1

บทท 1

บทน ำ

1.1 ค ำน ำ

การด ารงชวตของคนไทยผกพนกบอาชพเกษตรกรรมมาเปนเวลานาน การเกษตรทกแขนง จะด ารงอยไดดวยการพงพาปจจย ทง ดน น า และสภาพอากาศ ลวนแลวแตมความเกยวโยงกนทงสน ประเทศไทยนบวาโชคดทมแหลงน าส าคญหลายสายในแตละภมภาค มความอดมสมบรณเออตอการท าอาชพเกษตรกรรม อยางไรกด การจะใชทรพยากรน า ทมอยใหเกดประโยชนสงสดไดนน ตองมการบรหารจดการน าทด การพฒนาระบบบรหารจดการน าเพอการเกษตร เพอใชน าใหเกดประโยชนสงสด โดยยดหลกการด าเนนงานตามพระราชด ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ททรงใหความส าคญกบ “น า” ทใชใน “การเกษตร” ซงจ าเปนตองมน าไวใชไดเพยงพอตลอดป หากมการสรางสระน าประจ าไรนาทกครวเรอนในหลายพนท เมอรวมกนจะมปรมาณเทากบมอางเกบน าขนาดใหญ เพอใชเพมพนทเพาะปลก เลยงสตว และ ท าประมง เพมรายได ลดคาใชจายของคนในชมชน และน าความเขมแขงมาสการท าอาชพเกษตรกรรม จงมการสรางอางเกบน า สระเกบน าขนาดเลกเพอการเกษตรผสมผสาน การขดฝายทดน า คลองสงน า และทอระบายน า เพอแกปญหาภยแลงและน าทวม หากมปรมาณน าภายในแปลงมากจงควรมการระบายน า

การระบายน าผวดน (SURFACE DRAINAGE) เปนการก าจดน าทขงอยบนผวดน โดยการปรบปรงผวดนหรอทางระบายน าทมอยแลวตามธรรมชาต เพอใหน าทขงอยนนไหลไปสททงน าโดยเรวทสดโดยไมเกดการกดเซาะผวดนหรอทางระบายน านนดวย และเนองจากแปลงทดลองของภาควชาวศวกรรมชลประทานทใชเพอการเกษตรกรรม และเปนสอการเรยนการสอนของคณาจารยและนสตของภาควชาวศวกรรมชลประทาน ตองมการปลกพชจรง และยงเปนพนทลมและยงต ากวาระดบน าในบอ1ซงอยตดกน ท าใหมน าซบน าซมอยตลอดเวลา ซงสงผลกระทบตอพชในพนทเพาะปลก และเมอมฝนตกลงมาน ากเขาทวมพนทเพาะปลก เดมทมรองระบายน าอยแลวแตไมมทางระบายออกจากพนท ตองมการสบน าโดยใชเครองสบน าอยตลอด ซงท าใหตองเสยคาใชจาย ทางคณะผจดท าจงท าการศกษาระบบระบายน ากอนการจดการจดรปทดนในแปลงทดลองของภาควชาวศวกรรมชลประทาน เพอเปนแนวทางในการแกไขปญหาน าทวมในพนทการเกษตร ลดคาใชในการสบน าออกจากพนทและใชน าใหเกดประโยชนสงสด

2

1.2 วตถประสงค

- เพอศกษาและวเคราะหงานทางดานระบบระบายน าทดนของแปลงทดลอง ภาควชา

วศวกรรมชลประทาน คณะวศวกรรมศาสตร ก าแพงแสน

- เพอศกษาปญหาการกดเซาะและการตกตะกอนของระบบระบายน าในแปลงทดลองฯ

- เพอการศกษาระบบระบายน าในแปลงทดลองฯ

- เพอศกษาหาแนวทางแกไขปญหาการกดเซาะในระยะยาวและมประสทธภาพมากยงขน

1.3 ขอบเขตกำรศกษำ

- ศกษาพนทแปลงทดลองของภาควชาวศวกรรมชลประทาน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

วทยาเขตก าแพงแสน จงหวดนครปฐม ท าการศกษาทางวศวกรรมศาสตรและทางดานเศรษฐกจ

- ระยะเวลาในการเกบขอมลปฐมภมตงแต เดอนตลาคม พ.ศ. 2553 ถงเดอนมนาคม พ.ศ.

2554 รวม 6 เดอน

- ตรวจสอบสภาพของการระบายน าทางชลศาสตรของแปลงทดลองฯ

1.4 ผลทคำดวำจะไดรบ

- เพอเสนอเปนแนวทางในการออกแบบ ปรบปรง และพฒนาระบบชลประทานในไรนา

3

บทท 2

ตรวจสอบเอกสำร

2.1 ค ำจ ำกดควำมและควำมส ำคญของกำรระบำยน ำ ( Drainage )

การระบายน า หมายถง กจการทจดท าขนเพอระบายน า ซงมมากเกนความตองการออกจาก

พนทเพาะปลก ใหเหลอจ านวนทพอเหมาะตอการปลกพชเทานน เพอพชทปลกจะไดเจรญงอกงาม

และใหผลผลตสง

พนทในภมภาคทมฝนตกชก หรอพนทในเขตโครงการชลประทานทไมมระบบระบายน า

มกจะประสบปญหาเกยวกบการมน ามาก แลวไมสามารถระบายออกไปไดทนตามเวลาทตองการ จน

เปนเหตใหน าฝนหรอน าชลประทานขงอยบนผวดนหรอซมลงไปในดน ท าใหมระดบน าใตผวดนสง

ใกลผวดนหรอทวมเขาไปในเขตรากพช รากของพชไรเมอตองแชน าอยนานจะเนา และท าความ

เสยหายแกพชทปลก

งานระบายน าจะกอสรางขนในพนทซงมน ามากเกนไปเพอท าหนาทควบคมน าในบรเวณพนท

ซงใชเพาะปลก ใหมจ านวนทพอเหมาะกบความตองการของพช เชน พนทเพาะปลกในเขตโครงการ

ชลประทาน ซงสวนใหญแลวจะตองการระบบระบายน าควบคกนไปกบระบบสงน าดวย เนองจาก

พนทเหลานจะตองไดรบน าชลประทานเพมเตมนอกเหนอจากฝนอยเสมอ จงมกจะมน าเหลอจากความ

ตองการของพชขงอยบนผวดน หรอซมลงไปในดน จนท าใหระดบน าใตผวดนสงขนได หรอพนท

บางแหงซงเปนทลม มน าขงอยตามธรรมชาตตลอดเวลา เมอไดสรางระบบระบายน าแลว กจะชวยให

พนทดงกลาวนนไมมน าขง และลดระดบน าใตผวดนใหอยในระดบต า จนสามารถใชพนทแหงนนท า

การเพาะปลกพชตางๆได

การระบายน านอกจากจะสามารถควบคมปรมาณน าของพนทเพาะปลกไมใหมมากเกนไป เพอ

ประโยชนตอการปลกพชแลว ยงจะชวยปรบปรงพนท ซงมเกลอสะสมอยมากจนไมสามารถปลกพช

ทวไปไดใหมสภาพดขน ซงพนทดงกลาว ไดแก พนทแถบชายทะเล และพนทเพาะปลกจ านวนมากใน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยน าทระบายออกไปจากพนทเพาะปลกนน จะน าเกลอทงทอยบนผวดน

และในดนออกไปจากพนทเพาะปลกดวยนอกจากน เมอระบบระบายน าสามารถควบคมระดบน าใต

4

ผวดนใหอยลกลงไป จากผวดนไดตลอดเวลาแลว ยงปองกนเกลอไมใหถกน าพาขนมาสะสมอยในเขต

รากพชอกดวยเชนกน

2.2 วตถประสงคของกำรระบำยน ำ ( Drainage Objective )

วตถประสงคพนฐานของการเพาะปลกเพอใหไดผลผลตของอาหารและเสนใย การเพม

ผลผลตเพอใหคมคาการลงทนและเปนไปอยางมประสทธภาพนน จะบรรลผลไดจ าเปนตองมการ

ระบายน าทเพยงพอ ค าวาการระบายน าอยางเพยงพอ หมายถงประมาณน าทจ าเปนตองระบายออกจาก

พนทใหทนเวลาโดยไมท าใหพชผลไดรบอนตรายหรอเสยหายอนจะท าใหผลผลตลดลง ในพนทบาง

แหงอาจมการระบายน าจากธรรมชาตอยางเพยงพออยแลว แตบางแหงมไมเพยงพอจงตองมการสราง

ระบบระบายน าเสรมขนมา อนเปนหนาทของวศวกรทตองออกแบบ จงกลาวไดวาวตถประสงคของ

การระบายน ากเพอจดท าใหพนทมความเหมาะสมตอการเพาะปลกใหพชเจรญเตบโตและมผลผลตสง

2.3 วธกำรระบำยน ำ ( Drainage Method )

ขนตอนกำรออกแบบระบบระบำยน ำ 2.3.1 ขอมลทใชประกอบกำรออกแบบระบบระบำยน ำ

- รายงานความเหมาะสมดานวางโครงการฯ - แผนท 1:50,000 ครอบคลมพนทโครงการฯ - แผนท 1:20,000 1:10,000 หรอ 1:4,000 ทแสดงระบบสงน าของโครงการฯ -ปรมาณฝนสงสด 3 วน ในคาบการยอนกลบ 5 ป - สถตฝนสงสด ในคาบการยอนกลบ 10 ป

2.3.2 หลกเกณฑกำรวำงแนวคลองระบำยน ำ ภายหลงจากไดแผนทโครงการฯ ซงวางระบบสงน าไวเรยบรอยแลว กน าแผนทนนมาวาง

ระบบระบายน า โดยหลกการวางแนวคลองระบายน านน จะวางไปตามแนวรองน าเดมหรอทางน าธรรมชาตเปนหลก นอกจากนน คลองระบายน าสายซอย (Secondary Drain Canal) ซงอาจจ าเปนตองวางเพมเตม กจะวางแนวคลองระบายน าในบรเวณทต าสดหรอลมสด แลวใหเชอมกบคลองระบายน า

5

สายหลก (Main Drain Canal) เมอวางระบบระบายน าเรยบรอยแลว จงน าแผนทนสงส านกส ารวจดานวศวกรรมและธรณวทยา เพอท าการส ารวจแนวคลองระบายน าตอไป

2.3.3 หลกเกณฑกำรก ำหนดต ำแหนงของอำคำรในคลองระบำยน ำ อาคารประกอบในคลองระบายน าจะมนอยกวาอาคารประกอบในคลองสงน า ซงสวนใหญจะ

ประกอบดวยอาคารดงน 1. อาคารรบน าเขาคลองระบาย หรอชองเปดรบน าเขาคลองระบาย จะก าหนดไวในบรเวณซง

แนวคลองระบายตดผานทลม หรอทกๆ ระยะประมาณ 200 ม. 2. อาคารระบายน าออก (Outflow Structure) จะก าหนดไวบรเวณ กม. 0+000 ของคลอง

ระบายน าทจะไหลลงล าน าธรรมชาต หรอคลองระบายน าสายหลก เปนบรเวณจดบรรจบของคลองระบายน าสองสาย

3. น าตก (Drop Structure) ก าหนดไวในคลองระบายน าตรงบรเวณทมการเปลยนแปลงของระดบทองคลองอยางมาก หรอในกรณททองคลองมคาความลาดชนมากเกนกวา 1:500 หรอเกนกวา Critical Slope

4. ทอลอดถนน (Road Culvert) หรอสะพาน คสล. (Concrete Bridge) ก าหนดไวในต าแหนงทคลองระบายน าตดกบถนนหรอทางหลวง ซงสวนใหญมกจะก าหนดเปน Box Culvert หรอสะพาน แลวแตกรณ

2.3.4 เกณฑกำรออกแบบคลองระบำยน ำ จดประสงคในการออกแบบระบบระบายน า กเพอทจะระบายน าสวนเกนจากการใชของพชใน

พนทเพาะปลก หรอปรมาณน าหลาก (Flood) ทเกดจากฝนลงสคลองระบายน า ทงนโดยยดกฏเกณฑไววา ปรมาณน าหลากจ านวนหนงจะยอมใหขงอยในพนทเพาะปลก โดยไมกอใหเกดความเสยหายตอพช และสามารถระบายออกไปไดหมดภายใน 3 วน ในการออกแบบคลองระบายแตละสายนน จะแบงการด าเนนการออกเปน 2 ขนตอน คอ

1. การค านวณหาปรมาณน าเพอการออกแบบ ปรมาณน าเพอจะใชในการค านวณหาขนาดคลองระบายนน ไดจากผลรวมของปรมาณน าจากพนทภายในโครงการฯ และปรมาณน าหลากจากพนทภายนอกโครงการฯ

- การค านวณหาปรมาณน าหลากจากพนทภายนอกโครงการฯปรมาณน าหลากซงเกดจากพนทรบน าฝนนอกโครงการฯ ซงมไมมากกวา25 ตร.กม. จะใชสถตฝนมากทสดในรอบ 10 ป ของสถานวดน าฝนใกลเคยงกบพนทโครงการฯมาใชในการค านวณโดยใชสตร Rational’s Formula ดงน

Q = 0.278 CIA เมอ Q = ปรมาณน าหลาก (ม.3/วนาท)

6

C = สมประสทธแสดงอตราสวนระหวางน าทา และน าฝน(Coefficient of Runoff) ซงขนอยกบสภาพภมประเทศและคา Rainfall Intensity (I) I = ความแรงของฝน (Rainfall Intensity) (มม./ชม.) A = พนทระบายน า (Catchment Area) (ตร.กม.)

ในการหาคา I ใชคาชวงเวลา (Duration) เทากบ Time of Concentration (TC)ซงขนอยกบความยาวรองน า (L) และความสงของรองน าระหวางตนน ากบจดพจารณา (H) มสมการดงน

TC = (0.87 L3/H) 0.385

เมอ TC = Time of Concentration (ชม.) L = ความยาวของรองน า (กม.) H = ความแตกตางระดบของรองน าจากตนน าถงจดทพจารณา(ม.)

สมการนคดขนโดย California Division of Highway ซงแสดงคาความสมพนธระหวาง L H และ TC คา TC น เปนคา Rainfall Duration เพอไปหาคา I หรอ Rainfall Intensity จากกราฟ Rainfall Intensity – Duration – Frequency Curve ไดในการค านวณใช Rainfall Intensity – Duration – Frequency Curve ของ สถานวดน าฝนซงอยในบรเวณใกลเคยงกบโครงการฯ แลวแตความเหมาะสมของพนทส าหรบพนทรบน าฝนทมขนาดใหญกวา 25 ตร.กม. จะใชวธค านวณกราฟน านองจากขอมลพายฝนดวยเทคนคกราฟหนงหนวยน าทา ซงจะไดพจารณารายละเอยดใหเหมาะสมส าหรบพนทแตละขนาด 2. การค านวณหาปรมาณน าจากพนทภายในโครงการฯการค านวณหาปรมาณน าทจะระบายออกจากพนทปลกขาว จะใชคาของฝนสงสด 3 วน ในรอบ 5 ป โดยยอมใหมน าขงอก 70 มม. ดงนนการค านวณคา Drainage Modulusจะค านวณไดจากสตร

Qd = ((R- 70) x1,600)/( 86,400xT)

เมอ qd = Drainage Modulus (ลตร/วนาท/ไร) R = ปรมาณฝน (มม.) T = ระยะเวลาทยอมใหแปลงนามน าทวมขง (วน)

คา Drainage Modulus และคา Area Reduction Factor ของพนทระบายน าจะก าหนดตามทไดศกษาไวแลวในรายงานความเหมาะสมของแตละโครงการฯ

7

ตำรำงท 2.1 แสดงคำ Area Reduction Factor

พนทระบำยน ำ (ไร) Reduction Factor, μ

นอยกวา 2,000 1.00

2,000 – 5,000 0.95

5,000 – 10,000 0.90

10,000 – 20,000 0.86

20,000 – 50,000 0.76

50,000 – 100,000 0.72

100,000 – 200,000 0.68

200,000 – 500,000 0.64

ตำรำงท 2.2 แสดงคำสมประสทธของน ำทำ , C

พนท ควำมลำดเท % ดนรวนปนดน

ทรำย ดนรวนปนตะกอน

ดนเหนยวแนน

ปา 0-5

5-10 10-30

0.10 0.25 0.30

0.30 0.35 0.50

0.40 0.50 0.60

ทงหญา 0-5

5-10 10-30

0.10 0.15 0.20

0.30 0.35 0.40

0.40 0.55 0.60

เพาะปลก 0-5

5-10 10-30

0.30 0.40 0.50

0.50 0.60 0.70

0.60 0.70 0.80

8

9

รปท 2.1 แสดงคำสมประสทธน ำทำ C ทใชในสตร Rational’s Formula

Q = qdμA/1000

เมอ Q = ปรมาณน าทตองระบาย (ม.3/วนาท) qd = Drainage Modulus (ลตร/วนาท/ไร) A = พนทระบายน า (ไร)

μ = Reduction Factor ปรมาณน าเพอการออกแบบ (Qdesign) จะหาไดจากการน าผลรวมของปรมาณน าทงหมดมาคณ

ดวย 1.1 แลวน ามาปรบขนาดตามความเหมาะสมอกท ในขนตอนการค านวณหาขนาดคลอง

2.3.5 กำรค ำนวณหำขนำดคลอง ขนาดคลองระบายน าจะตองมขนาดใหญพอทจะระบายน าไดตาม Qdesign ทไดกลาวขางตน เพอ

ปองกนความเสยหายทจะเกดขนกบพนทเพาะปลก โดยทขนาดของคลองระบายน าจะเกยวพนถงการเลอกใชลาดผวน าในคลองระบายน า รปตดขวางคลอง ลาดดานขางคลอง และอตราความเรวของน า เพอปองกนการกดเซาะ การตกตะกอน ซงจะท าใหกนคลองตนเขนเรวเกนไปการค านวณหาขนาดคลอง จะหาโดยใชสตร

Qdesign = AV

เมอ Qdesign = ปรมาณน าเพอการออกแบบ (ม.3/วนาท)

A = พนทหนาตดของน าทไหลในคลองระบาย (ม.2) V = ความเรวของน าในคลองระบาย (ม./วนาท) V จะหาไดจากสตร Manning’s Formula ดงน

V จะหาไดจากสตร Manning’s Formula ดงน

เมอ V = ความเรวของน าในคลองระบาย (ม./วนาท) n = Manning’s Roughness Coefficient = 0.030 - 0.035

R = รศมชลศาสตร (Hydraulic Radius) = A/P (ม.)

10

A = พนทหนาตดของน าทไหลในคลองระบาย (ม.2) P = ความยาวของเสนขอบเปยก (Wetted Perimeter) (ม.) S = ความลาดของ Energy Gradient

= ความลาดของล าน าหรอระดบดนธรรมชาตตามความเหมาะสมขนอยกบลกษณะภมประเทศ

หลกเกณฑทใชในกำรออกแบบมดงตอไปน

1. ลาดผวน าในคลองระบายน า ก าหนดใหลาดผวน าท าใหเกดการไหลโดย Gravity ดวยอตราความเรวของ น าไมกอใหเกดการกดเซาะ และตกตะกอนในคลอง ก าหนดลาดผวน ามคาระหวาง 1:1,000 ถง1:8,000 ในการเลอกใชคาของลาดผวน าแตละคา จะพจารณาใหเหมาะสมกบสภาพพนท โดยทลาดผวน าจะเทากบลาดกนคลอง

2. รปตดตามขวางของคลองระบายน า รปตดขวางมลกษณะเปนคลองเปดรปสเหลยมคางหม โดยสดสวนระหวางความกวางของกนคลอง (Bed Width of Canal = b) กบความลกของน าในคลอง (Depth of Water in canal = d) ใหอยระหวางคา 1 ถง 5 (b/d) โดยก าหนดใหความกวางของกนคลองไมนอยกวา 1.00 ม. ลาดดานขางคลองระบายน า ก าหนดตามสภาพดนของตลงคลองเพอปองกนตลงคลองเลอนพงลงมา โดยทวไปก าหนดใหลาดดานขางคลองมคาเทากบ 1:2

3. คนคลองระบายน า (Spoil Bank) ลาดดานขางคนคลองก าหนดใชความลาดเอยง 1:2 ปรมาณดนขดจากคลองระบายมาเปนคนคลองน บางแหงอาจจะมมากหรอนอยตามสภาพภมประเทศ อยางไรกตาม จะ ก าหนดความสงของคนคลองไมเกน 1.50 ม. และทก ๆ ชวงระยะไมเกน 200 ม. จะก าหนดใหมชองวางทน าจะสามารถระบายลงสคลองระบายได โดยมความกวางของชองเปดไมนอยกวา 5.00ม. ความกวางของคนคลอง พจารณาจากปรมาณดนขด ก าหนดความกวางของคนคลองระบายไวอยางนอย 1.50 ม. หรอแลวแตสภาพภมประเทศนน ๆ

4. ชานคลอง (Berm) พจารณาคลองระบายน าทตองมการขดลอกคลองดวยเครองจกร เครองมอ เชน คลองระบายน าสายใหญ ก าหนดชานคลองกวาง 4.00 ม. ดานทจะใชเปนทางวงของรถขดสวนดานทไมใหรถขดวง ก าหนดความกวางอยางนอย 1.50 ม. กรณคลองระบายสายซอยและแยกซอย ซงสามารถใชแรงคนในการขดลอกบ ารงรกษาได ก าหนดให Berm กวางอยางนอย 1.50 ม. ทงสองดาน

11

5. เขตคลอง (Right of Way) เพอการบ ารงรกษาและซอมแซมคลองระบายน า จงก าหนดใหเขตคลองหาง จากตนลาดของคนคลองระบายน าดานนอกออกไปอยางนอย 2.00 ม. แตจะยกเวนในกรณชนดคลองระบายขนาดเลก หรอมแนวคลองอยตามแนวเขตของการแบงแฉก

6. ระดบน าในคลองระบายน าระดบน าในคลอง F.D.L. (Full Drain Level) ก าหนดใหต ากวาระดบ N.G.L. ประมาณ 0.30 ม. และระดบน าทปลายคลองระบายน าสายใหญ ใหระดบสงกวาระดบน าสงสดในคลองธรรมชาต หรออยางนอยเสมอระดบน าสงสดในคลองธรรมชาตนน ๆ ในกรณน าในคลองธรรมชาตอยระดบปกต ระดบน าปลายคลองระบายสายซอยและแยกซอย ก าหนดใหสงกวาระดบน าในคลองระบายน าสายใหญ หรออยางนอยเสมอระดบน าในคลองสายใหญนน ๆ เพอใหการระบายน าเกดประสทธภาพดยงขน

7. ความเรวของน าในคลองระบายน า ก าหนดใหความเรวในคลองระบายน า ไมเกนความเรวสงสดทท าใหเกดการกดเซาะ ซงประมาณไดจากสมการดงตอไปน

V =C.

เมอ V = ความเรวสงสดทท าใหเกดการกดเซาะ (ม./วนาท) C = สมประสทธการกดเซาะขนกบชนดดน ≈ 0.547 ส าหรบดนเหนยวปนทราย D = ความลกของน าในคลอง (ม.)

m =

นอกจากหลกเกณฑตาง ๆ แลว ยงไดพจารณาถงความสมพนธของความโคงทศนยกลางตอความกวางผวน าทระดบน าสงสดจะตองไมนอยกวา 5 เทา ตลอดจนกรณทจ าเปนตองลดระดบกนคลองระบายน า จะก าหนดใหลดชวงละไมเกน 0.20 ม. เปนตน

- กำรระบำยน ำผวดน ( Surface Drainage )

เปนการก าจดน าทขงอยบนผวดน โดยการปรบปรงผวดนหรอทางระบายน าทมอยแลวตาม

ธรรมชาต เพอใหน าทขงอยนนไหลไปสททงน าโดยเรวทสดโดยไมเกดการกดเซาะผวดนหรอทาง

ระบายน านนดวย

12

- ปญหำกำรระบำยน ำผวดน

- พนทสง ๆ ต า ๆ ท าใหน าไหลลงทางระบายน าธรรมชาตยาก - ทางระบายน าขนาดเลก ระบายไมทน - สภาพของททงน าไมเหมาะสม ระบายน าทงไดชา

- ระบบระบำยน ำผวดน 4 แบบ

1. แบบหลงเตา : ระบบระบายน าแบบนท าโดยการแบงพนทออกเปนสเหลยมผนผา แตละแปลงจะพนเปนหลงเตาเทไปหารองระบายน าเลก ๆ สองขาง และมคระบายน าหวและทายแปลง การไถพรวนท าในแนวขนานกบดานยาวของแปลง เหมาะกบพนทลาดเทไมเกน 1.5% ความสามารถใหน าซมผานไดต า พชทปลกใหผลตอบแทนไมคมกบกบการระบายน าแบบทอ และไมมททงน าทเหมาะสม

2. แบบไรรปแบบ : ระบบระบายน าแบบนใชระบายน าจากแองน าหรอทลมซงกระจดกระจายอยในพนท โดยการขดคเชอมระหวางแองน าจากแองหนงไปหาอกแองหนงในแนวทมปรมาตรดนขดและมการกดขวางการท างานนอยทสด แลวขดคจากแองทอยต าสดไปสคระบายน าออกจากพนท เพอใหระบบระบายน าแบบนไดผลเตมท ดนทไดจากการขดคน าไปถมแองหรอทลมขนาดเลกแลวปรบพนทใหเรยบ และมความลาดเทไปหาแองน าหรอคระบายน าทขดขนนน ในดนทน าซมผานไดยากอาจจะตองใชระบบระบายน าแบบนรวมกบแบบหลงเตา

3. แบบขวางความลาดเท : ระบบระบายน าแบบนใชส าหรบระบายน าจากพนทลาดชนไมเกน 4% โดยชดคตน ๆ แนวเกอบขนานกบเสนขอบเนนของพนทเปนระยะ ๆ คเหลานน าท าหนาทรวมน าจากพนททสงกวาไปสคทงน า ดนทไดจากการขดคน าไปถมแองหรอทลมขนาดเลกใหเรยบ

4. แบบคขนาน : ระบบระบายน าแบบนใชส าหรบระบายน าจากพนทราบและดนมความสามารถซมน าไดต า ซงท าใหเกดทลมมน าขงกระจดกระจายอยท วไป การจดระบบระบายน าแบบนคลายกบแบบหลงเตา คอ แบงพนทออกเปนสเหลยมยอย ๆ แตไมจ าเปนวาระยะระหวางคระบายน าและแปลงตองเทากนทงนเพราะน าจากแตละจดในแปลงยอยอาจจะไหลไปสคระบายน าดานใดกได คน าจะตองมขนาดใหญพอทจะระบายน าไดทน โดยน าไมลน หรอกดเซาะตลง

- กำรระบำยน ำใตดน ( Subsurface Drainage )

13

เปนการก าจดน าทขงอยบนผวดน โดยการปรบปรงผวดนหรอทางระบายน าทมอยแลวตามธรรมชาต เพอใหน าทขงอยนนไหลไปสททงน าโดยเรวทสดโดยไมเกดการกดเซาะผวดนหรอทางระบายน านนดวย

ปญหาการระบายน าใตดน

1. น าใตดนของทราบในหบเขา - มน าใตดนขงอยชนดนดาน ความลาดเทนอย มการเคลอนตวอยางชาๆไปส ล าธารหรอทางน าทไหลออกไปจากหบเขา - น าสวนมากมาจากน าฝน และน าชลประทานทใหมากเกนไป - ถาในน ามเกลอมาก เกลออาจจะสะสมบนผวดนได

2. น าใตดนของทรวจากชนน าบาดาล - ระบายออกไดยาก เพราะน าไหลมาเพมเรอย ๆ ควบคมไมได - แกไขโดย วางทอระบายน าใหลก และถ - ถามแรงดนสงตองเจาะบอสบน าเพอลดแรงดน - มคาใชจายสง ไมคมคากบประโยชนทไดรบ

3. ระดบน าใตดนเทยม - เปนระดบน าใตดนทเกดขนบนชนดนทน าซมผานไดยากซงอยสงกวาระดบน าใตดนทแทจรง - ระบายโดยการเจาะชนดนทน าซมผานไดยากใหน าไหลสระดบน าใตดนทแทจรง

4. ปญหาของการไหลของน าใตดนในทางราบ - เกดจากการแยกตวของดน ดนชนตดกนมความสามารถใหน าซมผานไดตางกน - เกดจากการรวซมของน าในคลอง ระดบน าในคลองสงกวาระดบดนมากและทางระบายน าอยใกลกบคลองสงน าอาจจะท าใหเกดการกดเซาะอยางรนแรง

-ระบบระบำยน ำใตดน 5 แบบ

1. ระบบทอขนาน : ระบบระบายน าแบบนประกอบขนดวยทอน าทวางขนานกนเปนระยะ ๆ และตงฉากกบทอประธานซงท าหนาทรบน าจากทอระบายน า ซงจะมอยเพยงดานใดดานหนงของทอประธานไปสททงน า ระบบระบายน าแหงนเหมาะส าหรบพนทราบทเปนรปสเหลยมและเนอดนสม าเสมอ

14

2. ระบบกางปลา : ระบบระบายน าแบบนประกอบดวยทอระบายน าทวางขนานกนเปนระยะเชนเดยวกนกบแบบแรก แตจะท ามมและตอเขากบทอประธานทงสองดานลกษณะคลายกางปลา เหมาะกบทททอประธานหรอรองประธานวางอยในรองระบายน าธรรมชาตตน ๆ ซงพนทลาดเขาทงสองขาง

3. ระบบทอประธานค : ระบบระบายน าแบบนดดแปลงมาจากสองแบบแรก กลาวคอ เมอตองวางทอประธานในแนวรองระบายน าธรรมชาตซงลกหรอเปนทางน าอยแลวท าใหตองแบงพนททตองระบายน าออกเปนสองแปลง และมทอประธานสองทออยบนแตละฝงของทางน า ความจรงการมทอประธานสองทอนนอกจากจะชวยใหการวางระบบระบายน าท าไดสะดวกกวา เนองจากระดบดนบนสองฝงของทางน าอาจแตกตางกนมากแลว ถาหากมการไหลซมของน านนเขาสพนททอประธานจะท าหนาทสกดกนน าเหลานไวดวย

4. ระบบไรรปแบบ : ระบบระบายน าแบบนใชกบพนทสง ๆ ต า ๆ และมทลมน าขงเปนแหง ๆ ซงไมตองการระบบระบายน าทมทางระบายน าวางขนานกนเปนระยะ ๆ คลมทงพนท ระบบระบายน าแบบนคอนขางประหยดเพราะจะมแตทอประธานเชอมตอบรเวณทตองการระบายน าแตละจดและมทอระบายน าเฉพาะทลมเทานน

5. ระบบสกดกน : ระบบระบายน าแบบนใชสกดกนการไหลซมของน าซงไหลในทางราบเหนอชนดนทน าซมผานไดยาก ทโผลขนมาหรอวางอยใกลกบผวดน และท าใหมน าซมออกมาจากบรเวณดงกลาว การระบายน าในพนททมลกษณะเชนนจะท าโดยการวางทอระบายน าบนชนดนทน าซมผานไดยากตอนบนของบรเวณทมน าซม ในแนวขนานกบแนวทมน าซมออกมา และมความลาดเทไปสททงน า

-หลกกำรระบำยน ำ ( Principles of Drainage )

หลกการเบองตนของทฤษฎตางๆ ทเกยวของกบการระบายน าออกจากพนทเพาะปลกนนไดพฒนาขนมาจากวทยาศาสตรหลายสาขาวชา กฎตางๆ เกยวกบการไหลของน าทไดมการศกษาและคนพบมาแลวจะถกน ามาประยกตใชกบการเคลอนทของน าทงบนผวดน ในทางน าและทผานดน นอกจากนขอมลตางๆ ทไดจากประสบการณจากการระบายน าในอดตจะสามารถน ามาใชส าหรบเปนพนฐานส าหรบการออกแบบการระบายน าทเรยกวาเปนแบบ Empirical ซงเปนแบบทไดจากประสบการณทไดกอสรางระบบระบายน าในอดต การศกษางานทไดกอสรางมาแลวจะชวยใหวศวกรสามารถแกไขปญหาการออกแบบระบบระบายน าไดดยงขน

15

- ปจจยของกำรออกแบบกำรระบำยน ำ ( Factor the Design of Drainage )

โดยทวไป การกอสรางระบบระบายน าจ าน าวชาการหลายสาขาวชามาประยกตใชซงรวมถงเปาหมายทตองการ การส ารวจสภาพปจจบนของพนท ประสบการณจากการระบายน าทมสภาพคลายๆกน และการจดเตรยมการออกแบบและแบบแปลนตางๆ ปจจยของการออกแบบระบายน าแบงออกเปน 4 ขอใหญๆ คอ

1. ความตองการระบายน าของพช 2. การตรวจสอบวเคราะหพนท 3. เกณฑทใชในการออกแบบ 4. แบบแปลนและขอก าหนดรายละเอยด

- ควำมตองกำรระบำยน ำของพช ( Drainage Requires of the Plant )

พชชนดตางๆ จะมความทนทายตอน าเกนความตองการทแตกตางกนไป ทงจ านวนและระยะเวลา น าทเกนความตองการนไมไดท าใหรากพชไดรบอนตรายโดยตรง แตจะมผลกระทบท าใหดนขาดออกซเจนและเกดการสะสมแกสพษ การขาดออกซเจนเวลาสนๆ สามารถลดการดดน าและอาหารของรากพช ลดการหายใจของรากพช และสรางสารพษท าใหเซลลและรากตาย การออกแบบระบายน าจะตองพจารณาถงความตองการระบายน าของพชดวย โดยการเลอกอตราการระบายน าทเหมาะสมกบพชแตละชนด ซงความตองการระบายน าของพชนนขนอยกบ

1. ระยะเวลานานทสดและความถทน าขงบนผวดน 2. ระดบน าใตดนทขนมาสงสด 3. อตราต าสดทน าใตดนลดระดบลง

ซงขอมลเหลานหาไดจากรายงานเกยวกบผลกระทบของน าทเกนความตองการของพช ความลกของรากพชและความตองการอากาศของพช

- หลกกำรระบำยน ำผวดน ( Principles of Surface Water Drainage )

การระบายน าผวดนสามารถท าได 2 ลกษณะ คอ

16

1. ระบายน าทขงอยภายในพนทออกไปโดยสรางทางระบายน าในพนทเพอรวบรวมน าแลวระบายออกไปจากพนท

2. ระบายน าโดยผนน าทไหลมาจากนอกพนทไมใหเขเมาในพนทโดยสรางทางระบายน าสกดกนแลวผนน าออกไป

ระบบระบายน าผวดนแบงตามหนาทได 3 สวน คอ

1. ระบบรวบรวมน า อาจจะเปนรองระบาย คระบาย ซงเปนสวนหนงของระบบจะท าหนาทเปนสวนแรกของการรวบรวมจากแปลงเพาะปลกภายในพนทโดยตรง

2. ระบบล าเลยง ปกตเปนคลองระบายน า ซงเปนสวนหนงของระบบจะท าหนาทล าเลยงน าจากระบบรวบรวมน า แลวระบายออกไปสททงน า

3. ททงน า ท าหนาทเปนจดสดทายของระบบระบายน าในการจดการน าออกไปจากพนท

การระบายน าผวดนใชหลกของพลงงานศกด ซงเนองมาจากความตางของระดบท าใหเกด Hydraulic Grade line ระบบระบายน าผวดนจะสรางโดยมความลาดเทของพนผวระบาย น าจะไหลจากทสงลงสทต าโดยแรงโนมถวงของโลก

- สภำพเงอนไขทำงกำยของพนท ( Terms of Physical )

ลกษณะทางกายภาพของพนทซงมความแตกตางกนไป จะมผลกระทบอยางมาก องคประกอบทางกายภาพแบงออกเปน 3 สวน ไดแก

1. องคประกอบทางลกษณะภมประเทศ 2. องคประกอบของลกษณะดน 3. องคประกอบของแหลงน า

-กำรตรวจสอบและวเครำะหกำรระบำยน ำ ( Monitoring and Analysis of Drainage )

ระบบระบายน าทออกแบบและกอสรางขนมาเพอแกปญหาการระบายน าทเกดขนบรเวณพนทนนๆ สงจ าเปนล าดบแรกคอ จะตองมการวเคราะหถงปญหาและสาเหตของปญหาการระบายน าซงตองการอาศยความช านาญ

17

การส ารวจและตรวจสอบวเคราะหของแตละโครงการจะตองท าในระดบมากนอยเพยงใดขนอยกบ

1. ขอมลทมอยแลวและสามารถน าไปใชประโยชนได 2. ขนาดของพนทโครงการ 3. วธการระบายน า

- กำรตรวจสอบวเครำะหกำรระบำยผวดน( Analysis of Surface Drainage )

วศวกรมหนารบผดชอบการออกแบบการระบายน า โดยจะตองตดสนใจทงชนดและระดบความมากนอยในการส ารวจตรวจสอบวเคราะหทจะตองจดท าเพอเปนการวางแผนออกแบบและประเมนโครงการ ใหเปนไปตามวตถประสงคของโครงการ ดงนน ในการตรวจสอบวเคราะหการระบายน าจงควรก าหนดหวขอของงานทจะตองท า พรอมทงแสดงรายการขององคประกอบตางๆ ทจะตองน ามาพจารณาอยางละเอยดวามอะไรบาง

โดยทวไปการส ารวจตรวจสอบวเคราะหการระบายน าผวดน เพอการวางแผนและออกแบบ รายการทจะตองจดท ามดงน

1. การตรวจสอบลกษณะภมประเทศ 2. การส ารวจดนและบรเวณพนทซงมการกดเซาะวกฤต 3. การจดท าแผนทการใชพนท 4. การวเคราะหน าฝนและน าทา 5. การวเคาระระดบน าและความถในจดททงน ารวมทงระดบน าขนลงเนองจางการหนนของ

น าทะเล

- น ำฝนและน ำทำ ( Rainfall and Runoff )

ในเขตภมอากาศชมชน น าเกนความตองการซงตองระบายออกจากพนทเพาะปลกสวนใหญจะเกดมาจากน าฝน ปรมาณอตราของฝนทตกลงมาจะมบทบาทส าคญในการก าหนดความตองการระบายน า ขนาดทางระบายน าสมพนธโดยตรงกบฝนและความสามารถของดนทจะดดเกบน าเอาไวได ปรมาณฝนทตกลงมาในชวงระยะเวลาหนงๆ จะขนอยกบฤด ระยะเวลาฝนตกทเลอกและเขตภมอากาศ ระบบระบายน าจะออกแบบตามอตราของฝนทเลอกขนมาจากอตราของฝนทตกลงมาใน

18

อตราหนงหรอตามอตราของฝนทคาดวาจะเกดขน ซงเรยกวาฝนออกแบบ ฝนออกแบบนจะตองระบายออกจากพนทใหทนเวลาโดยทไมท าใหเกดความเสยหายแกพช ในการออกแบบระบบระบายน าจ าเปนตองรอตราระบายน าออกแบบ ซงจะประเมนไดจากการวดโดยตรงหรอโดยทางออมจากการวเคราะหความถและการท านายการเกดของฝนจากสถตน าฝน

2.4 ผลกระทบของกำรระบำยน ำไมด ( Impacts of Poor Drainage )

ในการเจรญเตบโตของพชนน รากพชจ าเปนตองหายใจอยางคงท ซงสวนใหญแลวรากพชสามารถเจรญเตบโตในน า ถาน านนมออกซเจนละลายอยและไมมสารพษ ดงนนในดนซงอมตวดวยน า จงไมจ าเปนตองเปนอนตรายตอพชเสมอไป ถารากพชสามารถหายใจได แตอยางไรกตามในพนทซงมการระบายน าไมดจะมผลกระทบหรอผลเสยเกดขนทงกบพชและดน ผลกระทบทเกดขนจะมความสมพนธระหวางกน ยากทจะแยกผลกระทบออกจากกน ผลกระทบของการระบายน าไมด มดงน

ในดนทชนแฉะ จะมน าเกนความตองการของพชกกอยในชองวางระหวางเมดดน ท าใหการถายเทอากาศระหวางเมดดนและบรรยากาศลดลงท าใหเกดการบบตวของราก อากาศไมมการหมนเวยน การถายเทของอากาศในดนกบบรรยากาศจะมอยเฉพาะใกลๆ ผวดน ประมาณ 5 – 7 เซนตเมตร เทานน ดนทลกกวานจะไมมออกซเจนและเมอเกดน าทวม ออกซเจนจะหมดไปในไมกชวโมง เมอขากออกซเจนการยอยสลายของอนทรยวตถโดยจลนทรยจะลดลง ท าใหไนโตรเจนซงมในรปซงเปนประโยชนตอพชลดลง นอกจากนยงท าใหดนเปนพษตอพชในเวลาเพยงสองสามวน ดนซงอยในสภาพชนแฉะฟอสฟอรสจะสามารถละลายน าไดมากขนและถกชะลางออกไปจากดน การทดนอยในสภาพชนแฉะและขาดออกซเจนจะท าใหพชลดขบวนการของ การหายใจ การคายน า การสงเคราะหแสง การดดน าและอาหาร

2.5 ประโยชนของกำรระบำยน ำ ( Benefits of Drainage )

การระบายน าจะชวยเสรมใหเกดบรรยากาศทดตอรากพช เชน การถานเทอากาศระหวางดนและบรรยากาศ การพฒนาการงอกของเมลดอาหารพช โรคพชลดลง ควบคมการสะสมของเกลอบรเวณรากพช โครงสรางของดนและสภาพของดนด การปฏบตการเพาะปลกสะดวกและม

19

ประสทธภาพ การระบายน าจะท าใหพนทเหมาะสมและปลกพชไดมากขน ปลกพชไดหลายชนดและคณภาพผลผลตดขน ระบบระบายน าจะสงเสรมใหเกดประโยชนดงน

1. เพมการเพาะปลกไดโดยไมตองขยายพนท 2. ผลผลตและคณภาพของพชดขน 3. ท าใหสามารถวางแผนการจดการทดเกยวกบการใชทดน 4. ท าใหสามารถก าหนดวนปลกและเกบเกยวทเหมาะสมทสด

2.6 กำรส ำรวจ

2.6.1 ควำมส ำคญ ควำมหมำยของกำรส ำรวจ 1. ความส าคญ การทจะใหมนษยแลเหนไกลออกไปมากกวาทจะแลเหนดวยตาเปลา ทาให

เกดความรความเขาใจถงลกษณะภมประเทศและรปรางลกษณะของโลกจาเปนจะตองอาศยแผนท แผนผง การทาแผนทเปนวชาแขนงหนงของวทยาศาสตร ซงการทจะไดแผนทแผนผงตองใชวธการส ารวจ

2. ความหมาย “การส ารวจ” (Surveying) คอ การเกบรายละเอยดทวไป โดยใชหลกการ“การสงเกต” (Observation) และการวดระยะเพอทจะทาขอบเขตของพนท ขนาด ปรมาณ ต าแหนง สภาพตาง ๆ ของจดทส ารวจ ของพนทดน อสงหารมทรพย (อาคาร บานเรอน ฟารม เหมองแร ฯลฯ) อยางไรกตาม งานส ารวจตองสนสดดวยการรายงานขอมลของการส ารวจในแบบทเหมาะสม

2.6.2 จดประสงคกำรส ำรวจ 1. เพอนาเอาลกษณะภมประเทศและรปรางลกษณะของพนผวโลกใหเขามาใกลตวมนษยโดย

ไมตองไปด สมผสกบพนทจรง 2. เพอใหไดแผนท แผนผง อนใชเปนหลกฐานอางองสงตาง ๆ ได 2.6.3 ขนตอนในกำรส ำรวจ 1. การเกบขอมลทวไป เพอทจะเกบลกษณะรปราง หนาตาทว ๆ ไปของงานทจะส ารวจ

เสยกอน กอนทจะลงมอส ารวจเกบรายละเอยดตางๆ

20

2. การสงเกตและการวด ในการส ารวจพนทตองมการรงวด เพอทจะหาต าแหนงของหมดตางๆ และหาขนาดรปรางตามธรรมชาต รวมทงสงตาง ๆ ทธรรมชาตสรางหรอมนษยสรางขนในพนทนน ๆ

3. การเสนอรายงาน ในการส ารวจถอวาเปนการรายงานขอมลจากการส ารวจในแบบทเหมาะสมเปนสงทส าคญ โดยเฉพาะการรายงานจะตองถกตอง ชดเจน และเปนทเขาใจสาหรบคนอนทจะดรายงานนนๆ ซงอาจจะเปนการเขยนรายงาน การแสดงรายการ ปรมาตรของงาน รายงานแสดงขอมล การเขยนแผนผง หรอแผนทแสดงลกษณะขนาด รปราง ลกษณะภมประเทศ สงปลกสรางของพนท โดยมขนาดตามมาตราสวนตามทตองการ

2.6.4 งำนส ำรวจขนตน (Reconnaissance) การส ารวจพนท เพอหารปตดตามยาว (Profile) หรอโครงการใหญ ๆ เชน การสรางเขอนสราง

อางเกบนา การวางแนวถนน ทางรถไฟ สายสงกระแสไฟฟาแรงสง ฯลฯ. จะตองมการส ารวจขนตน ซงถอเปนงานส ารวจเบองตนกอนทจะเขาปฏบตงานจรง ๆ โดยงานส ารวจขนตนกอให เกดประโยชนในการตดสนใจ 3 สวน ดงน

1. ตดสนใจเกยวกบความมงหมายการส ารวจ เพอทจะไดคดเลอกวธการส ารวจใหเหมาะสม เชน

- การส ารวจทางธรณวทยา (Geodetic Surveying) จะใชกบการส ารวจทาเหมองแร - การส ารวจภมประเทศ (Topographic Surveying) จะใชกบการส ารวจทาแผนท

ส ารวจทาเสนชนความสง (Contour Line) - การส ารวจเสนขอบเขตพนท (Cadastral Surveying) จะใชกบการส ารวจเกยวกบ

การรงวดทดน ขอบเขตของประเทศ การส ารวจเสนทาง - การส ารวจวศวกรรม (Engineering Surveying) จะใชในการส ารวจบรเวณพนท

กอสราง (Site surveying) 2. ตดสนใจขนาดความละเอยดของขอมลทส ารวจ (Accuracy) ทตองการ ซงควรเกบขอมลท

ส ารวจใหมความละเอยดเหมาะสมกบงานทดาเนนการ เพอใหเกดความสนเปลองนอยลงรวดเรวในการตดสนใจ ความละเอยดทตองการ ความผดพลาดมาตรฐานทยอมรบได

3. ตดสนใจก าหนดวธการวดทตองการ เชน ก าหนดวธการวดระยะ การเกบคาระดบ การก าหนดหมด (Station)

2.6.5 กำรรงวด (Measurement) ในการส ารวจพนท การรงวดจะม 2 ชนด คอ

21

1. วดระยะทางหรอวดระยะเสนตรง (Linear) เปนการวดระยะของจดตางๆ บนพน ผวดน โดยใช เทปวดระยะ โซ กลองส ารวจ วงรอบ (Traversing) และการทาระดบ (Leveling) 2. วดมม (Angular) เปนการวดมมระหวางเสนส ารวจหรอระหวางทศทางทใชอางอง(Reference direction) สวนมากใชทศเหนอ หรอระหวางเสนราบ (Horizontal) และทางดง (Vertical) ซงในการส ารวจพนทใดพนทหนง ตองใชวธใดวธหนง หรออาจใชรวมกน ในการวดระยะเสนตรง โดยใชการวดดวยเทปวดระยะหรอโซ (Chain surveying) อาจใชวธการรงวดเปนรปสามเหลยม (Triangulation) หรออาจจะใชวธการเปนวงรอบ (Traversing) และการทาระดบ (Leveling)

2.6.6 กำรควบคมและกำรตรวจสอบ การส ารวจตองมการควบคมและตรวจสอบ เพอใหไดขอมลทถกตอง เปนจรง ซงม 2 ขนตอน

คอ 1. วางจด หรอก าหนดจดตางๆ (สถานตางๆ) ใหตายตวแนนอนคอนขางละเอยด จดตาง ๆ

เหลานเรยกวาจดควบคม (Controls) การส ารวจรอบๆจดนอาจกระทาไดและอาจจะลดความละเอยดลงไดตามความเหมาะสม ความผดพลาดเกดขนไดในการส ารวจ แตถามจดควบคมเราสามารถค านวณปรบแกความผดพลาดทหลงได ทาใหโอกาสการสะสมความผดพลาดจะไมเกดขน ซงจดควบคมถอวามความส าคญมากทสดในการส ารวจ

2. งานส ารวจทกชนดตองมการตรวจสอบ หรอตรวจสอบไดตลอดเวลา การวดทกชนดทใชในการส ารวจเกบรายละเอยดขอมลตองกระทาในลกษณะทความผดพลาดใด ๆ ตองไดรบการตรวจสอบกอนงานนนๆหมดสนไป โดยพยายามกระทาใหเสรจสนกอนงานส ารวจเสรจ

2.6.7 หนวยทใชวดระยะในงำนส ำรวจ (Units of Measurement) การรงวดระยะในงานส ารวจ มหนวยวดทใชทวไป ดงน 1. หนวยเมตรก (SI Units มาจาก International System of Units) ซงเปนขอตกลงระหวาง

ประเทศ ใหใชความยาวเปนเมตร คอ 1 เมตร เทากบ 1,650,763.73 ความยาวคลนในสญญากาศ(ใชแสงสสมในแทง spectrum หรอแทงแกวสามเหลยมทแยกแสงได) โดยของเดมใชวดระยะ 1 เมตร เทากบ 1 ใน 10,000,000 ของความยาวของระยะจากเสนศนยสตร (Equator) ถงขวโลก

2. ระยะเสนตรง (Linear Measurement) มาตรฐานสากลใชความยาวเปนกโลเมตร และมลลเมตรเทานน คอ - 1 กโลเมตรหรอ 1 ก.ม. หรอ 1 km. เทากบ 1,000 เมตรหรอ 1,000 ม. หรอ 1,000 m. - 1 เมตรหรอ 1 ม. หรอ 1 m. เทากบ 1,000 มลลเมตรหรอ 1,000 ม.ม. หรอ 1,000 mm.

การเขยน เชน

22

1) 70.025 เทากบ 70 เมตร กบอก 25 มลลเมตร (เขยนทศนยม 3 ต าแหนงเสมอ) 2) 1,075.545 เทากบ 1 กโลเมตร กบอก 75 เมตร 54 เซนตเมตร 5 มลลเมตร 3) 100+075.025 หรอ 100 075.025 km หรอ 100,075.025 เทากบ 100 กโลเมตร กบ

อก 75 เมตร 2 เซนตเมตร 5 มลลเมตร 3. การวดพนท (Area Measurement) มาตรฐานสากลใชตารางกโลเมตร หรอ km2 หรอ ก.ม.2

หรอ เฮกตาร (hectare หรอ ha = 10,000 m2) ซงหนวยยอยคอ ตารางเมตร(m2) โดย 1 km2 = 100 ha 1 ha = 100×100 m2 ถาเปนมาตรฐานขององกฤษการวดพนทจะใชหนวยเปน เอเคอร(acre) โดย 1 km2 = 247.105 acre 1 acre = 4,046.86 m2

2.6.8 กำรเสนอรำยงำนกำรส ำรวจ (Presentation) ในการส ารวจพนท การเสนอรายงานการส ารวจมกจะอยในรปของแผนท(มมาตราสวนขนาด

เลก ขนาด 1 : 1,000 ขนไป) หรอแผนผง(มมาตราสวนขนาดใหญ ขนาด 1 : 1,000 ลงมาทนยมใชกนคอ 1 : 500) หรออยในรปของไดอะแกรม (Diagram) พรอมดวยรายละเอยดทบนทกในแบบทเหมาะสม (สมดสนาม หรอ Field books) มมาตราสวนก าหนดใชสญลกษณแทนสงตาง ๆ ทมในพนภมประเทศ รวมทงการค านวณตาง ๆ ทไดจากขอมล

1. แผนทมาตรสวนเลก (Small Scale Surveys) จะตองใชสญลกษณแสดงหนาตาของวตถทมในบรเวณส ารวจ โดยไมบนทกขนาดทแนนอนของวตถนน สวนมากใช มาตราสวน หรอ scale 1 : 2,000 ถง 1 : 1,000,000

2. แผนทมาตรสวนใหญ (Large Scale work) จาเปนตองแสดงรายละเอยดของอาคารทตองเขยนลงในแผนทดวย แตอยางไรกตามถาวตถทไมสามารถระบรายละเอยดไดจะตองใชสญลกษณแทนหนาตาของวตถทมในบรเวณส ารวจ โดยทวไปจะใชมาตราสวน หรอ scale 1 : 1,000 ถง 1 : 10,000

2.6.9 แผนทและแผนผง (Maps and Plans) 1. แผนท (Maps) จะมมาตราสวนขนาดเลกสามารถแสดงรปราง หนาตาของพนภมประเทศ

ไดกวาง ๆ สวนมากจะใชสญลกษณแทนหนาตาของวตถ มาตราสวนทใช 1 : 1,000 ขนไป 2. แผนผง (Plans) จะแสดงรปรางของสงตางๆบนพนภมประเทศไดอยางถกตองครบถวนม

มาตราสวน ขนาด 1 : 1,000 ลงมา แตทนยมใชกนคอ 1 : 500 2.6.10 กำรแสดงควำมสงต ำของภมประเทศ (Relief Map)

23

ในการทาแผนทบางครงจะตองแสดงความสงต าของพนผวดนในภมประเทศสวนมากมกจะแสดงเปนเสนระดบความสง (Contour Line) เสนลายขวานสบ (Hankering) การแลเงา (Hidden shading) บนทเนนตางๆ

2.6.11 ทศทำง (Directions) ทศทางแนวการส ารวจสามารถก าหนดโดยการถายออกจากแนวอางองทศเหนอ ซงตองอาศย

มม (Angles) มมทศ (Bearing) มมภาคของทศ (Azimuth) ซงทศเหนอแบงได 4 ชนด ทใชในแผนท แผนผง แบบส ารวจ แบบแปลนตาง ๆ ดงน

1. ทศเหนอจรง (True North หรอ TN) เปนทศเหนอภมศาสตร หรอเหนอขวโลก 2. ทศเหนอแมเหลก (Magnetic North หรอ MN) เปนแนวทศเหนอทปลายของเขมทศชไป

ในขณะเขมทศอยนง 3. ทศเหนอกรด (Grid North หรอ GN) เปนทศเหนอของแผนทตามเสนแกนตงของเสนกรด

ในแผนท โดยในแผนทจะมเสนรง(latitude) เปนเสนแนวนอน ตดกบเสนแวง(longitude) ทเปนเสนแนวตง ทศเหนอกรดจงยดแนวของเสนแวง

4. ทศเหนอสมมต (Arbitrary North หรอ AN) เปนทศเหนอทสมมตขนใชในการกอสรางทคาดคะเนเอา มกใชกบงานกอสรางทไมตองการความละเอยดมากนก โดยการใชเครองหมายแสดงทศสากล แสดงทศเหนอ-ใต ม 3 รปแบบ

ดงแสดงในภำพท 1 แสดงเครองหมำยแสดงทศสำกล

ทมำ : ปรบปรงจาก เชาวรนทร สกรนทร และเสรมศกด อนทรภรมย. คมอปฏบตการส ารวจ

24

ในวงการชางแผนทของประเทศไทย ลกษณะเครองหมายแสดงทศเหนอ-ใต สาหรบใชกบมาตราสวนขนาดตางๆในแผนทมหลายลกษณะขนอยกบแตละสถาบนหรอแตละหนวยงาน ซงอาจจะก าหนดลกษณะขนใชเองได แตสวนใหญไดประยกตมาจากแบบสากลทงสน ดงตวอยางทแสดงในภาพท 2 แสดงลกษณะเครองหมายแสดงทศเหนอ

ทมำ : ปรบปรงจาก เชาวรนทร สกรนทร และเสรมศกด อนทรภรมย. คมอปฏบตการส ารวจ

2.6.12 กำรบอกทศ 1. ทศธรรมดา หรอทศลกเสอม 8 ทศ 2. ทศชาวเรอ เปนการแบงทศธรรมดาใหละเอยดแบงยอยลงอกได 32 ทศ ซงใชในการเดนเรอ

จงเรยกวา “ทศชาวเรอ” ซงการบอกทศแบบตาง ๆ แสดงในภาพท 3 แสดงการบอกทศ

25

3. มมทศหรอแบรง (Quadrantal Bearing) เปนการบอกทศทางทใชทศ N และ S เปนหลกในการวด

อางองทงแนวตามเขมและทวนเขมนาฬกาโดยยดแนวทศเหนอและแนวทศใตเปนหลกคามมภาคทศจะอย

ระหวาง 00˚ ถง 90˚ เทานน ดงแสดงในภาพท 4 แสดงการอานมมทศ หรอแบรง

4. ระบบมล(Mil.) หรอมลเลยม(Millieme) โดยแบงวงกลม 360° ออกเปนมลเลยมเพอใหละเอยดขน 360° = 64,000 มลเลยม ดงแสดงในภาพท 5 แสดงระบบมลเลยม “Mil” และระบบเกรด “g”

5. ระบบเกรด จะแบง 360° ออกเปน 400 เกรด ใชสญลกษณ “g” ดงแสดงในภาพท 5แสดงระบบ

มลเลยม “Mil” และระบบเกรด “g”

26

6. มมภาคทศ หรออาซมท (Azimuth = Az) จะแบงวงกลมออกเปน 360° ซงนบเนองจากแนวทศ

เหนอตลอดเวลาในแนวการหมนตามเขมนาฬกา โดย 1˚ = 60' (1 องศา = 60 ลปดา) และ 1' = 60" (1 ลปดา

= 60 พลปดา) วธการอานมมภาคทศแสดงดงในภาพท 6 แสดงการอานมมภาคทศ หรออซมต (Azimuth

หรอ Az)

ในการบอกอซมต จะบอกได ดงน 1) Forward Azimuth (F. Az) เปนการบอกมมภาคทศไปขางหนา คอคามมในแนวราบท

วดตามเขมนาฬกาจากต าบลทสงเกตไปยงต าบลทถกสงเกต 2) Backward Azimuth (B. Az) คอคามมในแนวราบทวดตามเขมนาฬกาจากต าบลทถก

สงเกตไปยงต าบลทสงเกต อนเปนการบอกมมภาคทศกลบ ซงตองตางกน 180° เสมอจงจะถกตอง

ซงการอานมมทศไป– กลบ แสดงในภาพท 7 แสดงการอานมมภาคทศไป (F. Az) และมมภาคทศ

กลบ (B. Az)

27

2.6.13 กำรแปลงทศ ทศสามารถแปลงเปนทศและระบบตางๆ ทตองการได ตวอยาง การแปลงทศชาวเรอ “SSE” ใหเปน Azimuth หรอทศอนๆ ไดในภาพท 8แสดงการแปลง

ทศ

2.6.14 กำรวดมมรำบและมมดง 1. การวดมมราบ (Horizontal Angle) เปนมมระหวางแขนสองแขนใดๆในแนวราบ หรอใน

แนวราบทมระดบทงสองจดตางกน ซงมมรอบจดใดๆ จะมคาเทากบ 360˚ เสมอ วธวดมมราบสามารถวด

ไดดวยการหมนกลองตามเขมนาฬกา หรอกลองหนาขวา (Right turn หรอ RT) และดวยการหมนกลอง

ทวนเขมนาฬกา หรอกลองหนาซาย (Left turn หรอ LT) สวนการอานคามมสามารถอานมมแบบก าหนด 0˚

28

ณ ต าบลทก าหนดแลวอานมมตอเนอง หรออานมมแบบก าหนด 0˚ ณ ต าบลทก าหนดแลวอานทละงามมมก

ได ดงแสดงในภาพท 9 แสดงวธอานมมราบ

2. การวดมมดง (Vertical Angle) เปนการวดมมขน-ลงในแนวดง มมมกมและมมเงย มมดง คอ

มมทจดตงกลองใด ๆ โดยศนยกลางกลองไมอยในแนวราบ 90˚00' 00" หรอ 270˚00' 00" (แนวแกนกลอง

อยในแนวระดบราบ) ซงถาจดเหลานนอยเหนอแนวราบหรอแนวแกนกลอง (90˚ หรอ 270˚) คามมดง

เหลานนเรยกวามมเงย (Elevated angle) แตถาจดเหลานนอยต ากวาแนวราบหรอแนวแกนกลอง (90˚ หรอ

270˚) คามมดงเหลานนเรยกวามมกม (Depressed angle) ดงนนจะเหนไดวาการสองกลองไปยงจดใด ๆ

เพยงจดเดยวสามารถบอกคามมดงกบแนวราบของแกนกลอง ณ จดนนไดเลย แตการรงวดมมราบจะเกด

เปนมมไดจะตองสองกลองไปยงจดตงแตสองจดขนไป ซงการรงวดมมดง แสดงในภาพท 10 แสดงวธการ

รงวดมมดง

29

3. การบวก หรอลบมม เปนการบวก หรอลบองศา ลปดา และพลปดา โดยบวกคาพลปดากอน ถา

ถง 60 จะเปน 1 ลปดา แลวบวกลปดา ถาถง 60 จะเปนคาองศา แลวจงบวกคาองศาสวนการลบมมใหลบ

พลปดา ลปดา และองศาตามลาดบ

30

บทท 3

อปกรณและวธกำร

โครงงานทางวศวกรรมฉบบนเปนทางศกษาระบบระบายน าในแปลงทดลองของภาควชา

วศวกรรมชลประทาน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน เปนการศกษาระบบระบายน าทมอยเดม วเคราะหผลทางดานวศวกรรม และดานเศรษฐศาสตร

3.1 อปกรณ

การรวบรวมขอมล วเคราะหผลขอมลในพนทโครงการทศกษาทงทางดานวศวกรรมและ ดานเศรษฐศาสตร ตองอาศยอปกรณดงตอไปน

- กลองส ารวจ EDM

- กลองระดบ

- เทปวดระยะ

- ไม Staff

- ปรซม

-ถงอปกรณ

- ขาตงกลอง

31

N

3.2 วธกำร

-เลอกพนทศกษา

หาขอมลพนฐานเกยวกบการระบายน าโดยไดเลอกพนทแปลงทดลองของภาควชาวศวกรรม

ชลประทานมพนทประมาณ 90 ไร ตงอยในมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน จงหวด

นครปฐม

รปท 3.1 พนทเพาะปลกแปลงทดลองของภาควชาวศวกรรมชลประทาน ม.เกษตรศาสตร วทยาเขต

ก าแพงแสน จงหวดนครปฐม

32

-วธการรวบรวมขอมล

ท าการศกษาคนควาแลวรวบรวมขอมลเกยวกบระบบระบายน า จากเอกสารหองสมดและจาก

อาจารยในภาควชาวศวกรรมชลประทาน ขอมลดานอทกวทยาจากกรมอตนยมวทยาจงหวดนครปฐม

ขอมลตงแตป 2543-2553 แบบคลองระบายน าทท าการศกษาเพอน ามาศกษาคระบายน า เพอใชในการ

เปรยบเทยบกบระบบชลประทานในไรนาทท าการส ารวจ หาความสามารถในการใชประโยชนในการ

ระบายน าและท าการส ารวจตรวจสอบระบบระบายน าในปจจบน ขอมลทมการเกบรวบรวมไดแก การ

ส ารวจสภาพพนทในแปลงทดลอง สภาพคระบายน า ถายภาพการใชงานระบบระบายน าและปญหาท

เกดขนในพนท เพอวเคราะหทางดานวศวกรรมคออตราการระบายน าและปญหาทเกยวกบการระบายน า

ทางดานเศรษฐศาสตรคอความคมทนเกยวกบการระบายน า

3.3 วธกำรวเครำะหขอมล

1. ศกษาส ารวจพนท โดยท าการส ารวจความลาดชนของพนท ความชนของคระบายน า รวมทง

พจารณาหาระยะทางของคระบายน า และขนาดของพนทเพาะปลก

2.ท าการค านวณปรมาณน าหลาก โดยใชสตร Rational’s Formula ดงน

Q = CIA

เมอ Q = ปรมาณน าหลาก (ม /วนาท) C = สมประสทธแสดงอตราสวนระหวางน าทา และน าฝน(Coefficient of Runoff) ซงขนอยกบสภาพภมประเทศ I = ความแรงของฝน (Rainfall Intensity) (ม./ชม.) (ภาคผนวกท 1) A = พนทระบายน า (Catchment Area) (ม 2)

33

3.ท าการหาอตราการการระบายทสามารถระบายได โดยพจารณาจากขนาดของคระบายน า โดยใชสตร Manning’s Formula ดงน

Qdesign = AV

เมอ Qdesign = ปรมาณน าเพอการออกแบบ (ม /วนาท)

A = พนทหนาตดของน าทไหลในคลองระบาย (ม 2) V = ความเรวของน าในคลองระบาย (ม./วนาท) V จะหาไดจากสตร Manning’s Formula ดงน

เมอ V = ความเรวของน าในคลองระบาย (ม./วนาท) n = Manning’s Roughness Coefficient = 0.030 - 0.035

R = รศมชลศาสตร (Hydraulic Radius) = A/P (ม.) A = พนทหนาตดของน าทไหลในคลองระบาย (ม.2) P = ความยาวของเสนขอบเปยก (Wetted Perimeter) (ม.) S = ความลาดของ Energy Gradient

4.ท าการเปรยบเทยบระหวางปรมาณน าหลากกบอตราการระบายทคระบายน าสามารถรองรบได จากขอ 2 และขอ 3

5.ท าการศกษาเรองการกดเซาะและการตกตะกอนของคระบายน าในแปลงทดลองของภาควชาวศวกรรมชลประทาน

34

บทท 4

ผลและกำรวเครำะห

งานระบายน าเพอการเกษตรในเขตแปลงทดลองของภาควชาวศวกรรมชลประทาน

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร จงหวดนครปฐม ป 2553 มพนทประมาณ 90 ไร พนทสวนใหญเปนทลม

ตรงกลาง ๆ สวนรมๆจะเปนเนนสงกวาตรงกลาง มลกษณะดนเปนดนเหนยวปนดนทราย

จากการวเคราะหขอมลของงานระบายน าเพอการเกษตรกรรม จากการรวบรวมขอมลการส ารวจ

สภาพพนทโครงการ การหาปรมาณน าฝนสงสดจากขอมลของกรมอตนยมวทยาจงหวดนครปฐม

สามารถสรปไดดงน

ผลกำรวเครำะหทำงดำนวศวกรรม

ความสามารถการระบายน าของคระบายน าในแปลงทดลองของภาควชาวศวกรรมชลประทาน

-คระบำยน ำสำยท 1 เปนคดาดคอนกรตมขนาดกวางกนคลอง 0.60 m. ความกวางปากคลอง 1.20

m. มความยาวของคเทากบ 173 m. มความชนกนคลองเทากบ 1:20000 สามารถระบายน าได

418 ลกบาศกเมตรตอชวโมง

-คระบำยน ำสำยท 2 เปนคดาดคอนกรตมขนาดกวางกนคลอง 0.60 m. ความกวางปากคลอง 1.20

m. มความยาวของคเทากบ 100 m. มความชนกนคลองเทากบ 1:20000 สามารถระบายน าได

418 ลกบาศกเมตรตอชวโมง

-คระบำยน ำสำยท 3 เปนคดาดคอนกรตมขนาดกวางกนคลอง 0.60 m. ความกวางปากคลอง 1.2 m.

มความยาวของคเทากบ 173 m. มความชนกนคลองเทากบ 1:20000 สามารถระบายน าได 418

ลกบาศกเมตรตอชวโมง

-คระบำยน ำสำยท 4 เปนคดนมขนาดกวางกนคลอง 2 m. ความกวางปากคลอง 4 m. มความยาวของคเทากบ 178 m. มความชนกนคลองเทากบ 1:15000 สามารถระบายน าได 3809.2215 ลกบาศกเมตรตอชวโมง

35

-คระบำยน ำสำยท 5 เปนคดนมขนาดกวางกนคลอง 2 m. ความกวางปากคลอง 4 m. มความยาวของ

คเทากบ 235 m. มความชนกนคลองเทากบ 1:20000 สามารถระบายน าได 3299 ลกบาศกเมตร

ตอชวโมง

-คระบำยน ำสำยท 6 เปนคดนมขนาดกวางกนคลอง 2 m. ความกวางปากคลอง 4 m. มความยาว

ของคเทากบ 24 m. มความชนกนคลองเทากบ 1:20000 สามารถระบายน า736ลกบาศกเมตรตอ

ชวโมง

-คระบำยน ำสำยท 7 เปนคดนมขนาดกวางกนคลอง 2m. ความกวางปากคลอง 4 m. มความยาวของ

คเทากบ 260 m. มความชนกนคลองเทากบ 1:15000 สามารถระบายน าได 3299 ลกบาศก

เมตรตอชวโมง

เนองดวยในแปลงทดลองของภาควชาวศวกรรมชลประทานมการระบายทมลกษณะทมบอพกน า

แลวสบน าออก ดวยเครองสบน าเดนเครองดวยระบบไฟฟามขนาดของเครองสบน าเทากบ 25 แรงมา ซง

การค านวณจะใชคาสมประสทธของเครองสบน าท 40% จะไดอตราการสบน าในแปลงทดลองของ

ภาควชาวศวกรรมชลประทานเทากบประมาณ 780 ลกบาศกเมตรตอชวโมง

ปรมาณน าทตองการระบายน าออกจากแปลงทดลองของภาควชาวศวกรรมชลประทาน ดจาก

ภาคผนวกท 6

-คระบำยน ำสำยท 1 รบน าจากไรออย1 และสวนมะมวง จะมปรมาณน าทตองระบายออก 31

ลกบาศกเมตรตอชวโมง

-คระบำยน ำสำยท 2 รบน าจากนาขาวท1และ2 และรบน าจากคระบายน าสายท 1 จะมปรมาณ

น าทตองระบายออก 43 ลกบาศกเมตรตอชวโมง

-คระบำยน ำสำยท 3 รบน าจากไรออย2 จะมปรมาณน าทตองระบายออก 9 ลกบาศกเมตรตอ

ชวโมง

-คระบำยน ำสำยท 4 รบน าจากไรออย3 พนทวาง1และรบน าจากคระบายน าสายท1,2 และ3 จะ

มปรมาณน าทตองระบายออก 125 ลกบาศกเมตรตอชวโมง

36

-คระบำยน ำสำยท 5 รบน าจากพนทวาง2 และไรออย4 และรบน าจากคระบายน าสายท1,2,3 และ

4 จะม ปรมาณน าทตองระบายออก 132 ลกบาศกเมตรตอชวโมง

-คระบำยน ำสำยท 6 รบน าจากไรออย5และไรออย6 จะมปรมาณน าทตองระบายออก 10

ลกบาศกเมตรตอชวโมง

-คระบำยน ำสำยท 7 รบน าจากไรออย7 นาขาว 6,7 และ 8 และคระบายน าสายท 6 จะม

ปรมาณน าทตองระบายออก 43 ลกบาศกเมตรตอชวโมง

ปรมาณน าทตองระบายออกสงสดในแปลงทดลองของภาควชาวศวกรรมชลประทานรวมทงหมด

กจะรบน าจากคระบายน าสายท 7 นาขาว 3,4 และ5 และคน าสายท 5 โดยประมาณ 177 ลกบาศก

เมตรตอชวโมง

ตำรำงท 4.1 แสดงการค านวณปรมาณน าทสามารถรองรบไดจากพนทการศกษา

คน าหมายเลข

b y Z A P n R s Q ( /s) Q ( /h)

1 0.6 0.6 0.5 0.54 1.94 0.014 0.278 1:20000 0.116207 418.34682 2 0.6 0.6 0.5 0.54 1.94 0.014 0.278 1:20000 0.116207 418.34682 3 0.6 0.6 0.5 0.54 1.94 0.014 0.278 1:20000 0.116207 418.34682 4 2 1.5 0.667 4.5 5.61 0.03 0.803 1:15000 1.058117 3809.2215 5 2 1.5 0.667 4.5 5.61 0.03 0.803 1:20000 0.916356 3298.8826 6 2 0.5 2 1.5 4.24 0.03 0.354 1:15000 0.204335 735.60686 7 2 1.5 0.667 4.5 5.61 0.03 0.803 1:20000 0.916356 3298.8826

37

ตำรำงท 4.2 แสดงการค านวณปรมาณน าทตองระบายออกจากพนทการศกษา

แปลง A ( C I (m/h) Q ( /h) คระบำยน ำหมำยเลข Q ( /h) สวนมะมวง 3200 0.1 0.005179 1.657333

1 31.02321

ไรออย1 18900 0.3 0.005179 29.36588 นาขาว1 5500 0.3 0.005179 8.545625

2 42.8835

นาขาว2 5500 0.1 0.005179 2.848542 ไรออย2 5800 0.3 0.005179 9.01175 3 9.01175 ไรออย3 22510 0.3 0.005179 34.97491

4 124.6781

พนทวาง1 13100 0.1 0.005179 6.784708 พนทวาง2 4200 0.1 0.005179 2.17525

5 131.6316 พนทวาง3 3562 0.1 0.005179 1.844819 ไรออย4 3288 0.3 0.005179 5.10873 ไรออย5 11000 0.3 0.005179 17.09125 6 10.0683 ไรออย6 6480 0.3 0.005179 10.0683

7 43.21652

ไรออย7 7500 0.3 0.005179 11.65313 นาขาว3 1770 0.1 0.005179 0.916713 นาขาว4 1610 0.1 0.005179 0.833846 นาขาว5 1380 0.1 0.005179 0.714725 นาขาว6 3173 0.1 0.005179 1.64335 นาขาว7 2870 0.1 0.005179 1.486421 นาขาว8 2460 0.1 0.005179 1.274075

สนามฟตบอล 2690 0.1 0.005179 1.393196 รวมปรมาณทตองระบายออกทงพนท 177.3134

หมำยเหต : คา C มาจากตารางท 2.2

38

ตำรำงท 4.3 แสดงการค านวณทสามารอตราความเรวของคระบายน าจากพนทการศกษา

คน าหมายเลข n R s V (m/s)

1 0.014 0.278115 1:20000 0.215199 2 0.014 0.278115 1:20000 0.215199 3 0.014 0.278115 1:20000 0.215199 4 0.03 0.80283 1:15000 0.235098 5 0.03 0.80283 1:20000 0.203601 6 0.03 0.354102 1:15000 0.136223 7 0.03 0.80283 1:20000 0.203601

หมำยเหต : คา n มาจากภาคผนวกท 5

คา R,s และ V ไดจากการค านวณ

จากการศกษาทางดานการกดเซาะและการตกตะกอนบรเวณคระบายน า ผลการศกษาทไดปรากฏ

ตามตารางท 4.3 ไดความเรวอยในชวง 0 – 1 เมตรตอวนาท ซงความไหลในชวงนท าใหเกดการ

ตกตะกอน

39

บทท 5

สรปและขอเสนอแนะ

5.1 สรป

การศกษาการระบายน าของแปลงทดลองของภาควชาวศวกรรมชลประทาน

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน จงหวดนครปฐม โดยวเคราะหทางดานวศวกรรม

พจารณาระบบการระบายน าทมในแปลงทดลองของภาควชาวศวกรรมชลประทานเดม สามารถสรปได

ดงน

แปลงทดลองของภาควชาวศวกรรมชลประทานมพนทโดยประมาณ 90 ไร ระบบระบายน าจะ

เปนการระบายน าแบบผวดน มการระบายน าแบบใชคลองดาดคอนกรตและคลองดน ซงปรมาณน าฝน

สงสดในรอบ 10 ทมาจะท าใหเกดประมาณน าทตองระบายออกจากพนทอยางนอย 294.637 ลกบาศก

เมตรตอชวโมง จากการเปรยบเทยบกบขนาดของคระบายน าสามารถระบายน าไดมากกวาปรมาณท

ตองการระบายออก และระบบระบายน ามการสบน าออกจากพนทดวยเครองสบน าขนาด 25 แรงมา ใช

ระบบไฟฟามการสบออกดวยอตรา 780 ลกบาศกเมตรตอชวโมงเขามาชวย ซงสามารถระบายน าใน

แปลงทดลองไดอยางเพยงพอและไมท าใหเกดน าทวมขงเปนเวลานานและไมสงผลกระทบตอผลผลต

ทางดานการเกษตร แตปจจบนนนทงคลองดาดคอนกรตและคลองดนมวชพชขนปกคลมมาก และมการ

ตะกอนเนองจากความเรวในการไหลนอยมากจงท าใหมการตกตะกอนในคลองมากท าใหการระบายน าม

ประสทธภาพลดนอยลงท าใหเกดน าทวมขงในแปลงทดลองฯ และสงผลกระทบตอผลผลตทาง

การเกษตร

40

5.2 ขอเสนอแนะ

ในการระบายน าในแปลงทดลองฯนนถาเปรยบเทยบระหวางปรมาณน าทตองระบายออกกบขนาดคระบายน าทรองรบปรมาณน านน ปรมาณน าทตองระบายออกนอยกวาท าใหไมเกดน าทวมขง

ในแปลงทดลองฯ แตในปจจบนเกดภาวะน าทวมขงทกครงเมอมฝนตก ซงเปนเพราะวาคลองดาด

คอนกรตและคลองดนมวชพชขนปกคลมมาก และมการตะกอนในคลองมากท าใหการระบายน าม

ประสทธภาพลดนอยลงท าใหเกดน าทวมขงในแปลงทดลองฯ และฝนตกลงมาในเวลากลางคน แตการ

สบน าสบออกในชวงเวลากลางวนท าใหเกดน าทวมขงได แนวทางแกไขปญหาเบองตนควรมการขด

ลอกคระบายน าและก าจดวชพชออกจากคระบายน า และควรมการสบน าออกในเวลากลางคนในชวงท

ฝนตกมากๆ และยงรวมไปถงการขดลอกคระบายน าเพมโดยใหมการขดเปนคระบายน าทงหมดลงสค

ระบายขางมหาวทยาลย ซงเปนการชวยลดคาไฟฟาในการสบน าออกจากพนทและท าใหน ามการ

ระบายอยตลอดเวลา ซงจะชวยท าไมใหน าทวมขงเมอฝนตกเวลากลางคน

41

ภำคผนวก

42

N

บรเวณพนทโครงงาน ม.เกษตรศาสตร วททยาเขตก าแพงแสน จ.นครปฐม

บรเวณพนทเพำะปลกแปลงทดลองของภำควชำวศวกรรมชลประทำน ม.เกษตรศำสตร วทยำเขต

ก ำแพงแสน จงหวดนครปฐม

ม.เกษตรศาสตร วททยาเขตก าแพงแสน จ.นครปฐม N

43

ภาพถายแปลงเพาะปลก

พนทวาง ไรมนส าประหลง

พนทวางเปลาและออย

พนทนาขาวและแปลงออย

44

แปลงออย

ภาพถายคลองสงน าในแปลงทดลองของภาควชาวศวกรรมชลประทาน

45

ภาพถายคระบายน าในแปลงทดลองของภาควชาวศวกรรมชลประทาน

46

ภาพการท างานเกบรายละเอยดตางๆภายในแปลงฯ

47

\

48

AGROMETEOROLOGICAL DATA FOR 2000 - 2010

NAKHONPATHOM METEOROLOGICAL STATION

ภาคผนวกท 1 ปรมาณน าฝนสงสดรายเดอน

ป ปรมาณน าฝนสงสดรายเดอน (mm)

ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. 2000 5.8 0 13.8 20 47.1 32.2 54 26 74.3 76.7 58.4 0 2001 0 0 118.2 28.9 30.9 6.7 26.7 55.2 38.5 36.4 17.5 0 2002 0 0 37.5 14.3 16.6 38.2 23.9 36.6 57.5 52.7 53.7 56.6 2003 0 0 52.1 0.8 46.3 47.8 27.8 20.9 90.2 23.1 0 0 2004 18.6 44.4 0 1 50.2 11.1 25.8 23.5 27.9 31.2 2.8 0 2005 4.6 12.2 94.4 2.7 36.8 14.5 21.6 5.9 124.3 49.7 23.1 7.1 2006 2.6 9.3 20.3 26.1 66.4 36.4 19.4 22.2 66.3 38.4 3.4 5.5 2007 4.6 0 16.9 79 51.1 46.2 25.7 59.9 30.5 95.6 6.8 0 2008 0 20.9 0.7 15.6 31.7 49.3 22.8 30.1 32 47.2 5.4 0 2009 0 0 12.5 30.1 71.1 12 36 46.3 59.5 73.6 2 0 2010 3.5 0 21 14.1 22.4 63.7 31.1 40.1 82.9 62.8 - -

ทมา:กรมอตนยมวทยา จงหวดนครปฐม

49

ภำคผนวกท 2 ตารางแสดงขอมลระดบ

ต าแหนง ระดบ B ระดบ F ความสง

กลอง ระดบจรง

(มทก.) KU1 บน กลาง ลาง เฉลย บน กลาง ลาง เฉลย (m) 7.177

1 2.243 1.996 1.748 1.9955 1.923 1.516 1.108 1.5155 1.52 7.657 2 1.792 1.505 1.2 1.496 1.842 1.534 1.23 1.536 1.53 7.617 3 1.903 1.51 1.112 1.5075 1.91 1.51 1.11 1.51 1.525 7.6145 4 1.895 1.485 1.085 1.49 1.875 1.46 1.06 1.4675 1.4675 7.637 5 1.708 1.528 1.348 1.528 1.523 1.52 1.11 1.3165 1.51 7.8485 6 1.711 1.501 1.292 1.5015 1.868 1.495 1.123 1.4955 1.55 7.8545 7 1.664 1.505 1.35 1.507 1.88 1.465 1.001 1.4405 1.5 7.921 8 1.733 1.532 1.335 1.534 1.922 1.506 1.088 1.505 1.54 7.95 9 1.738 1.513 1.288 1.513 1.898 1.418 1.038 1.468 1.53 7.995

10 1.79 1.578 1.362 1.576 2.123 1.718 1.306 1.7145 1.54 7.8565 11 1.76 1.562 1.365 1.5625 1.958 1.57 1.187 1.5725 1.53 7.8465 12 1.65 1.448 1.248 1.449 1.84 1.45 1.054 1.447 1.515 7.8485 13 1.72 1.523 1.327 1.5235 1.94 1.547 1.152 1.546 1.54 7.826 14 1.732 1.538 1.34 1.536 2.008 1.629 1.248 1.628 1.55 7.734 15 1.671 1.348 1.02 1.3455 1.942 1.538 1.13 1.536 1.55 7.5435 16 2.189 1.785 1.38 1.7845 1.701 1.292 0.886 1.2935 1.525 8.0345 17 1.963 1.76 1.556 1.7595 1.642 1.247 0.87 1.256 1.54 8.538 18 1.849 1.63 1.41 1.6295 1.507 1.27 1.04 1.2735 1.5 8.894

19_1 1.562 1.143 0.9 1.231 2.5 2.122 1.754 2.127 1.5 7.998 ทมา:จากการค านวณ

50

ภำคผนวกท 3 ตารางแสดงขอมลระดบ (ตอ)

ทมา:จากการค านวณ

ต าแหนง ระดบ

เฉลย ระดบจรง

(มทก.) บน กลาง ลาง 19_1 1.562 1.143 0.9 1.231 7.998

2 2.5 2.122 1.754 2.127 7.102 3 2.745 2.314 1.886 2.3155 6.9135 4 1.828 1.45 1.272 1.55 7.679 5 1.99 1.629 1.247 1.6185 7.6105 6 2.125 1.691 1.255 1.69 7.539 7 2.248 1.922 1.59 1.919 7.31 8 1.968 1.712 1.467 1.7175 7.5115 9 1.804 1.548 1.291 1.5475 7.6815

10 1.712 1.548 1.457 1.5845 7.6445 11 1.908 1.798 1.687 1.7975 7.4315 12 2.098 1.875 1.65 1.874 7.355 13 1.712 1.595 1.478 1.595 7.634 14 1.645 1.498 1.35 1.4975 7.7315 15 1.783 1.515 1.25 1.5165 7.7125 16 1.622 1.347 1.075 1.3485 7.8805 17 1.578 1.426 1.273 1.4255 7.8035 18 1.533 1.432 1.328 1.4305 7.7985 19 2.55 1.69 0.83 1.69 7.539 20 _ 2.351 _ 0 9.229

51

ภำคผนวกท 4 ตารางแสดงขอมลระดบ(ตอ)

ทมา:จากการค านวณ

ต าแหนง ระดบ

เฉลย ระดบจรง บน กลาง ลาง

20 _ 2.351 _ 0 9.229 21 _ 2.018 _ 0 9.229 22 2.697 2.025 1.363 2.03 7.199 23 _ 2.039 _ 0 9.229 24 2.483 2.016 1.545 2.014 7.215 25 2.382 2.035 1.692 2.037 7.192 26 2.246 2.043 1.845 2.0455 7.1835 27 1.482 1.291 _ 0 0 28 1.494 _ _ 0 0 29 _ 2.328 _ 0 9.229 30 2.203 2.168 2.134 2.1685 7.0605 31 1.57 1.537 1.503 1.5365 7.6925 32 2.261 2.128 1.997 2.129 7.1 33 1.64 1.482 1.328 1.484 7.745 34 2.309 2.137 1.966 2.1375 7.0915 35 2.445 2.141 1.738 2.0915 7.1375 36 2.36 1.985 _ 0 0 37 2.472 1.952 1.432 1.952 7.277 38 1.848 1.308 0.766 1.307 7.922

52

หลกกำรประเมนคำสมประสทธควำมขรขระ ( n ) จากการวจยพบวาสมประสทธความขรขระแมนนงขนอยกบปจจยหลายประการและปจจยเหลาน

ยงมความสมพนธเกยวเนองกนอกดวย ซงปจจยตางๆ มดงตอไปน 1. ความขรขระของผวหนาทางน า ซงขนอยกบขนาดและรปรางของวสดทน ามาใชสรางผวหนา

ทางน า โดยวสดทมเมดละเอยดกจะใหคา n ต า และวสดทมเมดหยาบกจะใหคา n สง ความขรขระของผวหนาทางน าเปนปจจยส าคญในการก าหนดคา n

2. พชทขนปกคลมทางน า เชน หญา ซงจะมผลท าใหเกดการตานการไหลและจะลดอตราการไหล ผลของพชทขนปกคลมจะมากหรอนอยขนอยกบ ความสง ความหนาแนน การกระจายและชนดของพช

3. ความไมสม าเสมอของทางน า ในทางน าธรรมชาตความไมสม าเสมอของทางน าจะเกดขนจากหาดทราย หลมและบอในทองคลอง เปนตน จากการวจยพบวา ถาทางน านนคอยๆ เปลยนแปลงทละนอยอยางสม าเสมอไมวาการเปลยนแปลงนนจะเปนการเปลยนแปลงขนาดรปรางหรอหนาตดการไหล จะไมมผลกระทบตอการเปลยนแปลงคา n มากนก แตถาการเปลยนแปลงนนเปนการเปลยนอยางฉบพลนกจะมผลกระทบตอการเปลยนแปลงคา n อยางมาก

4. แนวทางน า ทางน าทมรศมสวนโคงของแนวทางน ามากและสวนโคงนน ราบเรยบจะมผลตอการเปลยนแปลงคา n นอยมาก แตถาทางน านนมรศมสวนโคงของแนวทางน านอยหรอเปนโคงหกขอศอกและโคงกลบไปกลบมา จะท าใหคา n มคาเพมขนอยางมาก ซงบางครงอาจจะเพมคา n ไดถง 30% นายสโคบ (Scobey) ไดท าการทดลองในรางน า (flume) พบวา n จะมคาเพมขน 0.001 ถารางน าเบยงเบนไปเปนมม 20 องศา และความยาวของรางน า 30 เมตร

5. การกดเซาะและการตกตะกอน จากการทดลองพบวา การตกตะกอนจะท าใหทางน าทไมสม าเสมอเปลยนมาเสมอตนเสมอปลายและคา n จะลดลงในทางตรงกนขาม ถาเกดการกดเซาะกจะท าใหทางน าไมสม าเสมอและคาของ n จะเพมขน อยางไรกตาม การตกตะกอนจะขนอยกบขนาดและชนดของวสดทปะปนกบน าและท าใหลกษณะการตกตะกอนแตกตางกน เชน การตะกอนท าใหเกดสนทรายกจะเพมคา n เปนตน

6. สงกดขวาง สงกดขวางทางน า เชน ตอหมอสะพาน จะท าให n มคาเพมขน การเพมคา n จะมากหรอนอยขนอยกบชนด ขนาด รปราง ปรมาณและการจดวางตวของสงกดขวาง

7. ความลกการไหลและอตราการไหล โดยทวไปทางน าจะมคา n ลดลง เมอความลกการไหลและอตราการไหลมคามากขน ทเปนเชนนอธบายไดวา เมอทางน ามความลกการไหลนอย ความไมสม าเสมอของทองคลองจะท าใหมบางสวนโผลขนมาท าให n มคามาก อยางไรกตาม ทางน าอาจจะมคา n เพมขน เมอความลกการไหลและอตราการไหลมคามากขนกได ถาลาดตลงของทางน าขรขระ และมหญาขนรกรงรง

53

ภำคผนวกท5 ตารางคาสมประสทธความขรขระ n ในสมการ Manning’s formula

ชนดและลกษณะทางน า ต าสด ปานกลาง สงสด 1. ทางน าธรรมชาต 1.1 ล าน ายอย ( ความกวางผวน าทเกดอทกภย 100 ฟต ) 1.1.1 ล าน าบนทราบ 1.1.1.1 สะอาด ตรง ระดบสง ไมมแยกและบอลก 0.025 0.030 0.033 1.1.1.2 เหมอนขอแรกแตมหนและวชพชมากกวา 0.030 0.035 0.040 1.1.1.3 สะอาด คดเคยว มบอและแกงใตน า 0.033 0.040 0.045 1.1.1.4 เหมอนขอ 2.1.1.3 แตมวชพชและหน 0.035 0.045 0.050 1.1.1.5 เหมอนขอ 2.1.1.4 แตระดบต ากวาความลาดเท

0.040 0.048 0.055 และรปตดไมแนนอน 1.1.1.6 เหมอนขอ 2.1.1.4 แตมหนมากกวา 0.045 0.050 0.060 1.1.1.7 ชวงทไหลชา วชพช บอลก 0.050 0.070 0.080 1.1.1.8 ชวงทมวชพชมาก บอลกหรอทางอทกภยทม

ตนไม 0.075 0.100 0.150 1.1.2 ล าน าในหบเขาไมมวชพชในทางน า ตลงลาดชน

ตนไมและพมไมตามตลงอยใตน าทระดบการไหลสง 1.1.2.1 กน : กรวด กอนหน และหนกอนใหญ ๆ

เลกนอย 0.030 0.040 0.050 1.1.2.2 กน : กอนหน หนกอนใหญกวาขอแรก 0.040 0.050 0.070 1.2 ทาม 1.2.1 ทงหญา ไมมพมไม 1.2.1.1 หญาสน 0.025 0.030 0.035 1.2.1.2 หญายาว 0.030 0.035 0.050 1.2.2 พนทเพาะปลก 1.2.2.1 ไมมพช 0.020 0.030 0.040 1.2.2.2 พชเปนแถวทแก 0.025 0.035 0.045 1.2.2.3 พชไรทแก 0.030 0.040 0.050

ทมา : Bruce R. el al., “ Fundamentals of Fluid Mechanics ” , Iowa State University.

Ames, Iowa, USA, 1990, 843 pp.__

54

ภำคผนวกท5 ตารางคาสมประสทธความขรขระ n ในสมการ Manning’s formula

ชนดและลกษณะทางน า ต าสด ปานกลาง สงสด 1.2.3 ไมพม 1.2.3.1 ไมพมกระจดกระจาย วชพชขนหนา 0.035 0.050 0.070 1.2.4 ตนไม

1.2.4.1 พนทวางเปลามตอไมไมมหนอ 0.030 0.040 0.050 1.2.4.2 เหมอนขอ 2.2.4.1 แตมหนอมาก 0.050 0.060 0.080 1.2.4.3 มไมยนตนมาก มไมลมเลกนอย ตนเลกมเลกนอย

ระดบน าต ากวากงกาน 0.080 0.100 0.120 1.2.4.4 เหมอนขอ 2.2.4.3 แตระดบน าถงกงกาน 0.100 0.120 0.160 1.3 ล าน าหลก ( ผวน าเมอเกดอทกภยกวาง 100 ฟต ) คานอย

กวาล าน ายอยทมลกษณะเหมอนกน 1.3.1 รปตดสม าเสมอ ไมมกอนหนหรอไมพม 0.025

0.060

1.3.2 ไมสม าเสมอ และรปตดขรขระ 0.035

0.100

ทมา : Bruce R. el al., “ Fundamentals of Fluid Mechanics ” , Iowa State University.

Ames, Iowa, USA, 1990, 843 pp.__

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67