บทที่ 1 · 2013-05-19 · 1.2) เลขทศนิยม หมายถึง ตัวเลขที่มีจุดทศนิยม ซึ่งอาจมีค

บทที่ 1เทคโนโลยีสารสนเทศ

เนื้อหา1. ความหมายของขอมูล สารสนเทศ เทคโนโลยี และเทคโนโลยีสารสนเทศ2. ขอมูลและสารสนเทศ

2.1 ชนิดของขอมูล2.2 คุณสมบัติของขอมูลที่ดี2.3 กระบวนการจัดการขอมูลและสารสนเทศ2.4 การแทนขอมูลในคอมพิวเตอร2.5 การจัดการขอมูลและสารสนเทศดวยคอมพิวเตอร

3. ระบบสารสนเทศ3.1 องคประกอบของระบบสารสนเทศ3.2 ระดับของระบบสารสนเทศ3.3 ประเภทของระบบสารสนเทศ

4. ผลกระทบของเทคโนโลยีสารสนเทศ5. จริยธรรมในการใชเทคโนโลยีสารสนเทศ

จุดประสงคการเรียนรู1. อธิบายความหมายของคําวา เทคโนโลยี สารสนเทศ และเทคโนโลยีสารสนเทศได2. อธิบายความหมายของขอมูล ชนิดของขอมูล และคุณสมบัติของขอมูลที่ดีได3. อธิบายวิธีการทําขอมูลใหเปนสารสนเทศได4. อธิบายการแทนขอมูลในคอมพิวเตอรได5. อธิบายการจัดการขอมูลและสารสนเทศดวยคอมพิวเตอรได6. อธิบายองคประกอบและระดับของระบบสารสนเทศได7. อธิบายผลกระทบของเทคโนโลยีสารสนเทศได8. อธิบายจริยธรรมในการใชเทคโนโลยีสารสนเทศได

รายวิชา ง30101 เทคโนโลยีสารสนเทศและหลักการแกปญหา โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ

- 2 -

1. ความหมายของขอมูล สารสนเทศ เทคโนโลยี และเทคโนโลยีสารสนเทศขอมูล (Data) หมายถึง ขอเท็จจริงหรือเหตุการณที่เกี่ยวของกับสิ่งตางๆ เชน คน สัตว สิ่งของ

สถานที่ ฯลฯ โดยอยูในรูปแบบที่เหมาะสมตอการสื่อสาร การแปลความหมายและการประมวลผล ขอมูลอาจเปนตัวเลข อักขระหรือสัญลักษณใด ๆ เชน คะแนนสอบรายวิชาแคลคูลัสของนักเรียนหนึ่งหอง ชื่อนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษาปที่ 4 รายการซื้อสินคาจากรานสะดวกซื้อของลูกคาแตละครั้ง วิดีโอบันทึกสภาพการจราจร เปนตน

สารสนเทศ (Information) หมายถึง ขอมูลที่เปนเรื่องเกี่ยวของกับความจริงของคน สัตว สิ่งของ ทั้งที่เปนรูปธรรมและนามธรรม ที่ไดรับจากการจัดเก็บรวบรวม ประมวลผล เรียกคน และสื่อสารระหวางกัน นํามาใชใหเกิดประโยชนไดซึ่งนักเรียนจะไดเรียนเพิ่มเติมตอไป

เทคโนโลยี (Technology) หมายถึง การประยุกตเอาความรูทางดานวิทยาศาสตร ความจริงเกี่ยวกับธรรมชาติและสิ่งแวดลอม มาทําใหเกิดประโยชนตอมวลมนุษย เทคโนโลยีจึงเปนวิธีการในการสรางมูลคาเพิ่มของสิ่งตางๆ ใหเกิดประโยชนมากยิ่งขึ้น เชน ทรายหรือซิลิคอน (Silicon) เปนสารแรที่พบเห็นทั่วไปตามชายหาด หากนํามาสกัดดวยเทคนิควิธีการสรางเปนชิป (Chip) จะทําใหสารแรซิลิคอนนั้นมีคุณคาและมูลคาเพิ่มขึ้นไดอีกมาก

เทคโนโลยีสารสนเทศ (Information Technology) หมายถึง การนําวิทยาการที่กาวหนาทางดานคอมพิวเตอรและการสื่อสารมาสรางมูลคาเพิ่มใหกับสารสนเทศ ทําใหสารสนเทศมีประโยชนและใชงานไดกวางขวางมากขึ้น เทคโนโลยีสารสนเทศรวมถึงการใชเทคโนโลยีดานตาง ๆ ในการรวบรวม จัดเก็บ ใชงาน สงตอ หรือสื่อสารระหวางกัน เทคโนโลยีสารสนเทศเกี่ยวของโดยตรงกับเครื่องมือเครื่องใชในการจัดการสารสนเทศ ไดแก เครื่องคอมพิวเตอรและอุปกรณรอบขาง ขั้นตอนวิธีการดําเนินการซึ่งเกี่ยวของกับซอฟตแวร เกี่ยวของกับขอมูล บุคลากร และกรรมวิธีการดําเนินงานเพื่อใหขอมูลเกิดประโยชนสูงสุด

2. ขอมูลและสารสนเทศ2.1 ชนิดของขอมูล

ขอมูลที่ใชในการประมวลผลแบงออกเปน 2 ชนิด คือ1) ขอมูลที่เปนตัวเลข (Numeric Data) หมายถึง ขอมูลที่ใชแทนจํานวนที่สามารถนําไป

คํานวณได ขอมูลแบบนี้เขียนไดหลายรูปแบบ คือ1.1) เลขจํานวนเต็ม หมายถึง ตัวเลขที่ไมมีจุดทศนิยม เชน 12, 9, 8319 , -461.2) เลขทศนิยม หมายถึง ตัวเลขที่มีจุดทศนิยม ซึ่งอาจมีคาเปนจํานวนเต็ม เชน 12 หรือ

เปนจํานวนที่มีเศษทศนิยมก็ได เชน 12.763 เลขทศนิยมแบบนี้สามารถเขียนได 2 รูปแบบคือ

แบบที่ใชกันทั่วไป เชน 12., 9.0 ,17.63, 119.3267 , -17.34 แบบที่ใชงานทางวิทยาศาสตร เชน

123. x 104 หมายถึง 1230000.013.76 x 10-3 หมายถึง 0.01376- 1764.0 x 102 หมายถึง -176400.0- 1764.10-2 หมายถึง -17.64


- 3 -

2) ขอมูลที่เปนตัวอักขระ (Character Data) หมายถึง ขอมูลที่ไมสามารถนําไปคํานวณได แตอาจนําไปเรียงลําดับได เชน การเรียงลําดับตัวอักษร ขอมูลอาจเปนตัวหนังสือ ตัวเลข หรือเครื่องหมายใด ๆ เชน COMPUTER, ON-LINE, 1711101,&76

2.2 คุณสมบัติของขอมูลที่ดีจากที่กลาวมาแลววา ขอมูล คือ ขอเท็จจริงหรือเหตุการณเกี่ยวกับสิ่งตาง ๆ เชน คน สถานที่

สิ่งของตางๆ ซึ่งมีการเก็บรวบรวมเอาไว และสามารถเรียกเอามาใชประโยชนไดในภายหลัง ขอมูลจึงจําเปนตองเปนขอมูลที่ดีซึ่งจะตองมีคุณสมบัติขั้นพื้นฐาน ดังนี้

1) ความถูกตอง หากมีการเก็บรวบรวมขอมูลแลว ขอมูลเหลานั้นเชื่อถือไมไดจะทําใหเกิดผลเสียอยางมาก ผูใชจะไมกลาอางอิงหรือนําเอาไปใชประโยชน ซึ่งเปนเหตุใหการตัดสินใจของผูบริหารขาดความแมนยํา และอาจมีโอกาสผิดพลาดได โครงสรางขอมูลที่ออกแบบตองคํานึงถึงกรรมวิธีการดําเนินงานเพื่อใหไดความถูกตองแมนยํามากที่สุด โดยปกติความผิดพลาดของสารสนเทศสวนใหญมาจากขอมูลที่ไมมีความถูกตองซึ่งอาจมีสาเหตุมาจากคนหรือเครื่องจักร การออกแบบระบบจึงตองคํานึงถึงในเรื่องนี้

2) ความรวดเร็วและเปนปจจุบัน การไดมาของขอมูลจําเปนตองใหทันตอความตองการของผูใช มีการตอบสนองตอผูใชไดเร็ว ตีความหมายสารสนเทศไดทันตอเหตุการณหรือความตองการ มีการออกแบบระบบการเรียกคน และรายงานตามความตองการของผูใช

3) ความสมบูรณ ความสมบูรณของสารสนเทศขึ้นกับการรวบรวมขอมูลและวิธีการทางปฏิบัติดวย ในการดําเนินการจัดทําสารสนเทศตองสํารวจและสอบถามความตองการใชขอมูลเพื่อใหไดขอมูลที่มีความสมบูรณในระดับหนึ่งที่เหมาะสม

4) ความชัดเจนและกะทัดรัด การจัดเก็บขอมูลจํานวนมากจะตองใชพื้นที่ในการจัดเก็บขอมูลมากจึงจําเปนตองออกแบบโครงสรางขอมูลใหกะทัดรัดสื่อความหมายได มีการใชรหัสหรือยนยอขอมูลใหเหมาะสมเพื่อที่จะจัดเก็บเขาไวในระบบคอมพิวเตอร

5) ความสอดคลอง ขอมูลควรมีความสอดคลองกับความตองการ ดังนั้นจึงตองมีการสํารวจเพื่อหาความตองการของหนวยงานและองคกร ดูสภาพการใชขอมูล ความลึกหรือความกวางของขอบเขตของขอมูลที่สอดคลองกับความตองการ

2.3 กระบวนการจัดการขอมูลและสารสนเทศสารสนเทศ คือสิ่งที่ไดจากการนําขอมูลที่เก็บรวบรวมไวมาประมวลผลเพื่อนํามาใชประโยชนตาม

จุดประสงคตางๆ ซึ่งสารสนเทศที่ดีตองมาจากขอมูลที่ดี การจัดเก็บขอมูลและสารสนเทศจะตองมีการควบคุมดูแล เชน มีการกําหนดผูมีสิทธิ์ใชขอมูล ขอมูลที่เปนความลับจะตองมีขั้นตอนการควบคุม มีการกําหนดสิทธิ์ในการแกไขหรือการกระทํากับขอมูล นอกจากนี้ขอมูลที่เก็บไวแลวตองไมเกิดการสูญหายหรือถูกทําลายโดยไมไดตั้งใจ

รูปที่ 1.1 ความสัมพันธของขอมูลและสารสนเทศ

ขอมูล ประมวลผล สารสนเทศ


- 4 -

การทําขอมูลใหเปนสารสนเทศจําเปนตองอาศัยเทคโนโลยีเขามาชวยดําเนินการโดยเริ่มตั้งแตการรวบรวมและตรวจสอบขอมูล การประมวลผลขอมูลใหกลายเปนสารสนเทศ และการดูแลรักษาขอมูลเพื่อการใชงาน

2.3.1 การรวบรวมและตรวจสอบขอมูล 1) การรวบรวมขอมูล ปจจุบันมีเทคโนโลยีชวยในการจัดเก็บขอมูลอยูเปนจํานวนมาก เชน การปอนขอมูลเขาเครื่องคอมพิวเตอรผานแผงแปนอักขระ การอานขอมูลจากรหัสแทง การกราดตรวจใบลงทะเบียนที่มีการฝนดินสอดําในตําแหนงตางๆ 2) การตรวจสอบขอมูล เมื่อมีการรวบรวมขอมูลแลวจําเปนตองมีการตรวจสอบขอมูลเพื่อความถูกตอง ขอมูลที่เก็บเขาในระบบตองมีความนาเชื่อถือได หากพบที่ผิดพลาดตองแกไข การตรวจสอบขอมูลอาจตรวจสอบโดยสายตามนุษยหรือตั้งกฎเกณฑใหคอมพิวเตอรตรวจสอบ

2.3.2 การประมวลผลขอมูลการประมวลผลขอมูลอาจประกอบดวยกิจกรรมดังตอไปนี้

1) การจัดกลุมขอมูล ขอมูลที่เก็บอาจมีการจัดกลุม เพื่อเตรียมไวสําหรับการใชงาน การแบงแยกกลุมมีวิธีการที่ชัดเจน เชน ขอมูลในโรงเรียนมีการแจกแจงหรือแบงกลุมประวัตินักเรียน ตานระดับชั้นเรียน ขอมูลในสมุดโทรศัพทหนาเหลืองมีการจัดกลุมเลขหมายโทรศัพทตามชนิดสินคาและบริการ 2) การจัดเรียงขอมูล เมื่อจัดกลุมแลว ควรมีการจัดเรียงขอมูลตามลําดับ ตัวเลข หรืออักขระ เพื่อใหเรียกใชงานไดงาย ประหยัดเวลา ตัวอยางการจัดเรียงขอมูล เชน การจัดเรียงบัตรขอมูลผูแตงหนังสือในตูบัตรรายการของหองสมุดตามลําดับตัวอักษร การจัดเรียงชื่อคนในสมุดรายนามผูใชโทรศัพทตามลําดับตัวอักษร 3) การสรุปผล บางครั้งขอมูลที่จัดเก็บมีจํานวนมาก จําเปนตองมีการสรุปผลหรือสรุปเปนรายงาน เพื่อนําไปใชประโยชน ขอมูลที่สรุปนี้จะสื่อความหมายไดดีกวา เชน สถิติจํานวนนักเรียนแยกตามชั้นเรียนแตละชั้น 4) การคํานวณ ขอมูลที่เก็บรวบรวมมานั้น ขอมูลบางสวนเปนขอมูลจํานวนที่สามารถนําไปคํานวณเพื่อหาผลลัพธบางอยางได ดังนั้นการสรางสารสนเทศจากขอมูลจึงอาศัย การคํานวณขอมูลที่เก็บไวดวย เชน การคํานวณเกรดเฉลี่ยของนักเรียนแตละคน

2.3.3 การดูแลรักษาขอมูลการดูแลรักษาขอมูล อาจประกอบดวยกิจกรรมตอไปนี้

1) การเก็บรักษาขอมูล การเก็บรักษาขอมูล หมายถึง การนําขอมูลมาบันทึกเก็บไวในสื่อบันทึกตางๆ เชน แผนบันทึกขอมูล นอกจากนี้ยังรวมถึงการดูแล และทําสําเนาขอมูลเพื่อใหใชงานตอไปในอนาคตได 2) การทําสําเนาขอมูล การทําสําเนาเพื่อเก็บรักษาขอมูล หรือนําไปแจกจาย จึงควรคํานึงถึงความจุและความทนทานของสื่อบันทึกขอมูล 3) การสื่อสารและเผยแพรขอมูล ขอมูลตองกระจายหรือสงตอไปยังผูใชงานที่หางไกลไดงาย การสื่อสารขอมูลจึงเปนเรื่องสําคัญและมีบทบาทที่สําคัญยิ่งที่จะทําใหการสงขาวสารไปยังผูใชทําไดรวดเร็วและทันเวลา


- 5 -

4) การปรับปรุงขอมูล ขอมูลที่จัดเก็บไวมีจุดประสงคเพื่อการใชงาน เชน ในการตัดสินเพื่อดําเนินการ ดังนั้นขอมูลจึงตองมีการปรับปรุง ใหทันสมัยอยูตลอดเวลา และจัดเก็บอยางเปนระบบเพื่อการคนหาไดอยางรวดเร็ว

2.4 การแทนขอมูลในคอมพิวเตอร2.4.1 ขอมูลในคอมพิวเตอรกับระบบเลขฐาน

คอมพิวเตอรทํางานดวยหลักการทางอิเล็กทรอนิกสที่ใชสัญญาณทางไฟฟาแทนตัวเลขศูนยและหนึ่ง ซึ่งเปนตัวเลขในระบบเลขฐานสอง แตละหลักเรียกวาบิต (binary digit : bit) และเมื่อนําตัวเลขหลายๆ บิตมาเรียงกัน จะใชสรางรหัสแทนจํานวนอักขระหรือสัญลักษณทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษได

นอกจากระบบเลขฐานสองแลว ในการทํางานของคอมพิวเตอรยังอาจเกี่ยวของกับระบบตัวเลขอื่นอีก เชน ระบบเลขฐานแปดและระบบเลขฐานสิบหก ซึ่งระบบเลขฐานทั้งสองจะมีแนวคิดเดียวกันกับระบบเลขฐานสองและฐานสิบ คือ ระบบเลขฐานแปด คือระบบเลขที่ประกอบดวยตัวเลข 8 ตัว ไดแก 0,1,2,3,4,5,6, และ 7 ตัวอยางเลขฐานแปด เชน 16738 และ 765138 เปนตน ในขณะที่ระบบเลขฐานสิบหกจะประกอบดวย ตัวเลขทั้ง 10 ตัวที่ใชอยูในระบบเลขฐานสิบ และเพิ่มตัวอักขระภาษาอังกฤษ A , B , C , D , E และ F แทนจํานวน 10 11 12 13 14 และ 15 ตามลําดับ ตัวอยางเลขฐานสิบหก เชน A154916

F7DA216 และ 874316 เปนตนจะเห็นวาการเขียนเลขฐานสอง ฐานแปดและฐานสิบหกนั้น มักจะเขียนตัวเลข 2 8 และ 16 กํากับอยูที่ตัวสุดทาย ทั้งนี้เพื่อปองกันความสับสน เชน 8743 หากเราไมเขียนตัวเลขกํากับไว ตัวเลขนี้อาจเปนเลขฐาน 10 หรือฐาน 16 ก็ไดเราก็จะไมทราบวาตัวเลขที่เขียนนั้นเปนเลขฐานใด ตารางดานลางนี้เปนตารางแสดงคาของตัวเลขในระบบเลขฐานทั้งสี่ระบบที่กลาวถึงขางตน

ตารางที่ 1.1 รูปแบบของเลขในฐานสอง ฐานสิบ ฐานแปด และฐานสิบหก

ฐานสิบ เลขฐานสอง เลขฐานแปด เลขฐานสิบหก0 0000 0 01 0001 1 12 0010 2 23 0011 3 34 0100 4 45 0101 5 56 0110 6 67 0111 7 78 1000 89 1001 910 1010 A11 1011 B12 1100 C13 1101 D14 1110 E15 1111 F


- 6 -

2.4.2 รหัสแทนขอมูล เพื่อใหการแลกเปลี่ยนขอความระหวางมนุษยกับคอมพิวเตอรเปนไปในแนวเดียวกัน จึงมีการ

กําหนดมาตรฐานรหัสแทนขอมูลในระบบเลขฐานสองขึ้น ในที่นี้ขอยกตัวอยางที่นิยมใชในปจจุบัน 2 รูปแบบคือ

1) รหัสแอสกี (American Standard Code Information Interchange :ASCII) เปนมาตรฐานที่นิยมใชกันมากในระบบคอมพิวเตอรและระบบสื่อสารขอมูล รหัสแอสกีใชเลขฐานสอง บิต หรือเทากับ 1 ไบตแทนอักขระหรือสัญลักษณแตละตัว ซึ่งหมายความวาการแทนอักขระแตละตัวจะประกอบดวยตัวเลขฐานสอง 8 บิตเรียงกัน ซึ่งลําดับของแตละบิตเปนดังนี้

รูปที่ 1.2 รหัสแทนขอมูลแบบรหัสแอสกี

จากหลักการของระบบเลขฐานสอง แตละบิตสามารถแทนคาได 2 แบบ คือ เลข 0 หรือเลข 1 ถาเราเขียนเลขฐานสองเรียงกัน 2 บิตในการแทนอักขระ เราจะมีรูปแบบในการแทนอักขระได (22) หรือ 4 รูปแบบ คือ 00 , 01 , 10 และ11 ดังนั้นในการใชรหัสแอสกีซึ่งมี 8 บิตในการแทนอักขระแลว เราจะมีรูปแบบที่ใชแทนไดถึง 28 หรือ 256 รูปแบบ ซึ่งเมื่อใชแทนตัวอักษรภาษาอังกฤษแลวยังมีเหลืออยูสํานักงานมาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรม หรือ สมอ. จึงไดกําหนดรหัสภาษาไทยเพิ่มลงไปเพื่อใหใชงานรวมกัน ตามตารางแสดงรหัส ASCII ดังนี้

บิตที่ 7 6 5 4 3 2 1 0 อักขระที่แทน0 0 1 1 0 1 1 1 70 1 0 0 0 1 1 1 G0 1 1 0 0 1 1 1 g

b7 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 1b6 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 0 0 1 1 1 1b5 0 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1b4 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1

b3 b2 b1 b00 0 0 0 0 @ P ' p ฐ ภ ะ เ ๐0 0 0 1 ! 1 A Q a q ก ฑ ม - ั แ ๑0 0 1 0 " 2 B R b r ข ฒ ย า โ ๒0 0 1 1 # 3 C S c s ฃ ณ ร -

ําไ ๓

0 1 0 0 $ 4 D T d t ค ด ฤ - ิ า ๔0 1 0 1 % 5 E U e u ฅ ต ล - ี ๆ ๕0 1 1 0 & 6 F V f v ฆ ถ ฦ - ึ - ็ ๖0 1 1 1 ' 7 G W g w ง ท ว - ื - ๗1 0 0 0 ( 8 H X h x จ ธ ศ - ุ - ๘1 0 0 1 ) 9 I Y i y ฉ น ษ - ู - ๙1 0 1 0 * : J Z j z ช บ ส - 1 0 1 1 + ; K [ k { ซ ป ห - 1 1 0 0 , < L \ l | ฌ ผ ฬ - ํ1 1 0 1 - = M ] m } ญ ฝ อ1 1 1 0 . > N ^ n ~ ฎ พ ฮ1 1 1 1 / ? O - o ฏ ฟ ฯ ฿


- 7 -

2) รหัสยูนิโคด (Unicode) เปนรหัสที่สรางขึ้นมาในระยะหลังที่มีการสรางแบบตัวอักษรของภาษาตางๆ รหัสยูนิโคดใชเลขฐานสอง 16 บิตในการแทนตัวอักษร เนื่องจากที่มาของการคิดคนรหัสชนิดนี้ คือ เมื่อมีการใชงานคอมพิวเตอรในหลายประเทศและมีการสรางแบบตัวอักษร (font) ของภาษาตางๆ ทั่วโลก ในบางภาษาเชน ภาษาจีน และภาษาญี่ปุน เปนภาษาที่เรียกวาภาษารูปภาพซึ่งมีตัวอักษรเปนหมื่นตัว หากใชรหัสที่เปนเลขฐานสอง 8 บิต เราสามารถแทนรูปแบบตัวอักษรไดเพียง 256 รูปแบบที่ไดอธิบายมาขางตน ซึ่งไมสามารถแทนตัวอักษรไดครบ จึงสรางรหัสใหมขึ้นมาที่สามารถแทนตัวอักขระไดถึง 65,536 ตัว ซึ่งมากพอและสามารถแทนสัญลักษณกราฟกและสัญลักษณทางคณิตศาสตรไดอีกดวย

2.5 การจัดการขอมูลและสารสนเทศดวยคอมพิวเตอรในปจจุบัน ขอมูลถือเปนทรัพยากรที่มีคาของทุกๆ หนวยงานไมวาขนาดเล็กหรือใหญ หนวยงานที่

สามารถจัดการขอมูลไดดีกวายอมไดเปรียบกวาในทุกๆ ดาน ดังนั้นจึงไดมีความพยายามนําเทคโนโลยีดานคอมพิวเตอรเขามาชวยในการจัดการขอมูล โดยมีจุดประสงคเพื่อใหขอมูลของหนวยงานมีความถูกตอง แมนยํา ทันสมัยและสะดวกตอการเรียกใชงานมากที่สุด หากจะพิจารณาถึงการจัดการขอมูลยอมจะหมายถึง การจัดเก็บขอมูล การเรียกใชขอมูล รวมถึงการวิเคราะหขอมูลเพื่อนํามาใชงาน ลองพิจารณาถึงคลินิกแหงหนึ่งซึ่งเปนหนวยงานเล็กๆ ก็ยังตองมีการเก็บรวบรวมขอมูลคนไขที่มารับการรักษา ขอมูลที่ตองการเก็บ ไดแก ประวัติสวนตัวของคนไข อาการที่มารับการรักษา วิธีการรักษา และผลการรักษา วิธีหนึ่งที่ทํากันก็คือการจดบันทึกขอมูลทั้งหมดลงบนกระดาษและเก็บกระดาษนั้นไว ถามีหัวขอที่ซ้ํากัน เชน ขอความวาหัวขอ ชื่อคนไข และที่อยู ฯลฯ เจาหนาที่ตองเขียนทุกใบก็จะเปนการเสียเวลา ดังนั้นทางคลินิกอาจใชวิธีจางโรงพิมพพิมพแบบฟอรมขึ้นมาเพื่อใหการกรอกขอมูลงายขึ้น

รูปที่ 1.3 ตัวอยางแบบฟอรมที่คลินิกแหงหนึ่งใช

ประวัติคลินิกหนูนอยอ.เมือง จ.นครปฐม โทรศัพท 034-214428

---------------ชื่อคนไข อายุ เพศน้ําหนัก สวนสูงชื่อผูปกครอง อาชีพที่อยูประวัติการแพยาอาการที่มาการวินิจฉัยการรักษายาที่สั่งจาย


- 8 -

เมื่อพิจารณาบัตรคนไข จะเห็นวา ขอมูลที่อยูบนบัตรมีความหมายตางๆ กัน การที่ขอมูลแสดงความหมายไดจะตองประกอบดวยสวนขอมูลที่พิมพบนบัตรกับสวนขอมูลที่กรอกเพิ่มเติม สวนขอมูลที่พิมพบนบัตรคือสวนที่อธิบายลักษณะของขอมูลที่ตองการ ทําใหสวนขอมูลที่กรอกเพิ่มเติมชัดเจน การใชงานขอมูลใหไดผลจึงตองมีทั้งตัวขอมูลและคําอธิบายลักษณะของขอมูล

ในการจัดเก็บขอมูลเหลานี้ ทางคลินิกใชตูเก็บเอกสารขนาดใหญสําหรับเก็บแบบฟอรมและเรียงไวในลิ้นชัก เมื่อมีคนไขใหมเพิ่มขึ้นก็เพิ่มแบบฟอรมแผนใหมเขาไป และในการเรียกใชขอมูลเมื่อมีคนไขมาติดตอ เจาหนาที่ตองคนหาขอมูลเดิมของคนไข วิธีหนึ่งที่ทําไดคือตรวจดูขอมูลบนบัตรคนไขทีละใบตั้งแตใบแรกจนพบ การคนหาวิธีนี้อาจเสียเวลามาก แตถาจัดเก็บขอมูลโดยเรียงชื่อตามตัวอักษรไวแลวจะทําไดรวดเร็วขึ้น

การจัดการขอมูลจึงเปนสิ่งที่จําเปนและเกี่ยวของกับการใชงานในชีวิตประจําวันและมีการนําคอมพิวเตอรมาชวยประมวลผลเพื่อไดขอมูลที่ถูกตองอยางรวดเร็ว การประมวลผลดวยคอมพิวเตอรจําเปนตองมีหลักการและวิธีการที่เปนระบบและการเก็บขอมูลควรพยายามลดขนาดของขอมูลใหเล็กที่สุด แตยังคงความหมายในตัวเองมากที่สุด

ดังที่กลาวมาแลววาการจัดเก็บขอมูลในคอมพิวเตอรนั้นเปนการเก็บขอมูลไวในสื่อบันทึก เชน ฮารดดิสก แผนซีดีรอม เปนตน โดยที่ขอมูลนั้นอยูในรูปของเลขฐานสองหลายบิตเรียงกัน ดังนั้นในการนําคอมพิวเตอรมาชวยประมวลผลจึงตองกําหนดรูปแบบหรือโครงสรางของขอมูลเพื่อใหผูใชงานและคอมพิวเตอรสามารถเขาใจไดตรงกัน

2.5.1. โครงสรางแฟมขอมูล

แฟมขอมูลประกอบดวยองคประกอบตางๆ ดังนี้

1) บิต (bit) ยอมาจาก binary digit คือลําดับชั้นของขอมูลที่เล็กที่สุด ดังที่เราทราบกันดีวาขอมูลที่จะทํางานรวมกับคอมพิวเตอรไดนั้น จะตองเอามาแปลงใหอยูในรูปของเลขฐานสองเสียกอนคอมพิวเตอรถึงจะเขาใจ และทํางานตามที่เราตองการ เมื่อแปลงแลวจะไดตัวเลขแทนสถานะเปดและปดของสัญญาณไฟฟาที่เรียกวา Bit เพียงสองคา นั่นคือ Bit 0 และ Bit 1

2) ไบต (byte) คือ กลุมคําของบิตที่เปนรหัสใชแทนตัวอักษรเพียง 1 ตัว ซึ่งปกติแลวจะนับวา 8 บิต คือ 1 ไบต บางครั้งอาจจะเรียกไบตวา เปนตัวอักษร (Character) ก็ได ดังนั้นตัวอักษร 1 ตัว ก็จะเรียกวา 1 ไบต

3) เขตขอมูล(Field) คือ กลุมของขอมูลที่อยูในพวกเดียวกันมารวมกัน เชน กลุมของรายชื่อนักเรียน กลุมของตัวเลขเงินเดือน กลุมของรหัสประจําตัว เปนตน

4) ระเบียน(Record) คือ รายการขอมูลแตละรายการซึ่งประกอบไปดวยฟลดตางๆ มารวมกัน เชน รายการขอมูลของพนักงานแตละคน รายการของสินคาแตละชิ้น รายการของ นักศึกษาแตละคน เปนตน

5) แฟมขอมูล(File) หมายถึง กลุมของรายการขอมูลที่เหมือนกันมารวมกัน เชน แฟมเก็บทะเบียนประวัตินักศึกษา แฟมเก็บรายชื่อหนังสือในหองสมุด แฟมเก็บรายชื่อพนักงานในบริษัท เปนตน


- 9 -

2.5.2 ประเภทของแฟมขอมูล

ประเภทของแฟมขอมูลจําแนกตามลักษณะของขอมูลที่เก็บบันทึกไวเปน 2 ประเภทใหญๆ คือ1) แฟมขอมูลหลัก (Master File) เปนแฟมขอมูลซึ่งเก็บขอมูลที่สําคัญ เชน แฟมขอมูลประวัติ

ลูกคา (Customer master file) ตามที่กลาวไวขางตน แฟมขอมูลประวัติผูจัดสงสินคา (Supplier master file) แฟมขอมูลสินคาคงเหลือ (Inventory master file) แฟมขอมูลบัญชี (Account master file) เปนตน ซึ่งแฟมขอมูลหลักเหลานี้เปนสวนประกอบของระบบงานบัญชี (Account system)

2) แฟมรายการปรับปรุง (Transaction file) เปนแฟมที่บันทึกขอมูลเกี่ยวกับแฟมขอมูลหลักที่มีการเปลี่ยนแปลงในแตละวัน รายการที่เกิดขึ้นตองนําไปปรับปรุงกับแฟมขอมูลหลักเพื่อใหแฟมขอมูลหลักมีขอมูลที่ทันสมัยอยูตลอดเวลา การปรับปรุงแฟมขอมูลสามารถทําไดหลายอยาง เชน การเพิ่มรายการ (Add record) การลบรายการ (Delete record) และการแกไขรายการ (Edit)

พิจารณาการเก็บประวัติของนักเรียนในโรงเรียนแหงหนึ่ง ประวัติของนักเรียนคนหนึ่ง ๆ จะบันทึกลงในระเบียนประวัติหนึ่งใบ โดยประกอบดวยเขตขอมูลตาง ๆ เชน ชื่อ นามสกุล วันเดือนปเกิด ฯลฯ โดยที่ขอมูลเหลานี้อาจเปนตัวเลขหรือตัวอักษรก็ได และใบระเบียนประวัติของนักเรียนในโรงเรียนจะไดรับการจัดเก็บไวในแฟมเดียวกัน

รูปที่ 1.4 การจัดเก็บประวัตินักเรียน

จากรูปจะเห็นวา นักเรียนแตละคนมีประวัติ 1 ใบ หรือ 1 ระเบียน เก็บอยูในแฟมประวัตินักเรียนทั้งโรงเรียน เมื่อดึงประวัตินักเรียน 1 คนมาพิจารณาจะประกอบดวยเขตขอมูลรายละเอียดดังรูปทางขวามือและจากรูปสามารถสรุปไดวา

ระเบียนประวัติของนักเรียนทั้งหมดเรียกวา แฟมขอมูลประวัตินักเรียนของโรงเรียนระเบียนประวัติของนักเรียนแตละคนเรียกวา ระเบียนขอมูลประวัตินักเรียนขอมูลแตละคาในระเบียนประวัติเรียกวา เขตขอมูลประวัตินักเรียน ซึ่งอาจเปนตัวเลขหรือ

ตัวหนังสือ

ระเบียนประวัติ

ระเบียนประวัติชื่อ เพชรเกษม มั่นคง เพศ ชายวัน เดือน ปเกิด 10 ม.ค. 2535ชื่อบิดา แกวฟา มั่นคงชื่อมารดา ชาติชาย มั่นคง

แฟมระเบียนประวัตินักเรียนทั้งโรงเรียนระเบียนประวัตินักเรียนหนึ่งคน


- 10 -

เลขประจําตัว ชื่อ – สกุล เพศ วัน เดือน ปเกิด00001 เพชรเกษม มั่นคง ชาย 1 ม.ค. 253500002 วีนา ใจสมุทร หญิง 24 พ.ย. 253500003 ภัคพล แสนเย็น ชาย 18 ต.ค. 2535

รูปที่ 1.5 การจัดเก็บประวัตินักเรียนในคอมพิวเตอร โดยขอมูลของนักเรียนแตละคนเก็บใน 1 ระเบียนและแตละระเบียนประกอบดวย 4 เขตขอมูล

สําหรับการจัดเก็บขอมูลเพื่อการประมวลผลขอมูลดวยคอมพิวเตอรนั้น จะมีการจัดเหมือนกับการจัดขอมูลทั่วไป คือ เปนแฟมขอมูล ระเบียนขอมูล และเขตขอมูล จากภาพการจัดการขอมูลทั่วไปในรูปแสดงการจัดเก็บประวัตินักเรียนนั้น สามารถจัดเก็บในคอมพิวเตอรไดดังรูป โดยจะเห็นวาแฟมขอมูลอยูในรูปตารางสองมิติ และแตละแถวจะแสดงระเบียนแตละระเบียน และแตละสดมภจะแสดงเขตขอมูลตาง ๆ แตละเขตขอมูลที่มีชื่อกํากับบอกไว จะสังเกตไดวาความสัมพันธของขอมูลจะสัมพันธกันในแตละระเบียน โดยมีความหมายในตัวเองและไมเกี่ยวของกับลําดับระเบียน

ในการจัดเก็บขอมูลตองกําหนดคุณสมบัติของขอมูลใหชัดเจนตลอดจนวิธีการเตรียม ขอมูลเพื่อการประมวลผลดังตอไปนี้

รูปที่ 1.6 ขอมูลประวัตินักเรียน

(1) กําหนดชื่อและจํานวนเขตขอมูลในระเบียนขอมูล เชน ในระเบียนขอมูลนักเรียนในรูปแสดงการจัดเก็บประวัตินักเรียนในคอมพิวเตอร อาจประกอบดวยเขตขอมูลจํานวน 6 เขต คือ เขตขอมูลที่ 1 ชื่อเขตขอมูล ID หมายถึง เลขประจําตัวนักเรียน เขตขอมูลที่ 2 ชื่อเขตขอมูล NAME หมายถึง ชื่อสกุลนักเรียน เขตขอมูลที่ 3 ชื่อเขตขอมูล SEX หมายถึง เพศของนักเรียน เขตขอมูลที่ 4 ชื่อเขตขอมูล BIRTHDAY หมายถึง วันเดือนปเกิดของนักเรียน

(2) กําหนดชนิดและขนาดของเขตขอมูลแตละเขต เชน เขตขอมูล NAME เปนตัวหนังสือมีขนาดที่เก็บ 30 ตัวอักษร (3) กําหนดวิธีการและสื่อในการจัดเก็บขอมูล แฟมขอมูลจะไดรับการนําไปเก็บไวในหนวยความจําของคอมพิวเตอร โดยขอมูลนี้อาจไดรับการเปลี่ยนแปลงเพิ่มเติมหรือตัดออกได

เลขประจําตัว ชื่อ – สกุล เพศ วัน เดือน ปเกิด00001 เพชรเกษม มั่นคง ชาย 1 ม.ค. 253500002 วีนา ใจสมุทร หญิง 24 พ.ย. 253500003 ภัคพล แสนเย็น ชาย 18 ต.ค. 2535

ระเบียน

เขตขอมูล


- 11 -

เขตขอมูล ขนาดขอมูล ตัวอยางขัอมูลเลขประจําตัว ตัวอักษร 5 ตัว 00001ชื่อ – สกุล ตัวอักษร 30 ตัว เพชรเกษม มั่นคง

เพศ ตัวอักษร 1 ตัว ชวัน เดือน ปเกิด ตัวอักษร 10 ตัว 1/1/2535

รูปที่ 1.7 การกําหนดลักษณะการจัดเก็บขอมูลของแฟมขอมูลประวัตินักเรียน

ในแตละระเบียนอาจเลือกเขตขอมูลหนึ่ง ซึ่งสามารถบงบอกความแตกตางของขอมูลใหทราบไดอยางมีนัยสําคัญมาเปนตัวบงชี้ความแตกตางของระเบียนแตละระเบียนซึ่งเรียกวา กุญแจ (key) เชน ระเบียนประวัตินักเรียนอาจเลือกเขตขอมูลรหัสประจําตัวเปนกุญแจเพราะ เขตขอมูลนี้จะบงบอกความแตกตางอยางมีนัยสําคัญ กลาวคือ จะบอกไดวาเปนนักเรียน คนเดียวกันหรือไม

2.5.3 ระบบฐานขอมูลฐานขอมูล หมายถึง แหลงที่ใชสําหรับเก็บรวบรวมขอมูลซึ่งอยูในรูปแฟมขอมูลมารวมไวที่เดียวกัน

รวมทั้งตองมีสวนของพจนานุกรมขอมูล (data dictionary) เก็บคําอธิบายเกี่ยวกับโครงสรางของฐานขอมูล และเนื่องจากขอมูลที่จัดเก็บนั้นตองมีความสัมพันธซึ่งกันและกันทําใหสามารถสืบคน (retrieval) แกไข (modified) ปรับปรุงเปลี่ยนแปลงโครงสราง ขอมูล (update) และจัดเรียง (sort) ไดสะดวกขึ้นโดยในการกระทําการดังที่กลาวมาแลว ตองอาศัยซอฟตแวรประยุกตสําหรับจัดการฐานขอมูล

ระบบฐานขอมูล หมายถึง ระบบการรวบรวมแฟมขอมูลหลายๆ แฟมขอมูลเขาดวยกัน โดยขจัดความซ้ําซอนของขอมูลออก แลวเก็บขอมูลไวที่ศูนยกลาง เพื่อการใชงานรวมกันในองคกร ภายในระบบตองมีสวนที่เปนโปรแกรมประยุกตที่สรางขึ้นเพื่อเชื่อมโยงและใชงานขอมูลในฐานขอมูล(database) และจะตองมีการดูแลรั กษาความปลอดภัยของขอมูลเหลานั้น มีการกําหนดสิทธิของผูใชงานแตละคนใหแตกตางกัน ตามแตความตองการในการใชงาน

จากความหมายที่กลาวมาขางตน ระบบฐานขอมูลจะประกอบดวยแฟมขอมูลจํานวนหลายๆ แฟมดังตัวอยางในรูป แฟมขอมูลเหลานี้ตองมีการจัดระบบแฟมไวอยางดี กลาวคือ ขอมูลในแฟมขอมูลเดียวกันตองไมมีการซ้ําซอนกัน แตระหวางแฟมขอมูลอาจมีการซ้ําซอนกันไดบาง และตองเปดโอกาสใหผูใชสามารถเขาถึงขอมูล และคนหาไดงาย นอกจากนี้ยังสามารถ เพิ่มเติม หรือลบออกไดโดยไมทําใหขอมูลอื่นเสียหาย

หองเรียน

นักเรียน

อาจารย

วิชา

รูปที่ 1.8 แฟมขอมูลทั้งหมดที่ประกอบรวมอยูในฐานขอมูล


- 12 -

2.5.4 โครงสรางขอมูลในระบบฐานขอมูลความสัมพันธของแตละแฟมขอมูลจะแสดงดวยตัวชี้ที่จะบอกวาขอมูลของระเบียนเดียวกันอยูที่ใด

ในแฟมอื่นๆ เชน เมื่อแบงแยกแฟมขอมูลออกเปน 3 แฟม คือ นักเรียน อาจารย และ วิชา โดยแตละแฟมขอมูลจะมีตัวชี้บงบอกวาขอมูลที่สัมพันธกันอยูที่ใด ดังตัวอยางในรูป

รูปที่ 1.9 ตัวอยางการใชตัวชี้เพื่อบอกความสัมพันธของแฟมขอมูลในระบบฐานขอมูล

โครงสรางขอมูลในฐานขอมูลตามรูป ประกอบดวย 3 แฟม ในแตละแฟมมีความสัมพันธถึงกัน เชน ขอมูลในแฟมนักเรียนจะมีสวนที่เปนตัวชี้ที่บอกความสัมพันธกับแฟมอาจารยวาอาจารยประจําชั้นเปนใคร

กรณีที่การคนหาขอมูลของนักเรียน เชน นักเรียนที่มีเลขประจําตัวนักเรียน 00003 มีชื่อวาอะไร มีใครเปนอาจารยประจําชั้น และเรียนวิชาอะไร ลักษณะการคนหาคือ คนหาในแฟมนักเรียนทีละระเบียนจนพบระเบียนที่มีเลขประจําตัว 00003 ก็จะทราบชื่อนักเรียนและมีตัวชี้ที่ระบุวาขอมูลนี้สัมพันธกับขอมูลในแฟมอาจารย ทําใหทราบวาอาจารยชื่ออะไร และจะทราบตัวชี้ที่ระบุตอวาอาจารยสอนวิชาอะไร เปนตน

2.5.5 หลักการที่สําคัญของฐานขอมูลการจัดการฐานขอมูลยึดหลักการที่สําคัญคือ(1) ลดความซ้ําซอนของขอมูล การจัดเก็บขอมูลที่ไมเปนระบบที่ดี อาจมีขอมูลที่ซ้ําซอนกระจาย

อยูในหลายๆ แฟม ทําใหมีปญหาของการปรับแกไขขอมูล เพราะตองคอยปรับปรุงขอมูลใหครบทุกแฟม มิฉะนั้นจะพบกับปญหาความไมตรงกันของขอมูล ซึ่งทําใหการบริหารขอมูลทําไดยาก จึงควรมีการออกแบบและเก็บเพียงที่เดียว เพื่อลดความ ซ้ําซอน

(2) ควบคุมความคงสภาพของขอมูล ในการสรางฐานขอมูลจะตองมีการกําหนดโครงสรางของขอมูลแตละเขตขอมูล โดยการกําหนดชื่อ ชนิดของขอมูล รวมทั้งขนาดของคาขอมูล ทําใหสามารถตรวจสอบขอมูลที่ผูใชกรอกในขั้นตอนของการนําเขาขอมูลได โดยคาของขอมูลที่ผิดไปจากรูปแบบที่กําหนดจะไมไดรับการนําเขาสูฐานขอมูล มีผลใหลดความผิดพลาดของขอมูลได

(3) มีระบบปองกันความปลอดภัยของขอมูล ขอมูลที่จัดเก็บไวในฐานขอมูลจําเปนตองจัดแบงระดับความสําคัญของขอมูลเพื่อกําหนดผูใช มีการควบคุมการใชขอมูล เพื่อบงบอกวาใครจะเปนผูแกไขหรือปรับปรุงขอมูลไดบาง มีการบันทึกประวัติการแกไขขอมูลเพื่อตรวจสอบ ขอมูลที่จัดเก็บนั้นอาจมีความสําคัญ การแกไขหรือปรับปรุงขอมูลโดยรูเทาไม ถึงการณนั้นอาจทําใหขอมูลเสียหายได นอกจากนี้ระบบควรมีการสํารองขอมูลเพื่อปองกัน ขอมูลสูญหาย

(4) มีความเปนอิสระจากโปรแกรม ระบบจัดการฐานขอมูลที่ดีจะตองเปนระบบที่ฐานขอมูลมีความเปนอิสระจากโปรแกรม ทําใหสามารถใชโปรแกรมจัดการฐานขอมูลใดๆ จัดการฐานขอมูลได การออกแบบใหขอมูลเปนอิสระนี้ ทําใหขอมูลใชไดกับเครื่องคอมพิวเตอรทุกรูปแบบ

นักเรียน000010000200003 เกษมเพชร T02

อาจารยT01T02 สุชิน ง30101T03

วิชาค30101 คณิตศาสตร 1ช30102 ชีววิทยา 1ง30101 การเขียนโปรแกรม 1


- 13 -

(5) รวมขอมูลเพื่อใชขอมูลรวมกัน แตเดิมมีการเก็บขอมูลแยกเปนแฟมขอมูลขนาดเล็กกระจัดกระจาย ซึ่งทําใหดูแลและบริหารจัดการขอมูลไดยาก แตในปจจุบันดวยเทคโนโลยีที่ทันสมัยสามารถรวบรวมฐานขอมูลเหลานี้เขาเปนฐานขอมูล ทําใหระบบทํางานรวมกันไดดีขึ้น

การดําเนินงานฐานขอมูลจะตองมีการจัดการเตรียมฐานขอมูลและบริหารขอมูล โดยจัดแยกกลุม ปรับปรุงขอมูล และตรวจสอบความถูกตอง หนาที่หลักของผูบริหาร ฐานขอมูล จึงประกอบดวยการจัดเก็บขอมูล การติดตอประสานงานกับแหลงและที่มาของ ขอมูล ตรวจสอบความถูกตองของขอมูล แบงกลุม จัดลําดับ กําหนดรหัสขอมูล คํานวณ สรุปผลทํารายงาน เก็บรักษาขอมูลโดยตองคํานึงถึงความปลอดภัยและเชื่อถือไดของขอมูล การคนหาขอมูล การสํารวจขอมูล และการเผยแพรแจกจายขอมูล

3. ระบบสารสนเทศ3.1 องคประกอบของระบบสารสนเทศ องคประกอบของระบบสารสนเทศ ซึ่งเปนระบบสนับสนุนการบริหารงาน การจัดการและการปฏิบัติการของบุคคล ไมวาจะเปนระดับบุคคล ระดับกลุม หรือระดับองคกร ไมใชมีเพียงเครื่องคอมพิวเตอรเทานั้น แตยังมีองคประกอบอื่น ๆ ที่เกี่ยวของกับความสําเร็จของระบบอีก รวมเปน 5 องคประกอบ ซึ่งจะขาดองคประกอบใดไมได คือ ฮารดแวร ซอฟตแวร ขอมูล บุคลากร และขั้นตอนการปฏิบัติงาน

รูปที่ 1.10 องคประกอบของระบบสารสนเทศ

ฮารดแวรฮารดแวรเปนองคประกอบสําคัญของระบบสารสนเทศ หมายถึง เครื่องคอมพิวเตอร อุปกรณรอบ

ขาง เชน เครื่องพิมพ รวมทั้งอุปกรณสื่อสารสําหรับเชื่อมโยงคอมพิวเตอรเขาเปนเครือขาย

ซอฟตแวร

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน

ฮารดแวร

ระบบสารสนเทศ

ขอมูล

บุคลากร


- 14 -

ซอฟตแวรซอฟตแวรหรือโปรแกรมคอมพิวเตอรเปนองคประกอบที่สําคัญประการที่สอง ซึ่งก็คือลําดับขั้นตอน

ของชุดคําสั่งที่สั่งงานใหฮารดแวรทํางาน เพื่อประมวลผลขอมูลใหไดผลลัพธตามความตองการ ปจจุบันมีซอฟตแวรควบคุมระบบงาน ซอฟตแวรสําเร็จ ทําใหการใชงานคอมพิวเตอรในระดับบุคคลเปนไปอยางกวางขวาง และสงเสริมการทํางานของกลุมมากขึ้น สวนงานในระดับองคกรสวนใหญมักจะมีการพัฒนาระบบตามความตองการ โดยการวาจางบริษัทที่รับพัฒนาซอฟตแวรหรือโดยนักคอมพิวเตอรที่อยูในฝายคอมพิวเตอรขององคกร เปนตน

ขอมูลขอมูล เปนองคประกอบที่สําคัญอีกประการหนึ่งของระบบสารสนเทศ เปนตัวชี้ความสําเร็จหรือ

ความลมเหลวของระบบได เนื่องจากตองมีการเก็บขอมูลจากแหลงกําเนิด ขอมูลจะตองถูกตอง ทันสมัย มีการกลั่นกรองตรวจสอบแลวเทานั้นจึงจะมีประโยชน โดยเฉพาะเมื่อใชงานในระดับกลุมหรือระดับองคกร ขอมูลตองมีโครงสรางในการจัดเก็บที่เปนระบบระเบียบเพื่อการสืบคนที่รวดเร็วและมีประสิทธิภาพ

บุคลากรบุคลากรในระดับผูใช ผูบริหาร ผูพัฒนาระบบ นักวิเคราะหระบบ และนักเขียนโปรแกรม เปน

องคประกอบสําคัญในความสําเร็จของระบบสารสนเทศ บุคลากรมีความรูความสามารถทางคอมพิวเตอรมากเทาใด โอกาสที่จะใชงานระบบสารสนเทศและระบบคอมพิวเตอรไดเต็มศักยภาพและคุมคายิ่งมากขึ้นเทานั้น โดยเฉพาะระบบสารสนเทศในระดับบุคคลซึ่งเครื่องคอมพิวเตอรมีขีดความสามารถมากขึ้น ทําใหผูใชมีโอกาสพัฒนาความสามารถของตนเองและพัฒนาระบบงานไดเองตามความตองการ สําหรับระบบสารสนเทศในระดับกลุมและองคการที่มีความซับซอนมาก อาจจะตองใชบุคลากรในสาขาคอมพิวเตอรโดยตรงมาพัฒนาและดูแลระบบงาน

ขั้นตอนการปฏิบัติงานขั้นตอนการปฏิบัติงานที่ชัดเจนของผูใชหรือของบุคลากรที่เกี่ยวของก็เปนเรื่องสําคัญอีกประการ

หนึ่ง เมื่อไดพัฒนาระบบงานแลวจําเปนตองปฏิบัติงานตามลําดับขั้นตอน ในขณะใชงานก็จําเปนตองคํานึงถึงลําดับขั้นตอนการปฏิบัติของคนและความสัมพันธกับเครื่อง ทั้งในกรณีปกติและกรณีฉุกเฉิน เชน ขั้นตอนการบันทึกขอมูล ขั้นตอนการประมวลผล ขั้นตอนการปฏิบัติเมื่อเครื่องมือชํารุดหรือขอมูลสูญหาย และขั้นตอนการทําสําเนาขอมูลสํารองเพื่อความปลอดภัย เปนตน สิ่งเหลานี้จะตองมีการซักซอม มีการเตรียมการ และการทําเอกสารคูมือการใชงานใหชัดเจน

3.2 ระดับของระบบสารสนเทศ

เมื่อพิจารณาระบบสารสนเทศที่เกี่ยวของในองคกรพอที่จะแบงการจัดการสารสนเทศขององคกรไดตามจํานวนคนที่เกี่ยวของตามรูปแบบการรวมกลุมขององคกรได 3 ระดับ คือ

ระบบสารสนเทศระดับบุคคล ระบบสารสนเทศระดับกลุม และระบบสารสนเทศระดับองคกร


- 15 -

3.2.1 ระบบสารสนเทศระดับบุคคลระบบสารสนเทศระดับบุคคล คือ ระบบที่เสริมประสิทธิภาพและเพิ่มผลงานใหแตละบุคคลใน

หนาที่ที่รับผิดชอบ ปจจุบันคอมพิวเตอรสวนบุคคลมีขนาดเล็กลง ราคาถูก แตมีความสามารถในการประมวลผลดวยความเร็วสูงขึ้น ประกอบกับมีโปรแกรมสําเร็จที่ทําใหผูใชสามารถใชงานไดงายกวางขวางและและคุมคามากขึ้น

ขอมูลที่ชวยใหการทํางานของบุคลากรดีขึ้นนั้น ตองขึ้นอยูกับหนาที่รับผิดชอบของแตละคนตางกันไป ตัวอยางเชน นักวิจัยอาจจําเปนจะตองใชคอมพิวเตอรและโปรแกรมเฉพาะดาน เพื่อชวยในการจัดเก็บ รวบรวมขอมูล รวมไปถึงการคํานวณและวิเคราะหขอมูลหรือผลลัพธที่ไดจากการทดลองไดอยางถูกตอง

รูปที่ 1.11 นักวิจัยใชโปรแกรมคอมพิวเตอรในการทํางานวิจัยของตนเอง

3.2.2 ระบบสารสนเทศระดับกลุมระบบสารสนเทศระดับกลุม คือ ระบบสารสนเทศที่ชวยเสริมการทํางานของกลุมบุคคลที่มี

เปาหมายการทํางานรวมกันใหมีประสิทธิภาพมากขึ้นตัวอยางของการใชระบบสารสนเทศเพื่อสนับสนุนงานของแผนก คําวา การทํางานเปนกลุม

(Workgroup) ในที่นี้หมายถึง กลุมบุคคลจํานวน 2 คนขึ้นไปที่รวมกันทํางานเพื่อใหบรรลุเปาหมายเดียวกัน โดยทั่วไปบุคลากรในกลุมเดียวกันจะรูจักกันและทํางานรวมกัน เปาหมายหลักของการทํางานเปนกลุม คือ การเตรียมสภาวะแวดลอมที่จะเอื้ออํานวยประโยชนในการทํางานรวมกันเปนกลุมไดอยางมีประสิทธิภาพ และชวยเหลือเกื้อกูลซึ่งกันและกัน โดยทําใหเปาหมายของธุรกิจดําเนินไปไดอยางมีประสิทธิผล

แนวทางหลักก็คือการทําใหเกิดการใชทรัพยากรรวมกัน โดยเฉพาะขอมูลและอุปกรณเทคโนโลยีพื้นฐาน การนําเอาคอมพิวเตอรสวนบุคคลมาเชื่อมตอกันดวยเครือขายทองถิ่น (Local Area Network : LAN) ทําใหมีการเชื่อมโยงและใชทรัพยากรของคอมพิวเตอรรวมกัน เชน เครื่องพิมพขอมูลที่ใชรวมกันในแผนก จะบรรจุไวในระบบคอมพิวเตอรที่มีหนาที่ควบคุมการจัดเก็บแฟมขอมูลกลางที่เรียกวา เครื่องบริการแฟม (File Server) ถามีการแกไขขอมูลในฐานขอมูลกลางนี้โดยผูใชคนใดคนหนึ่ง ผูใชคนอื่นที่อยูบนเครือขายคอมพิวเตอรนี้ก็จะไดรับขอมูลที่ผานการแกไขแลวนั้นเชนกัน


- 16 -

รูปที่ 1.12 ฝายการเงินที่อยูบนชั้นหนึ่งของอาคารสํานักงานที่มีการเชื่อมตอคอมพิวเตอรเปนเครือขายที่มีการใชขอมูลรวมกัน เปนระบบสารสนเทศระดับกลุม

การประยุกตใชงานคอมพิวเตอรในลักษณะของการทํางานเปนกลุม สามารถใชกับงานตาง ๆ ได ตัวอยางเชน ระบบบริการลูกคา หรือ การเสนอขายสินคาผานทางสื่อโทรศัพท พนักงานในทีมงานอาจจะมีอยูหลายคน และใชเครือขายคอมพิวเตอรในการเก็บขอมูลกลางของลูกคารวมกันกลาวคือ มีขอมูลเพียงชุดเดียวที่พนักงานทุกคนจะเขาถึงได ถามีการเปลี่ยนแปลงหรือเพิ่มเติม พนักงานในกลุมจะตองรับรูดวย เชน ลูกคาโทรศัพทมาถามคําถาม หรือขอคําปรึกษาเกี่ยวกับสินคา พนักงานอาจจะชวยเตือนความจําเมื่อถึงเวลาตองโทรศัพทกลับไปหาลูกคา แมพนักงานที่รับโทรศัพทครั้งที่แลวจะไมอยู แตพนักงานที่ทํางานอยูสามารถเรียกขอมูลจากระบบคอมพิวเตอร แลวโทรกลับไปตามนัดหมาย ทําใหธุรกิจดําเนินตอไปไดโดยไมหยุดชะงัก เปนตน อันจะเปนการเพิ่มคุณภาพการบริการ หรือเปนกลยุทธที่ชวยทางดานการขาย

ระบบสารสนเทศของกลุมหรือแผนกยังมีแนวทางอื่น ๆ ในการสนับสนุนการบริหารงานและการปฏิบัติงาน เชน การสื่อสารดวยระบบไปรษณียอิเล็กทรอนิกส การประชุมผานเครือขาย ซึ่งอาจจะประชุมปรึกษาหารือกันไดโดยอยูตางสถานที่กัน การจัดทําระบบแผงขาว (Bulletin Board System : BBS) ของแผนก การประชุมทางไกล (Video Conference) การทําตารางทํางานของกลุม ระบบสนับสนุนการตัดสินใจของกลุม ระบบจัดการฐานขอมูล ระบบการไหลเวียนอัตโนมัติของเอกสาร ระบบการจัดการเก็บขอความ ระบบการจัดตารางเวลาของกลุม ระบบการบริหารโครงการของกลุม ระบบการใชแฟมขอความรวมกันของกลุม และระบบประมวลผลภาพเอกสาร เปนตน

3.2.3 ระบบสารสนเทศระดับองคกรระบบสารสนเทศระดับองคกร คือระบบสารสนเทศที่สนับสนุนงานขององคการในภาพรวม ระบบ

ในลักษณะนี้จะเกี่ยวของกับการปฏิบัติงานรวมกันของหลายแผนก โดยการใชขอมูลที่เกี่ยวของรวมกัน ดวยวิธีสงผานถึงกันจากแผนกหนึ่งขามไปอีกแผนกหนึ่ง ระบบสารสนเทศดังกลาวนี้สามารถสนับสนุนงานในระดับผูปฏิบัติการ และสนับสนุนการตัดสินใจ เนื่องจากสามารถใหขอมูลจากแผนกตาง ๆ ที่เกี่ยวของมาประกอบการตัดสินใจโดยอาจนําขอมูลมาแสดงในรูปแบบสรุป หรือในแบบฟอรมที่ตองการ บอยครั้งที่การบริหารงานในระดับสูงจําเปนตองใชขอมูลรวมกันจากหลายแผนกเพื่อประกอบการตัดสินใจ


- 17 -

รูปที่ 1.13 การเชื่อมตอคอมพิวเตอรและอุปกรณตางๆ เปนระบบเครือขาย โดยเชื่อมคอมพิวเตอรทุกตัวในอาคารสํานักงานเขาดวยกัน คอมพิวเตอรทุกเครื่องของทุกฝายใชขอมูลกลางจากเครื่องแมขาย

เปนสารสนเทศระดับองคกร

หัวใจสําคัญของระบบสารสนเทศในระดับองคกร คือ ระบบเครือขายคอมพิวเตอรภายในองคกรที่จะตองเชื่อมโยงระบบคอมพิวเตอรของแตละแผนกเขาดวยกัน เพื่อใหเกิดการใชขอมูลรวมกัน นอกจากนี้ยังสามารถใชทรัพยากรรวมกันไดดวย ในเชิงเทคนิคระบบสารสนเทศระดับองคกรอาจมีระบบคอมพิวเตอรที่ดูแลแฟมขอมูล มีการเชื่อมโยงคอมพิวเตอรหลายระบบเขาดวยกันเปนเครือขาย หรืออาจจะมีเครือขายคอมพิวเตอรในระดับกลุมอยูแลว การเชื่อมโยงเครือขายยอยเหลานั้นเขาดวยกัน ทําใหกลายเปนเครือขายของเครือขายคอมพิวเตอร ในกรณีที่มีจํานวนผูใชในองคการมากเครื่องมือพื้นฐานอีกประการหนึ่งของระบบขอมูลก็คือระบบจัดการฐานขอมูล ซึ่งเปนโปรแกรมสําคัญในการดูแลระบบฐานขอมูล

4. ผลกระทบของเทคโนโลยีสารสนเทศการพัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศจนสามารถนํามาใชประโยชนไดอยางมากมาย นับไดวาเปนยุคของ

เทคโนโลยีสารสนเทศ หรือยุคขอมูลขาวสาร ซึ่งกอใหเกิดประโยชนตอมวลมนุษยอยางมหาศาล ยังผลทําใหเกิดการเปลี่ยนแปลง การเปลี่ยนแปลงอะไรก็ตาม ยอมมีผลกระทบตอบุคคล องคกร หรือสังคม เราสามารถจําแนกผลกระทบของเทคโนโลยีสารสนเทศออกเปนสองดาน คือ ผลกระทบดานบวก และผลกระทบดานลบ4.1 ผลกระทบในทางบวก

1. การสรางเสริมคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น สภาพความเปนอยูของสังคมเมือง มีการพัฒนาใชระบบสื่อสารโทรคมนาคม เพื่อติดตอสื่อสารใหสะดวกขึ้น มีการประยุกตมาใชกับเครื่องอํานวยความสะดวกภายในบาน เชน ใชควบคุมเครื่องปรับอากาศ ใชควบคุมระบบไฟฟาภายในบาน เปนตน

2. เสริมสรางความเทาเทียมในสังคมและการกระจายโอกาส เทคโนโลยีสารสนเทศทําใหเกิดการกระจายไปทั่วทุกหนแหง แมแตถิ่นทุรกันดาร ทําใหมีการกระจายโอกาสการเรียนรู มีการใชระบบ


- 18 -

การเรียนการสอนทางไกล การกระจายการเรียนรูไปยังถิ่นหางไกล นอกจากนี้ในปจจุบันมีความพยายามที่จะใชระบบการรักษาพยาบาลผานเครือขายสื่อสาร

3. สารสนเทศกับการเรียนการสอนในโรงเรียน การเรียนการสอนในโรงเรียนมีการนําคอมพิวเตอรและเครื่องมือประกอบชวยในการเรียนรู เชน วิดีทัศน เครื่องฉายภาพ คอมพิวเตอรชวยสอน คอมพิวเตอรชวยจัดการศึกษา จัดตารางสอน คํานวณระดับคะแนน จัดชั้นเรียน ทํารายงานเพื่อใหผูบริหารไดทราบถึงปญหาและการแกปญหาในโรงเรียน ปจจุบันมีการเรียนการสอนทางดานเทคโนโลยีสารสนเทศใน โรงเรียนมากขึ้น

4. เทคโนโลยีสารสนเทศกับสิ่งแวดลอม การจัดการทรัพยากรธรรมชาติหลายอยางจําเปนตองใชสารสนเทศ เชน การดูแลรักษาปา จําเปนตองใชขอมูล มีการใชภาพถายดาวเทียม การติดตามขอมูลสภาพอากาศ การพยากรณอากาศ การจําลองรูปแบบสภาวะสิ่งแวดลอม เพื่อปรับปรุงแกไข การเก็บรวมรวมขอมูลคุณภาพน้ําในแมน้ําตาง ๆ การตรวจวัดมลภาวะ ตลอดจนการใชระบบการตรวจวัดระยะไกลมาชวย ที่เรียกวา โทรมาตร เปนตน

5. เทคโนโลยีสารสนเทศกับการปองกันประเทศ กิจการทางดานการทหารมีการใชเทคโนโลยี อาวุธยุทโธปกรณสมัยใหมลวนแตเกี่ยวของกับคอมพิวเตอรและระบบควบคุม มีการใชระบบปองกันภัย ระบบเฝาระวังที่มีคอมพิวเตอร ควบคุมการทํางาน

6. การผลิตในอุตสาหกรรมและการพาณิชย การแขงขันทางดานการผลิตสินคาอุตสาหกรรมจําเปน ตองหาวิธีการ ในการผลิตใหไดมาก ราคาถูกลง เทคโนโลยีคอมพิวเตอรเขามามีบทบาทมาก มีการใชขอมูลขาวสารเพื่อการบริหารและการจัดการ การดําเนินการและยังรวมไปถึงการใหบริการกับลูกคา เพื่อใหซื้อสินคาไดสะดวกขึ้น

เทคโนโลยีสารสนเทศมีผลเกี่ยวของกับทุกเรื่องในชีวิตประจําวัน บทบาทเหลานี้มีแนวโนมที่สําคัญมากยิ่งขึ้น ดวยเหตุนี้เยาวชนคนรุนใหมจึงควรเรียนรู และเขาใจเกี่ยวกับเทคโนโลยีสารสนเทศ เพื่อจะไดเปนกําลังสําคัญในการพัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศใหกาวหนาและเกิดประโยชนตอประเทศตอไป

4.2 ผลกระทบในทางบวก1. กอใหเกิดความเครียดในสังคมมากขึ้น เนื่องจากมนุษยไมชอบการเปลี่ยนแปลง เคยทําอะไรแบบ

ใด มักจะชอบทําแบบนั้น ไมชอบการ เปลี่ยนแปลง แตเทคโนโลยีสารสนเทศเขาไปเปลี่ยนแปลง บุคคลที่รับการเปลี่ยนแปลงไมได จึงเกิดความวิตกกังวล จนกลาย เปนความเครียด กลัววาคอมพิวเตอรและเทคโนโลยีสารสนเทศจะทําใหคนตกงาน เพราะสิ่งเหลานี้จะเขามาทดแทนมนุษย

2. กอใหเกิดการรับวัฒนธรรม หรือการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมของคนในสังคมโลก ทําใหพฤติกรรมที่แสดงออกดานการแตงกาย และการบริโภคเปลี่ยนแปลงไป การมอมเมาเยาวชนในรูปของเกมอิเล็คทรอนิคส สงผลกระทบ ตอการพัฒนาอารมณและจิตใจของเยาวชน เกิดการกลืนวัฒนธรรมดั้งเดิมซึ่งแสดงถึงเอกลักษณของสังคมนั้น

3. กอใหเกิดผลดานศีลธรรม บทบาทเหลานี้มีแนวโนมที่สําคัญมากยิ่งขึ้น ดวยเหตุนี้เยาวชนคนรุนใหมจึงควรเรียนรู และเขาใจเกี่ยวกับเทคโนโลยีสารสนเทศ เพื่อจะไดเปนกําลังสําคัญในการพัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศใหกาวหนา และเกิดประโยชนตอประเทศตอไป

4. การมีสวนรวมของคนในสังคมลดนอยลง การใชเทคโนโลยีสารสนเทศทําใหเกิดความสะดวกรวดเร็ว ในการสื่อสารและการทํางาน แตในอีกดานหนึ่งการมีสวนรวมของกิจกรรมทางสังคมที่มีการพบปะสังสรรคกันจะนอยลง ผูคนมักอยูแตที่บานหรือที่ทํางานของตนเองมากขึ้น


- 19 -

5. การละเมิดสิทธิเสรีภาพสวนบุคคลโดยการเผยแพรขอมูลหรือรูปภาพตอสาธารณชน ซึ่งขอมูลบางอยางอาจไมเปนความจริงหรือยังไมไดพิสูจนความถูกตองออกสูสาธารณะชน กอใหเกิดความเสียหาย ตอบุคคลโดยไมสามารถปองกันตนเองได การละเมิดสิทธิสวนบุคคลเชนนี้ ตองมีกฎหมายออกมาคุมครองเพ่ือใหนําขอมูลตาง ๆ มาใชในทางที่ถูกตอง

6. เกิดชองวางทางสังคม การใชเทคโนโลยีสารสนเทศจะเกี่ยวของกับการลงทุน ผูใชจึงเปนชนชั้นในอีกระดับหนึ่งของสังคม ในขณะที่ชนชั้นระดับรองลงมามีจํานวนมากกลับไมมีโอกาสใชและผูยากจนก็ไมมีโอกาสรูจักกับเทคโนโลยีสารสนเทศ

7. อาชญากรรมบนเครือขาย ความกาวหนาทางเทคโนโลยีสารสนเทศกอใหเกิดปญหาใหมขึ้น เชน ปญหาอาชญากรรม ตัวอยางเชน อาชญากรรมในรูปของการขโมยความลับ การขโมยขอมูลสารสนเทศ การใหบริการสารสนเทศที่มีการหลอกลวง รวมถึงการบอนทําลายขอมูลและไวรัส

8. กอใหเกิดปญหาดานสุขภาพ นับตั้งแตคอมพิวเตอรเขามามีบทบาทในการทํางาน การศึกษา บันเทิง ฯลฯ การจองมอง คอมพิวเตอรเปนเวลานาน มีผลเสียตอสายตา ซึ่งทําใหสายตาผิดปกติ มีอาการแสบตา เวียนศีรษะ นอกจากนั้นยังมีผลตอสุขภาพจิต เกิดโรคทางจิตประสาท

5. จริยธรรมในการใชเทคโนโลยีสารสนเทศเทคโนโลยีสารสนเทศเปนเทคโนโลยีที่มีการขยายตัวอยางรวดเร็ว มีความสามารถในการใชงานมาก

ขึ้น ผลของการพัฒนา ทําใหมีการประยุกตใชงานกันอยางกวางขวาง จนอาจกลาวไดวา ปจจุบันเทคโนโลยีสารสนเทศไดเขามามีสวนเกี่ยวของกับมนุษยทุกคนไมทางตรงก็ทางออม

ผลกระทบของเทคโนโลยีสารสนเทศมีทั้งทางบวกและทางลบ ทางบวกทําใหมนุษยมีความเปนอยูดีชวยสงเสริมใหมี ประสิทธิภาพในการทํางาน ทําใหเกิดการผลิตในอุตสาหกรรม สงเสริมใหเกิดกาคนควาวิจัยสิ่งใหม สงเสริมสุขภาพและ ความเปนอยูใหดีขึ้น ทางลบทําใหเกิดอาชญากรรม ทําใหความสัมพันธของมนุษยเสื่อมถอย ทําใหเกิดการเสี่ยงภัยทางดานธุรกิจ ธุรกิจในปจจุบันจําเปนตองพึ่งพาอาศัยเทคโนโลยีสารสนเทศมากขึ้น ขอมูลขาวสารของธุรกิจฝากไวในศูนยขอมูล หากขอมูลเกิดการสูญหาย ยอมทําใหเกิดผลกระทบตอธุรกิจโดยตรง คอมพิวเตอรเปนอุปกรณที่ทํางานตามคําสั่ง การนํามาใชในทางใดจึงขึ้นอยูกับผูใช จริยธรรมการใชคอมพิวเตอรจึงเปนเรื่องสําคัญที่จะตองปลูกฝงใหกับผูใชคอมพิวเตอร เพื่อใหรูจักการใชงานที่เหมาะสม ในเรื่องการใชเทคโนโลยีสารสนเทศก็จําเปนตองปลูกฝงเชนเดียวกัน เพื่อใหผูใชนําไปใชงานที่เปนประโยชนเชิงสรางสรรคหรือทางบวก

5.1 ทรัพยสินทางปญญาทรัพยสิน คือ วัตถุที่มีรูปรางซึ่งอาจมีราคาและอาจถือเอาได เชน บาน ที่ดิน ลิขสิทธิ์ สิทธิบัตร

เปนตน ปญญา คือ ความรอบรู ความรูทั่วไปความฉลาดเกิดแตเรียนและความคิด เมื่อรวมทั้ง 2 คําเขาดวยกัน ทรัพยสินทางปญญา จึงหมายถึงความรูที่เกิดจากการคิดคนจนทําใหเกิดมีคาขึ้นได หรือจะกลาวอีกนัยหนึ่งวา ทรัพยสินทางปญญาไดแกการที่ผูใดหรือคณะบุคคลใดรวมกันประดิษฐคิดคน ออกแบบ สรางสรรค จนเกิดผลขึ้นมา และผลงานนั้นมีคุณคาสามารถใชประโยชนไดทั้งงานเกษตรกรรม อุตสาหกรรม และพาณิชยกรรม


- 20 -

ทรัพยสินทางปญญามีความสําคัญอยางไร ปจจุบัน ทรัพยสินทางปญญานับวาเปนสิ่งสําคัญยิ่ง และควรคาตอการที่จะไดรับความคุมครองตาม

กฎหมาย ดวยเหตุผลที่วา การประดิษฐคิดคน กรรมวิธีตางๆ นั้น จุดกําเนิดของการไดมานั้นมาจากความคิดมาจากมันสมองผนวกกับระยะเวลาที่ทุมเท ใหกับการศึกษาวิจัยเพื่อใหไดมาซึ่งผลงานนวัตกรรมใหมๆ ที่ทรงคุณคาเปนที่ภูมิใจของผูประดิษฐ ดังนั้นดวยเหตุ นี้เองผลงานดังกลาวจึงควรคาแกการคุมครอง จากเหตุที่กลาวมาจึงไดมีการบัญญัติเปนกฎหมายเพื่อใหการคุมครอง โดยมีพระราชบัญญัติสิทธิบัตร ลิขสิทธิ์ เครื่องหมายการคา ใหการคุมครองในหลักการรูปแบบที่แตกตางกันไป

ประเภทของทรัพยสินทางปญญาโดยทั่วไปคนไทยสวนมากจะคุนเคยกับคําวา "ลิขสิทธิ์" ซึ่งใชเรียกทรัพยสินทางปญญาทุกประเภท

แตที่ถูกตองนั้น ทรัพยสินทางปญญาแบงออกเปน 2 ประเภท ที่เรียกวา ทรัพยสินทางอุตสาหกรรม (Industrial property) และลิขสิทธิ์ (Copyright)

ทรัพยสินทางอุตสาหกรรมไมใชสังหาริมทรัพยและอสังหาริมทรัพยที่ใชในการผลิตสินคาหรือผลิตภัณฑทางอุตสาหกรรม แตเปนความคิดสรางสรรคของมนุษยที่เกี่ยวกับสินคาอุตสาหกรรม ความคิดสรางสรรคนี้จะเปนความคิดในการประดิษฐคิดคน การออกแบบผลิตภัณฑทางอุตสาหกรรม ซึ่งอาจจะเปนกระบวนการหรือเทคนิคในการผลิตที่ไดปรับปรุงหรือคิดคนขึ้นใหม หรือที่เกี่ยวกับตัวสินคาหรือผลิตภัณฑที่เปนองคประกอบ และรูปรางสวยงามของตัวผลิตภัณฑ นอกจากนี้ยังรวมถึงเครื่องหมายการคาหรือยี่หอ ชื่อ และถิ่นที่อยูทางการคา ที่รวมถึงแหลงกําเนิดสินคาและการปองกันการแขงขันทางการคาที่ไมเปนธรรม ทรัพยสินทางอุตสาหกรรม สามารถแบงออก ไดดังนี้

สิทธิบัตร (Patent) เครื่องหมายการคา (Trademark) แบบผังภูมิของวงจรรวม (Layout-Designs of Integrated Circuit) ความลับทางการคา (Trade Secrets) ชื่อทางการคา (Trade Name) สิ่งบงชี้ทางภูมิศาสตร (Geographical Indication)

ตัวอยางความหมายของทรัพยสินทางปญญาแตละประเภท ลิขสิทธิ์ งานหรือความคิดสรางสรรคในสาขาวรรณกรรม ศิลปกรรม ดนตรีกรรม งานภาพยนตร หรืองานอื่นใดในแผนกวิทยาศาสตร โปรแกรมคอมพิวเตอร (Computer Program หรือ Computer Software) คือ ชุดคําสั่งที่ใชกับเครื่องคอมพิวเตอรเพื่อกําหนดใหเครื่องคอมพิวเตอรทํางาน สิทธิบัตร หมายถึง หนังสือสําคัญที่รัฐออกใหเพื่อคุมครองการประดิษฐ( Invention) การออกแบบผลิตภัณฑ (Product Design) หรือผลิตภัณฑอรรถประโยชน (Utility Model) ที่มีลักษณะตามที่กฎหมายกําหนด ผลิตภัณฑอรรถประโยชน หรือ อนุสิทธิบัตร ( Petty Patent) จะมีลักษณะคลายกันกับการประดิษฐ แตเปนความคิดสรางสรรคที่มีระดับการพัฒนาเทคโนโลยีไมสูงมาก หรือเปนการประดิษฐคิดคนเพียงเล็กนอย


- 21 -

แบบผังภูมิของวงจรรวม หมายถึง แผนผังหรือแบบที่ทําขึ้น เพื่อแสดงถึงการจัดวางและการเชื่อมตอของวงจรไฟฟา เชน ตัวนําไฟฟา หรือตัวตานทาน เปนตน

ลิขสิทธิ์ลิขสิทธิ์ เปนทรัพยสินทางปญญาอยางหนึ่ง ที่กฎหมายใหความคุมครองโดยใหเจาของลิขสิทธิ์ถือ

สิทธิแตเพียงผูเดียว ที่จะ กระทําการใดๆ เกี่ยวกับงานสรางสรรคที่ตนไดกระทําขึ้น งานอันมีลิขสิทธิ ์: งานสรางสรรคที่จะไดรับความคุมครองตามพระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ตองเปน

งาน ในสาขา วรรณกรรม นาฏกรรม ศิลปกรรม ดนตรีกรรม โสตทัศนวัสดุ ภาพยนตร สิ่งบันทึกเสียง งานแพรเสียงแพรภาพ รวมถึงงานอื่นๆ ในแผนกวรรณคดีวิทยาศาสตร หรือแผนกศิลปะ งานเหลานี้ถือเปนผลงานที่เกิดจากการใชสติปญญา ความรูความสามารถ และ ความวิริยะอุตสาหะ

การไดมาซึ่งลิขสิทธิ์ : สิทธิในลิขสิทธิ์เกิดขึ้นทันทีนับแตผูสรางสรรคไดสรางสรรคผลงานออกมา โดยไมตองจดทะเบียน หรือผานพิธีการใดๆ

การคุมครองลิขสิทธิ์ : ผูเปนเจาของลิขสิทธิ์มีสิทธิแตเพียงผูเดียว ในการใชประโยชนจากผลงานสรางสรรคของตน ในการทําซ้ํา ดัดแปลง หรือเผยแพรตอสาธารณชน รวมทั้งสิทธิในการใหเชา โดยทั่วไปอายุการคุมครองสิทธิจะมีผลเกิดขึ้นทันทีที่มีการสรางสรรคผลงาน โดยความคุมครองนี้จะมีตลอดอายุของผูสรางสรรคและคุมครองตอไปนี้อีก 50 ปนับแตผูสรางสรรคเสียชีวิต

พระราชบัญญัติลิขสิทธิ์กฎหมายลิขสิทธิ์มีวัตถุประสงคใหความคุมครอง ปองกันผลประโยชนทั้งทางเศรษฐกิจและทาง

ศีลธรรม ซึ่งบุคคลพึงไดรับจากผลงานสรางสรรคอันเกิดจากความนึกคิดและสติปญญาของตน นอกจากนี้ยังมุงที่จะสนับสนุนสงเสริมใหเกิดการ สรางสรรคผลงาน กลาวคือ เมื่อผูสรางสรรคไดรับผลตอบแทนจากหยาดเหงื่อแรงกายและสติปญญาของตน ก็ยอมจะเกิดกําลังใจที่จะคิดคนสรางสรรคและเผยแพรผลงานใหแพรหลายออกไป มากยิ่งขึ้น อันจะเปนประโยชนตอการพัฒนา ประเทศชาติทั้งดานเศรษฐกิจ สังคม และเทคโนโลยี การกระตุนใหเกิดการพัฒนาสติปญญาเปนปจจัยสําคัญที่จะนําไปสู การพัฒนาที่ยั่งยืนในอนาคต

การละเมิดลิขสิทธิ์ การละเมิดลิขสิทธิ์โดยตรง : คือ การทําซ้ํา ดัดแปลง เผยแพรโปรแกรมคอมพิวเตอรแก

สาธารณชน รวมทั้งการนําตนฉบับ หรือสําเนางานดังกลาวออกใหเชา โดยไมไดรับอนุญาตจากเจาของลิขสิทธิ์

การละเมิดลิขสิทธิ์โดยออม : คือ การกระทําทางการคา หรือการกระทําที่มีสวนสนับสนุนใหเกิดการละเมิดลิขสิทธิ์ดังกลาว ขางตน โดยผูกระทํารูอยูแลววางานใดไดทําขึ้นโดยละเมิดลิขสิทธิ์ของผูอื่น แตก็ยังกระทําเพื่อหากําไรจากงานนั้น ไดแก การขาย มีไวเพื่อขาย ใหเชา เสนอใหเชา ใหเชาซื้อ เสนอใหเชาซื้อ

5.2 จรรยาบรรณสําหรับผูใชอินเทอรเน็ต ปจจุบันมีผูใชงานอินเทอรเน็ตเปนจํานวนมาก และมีจํานวนเพิ่มขึ้นทุกวัน เครือขายอินเทอรเน็ตเปนระบบออนไลนที่สามารถแลกเปลี่ยนขอมูลซึ่งกันและกันได ในเครือขายยอมมีผูประพฤติไมดีปะปนอยู


- 22 -

ซึ่งกอใหเกิดปญหาตอสวนรวมอยูเสมอ แตละเครือขายจึงไดออกกฎเกณฑการใชงานภายในเครือขาย เพื่อใหสมาชิกในเครือขายของตนยึดถือและปฏิบัติตาม กฎเกณฑเหลานี้จะชวยใหสมาชิกโดยสวนรวมไดรับประโยชนสูงสุด และปองกันปญหาที่เกิดจากผูใชบางคนได ดังนั้นผูใชอินเทอรเน็ตทุกคนจะตองเขาใจกฎเกณฑ ขอบังคับของเครือขายที่ตนเองเปนสมาชิก จะตองมีความรับผิดชอบตอตนเองและ ผูรวมใชบริการคนอื่น และจะตองรับผิดชอบตอการกระทําของตนเองที่เขาไปขอใชบริการตางๆ บนเครือขายคอมพิวเตอร เครือขายคอมพิวเตอรที่ผูใชอินเทอรเน็ตใชบริการอยู มิไดเปนเพียงเครือขายขององคกรที่ผูใชเปนสมาชิกอยูเทานั้น แตเปนเครือขายคอมพิวเตอรที่เชื่อมโยงเครือขายตางๆ จํานวนมากเขาไวดวยกัน มีขอมูลขาวสารวิ่งอยูระหวางเครือขายมากมาย การสงขาวสารลงในเครือขายนั้นอาจทําใหขาวสารกระจายไปยังเครือขายอื่นๆ เชน การสงจดหมายอิเล็กทรอนิกสฉบับหนึ่ง อาจจะตองเดินทางผานเครือขายหลายเครือขายจนกวาจดหมายฉบับนั้นจะเดินทางถึงปลายทาง ดังนั้นผูใชอินเทอรเน็ตจะตองใหความสําคัญและตระหนักถึงปญหา ปริมาณขอมูลขาวสารที่วิ่งอยูบนเครือขาย แมผูใชงานอินเทอรเน็ตจะไดรับสิทธิ์จากผูบริหารเครือขายใหใชบริการตางๆ บนเครือขายนั้นไดผูใชจะตองเขาใจกฎเกณฑตางๆ ที่เครือขายนั้นวางไวดวย ไมพึงละเมิดสิทธิ์หรือกระทําการใดๆ ที่จะสรางปญหาหรือไมเคารพกฎเกณฑที่แตละเครือขายวางไว และจะตองปฏิบัติตาม คําแนะนําอยางเครงครัด การใชงานอินเทอรเน็ตอยางสรางสรรคและเปนประโยชน จะทําใหสังคมอินเทอรเน็ตเปนสังคมที่นาใชและเปนประโยชน ตอสวนรวม ผูใชจะตองหลีกเลี่ยงกิจกรรมบางอยางที่ไมควรปฏิบัติ เชน การสงกระจายขาวลือจํานวนมากบนเครือขาย การกระจายขาวแบบสงกระจายไปยังปลายทางจํานวนมาก การสงจดหมายลูกโซ เปนตน กิจกรรมเหลานี้จะเปนผลเสียตอสวนรวม และไมเกิดประโยชนใดๆ ตอสังคมอินเทอรเน็ต

บัญญัติ 10 ประการ สําหรับผูใชอินเทอรเน็ตสถาบันจริยธรรมคอมพิวเตอร (Computer Ethics institute) ไดกลาวถึงบัญญัติสิบประการของ

การใชคอมพิวเตอรไวดังนี้ 1. ตองไมใชคอมพิวเตอรทําราย หรือละเมิดผูอื่น 2. ตองไมรบกวนการทํางานของผูอื่น 3. ตองไมสอดแนม แกไข หรือเปดดูแฟมขอมูลของผูอื่น 4. ตองไมใชคอมพิวเตอรเพื่อการโจรกรรมขอมูลขาวสาร 5. ตองไมใชคอมพิวเตอรสรางหลักฐานที่เปนเท็จ 6. ตองไมคัดลอกโปรแกรมของผูอื่นที่มีลิขสิทธิ์ 7. ตองไมละเมิดการใชทรัพยากรคอมพิวเตอรโดยที่ตนเองไมมีสิทธิ์ 8. ตองไมนําเอาผลงานของผูอื่นมาเปนของตน 9. ตองคํานึงถึงสิ่งที่จะเกิดขึ้นกับสังคมอันติดตามมาจากการกระทําของทาน 10. ตองใชคอมพิวเตอรโดยเคารพกฎระเบียบ กติกา และมีมารยาท จรรยาบรรณเปนสิ่งที่ทําใหสังคมอินเทอรเน็ตเปนระเบียบ ความรับผิดชอบตอสังคมเปนเรื่องที่จะตองปลูกฝงกฎเกณฑ ของแตละ เครือขาย จะตองมีการวางระเบียบ เพื่อใหการดําเนินงานเปนไปอยางมีระบบ และเอื้อประโยชนซึ่งกันและกัน บางเครือขายมีบทลงโทษที่ชัดเจน เชน การปฏิบัติผิดกฎเกณฑของเครือขาย จะตองตัดสิทธิ์การเปนผูใชของเครือขาย

Documents

บทที่ 1 · 2013-05-19 · 1.2) เลขทศนิยม หมายถึง ตัวเลขที่มีจุดทศนิยม ซึ่งอาจมีค