บทท2 ทฤษฎและวรรณกรรมทเกยวของ

2.1 ทฤษฎทเกยวของ

2.1.1 นยามศพท คลนก หมายถง สถานพยาบาลทเปนของเอกชนและสถานพยาบาลทไมรบผปวยไวคางคน จะมแพทยเปนทงเจาของและแพทยประจ าคลนกดวย ซงจะใหบรการรกษาผปวยทมารอรบการรกษา โดยทผปวยนนมอาการเจบปวยทไมหนกมากและผปวยไมไดนอนพกรกษาท คลนก คลนกอาจแบงไดเปน 2 ประเภท คอ คลนกทรกษาโรคทวไป และคลนกเฉพาะทาง เชน ตา ห คอ จมก ปาก กระดก เปนตน ทงนการรกษากจะแตกตางกนออกไปขนอยแตละคลนกนนๆ การจดล าดบใหกบผปวย คอ การจดล าลบใหกบผปวยในการเขารบการรกษา โดยจะจดตามผปวยทมากอน-หลง

การท าบตรประจ าตวผปวย คอ การออกบตรประจ าตวใหกบผปวย โดยทพนกงาน

จะสอบถามขอมลพนฐานของผปวยและจดเกบขอมลนนไว เพอความสะดวกเมอผปวยมารบการ รกษาในคราวตอไป

บนทกการรกษาพยาบาล คอ การบนทกขอมลการรกษาและจายยาใหกบผปวย โดยทแพทยจะเปนผบนทก

จายยาและรบช าระเงน คอ การทพนกงานไดรบขอมลการสงจายยาจากแพทยแลวท าการจายยาใหกบผปวยและรบช าระเงน

นดหมายผปวย คอ การทแพทยนดผปวยมาพบในวนตอไป อาจจะเพอท าการรกษา หรอเพอมาฟงผลในการตรวจโรค ตางๆ

การสงซอเวชภณฑ คอ การสงซอเวชภณฑ ตางๆทใชในการรกษาผปวย เชน เครองมอแพทย และยารกษาโรค โดยจะสงซอกบตวแทนจ าหนาย

การรบเวชภณฑ คอ การรบเวชภณฑทไดจากการสงซอกบตวแทนจ าหนาย โดยท าการตรวจสอบวาครบตามทสงซอหรอไม

การตดจ าหนาย คอ การทพนกงานไดตรวจเซกเวชภณฑตางๆ วาหมดอายหรอเสยหายหรอไม เพอทจะไดท าการเกบเวชภณฑทหมดอายและเสยหายออก เพอท าการสงซอมาทดแทน

การออกรายงาน หมายถง เอกสารทแสดงผลลพธจากการท างานภายในคลนก ยา หมายถง สารทใชเพอปองกน บ าบดรกษา อาจมาไดจากการสงเคราะห หรอจากแหลงธรรมชาต เวชภณฑ หมายถง วสดหรออปกรณ เพอการบ าบดรกษาผปวย

2.1.2 ทฤษฎโปรแกรม 2.1.2.1 ทฤษฎเกยวกบโปรแกรม Microsoft Visual Basic.NET 2005 Visual Basic เปนภาษาคอมพวเตอร (Progamming Language) ทพฒนาโดย บรษท

ไมโครซอฟท ซงเปนบรษทยกษใหญทสรางระบบปฏบตการ Windows โดยตวภาษาเองมรากฐานมาจากภาษา Basic ซงยอมาจาก Beginners All Purpose Symbolic Instruction ถาแปลใหไดความหมายกคอ ชดค าสงหรอภาษาคอมพวเตอรส าหรบผเรมตน ภาษา Basic มจดเดนคอ ผทไมมพนฐานเรองการเขยนโปรแกรมเลย กสามารถเรยนรและน าไปใชงานไดอยางงานดายและรวดเรว เมอเทยบกบการเรยนภาษาคอมพวเตอรอนๆ เชน ภาษาซ (C), ปาสคาล (Pascal), ฟอรแทรน (Fortran) หรอ แอสเซมบล (Assembler) ไมโครซอฟทไดพฒนาโปรแกรมภาษา Basic มานานนบสบป ตงแตภาษา MBASIC (Microsoft Basic) ,BASICA (Basic Advanced), GWBASIC และ QuickBasic ซงไดตดตงมาพรอมกบระบบปฏบตการ MS DOS ในทสดโดยใชชอวา QBASIC โดยแตละเวอรชนทออกมานนไดมการพฒนาและเพมค าสงตางๆ เขาไปโดยตลอด ในอดตโปรแกรมภาษาเหลานลวนท างานใน Text Mode คอเปนตวอกษรลวนๆ ไมมภาพกราฟกสวยงามแบบระบบ Windows อยางในปจจบน จนกระทงเมอระบบปฏบตการ Windows ไดรบความนยมอยางสงและเขามาแทนท DOS ไมโครซอฟทกเลงเหนวาโปรแกรมภาษาใน Text Mode นนคงถงกาลทหมดสมย จงไดพฒนาปรบปรงโปรแกรมภาษา Basic ของตนออกมาใหม เพอสนบสนนการท างานในระบบ Windows ท าให Visual Basic ถอก าเนดขนมาตงแตบดนน

Visual Basic เวอรชนแรกคอ เวอรชน 10 ออกสสายตาประชาชนตงแตป 1991 โดยในชวงแรกไมมความสามารถตางจากภาษา QBASIC มากนก แตจะเนนเรองเครองมอทชวยในการเขยนโปรแกรมบนวนโดว ซงปรากฏวา Visual Basic ไดรบความนยมและประสบความส าเรจเปนอยางด ไมโครซอฟทจงพฒนา Visual Basic ใหดขนเรอยๆ ทงในดานประสทธภาพ ความสามารถ และเครองมอตางๆ เชน เครองมอตรวจสอบแกไขโปรแกรม (debugger) สภาพแวดลอมการพฒนาโปรแกรม การเขยนโปรแกรมหลายวนโดวยอย (MDI) และอนๆ อกมากมาย

Visual Basic.NET คอ เครองมอส าหรบพฒนาโปรแกรมเปนภาษาหนงในกลมไมโครซอฟทวชวลสตดโอดอทเนต (Microsoft Visual Studio .NET) เปนการโปรแกรมทมสภาพแวดลอมแบบกราฟกส าหรบระบบปฏบตการวนโดว ( Windows Operating System) โดยมรากฐานภาษามาจากภาษาเบสก และท างานบนดอทเนตเฟรมเวรค (Dotnet Framework) ถกออกแบบใหมความสามารถในการพฒนาโปรแกรมเชงวตถอยางแทจรง และรองรบการออกแบบดวยยเอมแอล (UML = Unified Modeling Language)

2.1.2.2 ทฤษฎเกยวกบโปรแกรม Microsoft SQL Server 2005 Microsoft SQL Server 2005 พฒนามาจาก Microsoft SQL Server 2000 เปนโปรแกรม

จดการฐานขอมลระดบเซรฟเวอร ทมขดความสามารถในการรองรบขอมลขนาดใหญ ทชวยใหการบรหารจดการฐานขอมลมประสทธภาพรวดเรว SQL Server 2005 มาพรอมกบเทคโนโลยใหมทจะชวยใหการพฒนาแอพพลเคชนท าไดอยางมประสทธภาพมากยงขน แพลตฟอรมส าหรบจดการขอมลนสนบสนน . NET Framework เพอใหนกพฒนาท างานรวมกบเครองมอ Visual Studio ไดเปนอยางด ไมวาจะเปนการสรางและใชงานฐานขอมลทมประสทธภาพ มความปลอดภยแตวามความซบซอนนอยกวา ส าหรบฟเจอรใหม ๆ ในสวนนของโซลชน SQL Server 2005 ประกอบดวย การสนบสนนภาษาในการเขยนโปรแกรมทหลากหลายมากขนอยางเชน Transact-SQL, Microsoft Visual Basic .NET และ Microsoft Visual C# ผานกลไกลของ Common Language Runtime (CLR)

2.1.2.3 ทฤษฎเกยวกบโปรแกรม Crystal Reports 11 Crystal Report เปนโปรแกรมการท ารายงานดานสารสนเทศ หรอผทตองการเรยกใช

ขอมลจากฐานขอมลตางๆ ไดอยางรวดเรว และโปรแกรมนยงมรปแบบรายงานใหเลอกไดหลายรปแบบ เชน รายงานยอย , รายงานในรปแบบตาราง , รายงานในรปแบบรายละเอยด และยงสามารถน าเสนอขอมลในรปแบบกราฟตางๆ ไดหลายรปแบบ เปนตน นอกจากนการใชงานของโปรแกรมยงมเครองมอพเศษทชวยในการบอกวธการท างานและยงคอยแนะน าขนตอนในการสรางรายงานให โดยทผใชแทบจะไมมความจ าเปนตองเรยนรวธการมากอนอยางละเอยด กสามารถสรางรายงานงายๆ ไดอยางรวดเรว ความสามารถของ Crystal Report ไมใชมแตเพยงแคนเทานน Crystal Report ยงสามารถดงขอมลไดจากโปรแกรมจดการฐานขอมลไดหลายประเภท อาทเชน Microsoft SQL , Microsoft SQL Server , Foxpro , Visual Foxpro , Xbase Files , Paradox Files , Btrieve Dictionaries รวมทงการตดตอจากฐานขอมลผาน ODBC อกดวย

2.1.3 ทฤษฎการวเคราะหและออกแบบระบบ ( System Analysis and Design) ระบบ คอ กลมขององคการตางๆ ทท างานรวมกนเพอจดประสงคอนเดยวกน ระบบ

อาจจะประกอบดวยบคคลากร เครองมอ เครองใช พสด วธการ ซงทงหมดนจะตองมระบบจดการอนหนงเพอใหบรรลจดประสงคอนเดยวกน ตวอยางเชน ในรางกายคนเราจะมระบบในตวคอมความสมพนธตดตอกนระหวางสอง เสนประสาท เซลลรบรความรสก เพอบรรลเปาหมายในการรบรความรสกรอนหนาว เปนตน

2.1.3.1 การวเคราะหและออกแบบระบบ (System Analysis and Design) คอ วธการทใชในการสรางระบบสารสนเทศขนมาใหมในธรกจใดธรกจหนง หรอระบบ

ยอยของธรกจ นอกจากการสรางระบบสารสนเทศใหมแลว การวเคราะหระบบชวยในการแกไขระบบสารสนเทศเดมทมอยแลวใหดขนดวยกได การวเคราะหระบบคอ การหาความตองการ ( Requirements) ของระบบสารสนเทศวาคออะไร หรอตองการเพมเตมอะไรเขามาในระบบและการออกแบบกคอ การน าเอาความตองการของระบบมาเปนแบบแผนหรอเรยกวาพมพเขยวในการสรางระบบสารสนเทศนนใหใชในงานไดจรง ผทท าหนานกคอ นกวเคราะหและออกแบบระบบ (System Analysis: SA)

2.1.3.2 วงจรการพฒนาระบบ (System Development Life Cycle: SDLC) วงจรการพฒนาระบบ เปนขนตอนทเปนล าดบขนตงแตจนเสรจเรยบรอย เปนระบบทใช

งานได ซงนกวเคราะหระบบตองเขาใจวาแตละขนตอนจะตองท าอะไร และท าอยางไร ประกอบดวย 7 ขนตอนดงน

ภาพท 2-9 แสดงวงจรของการพฒนาระบบ 1. เขาใจปญหา (Problem Recognition) ระบบสารสนเทศจะเกดขนไดกตอเมอผบรหาร

หรอผใชตระหนกวาตองการระบบสารสนเทศหรอระบบจดการเดม ไดแกระบบเอกสารในตเอกสาร ไมมประสทธภาพเพยงพอทตอบสนองความตองการในปจจบน

Problem Recognition

Feasibility Study

Design

Analysis

Construction

Implement

Maintenances

ปญหาทส าคญของระบบสารสนเทศในปจจบน คอ ระบบเขยนมานานแลว สวนใหญเขยนมาเพอตดตามเรองการเงน ไมไดมจดประสงคเพอใหขอมลขาวสารในการตดสนใจ แตปจจบนฝายบรหารตองการดสถตการขายเพอใชในการคาดคะเนในอนาคต หรอความตองการอนๆ เชน สนคาทมยอดขายสง หรอสนคาทลกคาตองการสง หรอการแยกประเภทสนคาตางๆทท าไดไมงายนก การทจะแกไขระบบเดมทมอยแลวไมใชเรองทงายนก หรอแมแตการสรางระบบใหม ดงนนควรจะมการศกษาเสยกอนวาความตองการของเราเพยงพอทเปนไปไดหรอไม ไดแก "การศกษาความเปนไปได" (Feasibility Study) 2. ศกษาความเปนไปได (Feasibility Study) จดประสงคของการศกษาความเปนไปไดกคอ การก าหนดวาปญหาคออะไรและตดสนใจวาการพฒนาสรางระบบสารสนเทศ หรอการแกไขระบบสารสนเทศเดมมความเปนไปไดหรอไมโดยเสยคาใชจายและเวลานอยทสดและไดผลเปนทนาพอใจ 3. การวเคราะห (Analysis) การวเคราะหระบบเรมตงแตการศกษาระบบการท างานของธรกจนน ในกรณทระบบเราศกษานนเปนระบบสารสนเทศอยแลวจะตองศกษาวาท างานอยางไร เพราะเปนการยากทจะออกแบบระบบใหมโดยทไมทราบวาระบบเดมท างานอยางไร หรอธรกจด าเนนการอยางไร หลงจากนนก าหนดความตองการของระบบใหม ซงนกวเคราะหระบบจะตองใชเทคนคในการเกบขอมล (Fact-Gathering Techniques) ดงรป ไดแก ศกษาเอกสารทมอย ตรวจสอบวธการท างานในปจจบน สมภาษณผใชและผจดการทมสวนเกยวของกบระบบ เอกสารทมอยไดแก คมอการใชงาน แผนผงใชงานขององคกร รายงานตางๆทหมนเวยนในระบบ การสมภาษณเปนศลปะอยางหนงทนกวเคราะหระบบควรจะตองมเพอเขากบผใชไดงาย และสามารถดงสงทตองการจากผใชได เพราะวาความตองการของระบบคอ สงส าคญทจะใชในการออกแบบตอไป ถาเราสามารถก าหนดความตองการไดถกตอง การพฒนาระบบในขนตอนตอไปกจะงายขน เมอเกบรวบรวมขอมลแลวจะน ามาเขยนรวมเปนรายงานการท างานของระบบซงควรแสดงหรอเขยนออกมาเปนรปแทนทจะรายยาวออกมาเปนตวหนงสอ การแสดงแผนภาพจะท าใหเราเขาใจไดดและงายขน 4. การออกแบบ (Design) ในระยะแรกของการออกแบบ นกวเคราะหระบบจะน าการตดสนใจของฝายบรหารทไดจากขนตอนการวเคราะหการเลอกซอคอมพวเตอร ฮารดแวรและซอฟตแวรดวย (ถามหรอเปนไปได) หลงจากนนนกวเคราะหระบบจะน าแผนภาพตางๆ ทเขยนขนในขนตอนการวเคราะหมาแปลงเปนแผนภาพล าดบขน (แบบตนไม) ดงรปขางลาง เพอใหมองเหนภาพลกษณทแนนอนของโปรแกรมวามความสมพนธกนอยางไร และโปรแกรมอะไรบางทจะตองเขยนในระบบ หลงจากนนกเรมตดสนใจวาควรจะจดโครงสรางจากโปรแกรมอยางไร การเชอมระหวางโปรแกรมควรจะท าอยางไร ในขนตอนการวเคราะหนกวเคราะหระบบตองหาวา "จะตอง

ท าอะไร (What)" แตในขนตอนการออกแบบตองรวา " จะตองท าอยางไร(How)" ในการออกแบบโปรแกรมตองค านงถงความปลอดภย (Security) ของระบบดวย เพอปองกนการผดพลาดทอาจจะเกดขน เชน "รหส" ส าหรบผใชทมสทธส ารองไฟลขอมลทงหมด เปนตนนกวเคราะหระบบจะตองออกแบบฟอรมส าหรบขอมลขาเขา (Input Format) ออกแบบรายงาน (Report Format) และการแสดงผลบนจอภาพ (Screen Fromat) หลกการการออกแบบฟอรมขอมลขาเขาคอ งายตอการใชงาน และปองกนขอผดพลาดทอาจจะเกดขน 5. การพฒนาระบบ (Construction) ในขนตอนนโปรแกรมเมอรจะเรมเขยนและทดสอบโปรแกรมวา ท างานถกตองหรอไม ตองมการทดสอบกบขอมลจรงทเลอกแลว ถาทกอยางเรยบรอย เราจะไดโปรแกรมทพรอมทจะน าไปใชงานจรงตอไป หลงจากนนตองเตรยมคมอการใชและการฝกอบรมผใชงานจรงของระบบ โปรแกรมเมอรเขยนโปรแกรมตามขอมลทไดจากเอกสารขอมลเฉพาะของการออกแบบ (Design Specification) ปกตแลวนกวเคราะหระบบไมมหนาทเกยวของในการเขยนโปรแกรม แตถาโปรแกรมเมอรคดวาการเขยนอยางอนดกวาจะตองปรกษานกวเคราะหระบบเสยกอน เพอทวานกวเคราะหจะบอกไดวาโปรแกรมทจะแกไขนนมผลกระทบกบระบบทงหมดหรอไม โปรแกรมเมอรเขยนเสรจแลวตองมการทบทวนกบนกวเคราะหระบบและผใชงาน เพอคนหาขอผดพลาด วธการนเรยกวา "Structure Walkthrough " การทดสอบโปรแกรมจะตองทดสอบกบขอมลทเลอกแลวชดหนง ซงอาจจะเลอกโดยผใช 6. การปรบเปลยน (Construction) ขนตอนนบรษทน าระบบใหมมาใชแทนของเกาภายใตการดแลของนกวเคราะหระบบ การปอนขอมลตองท าใหเรยบรอย และในทสดบรษทเรมตนใชงานระบบใหมนได การน าระบบเขามาควรจะท าอยางคอยเปนคอยไปทละนอย ทดทสดคอ ใชระบบใหมควบคไปกบระบบเกาไปสกระยะหนง โดยใชขอมลชดเดยวกนแลวเปรยบเทยบผลลพธวาตรงกนหรอไม ถาเรยบรอยกเอาระบบเกาออกได แลวใชระบบใหมตอไป 7. บ ารงรกษา (Maintenance) การบ ารงรกษาไดแก การแกไขโปรแกรมหลงจากการใชงานแลว สาเหตทตองแกไขโปรแกรมหลงจากใชงานแลว สาเหตทตองแกไขระบบสวนใหญม 2 ขอ คอ 1. มปญหาในโปรแกรม (Bug) และ 2. การด าเนนงานในองคกรหรอธรกจเปลยนไป จากสถตของระบบทพฒนาแลวทงหมดประมาณ 40% ของคาใชจายในการแกไขโปรแกรม เนองจากม "Bug" ดงนนนกวเคราะหระบบควรใหความส าคญกบการบ ารงรกษา การบ ารงรกษาระบบ ควรจะอยภายใตการดแลของนกวเคราะหระบบ เมอผบรหารตองการแกไขสวนใดนกวเคราะหระบบตองเตรยมแผนภาพตาง ๆ และศกษาผลกระทบตอระบบ และใหผบรหารตดสนใจตอไปวาควรจะแกไขหรอไม

2.1.3.3 เครองมอทใชในการวเคราะหและออกแบบระบบ ผงงาน ( Flowchart ) ผงงาน คอ แผนภาพทมการใชสญลกษณรปภาพและลกศรทแสดงถงขนตอนการท างาน ของโปรแกรมหรอระบบทละขนตอน รวมไปถงทศทางการไหลของขอมลตงแตแรกจนไดผลลพธตามทตองการ ผงงานโปรแกรม ( Program Flowchart ) การเขยนผงโปรแกรมจะประกอบไปดวยการใชสญลกษณมาตรฐานตาง ๆ ทเรยกวา สญลกษณ ANSI ( American National Standards Institute ) ในการสรางผงงาน ดงตวอยางทแสดงในรปตอไปน ตารางท 2-2 แสดงสญลกษณทใชในการเขยนผงงานโปรแกรม

จดเรมตน / สนสดของโปรแกรม

ลกศรแสดงทศทางการท างานของโปรแกรมและการไหลของขอมล

ใชแสดงค าสงในการประมวลผล หรอการก าหนดคาขอมลใหกบตวแปร

แสดงการอานขอมลจากหนวยเกบขอมลส ารองเขาสหนวยความจ าหลกภายในเครองหรอการแสดงผลลพธจากการประมวลผลออกมา

การตรวจสอบเงอนไขเพอตดสนใจ โดยจะมเสนออกจารรปเพอแสดงทศทางการท างานตอไป เงอนไขเปนจรงหรอเปนเทจ

แสดงผลหรอรายงานทถกสรางออกมา

แสดงจดเชอมตอของผงงานภายใน หรอเปนทบรรจบของเสนหลายเสนทมาจากหลายทศทางเพอจะไปสการท างานอยางใดอยางหนงทเหมอนกน

แผนภาพกระแสขอมล (Data Flow Diagram : DFD) แผนภาพกระแสขอมล (Data Flow Diagram: DFD) คอ แบบจ าลองกระบวนการ (Process Model)ประเภทหนง มกน ามาใชในการวเคราะหและออกแบบระบบเชงโครงสราง โดยแสดงความสมพนธระหวางกระบวนการกบขอมล ซงเปนการแสดงการเคลอนทของขอมลจากกระบวนการหนงไปยงกระบวนการหนงโดยไมองเทคโนโลยการจดเกบขอมล เชน สอบนทกขอมล ฯลฯ สวนประกอบของ Data Flow Diagram กระบวนการ (Process) แสดงการท างาน หรอการประมวลผลของระบบ โดยทตงชอเพอใหสอถงวา ณ. ต าแหนงหนง ๆ ระบบตองมกระบวนการท างานอยางไร ตามล าดบ

การเคลอนทของขอมล (Data Flow) แสดงการเคลอนทของขอมลจากต าแหนงหนงไปยงอกต าแหนงหนง ของแผนภาพ โดยใชสญลกษณเสนและมลกศรแสดงทศทางการเคลอนทของขอมล การเคลอนทของขอมล แสดงเฉพาะการเคลอนทของขอมล เทานน เอกสารบางอยางถกจดอยในกลมของขอมล เชน รายงานตาง ๆ เปนตน

หนวยภายนอก (External Entity) แสดงหนวยภายนอกทตดตอกบระบบ โดยอางองจากขอบเขตของระบบ (System Boundary) หนวยภายนอกของระบบ ไดแก บคคล กลมคน หนวยงาน ระบบสารสนเทศ เปนตน ซงมหนาทหลก คอ สงขอมลเขา และ/หรอ รบขอมลทออกจากระบบทก าลงศกษา

แฟมขอมล (Data Store / File) แสดงทเกบขอมลภายในระบบทก าลงศกษา ทเกบขอมล ไดแก แฟมขอมล แฟมเอกสาร ตเอกสาร เปนตน

สญลกษณทใชในการวาดแผนภาพกระแสขอมล สญลกษณทนยมใชในการวาดแผนภาพกระแสขอมลม 2 แบบ คอ สญลกษณแบบ Gane

and Sarson Symbol และ สญลกษณแบบ Yourdons ตารางท 2-3 แสดงสญลกษณในการวาดแผนภาพขอมล

สญลกษณ ค าอธบาย

กระบวนการ (Process)

การเคลอนทของขอมล (Data Flow)

หนวยภายนอก (External Entity)

แฟมขอมล (Data Store/File)

คอนเทกซไดอะแกรม (Context Diagram: Level 0)

Context Diagram: Level 0 คอ แผนภาพทอยบนสด แสดงภาพรวมของระบบทงหมด

ซงประกอบดวย กระบวนการเพยงกระบวนการเดยว (อยตรงกลางของภาพ) นนคอ ระบบทก าลง

ศกษา ณ. ปจจบน บคคล/ระบบภายนอก และการเคลอนทของขอมลจากภายนอกระบบสระบบ

ดงตวอยาง

Customer

0

Order

System

Sales

RepAccountingBank

WarehouseOrder

Picking List

Completed Order

Order Reject

Notice

Invoice

Payment

Commission

Bank

Deposit

Cash Receipts

Entry

(Context Diagram for an Order System)

ภาพท 2-10 แสดง Context diagram: DFD Level 0 ของระบบสงซอ

แผนภาพกระแสขอมลระดบท 1 (DFD Level 1 ) แผนภาพกระแสขอมลระดบท 1 คอ แผนภาพบรบทซงผานการแยกออกเปนสวน ๆ โดย

ทนกวเคราะหระบบยงคงวาด บคคล/ระบบภายนอก และการเคลอนทของขอมลจากภายนอกระบบสระบบไว แตจะท าการแยกกระบวนการหลก (ซงอยตรงกลางภาพในแผนภาพบรบท ) ใหออกเปนกระบวนการยอย ๆ (Sub Processes)

ในแผนภาพกระแสขอมลระดบท 1 นกวเคราะหระบบใชตวเลขเพอเรยกกระบวนการ โดยเรมจาก 1.0 ไปเรอย ๆ จนกวาจะครบทกกระบวนการ หลกการใหตวเลขกบกระบวนการนน ไมมกฎเกณฑแนนอน แตนยมใหตวเลขเพมขนตามการเคลอนทของขอมลจากกระบวนการหนงส กระบวนการหนง หากมการจดเกบหรอคนคนขอมลจากแฟมขอมล ใหวาดเสนเชอมตอระหวางแฟมขอมลกบกระบวนการทเกยวของ

Customer

3

Apply

Payment

Sales

Rep AccountingBank

Warehouse

OrderPicking List

Completed Order

Order Reject

Notice

Invoice

Payment

Commission

Bank

Deposit

Cash Receipts

Entry

Diagram 0 DFD for an Order System

2

Create

Invoice

1

Fill

Order

Accounts

ReceivableD1

Invoice Detail

Payment Detail

ภาพท 2-11 แสดง Data Flow Diagram Level 1 ของระบบสงซอ

แผนภาพกระแสขอมลระดบท 2 (DFD Level 2) แผนภาพกระแสขอมลระดบท 2 คอ แผนภาพกระแสขอมลระดบท 1ซงผานการแยก

ออกเปนสวน ๆ โดยนกวเคราะหระบบจะเรมจากการเลอกกระบวนการทอยในแผนภาพกระแสขอมลระดบท 1 ทละ 1 กระบวนการ เชน เลอกกระบวนการหมายเลข 1.0 หลงจากเลอกกระบวนการทตองการศกษา (1.0) แลว นกวเคราะหระบบยงคงวาด การเคลอนทของขอมลเขา และ การเคลอนทของขอมลออก ทมผลตอกระบวนการทเลอก (1.0) และท าการแยกกระบวนการทเลอก (1.0) ใหออกเปนกระบวนการยอย ๆ

ในแผนภาพกระแสขอมลระดบท 2 นกวเคราะหระบบใชตวเลขเพอเรยกกระบวนการ ซงเลขตวแรกเปนหมายเลขของกระบวนการทเลอก และเมอไดกระบวนการทไดรบการทผานการแยกกระบวนการ เชน เลอกกระบวนการหมายเลข 1.0 (ในระดบ DFD-1) ดงนน ในแผนภาพกระแสขอมลระดบท 2 กระบวนการยอยทอยภายในกระบวนการหมายเลข 1.0 ไดแก 1.1 1.2 1.3 ...ตามล าดบ

Customer

3.3

Prepare

Accounting

Entry

Sales

RepAccountingBank

Payment

CommissionCash Receipts

Entry

Diagram 1 DFD for Process 3 of the Order System

3.4

Pay

Commission

3.1

Post

Payment

Daily Payment

Accounting

Payment

3.2

Deposit

Payment

Payment

Detail

Accounts

Receivablel

Invoice Detail

Daily

Payments

Customer

Payment

D1

D4

Bank

Deposit

Commission

Earned

ภาพท 2-12 แสดง Data Flow Diagram Level 2 ของระบบสงซอ (Process 3)

แผนภาพแสดงความสมพนธของขอมล (ER-Diagram) ER-Diagram เปนแบบจ าลองขอมลซงแสดงค าโครงสรางของฐานขอมลทเปนอสระจาก

ซอรฟแวรทจะใชในการพฒนาฐานขอมล รวมทงรายละเอยดและความสมพนธระหวางขอมลใน

ระบบในลกษณะทเปนภาพรวม ท าใหเปนประโยชนอยางมากตอการรวบรวมและวเคราะห

รายละเอยด ตลอดจนความสมพนธของขอมลตาง ๆ ท าใหบคคลทเกยวของกบฐานขอมลสามารถ

เขาใจลกษณะของขอมลตางๆ ท าใหบคลากรทเกยวของกบระบบฐานขอมลสามารถเขาใจลกษณะ

ของขอมลและความสมพนธระหวางขอมลไดงายและถกตองตรงกน ระบบทไดรบ การออกแบบจง

มความถกตองและสอดคลองกบวตถประสงคขององคกร

ER – Diagram ประกอบดวยสวนตางๆดงน

Entity หมายถง สงทสนใจสามารถระบไดในความเปนจรง และตองการเกบรวบรวม

ขอมลทเกยวของดวยไวในฐานขอมล โดยตวอยางของเอนทตประเภทตางๆ เชน บคคล สถานท

สงของ หรอ เหตการณ เอนทตสามารถจ าแนกไดเปน 2 ประเภท

1. Entity ปกต (Strong Entity) หมายถง เอนทตทสนใจและตองการจดเกบขอมลท

เกยวของไวในระบบฐานขอมล ซงการคงอยของเอนทตนไมเกยวของกบเอนทตอน

ภาพท 2-13 Entity ปกต

2. Entity ออนแอ หมายถง เอนทตทมการคงอยเกยวของกบเอนทตอนในระบบฐานขอมล

โดยเอนทตอนทมความสมพนธกบเอนทตนเรยกวา Parent Entity หรออาจกลาวไดวา เอนทต

ออนแอจะไมมความหมายหรอไมสามารถปรากฏในฐานขอมลได หากปราศจาก Parent Entity ทม

ความสมพนธเกยวของกน ในอ -อารไดอะแกรม ใชสญลกษณรปสเหลยมผนผาสองรปซอนกน

(double rectangle) แทนหนงเอนทตออนแอ โดยมชอของเอนทตออนแอนน ๆ ก ากบอยภายใน

ภาพท 2-14 Entity ออนแอ

Entity

Entity Entity

Property หมายถง ขอมลทแสดงคณสมบตหรอคณลกษณะของเอนทตหรอ

ความสมพนธ เชน Property ของเอนทตนกศกษาประกอบดวย รหสประจ าตว ชอ สกล เพศ รหส

คณะ เปนตน

ภาพท 2-15 แสดงคณสมบตของ Entity

Relationships (ความสมพนธ)

หมายถง ความสมพนธระหวาง Entity การจ าแนกประเภทของความสมพนธตาม

ความสมพนธระหวางเอนทต วธนสามารถจ าแนกความสมพนธไดเปน 3 ประเภท

ภาพท 2-16 แสดงความสมพนธ

1. ความสมพนธแบบหนงตอหนง (One-to-one Relationships) การแสดงความสมพนธของขอมลใน Entity หนงทมความสมพนธกบขอมลในอก Entity

หนง ในลกษณะหนงตอหนง (1 : 1)

ภาพท 2-17 แสดงความสมพนธแบบ 1:1

2. ความสมพนธแบบหนงตอกลม (One-to-many Relationships) การแสดงความสมพนธของขอมลใน Entity หนง ทมความสมพนธกบขอมลหลาย ๆ

ขอมล ในอก Entity หนง ในลกษณะ (1:M)

ภาพท 2-18 แสดงความสมพนธแบบ 1:M

3. ความสมพนธแบบกลมตอกลม (Many-to-many Relationships) การแสดงความสมพนธของขอมลสอง Entity ในลกษณะกลมตอกลม ( M:N) ซงการแสดงความสมพนธแบบนจะเปนความสมพนธทสมาชกหลายรายการในเอนทตหนง มความสมพนธกบสมาชกหลายรายการในอกเอนทตหนง

ภาพท 2-19 แสดงความสมพนธแบบ M :N

พจนานกรมขอมล (Data Dictionary) พจนานกรมขอมล (Data Dictionary) เปนหวใจส าคญของระบบจดการฐานขอมล ซงจะ

อธบายถงรายละเอยดของฐานขอมลทระบบจดการฐานขอมลนน ๆ บรรจอย ซงจะเกบค าอธบายรายละเอยดตาง ๆ ของฐานขอมล (Meta-Data) อนประกอบดวยเคารางฐานขอมลในระดบแนวคด เคารางฐานขอมลระดบภายนอกและเคารางฐานขอมลในระดบภายใน รายละเอยดทเกยวของกบความปลอดภยหรอขอจ ากดตาง ๆ ทใชการควบคมความบรณภาพของฐานขอมล และรายละเอยดอน ๆ ทเกยวของกบการบรหารฐานขอมล เปนตน

Data Dictionary ใชก าหนดขอบเขตของขอมล (Data Field) ทใชในฐานขอมล และอธบายความสมพนธกบขอมลอนๆ ไดแก

1. ชอแอททรบวต (Attribute) 2. ค าอธบาย (Description) 3. ขอบเขตคาขอมล (Attribute Domain) 4. ชนดของขอมล (Data Type) 5. คาวาง (Null) 6. คยหลก(PK) 7. คยนอก(FK) 8. แอททรบวตทอางอง (Attribute Reference) 9. ตารางทอางอง (Entity Reference)

ภาพท 2-20 แสดงตวอยาง Data Dictionary

2.1.4 ทฤษฎการจดการฐานขอมล

ขอมล (Data) คอขาวสารรายละเอยดตาง ๆ ทตองการจดเกบ เพอทจะเรยกขอมลมาอางองหรอแกไขไดในภายหลงตามวตถประสงคของขอมล อาจจะมทงชนดทเปนขอความ (Text) ตวเลข (Numbers) วนท (Dates) หรอแมกระทงรปภาพ (Pictures)

ฐานขอมล(Database) คอ การรวบรวมขอมลทมความสมพนธกนโดยจะเกบอยภายใตหวเรองหรอจดประสงคอยางใดอยางหนง

ฐานขอมลไมจ าเปนตองใชเครองคอมพวเตอรในการชวยเกบเสมอไป อาจเปนฐานขอมลทเกบลงในหนงสอกได เชน สมดโทรศพท พจนานกรม เปนตน การเกบรวบรวมขอมลเปนฐานแบบน กเพองายตอการคนหา การเกบฐานขอมลในคอมพวเตอรจะท าใหการคนและการวเคราะหฐานขอมลทมอยเปนไปไดอยางรวดเรว จงเปนทนยมกนมากในปจจบน ในเอกสารประกอบค าสอนเลนนจะเนนการเกบฐานขอมลในคอมพวเตอรเทานน ดงนนเมอกลาวถงฐานขอมลจะหมายถงฐานขอมลในคอมพวเตอร DBMS (Database Management System) หรอ ระบบการจดการฐานขอมล ท าใหการเรยกใชฐานขอมลเปนอสระจากสวนของ Hardware หรอ กลาวอกนยหนงวา โปรแกรม DBMS จะมหนาทในการจดการ และควบคมความถกตอง ความซ าซอนและความสมพนธระหวางขอมลตางๆ ภายในฐานขอมลแทนโปรแกรมเมอร ท าใหผใชสามารถเรยกใชขอมลจากฐานขอมลได โดยไมจ าเปนตองทราบถงโครงสรางทางกายภาพขอขอมลในระดบทลก เชนเดยวกบ

โปรแกรมเมอรเนองจากโปรแกรม DBMS จะมสวนของ Query Language ทเปนภาษาทประกอบดวยค าสงตาง ๆ ทใชจดการและเรยกใชขอมลจากฐานขอมล ซงสามารถน าไปใชรวมกบภาษาคอมพวเตอรอนๆ เพอพฒนาโปรแกรมทใชส าหรบเรยกใชฐานขอมลมาประมวลผล เชน Visual Basic, Delphi, ASP ฯลฯ เปนตน สวนการท างานตาง ๆ ภายในโปรแกรม DBMS ทท าหนาทในการแปลค าสงไปเปนการ กระท าตาง ๆ ดงน Data Manager เปนสวน ทท าหนาทก าหนดการกระท าตางๆ ใหกบสวน File Manager เพอไปกระท ากบขอมลทเกบอยในฐานขอมลในระดบกายภาพ (Physical) Query Processor เปนสวน ทท าหนาทท าหนาทแปลงประโยค ใหอยในรปแบบของค าสงท Data- base Manager เขาใจ Database Manipulation Language Precomplier เปนสวนทท าหนาทแปล ( Compile) ประโยคของค าสงของกลมค าสง (DML) ใหอยในรป แบบทสวน Application Programs Object Code จะน าไปเขารหสเพอสงตอไปยงสวน Database Manager ในการแปลประโยคค าสงของกลมค าสง DML ของสวน Data Manipulation Language Complier นจะตองท างานรวมกบสวน Query Processor Data Definition Language Precompiler เปนสวนทท าหนาทแปล ( Compile) ประโยคค าสงของกลมค าสง DDL ใหอในรปของ Metadata ทเกบอยในสวน Data Dictionary ของฐานขอมล (Metadata) ไดแก รายละเอยดทบอกถงโครงสรางตาง ๆ ของขอมล Application Program Object Code เปนสวนทท าหนาทแปลงค าสงตาง ๆ ของโปรแกรม รวมทงค าสงในกลมค าสง DMLทสงตอมาจากสวน Data Manipulation Language Procompiler ใหอยในรปของ Object Code ทจะสงตอไปให Database Manager เพอกระท ากบขอมลในฐานขอมล

การท า Normalization Normalization เปนวธการลดความซ าซอนของขอมลทอาจเกดขนได มกใชในการออกแบบฐานขอมลทเปนแบบ Relational Database ซงการท า Normalization นจะชวยใหความซ าซอนของขอมลลดลง และลดโอกาสทจะท าใหเกดความผดพลาดจากการประมวลผลขอมลในตารางตางๆ ซงหลกการท า Normalization น จะท าการแบงตารางทมความซ าซอนของขอมลออกมาเปนตารางยอย ๆ และใช Foreign Key เปนตวเชอมความสมพนธระหวางตาราง ขอมลทซ าซอนกนนจะกอใหเกดปญหาขนอยางนอย 2 ประการ คอ 1. ปญหาความผดพลาดของขอมล เชน การทลกคาเปลยนชอหรอในกรณทบรษทมการเปลยนแปลงรายละเอยดสนคา เราจะตองท าการแกไขขอมลใหครบทกเรคคอรดในตาราง มฉะนน

ขอมลในบางเรคคอรดจะเกดความผดพลาดได 2. เปลองเนอทในการจดเกบขอมลเพราะจะตองจดเกบขอมลเดยวกนไวในหลาย ๆ เรคคอรด

Normal Form (NF) คอรปแบบโครงสรางของ relation ทมคณสมบตเฉพาะ NF มหลายระดบ NF ระดบทสงกวา จะมการจดโครงสรางขอมลทดกวา และลดปญหาทอาจเกดขนใน NF ระดบทต ากวาได ประโยชนหลกๆของการท า Normalization คอ การลดความซ าซอนของขอมล และขจดปญหาความผดปกตของขอมลทเกดจากการเพม/การลบหรอแกไขขอมล (insertion/ deletion/ update anomalies) ในการท า normalization หากมการเปลยนแปลง relation schema จะตองค านงถง การคงความถกตองของขอมล

หลกการท า Normalization สงส าคญคอ “การลดความซ าซอนและโอกาสทจะเกดความผดพลาดกบขอมลได” ซงการทจะท าใหบรรลจดประสงคดงกลาวจะตองมเกณฑและขนตอนในการวเคราะหขอมลโดยทวไปเราตองรกอนวาแตละตารางม field ใดบางสามารถบงชหรอคนหาขอมลได เชน เมอทราบรหสลกคาจะท าใหสามารถคนหา ชอ,นามสกล,ทอย ฯลฯ ได

1NF (First Normal Form) ตารางใดจะถอวาอยใน 1 NF หรอไมจะพจารณาทก Fields ในตารางวาจะตอง"ไมม Fields ใด Fields หนงทลกษณะเปน Multivalued (Field เดยวแตเกบหลายๆ คาไวดวยกน)

2NF(Second Normal Form) การท า 2 NF เนนการวเคราะหฟลดทเปน Primary Key โดยปรกตแลว Primary Key ของตารางหนงๆ อาจประกอบดวย Field เพยง Field เดยวหรอหลาย Fields รวมอยดวยกนกไดโดยมหลกวา "หากมตารางใดทประกอบดวย Field เพยง Field เดยวจะถอวาตารางนนอยใน 2NF" สวนตารางใดทมหลาย Fields รวมกนเปน Primary Key ใหแยกเอา Fields นนไปสรางตารางใหม

3NF (Third Normal Form) หลกการท า 3NF คอ การทจะตองไมมฟลดใดในตาราง นอกจาก Primary Key ทสามารถไปก าหนดฟลดอน

หลงจากการท า 3NF แลวขอมลในแตละตารางลดความซ าซอนไดเปนอยางมาก ขอมลจะถกจดใหเปนระเบยบมากขน แตจะมตารางตางๆ มากมาย ซงความเรวในการเขาถงขอมลจะชาลง เนองจาก DBMS เพราะจะตองท าการอานขอมลจากหลายตาราง ตองคนหาขอมลทมความสมพนธกนจากหลายๆ ตาราง ผออกแบบระบบจงตองเปรยบเทยบขอดขอเสย แลวปรบใชใหเหมาะสมกบฐานขอมล การท า Normalization โดยทวไปจะท าอยในระดบ 3 (3NF) ซงฐานขอมลของเราจะมความซ าซอนนอยมาก และการเขาถงขอมลกท าไดเรวเชนกน

2.2 วรรณกรรมทเกยวของ ปราชญ มหาเสาวภาคยกล, ขวญชย พรมล, แพรวพรรณ พนธเรองฤทธ (2540: บทคดยอ) ระบบการจดการควอตโนมต โครงงานนเปนสงประดษฐทจดสรางขนจากการน าความรทางดานเทคโนโลย มาประยกตใหเกดประโยชน เพอน าไปใชอ านวยความสะดวกใหเหมาะสมกบสภาวะ สงคมปจจบน โดยการสรางเครองระบบการจดการควแบงออกเปน 2 สวนคอ สวนฮารดแวรใชบอรดไมโครโปรเซสเซอรเปนชดควบคมหลก มไมโครคอนโทรลเลอรเบอร 8031 เปนตวจดการประมวลผลระบบปฏบตการทงหมดและสวนซอฟตแวรใชภาษา Assembly เขยนโปรแกรมควบคมการท างานทางดานฮารดแวร โดยการท างาน หากมการกดปมคว ภาคชดควบคมจะสงใหเครองพมพพมพล าดบตามหมายเลขคว ถาชองใหบรการใดวาง และพรอมทจะใหบรการ กจะสงสญญาณใหภาคชดควบคมด าเนนการแสดงผลผานทาง ชด 7-Segment และภาคสงเคราะหเสยงผลการทดสอบการท างานของโครงงานระบบการจดการควอตโนมตทมา http://library.kmutnb.ac.th (2547: บทคดยอ)โครงการพฒนาระบบจายยา และการเงนผปวยนอกฉกเฉน เนองดวยระบบสารสนเทศเพอการบรการจดการโรงพยาบาล (Front Office) ระบบปจจบนใชงานมาตงแตป 2536 รวมระยะเวลาการใชงานประมาณ 11 ป แลว มเครองคอมพวเตอรแมขายทเปน Database Server จ านวน 4 ชด (Siri 1, 2, 3 และ 9) โดยทขอมล Social data ทงหมดทหองจายและ การเงนผปวยนอกเรยกมาใชงาน เกบอยในเครองคอมพวเตอร Server Siri 1 ทใชงานมานาน ไมสามารถขยายหนวยความจ าไดอกแลว เมอเสย อปกรณทมาทดแทนหาไดยาก และเครองคอมพวเตอรแมขาย (Server Siri 1) เมอเสย หองยาและหองการเงนไมสามารถใชงานได ตองหยดการบรการผปวย การคดราคายา และออกใบเสรจตองท าโดยคน ท าใหการปฏบตงานยงยากมาก ไมสามารถปฏบตงานไดทนกบผปวยนอก วนละ 4000-5000 คน เพอชวยใหการบรการผปวยจ านวนมากได เมอคอมพวเตอร Server Siri 1 เสย ไมสามารถใชงานได งานเวชสารสนเทศไดพฒนาโปรแกรมฉกเฉนส าหรบใหหองจายยาและการเงนผปวยนอกใชงานทดแทนทมา http://www.si.mahidol.ac.th