Upload
others
View
4
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
PB 25
บทท 4ปลกมนสำ�ปะหลงเมอไหรและปลกอย�งไร
สวนขย�ยพนธทดทสดคออะไร และจะเกบรกษ�ไวปลกในฤดก�ลตอไปอย�งไร การปลกมนสำาปะหลงใหเตบโตแขงแรงและใหผลผลตสงจะตองเรมตนจากการใชตนพนธทมคณภาพด การปลกมนสำาปะหลงจะใชตนพนธมาสบเปนทอนๆ เรยกวา “ทอนพนธ” ตนแมพนธแตละตนคอ 1 โคลน (clone) ดงนนตนมนสำาปะหลงทกตนจากทอนพนธจากตนเดยวกนจะมลกษณะเหมอน ตนแมทกอยาง การขยายพนธดวยวธนพนธมนสำาปะหลงจะมความคงทไมกลายพนธแมวาใชไปหลายๆ ป มนสำาปะหลงบางพนธมการตดเมลดแตตนทไดจากเมลดเหลานจะแตกตางไปจากตนแม และจะใชเพอการผสมพนธ คดเลอกและปรบปรงพนธเพอผลตพนธใหมๆ เปนหลก ในบทนจะกลาวถงเฉพาะการใชพนธจากลำาตนของตนแมเทานน สวนลำาตนมนสำาปะหลงทเหมาะสมจะใชทำาพนธคอสวนโคนตนทเปนเนอไมจนถงสวนกลางลำาตนจากตนแมพนธทมอาย 8-18 เดอน ทอนพนธทตดจากสวนลางของลำาตนจะใหญกวาและมอาหารพวกแปง นำาตาล และอาหารอนๆ สะสมมากกวา ทำาใหสามารถแตกยอดและพฒนารากเพอดดนำาและอาหารจากดน ควรตรวจดตนแมพนธใหดอยาใหมโรคและแมลงกอนทำาการตดทอนพนธเพอปองกนการแพรกระจายไปสการปลกมนสำาปะหลงรนตอไป ควรคดเลอกตนแมพนธทปลกในดนทอดมสมบรณหรอดนทมการใสปยอยางดโดยเฉพาะปยโพแทสเซยม เพราะทอนพนธจากตนแมพนธนจะมแปงและนำาตาลและอาหารสะสมมากกวา ซงจะทำาใหแตกยอดไดเรวกวาเตบโตดกวาและใหผลผลตสงกวา และตนแมพนธจากแปลงทใหผลผลตสงกวาระดบผลผลตเฉลยจะใหปรมาณตนมนสำาปะหลงเพอทำาพนธตอไปมากกวา เกษตรกรควรตดตนมนสำาปะหลงออกกอนแลวคอยสงเกตดหวมนสำาปะหลงกอนทจะคดเลอกลำาตนไปทำาพนธ โดยวธนจะชวยลดโอกาสทจะนำาทอนพนธ
การใชทอนพนธทคณภาพไมด (ดานหนา) จะทำาใหการแตกยอดไมดและผลผลตตำา
26 27
ทอาจตดเชอไวรส เชนโรคหนงกบ ซงจะแสดงอาการใหเหนชดเฉพาะทหวแตไมมอาการทสวนทอยบนดน สงทสำาคญมากในการตดทอนพนธมนสำาปะหลงคอจะตองตดเมออยทแปลงปลกแลวเทานน ไมตดทอนพนธจากทอนแลวขนยายเขาไปยงแปลงเพราะทอนพนธจะแหงอยางรวดเรวระหวางการขนสง ควรใชมดทคม มดพรา ตะขอตดแตงกง หรอเลอยตดตนมนสำาปะหลงออกเปนทอนๆ เพอไมใหตนฉกแตกเสยหาย การตดทอนพนธแบบรอยแผลตรงตนมนสำาปะหลงจะลงหวสมำาเสมอรอบๆ ลำาตน ทำาใหหวมนสำาปะหลงมการ กระจายตวดขน ในหลายกรณทจะตองเกบเกยวมนสำาปะหลงในชวงฤดแลงและจะตองรอปลกใหมในฤดฝนหนา กรณนจงจำาเปนตองเกบรกษาตนพนธนานหลายสปดาหหรอหลายเดอน การเกบรกษาตนพนธมนสำาปะหลงโดยมดตนมนรวมกนเปนมดๆ วางตงตรงใตรมเงาตนไมหรอในโรงเกบทอากาศถายเทไดสะดวก ไมควรเกบตนพนธไวกลางแดดเพราะตนพนธจะแหงและตายไปเรวกวา หากตองเกบตนพนธไวเปนเวลาคอนขางนานควรทำาการพรวนดนบรเวณทจะวางทอนพนธเกบไว รดนำาเปนครงคราวเพอรกษาความสดของตนพนธ ถาตนพนธแตกใบทบรเวณยอดระหวางการเกบจะตองตดสวนทแตกยอดทงไปกอนใชทำาพนธ ในเขตทมความจำาเปนตองเกบตนพนธในชวงฤดหนาว จะตองเกบรกษาในจดทมการปองกนความเยน ไมเชนนนนำาคางแขงจะทำาลายตนพนธ กรณเชนนการเกบตนพนธทดสดคอการเกบไวในบานหรอโรงนาหรอใกลๆ บาน ถาทำาไมไดกสามารถเกบไวในแปลงโดยขดหลมเพลาะและเกบไวในหลม หรอเกบไวขางเนนหรอกำาแพงดน แลวใชฟางและดนคลมไว ในเขตอากาศเยนควรใชพนธททนทานตอความเยนจะชวยไดบาง อยางไรกตามตนมนสำาปะหลงจะตายถามนำาคางแขง ในแหลงทมปญหาโรคและแมลง แนะนำาใหแชทอนพนธในสารเคมฆาแมลงและฆาเชอราประมาณ 15 นาทกอนปลก ซงเกษตรกรอาจจะ
ทอนพนธจะตดจากสวนลางและสวนกลางของลำาตน
หวมนสำาปะหลงทกระจายรอบๆ ลำาตนจะทำาใหงายตอการเกบเกยว
26 27
เพมเตมธาตอาหารเสรมทจำาเปนบางชนดในสารละลายดวย บทท 6 จะกลาวถงการปองกนกำาจดโรคแมลงตอไป ขอแนะนำาในการคดเลอกตนพนธ และการเกบรกษาใหตนพนธคงความสดใหนานทสด มดงน
• ใชทอนพนธจากตนแมพนธทมอายระหวาง 8-18 เดอนทไมมอาการของโรคและแมลงรบกวน
• ใชเฉพาะสวนโคนและสวนกลางของลำาตนสำาหรบพนธ และตดสวนยอดทงไป
• ใชตนพนธทมาจากแปลงปลกทดนอดมสมบรณ หรอจากแปลงทมการใสปยอยางเพยงพอโดยเฉพาะปยโพแทสเซยม
• ใชทอนพนธจากตนแมพนธทใหผลผลตหวมนสำาปะหลงสงกวาผลผลตเฉลย
• ถาจำาเปนตองเกบรกษาตนพนธเพอปลกในปตอไป ควรเกบโดยมดรวมกนเปนมดๆ วางตงตรงใตรมเงาตนไมหรอใตอาคาร พรวนดนบรเวณทจะวางตนพนธกอนทจะนำามดทอนพนธไปวางเรยงตงไว และรกษาความชนของดนโดยรดนำาเปนครงคราว
• กอนการตดตนพนธออกเปนทอนๆ ทำาการตดสวนบนถามการ แตกยอดและสวนทแหงทงไป
• ทำาการตดทอนพนธในแปลงทจะปลกเทานน ไมควรตดทอนพนธกอนทจะขนยายตนพนธถงแปลงปลก
• ในพนทมปญหาโรคและแมลงระบาดรนแรง ควรแชทอนพนธในสารละลายยาฆาแมลงและฆาเชอรานานประมาณ 10-15 นาท หรออาจจะเตมธาตอาหารเสรมบางตวในสารละลายดวยกได
ชวงฤดหนาวในเขตทหนาวอาจจะเกบตนพนธไวในหลมเพลาะ หรอขดโพลงขางเนนดนเพอ
ปองกนนำาคางแขง
ควรเกบรกษาตนพนธมนสำาปะหลงโดยวางตงตรงภายใตรมเงา และทำาการตดทอนพนธเมอ
จะปลกในไร
28 29
สภ�พภมอ�ก�ศและสภ�พดนทเหม�ะสมสำ�หรบมนสำ�ปะหลงคออย�งไร มนสำาปะหลงสามารถปลกภายใตสภาวะภมอากาศและสภาพดนทหลากหลายมาก แตอณหภมทเหมาะสมของดนควรสงกวา 18 องศาเซลเซยส ปรมาณฝนควรมากกวา 1,000 มม.ตอป มนสำาปะหลงสามารถปลกไดดในดนรวนทรายทมการระบายนำาดจนถงดนรวนเหนยว แตจะไมทนตอภาวะทมนำามากเกนไป มนสำาปะหลงทปลกในดนทมโครงสรางโปรงเบาจะสามารถเกบเกยวไดงายกวา ภายใตภาวะทเหมาะสมมนสำาปะหลงอาย 11-12 เดอน สามารถใหผลผลตหวสดไดมากกวา 4.8 ตน/ไร และสามารถปลกไดดในดนกรด ท pH 4.0-4.5 และดนทอมตวดวยอลมเนยมถงระดบ 80% แตจะไมสามารถเตบโตไดดในดนดาง (pH สง) หรอ ดนเคมเวล�ปลกสำ�หรบมนสำ�ปะหลงทดทสดคอเมอใด มนสำาปะหลงเปนพชททนแลงและไมตายในชวงฤดแลง แตมความตองการความชนในดนเพยงพอทจะแตกยอดไดและจนกวาทอนพนธจะ แตกรากหยงลกลงไปในดนและดดซบนำาจากดนระดบลาง อตราการแตกยอดจะสงสดเมอดนมชนตลอดอยางนอย 2-3 สปดาหหลงปลก ดวยเหตผลน จงแนะนำาใหปลกมนสำาปะหลงในตนฤดฝนเพอใหพชไดรบความชนในดนอยางเพยงพอในชวงแรกของการเตบโต อยางไรกตาม ไมแนะนำาใหปลกมนสำาปะหลงในชวงทฝนตกชกทสดในฤดฝน เพราะทอนพนธอาจเนาเสยกอนทจะแตกยอดออน และพชจะขาดออกซเจนถารากเตบโตในดนทนำาทวมขง การปลกมนสำาปะหลงชวงปลายฤดฝนกอาจใหผลผลตสงไดเชนกน เพราะตนมนสำาปะหลงสามารถเจรญเตบโตไดดชวงทายๆ ฤดฝน พอถงชวงฤดแลงจะเตบโตอยางชาๆและไปจนเตบโตอยางรวดเรวในชวงฤดฝนถดไป การปลกมนสำาปะหลงขามแลงจะมขอไดเปรยบคอมปญหาเรองวชพชแขงขนนอย เพราะตนมนสำาปะหลงจะเตบโตคลมแปลงไดหมดตงแตชวงตนฤดฝนถดมา แตปรมาณ
ไดเวลาปลกแลว
28 29
แปงสะสมจะลดลงอยางรวดเรวในชวงตนฤดฝนเพราะแปงจะถกนำาไปใชในการแตกใบใหมและการเจรญเตบโตของลำาตน ดงนน จงจำาเปนตองยดระยะเวลาเกบเกยวออกไปจนกวามนสำาปะหลงจะสะสมแปงกลบคนมา
ดงนน ระยะเวลาปลกมนสำาปะหลงทดทสด คอ
• ในเขตรอนและมฤดฝนทยาวเพยง 1 ฤด ควรปลกมนสำาปะหลงชวงตนฤดฝนและเกบเกยวประมาณกลางฤดแลง
• ในกรณทปลกมนสำาปะหลงปลายฝนสามารถทำาไดตราบใดทดนมความชนเพยงพอในชวง 2 เดอนแรก และจะสามารถเกบเกยวไดหลงจากมนสำาปะหลงมอายอยางนอย 10-11 เดอน
• ในเขตรอนทมชวงฤดฝนสน 2 ฤด สามารถปลกมนสำาปะหลงชวงตนฝนไดทง 2 ครง
• ในเขตอบอนฤดหนาวอากาศหนาวเยน ชวงปลกมนสำาปะหลงทดทสดคอชวงตนฤดใบไมผลและไปเกบเกยวชวงฤดหนาวเมอปรมาณแปงสะสมสงทสด
ระยะปลกมนสำ�ปะหลงทดทสดคอเท�ใด
ในแหลงทปลกมนสำาปะหลงเพอการยงชพจะปลกแบบกระจายทวไปตามพนททมอย เมอปลกเปนการคาเกษตรกรตองการไดผลผลตและรายไดตอบแทนสงทสดควรจะปลกแบบเปนแถว หรอในพนท ลาดชนควรปลกเปนแถวตามแนวขวางทางลาดชนเพอปองกนการชะลาง พงทลายของดน การปลกมนสำาปะหลงเปนพชเดยวสามารถเวนระยะระหวางแถวตงแต 80-120 ซม. ขนอยกบพนธมนสำาปะหลง พนธแตกกงกานมากกวาจะตองการระยะแถวหางกวาพนธมลำาตนตรงไมแตกกง ระยะ
ระยะปลกทดทสดจะขนอยกบลกษณะการเจรญเตบโตของแตละพนธ ความอดมสมบรณของดน
และระบบการปลกเปนพชเดยวหรอพชแซม
30 31
ระหวางแถวยงขนอยกบเครองจกรเครองมอทจะใชในการเตรยมดน ระยะระหวางแถวและระยะระหวางตน (ภายในแถว) อาจจะตองปรบใหเหมาะสมกบระยะหางของลอรถแทรกเตอร หากมการปลกมนสำาปะหลงรวมกบพชอนๆ ทเรยกวาการ “การปลกพชแซม” ควรเวนระยะระหวางแถวประมาณ 100 ซม. เพอปลกพชอายสนแซม 1-2 แถวระหวางแถวมนสำาปะหลง พชอายสนทใชปลกแซมไดแก ขาวโพด ขาวไร หรอพวกถวตางๆ เชน ถวแขก ถวเหลอง ถวลสง ถวพม หรอถวเขยว ในบางประเทศจะเวนระยะแถวมนสำาปะหลงถง 200 ซม. เพอปลกพชแซม 3-4 แถว ระยะแถวทเหมาะสมทสดขนอยกบมลคาของมนสำาปะหลงเปรยบเทยบกบพชแซม หากเกษตรกรพงพาพชแซมเปนแหลงอาหารสำาคญหรอเปนแหลงรายได กจะปลกพชแซมมากกวา มนสำาปะหลง (ดบทท 5) เมอกำาหนดระยะระหวางแถวไดแลว จงจะปรบระยะระหวางตนเพอใหไดผลผลตสงสดสำาหรบพนธมนสำาปะหลงแตละพนธ พนธทแตกกงกานมากจะตองการพนทมากกวาพนธทลำาตนตรง ระยะระหวางตนของมนสำาปะหลงอยระหวาง 50-100 ซม. และหากปลกมนสำาปะหลงพนธเดยวกนในดนอดมสมบรณภายใตสภาพอากาศทเหมาะสมจะโตมากกวาทปลกในดนไมดหรอภายใตสภาพอากาศทไมเหมาะสม ตนทโตชาขนาดตนเลกกวาควรจะใชระยะปลกชดขน หรออกนยหนงคอเพมจำานวนประชากรของตนมากกวาตนทโตกวาทปลกในสภาพแวดลอมทเหมาะสมกวา การปลกมนสำาปะหลงทแนนขนมจำานวนตนมากจะทำาใหแตละตนมพนทการเจรญเตบโตนอยและเกดการแยงแสงและธาตอาหารกนเองทำาใหผลผลตตอตนตำาลง แตการใชจำานวนตนตอไรทสงขนสามารถใหผลผลตใกลเคยงกบการใชระยะปลกทกวาง ทอาจจะใหผลผลตตอตนสงกวาแตจำานวนตนตอไรนอยกวา
30 31
ผลผล
ตหวม
นสด(
ตน/ไร
)
ไมแตกกงกาน
แตกกงปานกลาง
60x60 75x75 90x90 120x90
ระยะปลก(ซม.)
6.4
5.6
4.8
4.0
3.2
2.4
1.6
0.8
0
ภ�พท 4.1 ผลกระทบของการใชระยะปลกตางๆ ตอผลผลตมนสำาปะหลงของพนธทไมแตกกงกาน และพนธทแตกกงกานปานกลาง ท สถาบนวจยพชหว (Central Tuber Crops Research Institute :CTCR) รฐคราลา ประเทศ อนเดย ป 2516
กรณศกษ� การทดลองเรองระยะปลกบนพนทตางๆ 3 แหงในประเทศไทยไดแสดงใหเหนวา มนสำาปะหลงพนธระยอง 2 ซงเปนพนธตนสงแตกกงปานกลาง จะใหผลผลตสงสดเมอใชระยะปลก 100x66 ซม. หรอประมาณ 2,400 ตนตอไร และมนสำาปะหลงพนธระยอง 3 ซงเปนพนธทตนเตยแตกกงกานมากใหผลผลตสงสดเมอใชระยะปลก 100x66 ซม. เหมอนกน แตผลการทดลองการปลกมนสำาปะหลงในดนไมคอยดแตมการใสปยพอเพยงในประเทศอนเดยพบวาพนธทไมแตกกงกานจะใหผลผลตสงสดเมอใชระยะปลก 75x75 ซม. หรอ ประมาณ 2,880 ตน/ไร ขณะทพนธทแตกกงกานปานกลางจะใหผลผลตสงสดทระยะปลก 90x90 .ซม. หรอประมาณ 1,920 ตน/ไร เกษตรกรสวนใหญจะนยมใชระยะปลก 80x80 ซม. หรอประมาณ 2,500 ตน/ไร (ภ�พท 4.1)
32 33
ระยะปลกทเหมาะสมทสดของมนสำาปะหลงจะขนอยกบลกษณะการแตกกงกานของพนธ ความอดมสมบรณของดน สภาพภมอากาศ และระบบการปลกวาเปนพชเชงเดยวหรอพชแซม ซงสรปประเดนไดดงน
• ภายใตสภาพภมอากาศทเหมาะสมและดนด การปลกมนสำาปะหลงเปนพชเดยวสามารถเวนระยะปลกประมาณ 100x100 ซม. ถง 90x90 ซม. หรอประมาณ 1,600-1,920 ตน/ไร
• ภายใตสภาพภมอากาศทไมเหมาะสมหรอในดนอดมสมบรณตำา การปลกมนสำาปะหลงพชเดยวควรใชอตราปลก ตงแต 1,920 -2,880 ตน/ไร เทากบระยะปลกประมาณ 90x90 ซม หรอ 75x75 ซม.
• ถาปลกมนสำาปะหลงในระบบพชแซมภายใตสภาพอากาศท เหมาะสม ควรขยายระยะระหวางแถวใหกวางขนและลดระยะระหวางตนใหจำานวนตนมนสำาปะหลงประมาณ 1,280-1,600 ตน/ไร
• ถาปลกมนสำาปะหลงในระบบพชแซมและภายใตสภาพภมอากาศทไมเหมาะสม ควรเพมจำานวนตนมนสำาปะหลงใหไดประมาณ 1,600–1,920 ตน/ไร โดยปรบระยะแถวและระยะตนตามระดบความสำาคญของมนสำาปะหลงและพชแซมทมตอเกษตรกร
• พนธทแตกกงกานมากจะตองการระยะแถวกวางกวาพนธทแตกกงกานปานกลาง และพนธทแตกกงกานปานกลางจะตองการระยะแถวทมากกวาพนธทไมแตกกงกานเชนกน
ว�งทอนพนธอย�งไรจะดทสด ถาดนมความรวนซยสามารถปลกโดยวางทอนพนธแบบปกตรงหรอปกเอยงกได โดยปกสวนลางของทอนพนธลกลงไปในดน 8-10 ซม. และสามารถปลกโดยวางทอนพนธตามแนวนอน โดยขดดนเฉพาะบรเวณหลมปลกแตละหลมหรอขดเปนรองยาวตนๆ ลกประมาณ 5-10 ซม. วาง
ในบางประเทศจะปลกมนสำาปะหลงแบบตงตรงโดยปกทอนพนธลกประมาณ 8-10 ซม.