอตอบปญหาการวจย 5.2 กรอบแนวคดทฤษฏทเกยวของ จะชวยใหเหนแนวทางของการวจยในประเดนใด ๆ ในอดตวาใชระเบยบการวจยอยางไรในการด าเนนการวดตวแปรนน ๆ 5.3 ระเบยบวธวจยทแตละรปแบบจะมหลกการ ประเดนค าถามและแนวทางในการเกบรวบรวมขอมลอยแลว 5.4 หนวยการวเคราะห ไดแก บคคล กลมบคคล วตถ ทใชเปน “เปาหมาย” ใน การด าเนนการเกบรวบรวมขอมลตามตวแปรทก าหนดตามเครองมอและวธการทสอดคลองกบ หนวยการวเคราะห

5.5 ขนาดของกลมตวอยาง เพอพจารณาการใชเวลาและงบประมาณในการวจย 5.6 คณสมบตเฉพาะของกลมตวอยาง อาท กลมตวอยางทเปนเดกเลกจะตองใชวธการ

สมภาษณ หรอการสงเกตแทนการใชแบบสอบถาม เปนตน เครองมอ วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล

1. ความหมายของเครองมอ วธการทใชเกบรวบรวมขอมล เครองมอ วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล หมายถง สงพมพ วสดอปกรณ/วธการ ทผวจยไดน ามาใชส าหรบการเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง หรอประชากรทศกษา เพอน าขอมลมาวเคราะหใชตอบปญหาการวจยไดอยางถกตอง ชดเจน ซงเครองมอ วธการทใชในการวจยมหลากหลาย ซงผวจยจะตองมความเขาใจและเลอกใชใหเหมาะสมกบวตถประสงค กลมตวอยาง และการวเคราะหขอมล

2. ความส าคญของเครองมอ วธการทใชเกบรวบรวมขอมล ในการวจย ใด ๆ ผวจยจะตองเลอกใชเครองมอ วธการทใชเกบรวบรวมขอมลทเหมาะสม

เพอใหไดขอมลทไดมาตอบปญหาการวจยไดอยางถกตอง ชดเจน และนาเชอถอ โดยทเครองมอ ทใชจะตองมคณภาพทด มกระบวนการสรางและการพฒนาทถกตองตามหลกเกณฑของเครองมอ แตละประเภทดวย และวธการจะตองเลอกใหเหมาะสมกบลกษณะของขอมล และกลมตวอยางทศกษา

หนาท 214 บทท 8 เครองมอ วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล

3. ประเภทเครองมอ วธการทใชเกบรวบรวมขอมล 3.1 แบบทดสอบหรอการทดสอบ 3.1.1 ความหมายของการทดสอบ/แบบทดสอบ แบบทดสอบ(Test) เปนขอค าถาม หรอสถานการณทก าหนดขน เพอใชกระตน หรอเรงเราความสนใจใหผเรยนไดแสดงพฤตกรรมตาง ๆ ของตนเอง ตามทก าหนดไวในจดประสงค การเรยนร การทดสอบ(Testing) เปนวธการวดชนดหนงทมการใชอยางกวางขวางโดยใชแบบทดสอบเปนเครองมอวด โดยทการทดสอบเปนวธการทมระบบส าหรบ “วดพฤตกรรมของผเรยนและใหผลการวดแสดงออกมาเปนคะแนน”(บญเชด ภญโญพงษอนนต, 2545 :8) การทดสอบ เปนการน าเสนอสงเราชดใดชดหนงใหผทเกยวของตอบสนองตามวธการมาตรฐานทก าหนดไว เพอน าผลการตอบสนองมาก าหนดเปนคะแนน ซงโดยทวไปจะเปนตวเลขทแสดงปรมาณบอกลกษณะของพฤตกรรม(เยาวด วบลยศร,2540 : 5)

3.1.2 ประเภทของแบบทดสอบ 3.1.2.1 จ าแนกตามวธสราง สามารถจ าแนกได 2 ประเภท ไดแก

1) แบบทดสอบทสรางขนเอง เปนแบบทดสอบทผวจยไดสรางขนตาม จดประสงคของการทดสอบครงนน ๆ โดยเรมตนตงแตการก าหนดจดประสงคของการทดสอบใหชดเจน ด าเนนการสราง น าไปใหผเชยวชาญไดตรวจสอบ แกไข แลวน าไปทดลองใชเพอน าผล การทดสอบมาวเคราะหคณภาพของแบบทดสอบทสรางขนเพอใชปรบปรง แกไข จนกระทงแนใจวาเปนแบบทดสอบทมคณภาพในเกณฑทยอมรบไดจงจะสามารถน าแบบทดสอบฉบบนนไปใชได

2) แบบทดสอบมาตรฐาน(Standardize Test) เปนแบบทดสอบทม บคคลกลมบคคลทมความเชยวชาญในศาสตรนน ๆ ไดสรางไวแลว ซงแบบทดสอบฉบบนน ๆ ไดผาน กระบวนการการน าไปทดลองใชหลายครงและปรบปรงแกไขคณภาพจนกระทงเปนทยอมรบจาก นกวชาการศาสตรนน ๆ โดยมรปแบบทเปนมาตรฐานทงวธการท า การตรวจใหคะแนน(ความเปน ปรนย) และคาปกตวสย(Norm)หรอคาเฉลยของคะแนนของกลมประชากรทท าแบบทดสอบพรอมกบ ระบคาของคณลกษณะทจ าเปนของแบบทดสอบไดแก ความเทยงตรง(Validity) และความเชอมน (Reliability) 3.1.2.2 จ าแนกตามลกษณะในการน าไปใช สามารถจ าแนกได ประเภท ไดแก

1) แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน(Achievement Test) เปน แบบทดสอบทใชวดความสามารถดานสตปญญาในเนอหาวชาวาผเรยนมการเรยนรทบรรลจดประสงคทก าหนดไวมากหรอนอยเพยงใด 2) แบบวดความพรอม(Rediness Test) เปนแบบทดสอบทใชวด ความพรอมของผเรยนวามความพรอมทจะสามารถเรยนรไดตามจดประสงคทก าหนดไวหรอไม หรอมความพรอมใดทควรจะไดรบการฝกฝนเพมเตมกอนเขาเรยนร

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 215 3) แบบทดสอบวนจฉย(Diagnostic Test) เปนแบบทดสอบทใชวดหรอตรวจสอบจดบกพรองหรอจดเดนของผเรยนในแตละเนอหาวชา เพอทจะไดน าผลการทดสอบนนมาใชเพอแกไขจดบกพรองหรอเสรมจดเดนใหแกผเรยนไดอยางมประสทธภาพมากขน 4) แบบทดสอบเชาวนปญญา(Intellegence Test) เปนแบบทดสอบทใชวดความสามารถดานกระบวนการคด หรอความสามารถในการแกปญหาในสถานการณใหม ๆ โดยใชประสบการณเดม อาท แบบทดสอบเชาวนปญญาของสแตนฟอรด-บเนต หรอแบบทดสอบเชาวนปญญาของเวคสเลอร เปนตน 5) แบบทดสอบวดความถนด (Aptitude Test) เปนแบบทดสอบวดพฤตกรรมหรอความสามารถเฉพาะดานของผเรยนทจะเกดขนในอนาคต อาท แบบทดสอบ วดความถนดทางวศวกรรม หรอแบบทดสอบวดความถนดทางภาษา เปนตน 6) แบบส ารวจบคลกภาพ(Personality Inventories) เปนแบบทดสอบ ทใชวดคณลกษณะ ความตองการ การปรบตว หรอคานยมตาง ๆ ของบคคล 7) แบบส ารวจความสนใจดานอาชพ(Vocational Interest Inventories) เปนแบบทดสอบทใชส ารวจความสนใจของบคคลเกยวกบอาชพ หรองานอดเรกทตนเองตองการประกอบอาชพหรอปฏบต 3.1.3 หลกการในการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน ในการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนใหเปนแบบทดสอบทมคณภาพตามทตองการ มหลกการทจะน ามาใชในการด าเนนการสราง ดงน(Gronlund, 1993 : 8-11)

3.1.3.1 ก าหนดจดประสงคการเรยนรทระบพฤตกรรมทชดเจน สามารถวด และสงเกตได

3.1.3.2 สรางแบบทดสอบใหมความครอบคลมพฤตกรรมการเรยนรทาง ดานสตปญญาทกระดบ

3.1.3.3 สรางแบบทดสอบทวดพฤตกรรมหรอผลการเรยนรทเปนตวแทนของ กจกรรมการเรยนรโดยก าหนดตวชวด และขอบเขต แลวเขยนขอสอบตามตวชวดจากขอบเขต ทก าหนดขน

3.1.3.4 สรางแบบทดสอบทหลากหลายประเภท เพอใหเหมาะสมและ สอดคลองกบพฤตกรรมการเรยนร

3.1.3.5 สรางแบบทดสอบทค านงถงการใชประโยชนจากผลการทดสอบไปใช อาท สรางแบบทดสอบระหวางเรยน(Formative Test) เพอน าผลไปใชในการปรบปรงการเรยน การสอน หรอสรางแบบทดสอบหลงการเรยน(Summative Test) เพอน าผลไปใชในการตดสน ผลการเรยน 3.1.3.6 ก าหนดเกณฑการใหคะแนนค าตอบทมความชดเจน และมความเชอมน

หนาท 216 บทท 8 เครองมอ วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล 3.1.4 ขนตอนการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน ในการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนทมคณภาพ มขนตอนใน การด าเนนการดงน(ศรชย กาญจนวาส, 2544 :133) 3.1.4.1 ก าหนดจดมงหมายของการทดสอบ(Specification of Purpose) ในการก าหนดจดมงหมายของการทดสอบจะไดมาจากสรางตารางการวเคราะหหลกสตร ทจ าแนกใหเหนความสมพนธระหวางองคประกอบยอยทเกยวของกน ไดแก จดมงหมาย เนอหา กจกรรม/ ประสบการณ และพฤตกรรมทเปนจดหมายปลายทางของหลกสตรทจะท าใหเหนวา สอนหรอ ทดสอบท าไม(จดมงหมายของการเรยนรและการทดสอบ) และสอนหรอทดสอบอะไร(เนอหาและน าหนกความส าคญ) และควรด าเนนการสอนหรอทดสอบอยางไร(วธการสอน สอและเวลาทใช/ วธการสอบ รปแบบของแบบทดสอบและเวลาทใช) 3.1.4.2 ออกแบบการสรางแบบทดสอบ(Test Design) เปนการก าหนดรปแบบ ขอบเขตเนอหาและแนวทางการสรางและพฒนาเพอใหไดขอสอบและแบบทดสอบทมคณภาพ ทมขนตอนในการด าเนนการ ดงน 1) วางแผนการทดสอบ เปนการก าหนดของครผสอนวาใน แตละภาคเรยนจะมการทดสอบอะไรบาง อยางไร แตในหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2544ก าหนดใหมการทดสอบ 3 ลกษณะ ดงน

(1)การทดสอบกอนเรยน(Pretest) เปนการทดสอบ เพอตรวจสอบความพรอม/ความรพนฐานหรอจดกลมผเรยน

(2) การทดสอบระหวางเรยนภาคเรยน(Formative) เปน การทดสอบเพอตรวจสอบความกาวหนา หรอจดบกพรองทควรปรบปรง แกไข ทจ าแนกเปน การทดสอบยอย การทดสอบการปฏบตในระหวางเรยน

(3) การทดสอบสรปผล(Summative) เปนการทดสอบ เพอสรปผลหลงจากเสรจสนการเรยนการสอนในรายวชานน ๆ 2) ก าหนดรปแบบของการทดสอบ เปนการพจารณาของการใชรปแบบการทดสอบทเหมาะสมกบสมรรถภาพและเนอหาในการทดสอบแตละครง ทจ าแนกไดดงน (1) แบบทดสอบองเกณฑ และแบบทดสอบองกลม (2) แบบทดสอบแบบเขยนตอบ หรอแบบทดสอบเนน การปฏบต (3) แบบทดสอบแบบอตนย และแบบทดสอบแบบปรนย (4) แบบทดสอบแบบใชความเรวและแบบทดสอบใชสมรรถภาพสงสด (5) แบบทดสอบเปนกลมและแบบทดสอบเปนรายบคคล

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 217 3) การสรางแผนผงการทดสอบ เปนการสรางแผนผงทแสดงความสมพนธและความสอดคลองระหวางจดประสงคและการสรางแบบทดสอบ ท าใหพจารณาจดประสงค น าหนกความส าคญ ความถของการทดสอบ และรปแบบของการทดสอบ 4) สรางแผนผงการทดสอบเปนตารางทสรางเพอน าเสนอวา การทดสอบแตละครงวาจะวดเนอหาอะไร และมจดประสงคอะไรบางโดยระบเนอหายอยในแตละจดประสงคพรอมทงก าหนดน าหนกความส าคญ หรอสดสวนของขอสอบทจะตองสรางและพฒนา 3.1.4.3 เขยนขอสอบ เปนขนตอนของการเขยนขอสอบทครผสอบตองมความรในเนอหาสาระเปนอยางดและมทกษะในการเขยนขอสอบ ทมการด าเนนการ ดงน 1) ก าหนดลกษณะเฉพาะของขอสอบ เปนการก าหนดลกษณะเฉพาะของขอสอบตามจดประสงคการเรยนรทชวยใหประหยดเวลาในการเขยนขอสอบ ครงตอไป หรอใชเปนแนวทางในการสรางแบบทดสอบคขนาน 2) ก าหนดขอสอบฉบบราง เปนการเขยนขอสอบตามลกษณะเฉพาะ และใหมจ านวนขอสอบตามสดสวนทก าหนดไว ทครผสอนอาจจะสรางขอสอบทละขอในบตรขอสอบ(Item Card) ทระบรายละเอยดเกยวกบขอสอบขอนน ผลการวเคราะหคณภาพของขอสอบ หรอการน าไปใช และควรสรางเกนจ านวนทตองการไวประมาณ 25 % เพอส าหรบ การปรบปรงแกไขหรอตดออกขอสอบขอทไมมคณภาพ 3) ทบทวนและตรวจสอบแบบทดสอบฉบบราง เปนการทบทวนแบบทดสอบสอบฉบบรางทไดสรางเสรจแลว จ าแนกไดดงน (1) ทบทวนและตรวจสอบโดยตนเอง เปนการทบทวนและตรวจสอบแบบทดสอบฉบบรางทไดสรางแลวทงไวสกระยะเวลาหนงกอนทจะน ามาตรวจสอบ ดวยตนเองโดยคดวาตนเองเปนผสอบ เพอตรวจสอบความเทยงตรงตามจดประสงค สดสวนของขอสอบ ความซ าซอน ความสมเหตสมผลและความชดเจนของภาษาทใช (2) ทบทวนและตรวจสอบโดยผอน เปนการน าไปใหผเชยวชาญในศาสตรนน ๆ ไดตรวจสอบความเทยงตรงตามจดประสงค ความซ าซอน ความครอบคลมและความชดเจนของค าถามและค าตอบทก าหนดให (3) การปรบปรงแกไขขอสอบ เปนการน าขอสอบทผาน การทบทวนและตรวจสอบมาปรบปรงแกไขตามค าแนะน า แลวรวบรวมขอสอบจดท าเปนแบบทดสอบฉบบทพรอมจะน าไปทดลองใช โดยมค าแนะน าในเรยบเรยงขอสอบในแบบทดสอบ ทมประสทธภาพ ดงน

หนาท 218 บทท 8 เครองมอ วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล (3.1) ถาแบบทดสอบฉบบเดยวกนประกอบดวยขอสอบ หลายประเภท ควรก าหนดใหเปนสวน ๆ โดยทสวนเดยวกนจะเปนขอสอบประเภทเดยวกน เรยงล าดบจากประเภททตอบไดงายไปสประเภททมการตอบซบซอน ดงน ขอสอบแบบถกผด ขอสอบแบบจบค ขอสอบแบบตอบสน ๆ ขอสอบแบบเลอกตอบ และขอสอบแบบเขยนตอบ ตามล าดบ (3.2) ในขอสอบแตละตอน ควรเรยงล าดบขอสอบตามจดประสงคจากงายไปสจดประสงคทซบซอน อาท ความรความจ า ความเขาใจ การน าไปใช การวเคราะห การสงเคราะหและการประเมนคา (3.3) ขอสอบในแตละตอน ควรเรยงล าดบตามความยากงายของขอสอบจากงายไปสยาก 3.1.4.4 การทดลองใช และการวเคราะหขอสอบ เปนขนตอนของการน าขอสอบทไดรบการทบทวนและตรวจสอบ ปรบปรงแกไขแลวไปทดลองใชกบกลมตวอยางทมลกษณะใกลเคยงกบกลมผสอบทจะน าแบบทดสอบไปใชจรง อยางนอยจ านวน 50 คน เพอใหไดผล การวเคราะหขอสอบทนาเชอถอ และในการคดเลอกกลมตวอยางตองระมดระวงการรกษาความลบของแบบทดสอบและความเปนตวแทนของกลมผสอบทตองการน าไปใชจรงและใหไดผลลพธวา กลมตวอยางมปฏกรยาอยางไรตอขอสอบ และมปญหาอะไร ทจะน ามาวเคราะหเพอคดเลอกขอสอบทเหมาะสมจดท าแบบทดสอบทมคณภาพตอไป โดยมขนตอน ดงน 1) การวเคราะหขอสอบ (Item Analysis) จ าแนกเปน ดงน (1) การวเคราะหทางกายภาพ ทเปนขอมลและปญหาของขอสอบทางกายภาพของขอสอบ อาท ความชดเจนของค าชแจง ค าถามและค าตอบ ความเหมาะสมของการใชภาษา ความยาวของแบบทดสอบ ระยะเวลาทก าหนดให และรปแบบการพมพ เปนตน (2) การวเคราะหเชงปรมาณ เปนการน าขอมลทไดจาก การการตอบแบบทดสอบของกลมตวอยางมาวเคราะหขอสอบเปนรายขอ เพอหาความยาก อ านาจจ าแนก และประสทธภาพของตวลวง 2) การคดเลอกขอสอบเพอจดท าแบบทดสอบ เปนการคดเลอกขอสอบทมคณภาพ คอ มความยากทเหมาะสม(มคาประมาณ0.2-0.8) และมอ านาจจ าแนกสง (มคาตงแต 0.2จนกระทงเขาใกล 1.00) แตในบางครงในการคดเลอกขอสอบอาจเลอกขอสอบทม อ านาจจ าแนกไมสงมาก เพอใหขอสอบทคดเลอกมความครอบคลมเนอหาทตองการ เมอไดขอสอบครบถวนแลวจงน ามาจดพมพเปนแบบทดสอบฉบบสมบรณ 3) การวเคราะหแบบทดสอบทงฉบบ เปนการน าขอมลของขอสอบทไดรบการคดเลอกเปนแบบทดสอบมาค านวณคาความเทยงตรง และความเชอมนทเปนขอมลเบองตน ดงนนจะตองน าแบบทดสอบฉบบนไปทดลองใชแลวน าผลมาวเคราะหและรายงาน คาทสมบรณอกครงหนง

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 219 3.1.4.5 การน าแบบทดสอบไปใช เปนการจดสภาพแวดลอมและปจจยทงทางกายภาพและจตวทยาทมอทธพลตอการแสดงความสามารถในการตอบค าถามของผสอบ หรอ ผสอบทกคนจะตองไดความยตธรรมอยางเทาเทยมกนในการแสดงความสามารถจากการเรยนรตามทแบบทดสอบตองการวดทสภาพแวดลอมและปจจยทจะตองควบคม มดงน 1) ค าชแจง เปนค าชแจงส าหรบผสอบและผด าเนนการสอบ ทจะก าหนดแนวทางทชดเจนในการจดหองสอบ การแจกและเกบแบบทดสอบ เวลาทใช และแนวทางการแกไขปญหาทอาจจะเกดขนในระหวางการทดสอบทจะตองปฏบตอยางเครงครด การตอบค าถามในแตละตอนลงในแบบทดสอบหรอกระดาษค าตอบ พรอมทงก าหนดเกณฑการใหคะแนนอยางชดเจน 2) ก าหนดเวลาในการทดสอบ เปนการก าหนดเวลาอยางเหมาะสม ทจ าแนกตามประเภทของแบบทดสอบ ความซบซอนของจดประสงค ระดบอายของผสอบ และสดสวนของจ านวนคาบหรอหนวยกตของวชา เปนตน 3) การปฏบตการทดสอบ ทเปนการจดสภาพแวดลอมทเหมาะสม ทงทางกายภาพและจตวทยาทมผลกระทบตอการแสดงความรความสามารถของผสอบ 4) การตรวจใหคะแนน เปนการตรวจใหคะแนนของขอสอบทสอดคลองกนระหวางผตรวจขอสอบในการใหคะแนนขอสอบแบบอตนย และถาเปนแบบทดสอบแบบเลอกตอบทมผสอบจ านวนมากอาจจะใชเครองจกรในการตรวจ และทส าคญคอการใหคะแนนจะตองมความเปนปรนยในการตรวจใหคะแนน ทมการด าเนนการ ดงน (1) มการจดบนทกค าตอบทชดเจนและสมบรณ จ าแนกไดดงน (1.1) การบนทกค าตอบของผสอบทจะตองบนทกค าตอบอยางชดเจน และถามการแกไขจะตองด าเนนการตามขนตอนทก าหนดไว (1.2) การบนทกผลการปฏบตของครผสอนทเปนผสงเกต จะตองบนทกผลทนท และสมบรณ ไมควรใชการจดจ าแลวน ามาบนทกผลในภายหลง (2) มการเฉลยค าตอบทถกตองส าหรบการตรวจใหคะแนน เปนก าหนดค าเฉลยค าตอบไวลวงหนาและเปนค าตอบทเปนทยอมรบของผตรวจค าตอบทกคน (3) มการระบเกณฑการใหคะแนนทชดเจน โดยเฉพาะการตอบแบบทดสอบแบบอตนยวาค าตอบควรจะครอบคลมประเดนใดบาง และมน าหนกของคะแนนเทาไรในแตละประเดน แตจะไมเปนปญหาส าหรบการตอบแบบเลอกตอบ 3.1.4.6 การวเคราะหแบบทดสอบ เปนการน าผลการทดสอบทไดจาก การน าไปใช เพอทราบลกษณะเบองตนของคะแนนสอบ และการวเคราะหแบบทดสอบ เพอหาคณภาพของแบบทดสอบในดานความเทยงตรงและความเชอมน ดงน 1) การวเคราะหคาสถตเบองตนของแบบทดสอบ เปนการค านวณ ดงน


(1)คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน เพอทราบผลการสอบ ของผเรยนในภาพรวมวาอยในระดบใด และมคะแนนทใกลเคยงกนมากนอยเพยงใด (2) ศกษาลกษณะและการแจกแจงของคะแนนสอบเพอใหไดขอมลทมประโยชนตอการแปลความหมายของคะแนน และการปรบปรงแบบทดสอบ 2) การวเคราะหแบบทดสอบ เปนการน าขอมลการตอบทงฉบบของผสอบมาวเคราะหวาสามารถใชวดผลการเรยนรตามสงทตองการวดหรอไม และผลของการวดมความคงเสนคงวาหรอไม ทใชส าหรบระบความคลาดเคลอนของการวด ความนาเชอถอของและการแปลผลของคะแนนสอบ 3.1.4.7 แกไข ปรบปรงแบบทดสอบ เปนการน าแบบทดสอบไปใช หลาย ๆ ครงตามเงอนไขทก าหนดไวแลววเคราะหผลซ า เพอใชเปนขอมลยนยนวาเปนแบบทดสอบทมคณภาพ และอาจจะน าผลมาพฒนาเปนเกณฑปกต เพอเปนบรรทดฐานของการเปรยบเทยบความหมายของคะแนน และอาจเกบรวบรวมขอสอบไวเพอสรางและพฒนาเปนธนาคารขอสอบตอไป 3.2 แบบสอบถาม/การสอบถาม 3.2.1 ความหมายของแบบสอบถาม แบบสอบถาม (Questionnaire) เปนชดของค าถามทผวจยก าหนดขนเพอใชวดคณลกษณะ เจตคตหรอความคดเหนของบคคล โดยใชขอค าถามเปนตวกระตน หรอสงเราใหผใหขอมลไดแสดงการตอบสนองตามความรสกของตนเอง 3.2.2 ประเภทของแบบสอบถาม ในการวจยใด ๆ ไดจ าแนกแบบสอบถามตามลกษณะของชดค าถาม เปน 2 รปแบบ ดงน 3.2.2.1 แบบสอบถามปลายเปด (Open-Ended Form) เปนแบบสอบถาม ทก าหนดใหเพยงขอค าถามเทานน ส าหรบค าตอบนนจะเปนหนาทของผใหขอมลทจะไดแสดง ความคดเหนของตนเองอยางอสระ และเปนแบบสอบถามทตอบยากและเสยเวลาในการตอบ ซงจะเหนไดจากส ารวจแบบสอบถามใด ๆ ทมค าถามปลายเปดดวย จะคอนขางไมไดรบค าตอบ หรอไดรบกลบคนนอยมาก แตถาเปนในกรณทจะสอบถามเกยวกบเจตคต แรงจงใจ หรอสาเหต ฯ กยงจะม การน ามาใชอยเสมอ ๆ อาท 1) ทานเลอกประกอบอาชพคร เพราะ..............หรอ........................... 2) อาชพครตามความคดเหนของทาน......................................เปนตน ดงท อาธง สทธาศาสน(2527 : 148-149) ไดน าเสนอขอดและขอจ ากดของค าถาม แบบปลายเปด ดงน 1) ขอดของค าถามแบบปลายเปด (1) ไดรบขอมลทนอกเหนอประเดนการคาดคะเน/การก าหนดของผวจยทขนอยกบความรและประสบการณของผใหขอมลทมประโยชนตอการน ามาวเคราะหเพอสรปผลและน าเสนอ

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 221 (2) ไดรบขอมลทมรายละเอยด ชดเจน ทสอดคลองกบความตองการของผใชขอมล อยางแทจรง (3) ไดรบขอมลตามขอเทจจรงทอาจจะก าหนดไมเพยงพอตอการเลอกตอบ (4) ไดรบขอมลทลกซงและซบซอน 2) ขอจ ากดของค าถามแบบปลายเปด (1) สรปประเดนค าตอบจากขอมลทไดรบคอนขางยงยาก (2) การใชสถตเปรยบเทยบระหวางขอมลทไดรบท าไดยากเนองจากขอมลม ความแตกตางกน (3) ใชไดดกบผใหขอมลทมการศกษาในระดบสง และมทกษะในการเขยน/ใชภาษา (4) ก าหนดรหสแทนค าตอบทไดรบคอนขางยาก มความเปนอตนยสง (5) ใชเวลาในการตอบคอนขางมาก เพราะตองคดไตรตรองค าตอบทสอดคลองกบความรสกทแทจรง สงผลใหไดรบขอมลกลบคนมามากขน 3.2.2.2 แบบสอบถามปลายปด (Close-Ended Form) เปนแบบสอบถาม ทก าหนดทงค าถามและตวเลอก โดยใหผตอบไดเลอกค าตอบจากตวเลอกนน ๆ และเปน แบบสอบถามทใชเวลาในการสรางคอนขางมากแตจะสะดวกส าหรบผตอบ ซงขอมลทไดจะสามารถน าไปวเคราะหไดงาย และน าเสนอไดอยางถกตอง ชดเจน จ าแนกเปน 5 รปแบบ ดงน 1) แบบตรวจสอบรายการ(Checklist) เปนแบบสอบถามทก าหนดใหผตอบเลอก 1 ค าตอบ หรอหลายค าตอบจากตวเลอก 2) แบบจดล าดบความส าคญ(Ordering Scale) เปนแบบสอบถามทใหผตอบไดเรยงล าดบความส าคญของตวเลอกทก าหนดใหจากมากไปนอย หรอจากนอยไปมาก 3) แบบมาตราสวนประมาณคา(Rating Scale) เปนแบบสอบถามทใหผตอบประเมน/แสดงระดบความคดเหนเกยวกบประเดนทก าหนดให 4) แบบใชความแตกตางแหงความหมายทางภาษา(Semantic Differential Scale) เปนแบบสอบถามทก าหนดค าและค าทตรงขามกนเปนค ๆ แลวใหผตอบไดประเมนตามความคดเหน 5) แบบสรางสถานการณ (Situational Questionnaire) เปนแบบสอบถามทก าหนดสถานการณ แลวใหผตอบไดพจารณาเลอกตอบตามความรสก คณธรรม หรอจรยธรรม ดงท อาธง สทธาศาสน(2527 : 148-149) ไดน าเสนอขอดและขอจ ากดของค าถาม แบบปลายปด ดงน 1) ขอดของค าถามแบบปลายปด (1) ไดรบขอมลทมลกษณะเดยวกน ท าใหงายตอการสรปผลและเปรยบเทยบ (2) ผใหขอมลมความสะดวก งายในการตอบค าถาม อาจเนองจากค าตอบทก าหนดใหเลอกท าใหขอค าถามมความชดเจน

หนาท 222 บทท 8 เครองมอ วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล (3) ไดรบขอมลทครบถวน และสอดคลองกบวตถประสงค/ประเดนทตองการ (4) ไดรบค าตอบทผใหขอมลไมตองการตอบในลกษณะของการประมาณคา 2) ขอจ ากดของค าถามแบบปลายปด (1) ถามค าตอบ “ไมทราบ” เปนตวเลอก จะไดรบคอนขางมาก เนองจากตอบไดงาย (2) ไมมตวเลอกทสอดคลองกบความเปนจรงของผใหขอมล (3) ตวเลอกมากเกนไปอาจจะท าใหเกดความสบสน (4) การใหขอมลเดยวกนอาจเกดเนองจากการเขาใจในขอค าถามทแตกตางกนกได (5) ความแตกตางของการใหขอมลเปนไปตามเงอนไข/ตวเลอกทก าหนดใหเทานน (6) ขอผดพลาดทเกดขนจากการลงรหสในการวเคราะหขอมลทคลาดเคลอน หรอ การเลอกขอทคลาดเคลอนจากทตองการ 3.2.3 หลกการในการสรางและพฒนาแบบสอบถาม ในการสรางและพฒนาแบบสอบถาม มหลกการทควรพจารณาด าเนนการ ดงน (นภา ศรไพโรจน,2531:95-97 ; วรรณรตน องสประเสรฐ.2543 : 167-168) 3.2.3.1ก าหนดขอบเขตของประเดนทตองการอยางชดเจนวาตองการสอบถามอะไรบาง ทสอดคลองกบปญหาของการวจย/วตถประสงคของการวจย 3.2.3.2 สรางและพฒนาขอค าถามทมความเทยงตรง ความครอบคลมและความส าคญตอประเดนทตองการเทานน ไมควรก าหนดขอค าถามทมจ านวนมากแตไมมประโยชนในการตอบปญหาการวจย และแบบสอบถามทมขอค าถามจ านวนมากและซ าซอนกน จะท าใหผใหขอมลเกดความเบอหนายในการใหขอมล 3.2.3.3 การจดเรยงล าดบขอค าถาม ควรจดเรยงล าดบใหมความตอเนองสมพนธกน จากค าถามทงายสค าถามทซบซอนเพอยวยในการใหขอมล จ าแนกประเดนทตองการเปนแตละประเดนยอย ๆทระบหวขออยางชดเจนเพอใหมความชดเจนในการใหขอมล และขอค าถามในประเดนทส าคญควรก าหนดเปนขอค าถามตอนตนของแบบสอบถาม เพอใหผใหขอมลไดตอบดวยความตงใจ ไมเบอหนาย ทอาจจะท าใหไดรบผลการวจยทคลาดเคลอน 3.2.3.4 การใชลกษณะของขอค าถามทด ทมลกษณะของการปฏบตและไมควรปฏบต ดงน (สรชย พศาลบตร,2544 : 35-36) 1) ควรใชขอความหรอประโยคสน ๆ กะทดรด และไดใจความส าคญ 2) ควรก าหนดขอค าถามทมความชดเจน โดยมแนวปฏบตดงน (1) หลกเลยงขอค าถามทเปนประโยคปฏเสธเพราะอาจท าใหเกด ความสบสน แตถาจะใชควรเนนใหเหนค าปฏเสธ และประโยคปฏเสธซอนปฏเสธไมควรน ามาใช (2) ควรขดเสนใตค า/ขอความทส าคญตองการเนน เพอใหผใหขอมล ไดพจารณาเปนกรณพเศษ (3) ไมควรก าหนดค า/ขอความทผใหขอมลจะมหลกเกณฑใน การพจารณาใหขอมลทไมสอดคลองกน อาท บอย ๆ ครง ,เสมอ ๆ ฯลฯ

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 223 3) ไมควรก าหนดขอค าถามในลกษณะค าถามน าทชแนะค าตอบ อาท ทานมความพงพอใจ หรอทานมความตองการ........ เปนตน 4) ไมก าหนดขอค าถามทเปนเรองสวนตวของผใหขอมลทตองการปกปด เปนความลบ เพราะจะท าใหไมไดรบขอมลทเปนจรง 5) ไมก าหนดขอค าถามทไดขอมลจากการวธการเกบรวบรวมขอมลอน ๆ อาท จากการสงเกต หรอจากการวางแผนการก าหนดกลมตวอยางทชดเจน เปนตน 6) ก าหนดขอค าถามทมความเหมาะสมกบกลมตวอยางโดยค านงถงวฒภาวะ ระดบการศกษา/สตปญญา และความสนใจ เปนตน 7) ก าหนดขอค าถามทแตละขอจะมประเดนทตองการเพยงประเดนเดยวเทานน 8) ถาเปนขอค าถามปลายปด ควรก าหนดตวเลอกใหมความครบถวนตามประเดนทตองการ หรอมฉะนนจะตองมการก าหนดตวเลอก “ไมแสดงความคดเหน” หรอ อน ๆ ระบ เปนตน 9) ก าหนดตวเลอกทสามารถระบในเชงปรมาณ และใชคาสถตอธบายขอเทจจรงได 10) จ านวนขอค าถามไมควรมมากเกนไป เพราะท าใหผใหขอมลเกด ความเบอหนาย หรอเมอยลา 3.2.4 รปแบบของขอค าถามในแบบสอบถาม

ในแบบสอบถาม ใด ๆ จะมรปแบบของขอค าถาม ดงน (วรรณรตน องสประเสรฐ.2543 : 171-172) 3.2.4.1 ขอค าถามแบบปลายเปด เปนขอค าถามทก าหนดใหผตอบแบบสอบโดยใช ความคดเหนอยางอสระ ท าใหไดขอมลทลกซง และสะทอนความรสกทแทจรง แตจะตองระมดระวงในการก าหนดขอค าถามทชดเจนทสอความหมายเดยวกนแกผตอบแบบสอบถามทกคน และการใชภาษาในการตอบขอค าถามของผตอบแบบสอบถามทตางกนท าใหการแปลความหมายจากค าตอบอาจจะมความคลาดเคลอนเกดขน และในการวเคราะหและสงเคราะหขอมลท าไดคอนขางยากและใชเวลานานในการสรปผล 3.2.4.2 ขอค าถามแบบปลายปด เปนขอค าถามทก าหนดตวเลอกในแตละขอค าถาม ทก าหนดใหผตอบแบบสอบถามไดเลอกค าตอบทสอดคลองกบความคดเหนของตนเอง จ าแนกดงน 1) มาตรการวดชวงเทากนหรอมาตราวดทศนคตของเทอรสโตน (1) มาตรวดชวงเทากน(Method of Equal-appearing Intervals) หรอมาตรการวดของเทอรสโตน(Thurstone’s Scale) เปนมาตรการวดทเนนคณสมบตของการวดให มความเทากนโดยจ าแนกชวงการวดออกเปน 11 ชวง โดยเรมจากนอยทสดไปหามากทสด(Punch.1998 : 95) ดงแสดงตวอยางมาตรการวดในภาพท 8.1


ภาพท 8.1 มาตรการวดแบบเทอรสโตน (2) สมมตฐานเบองตนของมาตรการวดของเทอรสโตน ในการก าหนดมาตรการวดของเทอรสโตน มขอสมมตฐานเบองตนท ผทใชมาตราวดนควรทราบ มดงน (สวสด สคนธรงษ,2517 : 234 อางองใน บญธรรม กจปรดาบรสทธ,2534 : 125) (2.1) เจตคตของบคคลในแตละเรอง เปนชวงของความชอบท ไมสามารถจ าแนกออกเปนสวน ๆ (2.2) ความคดเหนทแสดงออกเปนดชนทบงชระดบเจตคตของบคคล (2.3) ความคดเหนในแตละเรองของบคคล ชไดวาบคคลม เจตคตในระดบชวงใดของความชอบ ฉะนนความคดเหนนจงตองก าหนดคาไดในระดบใดในชวงของความชอบ (2.4) ระดบเจตคตในชวงของความชอบ ไดแก ระดบในเกณฑเฉลยของความคดเหนทแสดงออก ซงความคดเหนในแตละขอของบคคลเดยวกนยอมมคาในชวงของความชอบทใกลเคยงกน (3) ขนตอนการสรางมาตรวดเจตคตของเทอรสโตน (3.1) ก าหนดขอความเกยวกบเจตคตทตองการใหมากทสดจากเอกสาร ผรวมงาน ผทรงคณวฒ หรอจากปรากฏการณทงเชงบวกและเชงลบ ทมลกษณะ ดงน (ลวน สายยศ และองคณา สายยศ 2528 : 13) - เปนขอความทแสดงความคดเหน(มาก-นอย)ไมใชขอเทจจรง(ถก-ผด) - เปนขอความทมความเกยวของกบเจตคตทตองการศกษา - เปนขอความทแปลความหมายไดลกษณะเดยว - เปนขอความทงาย ๆ ไมซบซอน - เปนขอความทใชภาษางาย ๆ สน และชดเจน - เปนขอความทสมบรณ และก าหนดความหมายทศนคตตอสงใดสงหนงโดยเฉพาะ - เปนขอความทมแนวคดทสมบรณเพยงประการเดยว

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 1

มากทสด นอยทสด

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 225 (3.2)จดท าโครงรางแบบมาตรการวดทระบขอความเพอใหผเชยวชาญไดพจารณาความเกยวของของขอความทก าหนดกบทศนคตทตองการ และการก าหนดต าแหนงมาตรการวด จากเกณฑทก าหนดให ดงน เหนดวยอยางยงให 11 คะแนนและเรยงลงมาตามล าดบ ให 6 คะแนน เมอไมแนใจ และไมเหนดวยจากนอยไปมาก คอ 5,4,3,2,1 ตามล าดบ (3.3) การพจารณาเบองตนจากการพจารณาของผเชยวชาญ ใหตดขอความทไดคะแนนนอยออกกอนทจะด าเนนการขนตอไป (3.4) การหาคาทางสถตตามความคดเหนของรางมาตรวด โดยใชคามธยฐาน และสวนเบยงเบนควอไทล (3.5) การเลอกขอความทน ามาใช มขนตอน ดงน (เพญแข แสงแกว. 2541 : 90) - เรยงขอความตามคามธยฐานแตละขอ และพจารณาวาขอความนนมาจากชวงคะแนนใด(1-11) - ถาขอใดมคามธยฐานเทากน ใหเรยงล าดบตามสวนเบยงเบนควอไทลจากนอยไปมาก - เลอกใชขอความทมสวนเบยงเบนควอไทลต า ๆ ทแสดงวาผเชยวชาญมความคดเหนทไมแตกตางกน(สวนเบยงเบนควอไทลควรต ากวา 1.67 แสดงวา มการใชภาษาทชดเจน และมคามธยฐานทแตกตางกน (ลวน สายยศ และ องคณา สายยศ 2528 : 155)โดยมเกณฑการประเมนคาระดบความคดเหนตามมาตรการวดเจตคตของเทอรสโตน มดงน (เพญแข แสงแกว,2541 : 49) คามธยฐาน 1.00 - 3.00 แสดงวา มเจตคตทไมดอยางยง คามธยฐาน 3.01 - 5.00 แสดงวา มทเจตคตทไมด คามธยฐาน 5.01 - 7.00 แสดงวา มเจตคตปานกลาง คามธยฐาน 7.01 - 9.00 แสดงวา มเจตคตทด คามธยฐาน 9.01 - 11.00 แสดงวา มเจตคตทดอยางยง 2) วธการประมาณคารวมตามวธการของลเครท (1) วธการประมาณคารวม(The Method of Summated Rating)ตามแนวคดของ ลเครท ทมความเชอพนฐานวา “เชาวปญญาของมนษยจะมการแจกแจง แบบโคงปกต”โดยใชหนวยความเบยงเบนมาตรฐานเปนเกณฑในการวดประมาณความเขมของความคดเหนทมตอสงตาง ๆ สรปไดวา การใชหนวยเบยงเบนมาตรฐานเปนเกณฑในการวดทมความสมพนธกบการวดทใช 0 1 2 3 4(หรอ 1 2 3 4 5)เปนเกณฑ เทากบ0.99(Neuman,1997 :159) จงสรปวาวธการประมาณคารวมทก าหนดสเกลเปน 0 1 2 3 4 จะดกวาการใชวธการวเคราะหหา คาประจ าขอทซบซอนของเทอรสโตน ดงน

หนาท 226 บทท 8 เครองมอ วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล (1.1)ไมตองหากลมทพจารณาตดสนเพอก าหนดคาประจ าขอ (1.2)ไมตองค านวณคาประจ าขอ (1.3) มความเชอมนสงกวาในจ านวนขอทเทากนกบการใชวธการอน ๆ (1.4) ผลทไดมความเทาเทยมกบผลทไดจากวธการวดคาประจ าขอของเทอรสโตน แสดงลกษณะของวธการประมาณคารวมตามวธการของลเครท ดงภาพท 8.2 (Noll,1989 : 35)

ภาพท 8.2 วธการประมาณคารวมตามวธการของลเครท

(2) ขอตกลงเบองตนของมาตรวดตามวธการของลเครท ในการใชมาตรวดตามวธการของลเครท มขอตกลงเบองตนท ควรพจารณาดงน(สวสด สคนธรงษ,2517 : 237 อางองใน บญธรรม กจปรดาบรสทธ, 2534 : 130) (2.1) การตอบสนองตอขอความแตละขอในมาตรวดจะมลกษณะคงท แตทงนมไดหมายความวาลกษณะคงทของการตอบสนองในทก ๆ ขอความจะเปน เสนทบกน (2.2) ผลรวมของลกษณะคงทของการตอบสนองตอขอความทงหมดแตละขอจะมลกษณะเปนเสนตรง เพราะถงแมนวาลกษณะคงทในทก ๆ ขอความจะไมเปนเสนทบกน แตเมอน าคาคงทมารวมกนแลวจะท าใหสวนทแตกตางจากเสนตรงหกลบกนไป (2.3) ผลรวมของลกษณะคงทของการตอบสนองในขอความหนง ๆ จะมองคประกอบรวมกนอยหนงตว นนคอ ผลรวมนแทนคาลกษณะนสยทวดไดอยางหนง เพยงอยางเดยว จากขอตกลงเบองตนทง 3 ประการ ลเครทน ามาใชเปนหลกในการวดเจตคตในเรองใด ๆ ดวยการก าหนดขอค าถามบคคลหลาย ๆ ขอ แลวน าผลการตอบ ทกขอรวมกนเปนเจตคตของบคคลในเรองนน ๆ (3) องคประกอบของมาตรวดตามวธการของลเครท จ าแนกไดดงน(Neuman,1997 : 159)

5 4 3 2 1

ขอความเชงลบ

ขอความเชงบวก

เหนดวยอยางยง เหนดวย ไมเเนใจ ไมเหนดวย ไมเหนดวยอยางยง 1 2 3 4 5



ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 227 ในมาตรวดตามวธการของลเครท สามารถจ าแนกองคประกอบไดดงน (3.1) สวนทเปนสงเรา(Stimulus)/ ขอค าถาม (3.2) สวนทเปนการตอบสนอง(Response) ไดแก ระดบ ความคดเหนหรอความรสก (4) หลกการสรางค าถามตามวธการประมาณคารวมตามวธการของลเครท ในการสรางค าถามตามวธการประมาณคารวมตามวธการของลเครท มขนตอน ดงน(Mclver and Carmine,1981 : 23) (4.1) การจ าแนกประเภทแนวค าถาม ทในชดของค าถามใด ๆ จะตองมจ านวนทเทา ๆ กน ประมาณ 50-100 ขอจ าแนกเปน 2 ลกษณะ ดงน (4.1.1) ประเภททเหนดวย หรอคลอยตาม(Favorable Statements) เปนขอความทก าหนดในเชงบวก/ทางทด หรอสอดคลองกบ ความตองการของสงคม อาท คณธรรมเปนเครองค าจนโลก ประเทศไทยควรมการปกครองระบอบประชาธปไตย หรอการตอตานนโยบายของรฐบาลเปนสงทไมควรกระท า เปนตน (4.1.2) ประเภททไมเหนดวย หรอขดแยง(Unfavorable Statements) เปนขอความทก าหนดในเชงลบ อาท ศาสนาเปนสงเสพตด ประเทศไทยควรใชการปกครองแบบคอมมวนสต หรอ การตอตานนโยบายของรฐบาลเปนสงท ควรกระท า เปนตน (4.2) การก าหนดน าหนกคะแนนของความคดเหน จ าแนกออกเปน 5 ระดบ คอ เหนดวยอยางยง เหนดวย เฉย ๆ ไมเหนดวย และไมเหนดวยอยางยง ทจ าแนกตามลกษณะของค าถามแบบเหนดวย และแบบไมเหนดวย ดงแสดงในตารางท 8.1

ตารางท 8.1 น าหนกของคะแนนจากความคดเหนในเชงบวกและเชงลบ

ขอความเชงบวก ขอความเชงลบ ให 5 คะแนน หมายถง เหนดวยอยางยง

4 คะแนน หมายถง เหนดวย 3 คะแนน หมายถง ไมเเนใจ

2 คะแนน หมายถง ไมเหนดวย 1 คะแนน หมายถง ไมเหนดวยอยางยง

ให 5 คะแนน หมายถง ไมเหนดวยอยางยง 4 คะแนน หมายถง ไมเหนดวย 3 คะแนน หมายถง ไมเเนใจ

2 คะแนน หมายถง เหนดวย 1 คะแนน หมายถง เหนดวยอยางยง

ทมา : บญธรรม กจปรดาบรสทธ, 2534 : 131

หนาท 228 บทท 8 เครองมอ วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล (4.3) แนวการสรางขอความ หรอขอค าถาม ควรปฏบต ดงน (4.3.1) ก าหนดเปนขอความเชงความคดเหนแต ไมควรก าหนดเปนขอเทจจรงเกยวกบประเดนทตองการ (4.3.2) ก าหนดขอความทมความชดเจน สอดคลองกบประเดนทตองการ และหลกเลยงขอความประเภททตความไดหลายความหมาย (4.3.3) ควรก าหนดขอความในประเดนทคาดวาจะมความคดเหนทแตกตางกนทงเหนดวยและไมเหนดวย (4.3.4) ควรก าหนดค าถามทงในแบบเหนดวยและ ไมเหนดวยทใกลเคยงกนเพอใหผใหขอมลแสดงความคดเหนทง 2 แบบ (4.4) การก าหนดน าหนกของการตอบเปน 0 1 2 3 และ 4 หรอ 1 2 3 4 และ 5 จะใหผลทเทาเทยมกบวธการอน ๆ (4.5) การเลอกขอค าถาม เปนการน าขอค าถามทก าหนดไปทดลองใชกบกลมตวอยางทตองการ แลวน าผลมาวเคราะหเปนรายขอเพอหาคณภาพรายขอ ดงน (Mclver and Carmines,1981 : 24) (4.5.1) หาความสอดคลองภายในตามเกณฑดวยคาท(t-test)ระหวางคาเฉลยของกลมทไดคะแนนรวมสง กบกลมทไดคะแนนรวมต าทละขอ ถาขอใดทไดคาทเทากบหรอมากกวา1.75 แสดงวาขอค าถามขอนนมอ านาจจ าแนกทใชได(Edwards,1987 : 63) (4.5.2) หาสหสมพนธของเพยรสนระหวางคะแนนแตละขอกบคะแนนเฉลยรวมทกขอ ทเปนวธการใชเกณฑคงทใชชดค าถาม ถาไดคาสหสมพนธทม คาสง แสดงวาขอค าถามขอนนมความเชอมนสงสามารถทจะน ามาใชได (5) ขนตอนการสรางแบบวดมาตรการวดเจตคตของลเครท

ในการสรางแบบวดมาตรการวดเจตคตของลเครท มขนตอนการสรางดงน(ลวน สายยศ และ องคณา สายยศ ,2538 : 157) (5.1) ก าหนดขอความเกยวกบเจตคตทตองการใหมากทสดจากเอกสาร ผรวมงานผทรงคณวฒ หรอจากปรากฏการณทงเชงบวกและเชงลบ ทมความชดเจน หรอไมแปลความหมายทก ากวม และ หนงขอความควรมเจตคตเดยว เปนตน (5.2) การตรวจสอบขอความ ทก าหนดขนทวาสอดคลองกบ เกณฑการพจารณาหรอไม (5.3) การทดสอบขอความโดยการน าไปใหผเชยวชาญไดพจารณาเพอแกไขปรบปรง แลวน าไปทดลองใชกบกลมตวอยางทมลกษณะคลายคลงกบกลมตวอยางทตองการน ามาตรการวดไปใช แลวน าขอมลมาค านวณหาคาสถตเพอใชเปนดชนบงชคณภาพของขอความ ดงน

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 229 (5.3.1) ค านวณหาคาสมประสทธสหสมพนธ(r)ของขอความแตละขอกบคะแนนรวม แลวน ามาพจารณาวา ถาขอความใดมคาสมประสทธสหสมพนธสงแสดงวาขอความนนเปนขอความทด มความเชอมน (5.3.2) ค านวณหาคาอ านาจจ าแนกของขอความ แตละขอ โดยการทดสอบคาทและคดเลอกขอความทมคาท ตงแต 1.75 ขนไปทเปนคาทมอ านาจจ าแนกอยในเกณฑด(Edward.1987 :63) (6) ขอจ ากดในการใชมาตรการวดของลเครท การใชมาตรการวดของลเครท มขอจ ากดทผวจยควรจะตองระมดระวง มดงน(บญธรรม กจปรดาบรสทธ,2534 : 134-135) (6.1) ความรสกในเรองของความเสยง ทผใหขอมลบางคนพยายามตอบเปนกลาง เพอปองกนความเสยหายทจะเกดขน (6.2) ความเขาใจความหมายของภาษาทไมสอดคลองกน (6.3) ขาดแรงจงใจในการตอบ ท าใหใชการใสเครองหมายเพอใหการใหขอมลไดเสรจสน (6.4) การยอมรบประเดนทใหขอมล ถาผใหขอมลเหนดวยกบเรองทสอบถามกจะใหขอมลทเปนจรงมากกวาประเดนทไมยอมรบ (6.5) ปญหาในเรองเวลาทตอบ ถามเวลาทจ ากดท าใหผใหขอมลขาดความละเอยดรอบคอบในการใหขอมล (6.6) ผใหขอมลมกจะมความรสกซอนเรน และตองการแสดงออกเฉพาะลกษณะทดของตนจงพยายามปดบงลกษณะทบกพรองของบคลกภาพของตน ท าใหเลอกค าตอบทไมแสดงลกษณะทแทจรงของตนเอง (7) เกณฑการพจารณาคะแนนเฉลยของมาตรการวดของลเครท ในการพจารณาตดสนคะแนนเฉลยทไดรบจากการใหขอมล มดงน(Best.1977 ) ชวงคะแนนเฉล ความหมาย 1.00 -1.79 หมายถง ระดบนอยทสด 1.80-2.59 หมายถง ระดบนอย 2.60-3.39 หมายถง ระดบปานกลาง 3.40-4.19 หมายถง ระดบมาก 4.20-5.00 หมายถง ระดบมากทสด หรอพนธพนจ(Punpinij.1990 :46) 1.00 - 1.50 หมายถง ระดบนอยทสด/ไมเหนดวยอยางยง 1.51 - 2.50 หมายถง ระดบนอย/ไมเหนดวย 2.51 - 3.50 หมายถง ระดบปานกลาง/ไมแนใจ 3.51 - 4.50 หมายถง ระดบมาก/เหนดวย 4.51 - 5.00 หมายถง ระดบมากทสด/เหนดวยอยางยง

หนาท 230 บทท 8 เครองมอ วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล 3) มาตราวดทใชการจ าแนกความหมายของค า (1) ความหมายมาตราวดทใชการจ าแนกความหมายของค า มาตราวดทใชการจ าแนกความหมายของค า(Semantic Differential Scale)ของออสกดและคณะ(Osgood and Others)เปนการสรางค าถามวดเจตคต ความรสก หรอ ความคดเหนทใชความหมายของค าเปนสงเราประกอบกบความคดรวบยอดตาง ๆ โดยแตละขอค าถามจะมค าคณศพททมความหมายตรงกนขามเปนค ๆก ากบทางซายและทางขวาของมาตรา ทก าหนดไว 7 ระดบ ดงแสดงในภาพท 8.3 (Kidder and Others, 1986 :216) ภาพท 8.3 มาตราวดทใชการจ าแนกความหมายของค า (2) ลกษณะของการใชค าคณศพท จ าแนกเปน 3 มต ดงน(Neuman, 1997 : 165) (2.1) มตดานการประเมนคา(Evaluation Dimension) มค าคณศพททใช ดงน ด-เลว,สข-ทกข,ยตธรรม-ไมยตธรรม,ฉลาด-โง,ส าเรจ-ลมเหลว,ซอสตย- ไมซอสตย,บวก-ลบ,หวาน-เปรยว,มคา-ไรคา,สวย-ขเหร ฯลฯ (2.2) มตดานศกยภาพ(Potential Dimension) มค าคณศพท ทใช ดงน แขงแรง-ออนแอ,หนก-เบา,แขง-นม,หนา-บาง,หยาบ-ละเอยด,ใหญ-เลก เปนตน (2.3) มตดานกจกรรม(Activity Dimension) มค าคณศพททใช ดงน เรว-ชา,รอน-เยน,คม-ทอ,ขยน-ขเกยจ,คลองแคลว-เฉอยชา,อกทก-เงยบ เปนตน นอกจากนแนลล(Nunnally)(ลวน สายยศ และองคณา สายยศ,2538 : 61)ไดระบค า ทไมอยใน 3 องคประกอบดงกลาว ดงน เหมอน-ไมเหมอน,มประโยชน-ไมมประโยชน,ชดเจน- ไมชดเจน,เขาใจ-ไมเขาใจ,พยากรณได-พยากรณไมได,ซบซอน-ไมซบซอน ฯลฯ (3) ลกษณะการใชมาตรการวดทใชการจ าแนกความหมายของค า จ าแนกเปน 3 รปแบบ ดงน (3.1) รปแบบท 1 ใชค าคณศพทหลาย ๆ คส าหรบหนงความคด รวบยอด ดงน (0) ทานมความคดเหนอยางไรตอการเกดสงคราม

3 2 1 0 1 2 3 ขาว ด า

3 2 1 0 1 2 3 ด เลวราย

3 2 1 0 1 2 3 ท าลาย เสรมสราง

1 2 3 4 5 6 7 ขาว ด า

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 231 (3.2) รปแบบท 2 ใชค าคณศพทหนงคส าหรบหนงความคดรวบยอด ดงน (0) ทานมความคดเหนอยางไรตอการศกษา (00) ทานมความคดเหนอยางไรตอ พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 (3.3) รปแบบท 3 ใชค าคณศพทคเดยวส าหรบหลาย ๆ ความคดรวบยอด ดงน ทานมความรสกอยางไรตออาชพทก าหนดให 1) คาขาย 2) รบราชการ 3) รฐวสาหกจ 4) รบจาง 5) ประกอบอาชพอสระ (4) หลกการในการสรางมาตรการวดทใชในการจ าแนกความหมายของค า

ในการสรางมาตรการวดทใชในการจ าแนกความหมายของค ามหลกการ ดงน(พชต ฤทธจรญ,2544 :259) (4.1) ก าหนดโครงสรางของเจตคต/ความรสกและความคดเหน (4.2) ก าหนดขอความในลกษณะความคดรวบยอดทมลกษณะดงน

(4.2.1) มความหมายเดยวไมคลมเครอ (4.2.2) มความแปรปรวนมากระหวางผใหขอมล (4.2.3) มความคนเคย (4.2.4) เปนความคดรวบยอดทมความครอบคลม

ความคดรวบยอดในภาพรวม (4.3)เลอกค าคณศพทเปนคทมความหมายตรงกนขาม (ใหครอบคลมทง 3 มต) (4.4)น ามาสรางเปนมาตราวดตามรปแบบ

3 2 1 0 1 2 3 ด เลวราย

3 2 1 0 1 2 3 กาวหนา ถอยหลง

3 2 1 0 1 2 3 ชอบ ไมชอบ

หนาท 232 บทท 8 เครองมอ วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล (5) ขอแนะน าในการใชมาตรการวดทใชการจ าแนกความหมายของค า ในการใชมาตรการวดทใชการจ าแนกความหมายของค า มขอแนะน า ทควรปฏบต ดงน (5.1) น าไปใชไดงาย สรางไดไมยาก และเหมาะสมกบการใชทงกลมและรายบคคล (5.2) ก าหนดค าชแจงการตอบโดยใหผใหขอมลใชความรสกของตนเองทเกดครงแรกในการพจารณามากกวาใชการคดแบบใครครวญทมกฎเกณฑในการพจารณาตดสนใจจากภายนอกมาเกยวของ (5.3) ควรมตวอยางวธการการตอบใหไดพจารณากอนทจะให ผใหขอมลตอบดวยตนเอง โดยเปนการแนะน าวธการตอบ ไมใชแนะน าค าตอบ (5.4) การก าหนดขอค าถามในแตละชดค าถามควรมประมาณ 50 ขอ เพอไมใหผใหขอมลเกดความเบอหนายในการตอบ (5.5) การคดคะแนนส าหรบค าตอบของแตละขอใหก าหนดเปนคะแนนตามลกษณะของค าคณศพททอาจเปนเชงบวกไปเชงลบก าหนดเปน 3 2 1 0 -1 -2 -3 หรอเชงลบไปเชงบวกก าหนดเปน -3 -2 -1 0 1 2 3 หรออาจก าหนดคะแนนเปนจ านวนเตมจาก 1ถง7 คะแนน (เชงลบไปเชงบวก)หรอ จาก 7 ถง 1(เชงบวกไปเชงลบ) แลวน าไปแปลความหมายของคะแนนโดยใชการรวมคะแนนทกขอทวดเรองเดยวกนเขาดวยกนแลวหารดวยจ านวนขอ (6) เกณฑในการพจารณาคาเฉลยมาตรการวดทใชการจ าแนกความหมายของค า มดงน(สน พนธพนจ,2547 : 161) (6.1) เกณฑ 7 ระดบ ตงแต 1 ถง 7 มดงน

1.00 – 2.20 หมายถง อยในระดบนอยทสด 2.21 – 3.40 หมายถง อยในระดบนอย 3.41 – 4.60 หมายถง อยในระดบปานกลาง 4.61 – 5.80 หมายถง อยในระดบมาก 5.81 – 7.00 หมายถง อยในระดบมากทสด

(6.2) เกณฑ 7 ระดบ ตงแต -3 ถง 3 มดงน 1.00 – 1.50 หมายถง อยในระดบนอย 1.51 – 2.50 หมายถง อยในระดบปานกลาง 2.51 – 3.00 หมายถง อยในระดบมาก

3.2.5 โครงสรางของแบบสอบถาม ในการสรางแบบสอบถามแตละฉบบ มโครงสราง ดงน(นภา ศรไพโรจน,2531:89-90 ;

สน พนธพนจ,2547 : 166 ) 3.2.5.1 ค าชแจงในการตอบแบบสอบถาม เปนสวนทระบรายละเอยดเกยวกบจดประสงคการวจย ค าอธบายลกษณะของแบบสอบถาม ค ารบรองในการปกปดขอมลทไดรบ วธการตอบแบบสอบถามพรอมตวอยางการตอบ ค ากลาวแสดงการขอบคณ และลงทายดวยชอ-ชอสกล, ทอยของผวจย

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 233 3.2.5.2 ขอมลสวนบคคล ทก าหนดใหตอบเปนรายละเอยดสวนบคคลทจะน ามาใชเปนตวแปรอสระ(Independent variables) ในการวจย หรอน ามาใชเปนขอมลเบองตนในการพจารณาคณลกษณะของผใหขอมลทจะน าไปใชในการอภปรายผลตอไป 3.2.5.3 ขอค าถามเกยวกบประเดน/ความคดเหนทตองการ ทอาจก าหนดเปนขอค าถามปลายปดทใหท าสญลกษณในค าตอบของตนเอง หรอขอค าถามปลายเปดทเวนชองวางให ผใหขอมลเขยนค าตอบตามความคดเหนอยางอสระ บญธรรม กจปรดาบรสทธ(2534 : 103-104) ไดน าเสนอแนวปฏบตในการเรยงค าถามและจดรปแบบของขอค าถาม ดงน

1) เรยงล าดบขอค าถามเปนหมวดหม หรอเปนตอนท ตามตวแปร 2) ค าถามในแตละตอนควรเรยงล าดบ ดงน

(1) เรยงขอค าถามทเกยวกบเรองทใกล ๆ ตวกอนเรองทอยไกลตว (2) เรยงขอค าถามเรองทว ๆ ไปกอนค าถามทเฉพาะเจาะจง (3) เรยงขอค าถามจากงาย ๆ ไปหายาก ๆ (4) เรยงขอค าถามทคนเคยมากไปสขอค าถามทคนเคยนอย (5) เรยงขอค าถามตามล าดบเหตการณจากอดต ปจจบน สอนาคต

3) ควรก าหนดหมายเลขของขอค าถามตามล าดบอยางตอเนองโดยไมเรมตนเมอเรมตน ตอนใหม 4) กรณเปนขอค าถามทมตวเลอก ตองเรยงขอค าถามและค าตอบตามความสะดวกและความเคยชนของผใหขอมล (จากซายไปขวา) 5) ก าหนดรปแบบการพมพ เวนวรรค ถกตองตามอกขรวธ และพมพเพยงหนาเดยว 3.2.6 ขนตอนในการสรางและพฒนาแบบสอบถาม

ในการสรางและพฒนาแบบสอบถาม มขนตอนในการด าเนนการ ดงน(นภา ศรไพโรจน, 2531:90-91, บญธรรม กจปรดาบรสทธ,2534 : 95-96 ; เทยนฉาย กระนนท,2544 : 110-113) 3.2.6.1 ศกษาคณลกษณะหรอประเดนทตองการ ผวจยจะตองศกษาคณลกษณะหรอประเดนทตองการใหมความเขาใจทชดเจน ถกตอง จากเอกสารต ารา หรอผลงานวจยทเกยวของ ตลอดจนลกษณะ วธการสรางแบบสอบถาม และการก าหนดค าถามทด ทจะใชเปนแนวทาง การสรางแบบสอบถาม 3.2.6.2 ก าหนดลกษณะของแบบสอบถามทเหมาะสมกบคณลกษณะหรอประเดน ทตองการ และลกษณะของกลมตวอยางทก าหนดใหตอบ 3.2.6.3 จ าแนกคณลกษณะหรอประเดนทตองการออกเปนประเดนยอย ๆ เพอทจะท าใหสามารถก าหนดขอค าถามไดงายขนและมความครอบคลมมากขน 3.2.6.4 ก าหนดค าชแจงในการตอบแบบสอบถามทระบรายละเอยดเกยวกบจดประสงคการวจย ค าอธบายลกษณะของแบบสอบถาม ค ารบรองในการปกปดขอมลทไดรบ วธการตอบแบบสอบถามพรอมตวอยางการตอบ ค ากลาวแสดงการขอบคณ และลงทายดวยชอ-ชอสกล, ทอยของผวจย

หนาท 234 บทท 8 เครองมอ วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล 3.2.6.5 การปรบปรงแกไขรางแบบสอบถาม หลงจากสรางแบบสอบถามเสรจแลวผวจยควรไดพจารณาทบทวนขอค าถามทมความเทยงตรง ชดเจน แลวน าเสนอตอผเชยวชาญ เพอพจารณาตรวจสอบและใหขอเสนอแนะในการปรบปรงแกไขใหแบบสอบถามมความสมบรณ มากขน 3.2.6.6 น าแบบทดสอบไปทดลองใชกบกลมตวอยางเพอน ามาวเคราะหหาคณภาพของแบบสอบถาม โดยทกลมตวอยางททดลองใชจะตองมลกษณะทคลายคลงกบกลมตวอยางทตองการเกบรวบรวมขอมลจรง เพอตรวจสอบความเขาใจในค าชแจง ความชดเจนของค าถาม และค านวณหา ความเชอมนและอ านาจจ าแนกของแบบสอบถาม 3.2.6.7 น าผลการวเคราะหขอมลทไดรบ มาใชพจารณาปรบปรงแกไขแบบสอบถามใหมความถกตองสมบรณและมคณภาพทจะท าใหไดรบขอมลจากการใชแบบสอบถามทนาเชอถอ 3.2.6.8 จดพมพแบบสอบถามฉบบสมบรณ โดยตรวจสอบความถกตองของการจดพมพตามตนฉบบ ถกตองอกขระวธตามหลกไวยากรณ และมความชดเจนของตวอกษรทพมพ 3.2.7 การตรวจและแกไขขอค าถามเบองตน

ในการตรวจและแกไขขอค าถามเบองตน เปนการด าเนนการดวยตนเองของผเขยน/สราง ขอค าถาม หลงจากเขยน/สรางขอค าถามเสรจสนแลวทงขอค าถามไว 2-3 วน แลวจงน ามาตรวจสอบโดยอานขอค าถามอยางละเอยด แลวพจารณาตามแนวทางเบองตน ดงน (บญธรรม กจปรดาบรสทธ,2534 : 95-96)

3.2.7.1 เขาใจค าถาม ค าตอบนนหรอไมอยางไร เขาใจตรงกบทตองการวดหรอไม ถาอานไมเขาใจ หรอเขาใจไมตรงกบทตองการวดควรแกไข ปรบปรง

3.2.7.2 ค าตอบทก าหนดใหมค าถามทถกตองตามหลกวชาหรอไม และมเพยงค าตอบเดยวหรอหลายค าตอบ ค าตอบทดจะถกตองตามหลกวชา และมค าตอบทถกตองเพยงค าตอบเดยว

3.2.7.3 ค าตอบทก าหนดใหของค าถามนนครอบคลมค าตอบทเปนไปไดไวครบถวนแลวหรอไม ถายงไมครบถวนกตองหาค าตอบมาเพมเตม

3.2.7.4 ค าถามนจ าเปนหรอไม ถามไวจะใชประโยชนอะไรได ค าถามใดถาหาก ไมน าไปวเคราะห หรอไมเอาไวใชอธบายลกษณะของกลมตวอยาง หรออภปรายผลการวจยทได ควรจะตดทง

3.2.7.5 ค าถามนนครอบคลมเกนหนงประเดนหรอไม ถาเกนควรปรบปรงเปนใช หลาย ๆ ค าถามแทน แตถามความซ าซอนควรไดตดทง

3.2.7.6 ค าถามนนเมอใชแลวจะไดค าตอบทสอดคลองกบความเปนจรงหรอไม ถาไมแนใจใหเพมค าถามทใชตรวจสอบการใหขอมล

3.2.7.7 ภาษาทใชสอความหมายทกวางหรอแคบเกนไปหรอไม ควรแกไข ปรบปรงใหมความหมายทชดเจนและเฉพาะเจาะจง

3.2.7.8 มค าถามใดทจะสอความหมายใหผใหขอมลเกดความเขาใจทคลาดเคลอน ไมชดเจนควรมการแกไข ปรบปรง

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 235

3.2.7.9 ภาษาทมการใชค าแนะน า หรอค าทมอทธพลในการใหขอมลในทศทางทคาดหวงหรอไม ถามควรตดออกหรอหลกเลยงใชค าอนแทน

3.2.7.10 ค าตอบทตองการนน ควรใชค าถามทถามตรง ๆ หรอค าถามออมจะไดค าตอบทเปนจรงมากกวากน

3.2.7.11 ค าถามนนใชถามกลมตวอยางจะไดค าตอบทนาเชอถอไดเพยงไร หากเชอถอไมไดควรจะตดทง หรอเลอกใชค าถามอนทจะไดค าตอบทนาเชอถอมากกวา 3.2.8 แนวทางการสรางแบบสอบถามเพอขจดปจจยทมอทธพลตอการสงคนของแบบสอบถาม กอล, บอค และกอล(Gall Brog and Gall,1996:293) ไดน าเสนอแนวทางการสรางแบบสอบถามเพอขจดปจจยทมอทธพลตอการสงคนของแบบสอบถาม ดงน 3.2.8.1 เขยนค าชแจงในการตอบแบบสอบถามโดยใชภาษาทงาย สน และชดเจน 3.2.8.2 ก าหนดจ านวนขอค าถามใหนอยทสดทครอบคลมประเดนทตองการศกษา 3.2.8.3 จดท ารปแบบ/รปเลม/สสนแบบสอบถามใหนาสนใจในการตอบ 3.2.8.4 ก าหนดขอค าถามทใชภาษางาย ๆ สนกะทดรด และตอบงาย 3.2.8.5 หลกเลยงการใชศพททางวชาการ ภาษาทก ากวม และค าทจะกอใหเกด ความสบสนแกผใหขอมล 3.2.8.6 เรยงล าดบขอค าถามทงาย ๆ ไปไมซบซอน ไปสขอค าถามทซบซอน 3.2.8.7 หลกเลยงขอค าถามในลกษณะปฏเสธ หรอปฏเสธซอนปฏเสธ เพอปองกน การสบสนในการตความหมาย 3.2.8.8 หลกเลยงขอค าถามทมหลายแนวคดในขอเดยวกน 3.2.8.9 หลกเลยงการใชขอค าถามทมลกษณะชน าการใหขอมล 3.2.8.10. ขอค าถามทมจ านวนขอมาก ไมควรเรยงล าดบขอทมความส าคญไวตอนทายเนองจากจะไดรบความสนใจในการใหขอมลนอย 3.2.8.11 เรยงล าดบค าถามทว ๆ ไปกอนขอค าถามทเฉพาะเจาะจง 3.2.8.12 เมอก าหนดใหตอบขอค าถามในประเดนใหมควรท าเครองหมาย เพอไมใหเกดความสบสนระหวางประเดน 3.2.8.13 ระบเหตผลของการตอบแบบสอบถามหรอความส าคญในการใหขอมลของผใหขอมล 3.2.8.14 ยกตวอยางวธการใหขอมล เพอไมใหผใหขอมลเกดความสบสน และถาใน ขอค าถามใดมจดทตองการเนนควรท าสญลกษณใหชดเจน 3.2.8.15 ก าหนดชอ-นามสกล,ทอย,เบอรโทรศพท ของผเกบรวบรวมขอมลทายแบบสอบถามเพอใหงายและสะดวกในการตดตอ

หนาท 236 บทท 8 เครองมอ วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล 3.2.9 ลกษณะของการเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม

ในเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม มลกษณะการด าเนนการ ดงน(นภา ศรไพโรจน,2531:97) 3.2.9.1 การสงแบบสอบถามทางไปรษณยใหแกผใหขอมล หรอหนวยงานตนสงกดเพอเกบรวบรวมขอมลให เปนวธการทสะดวก ประหยดเวลาและคาใชจาย แตจะประสบปญหาเกยวกบ1)การไดรบขอมลกลบคนทคอนขางนอยท าใหผลการวจยไมมคณภาพและน าผลการวจยไปใชอางองสประชากรไมมประสทธภาพ 2) ใชไดกบผใหขอมลทอานออกเขยนไดเทานน และ 3)ผใหขอมลทไมเหนความส าคญอาจจะตอบแบบสอบถามดวยความไมตงใจ หรอใหผอนตอบแทนตนเอง 3.2.9.2 การน าแบบสอบถามไปสอบถามดวยตนเอง เปนการน าแบบสอบถามไปใหผใหขอมลตอบดวยตนเอง หรอตอบแบบเผชญหนาในลกษณะของการสมภาษณทผใหขอมลเพยง แตฟงค าถามจากผเกบขอมลแลวตอบค าถามเทานนเปนวธการทจะไดรบขอมลทสมบรณกวาวธแรกแตจะเสยคาใชจายมาก และใชเวลามาก สน พนธพนจ(2547:213)ไดน าเสนอการใชแบบสอบถามมกระบวนการใชแบบสอบถาม ดงแสดงในภาพท 8.4( สน พนธพนจ,2547:213)

ภาพท 8.4 กระบวนการใชแบบสอบถามเกบขอมล

จากภาพท 8.4 สามารถอธบายรายละเอยดของกระบวนการเกบขอมล ดงน 1) การประสานงาน เปนการตดตอระหวางผวจยกบผใหขอมล หนวยงานของผใหขอมล และผทเกยวของ เพอใหเกดความสะดวกในการจดเกบรวบรวมขอมลไดอยางงาย รวดเรวและ มประสทธภาพมากยงขน 2) การจดสงแบบสอบถาม เปนการจดสงแบบสอบถามไป-ตอบ-กลบถงผวจยทจะใช เวลาประมาณ 1 เดอน มแนวทางการปฏบต ดงน (1) ท าจดหมายน าสงแบบสอบถาม เพอระบรายละเอยดเกยวกบผวจย ปญหาการวจย วตถประสงค ความส าคญ การรกษาความลบของขอมล ก าหนดและวธการสงคน และขอบพระคณ ในความอนเคราะหตอบแบบสอบถาม รวมทงระบความส าคญของผใหขอมลในการตอบแบบสอบถามครงน

กระบวนการเกบขอมล

การประสานงาน

การตดตามแบบสอบถาม การจดสงแบบสอบถาม

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 237 (2) จดท าส าเนาจดหมายขออนญาตของผวจยจากหนวยงานตนสงกดของผใหขอมลแนบไปกบแบบสอบถามเพอแสดงวาผบรหารหนวยงานไดอนญาตแลวผใหขอมลจะไดใหความรวมมอในการใหขอมลมากยงขน (3) จดเตรยมซองจดหมายในการสงแบบสอบถามไปและซองเปลาทจาหนาซองตดแสตมปเรยบรอยส าหรบสงกลบคนทางไปรษณยทรวดเรวและประหยดคาใชจาย (4) จดท ารหสแบบสอบถาม หมายเลข หรอทะเบยนของแบบสอบถามเพอใหงาย และสะดวกในการตดตามแลวน าผลมาวเคราะหขอมล (5) จดสงแบบสอบถามไปใหกลมตวอยางหรอประชากรทก าหนดไวแลวใหเรวทสด โดยพจารณาวน-เวลาทเหมาะสม 3) การตดตามแบบสอบถาม จากการศกษาของงานวจยเกยวกบแบบสอบถามพบวา ถามการตดตามแบบสอบถามอยางใกลชดจะท าใหผลของการตอบแบบสอบถามไดรบคนเพมขน (Gall Brog and Gall,1996:303) โดยทบญธรรม จตอนนต (2540 : 92)ไดระบวาการใชจดหมาย ไปรษณยบตร หรอโทรศพท ในการตดตามจะไดขอมลกลบคนประมาณรอยละ 75 3.2.10 ขอด-ขอจ ากดของการใชแบบสอบถาม

ในการใชแบบสอบถามเพอเกบรวบรวมขอมลมขอดและขอจ ากด ดงแสดงในตารางท 8.2 (สน พนธพนจ,2547:218,บญธรรม กจปรดาบรสทธ,2534 : 95-96) ตารางท 8.2 เปรยบเทยบขอด-ขอจ ากดของการใชแบบสอบถาม

ขอด ขอจ ากด 1. ประหยดเวลา แรงงานและงบประมาณ 2. ศกษาจากกลมตวอยางทมขนาดใหญ มความครอบคลมประชากร 3. ออกแบบไดด งายและชดเจนใน การสรปผล 4. ปกปดความลบและค าตอบทมผลตอ ความรสกของผใหขอมลไดด 5. ไมเกดความล าเอยงจากการใชค าถาม 6. ผใหขอมลมอสระในการใหค าตอบ 7. ไมจ าเปนตองมการฝกอบรมผชวยวจย ในการเกบรวบรวมขอมล 8. ไดขอมลปฐมภมทเปนขอมลทมความส าคญ

1. อตราการไดรบคนนอย โดย เฉพาะกลมทมระดบการศกษาต า 2. ผใหขอมลไมเขาใจขอค าถาม 3. ควบคมสภาพแวดลอมในการตอบ ไมได 4. ขอมลทไดรบไมมนใจวาเปน ผใหขอมลทแทจรง 5. ผใหขอมลไมสามารถแกไขค าถาม หรอความเขาใจผดไมได 6. มแรงจงใจในการใหขอมลต า

หนาท 238 บทท 8 เครองมอ วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล 3.3 การสมภาษณ/แบบสมภาษณ 3.3.1 ความหมายของการสมภาษณ การสมภาษณเปนวธการเกบรวบรวมขอมลโดยใชการสนทนา ซกถามและโตตอบระหวางผเกบขอมลกบผใหขอมลแบบเผชญหนา ทผเกบขอมลมการสงเกตบคลกภาพ อากปกรยา ตลอดจนพฤตกรรมทางกาย และวาจาขณะทสมภาษณในการพจารณาประกอบการสรปขอมล (นงลกษณ วรชชย,2543 : 70) การสมภาษณ เปนการสนทนาอยางมจดมงหมายระหวางผสมภาษณ(Interviewer)กบผใหสมภาษณ(Interviewee)ทจะไดขอมลตามวตถประสงคการวจย และขอมลจาก สภาวะแวดลอมทไดจากการสงเกตในการน ามาใชเปนขอมลประกอบการพจารณาเพอสรปผลการวจย อาท กรยา การพด ลกษณะนสย เจตคต ปฏภาณไหวพรบในการใหค าตอบ ฯลฯ(นภา ศรไพโรจน, 2531:97)ทผวจยจะตองมการวางแผนและเตรยมการใหมความพรอม

สรปไดวาการสมภาษณ เปนวธการเกบรวบรวมขอมลโดยใชการสนทนาอยางม จดประสงคระหวางผสมภาษณ และผใหสมภาษณ เพอใหไดความรความจรงเกยวกบพฤตกรรมคณลกษณะทตองการ และในกรณทมขอสงสยหรอค าถามใดไมชดเจนกสามารถถามซ าหรอท า ความชดเจนไดทนท 3.3.2 ประเภทของการสมภาษณ 3.3.2.1 จ าแนกตามแบบสมภาษณ มดงน(นภา ศรไพโรจน,2531:97-98 ; Kerlinger,1986 :481) 1) การสมภาษณโดยใชแบบสมภาษณทมโครงสราง (Structured Interview) เปนการสมภาษณทใชแบบสมภาษณทสรางขนเพอใชเปนกรอบของค าถามใน การสมภาษณทเหมอนกนกบผใหสมภาษณแตละคน/กลม หรอเปนแบบใหเลอกตอบ เปนวธการ ทงายส าหรบการน าผลทไดมาวเคราะหขอมลและเหมาะสมกบผสมภาษณทยงไมมประสบการณ มากเพยงพอ แตจะตองระมดระวงการมตวเลอกทไมสอดคลองกบตวเลอกทก าหนดใหท าใหจ าเปนตองตอบตามตวเลอกทก าหนดให ดงนนอาจจ าเปนตองมการก าหนดตวเลอกแบบปลายเปด อาท อน ๆ ใหระบ............................................ เปนตน 2) การสมภาษณแบบใชแบบสมภาษณทไมมโครงสราง (Non-Structured interview) เปนการสมภาษณทใชเพยงประเดน/หวขอเปนแนวทางในการตงค าถามโดยทผสมภาษณสามารถเปลยนแปลงไดตามสถานการณ ท าใหไดขอมลทหลากหลาย และลกซงในการน ามาพจารณาประกอบการวเคราะหขอมล แตผสมภาษณจะตองเปนผทมประสบการณและความเชยวชาญมากทงในการเกบรวบรวมขอมลและการวเคราะหขอมล 3.3.2.2 จ าแนกตามระดบความยดหยน (Merriam,1998 :79) 1) การสมภาษณแบบมโครงสราง(Highly Structured) เปนการสมภาษณทใชแบบสมภาษณทก าหนดประเดนค าถามไวอยางชดเจนคลาย ๆ กบการใชแบบสอบถามเพยงแตเปนการซกถาม/สนทนาแทนการเขยนตอบ

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 239 2) การสมภาษณแบบกงโครงสราง(Semi-structured) เปน การสมภาษณทใชประเดนค าถามทมกรอบกวาง ๆ หรอเปนการใชค าถามปลายเปดในการซกถาม 3) การสมภาษณแบบไมมโครงสราง(Unstructured) เปนการสนทนาอยางเปนธรรมชาตตามสถานการณทเกดขนโดยใชวจารณญาณของผสมภาษณทจะตองเปน ผทมประสบการณสงในการสมภาษณ 3.3.2.3 จ าแนกตามจ านวนคนทใหสมภาษณ (ผองพรรณ ตรยมงคลกล, 2543 :172 ; Merriam,1998 :79 ; Van Dalen,1979 :159) 1) การสมภาษณเปนรายบคคล (Individual Interview) เปน การสมภาษณของผสมภาษณ 1 คนตอผใหสมภาษณ 1 คน ทเปนวธการสมภาษณโดยทว ๆ ไป ทมหลกการ ดงน (1) ผสมภาษณควรหลกเลยงการโตแยง โดยไมพยายามแสดงความคดเหน (2) ไมขดจงหวะผใหสมภาษณ เปนผฟงทด หาวธการเบยงเบนทเหมาะสมเพอน าไปสเปาหมาย (3) หลกเลยงการชกจงใหโดยใชค าพด ทาทาง (4) หลกเลยงค าถามซอน ค าถามน า หรอค าถามทระบเพยงใช-ไมใช ฯลฯ ซงการสมภาษณรายบคคล มขอด-ขอจ ากด ดงแสดงในตารางท 8.3(สงเคราะหจากผองพรรณ ตรยมงคลกล,2543 :172 ; Merriam,1998 :79 ; Van Dalen,1979 :159

ตารางท 8.3 ขอด-ขอจ ากดของการสมภาษณรายบคคล

ขอด ขอจ ากด 1. มความเปนสวนตว 2. ซกถามไดอยางลกซง และผใหสมภาษณมอสระในการตอบ 3. ยดหยนและเปลยนแปลงไดตามสถานการณ 4. ใชการสงเกตสภาพแวดลอม และพฤตกรรมของผใหสมภาษณทน ามาประกอบการวเคราะหขอมล 5. ใชไดกบบคคลโดยทว ๆ ไป 6. ไดขอเทจจรงบางอยางทซอนเรนจากการซกถาม

1. เสยคาใชจายและแรงงานจ านวนมาก 2. ตองใชผสมภาษณทมความช านาญจงจะไดขอมลทแทจรง 3. เกดความล าเอยงจากผสมภาษณ 4. เกดความขดแยงทางความคดระหวางผสมภาษณและผใหสมภาษณ 5. ความแตกตางทางเชอชาต ศาสนา หรออน ๆ ทอาจจะเปนอปสรรคใน การสมภาษณ

หนาท 240 บทท 8 เครองมอ วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล 2) การสมภาษณเปนกลมหรอการสนทนากลม (Forcus Group Interview) เปนการสมภาษณทประยกตมาจากการอภปรายกลมผสมผสานกบวธการสมภาษณทจะไดขอมลเชงปฏสมพนธของกลมบคคลดวย โดยมหลกการเบองตนในการด าเนนการ ดงน (นงพรรณ พรยานพงศ,2546:130-142) (1) จดมงหมายของการสนทนากลม มดงน (1.1) ใชในการก าหนดสมมตฐาน (1.2) ใชในการส ารวจความคดเหน เจตคตและคณลกษณะทสนใจ (1.3) ใชทดสอบแนวคดเกยวกบประเดน/ผลตภณฑใหม ๆ (1.4) ใชในการประเมนผลทางธรกจ (1.5) ใชในการก าหนดค าถามและทดลองใชแบบสอบถาม (1.6) ใชคนหาค าตอบทยงคลมเครอทไดจากเครองมอเกบขอมลอน ๆ (2) ขนาดของกลมในการสมภาษณประมาณ 6-12 คน เพอใหสมาชกกลมไดมโอกาสในการแสดงความคดเหนอยางทวถง (3) จ านวนกลม ควรค านงถงวตถประสงคของการใชขอมลวาตองการเปรยบเทยบหรอไม อาท ตองการเปรยบเทยบความคดเหนระหวางเพศ ควรใชแยกกลมเพอใหไดขอมลทชดเจนและลกซง (4) ผสมภาษณหรอผน าสนทนากลม มบทบาทในการชแจงวตถประสงคและกระตนใหสมาชกกลมสนทนาทกคนแสดงความคดเหนเทานนไมควรน าความคดของตนเอง หรอเชอมโยงความคดเหนของสมาชกกลมสนทนา (5) เวลาทใชในการสนทนากลมอยางตอเนอง ใชเวลาประมาณ 1- 2 ชวโมง ถาใชเวลานานกวานสมาชกอาจจะหมดความสนในในประเดนทตองการ (6) การบนทกขอมล ควรใชวธการจดบนทกขอมล ประกอบกบการบนทกเทป/วดทศนเพอน ามาเกบรายละเอยดของขอมล แตควรไดรบการอนญาตจาก สมาชกกลม (7) ผจดบนทกตองบนทกผงการนงสนทนา/จดบนทกขอมล(เพยงอยางเดยวเทานน)และเปนผถอดเทปดวยตนเองเพอใหเกดความเขาใจทสอดคลองกน ซงการสมภาษณเปนกลม มขอด-ขอจ ากด ดงแสดงในตารางท 8.4 (Issac and Michael,1982 :131)


ตารางท 8.4 ขอด-ขอจ ากดของการสมภาษณเปนกลม

ขอด ขอจ ากด 1. ประหยดคาใชจายและแรงงาน 2. ไดขอมลของสมาชกทแสดงพฤตกรรมกลม 3. รบทราบแบบแผนการมปฏสมพนธของกลม 4. เปนการระดมสมองทท าใหไดค าตอบทมคณภาพเนองจากมการชแจงในประเดนทไมชดเจน

1.ยงยากในการนดหมายผใหสมภาษณทจะมาพรอมกน 2. กลมมความคดเหนทสอดคลองกนโดยขาดเหตผล 3. จ ากดความคดของบคคลทม ความเกรงใจหรอเคารพในสถานภาพของบคคลในกลม 4. ผทมความออนแอทางความคดจะไดรบการครอบง าจากผทมความคด ทเขมแขง

3.3.3 หลกการสมภาษณทด ในการสมภาษณเพอใหไดขอมลตามทตองการอยางมประสทธภาพ มหลกการ

ในการปฏบต ดงน 3.3.3.1 ก าหนดจดมงหมายและขนตอนในการสมภาษณใหชดเจน วาใน การสมภาษณตองการขอมลอะไร ก าหนดค าถามอะไรกอน-หลง และการใชแบบสมภาษณทมโครงสรางจะท าใหไดขอมลทครบถวน สมบรณ และวเคราะหขอมลไดงายกวา 3.3.3.2 ผสมภาษณจะตองเตรยมตวและวสดอปกรณทจะตองใชใหพรอม กลาวคอ ผใหสมภาษณจะตองศกษาในประเดนทตองการสมภาษณใหชดเจน กวางขวางและลกซง และประวตสวนตวหรอลกษณะพเศษของผใหสมภาษณจะไดสรางบรรยากาศในการใหขอมล พรอมทงจดเตรยมวสดอปกรณ อาท เทปบนทกเสยง หรอกลองถายรปฯลฯ ใหพรอมและสามารถใชงานไดเมอตองการ 3.3.3.3 การจดเตรยมผใหสมภาษณทจะตองคดเลอกผทมและสามารถใหขอมลทตองการอยางแทจรง โดยการศกษาประวตเปนรายบคคลทงอดตและปจจบนวามความสมพนธกบขอมลทตองการมากหรอนอยเพยงใด มความล าเอยงทจะบดเบอนขอมลทใหหรอไม 3.3.4 กระบวนการเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณ

สน พนธพนจ(2547:220-222) ไดน าเสนอกระบวนการเกบรวบรวมขอมลโดย การสมภาษณ ทประกอบดวยการเตรยมสมภาษณ การสมภาษณ และการตดตามการสมภาษณ ดงแสดงในภาพท 8.5(สน พนธพนจ,2547:222)


ภาพท 8.5 กระบวนการเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณ 3.3.4.1 การเตรยมสมภาษณ เปนขนตอนในการวางแผน/ก าหนดวตถประสงควาจะสมภาษณ ใคร ทไหน เมอไร และอยางไรใหชดเจน และจดเตรยมวสดอปกรณ ผชวยวจย หรอยานพาหนะ ฯลฯ โดยมขนตอนการปฏบต ดงน 1) ก าหนดวตถประสงคและวางแผนการสมภาษณ โดยใหระบ วน-เวลา สถานทและผใหสมภาษณทชดเจน 2) ประสานงานกบผใหสมภาษณ หนวยงาน และผทเกยวของ 3) เตรยมเครองมอในการสมภาษณ อาท แบบสมภาษณ กลองถายรป เทปบนทกเสยง ปากกา/ดนสอ ฯลฯ 4) มการฝกอบรมผสมภาษณในกรณทมผสมภาษณหลายคนเพอใหความเขาใจในประเดนทตองการสอดคลองกน ดงน(นงพรรณ พรยานพงศ,2546 : 110) (1) อธบายใหทราบวตถประสงคและความจ าเปนทตองส ารวจขอมลวามอยางไรใหมความเขาใจอยางชดเจน (2) ใหผสมภาษณทกคนเขาใจในขอค าถามทถกตอง/สอดคลองกน โดยการชแจงขอค าถามตามแบบสอบถามทละประเดน พรอมการใชเทคนคในการถาม (3) ใหผสมภาษณรบทราบประเภทของขอมลในแตละขอทจะน ามาวเคราะหเพอใหเกบรวบรวมขอมลไดอยางถกตอง (4) ใหศกษาสภาพทองถน และลกษณะของสงคมทจะไปสมภาษณ เพอเปนการเตรยมตว (5) พยามยามปรบตวใหเขากบคณะ มความอดทน เสยสละ (6) รกษาระเบยบวนยของหมคณะ รกษาเวลา/มารยาท หรอการใชภาษาทถกตองและเหมาะสม กบผใหสมภาษณ (7) การบรหารจดการในการสมภาษณ อาท การแบงกลม การเลอกหวหนากลม เวลานดหมาย การรบ-สง ฯลฯ


กระบวนการเกบขอมล

การเตรยมสมภาษณ

การตดตามการสมภาษณ การสมภาษณ

5) ประชมผสมภาษณ เพอรบทราบแผนปฏบตการและแนวทาง การเกบขอมล คาใชจาย และก าหนดนดหมายทชดเจน พรอมทจะสมภาษณ 3.3.4.2 การสมภาษณ ในการสมภาษณผสมภาษณควรไปใหทนเวลาก าหนดการทไดนดหมายกบผใหสมภาษณ โดยมการแตงกายใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมในทองถน พรอมดวยวสดอปกรณทจดเตรยมไว มขนตอนการปฏบต ดงน 1) แนะน าตนเอง พรอมกบชแจงวตถประสงค/ความส าคญ ขอบเขตและประโยชนของการใหขอมล และสนทนาเรองทว ๆ ไปเพอเปนการสรางความคนเคย 2) ใชค าถามทชดเจนโดยใชภาษาพดหรอภาษาทองถนทสภาพ ทละค าถาม และใหค าอธบายกรณทผใหสมภาษณไมเขาใจ 3) ใชการสงเกตพฤตกรรมระหวางการใหขอมลวาผใหสมภาษณใหขอมลทเปนจรงหรอไม ถาพบวาไมแนใจใหปรบเปลยนประเดนค าถามใหมเพอใหไดขอมล ทแทจรง 4) ไมควรซกถามขอมลทสามารถเกบรวบรวมไดโดยใชการสงเกต อาท เพศ บานเลขท ลกษณะของบาน เปนตน 5) ไมควรใชเวลาเกนไปในการสมภาษณและควรหยดพก เมอพจารณาสงเกตเหนผใหสมภาษณไมคอยใหค าตอบ และผสมภาษณจะไมแสดงอาการเบอหนายในการซกถาม 6) พยายามใหผใหสมภาษณใหขอมลมาก ๆ โดยผสมภาษณเปนผฟงทด แตมวธการกระตนใหผใหสมภาษณพด/แสดงความคดเหนในประเดนขอมลทตองการ 7) ไมแสดงอาการเบอหนายในขณะฟงค าใหสมภาษณทอาจจะเกยวของหรอไมเกยวของกบประเดนทตองการ 8) จดบนทกขอมลตามทไดรบตามความเปนจรงโดยไมตองแปลความหรอขยายความเพราะมฉะนนจะท าใหเกดความคลาดเคลอน 9) ถาการสมภาษณจ าเปนจะตองถายรปหรอบนทกเสยงควรจะตอง ขออนญาตและไดรบการอนญาตจากผใหสมภาษณกอน 10) เมอจะสนสดการสมภาษณผสมภาษณควรแจงขอมล/ผลการสมภาษณใหแกผใหสมภาษณไดรบทราบเพอเพมเตมหรอแกไขขอมล/ประเดนในการสมภาษณทยง ไมชดเจน

11) การปดการสมภาษณ เปนการด าเนนการน (1) กลาวขอบคณผใหสมภาษณทใหความอนเคราะหใหขอมล กอใหผใหสมภาษณเกดเจตคตทดในการใหสมภาษณแกผอนตอไปในอนาคต หรอใหความรวมมอในโอกาสทตองการไดรบขอมลเพมเตม (2) ทบทวนความถกตองและความเชอถอไดของขอมลทไดรบ โดยการแจงขอมลใหผใหสมภาษณไดรบทราบเพอความชดเจน หรอแกไขปรบปรงขอมลใหถกตองมากขน

หนาท 244 บทท 8 เครองมอ วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล 3.3.4.3 การตดตามการสมภาษณ ผวจยจะตองมการตดตามการสมภาษณของผสมภาษณอยางใกลชดวาไดด าเนนการตามแผนปฏบตการหรอไม และไดจ านวนผใหสมภาษณครบตามจ านวนทตองการหรอไม(รอยละ 85-90) ถาไมครบตามจ านวนจะตองมาด าเนนการตามขนตอนใหมเพอใหไดขอมลจากผสมภาษณทเพยงพอตามวตถประสงคของการวจย 3.3.5 การจดบนทกในการสมภาษณ

ในการจดบนทกขอมลในการสมภาษณ ผสมภาษณจะตองด าเนนการดงน (นภา ศรไพโรจน,2531:100) 3.3.5.1 จดบนทกขอมลทนทหลงจากเสรจสนการสมภาษณเพอปองกน การลมสาระส าคญของขอมลระหวางการสมภาษณ 3.3.5.2 จดบนทกขอมลเฉพาะเนอหาสาระทส าคญเทานน โดยไมตองแสดงความคดเหนผสมภาษณประกอบ เพราะอาจจะท าใหขอมลมอคต 3.3.5.3 อยาเวนขอค าถามใหวางในแบบฟอรมการสมภาษณโดยไมมการจดบนทก ถาไมมค าตอบควรบนทกสาเหตวาเพราะเหตใด 3.3.5.4 บนทกผลโดยใชภาษาของผใหสมภาษณ แตถายาวมากควรบนทกเนอหาสาระทตองการ และใชภาษาทชดเจน ไมคลมเครอ

3.3.5.5 ขอความทบนทก จะประกอบดวย 1) ชอ-นามสกล และทอย 2) วน-เดอน-ป ทสมภาษณ 3) ผลการสมภาษณ/ขอสงเกตขณะสมภาษณ หรอขอเสนอแนะของผใหสมภาษณ 4) สรปผลการสมภาษณ 3.3.6 ลกษณะของผสมภาษณทด ในการสมภาษณใด ๆ ผสมภาษณ เปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลทควรจะมลกษณะ ดงน(นภา ศรไพโรจน,2531:101) 3.3.6.1 มมนษยสมพนธทด เปนผทมอธยาศยด ยมแยมแจมใสในระหวาง การสนทนา และสามารถท างานรวมกบผอนไดเปนอยางด มประสทธภาพ 3.3.6.2 มบคลกลกษณะทด เปนผทมกรยาสภาพ เรยบรอย วางตวไดเหมาะสมกบกาลเทศะ การพดจาทไพเราะ ออนหวาน ฯลฯ จะท าใหไดรบขอมลทมประสทธภาพจาก ผใหสมภาษณดวยความเตมใจและพงพอใจ 3.3.6.3 มความวองไวในการรบร/ไหวพรบด เปนผทมประสาทในการรบรทด รวดเรว และสามารถแกไขปญหาทเกดขนเฉพาะหนาไดอยางมประสทธภาพ 3.3.6.4 มความอดทน เปนผทอดทนตอความยากล าบากในการเดนทางไปสมภาษณ การรอคอยผใหสมภาษณ และการซกถามเพอใหไดรบขอมลในระหวางการสมภาษณ โดยไมแสดงกรยาอาการทเบอหนาย


3.3.6.5 มความซอสตย เปนผทมความซอสตยตอตนเองในการจดบนทกขอมลตามความเปนจรง และตอผอนในการแจงผลการสมภาษณใหผใหสมภาษณไดรบทราบและปรบปรงแกไข 3.3.6.6 มความยตธรรม เปนผทมความยตธรรมในการปฏบตตนตอผใหสมภาษณทกคนอยางเทาเทยมกน และไมมอคตตอขอมลทไมสอดคลองกบความคดเหนของตนเอง 3.3.6.7 มความละเอยดรอบคอบ เปนผทสามารถเกบรวบรวมขอมลจาก การสมภาษณไดอยางครบถวนตามประเดนส าคญทก าหนด ทงจากการซกถามและการสงเกตสภาวะแวดลอมในระหวางการสมภาษณเพอน าขอมลมาประกอบการพจารณาสรปผล 3.3.6.8 มความรความเขาใจในแบบสมภาษณ เปนผทมความเขาใจในประเดนทก าหนดในแบบสมภาษณอยางชดเจน และสามารถใชแบบสมภาษณในการสมภาษณได อยางคลองแคลว 3.3.6.9 มความสนใจในการสมภาษณ เปนผทใหความสนใจในประเดน ทจะสมภาษณ/ขอค าถามท าใหสามารถซกถามผใหสมภาษณเพอใหไดรบขอมลตามวตถประสงค 3.3.7 ลกษณะของการใชค าถามในการสมภาษณ

ในการใชค าถามในการสมภาษณไดจ าแนกลกษณะการใชค าถามตามชวงเวลา การสมภาษณ ดงน(โยธน แสวงด,2541 :143) 3.3.7.1 ค าถามสรางความคนเคย เปนค าถามทก าหนดขนในชวงเรมตนของการสมภาษณเพอสรางความคนเคย/บรรยากาศทเปนกนเองระหวางผสมภาษณกบผใหสมภาษณ โดยทผสมภาษณแนะน าตนเอง/ทมงานแลวใหผใหสมภาษณไดแนะน าตนเอง และน าสนทนา ในเรองทว ๆ ไป

3.3.7.2 ค าถามหลกทเฉพาะเจาะจง เปนค าถามทก าหนดขนใชในระหวาง การสมภาษณทเกยวกบประเดนหลกทตองการค าตอบอยางแทจรง ทผสมภาษณจะตองม ความเขาใจอยางชดเจนลกซง ทจะสามารถน ามาใชเปนประเดนในการสนทนาไดอยางตอเนอง และเปนไปตามธรรมชาตใหมากทสด 3.3.7.3 ค าถามสรางผอนคลาย/เพมเตม เปนค าถามทก าหนดขนเมอผสมภาษณพจารณาวาไดรบขอมลจากการสมภาษณเพยงพอแลว ทอาจจะเปนการสรปขอมลทไดรบเพอใหผใหสมภาษณไดทบทวนค าตอบทใหขอมลดวยตนเอง หรอการกลาวเพอแสดงการขอบคณ/ มอบของทระลก และการเปดโอกาสใหในภายหลงในกรณตองการไดรบขอมลเพมเตม ดงแสดงลกษณะของค าถามทใชในการสมภาษณในภาพท 8.6(โยธน แสวงด,2541: 143)


ภาพท 8.6 ลกษณะของค าถามทใชในการสมภาษณ เทยนฉาย กระนนท(2544 : 103) ไดเสนอวธการซกถามในการสมภาษณ มดงน 1) การซกถามเพอใหไดประเดนทสมบรณมากยงขน อาท มขอมลทตองการจะเพมเตมอกไหมครบ ฯลฯ 2) การซกถามเพอใหไดประเดนทชดเจนเพมขน อาท กรณาอธบายเพมเตม หรอยกตวอยางประกอบดวย ฯลฯ 3) การซกถามเพอใหไดประเดนทมรายละเอยดทตอเนอง ลกซง อาท รบทราบขอมลมาจากไหน มความคดเหนอยางไรตอประเดนน ฯลฯ 4) การซกถามทมการก าหนดขอสมมตทเปนเงอนไข อาท สมมตใหทานมโอกาสเลอกทานจะเลอกเปน..........ฯลฯ

5) การซกถามเพอใหไดปฏกรยาโตตอบของผใหสมภาษณทจะมตอสถานการณ ทก าหนดขน หรอใหไดขอมลทซอนเรนในความคดนน ๆ อาท...........คณเหนดวยหรอไม อยางไร

ลวน สายยศ และองคณา สายยศ(2538:135)ไดน าเสนอวาในการสมภาษณเพอใหไดรบขอมลตามวตถประสงค ผสมภาษณควรใชค าถามทมลกษณะดงน 1) การสมภาษณตองใชเทคนคค าถามทยวยใหผใหสมภาษณตองการตอบค าถามดวยความเตมใจ 2) การใชค าถามทตรงประเดน ชดเจนไมก ากวมเพอใหผใหสมภาษณใหค าตอบ ทตรงประเดน 3) การใชค าถามทมความเชอมนสง หมายถง การใชค าถามเดมจะไดค าตอบทเหมอนเดม 4) ค าถามทใชในการสมภาษณควรจะไดค าตอบทสามารถน าไปใชอางองใน กรณทคลายคลงกนไดเปนอยางด

ค าถามหลก ค าถามเฉพาะเจาะจง

ค าถามสรางความคนเคย ค าถามสรางผอนคลาย ค าถามเพมเตม

เรมตนการสมภาษณ สนสดการสมภาษณ ระหวางการสมภาษณ

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 247 3.3.8 วธวเคราะหและสรปผลจากการสมภาษณ หลงจากเกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณ จะมการน าขอมลมาวเคราะหและสรปผล ดงน(ผองพรรณ ตรยมงคลกล,2543 :177) 3.3.8.1 ตรวจสอบขอมลเบองตน วานาเชอถอเพยงใด มหลกฐานใดใน การพจารณาประกอบ ดงน

1) ใชเทคนคการวเคราะหเนอหา(Content Analysis) 2) พจารณาความเชอมโยงระหวางขอมล 3.3.8.2 ลดทอนขอมลจากรายละเอยดไปสภาพรวมทแสดงแบบแผนของความคดหรอพฤตกรรม 3.3.8.3 ในกรณการสมภาษณกลม ขอมลทสรปจะตองเปนภาพรวมของกลม ทสะทอนอทธพลของปฏสมพนธทเกดขนภายในกลมดวย 3.3.8.4 การน าเสนอขอมล ทงในการสมภาษณรายบคคลหรอรายกลม จะใชวธการบรรยาย ทเสรมดวยค าพดของใหผสมภาษณบางตอนทเนนความหมายใหเกดความชดเจนมากยงขน 3.3.9 ขอดและขอจ ากดของการสมภาษณ มดงน ในการใชสมภาษณเพอเกบรวบรวมขอมลมขอดและขอจ ากด ดงน (นภา ศรไพโรจน,2531 : 101-102 ; นงพรรณ พรยานพงศ, 2546 : 127-128) 3.3.9.1 ขอดของการสมภาษณ มดงน 1) แกปญหาการไดรบแบบสอบถามสงกลบคนมาคอนขางนอย 2) สามารถใหค าชแจงเพมเตมในขอค าถามทผใหขอมลเกด ความสงสยใหมความชดเจนมากขน และซกถามขอมลเพมเตมเมอพจารณาวายงไดรบขอมล ไมครบถวน 3) น าไปใชไดกบผใหสมภาษณอยางหลากหลายลกษณะ และ มความเหมาะสมทจะน าไปใชกบบคคลทอานและเขยนหนงสอไมได 4) ใชการสงเกตในระหวางการสมภาษณทงบคลกภาพ แววตา กรยาทาทางของผใหสมภาษณ และสภาวะแวดลอมทจะน ามาประกอบการพจารณาสรปผลขอมล 5) ผใหสมภาษณมความพยายามทจะใหขอมล เนองจากเปนการใหขอมลแบบเผชญหนา 3.3.9.2 ขอจ ากดของการสมภาษณ มดงน 1) ตองใชเวลา แรงงาน และงบประมาณจ านวนมาก โดยเฉพาะผใหสมภาษณทอยหางไกลกน 2) ผใหสมภาษณ อาจจะเกดความละอายในการใหขอมล บางลกษณะทตองการความเปนสวนตว 3) ผสมภาษณจะตองเปนบคคลทมมนษยสมพนธทด จงจะท าใหไดรบความรวมมอในการใหขอมลทถกตอง ชดเจน และครบถวน

หนาท 248 บทท 8 เครองมอ วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล 4) กรณใชแบบสมภาษณแบบไมมโครงสรางท าใหขอมลทน ามาวเคราะหคอนขางยงยากโดยเฉพาะกรณทมผสมภาษณหลายคน 5) ขจดอคตของผสมภาษณทมตอผใหสมภาษณไดยากในกรณ รจกกนเปนสวนตว 6) ภาษาของผสมภาษณและผใหสมภาษณในการสอความหมาย ทไมสอดคลองกนกอใหเกดความเขาใจทคลาดเคลอน 3.3.10 การหาประสทธภาพของการสมภาษณ 3.3.10.1 ความเทยงตรงของการสมภาษณ พจารณาไดจากเนอหา สาระในขอค าถามทก าหนดทสอดคลองกบวตถประสงค/ประเดนของการสมภาษณ และจะตองไดรบ มาอยางครบถวน สมบรณ โดยใหผเชยวชาญเปนผพจารณาตรวจสอบ 3.3.10.2 ความเชอมนจะตรวจสอบไดจากการหาความสอดคลองของ การตอบจากการสมภาษณมดงน(วเชยร เกตสงห,2530 :122-124)

1) การสมภาษณซ า เปนการสมภาษณซ าโดยใหผสมภาษณ คนเดยวไปสมภาษณผใหสมภาษณคนเดยวแลวน าผลมาหาคาสหสมพนธ หรอคารอยละของ ความคงทในการตอบ ถาพบวามคาสหสมพนธหรอคารอยละของความคงทในการตอบสง แสดงวาการสมภาษณมความเชอมนสง 2) การสมภาษณโดยใชผสมภาษณหลายคน เปน การสมภาษณโดยใชผสมภาษณหลายคนเกบขอมลโดยใชขอมลชดเดยวกน แลวน าขอมลมาหา ความสอดคลองระหวางขอมลทได โดยใชวธการของแคลดอล(Kendall) หรอวธการวเคราะห ความแปรปรวนของฮอยส 3.4 การสงเกต 3.4.1 ความหมายของการสงเกต การสงเกต(Observation) เปนการใชประสาทสมผสทงหา(ตา ห จมก ลนและรางกาย) ในการสงเกตหรอศกษาพฤตกรรมและปรากฏการณตาง ๆ ทเกดขน ทไดรบการกระตนหรอไมกระตนกได เพอหาขอสรปหรอขอเทจจรงทตองการทราบ(บญธรรม กจปรดาบรสทธ, 2534 : 39) การสงเกต เปนวธการเกบรวบรวมขอมล ทเปนการกระท า กรยาอาการ หรอพฤตกรรมทสามารถใชประสาทสมผสและเครองมอชวยในการรบรและจดบนทกเปนขอมลได (นงลกษณ วรชชย,2543 : 69) การสงเกต เปนการเฝาดสงทเกดขน/ปรากฏการณอยางเอาใจใสและก าหนดไวอยางมระเบยบวธเพอวเคราะหหรอหาความสมพนธของสงทเกดขนกบสงอน ๆ(นงพรรณ พรยานพงศ, 2546 : 80)

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 249 การสงเกตเปนการเกบรวบรวมขอมลทเกยวกบปรากฏการณหรอพฤตกรรมทใชประสาทสมผสของผสงเกต ซงการสงเกตจะตองกระท าโดยทผถกสงเกตไมรตวจงจะท าใหไดรบขอมลทเปนจรง และความส าเรจของการสงเกตขนอยกบประสาทสมผสของผสงเกต ทจะตองใชประสาทสมผสทงหา การตความพฤตกรรม การบนทกขอมลอยางรวดเรว ละเอยด และจะตองไมมอคตตอ การสรปขอมลทไดรบขอมล(กฤตยา วงศกอม,2545:110) การสงเกต หมายถง การเฝาดอยางเอาใจใส การพจารณาและก าหนดไวอยางมระเบยบวธ การเฝาดและก าหนดอยางแมนย าในสงทเกดขนเพอหาความสมพนธหรอความสมพนธ เชงสาเหตทเกดขน(อาธง สทธาศาสน,2527 : 152 ) 3.4.2 ระบบการสงเกต

แอนเดอรสนและเบรน(Anderson and Burn,1989 : 135) ไดน าเสนอระบบ การสงเกตทประกอบดวยบทบาทของผสงเกตและสงทสงเกต ดงแสดงในภาพท 8.7(Anderson and Burn,1989 : 135)

ภาพท 8.7 บทบาทของผสงเกตและสงทจะสงเกต

จากภาพท 8.7 สามารถอธบายรายละเอยดเกยวกบบทบาทของผสงเกต จ าแนกเปน 2 ลกษณะ ดงน 1) ผสงเกตทเปนผบนทกอยางเดยว จะตองเปนผทมประสาทสมผสทดในการเกบรายละเอยดของขอมลแลวจดบนทกโดยไมตองตความหมาย เพอปองกนความมอคต 2) ผสงเกตทเปนผบนทกและตความ จะตองเปนผทมประสบการณสงและใช เทคนคการสงเกตทเนนภาพรวมของปรากฏการณ(Holistic View)ในระหวางการสงเกต ทเปรยบเสมอนการวเคราะหขอมลเบองตน

ผสงเกต บนทกอยางเดยว

ผสงเกต บนทกและตความ

สงทสงเกต ระบไวลวงหนา

สงสงเกตขนกบ ผสงเกต

การสงเกต แบบไมมโครงสราง

การสงเกต แบบมโครงสราง


3.4.3 ประเภทของการสงเกต จ าแนกได ดงน 3.4.3.1 จ าแนกตามโครงสรางของเครองมอทใช 1) การสงเกตแบบมโครงสราง (Structured Observation) เปนการสงเกตทมรายละเอยดพฤตกรรมหรอปรากฏการณทไดระบไวลวงหนา เปนการสงเกตทมระบบชดเจน โดยจะใชเครองมอทไดสรางไวอยางเปนมาตรฐานใหผสงเกตไดใชเปนคมอการสงเกต และจดบนทก โดยมหลกการเบองตนและขอดและขอจ ากดในการใช ดงน

(1) หลกการเบองตนของการสงเกตแบบมโครงสราง มดงน(Wilkinson, 1995 : 218-221)

- เลอกพฤตกรรมทจะสงเกตและผทไดรบการสงเกต ใหมความชดเจนวาจะสงเกตพฤตกรรมอะไร ของใคร

- ก าหนดความหมายของพฤตกรรมทจะสงเกตไว อยางชดเจน

- เลอกสถานการณ/เวลาทจะสงเกต - เลอกและสรางเครองมอในการสงเกต -ในกรณทมผสงเกตหลายทาน ควรไดมการชแจง

พฤตกรรมทตองการสงเกตใหมความสอดคลองกน (2) ขอด-ขอจ ากดของการสงเกตแบบมโครงสราง (Anderson

and Burn,1989 : 141-142) ดงแสดงในตารางท 8.5

ขอดของการสงเกตแบบมโครงสราง ขอจ ากดของการสงเกตแบบมโครงสราง

1. เปนวธการทมความเขาใจรวมกนและสอสารระหวางกนไดอยางชดเจนวาประเดนทจะสงเกต คออะไร สงเกตแลวจะไดขอมลอยางไร และจะน าไปตความอยางไร 2. มความคงทในขอมลทไดจากการสงเกตทก าหนดประเดนไวอยางชดเจน ดงนนผสงเกต หรอผชวยสงเกตทไดรบการชแจงจะสามารถเกบรวบรวมขอมลไดในลกษณะเดยว 3. ขอมลทไดสวนมากจะเปนขอมลเชงปรมาณ หรอประเดนทชดเจน ทเออตอการวเคราะหขอมลทจะสามารถด าเนนการไดอยางสะดวก และรวดเรว

1. มรายละเอยดของประเดนทตองท าความเขาใจ และตองจดบนทกขอมลทกประเดนท าใหนาเบอหนายเมอจะตองด าเนนการสงเกตหลาย ๆ ครง 2. ไมมโอกาสทจะสงเกตสภาวะแวดลอมทจะน ามาประกอบการวเคราะหขอมล ท าใหขอมลทไดอาจจะเปนขอมลเบองตนทเปนเพยงตวเลขทระบไวแตไมมความหมายทลกซง และครอบคลม

ตารางท 8.5 ขอดและขอจ ากดของการสงเกตแบบมโครงสราง

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 251 2) การสงเกตแบบไมมโครงสราง(Unstructured Observation)เปนการสงเกตทไมไดระบรายละเอยด เปนวธทใหผสงเกตไดใชวจารณญาณใน การเลอกประเดนทจะสงเกตและจดบนทก โดยสวนมากผใชวธการนจะเปนผทมประสบการณสง สามารถรบรและเขาถงปรากฏการณไดงาย และมความไวเชงทฤษฏ(Theoretical Sensitivity) 3.4.3.2 จ าแนกตามพฤตกรรมหรอบทบาทของผสงเกต(Merriam,1998 : 100-101) 1) การสงเกตแบบมสวนรวม(Participant Observation) เปน การสงเกตทผสงเกตเปนสวนหนง(Complete Participant)หรอทมสวนรวม(Participant as Observer)ของปรากฏการณทศกษาซงสมาชกอาจจะทราบหรอไมทราบบทบาทของผสงเกต เปนวธการศกษาทมความเปนธรรมชาต ท าใหสามารถเขาถงความหมายแฝงเรนของพฤตกรรมทแสดงออกไดอยางลกซงมากขน จ าแนกเปน ดงน 2) การเขาไปรวมโดยสมบรณ (Complete Participant)ผสงเกตจะเปนสมาชกคนหนงของกลมทท าการสงเกต โดยทผถกสงเกตจะไมรตววาก าลงถกสงเกตพฤตกรรมผสงเกตจะตองปกปดบทบาททแทจรงของตนเองและตองเปนผทมความสามารถสงทไดรบการฝกฝนมาเปนอยางด 3) การเขารวมโดยไมสมบรณ(Incomplete Participant) ผสงเกตจะเขารวมและมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ของกลมทท าการสงเกตตามทสมควรเพอสรางความคนเคยแลวสงเกตพฤตกรรมหรอปรากฏการณทเกดขน และผถกสงเกตจะรตววาก าลง ไดรบการสงเกต 4) การสงเกตแบบไมมสวนรวม(Non-Participant Observation) เปนการสงเกตทผสงเกตเปนเพยงผสงเกตทอาจจะซอนเรนหรอเปดเผยอยภายนอกเพอสงเกตพฤตกรรมทเกดขนโดยทผถกสงเกตจะรตวหรอไมรตว 3.4.3.3 จ าแนกตามบทบาทของวธการ(ปารชาต สถาปตานนท. 2546 : 145) 1) การสงเกตโดยตรง(Direct Observation) เปนการสงเกตในสถานการณทเกดขนจรงหรอสภาพแวดลอมจรง 2) การสงเกตโดยออม (Indirect Observation) เปนการสงเกต จากขอมล เทป ภาพถาย หรอสอมวลชน 3) การสงเกตจากสถานการณจ าลอง เปนการสงเกตโดย การก าหนดสถานการณจ าลองแลวใหบคคลทตองการสงเกตไดอยในสถานการณนน ๆ เพอแสดงพฤตกรรม


3.4.4 หลกการในการสงเกต ในการสงเกต มหลกการทควรปฏบตดงน(กฤตยา วงศกอม,2545 : 111; นงลกษณ วรชชย,2543 : 69; บญธรรม กจปรดาบรสทธ,2534 : 41-42)

3.4.4.1 ก าหนดจดมงหมายการสงเกตทชดเจน เฉพาะเจาะจง ทงพฤตกรรมทสงเกตและผทไดรบการสงเกต

3.4.4.2 ก าหนดความหมายของพฤตกรรมหรอคณลกษณะทสงเกตให ชดเจนวาคออะไร เปนอยางไร ขอบเขตการสงเกต เชงปรมาณหรอเชงคณภาพ โดยอาจจะก าหนดเปนรายการของพฤตกรรมทตองการสงเกตไวลวงหนา

3.4.4.3 การสงเกตจะตองวางแผนด าเนนการอยางเปนระบบ อาท ใชการสงเกตพฤตกรรมหรอคณลกษณะนน ๆในชวงเวลาใด นานเทาไร(ทแตกตางกน)

3.4.4.4 การสงเกตทดจะตองมการบนทกผลการสงเกตตามสภาพจรง ทเปนระบบ ชดเจนและรวดเรวทอาจจะเปนแบบตรวจสอบรายการ หรอมาตราสวนประมาณคา หรอแบบจดบนทกขอมลทเปนค าถามปลายเปดทควรมการชแจงใหเปนแนวทางเดยวกนในกรณ ทมผสงเกตหลายคน และไมตองตความเนองจากจะกอใหเกดความคลาดเคลอนเนองจากเกด ความกงวลกบการตความ

3.4.4.5 ควรมการสงเกตในพฤตกรรมหรอคณลกษณะหนง ๆ หลาย ๆ ครงเพอใหไดรบขอมลทมความเชอมน และหลาย ๆ สถานการณเพอใหไดรบขอมลทมความเทยงตรง 3.4.4.6 ผสงเกตจะตองมศกษาและคนควาใหมความรอบร ชดเจนในพฤตกรรมหรอปรากฏการณทสงเกตใหมากทสด ฝกทกษะการสงเกต รวมทงมประสาทในการรบรทสมบรณและสขภาพการทสมบรณ แขงแรง 3.4.5 กระบวนการเกบขอมลโดยการสงเกต ในการสงเกตปรากฏการณหรอพฤตกรรมใด ๆ ทเกดขนผสงเกตจะกระบวนการ ทจ าแนกเปนขนตอนในการสงเกต ดงแสดงในภาพท 8.8


ภาพท 8.8 กระบวนการเกบขอมลโดยการสงเกต

จากภาพท 8.8 สามารถอธบายรายละเอยดของขนตอนในกระบวนการสงเกต ดงน 3.4.5.1 ขนการเตรยมการ เปนการเตรยมการกอนทจะด าเนนการสงเกตทจะมขนตอนในการด าเนนการดงน 1) ก าหนดประชากรและกลมตวอยางทจะสงเกตตามวตถประสงคของการวจย 2) จดเตรยมแบบสงเกต และวสดอปกรณในการสงเกต อาท กลองถายรป เทปบนทกเสยง เปนตน 3) ประสานงานกบบคคล ชมชน หรอหนวยงานในพนท เพอขออนญาตเขาสงเกต 4) จดฝกอบรมผสงเกตในการใชแบบสงเกตการจดบนทก และทกษะการอยรวมกบชมชน 5) จดเตรยมคาใชจาย และยานพาหนะ และอน ๆ 3.4.5.2 ขนการด าเนนการ มขนตอนในการด าเนนการ ดงน 1) พดคย หรอแนะน าตนเองเพอสรางความสมพนธทดกบผไดรบ การสงเกตใหเกดความเขาใจ ไววางใจ และความคนเคย 2) สงเกตสภาพแวดลอมทวไป และขอมลของกลมตวอยาง ทางกายภาพในภาพรวมทสามารถสงเกตได อาท เพศ วย ความเปนอย และบทบาทของบคคล เปนตน

กระบวนการการสงเกต การด าเนนการ

การสนสด

การเตรยมการ

การบนทกขอมล


3) เมอเกดความคนเคยกบกลมตวอยางแลวจงด าเนนการสงเกต แบบเจาะลกกบขอมลทเฉพาะเจาะจงจากแบบสงเกตทจดเตรยมไว โดยการใชค าถาม และภาษาทองถนทแสดงความเปนกนเอง 3.4.5.3 ขนการจดบนทกขอมล เปนการบนทกขอมลทเปนขอเทจจรงทไดจากการสงเกตอยางรวดเรว และทนททพบขอมลเพอปองกนการลมขอมล หรอถาไมมโอกาสในขณะนนใหจดบนทกทนทหลงจากสนสดการด าเนนการสงเกต 3.4.5.4 ขนการสนสดการสงเกต เปนขนตอนหลงจากไดพจารณา ความเพยงพอของขอมลทตองการตามวตถประสงคของการสงเกตแลวใหแสดงการขอบคณ ในความอนเคราะหและความรวมมอ หรอมอบของทระลก เปนการสนสดกระบวนการสงเกต 3.4.6 กรอบในการสงเกต

ในการสงเกตใด ๆ เพอใหการสงเกตมระบบ ชดเจนมากขน ไดก าหนดกรอบ ในการสงเกต ดงน(นงพรรณ พรยานพงศ,2546 : 85-87) 3.4.6.1 การกระท า(Act) เปนการกระท าหรอพฤตกรรมทเกดขนทว ๆ ไป ในสถานการณปกต 3.4.6.2 กจกรรม(Activities) เปนการกระท าหรอพฤตกรรมทมขนกอนและตอเนองทแสดงสถานภาพ บทบาทและหนาทของสมาชกในกลมทท าการสงเกต 3.4.6.3 ความหมาย(Meaning) เปนการปฏบตหนาทของบคคลทแสดง ความเขาใจสภาพสงคม วฒนธรรม และคานยม 3.4.6.4 ความสมพนธ(Relationship) เปนปฏสมพนธระหวางบคคล ในกลมทสงเกตทจะน ามาวเคราะหความสมพนธระหวางบคคล 3.4.6.5 การมสวนรวมในกจกรรม(Participant) เปนความรวมมอของสมาชกในกจกรรมทแสดงความสมพนธทดและความขดแยงไดชดเจนมากขนในการสงเกต 3.4.6.6 สภาพสงคม(Setting) เปนภาพรวมทเกบรวบรวมขอมลและประเมนจากสภาพสงคมของกลม สถานท ความสมพนธระหวางบคคลฯลฯ 3.4.7 เทคนคในการสงเกต นงพรรณ พรยานพงษ(2546 : 89-90 อางองมาจาก Wolcott,1981) ไดน าเสนอเทคนคในการสงเกต ดงน 3.4.7.1 สงเกตและจดบนทกทกสงทกอยางทมองเหนและพจารณาแลววา มคณคาแกการจดบนทก 3.4.7.2 ไมสงเกตและจดบนทกอะไรเลย รอคอยใหเหตการณทนาสนใจเกดขนแลวจงเรมสงเกตและจดบนทก 3.4.7.3 สงเกตในสงหรอประเดนทขดแยงกบการรบรของตนเอง 3.4.7.4 สงเกตจากสงหรอประเดนทบคคลทวไปพจารณาแลววาเปนปญหา

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 255 3.4.8 ลกษณะของผสงเกตทด ลกษณะของผสงเกตทจะสามารถเกบรวบรวมขอมลทตองการไดอยางมประสทธภาพ ควรมลกษณะ ดงน 3.4.8.1 เปนผทมจตวญญาณทางมนษยวทยา มความซาบซงและสนใจทจะศกษาพฤตกรรมของมนษย มความอดทน มความตงใจ และมสมาธ 3.4.8.2 เปนผทมประสาทสมผสการรบรทด มทกษะการสงเกต มความละเอยดรอบคอบ 3.4.8.3 เปนผมจรยธรรมของนกวจย ไมเปดเผยความลบของกลมตวอยางและไมล าเอยง 3.4.8.4 เปนผทมความสามารถในการวเคราะหและการแปลความ มความเขาใจในปรากฏการณ สามารถวเคราะหและแปลความหมายไดถกตอง 3.4.8.5 เปนผทมประสบการณ ประกอบดวยประสบการณเกยวกบชมชน การสงเกตอนเกดจากทกษะของตนเอง การฝกอบรม และการศกษาจากแหลงความรตาง ๆ 3.4.9 บทบาทของผสงเกต ในการสงเกตใด ๆ ไดจ าแนกบทบาทของผสงเกต ดงน(นงพรรณ พรยานพงศ, 2546 : 91 อางองมาจาก Denzin : 1978) 3.4.9.1 ผเขารวมโดยสมบรณ เปนการสงเกตทผสงเกตเขารวมกจกรรมโดยทผถกสงเกตไมรตววาถกสงเกตพฤตกรรมหรอเกบรวบรวมขอมล 3.4.9.2 ผเขารวมในฐานะนกสงเกต เปนผสงเกตทผถกสงเกตรตวโดยท ผสงเกตจะตองสรางความคนเคย/ความสมพนธกบบคคลในกลมเพอใหไดรบขอมล 3.4.9.3 ผสงเกตในฐานะผเขารวม เปนบทบาทของผสงเกตทเปนทางการ โดยการไปสมภาษณบคคล โดยการแนะน าตนเองใหเปนทรจกแลวเกบรวบรวมขอมลทตองการ ในระยะเวลาสน ๆ 3.4.9.4 ผสงเกตโดยสมบรณ เปนบทบาทของผสงเกตทไมมความสมพนธกบผใหขอมลจะไมทราบวาก าลงถกสงเกตพฤตกรรมผานสอตาง ๆ อาทการสงเกตผานกระจก ดานเดยว เปนตน 3.4.10 เครองมอทใชประกอบการสงเกต ในการสงเกตจ าเปนจะตองมการจดบนทกพฤตกรรมการแสดงออกหรอ คณลกษณะตาง ๆ จงมเครองมอทใชประกอบการสงเกต ดงน 3.4.10.1 แผนภมการมสวนรวม เปนการสงเกตพฤตกรรมทเกดขนตาม ธรรมชาตในการเขารวมกจกรรมของสมาชกในกลมเลก ๆ โดยทผสงเกตเปนผสงเกตการณ ภายนอกเพอปองกนความล าเอยง และจดบนทกทนทเมอไดสงเกตพบพฤตกรรมหรอใน คณลกษณะทตองการเพอปองกนการลม แลวจงน าผลการบนทกมาแปลความหมายตามจดมงหมาย อกครงหนง ดงตวอยางตารางแผนภมการมสวนรวมในการอภปรายกลมในตารางท 8.6


ตารางท 8.6 แบบจดบนทกแผนภมการมสวนรวมในการสงเกต

แนวความคดทน าเสนอ ในการอภปราย

ผเรยนทรวมอภปราย

สมศกด สมศร สมชาย สมควร

มความส าคญมาก

มความส าคญ

นาสงสย-ไมชดเจน

อภปรายไมตรงประเดน

3.4.10.2 แบบตรวจสอบรายการ ทเปนการรายการแสดงขนตอน กจกรรมหรอพฤตกรรมและคณลกษณะของกลมหรอรายบคคลทผสงเกตไดจดบนทกไววาม-ไมม/ จรง-ไมจรง/ใช-ไมใช แตจะไมมการประมาณคาระดบความเขมของพฤตกรรมทเกดขน ดงตวอยาง การสงเกตกระบวนการสรางแบบทดสอบของผเรยนในตารางท 8.7

ตารางท 8.7 แบบตรวจสอบรายการกระบวนการสรางแบบทดสอบ

พฤตกรรมทสงเกต ม ไมม 1.ก าหนดจดมงหมายเชงพฤตกรรม 2. แสดงรายละเอยดของเนอหาและพฤตกรรมทวด 3.ก าหนดลกษณะของแบบทดสอบทใช 4. ตดสนใจจะใชขอสอบกขอ 5. ก าหนดระดบความยากของขอสอบ 6.ลงมอเขยนขอสอบ 7. ตรวจสอบความถกตอง 8. เฉลยค าตอบ

3.4.10.3 มาตราสวนประมาณคา เปนการก าหนดรายการหรอ พฤตกรรมทตองการสงเกตในลกษณะของการประเมนทมคาระดบความเขมของพฤตกรรมหรอ คณลกษณะทเกดขน(กระบวนการ/ผลลพธ)โดยมผสงเกตเปนผประเมน แตจะตองระมดระวงใน การก าหนดขอความทก ากวม ความล าเอยงของผสงเกตทเปนในลกษณะ Hallo Effect หรอธรรมชาต และสภาวะแวดลอมของสงทจะสงเกต

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 257 3.4.11 ขอเสนอแนะทควรค านงในการด าเนนการสงเกต บญธรรม กจปรดาบรสทธ(2534: 51)ไดใหขอเสนอแนะในการสงเกต มดงน 3.4.11.1 ผสงเกตตองมความรในประเดนทจะไปสงเกตเปนอยางด หรอศกษาหาความรเกยวกบประเดนนน ๆ ใหมากทสด 3.4.11.2 ก าหนดจดมงหมายของการสงเกตใหชดเจน สอดคลองกบ ประเดนทตองการไดขอมล 3.4.11.3 กอนสงเกตจะตองเตรยมเครองมอชวยบนทกขอมลใหพรอม และสามารถใชบนทกขอมลไดอยางสะดวก รวดเรว 3.4.11.4 พยายามจ าแนกขอมลทสงเกตเปนหมวดหม ตามประเดนท ตองการ และสงเกตทละประเดน เพอปองกนความสบสนทเกดขน 3.4.11.5 ในการสงเกตตองเนนความเฉพาะเจาะจง และตงใจสงเกต ดวยความระมดระวง เพราะปรากฏการณหรอพฤตกรรมบางอยางเกดขนอยางรวดเรว และจะ สญหายไปโดยไมเกดขนอกกเปนไปได 3.4.11.6 พยายามสงเกตใหเปนปรนยมากทสดโดยใชแบบจดบนทก ขอมลทจดเตรยมไวลวงหนาแลว 3.4.11.7 กอนจะสงเกตควรเตรยมการใหพรอมทงวธการ ประเดน และเครองมอทชวยในการบนทกขอมลทจะตองมการทดลองใชมาแลว 3.4.12 ขอดและขอจ ากดในการสงเกต ในการสงเกต ผสงเกตควรไดค านงถงขอดและขอจ ากดของการสงเกต ดงแสดงในตารางท 8. 8(นงลกษณ วรชชย,2543 : 70 )


ตารางท 8.8 ขอดและขอจ ากดของเกบรวบรวมขอมลโดยใชการสงเกต

ขอดในการเกบขอมลโดยใชการสงเกต ขอจ ากดในการเกบขอมลโดยใชการสงเกต 1. เปนขอมลตามธรรมชาตจากแหลงปฐมภมทไดจากพฤตกรรมการแสดงออกทชดเจน ลกซง 2. ไดรบขอมลทไมคาดหวงหรอผถกสงเกต ไมเตมใจในระหวางการสงเกตทใชกบผทไมสามารถใหขอมลโดยตรง อาท เดกเลก ๆ หรอ ผพการทพดไมได เปนตน 3) สามารถแปลความหมายจากขอมลทสงเกตได4) เปนหลกฐานขอมลเพมเตมทใชใน การสมภาษณใหเกดความถกตอง และชดเจน มากยงขน

1.บางกรณจะใชงบประมาณจ านวนมากหรอเวลานานกวาวธเกบขอมลอน ๆ เนองจากตองรอคอยการเกดพฤตกรรม 2) เปนขอมลในเชงบรรยายทยงยากใน การวเคราะหขอมล เพอหาขอสรปโดยเฉพาะใน เชงเปรยบเทยบ 3) ถากลมตวอยางรตววาถกสงเกตอาจจะม ความระมดระวงในพฤตกรรมการแสดงออกท ไมสอดคลองกบพฤตกรรมทตองการ 4) คณภาพของขอมลขนกบทกษะวธการ การสงเกตของผสงเกตทจะตองไดรบ การฝกอบรม/ชแจงใหมความเขาใจทสอดคลองกนและมประสาทในการรบรทด 5) บางพฤตกรรมทอาจจะเกดขนอยางรวดเรว/เกดขนเพยงครงเดยวในขณะทผสงเกตไมไดสงเกต 6) ใชกบรายบคคลทไมสามารถใหขอมลดวยวธการใด ๆ หรอกลมตวอยางขนาดเลก 7) พฤตกรรมบางอยางเปนพฤตกรรมทซอนเรน ทจะแสดงออกนาน ๆ ครงทผสงเกตอาจจะ ไมไดรบขอมล

3.4.13 การหาประสทธภาพของการสงเกต 3.4.13.1 ความเทยงตรงของการสงเกต พจารณาไดจากเนอหาสาระ ทสอดคลองกบวตถประสงค/ประเดนของการสงเกต และจะตองไดรบมาอยางครบถวน สมบรณ โดยจะพจารณา ดงน 1) ความสอดคลองของขอมลและลกษณะของขอมลทก าหนดไว วาสอดคลองกบวตถประสงคหรอประเดนทตองการหรอไม โดยใชผเชยวชาญดานเนอหาสาระ เปนผตรวจสอบ

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 259 2) วธการทใชสงเกต เลอกใชวธการสงเกตทใหไดรบขอมลท เปนจรง โดยการมสวนรวมหรอไมมสวนรวมของผสงเกต ทขนอยกบสถานการณและปรากฏการณ นน ๆ 3) ผสงเกต จะตองเปนผทมลกษณะของผสงเกตทชวยให การสงเกตมประสทธภาพ 3.4.13.2 ความเชอมนของการสงเกต เปนความสอดคลองของการสงเกต มวธการด าเนนการดงน(วเชยร เกตสงห,2530 :124-126) 1) ใชผสงเกตคนเดยวแตใชเวลาทตางกน แลวน าผลทไดมาหา สมประสทธสหสมพนธระหวางขอมล 2 ครง หรอหารอยละของความคงทของขอมลทง 2 ครงกได ถามสมประสทธสหสมพนธหรอคารอยละสงกแสดงวาการสงเกตนนมความเชอมนสง 2) ใชผสงเกตหลายคนในเวลาเดยวกน แลวน าผลของผสงเกต มาหาความสมพนธกนโดยใชสตรการดชนความสอดคลองความเชอมนของสกอต(Scott ) 4. องคประกอบทมผลตอการเลอกเครองมอในการวจย ในการเลอกเครองมอในการวจย มองคประกอบทผวจยจะตองพจารณาเพอเลอกใชใน การเกบรวบรวมขอมลทตองการอยางมประสทธภาพ มดงน(ปารชาต สถาปตานนท.2546:163-165) 4.1 ค าถามการวจย การก าหนดค าถามการวจยทชดเจนจะท าใหทราบประเดนหลกใน การวจย และประชากรในการวจย ทจะเปนเกณฑเบองตนในการก าหนดวธการ/เครองมอส าหรบ เกบรวบรวมขอมล เพอตอบค าถามการวจย 4.2 กรอบแนวคดเชงทฤษฏ การก าหนดกรอบแนวคดเชงทฤษฎทครอบคลม จะชวยใหเหนแนวทางของการศกษาประเดนการวจยในอดตวาใชระเบยบวธวจยอยางไร และมแนวทาง ในการวดประเดน หรอตวแปรทสนใจอยางไร 4.3 ระเบยบวธวจย การศกษาระเบยบวธวจยแตละประเภทใหเกดความชดเจน จะท าใหทราบปรชญา แนวค าถาม และแนวทางในการศกษาขอมล ตลอดจนลกษณะของเครองมอทสอดคลองกบปรชญา ทจะสามารถน ามาเปนแนวทางในการด าเนนการวจย 4.4 หนวยการวเคราะห ในการวจยใด ๆ การก าหนดหนวยการวเคราะหทแตกตางกน ทอาจจะเปนหนวยแตละหนวย หรอเปนกลม ทจะท าใหมผลตอการเลอกใชเครองมอในการวจย ทตองสอดคลองกบหนวยการวเคราะห 4.5 ขนาดของกลมตวอยาง/ประชากร ในการก าหนดขนาดของกลมตวอยางและประชากรทแตกตางกน จะตองมความสอดคลองกบการเลอกใชเครองมอในการวจย ระยะเวลา และงบประมาณทใชในการเกบรวบรวมขอมล 4.6 คณสมบตของกลมตวอยาง/ประชากร ทเปนคณลกษณะเฉพาะหรอขอจ ากดใน การเกบรวบรวมขอมล อาท ในการศกษาพฤตกรรมของเดก ๆ อาจจะตองเลอกใชการสงเกต หรอ การสมภาษณแทนการใชแบบสอบถาม เปนตน


5. ขอจ ากดของเครองมอเกบรวบรวมขอมล การใชเครองมอเกบในการรวบรวมขอมล มขอจ ากดทผวจยควรระมดระวง ดงน (บญธรรม กจปรดาบรสทธ,2534 : 19-20) 5.1 เครองมอเกบรวบรวมขอมล เปนการวดทางออมทใชขอค าถามเปนสงเราใหผใหขอมลแสดงพฤตกรรม(ค าตอบ)แลววดพฤตกรรมทเกดขน ทอาจเปนพฤตกรรมทเปนจรงหรอเปนเทจกได 5.2 เครองมอเกบรวบรวมขอมล เปนเครองมอทใชวดพฤตกรรมเพยงบางสวนทเปนตวแทนเทานน แตจะไมสามารถวดพฤตกรรมทตองการทงหมดได 5.3 เครองมอเกบรวบรวมขอมล ทใชแตละครง จะมความคลาดเคลอนทเกดขนเสมอ ๆ ทงจากการสรางของผเกบขอมล และจากการตอบค าถามของผใหขอมล 5.4 เครองมอเกบรวบรวมขอมล เปนเครองมอทยงวดไดไมละเอยด ความแตกตางของ ผลการวดทไดจากเครองมอทมเลกนอยเมอทดสอบความแตกตางแลวอาจจะไมพบความแตกตางกน กได 5.5 หนวยการวดของเครองมอเกบรวบรวมขอมลไมเทากน เมอน ามาเปรยบเทยบกนจะตองมความระมดระวงในการใหความหมาย

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 261 สาระส าคญบทท 8 เครองมอ วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล ในการเรยนรบทนมสาระส าคญ ดงน

1. การเกบรวบรวมขอมล เปนกระบวนการทมระบบ มขนตอน ทน ามาใชในการด าเนนการ ของการวจย เพอใหไดขอมลทงเชงปรมาณและเชงคณภาพจากแหลงขอมลทก าหนดไว ทจะน ามา วเคราะหในการตอบปญหาการวจยตามวตถประสงคของการวจยไดอยางมประสทธภาพ 2. แบบทดสอบ เปนขอค าถาม หรอสถานการณทก าหนดขน เพอใชกระตน หรอเรงเรา ความสนใจใหผเรยนไดแสดงพฤตกรรมตาง ๆ ของตนเอง ตามทก าหนดไวในจดประสงคการเรยนร

3. ขนตอนการสรางแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนมขนตอนในการด าเนนการดงน 1) ก าหนดจดมงหมายของการทดสอบทไดมาจากสรางตารางการวเคราะหหลกสตร ทจ าแนกใหเหนความสมพนธระหวางองคประกอบยอยทเกยวของกน ไดแก จดมงหมาย เนอหา กจกรรมหรอประสบการณ และพฤตกรรมทเปนจดหมายปลายทางของหลกสตรทจะท าใหเหนวา สอนหรอทดสอบท าไม(จดมงหมายของการเรยนรและการทดสอบ) และสอนหรอทดสอบอะไร(เนอหาและน าหนกความส าคญ) และควรด าเนนการสอนหรอทดสอบอยางไร(วธการสอน สอและเวลาทใชหรอ วธการสอบ รปแบบของแบบทดสอบและเวลาทใช) 4. แบบสอบถาม เปนชดของค าถามทก าหนดขนเพอใชวดคณลกษณะ เจตคตหรอ ความคดเหนของบคคล โดยใชขอค าถามเปนตวกระตน หรอสงเรา จ าแนกเปน แบบสอบถามปลายเปดและ แบบสอบถามปลายปด เปนแบบสอบถามทก าหนดทงค าถามและตวเลอก โดยใหผตอบไดเลอกค าตอบจากตวเลอกนน ๆ และเปนแบบสอบถามทใชเวลาในการสรางคอนขางมาก แตจะสะดวกส าหรบผตอบ ซงขอมลทไดจะสามารถน าไปวเคราะหไดงาย และน าเสนอไดอยางถกตอง ชดเจน

5. ขนตอนในการสรางและพฒนาแบบสอบถาม มขนตอนในการด าเนนการ ดงน 1) ศกษาคณลกษณะหรอประเดนทตองการ 2) ก าหนดลกษณะของแบบสอบถามทเหมาะสม 3) จ าแนกคณลกษณะหรอประเดนทตองการออกเปนประเดนยอย ๆ 4) ก าหนดค าชแจงในการตอบแบบสอบถาม 5) การปรบปรงแกไขรางแบบสอบถาม 6) น าแบบทดสอบไปทดลองใชกบ กลมตวอยาง 7) ปรบปรงแกไขแบบสอบถามและ8) จดพมพแบบสอบถามฉบบสมบรณ

6. มาตรการวดชวงเทากนหรอมาตราวดทศนคตของเทอรสโตน เปนมาตรการวดทเนนคณสมบตของการวดใหมความเทากนโดยจ าแนกชวงการวดออกเปน 11 ชวง โดยเรมจากนอยทสด ไปหามากทสด โดยมขนตอนการสราง ดงน 1) ก าหนดขอความเกยวกบเจตคตทตองการใหมากทสดจากเอกสาร ผรวมงาน ผทรงคณวฒ หรอจากปรากฏการณทงเชงบวกและเชงลบ 2)จดท า โครงรางแบบมาตรการวดทระบขอความเพอใหผเชยวชาญไดพจารณาความเกยวของของขอความทก าหนดกบทศนคตทตองการ 3) ใหตดขอความทไดคะแนนนอยออก 4) การหาคาทางสถตตาม ความคดเหนของรางมาตรวด โดยใชคามธยฐาน และสวนเบยงเบนควอไทล และ 5) การเลอกขอความทน ามาใช


7. วธการประมาณคารวมตามวธการของลเครท เปนการใชหนวยความเบยงเบนมาตรฐานเปนเกณฑในการวดประมาณความเขมของความคดเหนทมตอสงตาง ๆ ทประกอบดวยสวนทเปน สงเรา/ ขอค าถาม และ สวนทเปนการตอบสนอง โดยมขนตอนการสรางดงน 1) ก าหนดขอความเกยวกบเจตคตทตองการใหมากทสดจากเอกสาร ผรวมงานผทรงคณวฒ หรอจากปรากฏการณทง เชงบวกและเชงลบ ทมความชดเจน 2) การตรวจสอบขอความ ทก าหนดขน 3)น าไปใหผเชยวชาญไดพจารณาเพอแกไขปรบปรง แลวน าไปทดลองใชกบกลมตวอยางทมลกษณะคลายคลงกบกลมตวอยางทตองการน ามาตรการวดไปใช แลวน าขอมลมาค านวณหาคาสถตเพอใชเปนดชนบงชคณภาพของขอความ 8. มาตราวดทใชการจ าแนกความหมายของค าของออสกด เปนการสรางค าถามวดเจตคต ความรสก หรอความคดเหนทใชความหมายของค าเปนสงเราประกอบกบความคดรวบยอดตาง ๆ โดยแตละขอค าถามจะมค าคณศพททมความหมายตรงกนขามเปนค ๆ ดงน มตดานการประเมนคา มตดานศกยภาพ มตดานกจกรรม โดยมหลกการ ดงน 1) ก าหนดโครงสรางของเจตคต/ความรสกและความคดเหน 2) ก าหนดขอความในลกษณะความคดรวบยอด 3)เลอกค าคณศพทเปนคทมความหมายตรงกนขาม และ4)น ามาสรางเปนมาตราวดตามรปแบบ 9.ในกระบวนการเกบขอมล มขนตอนดงน 1) การประสานงาน ระหวางผวจยกบ ผใหขอมล 2) การจดสงแบบสอบถาม ( ท าจดหมายน าสง/ขออนญาตหนวยงาน จดเตรยม ซองจดหมายในการสงแบบสอบถามกลบ และจดท ารหสแบบสอบถาม ) 3) การตดตามแบบสอบถาม 10. การสมภาษณ เปนวธการเกบรวบรวมขอมลโดยใชการสนทนาอยางมจดประสงคระหวางผสมภาษณ และผใหสมภาษณ เพอใหไดความรความจรงเกยวกบพฤตกรรมคณลกษณะทตองการ และในกรณทมขอสงสยหรอค าถามใดไมชดเจนกสามารถถามซ าหรอท าความชดเจนไดทนท โดยมกระบวนการสมภาษณ 3 ขนตอน ไดแก การเตรยมสมภาษณ การสมภาษณ การตดตาม การสมภาษณ 11. การสงเกต เปนวธการการเกบรวบรวมขอมลทเกยวกบปรากฏการณหรอพฤตกรรมทใชประสาทสมผสของผสงเกต ทจะตองใชประสาทสมผสทงหา การตความพฤตกรรม การบนทกขอมลอยางรวดเรว ละเอยด และจะตองไมมอคตตอการสรปขอมลทไดรบ โดยมขนตอนในการสมภาษณ ดงน 1)ขนการเตรยมการ( ก าหนดประชากรและกลมตวอยาง จดเตรยมแบบสงเกต และวสดอปกรณ ประสานงานกบบคคล ชมชน หรอหนวยงานในพนท จดฝกอบรมผสงเกตและจดเตรยมคาใชจาย) 2) ขนการด าเนนการ ( พดคย หรอแนะน าตนเอง สงเกตสภาพแวดลอมและด าเนนการสงเกต แบบเจาะลกกบขอมลทเฉพาะเจาะจง) 3) ขนการจดบนทกขอมล และ 4) ขนการสนสดการสงเกต

12.องคประกอบทมผลตอการเลอกเครองมอในการวจย มดงน 1) ค าถามการวจย 2) กรอบแนวคดเชงทฤษฏ 3) ระเบยบวธวจย 4) หนวยการวเคราะห 5) ขนาดของกลมตวอยาง/ประชากร และ6) คณสมบตของกลมตวอยาง/ประชากร

“แมวาการคนพบความร-ความจรงเปนสงทด แตการเคารพ ในความเปนปจเจกบคคลยงดกวา แมวาในทสดจะท าให

พลาดโอกาสทจะพบค าตอบทมงแสวงหากตาม” (Cavan อางองใน Cohen and Manion,1994 :359)

ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร หนาท 263 ค าถามเชงปฏบตการบทท 8 เครองมอ วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล ค าชแจง ใหตอบค าถามจากประเดนค าถามทก าหนดใหอยางถกคองและชดเจน

1. ใหระบความส าคญของการเกบรวบรวมขอมลทมตอการวจย 2. ลกษณะของขอมลทดมอะไรบาง อยางไร 3. ใหทานเปรยบเทยบความแตกตางระหวางขอมลจากแหลงปฐมภม และจาก

แหลงทตยภม 4. ใหทานอธบายความหมาย ลกษณะ การใชและขนตอนการสรางของเครองมอ วธการ

ทใชในการเกบรวบรวมขอมล 4.1 แบบทดสอบ/การทดสอบ 4.2 แบบสอบถาม 4.3 การสมภาษณ 4.4 การสงเกต

5. ใหทานไดศกษางานวจย 1 เรอง แลวใหพจารณาในสวนของเครองมอ วธการทใชใน การเกบรวบรวมขอมลวามอะไรบาง แลวถาใหทานไดเพมเตมเครองมอ วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล ทานจะเลอกใชเครองมอ วธการอะไร อยางไร

6. ทานจะใชวธการเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณในกรณใดบาง 7. ทานมขนตอนในการใชการสมภาษณเพอเกบรวบรวมขอมลอยางไร 8. การใช “การสงเกต” มวธการด าเนนการอยางไร เพอใหไดรบผลการสงเกตทมคณภาพ 9. คณสมบตของผสงเกตทจะชวยใหการเกบรวบรวมขอมลมประสทธภาพวามอะไรบาง

อยางไร 10. ใหทานเปรยบเทยบ “การสงเกตแบบมสวนรวมและไมมสวนรวม” 11. จากวตถประสงคของการวจยใหระบเครองมอ วธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล

11.1 เพอศกษาเจตคตของประชาชนทมตอการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร 11.2 เพอศกษาความคดสรางสรรคของวยรน 11.3 เพอศกษาความพงพอใจของนกศกษาทมตอการใหบรการลงทะเบยน 11.4 เพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนวชาคณตศาสตรของนกเรยน 11.5 เพอศกษาความคดเหนของภรรยาทมสามเปนโรคเอดส 11.6 เพอศกษาพฤตกรรมกลมของสมาชกในสหกรณแหงหนง

Documents

บทที่ 8 เครื่องมือ วิธีการที่ ...บทท 8 เคร องม อ ว ธ การท ใช ในการเก บรวบรวมข