การน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร

ชชาต ปษยะนาวน

ภาคนพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร ศลปศาสตรมหาบณฑต (พฒนาสงคม) คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

พ.ศ. 2555

บทคดยอ

ชอวทยานพนธ การน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของ กรงเทพมหานคร ชอผเขยน นายชชาต ปษยะนาวน ชอปรญญา ศลปศาสตรมหาบณฑต (พฒนาสงคม) ปการศกษา 2554

---------------------------------------------------------------------------------------------- การศกษาในหวขอ “การน านโยบายเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร” มวตถประสงค 2 ประการ คอ 1) เพอศกษากระบวนการของการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร 2) เพอศกษาปจจยทมอทธพลตอความส าเรจหรอความลมเหลวในการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร ใชระเบยบว ธวจยเชงคณภาพ เกบรวบรวมขอมลจากเอกสารทเกยวของและการสมภาษณเจาะลกบคคลผใหขอมลส าคญ แบบไมมโครงสรางประกอบกบการสงเกตแบบมสวนรวม ผใหขอมลส าคญเปนขาราชการกรงเทพมหานครระดบหวหนาฝายและเจาหนาทผน านโยบายไปปฏบต จ านวน 25 คน การศกษาครงนไดวเคราะหขอมลไปพรอม ๆ กบการเกบขอมล เพอตรวจสอบความนาเชอถอของขอมลและทบทวนกรอบการศกษาทก าหนดไวเพอเปนแนวทางการศกษาซงอาจจะมการเปลยนแปลงไปตามขอมลทคนพบใหมและมผลตอการจดเกบขอมลในอนดบตอมา การวเคราะหขอมลยดหลกตรรกะ ในการจดระเบยบขอมล เชอมโยงขอมลใหเกดความสอดคลองกนของเนอหา โดยอาศยกรอบการศกษาเปนแนวทาง และพรรณนา (Description Method) ใหไดขอสรปเพอตอบค าถามของการศกษา ผลการศกษา พบวา 1 กระบวนการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร ประกอบดวย 3 ขนตอน 1) การแปลงนโยบายไปสแผนหลกโดยส านกยทธศาสตรและประเมนผล 2) การจดท าโครงการสนบสนนแผนโดยส านกพฒนาสงคม 3) การน าโครงการไปปฏบตโดยส านกพฒนาสงคม และส านกงานเขต 2 จากการสมภาษณเชงลกผใหขอมลทส าคญ พบวา การน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร ยงไมประสบผลส าเรจตามวตถประสงค ทตงไว เนองจาก 1) ปจจยมาตรฐานและวตถประสงคของนโยบาย ในประเดนการก าหนดมาตรฐานในการวดผลงาน ตางกน บคลากรไมพอเพยง การเลอน ลด ปลด ยาย ขาราชการยงไมโปรงใสกระทบตอขวญและ

3

กตตกรรมประกาศ

ภาคนพนธฉบบนส าเรจไดดวยความกรณาเปนอยางสงจาก รองศาสตราจารย ดร. สากล

จรยวทยานนท ประธานกรรมการท ทกรณาสละเวลาในการใหค าปรกษา แนะน า แกไข อนเปน

ประโยชนดวยความเมตตาตอศษย ตลอดระยะเวลาของการจดท าภาคนพนธจนส าเรจเสรจสนลงได

ภายในระยะเวลาทก าหนด จงขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน

ขอกราบขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร. สรสทธ วชรขจร และ รองศาสตราจารย

ดร. พชาย รตนดลก ณ ภเกต คณะกรรมการทปรกษา ทอทศเวลาในการตรวจสอบ ใหค าแนะน า

ในการจดท าภาคนพนธฉบบน

ขอกราบขอบพระคณคณาจารยคณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒน

บรหารศาสตร ทกทานทไดถายทอดองคความรและประสบการณ ดานการพฒนาสงคมซงจะเปน

พนฐานส าคญทจะน าไปประยกตใชในการปฏบตงานอนเปนประโยชนตอประเทศชาตและ

ประชาชนตอไป

ขอขอบคณ หวหนาฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคมและเพอนขาราชการและลกจาง

สงกดฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคม ส านกงานเขตสาทร ทไดใหก าลงใจ ใหเวลา และ

สนบสนน ระหวางการศกษาและจดท าภาคนพนธจนส าเรจลลวง

สดทายน ขอขอบคณ บคคลในครอบครวทใหก าลงใจ ชวยเหลอ สนบสนนดวยดเสมอมา

ชชาต ปษยะนาวน

พฤษภาคม 2555

สารบญ

หนา

บทคดยอ (1)

ABSTRACT (3)

กตตกรรมประกาศ (5)

สารบญ (6)

สารบญตาราง (8)

สารบญภาพ (9)

บทท 1 บทน า 1

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1

1.2 ค าถามของการศกษา 3

1.3 วตถประสงคของการศกษา 4

1.4 ขอบเขตการศกษา 4

1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 5

บทท 2 แนวคด ทฤษฎและผลงานวจยทเกยวของ 6

2.1 แนวคดเกยวกบนโยบายสาธารณะ 6

2.2 แนวคดเกยวกบการน านโยบายไปปฏบต 14

2.3 แนวพระราชด ารปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 45

2.4 แนวคดเกยวกบการบรหารราชการกรงเทพมหานคร 61

2.5 งานวจยทเกยวของ 71

บทท 3 กรอบแนวคดและวธการศกษา 83

3.1 กรอบแนวคดในการศกษา 83

3.2 นยามศพททใชในการศกษา 86

สารบญตาราง

ตารางท หนา

2.1 การเปรยบเทยบความแตกตางระหวางทฤษฎบนลงลางกบทฤษฎลางขนบน 19

2.2 ปจจยทสงผลกระทบตอการน านโยบายไปปฏบต 28

3.1 บคลากรทคดเลอกเปนผใหขอมลทส าคญ 89

4.1 แผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ.2548-2551 ประเดนยทธศาสตรท 1: 96

การเพมศกยภาพเศรษฐกจชมชนตามแนวพระราชด าร “เศรษฐกจพอเพยง”

4.2 โครงการทสนบสนนนโยบายปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานคร 100

ระหวางป พ.ศ. 2548 - 2551

4.3 แผนและผลการด าเนนงานระดบยทธศาสตรของประเดนยทธศาสตรท 1 129

4.4 การประเมนผลการด าเนนงานตามกลยทธหลกท 2 ประเดนยทธศาสตรท 1 130

4.5 รายละเอยดการจดตงโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด ารของ 131

กรงเทพมหานคร

4.6 จ านวนชมชนทเขารวมโครงการแผนชมชนพงตนเองฯ ระยะท 1-3 132

สารบญภาพ

ภาพท หนา

2.1 ความสมพนธเชงพลวตรระหวาง สงแวดลอม ระบบการเมองและนโยบาย 12

2.2 กระบวนนโยบาย (Policy Process) 14

2.3 ทฤษฎเชงบรณาการของการน านโยบายไปปฏบตของ วรเดช จนทรศร 33

2.4 ตวแบบสหองคการในการน านโยบายไปปฏบต ของ Van Meter & Van Horn 34

2.5 ตวแบบทางทฤษฎการน านโยบายไปปฏบตของ Mazmanian & Sabatier 37

2.6 ตวแบบทางทฤษฎการน านโยบายไปปฏบตของ Mazmanian & Sabatier: 38

กรอบการวเคราะห

2.7 ตวแบบทยดหลกเหตผล (Rational Model) ของ วรเดช จนทรศร 39

2.8 ตวแบบดานการจดการ (Management Model) ของ วรเดช จนทรศร 40

2.9 ตวแบบดานการพฒนาองคการ (Organization Development Model) 40

ของ วรเดช จนทรศร

2.10 ตวแบบทางกระบวนการของระบบราชการ(Bureaucratic Processes Model) 41

2.11 ตวแบบทางการเมอง (Political Model) ของ วรเดช จนทรศร 42

2.12 ตวแบบเชงบรณาการ (Integrative Model) ของ วรเดช จนทรศร 43

2.13 กรอบแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยง 54

2.14 ววฒนาการของกรงเทพมหานคร 62

2.15 โครงสรางของส านกงานเขต 66 2.16 โครงสรางการบรหารราชการของกรงเทพมหานคร 69

3.1 กรอบแนวคดในการศกษาวจย 85

4.1 กระบวนการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบต 116

บทท 1

บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา

ในชวงระยะเวลาทวกฤตเศรษฐกจทเกดขนในประเทศไทย ในป พ.ศ. 2540 หรอทสอมวลชน เรยกกนทวไปวา “วกฤตการณตมย ากง” เปนวกฤตทางการเงนทมความรนแรงมากครงหนงของประเทศไทยและไดสรางความเสยหายในวงกวางตอระบบเศรษฐกจของประเทศตาง ๆ ในภมภาคเอเชยตะวนออกนน ประเทศไทยยดมนกบการระบบเศรษฐกจ ทใหความส าคญกบแนวคดเศรษฐกจแบบเสรนยมหรอทนนยม (Laissez-Faire or Capitalism) นกวชาการและนกปฏบตการในแวดวงเศรษฐกจจงหนมาทบทวน วเคราะหหาสาเหต พรอมทงวพากษวจารณอยางกวางขวาง เพอเสนอแนะแนวทางทจะมใหเกดวกฤตเศรษฐกจเชนนในอนาคต

แนวคดเศรษฐกจแบบเสรนยมหรอทนนยม เปนแนวคดทใหเสรภาพแกเอกชนในการเลอกด าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจ ภายใตขอบเขตของกฎหมาย มงเนนการสรางความมงคง น ารายไดเขาประเทศเปนหลก ส าหรบประเทศไทย แมวาจะประสบความส าเรจจากการเตบโตขยายตวคอนขางสงอยางตอเนอง ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (Gross Domestic Product)1 เพมขนเฉลยรอยละ 7 ถง 8 ตอป แตแททจรงแลวเปนการเตบโตเชงปรมาณ บนรากฐานทออนแอ ทยงตองพงพงเทคโนโลย เงนทนและวตถดบดานพลงงานจากภายนอกประเทศ ตลอดจนการพงพงตลาดตางประเทศในการสงออกสนคา ขาดเสถยรภาพ (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2550: ซ.) ประกอบกบมการฉอราษฎรบงหลวงในการท าธรกรรมทางการเงน (รงสรรค ธนะพรพนธ, 2545: 1-13) จงมความเสยงสงตอความผนผวนของปจจยภายนอกประเทศ

ในขณะทระบบเศรษฐกจไทยไรเสถยรภาพ ขาดภมตานทาน จดออนนน าไปสการโจมตคาเงนบาทจากภายนอกประเทศ ความกาวหนาของระบบสารสนเทศเปนเสมอนตวเรงปฏกรยาใหการโจมตคาเงนบาทเปนไปอยางรวดเรว และรนแรง ยากตอการแกไขเฉพาะหนา เปนเหตใหคาเงน

1 ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ หรอ Gross Domestic Product (GDP) หมายถง มลคาตลาดของสนคาและบรการขนสดทายทถกผลต

ภายในประเทศในชวงเวลาหนงๆ โดยไมค านงวาผลผลตนนจะผลตขนมาดวยทรพยากรของชาตใด ซงถกคดคนโดย Simon Kuznets นกเศรษฐศาสตรชาวรสเซย ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศสามารถใชเปนตวบงชถงมาตรฐานคณภาพชวตของประชากรในประเทศนนๆ

2

บาทผนผวน สงผลรายโดยตรงตอธรกรรมการเงน ทกประเภท โดยเฉพาะในภาคอตสาหกรรม ธรกจและสถาบนการเงน ทายทสดทงโรงงานอตสาหกรรม บรษทธรกจและสถาบนทางการเงนในประเทศจ านวนมากเกดภาวะขาดทนและปดตวลง ระบบเศรษฐกจไทย เกดความเสยหายอยางรนแรง ไมสามารถระดมปจจยภายในประเทศเพอแกไขปญหา รฐบาลไทยจ า เปนตองพงพงเงนกจากกองทนการเงนระหวางประเทศ (International Monetary Fund: IMF) และรบเงอนไขตาง ๆ ทจ ากดอสระในการด าเนนนโยบายทางเศรษฐกจ ซงประเดนดงกลาวถกฝายคานในสภาผแทนราษฎรโจมต วาไปท าสญญาทท าใหประเทศไทยเสยเอกราชทางเศรษฐกจ

ภายใตสถานการณเชนน พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ทรงมพระราชด ารสพระราชทานแกบรรดาขาราชการชนผใหญ ทรงเนนย าถงแนวทางแกไขปญหาทตงอยบนหลกการการพ งพาตนเอง ตามแนวพระราชด าร “เศรษฐกจพอพยง” ทพระองคทรงน าไปประยกตใชในโครงการสวนพระองค จนไดผลเปนทนาเชอถอ สามารถใชไดผลจรง พระราชด ารสดงนเปนมลเหตใหรฐบาลตระหนกถงความจ าเปนทจะตองมการทบทวนและก าหนดมาตรการแกไขปญหาเศรษฐกจและสงคมในระดบโครงสราง และไดอญเชญ แนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาน าทางในการพฒนาและบรหารประเทศ ปรากฏในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 (พ.ศ. 2545-2549) เปนตนมา (สรรเสรญ วงศชอม, 2549: 13)

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงแพรขยายสการบรหารราชการกรงเทพมหานคร โดยผานทางกระบวนการจดท าแผนพฒนากรงเทพมหานคร ฉบบท 6 (พ.ศ.2545–2549) และแผนปฏบตราชการกรงเทพมหานคร (พ.ศ. 2548-2551) เพอใหมความสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 (พ.ศ. 2545-2549) และแผนบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2548-2551 โดยเฉพาะในการนอมน าแนวพระราชด าร “เศรษฐกจพอพยง” มาเปนปรชญาน าทางในการพฒนากรงเทพมหานคร ระบถงแนวทางการพฒนาท ใหคนเปนศนยกลางของการพฒนา สรางสงคมใหเขมแขง โดยยดหลกการมสวนรวมของประชาชนและแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยง

ในระยะแรกของการนอมน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานครขาดการขบเคลอนไปสการปฏบตอยางจรงจง ไมปรากฏโครงการ/กจกรรมสนบสนนนโยบาย จวบจนวาระท นายอภรกษ โกษะโยธน1 เขาด ารงต าแหนงผวาราชการกรงเทพมหานคร จงมการจดท า โครงการ/กจกรรมสนบสนนนโยบายดงกลาว ซงเนนดานการสงเสรมอาชพ เพมรายได ลดรายจาย สงเสรมการออมทรพย และใหความรตามแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยงแกประชาชน

1 ด ารงต าแหนงตอจากนายสมคร สนทรเวช โดยในวาระแรก ตงแต 29 สงหาคม 2547 ถง 28 สงหาคม 2551 และ วาระทสอง ตงแต 8

ตลาคม 2551 ถง 19 พฤศจกายน 2551-พนต าแหนงเนองจากลาออกกอนครบวาระทสอง

3

อยางไรกตาม นโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานครมความชดเจนและมการขบเคลอนไปสการปฏบตอยางเปนรปธรรม นบต งแต การประกาศนอมน าแนวพระราชด ารปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มาเปนแนวทางในการก าหนดทศทางการด าเนนงานทงในการบรหารองคกรและใชเปนแนวทางการแกไขปญหาและพฒนากรงเทพมหานคร โดยนายอภรกษ โกษะโยธน ในป พ.ศ. 2549 เปนตนมา (กรงเทพมหานคร, 2549: 2-4)

ภายใตองคาพยพของกรงเทพมหานครไดสรางความส าเรจในการน านโยบายดานปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตในระดบหนงภายใตขอจ ากดทเปนปญหาอปสรรค ตามทปรากฏในเอกสารหลาย ๆ ชนของกรงเทพมหานครเอง อาทเชน เอกสารการประเมนผลการปฏบตงานของผวาราชการกรงเทพมหานค การประเมนผลแผนปฏบตราชการกรงเทพมหานคร ผลการประเมนความพงพอใจของผใชบรการในการใหบรการของกรงเทพมหานคร รายงานผลการศกษาเพอจดท าแผนแมบทการใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานคร (พ.ศ. 2552-2556)

ความส าเรจและปญหาอปสรรคดงกลาวนนเกยวของกบปจจยตาง ๆ เปนจ านวนมาก ปจจยแตละตวมอทธพลตอความส าเรจของการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตแตกตางกนไป จงเกดประเดนค าถามขนในเบองตนวา มปจจยใดบางทเปนกญแจส าคญของความส าเรจ (Critical Success Factors: CSF) ของการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตและกรงเทพมหานครมกระบวนการน านโยบายดงกลาวไปปฏบตอยางไร และเมอไดทบทวนวรรณกรรมทเกยวของแลวปรากฎวาไมพบวามผศกษาวจยในหวขอ “การน านโยบายเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชด ารไปปฏบตของกรงเทพมหานคร” มากอน ท าใหผศกษาเกดความสนใจหยบยกขนมาศกษาวจยอยางเปนระบบ เพอใหไดองคความรเฉพาะกรณทอาจน าผลการศกษาไปใชในการศกษาการน านโยบายไปปฏบตของกรงเทพมหานครในภาพรวมได สวนในทางปฏบตอาจน าผลการศกษาไปประยกตใชเปนตนแบบการปฏบตของหนวยงานอน ๆ ทมบรบทคลายคลงกนได และยงน าไปสการเสนอแนะแนวทางการปรบปรงแกไข อนจะเปนประโยชนตอกรงเทพมหานครและหนวยงานทเกยวของรวมทงประชาชนผไดรบผลจากนโยบายน

1.2 ค าถามของการศกษา

ผศกษาไดตงค าถามหรอประเดนปญหาในการวจยเอาไว 2 ประเดน คอ 1.2.1 การน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร เปน

นโยบายทกรงเทพมหานครก าหนดขน (Top-Down) นน มขนตอนหรอกระบวนการอยางไร

4

1.2.2 มปจจยใดบางทมอทธพลตอความส าเรจหรอความลมเหลวในการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร

1.3 วตถประสงคของการศกษา

1.3.1 เพอศกษากระบวนการของการน านโยบาย ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร

1.3.2 เพอศกษาปจจยทมอทธพลตอความส าเรจหรอความลมเหลวในการน านโยบาย

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร

1.4 ขอบเขตของการศกษา

1.4.1 ขอบเขตดานเนอหาสาระและตวแปร การศกษาวจยครงนเปนการศกษาเฉพาะกรณ (Case Study) โดยใชวธการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Approach) ในหวขอ “การน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชด ารไปปฏบตของกรงเทพมหานคร” ในชวงระยะเวลาท นายอภรกษ โกษะโยธน ด ารงต าแหนงผวาราชการกรงเทพมหานคร โดยก าหนดประเดนศกษาวจยไว 2 ประเดน ไดแก

ประเดนแรก ศกษากระบวนการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร โดยว เคราะหจากโครงสรางองคการ และพฤตกรรมองคกรของกรงเทพมหานคร ประเดนทสอง ศกษาปจจยส าคญทมผลตอความส าเรจของการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร จากแนวคดทฤษฎดานการน านโยบายไปปฏบต และปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชด าร รวมทงองคความรทไดจากการทบทวนผลงานทางวชาการทเกยวของ มาก าหนดเปนกรอบแนวทางการศกษาวจย โดยก าหนดปจจยส าคญ 2 สวน คอ สวนแรกเปนปจจยเหตหรอแปรอสระ(IV) 4 ตวแปร คอ มาตรฐานและวตถประสงคของนโยบาย สมรรถนะขององคการ ภาวะผน าและความรวมมอ สภาพแวดลอมภายนอก สวนทสองเปน ปจจยผลหรอ ตวแปรตาม (DV) กคอ ความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบต

5

1.4.2 ขอบเขตดานประชากรและกลมตวอยาง เนองจากการศกษาครงนเปนการศกษาวจยเชงคณภาพจงเกบขอมลจากเอกสารทเกยวของ (Documentary) และการสมภาษณเชงลก (In-Depth Interview) ผใหขอมลทส าคญ (Key-Informant) ซงเปนขาราชการสงกดกรงเทพมหานครในระดบฝายและเจาหนาทผปฏบตทงในหนวยงานระดบส านกและส านกงานเขต จ านวน 25 คน ระหวางวนท 9 มกราคม 2555 – 30 มนาคม 2555

1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.5.1 ทราบถงกระบวนการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชด าร

ไปปฏบตของกรงเทพมหานคร ในฐานะทเปนองคกรปกครองสวนทองถนระดบ มหานคร ทมองคาพยพขนาดใหญ

1.5.2 ทราบถงปจจยทมอทธพลตอความส าเรจและความลมเหลวของการน านโยบาย

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชด ารไปปฏบตของกรงเทพมหานคร

1.5.3 น าผลการศกษาวจยมาก าหนดเปนขอเสนอแนะและแนวทางแกไขปญหา ในการน า นโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชด ารไปปฏบตใหแกกรงเทพมหานคร 1.5.4 สรางองคความรดานการน านโยบายไปปฏบต เฉพาะกรณศกษาการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชด ารของกรงเทพมหานคร สามารถน าผลการศกษาวจยครงนไปใช เปนแนวทางการศกษาวจยในประเดนปญหาทเกยวของ หรออยางนอยกเปนการเพมพนความรใหแกผสนใจศกษาโดยทวไป

1.5.5 ผลการศกษาอาจน าไปประยกตใชในองคกรปกครองสวนทองถนรปแบบอน ๆ ได

บทท 2

แนวคด ทฤษฎและผลงานทเกยวของ

การศกษาในหวขอ “การน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร” ชนน ไดศกษาทบทวน แนวคดทฤษฎและผลงานทเกยวของ เพอน าไปสการก าหนดกรอบแนวทางการศกษา ดงน

2.1 แนวคดเกยวกบนโยบายสาธารณะ 2.2 แนวคดเกยวกบการน านโยบายไปปฏบต 2.3 แนวพระราชด ารปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 2.4 แนวคดเกยวกบการบรหารราชการกรงเทพมหานคร 2.5 งานวจยทเกยวของ

2.1 แนวคดเกยวกบนโยบายสาธารณะ (Public Policy)

การศกษาและองคความรดานนโยบายสาธารณะในยคแรก ๆ นน รวมอยในสาขารฐศาสตร (Political Sciences) ในฐานะทเปนกจกรรมทางการเมอง (Political Activities) ทมงศกษากระบวนการก าหนดนโยบาย อนเปนหนาทของนกการเมอง ตอมาเมอมแนวคดแยกการเมองออกจากการบรหารราชการ โดยบทความชอ The Study of Administration ของ Wilson ในป ค.ศ. 1887 ไดเปดประเดนเนนความส าคญของแนวคดการบรหารราชการ(Administration) ซงเปนเรองของการน าเอากฎหมายและนโยบายตาง ๆ ไปปฏบตใหบรรลผลตามทก าหนด เปนหนาทของขาราชการและรบเอาแนวคดเรอง นโยบายสาธารณะ เปนขนตอนหนงในกระบวนการบรหารราชการ (กลธน ธนาพงศธร, 2529: 55-64) การก าหนดนโยบายและการน านโยบายไปปฏบตไดถกพฒนาองคความรไปในบรบททางรฐศาสตรและการบรหารราชการ

ความลมเหลวในการน านโยบายส าคญ ๆ ไปปฏบตทเกดขนในสหรฐอเมรกา เปนประเดนทนกวชาการกลมหนงใหความสนใจในการศกษานโยบายสาธารณะอยางจรงจง เพอหาสาเหตและแนวทางแกไข จากขอเขยนของ Lasswell ชอวา “The Policy Orientation” ในหนงสอ “The Policy Sciences” ตพมพเมอ ค.ศ. 1951 เปนการจดประกายใหแกการศกษาโยบายศาสตรโดยใชวธการทางวทยาศาสตร (Scientific Method) Lasswell บกเบกการศกษานโยบายศาสตรยคใหมและไดรบการ

7

ยกยองใหเปน “ผกอตงนโยบายศาสตรยคใหม” (Modern Founder of The Policy Sciences) (สมบต ธ ารงธญวงศ, 2546: 24-28, 32) จดใหอยในสาขาสงคมศาสตร (Social Sciences) และเปนสหวทยาการ (ณnterdisciplinary) เนองจากมเนอหาทเกยวของสมพนธกบสาขาวชาอน ๆ หลายสาขา เชน สงคมวทยา จตวทยา รฐศาสตร การจดการและวทยาศาสตร

2.1.1 นยามศพท “นโยบายสาธารณะ” หวขอนจะไดน าเสนอผลการศกษานยามหรอความหมายของ ”นโยบายสาธารณะ”

จากแนวคดของนกวชาการหลาย ๆ ทาน ทศกษา วจย สรางองคความรในสาขาวชา ทตางมมมมองทแตกตางกนและคลายคลงกน เพอจะไดทราบถงบรบท (Context) กวาง ๆ ของนโยบายสาธารณะ เพอปพนฐานความเขาใจในการศกษาในสวนอน ๆ ตอไป

วกพเดย สารานกรมเสร (2553: 1) ใหความหมายของค าวา “ นโยบายธารณะ” ไววา หมายถง แนวทางกจกรรม การกระท า การเลอกตดสนใจของรฐบาล ซงรฐบาลไดท าการตดสนใจและก าหนดไวลวงหนาเพอชน าใหมกจกรรม/การกระท าตาง ๆ เกดขนเพอใหบรรลเปาหมายและวตถประสงคทไดก าหนดไวโดยมการวางแผน การจดท าโครงการ วธการบรหารหรอกระบวนการด าเนนงานใหบรรลวตถประสงคในเรองใดเรองหนง ดวยวธปฏบตงานทถกตองเหมาะสมและสอดคลองกบสภาพความเปนจรงรวมทงความตองการของประชาชนผใชบรการในแตละเรอง

Easton (1953 อางถงใน สมบต ธ ารงธญวงศ, 2546: 13-14) ใหทศนะวา “นโยบาย สาธารณะ” หมายถง อ านาจในการจดสรรคานยมของสงคมทงมวล (Authoritative Allocation of Values) และผทมอ านาจในการจดสรรกคอรฐบาลและสงทรฐบาลตดสนใจทจะกระท าหรอไมกระท า เปนผลมาจาก การจดสรรคานยมของสงคม โดยบคคลทเกยวของกบระบบการเมอง ซงเปนบคคลทมอ านาจสงการ (Authorities) ไดแก ผอาวโสทางการเมอง ฝายบรหาร ตลาการ นกบรหาร ทปรกษาประมขของประเทศ และผน าทางการเมองอน ๆ ซงเปนบคคลทเปนทรจกยอมรบในระบบการเมอง บคคลเหลานมบทบาทส าคญในการก าหนดนโยบาย

Friedrich (1963 อางถงใน จมพล หนมพานช, 2547: 12) ใหความหมายของนโยบาย สาธารณะวา หมายถง แนวทางในการปฏบตงานของบคคล กลมบคคล หรอของรฐบาลทมงความส าเรจตามเปาหมาย และวตถประสงค ทไดมการก าหนดไว

Jacob ( 1966 อางถงใน กนธน ธนาพงศธร, 2529: 9) นยามความหมายของนโยบาย สาธารณะไววา หมายถง หลกการ แผนงานหรอแนวทางการกระท าตาง ๆ ของรฐบาล

Lasswell และ Kaplan (1970 อางถงใน สมบต ธ ารงธญวงศ, 2546 : 19) อธบายวา “นโยบายสาธารณะ” คอ การก าหนดเปาประสงค คานยม และการปฏบตของโครงการของรฐ

8

เปนการระบอยางชดเจนวา กจกรรมทเปนแผนงานหรอโครงการของรฐทเรยกวานโยบายสาธารณะนน จะตองสอดคลองกบคานยมของสงคมรวมถงแนวทางปฏบตทจะท าใหบรรลเปาหมาย

Sharkansky (1970 อางถงใน สมบต ธ ารงธญวงศ, 2546: 5) อธบายความหมายของ “นโยบายสาธารณะ” วาหมายถง กจกรรมตาง ๆ ทกระท าโดยรฐบาล ซงครอบคลมกจกรรมทงหมดของรฐบาล ทงในประเทศและนอกประเทศ เชน การจดการศกษา การจดสวสดการ การกอสรางทางหลวงโดยรฐ การด าเนนงานของหนวยงานภาครฐ ขอก าหนดและระเบยบตาง ๆ ความรวมมอกบองคการระหวางประเทศความสมพนธระหวางประเทศ เปนตน

Coldwell (1970 อางถงใน สรสทธ วชรขจร, 2549: 8) กลาววา นโยบายสาธารณะ คอบรรดาการตดสนใจอยางสมฤทธผลทเกยวของกบการด าเนนการตาง ๆ ทสงคมจะด าเนนการ ยนยอมหรอหามกระท านน

Baker ( 1972 อางถงใน กนธน ธนาพงศธร, 2529: 8) นยามนโยบายสาธารณะไวโดยสรปวา หมายถง การตดสนใจวาจะกระท าอะไร

Dye (1984 อางถงใน ทศพร ศรสมพนธ, 2539: 3) นโยบายสาธารณะ หมายถง สงทรฐบาลเลอกทกระท าหรอไมกระท า (Whatever governments choose to do or not to do )

Hogwood และ Gunn (1984 อางถงใน สมบต ธ ารงธญวงศ, 2546 : 20 - 21) อธบายวา นโยบายสาธารณะเกยวของกบชดของการตดสนใจมากกวาการตดสนใจเฉพาะเรอง ท งนเพราะวา นโยบายสาธารณะจะเกยวของกบความตองการของประชาชนจ านวนมาก

Greenwood (1988 อางถงใน ถวลยรฐ วรเทพพฒพงษ, 2541: 6) ใหความหมายของ “นโยบายสาธารณะ” วา หมายถง การตดสนใจขนตนทก าหนดแนวทางกวาง ๆ โดยทวไปเพอน าไปเปนแนวทางปฏบตงานตางๆ ใหเปนไปอยางถกตองและบรรลถงวตถประสงคทก าหนดไว

Anderson (1994 อางถงใน สมบต ธ ารงธญวงศ, 2546: 8) อธบายวา “นโยบายสาธารณะ” คอ แนวทางปฏบตหรอการกระท า (course of action) ของรฐซงมองคประกอบหลายประการ ไดแก ผปฏบตหรอชดของผกระท าทจะตองรบผดชอบในการแกไขปญหาของสงคม โดยมจดมงหมายทชดเจน วาสงใดจะตองกระท าใหส าเรจ โดยเฉพาะอยางยงจะตองเปนสงทรฐบาลลงมอกระท าอยางเปนรปธรรมแลวเทานน

ชบ กาญจนปกร (2508 อางถงใน ธนยวฒน รตนลค, 2546: 4) นโยบายธารณะ หมายถง แนวปฏบตทขาราชการทกคน ทงฝายการเมองและฝายขาราชการประจ าจะตองปฏบตใหเปนไปตามนโยบายเพอใหบรรลผลส าเรจภายในขอบเขต อ านาจหนาทตามกฎหมาย ค าสง และระเบยบแบบแผนของทางราชการ

9

อมร รกษาสตย (2520: 2) ใหนยาม “นโยบายสาธารณะ” ไวเปน 2 นย คอ ความหมายอยางแคบ “นโยบายสาธารณะ” หมายถง หลกการและกลวธทจะน าไปสเปาหมายทก าหนดไว และความหมายอยางกวาง จะครอบคลมถงการตดสนใจเกยวกบการก าหนดเปาหมายเพมขนจากความหมายอยางแคบ โดยวเคราะหองคประกอบของ “นโยบายสาธารณะ” 3 ประการ คอ ประการแรก มการก าหนดเปาหมาย ประการทสอง มการก าหนดหลกการและกลวธปฏบตเพอใหบรรลเปาหมายและวตถประสงค ประการสดทาย การเตรยมการสนบสนนตาง ๆ

ทนพนธ นาคะตะ (2526: 102) นโยบายสาธารณะ หมายถง โครงการทรฐบาลบญญตขนเปนแนวทางส าหรบการปฏบตในการจดสรรคณคาตาง ๆ ใหแกสงคม

ทศพร ศรสมพนธ (2539: 3-4) ไดสรปความหมายไววา “นโยบายสาธารณะ “ หมายถง นโยบายทถกก าหนดขนโดยรฐบาล ซงจะเปนองคกรหรอตวบคคลทมอ านาจหนาทโดยตรงตามกฎหมายภายใตระบบการเมองนน ๆ ทงน จะครอบคลมตงแตสงทรฐบาลสงทรฐบาลตงใจวาจะกระท าหรอไมกระท า การตดสนใจของรฐบาลในการแบงสรรทรพยากรหรอคณคาตาง ๆ ในสงคม กจกรรมหรอการกระท าตาง ๆ ของรฐบาล รวมถงผลผลตและผงลพธทเกดขนอนเปนสงทเกดขนตดตามมาจากการด าเนนงานของรฐบาล

ถวลยรฐ วรเทพพฒพงษ (2541: 10) ไดสรปความหมายทไดจากการวเคราะหศพท วา นโยบายสา รณะ เปนแนวทางปฏบตของรฐบาลซงก าหนดวตถประสงคแนนอนไมทางใดกทางหนง คอ เพอแกปญหาในปจจบน เพอปองกนหรอหลกเลยงปญหาในอนาคตและเพอกอใหเกดผลทพงปรารถนา รฐบาลมความจรงใจทจะน านโยบายไปปฏบตและนโยบายอาจเปนบวกหรอลบหรออาจเปนการกระท าหรองดเวนการกระท ากได

สมบต ธ ารงธญวงศ (2546: 43,45) อธบายความหมายของ นโยบายสาธารณะ วา หมายถง กจกรรมของรฐบาลทจะเลอกกระท าหรอไมกระท ากโดยมงถงคานยมและผลประโยชนของสงคมสวนรวมเปนส าคญ โดยเปนขอบญญตทชอบดวยกฎหมาย โดยนโยบายสาธารณะจะตองครอบคลมไปถงการน าไปปฏบตใหปรากฏเปนจรงดวย

กนธน ธนาพงศธร (2529: 6-9) ไดรวบรวมนยาม ”นโยบายสาธารณะ” จากทศนะของนกวชาการดานนโยบายศาสตร รฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร กระแสหลกหลายทาน และจดกลมนยามของ “นโยบายสาธารณะ”โดยพจารณาจากจดเนน ของการใหความหมายทคลายคลงกนและแตกตางกนเปน 3 กลม คอ

กลมความหมายแรก เปนกลมทพจารณาวา นโยบายสาธารณะเปนกจกรรมหรอการกระท าหรองดเวนไมกระท าของรฐบาล นกวชาการทใหนยามในแงน เชน Anderson, Sharkansky, Dye และ Easton เปนตน

10

กลมความหมายทสอง เปนกลมทพจารณาวา นโยบายสาธารณะในแงทเปนการตดสนใจของรฐบาล นกวชาการทใหนยามในแงน เชน Greenwood, Coldwell, Baker และ อมร รกษาสตย

กลมความหมายทสาม เปนกลมทพจารณาวา นโยบายสาธารณะในแงทเปนแนวทางหรอหนทางกระท าของรฐบาล ทอาจะปรากฏในรปแบบหรอลกษณะอยางใดอยางหนงกได เชน ในรปของหลกการ แผนงาน โครงการ เปนตน นกวชาการทใหนยามในกลมความหมายน ไดแก Lasswell และ Kaplan, Jacob, ทนพนธ นาคะตะ เปนตน

กลธน ธนาพงศธร (2535: 9) เหนวา นโยบายสาธารณะ หมายถง แนวทางกวาง ๆ ทรฐบาลของประเทศหนง ๆ ไดก าหนดขนไวลวงหนาเพอเปนการชน าใหมการปฏบตตาง ๆ ตามมา ทงนเพอใหบรรลเปาหมายหรอวตถประสงคทก าหนด

2.1.2 องคประกอบของนโยบายสาธารณะ

นยามศพท “นโยบายสาธารณะ” แสดงใหเหนบรบทกวางๆ ของนโยบายสาธารณะ นกวชาการหลายทานทพยายามวเคราะหองคประกอบของนโยบายสาธารณะ เพอใหเหนบรบททชดเจนและเจาะจงยงขน ซงผศกษาจะไดหยบยกแนวคดทนาสนใจบางสวน ดงน

Anderson (1975 อางถงใน ถวลยรฐ วรเทพพฒพงษ, 2540: 6-7) ใหทรรศนะไววา นโยบายสาธารณะมองคประกอบทส าคญ 4 ประการ คอ

ประการทหนง เปนแนวปฏบตกวาง ๆ ซงก าหนดโดยรฐบาลหรอขาราชการ ระดบสง

ประการทสอง มวตถประสงคแนนอน ประการทสาม รฐบาลมความจรงใจและจรงจงใหมการน านโยบายไปปฏบต ประการทส อาจเปนบวกหรอลบ อาจเปนการกระท าหรองดเวนการกระท ากได

Richardson และ Baldwin (1976 อางถงใน เรองวทย เกษสวรรณ, 2550: 4) จ าแนกองคประกอบนโยบายสาธารณะเปน 5 ประการ คอ

ประการทหนง เปนการตงใจทจะน าความคดและความรทมเหตผลไปใช แกปญหาสาธารณะ

ประการทสอง เปนการก าหนดกฎเกณฑ ปทสฐานและวธปฏบตของรฐบาล ประการทสาม เปนการก าหนดแนวทางในอนาคตโดยตระหนกถงปจจยทไม

แนนอน ประการทส เนนทเปาหมาย วตถประสงค เปาประสงค เงอนไขและผลลพธ ซง

11

ฉายภาพไปขางหนา ประการทหา พยายามทจะกระท าเพอใหบรรลผลประโยชนสาธารณะ

สมบต ธ ารงธญวงศ (2546: 21-22) ไดจ าแนกลกษณะทเปนองคประกอบส าคญของนโยบายสาธารณะไว ดงน

-เปนกจกรรมทรฐบาลเลอกทจะกระท าหรอไมกระท า -เปนการใชอ านาจของรฐในการจดสรรกจกรรมเพอตอบสนองคานยมของสงคม -ผมอ านาจในการก าหนดนโยบายของรฐไดแก ผน าทางการเมอง ฝายบรหาร

ฝายนตบญญต ฝายตลาการ พรรคการเมอง สถาบนราชการ ขาราชการ -กจกรรมทรฐบาลเลอกกระท าจะตองเปนชดของการกระท าทมแบบแผน ระบบ

และกระบวนการอยางชดเจน เปนการกระท าทมการสานตออยางสม าเสมอและตอเนอง -กจกรรมทรฐบาลเลอกทจะกระท าตองมเปาหมาย วตถประสงคหรอจดมงหมาย

เพอตอบสนองความตองการของประชาชนจ านวนมาก -เปนกจกรรมทตองกระท าใหปรากฏเปนจรง มใชเปนเพยงการแสดงเจตนารมณ

หรอความตงใจทจะกระท าดวยค าพดเทานน -กจกรรมทเลอกกระท าตองมผลลพธในการแกไขปญหาทส าคญของสงคม ทง

ปญหาความขดแยงหรอความรวมมอของประชาชน -เปนการตดสนใจทจะกระท าเพอผลประโยชนของประชาชนจ านวนมากมใชการ

การตดสนใจเพอประโยชนเฉพาะบคคลและเปนชดของการตดสนใจทเปนระบบ มใชการตดสนใจแบบเอกเทศ

-เปนการเลอกทางเลอกทจะกระท าโดยพจารณาจากผลการวเคราะหทางเลอกท เหมาะสมทสด ทงการเมอง เศรษฐกจและสงคม

-เปนกจกรรมทเกดจากการตอรองหรอประนประนอมระหวางกลมผลประโยชน ทเกยวของ

-เปนกจกรรมทครอบคลมทงกจกรรมภายในประเทศและระหวางประเทศ -เปนกจกรรมทรฐบาลเลอกทจะกระท าหรอไมกระท า อาจกอใหเกดผลทง

ทางบวกและทางลบตอสงคม -เปนกจกรรมทชอบดวยกฎหมาย

สรสทธ วชรขจร (2549: 10-11) อธบายองคประกอบของนโยบายสาธารณะวา ควรจะประกอบดวยประเดนหลก ๆ 3 ประการ ไดแก

ประการแรก ประกอบดวยการตดสนใจโดยรฐในการเลอกแนวทางทพงประสงค

12

ประการทสอง แนวทางทพงประสงคทเกดจากการตดสนใจนน จะตองถกน ามา เปนกรอบในการด าเนนกจกรรมของรฐบาล

ประการทสาม การด าเนนกจกรรมของรฐบาลจะประกอบดวยกจกรรมดานตางๆ ทมลกษณะเฉพาะเจาะจงและมเปาหมายเพอแกไขปญหาตาง ๆ ทเกดขนในสงคม

2.1.3 กระบวนนโยบาย (Policy process) การศกษานโยบายศาสตรในระยะแรกไดอทธพลมาจากแนวคดทฤษฎการเมองการ

ปกครอง ทมองวาการก าหนดนโยบายสาธารณะเปนหนาทส าคญประการหนงของรฐบาล จงใหความส าคญกบการศกษาวจยนโยบายสาธารณะ ในป 1960 Easton เสนอกรอบแนวคดกระบวนนโยบาย (Policy Process) โดยพฒนามาจากกรอบความคดเชงระบบ (System Theory) ทเขาพฒนาขนเพอใชเปนกรอบการวเคราะหทางการเมองการปกครอง มฐานคตทส าคญวา การเมองด ารงอยอยางเปนระบบเสมอนชวตทางการเมอง (Political Life) ระบบการเมอง (Political System) ประกอบดวยองคประกอบตาง ๆ ทงองคประกอบภายใน ไดแกสถาบนการเมองตาง ๆ ทมกจกรรมมากมาย โดยมสงแวดลอมเปนองคประกอบภายนอกทมอทธพลตอการท างานของระบบการเมอง ปฏสมพนธระหวางกจกรรมทางการเมองกบสงแวดลอม (Environment) มลกษณะเปนพลวตร (Dynamic) คอ มการเคลอนไหวเปลยนแปลงอยเสมอ และปฏสมพนธระหวางระบบการเมองกบสงแวดลอมกอใหเกดผลผลตทส าคญกคอ นโยบายสาธารณะ (สมบต ธ ารงธญวงศ, 2546: 107) ความตองการ (Demands) การตดสนใจ

การสนบสนน การกระท า

ภาพท 2.1 ความสมพนธเชงพลวตรระหวาง สงแวดลอม ระบบการเมองและนโยบาย สาธารณะตามแนวคดของ Easton แหลงทมา: สมบต ธ ารงธญวงศ, 2546: 109

ระบบการเมอง (Political System)

นโยบายสาธารณะ (Public Policy)

ผลสะทอนกลบ (Feedback)

สงแวดลอม (Environment)

13

กระบวนนโยบาย (Policy Process) หรอ ขนตอนนโยบาย (Policy Stage) หรอ วงจร

ชวตของนโยบาย (Policy Cycle) หรอ ขนตอนนโยบาย (Policy Stage) คอ รปแบบการจดล าดบกจกรรมหรอหนาทตาง ๆ เพอใหงายตอการศกษาวเคราะห (Anderson, 2003: 27)

Cochran and Malone (1955 อางถงใน เรองวทย เกษสวรรณ, 2550: 108) ไดจ าแนกขนตอนนโยบาย ออกเปน 5 ขน ดงน (ภาพท 2.2)

ขนท 1 การระบปญหาและก าหนดระเบยบวาระ (Problem Identification and Agenda Setting) นโยบายสาธารณะเรมจากการรบรปญหาและผลกดนปญหาใหบรรจเปนระเบยบวาระ(Agenda) ซงจะตองเปนประเดนส าคญ ทน าไปสการด าเนนการในขนท 2

ข น ท 2 การก าหนดนโยบายและสรางทาง เ ลอกของนโยบาย (Policy Formulation and Policy Alternative) ในขนน ระเบยบวาระ ถกน าไปก าหนดเปนนโยบายสาธารณะ ทประกอบไปดวยทางเลอกหลากหลาย ทชใหเหนถงผลได ผลเสยและผลกระทบ ในแตละทางเลอก มการจดล าดบความส าคญของทางเลอก พรอมส าหรบการพจารณาตดสนใจเลอกทางเลอก ในขนท 3

ขนท 3 การยอมรบนโยบาย (Policy Adoption) ประกอบดวยการพจารณาทางเลอกตาง ๆ การตดสนใจยอมรบหรอไมยอมรบนโยบาย มการถกเถยง ตอรอง ระหวางกลมหลากหลายทไดรบผลโดยตรงและผลกระทบทงในเชงบวกและลบ จากนโยบายหนง ๆ

ขนท 4 การน านโยบายไปปฏบต (Policy Implementation) กระบวนการแปลงนโยบาย (ทไดจากขนตอนท 3) มาสการปฏบต โดยการจดท าแผนงาน โครงการ ตาง ๆ รวมทงทเปน พระราชบญญต ค าสงฝายบรหารหรอมตคณะรฐมนตร ทเปนรปธรรม ผานกระบวนการบรหารจดการ (Administration) ในขนปฏบตจรงน นโยบายอาจจะส าเรจหรอไมส าเรจตามวตถประสงคทก าหนดไว เนองจากมปจจยทเกยวของหลายประการ

ขนท 5 การประเมนผลนโยบาย (Policy Evaluation) ขนท 1 – 4 เปนการประมาณการลวงหนา แตขนน เปนการมองยอนหลง (Look Backward) วตถประสงคหลกกเพอ ประเมนผลการปฏบตและใหขอมลยอนกลบ เพอปรบปรงนโยบาย การประเมนผลยงอาจชใหเหนถงผลกระทบทไมตงใจและการปรบแกนโยบายทเกดขนในขนการน านโยบายไปปฏบต

14

ภาพท 2.2 กระบวนนโยบาย (Policy Process) แหลงทมา: Cochran and Malone (1955 อางถงใน เรองวทย เกษสวรรณ, 2550: 108)

2.2 แนวคดเกยวกบการน านโยบายไปปฏบต (Policy Implementation)

การศกษานโยบายศาสตรกอนทศวรรษท 1970 ใหความสนใจศกษาการก าหนดนโยบายซงเกยวของกบตดสนใจเลอกนโยบาย โดยมงเนนใหเกดผลลพธตามทก าหนดไว ปรากฏวาหลายๆ นโยบายไมสามารถบรรลเปาหมายไดและสรางความเสยหายตอสาธารณะอยางรนแรง น าไปสการศกษาวจยเพอหาสาเหตและแนวทางแกไขอยางเปนระบบของนกวชาการทเกยวของ ผลงานทางวชาการของ Pressman &Wildavsky ในหนงสอชอ “Implementation” ตพมพในป ค.ศ. 1973 ไดศกษาเรอง “ปญหาการน านโยบายการสรางงานใหชนกลมนอยในเมองโอคแลนด รฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกาไปปฏบต ในป ค.ศ. 1973” พบวา ปจจยทสงผลตอความส าเรจของการน านโยบายการดงกลาวไปปฏบต คอ จ านวนหนวยงานทเขารวม ความชดเจนของโครงการ ผปฏบตงานคนส าคญ (Key Actors) ความชดเจนของหนาททรบผดชอบ ผลกระทบตอสภาพแวดลอม ผลกระทบตอการด าเนนงานของหนวยงานอน จ านวนประเดน และจดทตองสนใจ ผลงานชนนไดจดประกายใหเกดกระแสความสนใจในการศกษาการน านโยบายไปปฏบต (Policy Implementation) อยางเปนระบบในเวลาตอมา

2.2.1 ความหมายของการน านโยบายไปปฏบต วกพเดย สารานกรมเสร (2553: 1) นยามการน านโยบายไปปฏบตไววา หมายถง

กระบวนการน านโยบายสาธารณะไปปฏบตจดท าโดยพนกงานองคการภาครฐในหนวยงานราชการตาง ๆ กระบวนการนประกอบดวย การก าหนดกฎเกณฑขอบงคบตาง ๆ (Rule-Making) หลกเกณฑการบรหารจดการ (Rule-Administration) และหลกเกณฑการวนจฉยค าสง (Rule-Adjudication)

1.การระบปญหาและก าหนดระเบยบวาระ

2.การก าหนดนโยบายและสรางทางเลอก ของนโยบาย

3.การยอมรบ นโยบาย

4.การน านโยบายไปปฏบต

5.การประเมนผลนโยบาย

15

Pressman และ Windavsky (1979, อางถงใน กตต บนนาค, 2536: 48) อธบายวา การน านโยบายไปปฏบต เปนกระบวนการของการปฏสมพนธระหวาง เปาหมายกบการปฏบต ทมงสการบรรลเปาหมายนนหรออกนยหนงกคอ ความสามารถทจะจดการและประสานสงทจะเกดขนมาภายหลงในลกษณะทเปนลกโซเชงสาเหตและผล ทงนเพอใหไดผลลพธทพงปรารถนา

Van Meter และ Van Horn (1975, อางถงใน เรองวทย เกษสวรรณ, 2551: 5) ใหค าอธบายวา การน านโยบายไปปฎบต หมายถง การกระท าโดยคนหรอกลมของภาครฐและเอกชนทมงใหบรรลวตถประสงคทก าหนดไวตามการตดสนใจของนโยบายกอนหนานน การกระท านมทงความพยายามครงเดยวทจะแปลงการตดสนใจไปสการปฏบตและความพยายามอยางตอเนองทจะท าใหเกดผลการเปลยนแปลงอยางรนแรงหรอทละนอยตามทก าหนดไวในการตดสนใจของนโยบาย

Williams (1977, อางถงใน วรเดช จนทรศร, 2529: 193) มความเหนวา การน านโยบายไปปฏบต หมายถง ความพรอมขององคการทจะน าเอาคนและวสดมารวมกนเปนหนวยและจงใจใหคนน าเอาวตถประสงคขององคการไปปฏบตใหบรรลผลตามทก าหนด

Hambleton (1983, อางถงใน กลา ทองขาว, 2534: 17-18) ใหทรรศนะวา การน า นโยบายไปปฏบต หมายถง ขนตอนทเกดขนภายหลงจากการก าหนดนโยบาย มหนาทท าใหการก าหนดนโยบายนนเปนไปได (Getting It Done) โดยทงสองสวนมความตอเนองสมพนธกนจนยากทจะชวาทใดการก าหนดนโยบายสนสดแลวขนตอนการปฏบตนโยบายจงเรมขน

Jones (1977, อางถงใน สรสทธ วชรขจร, 2549: 74) ใหความเหนวา การน านโยบาย ไปปฏบตหมายถง กจกรรมตาง ๆ ทมจดมงหมายเพอใหนโยบายบรรลผล ไดแก กจกรรมดงตอไปน กจกรรมแรก การตความนโยบาย คอ การแปลความหมายไดชดเจนและสามารถน าไปปฏบตได กจกรรมทสอง การจดองคกรเพอรองรบนโยบาย คอ การก าหนดวธการบรหารนโยบายเพอใหนโยบายนน ๆ บรรลเปาหมาย กจกรรมสดทาย การปฏบตตามนโยบาย

Bardach (1977, อางถงใน เรองวทย เกษสวรรณ, 2550: 344) อธบายการน านโยบาย ไปปฏบตวา เปนกระบวนการทมหลายขนตอนซงน าเครองจกรมารวมกนและท าใหเครองจกรนนท างาน เขาเปรยบเทยบ เครองจกรหมายถง มนษย การควบคมมนษยเสมอนการเลนเกมส ตองมการตอรอง ชกจง และอยภายใตสถานการณทไมแนนอน

Mazmanian และ Sabatier (1980 อางถงใน กรวร ศรกจการ, 2539: 43) ใหความเหนวา การน านโยบายไปปฏบต หมายถง กระบวนการในการน านโยบายพนฐานทวไปมาด าเนนการใหลลวงไป นโยบายพนฐานอาจอยในรปของ กฎหมาย ค าพพากษาของศาลหรอมตคณะรฐมนตรกได

16

กนธน ธนาพงศธร (2529: 193) มความเหนสอดคลองกบ วรเดช จนทรศร วาการน านโยบายไปปฏบต หมายถง การบรหารจดการภาครฐ (Administration) ซงองคกร บคคลหรอกลมบคคลทเกยวของ สามารถน าและกระตนทรพยากรการบรหารทงมวลปฏบตงาน ใหบรรลเปาหมายและวตถประสงค ทก าหนดไว โดยทวไปแลว การน านโยบายไปปฏบตเปนภารกจของหนวยงานระดบบรหารจดการรวมทงระดบปฏบตงานในองคการภาครฐ

2.2.2 กระบวนการน านโยบายไปปฏบต (Implementation Process)

กระบวนการน านโยบายไปปฏบต เปนการก าหนดขนตอนกอนหลงของการปฏบตนโยบาย ในฐานะทเปนการบรหารจดการภาครฐ ยอมหมายถงการประยกตใชกระบวนการบรหารราชการ (Administration) เพอน าพาโยบายสาธารณะไปสความส าเรจ ภายใตโครงสรางและหนาทของหนวยงานภาครฐ อาจจ าแนกกระบวนการน านโยบายไปปฏบต ออกเปน 2 ระดบ ไดแก ระดบมหภาค และระดบจลภาค (Barman, 1978 อางถงใน วรเดช จนทรศร. 2551: 32-42)

กระบวนการการน านโยบายไปปฏบตในระดบมหภาค (Macro Implementation) ขนตอนนด าเนนการโดยหนวยงานระดบสงของภาครฐ ไดแกฝายการเมองและ/หรอฝายบรหาร มหนาทก าหนดนโยบายและท าใหหนวยงานระดบลางหรอหนวยใหบรการของรฐน านโยบายไปปฏบตไดตรงตามเจตจ านงของนโยบาย (Policy Intent) จ าแนกเปน 2 ขนตอน คอ ขนตอนแรก เปนการแปลงนโยบายสแนวทางปฏบต โดยจดท าแผนงาน (Program) โครงการ (Project) กจกรรม (Activity) แตยงคงวตถประสงคเดมของนโยบายไว ในกรงเทพมหานคร หนวยงานทท าหนาทนคอหนวยงานระดบ ส านก (เทยบเทาระดบกรม) ซงเปนการบรหารสวนกลางทก าหนดแนวปฏบตของนโยบาย เพอมอบใหหนวยงานระดบลางถอปฏบต ขนตอนทสอง เปนการท าใหหนวยงานระดบลางใหความรวมมอรวมใจและยอมรบผลของการแปลงนโยบายนนไปปฏบต

การน านโยบายไปปฏบตในระดบจลภาค (Micro Implementation) ขนตอนนเรมตนนบแตหนวยงานระดบลางรบนโยบาย มาจากหนวยงานระดบบนหรอผก าหนดนโยบายแลวน ามาปรบเปลยนใหเปนแนวทางการปฏบตงาน โดยผานสายโซการบรหาร (chain of command) หลายระดบ ซงแตละระดบจะผานล าดบขนตอนของการตดสนใจ เรยกวา Path of Micro-Implementation ในระดบจลภาคนประกอบไปดวย 3 ขนตอน (วรเดช จนทรศร, 2551: 38-42) ดงน

ขนตอนทหนง ขนการระดมพลง (Mobilization) มภารกจส าคญ 2 ประการ คอ ประการแรก การพจารณารบนโยบาย โดยพจารณาหลายปจจยทมความแตกตางกนไปตามปจจยแวดลอมของแตละหนวยงาน เชน พจารณาจากความเหมาะสม ความจ าเปนเรงดวน ความพรอมหรอศกยภาพของหนวยงาน ความสอดคลองกบภารกจและเปาหมายของหนวยงาน ภารกจนถอวา

17

เปนจดส าคญตอการขบเคลอนนโยบายไปสการปฏบต ในแงของความผกพนกบนโยบายของหนวยปฏบต ประการทสอง การแสวงหาความสนบสนนสวนตวกบสมาชกในหนวยงานตลอดตลอดจนบคคลส าคญหรอองคกรอน ๆ สรางการมสวนรวมใหเกดขนอยางกวางขวาง ในประเดนนมความส าคญอยางยงตอการสรางความส าเรจและความตอเนองใหเกดขน

ขนตอนทสอง การด าเนนการของผปฏบต (Deliverer Implementation) กระบวนการนครอบคลมถงกระบวนการในการปรบเปลยนโยบายหรอโครงการทไดมการยอมรบแลวออกมาในรปของการปฏบตจรง เปนเรองของผปฏบตโดยตรง ในบางกรณผปฏบตอาจท าการตดสนใจหรอใชดลยพนจหรอก าหนดแนวทางปฏบตงานทอยในอ านาจหนาทของตน จงไมมทางทจะท าใหเปนแบบฉบบเดยวกนได จนบางครงมการใชดลยพนจมากจนผบงคบบญชาไมสามารถควบคมได ดงนนความส าเรจของการปฏบตจงขนอยกบการใชดลยพนจในระดบปฏบตทสอดคลองกบความตองการของผรบบรการหรอสภาพแวดลอมในแตละพนท ในแตละชวงเวลา

ขนตอนทสาม การสรางความเปนสถาบนหรอความตอเนอง (Institutionalization or Continuation) ความส าเรจหรอผลลพธในระยะยาวของนโยบายนนถอวาเปน ความส าเรจทสมบรณของนโยบาย หมายความวา มการน านโยบายนน ไปปฏบตอยางตอเนองหลงจากระยะเวลานโยบายนนสนสดลงแลว โดยนโยบายนนจะตองถกปรบเปลยนและไดรบการยอมรบเปนหนาทประจ า

2.2.3 แนวคด ทฤษฎ ทใชศกษาการน านโยบายไปปฏบต

ในชวงทศวรรษ 1970 การศกษาการน านโยบายไปปฏบต ปรากฏแนวคดแตกตางกน 3 แนวทาง คอ แนวคดแบบ Top-Down Concept แนวคดแบบ Bottom-Up Concept และแนวคดแบบ Hybrid Concept (Pulzl & Treib, 2007 อางถงใน เรองวทย เกษสวรรณ, 2551: 49 – 63) ซงแตละแนวคดมจดเนนและแนวทางการศกษา ดงน

Top- Down Concepts (วรเดช จนทรศร, 2551: 76) เปนแนวคดทใหความส าคญทตวนโยบายและการควบคมการน านโยบายไปปฏบตโดยผก าหนดนโยบาย เนองจาก เชอวาในขนตอนก าหนดนโยบาย ผบรหารระดบสงมความส าคญตอความส าเรจกระบวนการของการน านโยบายไปปฏบตมากวาตวผปฏบตระดบลาง Calista (1994 อางถงใน สมบต ธ ารงธญวงศ, 2546:426) ไดใหทศนะเกยวกบการศกษาวจยการน านโยบายไปปฏบตโดยอาศยแนวคด แบบ Top-Down วามฐานคตหลก 6 ประการ ดงน

ประการแรก องคการเปนผ ก าหนดโครงสราง ท เ อออ านวยตอความมประสทธภาพของการน านโยบายไปปฏบต

18

ประการทสอง ความชดเจนของทฤษฎ สาเหตและผลจ าเปนตองอาศยการบญญตกฎหมายทเหมาะสมและใหการสงเสรมผปฏบตอยางพอเพยงทงทรพยากรและเครองมอทจ าเปน

ประการทสาม ในการสงมอบนโยบายแกผปฏบตจะตองมขอบงคบทางกฎหมายทเหมาะสมส าหรบการปฏบตใหเปนไปตามเปาประสงคของนโยบาย ทงนโดยถอวาขาราชการและกลมทเกยวของควรถกตดทอนอ านาจในการจดล าดบความส าคญดวยตนเองและการน านโยบายไปปฏบตจะตองไดรบการสนบสนนจากสงแวดลอมทางกฎหมายซงเปนทยอมรบของผปฏบต

ประการทส แมวาผน านโยบายไปปฏบตจะตองมทกษะสงและมขอผกพนสงแตผปฏบตอาจปฏบตโดยมงประโยชนสวนตน

ประการทหา สงจงใจจากผบรหารหรอผปฏบตกฎหมายเปนสงจ าเปนในการสรางความรวมมอจากผน านโยบายไปปฏบต ในขณะเดยวกนการไดรบความรวมมอจากกลมผลประโยชนท าใหการน านโยบายไปปฏบตมประสทธภาพยงขน

ประการสดทาย ใหความส าคญตอการทบทวนและการเปลยนแปลงใหสอดคลองกบสถานการณทเปลยนแปลงไป

สมบต ธ ารงธญวงศ (2546 : 428-429) ไดสรปสาระส าคญของแนวคด Top-Down วามความเกยวของกบการใชอ านาจในการควบคมของผ ก าหนดนโยบายอยางมาก ภายใตสงแวดลอมทนโยบายถกก าหนดขน ภายใตการน านโยบายไปปฏบตและขอบเขตทนโยบายถกเปลยนแปลงโดยผปฏบต ไมวาจะเหมาะสมหรอไมผก าหนดนโยบายจะใชอ านาจควบคม สงการเรองตาง ๆ ทเกยวของทงหมด นกวชาการส าคญในกลมน เชน Pressman & Wildavsky, Meter & Horn, Bardach, Sabatier & Mazmanian, Hill, Calista, Hogwood& Gunn

Bottom-Up Concepts เปนแนวคดทแตกตางจากแนวคดแบบ Top-Down โดยสนเชง (Younis & Davidson, 1990 อางถงใน สมบต ธ ารงธญวงศ, 2546: 429 – 430) แนวคดนใหความส าคญตอบทบาทของบคคลระดบลาง (Street-Level bureaucrats) ซงมฐานคตวา บคคลระดบลางมสามารถตดสนใจและใชดลยพนจในการก าหนดแนวปฏบตในพนทเนองจากอยใกลชดกบปญหามากกวาสวนบน และปญหาแตละปญหากมความแตกตางกนในสาเหตและสภาพแวดลอมซงอาจจะใหผลลพธตางจากเปาหมายทผก าหนดนโยบายก าหนด เปาประสงคของนโยบายจะไดรบการตอบสนองหรอไม เพยงใดนนจงขนอยกบการเจรจาตอรองระหวางผก าหนดนโยบายกบผน านโยบายไปปฏบต นกวชาการทสนบสนนแนวคดน ไดแก Barret & Fudge, Lipsky, Younis & Davidson, Hjern

Pulze & Treib (2007 อางถงใน เรองวทย เกษสวรรณ, 2552: 55-57) วเคราะหความแตกตางของแนวคดทงสองใหเหนอยางชดเจนยงขน โดยจ าแนกออกเปน 5 ประเดน ดงตารางท 2.1

19

ตารางท 2.1 การเปรยบเทยบความแตกตางระหวาง ทฤษฎบนลงลางกบทฤษฎลางขนบน

ประเดนทเปรยบเทยบ ทฤษฎบนลงลาง (Top-down) ทฤษฎลางขนบน (Bottom-up)

1.กลยทธในการวจย 2.จดมงหมายของการวเคราะห 3.ตวแบบของกระบวนนโยบาย 4.ลกษณะของกระบวนการน านโยบายไปปฏบต 5.พนฐานตวแบบทเกยวกบประชาธปไตย

-บนลงลาง จากการตดสนใจทางการเมองไปสการบรหารนโยบาย (top-down) -ใหค าแนะน าเชงท านายหรอเชงนโยบาย -เปนขนตอน -ท าตามแนวทางตามล าดบชน -ตวแบบผน า

-ลางขนบน จากเจาหนาทไปสเครอขายทางการบรหาร (bottom-up) -พรรณนาหรออธบาย -หลอมรวม -แกปญหาตามหลกการกระจายอ านาจ -ตวแบบการมสวนรวม

แหลงทมา : เรองวทย เกษสวรรณ, 2551, หนา 56

Hybrid Concept เปนการศกษาการน านโยบายไปปฏบตทพฒนามาจาก 2 แนวทางการศกษาทกลาวมากอนหนาน โดยพยายามรวมจดแขง สกดจดออนของแนวความคดทงสองนน เพอสรางตวแบบใหมทมพลงในการวเคราะหยงขน นกวชาการทสนบสนนแนวคดน เชน

Elmore (1979, 1997 อางถงใน วรเดช จนทรศร, 2551: 91 – 94 เปนนกวชาการกลมสนบสนนแนวคด Bottom - Up ทเรมกระแสแนวคด Hybrid โดยพยายามเปรยบเทยบใหเหนถงการวเคราะหความเปนไปไดของการศกษาการน านโยบายไปปฏบต จากฐานคตของทงสองแนวคด โดยไดพฒนาตวแบบทใชในการศกษาการน านโยบายไปปฏบตขนใหม ทผสานแนวคดทงสองโดยเนนไปทนโยบายทางสงคม จ านวน 4 ตวแบบ คอ

ตวแบบแรก ตวแบบดานการจดการระบบ (System Management Model) เนนทฤษฎทเกยวกบลกษณะทางกายภาพขององคการ เชน องคการควรมโครงสรางการควบคมเปนล าดบช น ผบรหารระดบสงท าหนาทก าหนดนโยบายและควบคมการปฏบตนโยบาย สวนพนกงานระดบลางเปนผปฏบตตามค าสงของผบรหาร ตลอดจนตองมระบบการด าเนนงานทชดเจนและเปนมาตรฐาน

20

ตวแบบทสอง ตวแบบดานกระบวนการของระบบราชการ (Bureaucratic Process Model) เปนตวแบบทสะทอนใหเหนถงลกษณะทางสงคมภายในองคการซงประกอบไปดวยขาราชการระดบลาง (Street-Level Bureaucrats) จ านวนมากซงปฏบตงานตามหนาทประจ าและปฏบตหนาทซงไมเกยวของกนหรอแยกจากกนในแตละบคคล (Ddiscretion)

ตวแบบทสาม ตวแบบดานการพฒนาองคการ (Organization Development Model) เปนตวแบบทผสมผสานกนระหวางทฤษฎดานสงคมวทยากบกายภาพขององคการ เนนไปทการศกษาความขดแยงทเกดขนระหวางความตองการของแตละบคคลกบความตองการขององคการ Elmoreใหความเหนวา การด าเนนงานขององคการควรตอบสนองความตองการของสงคมเพอท าใหเกดความยอมรบในวตถประสงคขององคการ การใหอสระแกผปฏบตและกระตนใหเขาไปมสวนรวมตอการบรรลวตถประสงคขององคการ และการสนบสนนใหเกดความสมพนธอนดระหวางบคคลหลายๆ กลม (Interpersonal Between Workgroups) ซงจะท าใหเกดกระบวนการน านโยบายไปปฏบต ททกคนเหนพองรวมกน ระหวาง ผก าหนดนโยบายกบผน านโยบายไปปฏบต

ตวแบบทส ตวแบบดานการเจรจาตอรองและความขดแยง (Conflict and Bargaining Model) ตวแบบนมองวา องคการเปนเสมอนเวทของความขดแยงจากหลายๆ บคคลหรอกลมบคคล ซงมความตองการในผลประโยชนตางกน ทศทางของการตดสนใจขนอยกบการตอรองระหวางฝายตางๆ

Majone & Wildavsky (1978, อางถงใน มฆวาฬ สวรรณเรอง, 2536: 14 – 19) เปน นกวชาการทปรบแนวคด Top-Down มาส Hybrid ไดสรปแนวทางการศกษาการน านโยบายไปปฏบตไว 3 แนวทาง ดงน

แนวทางแรก Rational Model แนวทางนเหนวา การน านโยบายไปปฏบต เปนขนตอนหนงซงแยกออกจากการก าหนดนโยบาย โดยทการก าหนดนโยบายเปนขนตอนทมากอน ซงอาจจะอยในรปของ กฎหมาย ค าสงหรอโครงการทไดก าหนดเปาหมายและขอก าหนดอน ๆ ไวแลวไปด าเนนการให โดยมฐานคต ดงน

-มการก าหนดเปาหมายหรอวตถประสงคอยางทชดเจน การระบถงรายละเอยด ของแผนตางๆ และเนนการควบคมอยางมาก

-การก าหนดนโยบายและการน านโยบายไปปฏบตจะมการก าหนดขอบเขตของ แตละฝายและแยกจากกน

-การก าหนดนโยบายเปนเรองของการเมอง สวนการน านโยบายไปปฏบตไมใช เรองของการเมองแตเปนเรองทางเทคนค

-เนนในเรองการใหค าแนะน า การออกค าสงหรอการใหความยนยอม

21

-การด าเนนการตามนโยบายจะเปนไปในแนวทางเดยว คอ จากขางบนลงมาส ขางลางตามล าดบขนตอนของการจดโครงสรางขององคการ

การศกษาแนวน ในแงของการน านโยบายไปปฏบต มกเปนการศกษาเพออธบายวา ในการน านโยบายไปปฏบตมปจจยใดบางทมผลตอความส าเรจและลมเหลว นกวชาการทศกษาตามแนวน ไดแก Mazmanian, Sabatier, Rein, Robinovitz, Van Meter และ Van Horn

แนวทางทสอง The Interaction Model แนวทางนเหนวา การน านโยบายไปปฏบตกบการก าหนดนโยบายไมสามารถแยกออกจากกนไดอยางชดเจน เนองจากนโยบายมกไดรบการปรบเปลยนอยเสมอในระหวางการน าไปปฏบต เนนกระบวนการ โดยพจารณาวา ในระหวางการน านโยบายไปปฏบต ผแสดง (Actors) ตาง ๆ ทเกยวของจะพยายามเขาแทรกแซงนโยบาย มการเจรจาตอรองเพอปรบเปาหมายและวธการใหเปนทยอมรบรวมกนระหวาง Actors เหลานน ซงการศกษาแนวนมลกษณะ ดงน

-เนนเรองการปฏสมพนธ (Interaction) การเจรจาตอรอง (Bargaining) ความเหน พองตองกน (Consensus) ระหวางกลมตาง ๆ

-การปรบเปลยนของแตละพรรค แตละกลมเปนไปภายใตกระบวนการทาง การเมอง (ซงรปแบบนเหนวา กระบวนการเปนจดมงหมายส าคญ)

-การตดสนใจตงอยบนพนฐานของทางเลอก ซงเปนสวนตาง ๆ มากกวาจะ พจารณาทงหมด

-วธการ- เปาหมาย (Means – Ends) และ เปาหมาย – วธการ (Ends – Means) ม การปรบเปลยนไปมา ยงคงอยอยางตอเนอง มไดแยกออกจากกน

-พจารณาเฉพาะสวนทเพมขน เพอสรางความพงพอใจใหแตละฝาย -ตวแบบนมขอจ ากดดานทรพยากรและความสามารถของมนษย เมอเปรยบเทยบ

กบความสลบซบซอนของปญหาตาง ๆ นกวชาการทศกษาในแนวนไดแก Bardach, Berman, McLaughlin

แนวทางทสาม Implementation as Evaluation มองการน านโยบายไปปฏบตในลกษณะของกระบวนการววฒนาการทตอบสนองตอสภาพแวดลอมทเปลยนแปลง ไมมการก าหนดเปาหมายของนโยบายแตเปาหมายและวธการตางๆ จะปรบเปลยนไปตามประสบการณและสถานการณในการปฏบต แนวทางนมลกษณะดงน

-นโยบายเปนสมมตฐานทไดมาจากการทดสอบ -การก าหนดนโยบายและการน านโยบายไปปฏบตเปนกระบวนการตอเนองเปน

อนหนงอนเดยวกนไมสามารถแยกจากกนได

22

-รปแบบนใหความสนใจกบการเปลยนแปลงทไดมาจากการเรยนรและการ คนพบสงใหม

-เมอเปรยบเทยบกบลกษณะปญหาทซบซอนแลว ความรของมนษยย งเปนสงทม อยอยางจ ากด

-ผน าเอานโยบายไปปฏบตจะเปนตวแสดงทมบทบาททสด มากกวาตวแสดงอน นกวชาการทศกษาในแนวน ไดแก Majon, Wildavsky, Palumbo, Harder

2.2.4 ปจจยทมอทธพลตอการน านโยบายไปปฏบต

ความพยายามทจะลดความเสยหาย อนเนองมาจากความลมเหลวหรอไมประสบผลส าเรจเทาทควรของการน านโยบายไปปฏบต นกวชาการจงใหความสนใจศกษาวจยการน านโยบายไปปฏบต ดวยเปาประสงคอยางนอย 2 ประการ ประการแรก เพออธบายสาเหตตาง ๆ ทมอทธพลตอหรอท าใหการน านโยบายไปปฏบตประสบผลส าเรจหรอลมเหลว ซงจะน าไปสการเสนอแนะแนวทางปฏบตและแกไขแกผมหนาทรบผดชอบ ประการทสอง เพอสรางองคความรทางนโยบายศาสตรโดยการก าหนดปจจย (Factors) หรอตวแปร (Variables) สรางตวแบบ (Models) และทฤษฎ (Theories) เพอใชเปนเครองมอในการศกษาวเคราะห แตเนองจากฐานคตและวธการศกษาทใชในการศกษาของนกวชาการมความหลายหลากแตกตางกน จงสงผลใหตวแบบและทฤษฎ ทใชศกษาจงมความแตกตางกนไปตามมมมองหรอตวแปรทยกขนมาศกษาวเคราะห ซงอาจจ าแนกไดเปน 2 กลมใหญ ๆ ดงน

กลมแรก มงเนนศกษาปจจยทางดานเนอหาสาระของนโยบาย (Policy Content) เปนปจจยทเปนเรองของตวนโยบายสาธารณะเอง ดงน

1) แหลงทมาของนโยบาย (Source of Policy) นโยบายมทมาหรอผานกระบวนการก าหนดนโยบาย (Policy Formulation) ไดหลายลกษณะ ดงน (สมบต ธ ารงธญวงศ, 2546: 432-437)

ลกษณะแรก แถลงการณหรอค าสงของฝายบรหารหรอรฐบาล เปนนโยบายสาธารณะทผานกระบวนการตดสนใจทมงแกไขปญหาสาธารณะ (Public Problem) แลว จงเปนผลผลต (Outputs) ของระบบการเมอง ซงมผลโดยชอบดวยกฎหมาย ในการทหนวยงานทรบผดชอบจะตองน าไปปฏบต แตความถกตองตามกฎหมายดงกลาวย งไม เปนการเพยงพอ นโยบาย ท ดจะตองประกอบดวยความชอบธรรม (Legitimacy) กลาวคอ จะตองเปนนโยบายทมความถกตอง สอดคลองกบคานยมของสงคม (Social Values) และเปนทยอมรบของประชาชนสวนใหญ ทงน หากผก าหนดนโยบายไมค านงถงความชอบธรรมแลว อาจประสบความลมเหลวไดงายในการน านโยบายไปปฏบต เพราะอาจไมไดรบการสนบสนนหรอถกคดคานจากประชาชน

23

ลกษณะทสอง เนอหาหรอรายละเอยดในกฎหมาย โดยนยน กฎหมาย คอ รปธรรมของนโยบายทผานกระบวนการตดสนใจนโยบายและไดรบความเหนชอบจากฝายนตบญญตใหประกาศ ใชเปนกฎหมายได กฎหมายจงเปนผลผลตจากกระบวนการทางการเมอง เนอหาสาระส าคญควรจะตองครอบคลมวตถประสงคของกลมการเมองหรอกลมผลประโยชนทเกยวของกบกฎหมายนน ทงน ควรประกอบไปดวย วตถประสงคของกฎหมาย มาตรการในการด าเนนการหนวยงานทรบผดชอบ ตลอดจนบทลงโทษตอผละเมดหรอฝาฝน และทส าคญกคอ จะตองมเนอหาครอบคลมตอประเดนปญหาทตองการแกไข การน านโยบายไปปฏบตใหบรรลวตถประสงคตามทกฎหมายบญญตไวจงมความเปนไปไดสง

ลกษณะทสาม ความรวมมอระหวางฝายนตบญญตกบฝายบรหารในการออกกฎหมาย ดงน ฝายบรหารจงตองประสานงานกบกลมการเมองในสภา เพอใหไดเสยงสนบสนนเพยงพอ ซงกระบวนการเหลาน สวนใหญจะเกยวของกบกระบวนการเจรจาตอรอง (Bargaining) และการประนประนอม (Compromise) เพอใหรางกฎหมายผานความเหนชอบของสภา อยางถกตองและชอบธรรมในขนตอนสดทายเพอน าไปสการปฏบต การน านโยบายไปปฏบตจงตกอยภายใตอทธพลของทงฝายบรหารและฝายนตบญญต

ลกษณะทส ผน าองคการหรอขาราชการระดบสง ทมหนาทรบผดชอบในการใหบรการประชาชน โดยน านโยบายไปปฏบตเพอการแกไขปญหาสาธารณะใหประสบความส าเรจ แตบทบาทหนาทขององคการราชการยงรวมถงการรเรมกอรปนโยบายและการพฒนาทางเลอกนโยบาย โดยเฉพาะขาราชการระดบสงหรอผน าองคการ จะมบทบาทมากในการก าหนดปญหานโยบายและการพจารณาทางเลอกนโยบายตอฝายการเมอง ถาผน าองคการราชการทก าหนดปญหานโยบายสอดคลองกบความตองการของประชาชนและเสนอทางเลอก ทสามารถจะแกไขปญหานนได โอกาสทผก าหนดนโยบายจะผลกดนใหเปนนโยบายทถกตองตามกฎหมายจะเปนไปไดสง

ลกษณะสดทาย การพจารณาและการวนจฉยของศาล กถอวาเปนนโยบายสาธารณะทส าคญ เนองจากค าพพากษาของศาลจะเปนมาตรฐานส าหรบผเกยวของทจะตองปฏบตตามอยางเครงครด

2) ความชดเจนของนโยบาย (Clarity of Policy) หมายถง ความชดเจนในวตถประสงคและมาตรการในการปฏบต Van Meter & Van Horn (1975: อางถงใน จ ารญ จะโรครมย, 2549: 14) ชใหเหนวา วตถประสงคเปนเกณฑทใชในการประเมนความส าเรจหรอลมเหลวของการน านโยบายไปปฏบต ท าหนาทเสมอนกรอบก าหนดแนวปฏบตตาง จงมอทธพลตอความส าเรจหรอลมเหลวของการน านโยบายไปปฏบต ในกรณทมความไมชดเจนผปฏบตกไมทราบแนชดวาวตถประสงคทแทจรงของนโยบายคออะไร ความเบยงเบนในวตถประสงคของนโยบายอาจเกดจากการตความใน

24

ระดบปฏบตทแตกตางกนไป ดงนนโอกาสทนโยบายนนจะประสบความลมเหลวจงเปนไปไดสง ในทางตรงกนขาม หากนโยบายใดกตามมเปาประสงคหรอวตถประสงค ทชดเจนมากเพยงใดกจะยงสงเสรมใหการน านโยบายไปปฏบตมความสอดประสานกนและน าไปสการบรรลวตถประสงคอยางมประสทธภาพ ดงท Paul Berman (1980 อางถงใน สมบต ธ ารงธญวงศ, 2546: 436 – 437) เรยกวา “การน านโยบายไปปฏบตตามแผนงาน” (Programmed Implementation) ความชดเจนของวตถประสงคของนโยบายขนอยกบปจจยหลายประการ ไดแก การระบสภาพปญหาอยางครอบคลมครบถวน การก าหนดผเกยวของกบการแกไขปญหาอยางชดเจน การก าหนดกลมเปาหมายทไดรบผลกระทบจากปญหา การประเมนทรพยากรทตองใชอยางเหมาะสม เปนตน 3) เนอหาสาระของนโยบาย Grindle (1980: อางถงใน เจตน ธนวฒน, 2539: 29) ใหความเหนวา เนอหาสาระของนโยบายมผลกระทบตอการน านโยบายไปปฏบตทแตกตางกน เชน นโยบายทเมอน าไปปฏบตแลวไปเกยวของหรอมผลหรอมผลกระทบตอระบบการเมอง เศรษฐกจและสงคม ผลประโยชนของกลมตาง ๆ ในสงคม คนจ านวนมาก การเปลยนแปลงพฤตกรรมของคน ยอมมโอกาสทจะถกตอตานหรอไมปฏบตตาม จากผเสยผลประโยชน ในทางตรงกนขามกจะไดรบการสนบสนนจากผไดประโยชนจากนโยบาย นอกจากน ในแงของการก าหนดผรบผดชอบด าเนนการกมสวนท าใหการปฏบตประสบผลส าเรจหรอลมเหลวตางกน ประเดนเหลานยอมท าใหการปฏบตนโยบายแตกตางกนไปตามบรบทในแตละพนท ซงน าไปสความส าเรจและความลมเหลวของนโยบายตางกนไปดวย แนวคดดงกลาวสอดคลองกบ ขอเสนอของ Van Meter & Van Horn (1975 : อางถงใน นภาภรณ สวสดมงคล, 2538: 28) เสนอวา ความส าเรจหรอความลมเหลวของนโยบายนน บางสวนจะขนอยกบประเภทของนโยบาย กลาวคอ นโยบายทจะประสบความส าเรจมากทสดกคอ นโยบายทเรยกรองใหมการเปลยนแปลงสงตาง ๆ นอยทสดและมความเหนพองตองกนของวตถประสงคระดบสง โดยเขาไดสรปคณสมบตของหนวยงานทรบผดชอบนโยบายไปปฏบตไววา หมายถง จ านวนและความสามารถของบคลากร ความเขาใจและทศนคตของผปฏบตทมตอวตถประสงคของนโยบาย ระดบของการควบคมตามล าดบขนการบงคบบญชาภายในหนวยงานทรบผดชอบ ทรพยากรทางการเมองของหนวยงานทรบผดชอบ ระดบของการสอสาร และสมพนธภาพทงทเปนทางการและไมเปนทางการของหนวยงานทรบผดชอบในระดบตาง ๆ

กลมทสอง มงศกษาปจจยดานสภาพแวดลอมของนโยบาย (policy context) หมายถง ปจจยอน ๆ ทมใชตวนโยบายสาธารณะแตเกยวของหรอมความสมพนธอยางใดอยางหนงกบนโยบายสาธารณะ ไดแก

1) ปจจยทางเศรษฐกจ สงคม การเมองและเทคโนโลย

25

ปจจยทางการเมอง Mazmania & Sabatier (1989 อางถงใน สมบต ธ ารงธญวงศ, 2546: 406) ชใหเหนวา กระบวนการนโยบายสาธารณะ(Public Policy Process) เปนผลผลต (Outputs) ของระบบการเมอง โดยนยน ปจจยทางดานการเมองจงมผลโดยตรงตอนโยบายสาธารณะ ถาพจารณาความสมพนธในระดบโครงสรางทางการเมอง ซงหมายถงระบอบการปกครองทรฐหนง ๆ ใชอย กลาวคอ รฐบาลเผดจการจะใชวธบงคบผเกยวของกบนโยบายทงผน านโยบายไปปฏบตและประชาชนจงมแนวโนมทนโยบายจะบรรลเปาประสงคในระดบสง แตรฐบาลประชาธปไตยจะยดหลกการเสยงขางมาก ความส าเรจของนโยบายประการหนงจงขนอยกบวตถประสงคของนโยบายทสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนกลมตาง ๆ และการเจรจาตอรองกบกลมผลประโยชนตาง ๆ ทเกยวของกบนโยบาย เพอใหเกดการสนบสนนนโยบายในวงกวาง

ปจจยดานระบบเศรษฐกจ โดยแนวทางการอธบายทคลายคลงกน ในระบบเศรษฐกจทรฐตาง ๆไดน ามาใช จ าแนกเปน 2 แบบใหญ ๆ ไดแก แบบแรก ระบบเศรษฐกจแบบเสรนยม แบบทสอง ระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยม แบบแรกมหลกการส าคญ ทเปดโอกาสใหประชาชนเปนเจาของทนและท าการผลตสนคาและบรการไดอยางเสร ภายใตการควบคมของรฐบางประการเพอใหเกดความเปนธรรม สวนแบบทสอง มหลกการส าคญท รฐเปนเจาของทนและปจจยการผลต เปนการผลตแบบผกขาดแตผเดยวไมมคแขงทางธรกจ ประชาชนเปนปจจยการผลตตวหนง (แรงงาน) และขณะเดยวกนกเปนผบรโภคโดยการจดสรรจากรฐ การมองภาพในระดบโครงสรางน ระบบเศรษฐกจแบบสงคมนยมจะสามารถระดมทรพยากรในการด าเนนนโยบายตาง ๆ ของรฐไดโดยงาย เนองจากเปนเจาของปจจยการผลตตาง ๆ โดยเบดเสรจอยแลว แตประเดนส าคญอยทสภาพทางเศรษฐกจทเกดจากระบบทงสอง ซงหมายถงความสามารถของรฐทจะเบกจายงบประมาณสนบสนนนโยบายสาธารณะไดหรอไมเพยงใด นโยบายทไดรบงบประมาณสนบสนนอยางเพยงพอและเหมาะสมยอมมโอกาสประสบผลส าเรจในระดบสง โดยเฉพาะในนโยบายทตองใชงบประมาณ เปนปจจยส าคญ เชน นโยบายดานอาคารสงเคราะห นโยบายดานการจดสวสดการใหประชาชนตาง ๆ เปนตน ปจจยดานสงคม ในทนเนนทคานยมของสงคม ไดแก ความเสมอภาคของบคคลทงในดานเศรษฐกจ สงคมและการเมอง คานยมเกยวกบสทธเสรภาพของบคคล ความเชอ ศาสนา ขนบธรรมเนยมประเพณ เปนตน นโยบายใดกตามทมวตถประสงคไมสอดคลองกบคานยมของสงคมสวนรวมยอมมแนวโนมทประชาชนไมยอมรบและไมใหความรวมมอ โอกาสทนโยบายจะลมเหลวจงเปนไปไดสง นอกเสยจากรฐบาลจะใชวธการบงคบในรฐบาลเผดจการเทานน ปจจยดานเทคโนโลย การพฒนาเทคโนโลยในดานตาง ๆ อยางกวางขวางและมการสอสารถงกนทงโลกอยางรวดเรว ท าใหปจจยการผลตทเกยวของกบเทคโนโลยใหม ๆ มการเปลยนแปลง

26

ไปตลอดเวลา ในระยะเวลาสน ๆ เทคโนโลยทมอยอาจลาสมย และเปนอปสรรคแกตอการปฏบตนโยบายบางประเภท (Mazmania&Sabatier ,1989 อางถงใน จรส วสวรรณ, 2539: 19)

2) ความสามารถของหนวยปฏบต การน านโยบายไปปฏบตใหเกดผลอยางเปนรปธรรมของรฐนนโดยทวไปแลวเปนภารกจของหนวยงานภาครฐ Mazmania &Sabatier (1989 อางถงใน จรส วสวรรณ, 2539: 20) ใหความเหนวา นโยบายทประสบความส าเรจนนมกจะเปนนโยบายทมอบหมายใหแกหนวยงานทมอยแลวซงมกจะมความพรอมทงดานอตราก าลงและทรพยากร รวมทงการใหการสนบสนนนโยบายหรอไมกตองเปนหนวยงานทจดตงขนใหม โดยแรงผลกดนของกลมการเมองทมอ านาจในขณะนน

3) การตดตอสอสาร การจดสรรทรพยากร ปจจยทางจตวทยาของผน านโยบายไปปฏบตและปจจยโครงสรางของระบบราชการ Edwards III (1980 อางถงใน เรองวทย เกษสวรรณ, 2551: 219 - 220) ดงน การตดตอสอสาร (Communication) หมายถง การสอสารใหแกบคคลทเกยวของกบการน านโยบายไปปฏบตไดทราบถงกจกรรมตาง ๆ ทจะกระท า ทงนตองอาศยหลกการหรอแนวคดทฤษฏการสอสารทตองค านงถงองคประกอบ 3 ประการ ประการแรก การสอขาวสาร (Transmission) เปนกระบวนการสอขาวสารทเกยวกบตวนโยบายใหผปฏบตทราบและเขาใจ ประการทสอง ความชดเจนของขาวสาร (Clarity) หมายถง เนอหาของขอมลจะตองชดเจน สรางความเขาใจตรงกนระหวางผสงกบผรบขาวสาร รวมทงจะตองมความถกตองเฉพาะเจาะจง ทงนเพอปองกนการใชวจารณญาณ (Discretion) หรอการใชดลยพนจของผปฏบตเนองจากมความคลมเครอในขาวสาร ประการสดทาย ความสอดคลองตองกนของขาวสาร (Consistency) หมายถง เนอขาวสารขอมลทไมมความขดแยงกนเอง จนท าใหผปฏบตเกดความสบสน การจดสรรทรพยากร (Resource Allocation) ทรพยากรทมความส าคญตอการน านโยบายไปปฏบตนน ไดแก (1) ทรพยากรบคคล (Staff) ทมอยางเพยงพอทงในดาน ปรมาณและทกษะความช านาญ (2) ขาวสาร (Information) เกยวกบกจกรรมทจะตองกระท าและผลทเกดขนจากการน านโยบายไปปฏบต (3) อ านาจหนาท (Authority) ซงมอยหลายรปแบบแตกตางกนไป เชน การก าหนดระเบยบปฏบต การจดสรรงบประมาณ เปนตน (4) สงอ านวยความสะดวกตาง ๆ (Facilities) ไดแกเครองมอ เครองจกร วสดครภณฑ เปนตน ปจจยทางจตวทยาของผน านโยบายไปปฏบต (Dispositions) ความส าเรจและลมเหลวของการน านโยบายไปปฏบตนนนอกเหนอจากความร ทกษะ ความสามารถของผปฏบตแลว ยงขนอยกบความปรารถนาและทศนะคตของผปฏบตทมตอนโยบายอกดวย อาทเชน นโยบายทหนวยเหนอมอบหมายใหหนวยงานตองปฏบตนโยบายใหส าเรจภายในระยะเวลาอนจ ากด จะท าใหเกดความ

27

กดดนและสรางทศนคตทไมดและไมยอมรบนโยบายในระดบผปฏบตจนเปนอปสรรคตอการน านโยบายไปปฏบต Van Meter & Van Horn (1975) มความเหนสอดคลองกบ Mazmania & Sabatier (1980 อางถงใน จรส วสวรรณ, 2539: 28) ทมองวา นโยบายทผปฏบตจะน าไปด าเนนการไดดตองเปนนโยบายทผปฏบตเขาใจเหนดวยและมความรสกผกพนกบนโยบายนน Pressman & Wildavsky (1973 อางถงใน ชตมา ไชยอ าพร, 2544: 23) มองวา สาเหตของความลมเหลวในการน านโยบายไปปฏบตทส าคญประการหนงกคอ การขาดความเชอมโยงระหวาง ผก าหนดนโยบายและผน านโยบายไปปฏบต ในกรณทผก าหนดนโยบายมาจากสวนกลางในขณะทผน านโยบายไปปฏบตเปนบคคลอกกลมหนง ซงยอมมความแตกตางกนในดานความรบผดชอบ ความผกพนและความกระตอรอรนทจะท าใหนโยบายบรรลผลส าเรจ นอกจากนยงมประเดนทางจตวทยาทแยกยอยลงไปอกหลายประการ ในแงมมทางดานบรหารจดการไดใหความส าคญกบ สงจงใจของผปฏบต (Incentives for Implementation) (สมบต ธ ารงธญวงศ, 2546: 442 – 443) เพอสรางขวญและก าลงใจ ประเดนนจะเกยวของโดยตรงกบเรองการท างานและปจจยกระตนทจะท าใหผปฏบตมความมงมนทจะท างานใหส าเรจ McLaughlin (1975 อางถงใน สมบต ธ ารงธญวงศ, 2546: 443) ชใหเหนวา สงจงใจม 2 ประเภท คอ สงจงในในแงบวก (Positive Incentive) ไดแก การพจารณาความดความชอบ การเลอนต าแหนง การยกยองชมเชยใหปรากฏตอสาธารณะ เปนตน และสงจงใจในแงลบ (Negative Incentive) ไดแก การลงโทษทางวนย การงดรางวลประจ าป การโยกยายไปด ารงต าแหนงทมความส าคญนอยกวา เปนตน สงจงใจในแงลบนนไมท าใหเกดขวญและก าลงใจใหแกบคลากรผ ปฏบตทสงผลใหผปฏบตท างานอยางเตมความสามารถอยางเชนสงจงในในแงบวก แตปฏบตงานดวยความกลวถกลงโทษ ขาดความผกพนกบงานทท า ปจจยโครงสรางของระบบราชการ (Bureaucratic Structure) การน านโยบายไปปฏบตใหประสบผลส าเรจมความสมพนธอยางใกลชดกบโครงสรางการบรหารงานขององคการ ปจจยนประกอบดวย

1) มาตรฐานการปฏบตงาน (Standard Operating Procedures) ความส าเรจหรอลมเหลวขนอยกบระดบของสอดคลองของลกษณะของนโยบายกบมาตรฐานการปฏบตงานของหนวยงานทมอยเดม ถามความขดแยงกนโอกาสทนโยบายจะไมประสบผลส าเรจยอมเปนไปไดสง

2) การแบงสวนงาน (Organizational Fragmentation) Greenwood (1976 อางถงใน สมบต ธ ารงธญวงศ, 2546: 441 – 442) ใหความเหนวา ยงมจ านวนหนวยงานหรอองคการเขามาเกยวของกบการน านโยบายไปปฏบตมากเพยงใด กจะยงท าใหกระบวนการน านโยบายไปปฏบตเกดความยงยากซบซอนมากขนตามไปดวย ทงนเนองจากแตละหนวยงาน/องคการตางกมความคาดหวง ผลประโยชน วสยทศนและมมมองทแตกตางกนไป หากนโยบายไมมความชดเจนเฉพาะเจาะจง

28

ดวยแลว ยอมเปดโอกาสใหแตละหนวยงาน/องคการมการตความวตถประสงคและก าหนดแนวปฏบตนโยบายแตกตางกนไปดวย กรณดงกลาวมกจะสงผลใหเกดปญหาดานการสอสารและการประสานงาน อนอาจจะน าไปสความลมเหลวของการน านโยบายไปปฏบตได วรเดช จนทรศร (2551: 454 – 455) ไดศกษาวจยทบทวนผลงานและแนวคดของนกวชาการทมอทธพลตอการก าหนดแนวทางการศกษาการน านโยบายไปปฏบตอยางกวางขวางและน าเสนอปจจยส าคญทสงผลกระทบตอการน านโยบายไปปฏบตไว 12 ปจจย ดงน าเสนอในตารางท 2.2 ตารางท 2.2 ปจจยทสงผลกระทบตอการน านโยบายไปปฏบต

ปจจยหลก ปจจยรอง แนวโนมของความส าเรจ 1.ดานนโยบาย (ลกษณะของนโยบาย)

-ความแตกตางในประเภทของนโยบาย -ความสามารถในการแกไขปญหา -ความสามารถของนโยบายในการก าหนดโครงสรางการปฏบตงาน -ความชดเจนของวตถประสงคและเปาหมาย -นโยบายมทฤษฎทเหมาะสมรองรบ -สอดคลองกบความตองการของกลมเปาหมาย -สอดคลองกบนโยบายอนๆ ทเกยวของ -สอดคลองกบความเปนจรง -มการก าหนดตวชวดและมาตรฐานของการบรรลผลส าเรจไวชดเจน -การปฏบตตามนโยบายสามารถท าใหเกดการบรรลผลตามเปาหมาย (ศกยภาพของนโยบายในการน าไปปฏบต) -การน านโยบายมาทดลองใชในกลมเปาหมายบางสวน

-นโยบายเกา/เคยด าเนนการมากอน -ระบแนวทางแกไขปญหาชดเจน -นโยบายชวยก าหนดโครงสรางการ ปฏบตงานไดงาย -วตถประสงคและเปาหมายชดเจน -มทฤษฎทเหมาะสมรองรบ -สอดคลองกบความตองการของกลมเปาหมาย -สอดคลองกบนโยบายอนๆ ทเกยวของ -สอดคลองกบความเปนจรง -ตวชวดและมาตรฐานมความชดเจน -นโยบายชวยใหเกดประสทธผลในการด าเนนงาน -มการน านโยบายมาทดลองใชในกลมเปาหมายบางสวน

29

ตารางท 2.2 (ตอ)

ปจจยหลก ปจจยรอง แนวโนมของความส าเรจ 2.ดานทรพยากร 3.กลมเปาหมาย/ประชาชนผรบบรการ 4.หนวยงาน/องคการ ทน านโยบายไปปฏบต

-ความเพยงพอของทางการเงน -ความพรอมดานวสดอปกรณ เครองมอ เครองใชและสถานท -การจดสรรงบประมาณ -การกระจายทรพยากรไปยงหนวยงานตางๆ -ทศนคตทมตอนโยบาย -การสนบสนนจากประชาชน -ความเขาใจในประโยชนทจะไดรบและผลเสยทอาจจะเกดขน

-ลกษณะโครงสรางขององคการ -ความสามารถในการยนหยด/ความคงทนของ องคการ -ความซบซอนของปฏสมพนธและเครอขาย ภายในขององคการ -ความยดหยนของการปฏบตงาน -กฎระเบยบในการด าเนนงานขององคการ -จ านวนบคลากร -ลกษณะและความเปนทางการของ กระบวนการตดตอสอสารภายในองคการ -สมรรถนะในการน านโยบายไปปฏบต ในอดต -หนวยงาน/องคการมการสอสารเปนแบบเปด -ลกษณะการเรยนรขององคการ -การก าหนดมาตรฐานของการปฏบตงาน

-การเงนมจ านวนพอเหมาะ -มความพรอมดานวสดอปกรณ เครองมอเครองใชและสถานท -จดสรรงบประมาณเหมาะสม -การกระจายทรพยากรมประสทธภาพ -กลมเปาหมายมทศนคตทดตอ นโยบาย -ประชาชนใหการสนบสนน -ประชาชนเขาใจในประโยชนทจะ ไดรบและผลเสยทตามมา -โครงสรางไมซบซอน -สามารถปรบตวเขากบความ เปลยนแปลงไดด -ปฏสมพนธไมซบซอน -มความยดหยนในการด าเนนงาน -มกฎระเบยบทเหมาะสม -จ านวนบคลากรมนอย -กระบวนการตดตอสอสารเปนระบบ และไมเปนทางการ -มประสบการณในความส าเรจของการ น านโยบายไปปฏบต -มระบบการสอสารเปนแบบเปด -เปนองคการแหงการเรยนร -มมาตรฐานในการปฏบตงานชดเจน

30

ตารางท 2.2 (ตอ)

ปจจยหลก ปจจยรอง แนวโนมของความส าเรจ 5.ผบรหารและ ผก าหนดนโยบาย 6.การก าหนดภารกจและ การมอบหมายงาน (การสอสารและกจกรรม สงเสรมการ น านโยบายไปปฏบต) 7.การประชาสมพนธ

-ภาวะผน าของผบรหาร -ทกษะในดานการบรหารงาน -อ านาจหนาทของผบรหาร -ความซบซอนของกระบวนการตดสนใจ -การสนบสนนของผบรหาร -การเขาไปมสวนรวมของผบรหาร -ระดบความเขาใจในสภาพความเปนจรงในการใหบรการของผบรหารหรอผก าหนดนโยบาย -การสรางแรงจงใจใหผปฏบตงาน -การสรางใหเกดความผพนตอสมาชกในองคการดวยกน -ความสามารถในการแกไขปญหาความลาชาทเกดขน -ขนตอนการปฏบตงานมความชดเจน -ความสอดคลองของโครงการทมตอเปาหมาย และวตถประสงค ของนโยบายหลก -วธการปฏบตงานสามารถเขาใจงาย -การก าหนดระเบยบการปฏบตงาน -การก าหนดบทลงโทษและการใหรางวล -การจดสรรอ านาจหนาท -รปแบบของสอทใชและการตดตอสอสาร -ผลกระทบจากการประชาสมพนธทมตอ การปฏบตงานและกลมเปาหมาย

-มความเปนผน า -มทกษะ/ความสามารถในการบรหาร -รจกใชอ านาจ -กระบวนการตดสนใจไมซบซอน -ผบรหารใหการสนบสนนนโยบาย -ผบรหารมสวนรวมกบนโยบาย -ผก าหนดนโยบายเขาใจสภาพการ ปฏบตงานอยางแทจรง -มความสามารถในการสรางแรงจงใจ -สามารถสรางใหเกดความผพนตอ สมาชกดวยกน -สามารถแกไขปญหาความลาชาได อยางรวดเรว ขนตอนการปฏบตงานมความชดเจน -สอดคลองกบเปาหมายและ วตถประสงคของนโยบายหลก -แนวทางปฏบตงานชดเจน เขาใจงาย -มกฎระเบยบในการปฏบตงานพอด และมความยดหยน -มการก าหนดโทษและการใหรางวล อยางเปนระบบ -มการจดสรรอ านาจหนาทของ ผปฏบตงานอยางชดเจน -รปแบบของสอมความครอบคลม ทนสมยและเขาถงประชาชน -สงเสรมการด าเนนงานใหม ประสทธภาพมากยงขน

31

ตารางท 2.2 (ตอ)

ปจจยหลก ปจจยรอง แนวโนมของความส าเรจ 8.บคลากรผปฏบตงาน 9.การประสานงานและความรวมมอ

-การคดสรรเจาหนาทผปฏบตงาน -บคลกภาพของผปฏบต -ทศนคตทมตอนโยบาย -ทกษะการด าเนนงาน ความรความสามารถ -ระดบการยอมรบในเปาหมายและวตถประสงคของนโยบาย -ความเตมใจในการปฏบตงาน -ทศทางในการตอบสนองนโยบายของผปฏบต -ความสามารถในการท างานเปนทม -ความจงรกภกดตอองคการ -ขอบเขตของการเปลยนแปลงทเกดขนตอผปฏบตงาน -ความสามารถในการปรบตวตอการเปลยนแปลงทเกดขนจากนโยบาย ความสามารถในการเจรจาตอรอง -ความสามารถในการเรยนรจากประสบการณ -บคลากรไดรบการฝกอบรม

-ความสามารถในการประสานงานระหวางฝาย ตางๆ หรอ องคการทรบผดชอบในการ น านโยบายไปปฏบต -ความเทยงตรง สม าเสมอของการสอสาร ระหวางองคการ -จ านวนหนวยงานทเขามาเกยวของ -ระดบของความรวมมอระหวางหนวยงานท เกยวของ

-มการคดสรรเจาหนาทใหเหมาะสม -ผปฏบตมบคลกภาพด -มทศนคจทดตอนโยบาย -มทกษะ ความรและความสามารถ -ยอมรบในเปาหมายและวตถประสงคของนโยบาย -มความเตมใจและพอใจในงานทท า -การตอบสนองเปนไปในทศทางเดยวกนกบนโยบาย -ท างานเปนทม -จงรกภกดตอองคการ -การเปลยนแปลงมนอย -ผปฏบตสามารถปรบตวตอการเปลยนแปลงไดด มความสามารถในการตอรอง -มประสบการณและเรยนรไดเรว -บคลากรไดรบการฝกอบรม -การประสานงานมประสทธภาพและรวดเรว -การสอสารระหวางองคการมความสม าเสมอ -จ านวนหนวยงานทเกยวของมนอย -ความรวมมอระหวางหนวยงานมรประสทธภาพ

32

ตารางท 2.2 (ตอ)

ปจจยหลก ปจจยรอง แนวโนมของความส าเรจ 10.การวางแผนและการควบคม 11.มาตรการในการ ตรวจตราและ ประเมนผล 12.สภาพแวดลอม

-ประสทธภาพในการด าเนนการควบคม -วธการควบคม ดแลและประเมนผลการ ปฏบตงาน -มาตรการในการกระตนสงเสรม -ผลกระทบตอบคลากรผปฏบตงานทเกดจากการ น ามาตรการ ควบคมมาใช -การประเมนผลสะทอนกลบทอยใน กระบวนการวางแผนและการออกแบบ แผนงาน/โครงการ -การประเมนผลโครงการหรอนโยบายทก าลง ด าเนนการ -ผลกระทบตอบคลากรผปฏบตงาน -ผลกระทบจากสภาพทางเศรษฐกจ สงคม การเมองและเทคโนโลย -ผลกระทบจากการตอตานและคดคานนโยบายจากฝายตางๆ -ผลกระทบตอศลธรรมของสงคม -การสนบสนนทางการเมองและกฎหมาย -การสนบสนนจากหนวยงานทกสวนของรฐ -การเขาไปมสวนรวมของบคคลภายนอก -ความสนใจของสอมวลชนตอปญหาทเกดขน -ทศทางของความสมพนธระหวางภาพแวดลอม ของนโยบายและการน าไปปฏบต

-การควบคมมประสทธภาพ มมาตรฐานในการควบคมและประเมนผลการปฏบตงาน -มการกระตนสงเสรม -มการประเมนผลสะทอนกลบ -มการประเมนผลระหวางการด าเนนการ -การประเมนผงไมสงผลกระทบตอบคลากรผปฏบตงาน -สภาพเศรษฐกจ สงคม การเมอง และเทคโนโลยเปลยนแปลงนอย -ไมมการตอตานหรอคดคาน -ไมสงผลกระทบตอศลธรรม -ไดรบการสนบสนนทางการเมองและกฎหมาย -ไดรบการสนบสนนจากสวนกลางและสวนทองถน -บคคลภายนอกเขาไปมสวนรวมไดพอสมควร -สอมวลชนใหความส าคญกบปญหา -สภาพแวดลอมของนโยบายและ การน านโยบายไปปฏบต สอดคลองกน

แหลงทมา: วรเดช จนทรศร, 2551: 402-416.

33

นอกจากปจจยตางๆ เหลานแลว ยงตองพจารณาเงอนไขทางดานเวลา (Times) สถานการณทแวดลอม (Contexs) และสถานการณทางเทคโนโลย (Technological Circumstances) เนองจาก การน านโยบายไปปฏบตในเวลา สถานท หรอในสถานการณทไมเหมาะสมอาจสงผลใหนโยบายลมเหลวตงแตเรมตน สถานการณทแวดลอม เวลาและสถานท ผลผลต ผลลพธและผลลพธบนปลาย ผลกระทบตอนโยบายอน การสงผลของนโยบาย ตอการพฒนาประเทศ

ภาพท 2.3: ทฤษฎเชงบรณาการของการน านโยบายไปปฏบตของ วรเดช จนทรศร แหลงทมา: วรเดช จนทรศร, 2551: 104-109,447.

สภาพแวดลอม

ทรพยากร

นโยบาย หนวยงาน/องคการ

ทน านโยบายไปปฏบต

การวางแผนและ การควบคม

การก าหนดภารกจและการมอบหมายงาน

การประสานงานและความรวมมอ

ผบรหารและผก าหนดนโยบายและ การบรหารงาน

มาตรการในการตรวจตราและประเมนผล

กลมเปาหมายประชาชนผรบบรการ

การ ประชาสมพนธ

บคลากรผปฏบตงาน

ความลมเหลวของการน านโยบายไปปฏบต

ความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบต

34

2.2.5 ตวแบบทใชศกษาการน านโยบายไปปฏบต (Policy Implementation Models) ตวแบบ (Model) เปนแนวคดเชงระบบทจ าลองเหตการณหรอตวแปรตาง ๆ โดยจ าแนก

องคประกอบ แสดงความสมพนธและตงสมมตฐานระหวางองคประกอบตาง ๆ เหลานน (Quade, 1978 อางถงใน เรองวทย เกษสวรรณ, 2551: 217) โดยแนวคดนนกวชาการไดพฒนาตวแบบการน านโยบายไปปฏบตขน ตวแบบทแตละกลม/แตละทานพฒนาขนนนมความแตกตางกนไป ทงนเนองจากความแตกตางกนในฐานคตและวธการศกษา ขอหยบยกตวแบบการน านโยบายไปปฏบต ของนกวชาการส าคญบางทาน ดงตอไปน

Van Meter & Van Horn เสนอ “ตวแบบสหองคการในการน านโยบายไปปฏบต” (Intergovernmental Policy Implementation Model) (1976 อางถงใน สมบต ธ ารงธญวงศ, 2546: 446 - 452) โดยใหความสนใจตอความสมพนธระหวางองคการของรฐทมผลตอการน านโยบายไปปฏบต ตวแบบนมงอธบายกระบวนการน านโยบายไปปฏบต (The Policy Implementation Process) โดยมองจากบนลงลาง ภายใตกรอบขององคกรใดองคกรหนงหรอภายใตกรอบของความสมพนธระหวางหลายๆองคการ ซงไดรบการพสจนในเชงประจกษแลว (วรเดช จนทรศร, 2551: 122) ประกอบดวยปจจย ทงสน 6 ปจจย ดงภาพท 2.4 นโยบาย ภาพท 2.4 ตวแบบสหองคการในการน านโยบายไปปฏบต ของ Van Meter & Van Horn แหลงทมา: วรเดช จนทรศร, 2551: 122.

ทรพยากรของ นโยบาย

ลกษณะขององคการท น านโยบายไปปฏบต

การสอสารระหวางองคการและกจกรรมสนบสนนในการน านโยบายไปปฏบต

เงอนไขทางเศรษฐกจ สงคมและการเมอง

มาตรฐานและวตถประสงค

ความรวมมอหรอการตอบสนองของผน า นโยบายไปปฏบต

ผลของการน า นโยบายไปปฏบต

35

มาตรฐานและวตถประสงคของนโยบาย หมายถง คณลกษณะของนโยบายในสวนของวตถประสงค และมาตรฐานของวตถประสงคทมความชดเจน เปนรปธรรมเพยงใด เพอใหสามารถน าไปปฏบตและประเมนผลการปฏบตงานไดอยางถกตอง ทรพยากรของนโยบาย หมายถง ความเพยงพอของทรพยากรในการด าเนนการทง ซงหมายรวมถง งบประมาณและปจจยสนบสนนและปจจยกระตนอน ๆ เชน การใหการสนบสนนจากหนวยงานภาครฐ การใชสงจงใจเชงบวกแกบคลากรผปฏบต (การยกยองชมเชย เลอนขน เลอนต าแหนง) และสงจงใจเชงลบ (การโยกยายต าแหนง การลงโทษทางวนยเมอไมปฏบตนโยบาย) การสอสารระหวางองคการและกจกรรมสนบสนนในการน านโยบายไปปฏบต หมายถง ความสมพนธระหวางหนวยงาน ระหวางสวนกลางกบสวนภมภาคหรอสวนทองถน ทงทเปนทางการและไมเปนทางการ และคณภาพของการสอสาร เงอนไขทางเศรษฐกจ สงคมและการเมอง หมายถง สภาพแวดลอมของการน านโยบายไปปฏบตในดาน เศรษฐกจ เชน ระบบเศรษฐกจทประเทศยดถอและเสถยรภาพทางเศรษฐกจของประเทศ ดานสงคม เชน ลกษณะความเชอในสงคม และดานการเมอง เชน ระบอบการเมองของรฐ ความมนคงของรฐบาล การมสวนรวมของประชาชนกลมตาง ๆ เปนตน

ความรวมมอหรอการตอบสนองของผน านโยบายไปปฏบต หมายถง องคประกอบดานตวบคคลผน านโยบายไปปฏบต ซงประกอบดวย การรบรและความเขาใจของผปฏบตทมตอนโยบาย ทศทางในการตอบสนองตอนโยบายและระดบการยอมรบในตวนโยบายของผปฏบต Mazmanian&Sabatier (1980 อางถงใน กลา ทองขาว, 2548:53–63) เสนอกรอบแนวคด ทเรยกวา “A Conceptual of the Implementation Process” เปนการวเคราะหจากบนลงลาง (Top -Down) ในทศนะของนกวชาการทงสอง ปจจยส าคญทสงผลตอความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบตนน มอย 3 ชด ในแตละชดประกอบดวยปจจยยอย ๆ ทเปนตวบงชความสามารถในการบรรลผลของปจจยหลก และก าหนดเปนตวแปรอสระ ดงน

ชดแรก ไดแก “ความสามารถในการแกไขปญหาของนโยบาย” (Tractability of The Problem) พจารณาวา ขอความหรอสาระของนโยบาย (Policy Statement) สามารถน าไปใชแกไขปญหาไดมากนอยเพยงใด จากปจจยยอย 4 ปจจย คอ ปจจยแรก การมทฤษฎทางวชาการทถกตองเปนแนวทางแกไขปญหาและมเทคโนโลยรองรบ (ใชหลกวชาการ/เทคโนโลย ในการแกไขปญหาไดอยางเหมาะสมเพยงใด) ปจจยทสอง ระดบความหลายหลากในพฤตกรรมของกลมเปาหมาย ประการทสาม อตราสวนรอยละของกลมเปาหมายจากจ านวนประชากร(จ านวนของกลมเปาหมาย) ปจจยทส ขอบเขตของพฤตกรรมของกลมเปาหมายทตองเปลยนแปลง (ตองการใหเปลยนแปลงมากหรอนอย)

36

ชดทสอง “ความสามารถของนโยบายในการก าหนดโครงสรางการน านโยบายไปปฏบต” (Ability of Statute to Structure Implementation) (วรเดช จนทรศร, 2551: 150 – 165) ขนอยกบปจจยยอย 7 ปจจย ปจจยแรก นโยบายอยภายใตทฤษฎทมเหตผล เพอสนบสนนใหการน านโยบายไปปฏบตสามารถการบรรลเปาหมายทก าหนดไวได ปจจยทสอง วตถประสงคนโยบายมความชดเจน ปจจยทสาม ทรพยากรดานการเงนมเพยงพอ ปจจยทส ความเปนปกแผนของสถาบนและล าดบชนตางๆ ภายในและระหวางหนวยงานทน านโยบายไปปฏบต ปจจยทหา กฎเกณฑทใชในการตดสนใจของหนวยปฏบตเออตอการบรรลวตถประสงค ปจจยทหก การมอบหมายงานใหบคคล/หนวยงานสอดคลองกบวตถประสงคนโยบาย ปจจยสดทาย การเขามามสวนรวมจากบคคลภายนอก ชดทสาม “ปจจยทไมใชเงอนไขของนโยบายทมผลตอการน านโยบายไปปฏบต” (Non- Statutory Variables Affecting Implementation) ประกอบดวยปจจยยอย 6 ปจจย คอ ปจจยแรก ความแปรปรวนของการตดสนใจทางดานเศรษฐกจ สงคมและเทคโนโลยของรฐบาลในแตละชวง เวลาทสงผลตอวตถประสงคของนโยบาย ปจจยทสอง ระดบความตอเนองของความสนใจทสอมวลชนมตอปญหา ปจจยทสาม ความแปรปรวนในดานการสนบสนนของประชาชนทมตอนโยบาย ปจจยทส การเปลยนแปลงดานทรพยากรและทศนคตของประชาชนทมตอวตถประสงคและผลผลตของนโยบายทไดจากหนวยงานทเปนผปฏบต ปจจยทหา การน านโยบายไปปฏบตไดรบการสนบสนนอยางตอเนองจากผน าหรอกลมผมอ านาจ ปจจยทหก ทกษะผน าและการยอมรบในนโยบายของผน านโยบายไปปฏบต

สวนตวแปรตาม (Dependent Variables) ของตวแบบน คอ ขนตอนของกระบวนการน านโยบายไปปฏบต ทงสน 5 ขนตอน ไดแก ขนตอนแรก ผลผลตของนโยบาย (Policy Outputs) ขนตอนทสอง กลมเปาหมายยอมรบการปฏบตตามนโยบาย ขนตอนทสาม ผลกระทบอยางแทจรงตอหนวยปฏบต ขนตอนทส ผลกระทบทสามารถรบรได ขนตอนทหา การทบทวนหรอปรบปรงนโยบาย

37

ภาพท 2.5 ตวแบบทางทฤษฎการน านโยบายไปปฏบตของ Mazmanian & Sabatier แหลงทมา: วรเดช จนทรศร, 2551: 149.

ความสามารถในการแกไขปญหาของนโยบาย

1.การมทฤษฎทางวชาการทถกตองเปนแนวทางและมเทคโนโลยรองรบ 2.ความหลายหลากในพฤตกรรมของกลมเปาหมาย 3.อตราสวนรอยละของกลมเปาหมายจากจ านวนประชากร 4.ขอบเขตของพฤตกรรมของกลมเปาหมายทตองเปลยนแปลง

ความสามารถของนโยบายในการก าหนด โครงสรางการน านโยบายไปปฏบต

ตวแปรทไมใชเงอนไขของนโยบาย ทมผลตอการน านโยบายไปปฏบต

1.นโยบายอยภายใตทฤษฎทมเหตผล 2.วตถประสงคของนโยบายมความชดเจน 3.ทรพยากรดานการเงนมเพยงพอ 4.ความเปนปกแผนของสถาบนและระหวาง หนวยงานทน านโยบายไปปฏบต 5.กฎทใชในการตดสนใจของหนวยงาน ปฏบต 6.การคดสรรเจาหนาทผปฏบตงาน 7.การเขาไปมสวนรวมของบคคลภายนอก อยางเปนทางการ

1.ความแปรปรวนดานเศรษฐกจสงคมและ เทคโนโลยทสงผลกระทบตอนโยบาย 2.ความสนใจของสอมวลชนตอปญหา 3.การสนบสนนจากประชาชน 4.ทรพยากรและทศนคตของกลมประชาชน ทเกยวของ 5.การสนบสนนจากผน าหรอผปกครอง ประเทศ 6.ทกษะของผน าและการยอมรบในนโยบายของผปฏบต

ขนตอนของกระบวนการน านโยบายไปปฏบต

ผลกระทบ ผลกระทบทรบร การทบทวน ผลผลตของ การยอม เกดขนจรงตอ ไดจากการ ประเดนส าคญ นโยบาย ปฏบตตาม หนวยงาน ประเมนนโยบาย ของนโยบาย

38

วรเดช จนทรศร สรางตวแบบการน านโยบายไปปฏบต จ านวน 6 ตวแบบ แตละตวแบบจะมฐานคตหรอสมมตฐาน (Assumptions) หรอประเดนความสนใจในการศกษาแตกตางกน โดยทตวแบบทงหมด มตวแปรตาม คอ ผลทไดจากการน านโยบายไปปฏบต ตวแปรอสระ คอ ปจจยสนบสนนและสงผลใหเกดผลของการน านโยบายไปปฏบต ดภาพท 2.6 ตวแปรอสระ(IV) ตวแปรตาม (DV) ภาพท 2.6 ตวแบบทางทฤษฎการน านโยบายไปปฏบตของ Mazmanian & Sabatier: กรอบการ วเคราะห แหลงทมา: วรเดช จนทรศร, 2551: 149.

ตวแบบทง 6 ตวแบบ ของ วรเดช จนทรศร ดงน 1) ตวแบบทยดหลกเหตผล (Rational Model) 2) ตวแบบทางดานการจดการ (Management Model) 3) ตวแบบทางดานการพฒนาองคการ (Organization Development Model) 4) ตวแบบทางดานกระบวนการของระบบราชการ (Bureaucratic Process Model) 5) ตวแบบทางการเมอง (Political Model) 6) ตวแบบเชงบรณาการ (Integrative Model)

ตวแบบทยดหลกเหตผล (Rational Model) มฐานคต (Assumptions) วา “นโยบายทประสบความส าเรจจะตองมการก าหนดวตถประสงคและภารกจทชดเจนมการมอบหมายงานและก าหนดมาตรฐานการท างานใหหนวยงานยอยตาง ๆ ขององคการ มระบบวดผลการปฏบตงานและระบบการใหคณใหโทษ”

ปจจยสนบสนนและสงผลใหเกดผลของการน านโยบายไปปฏบต

(แตกตางกนตามประเดนทสนใจศกษา)

ผลของการน านโยบายไปปฏบต

39

ภาพท 2.7 ตวแบบทยดหลกเหตผล (Rational Model) ของ วรเดช จนทรศร แหลงทมา: วรเดช จนทรศร, 2551: 131.

ตวแบบดานการจดการ (Management Model) มฐานคต (Assumptions) วา“นโยบายท

ประสบความส าเรจขนอยกบสมรรถนะขององคการทรบผดชอบ ในการน านโยบายไปปฏบต สมรรถนะขององคการดงกลาวประกอบดวย โครงสรางขององคการทเหมาะสม บคลากร ทมความรความสามารถทงดานการบรหารและดานเทคนคอยางเพยงพอ ความพรอมทงวสดอปกรณ สถานท เครองมอเครองใชและงบประมาณ”

วตถประสงค ของนโยบาย

การวางแผนและ การควบคม

การก าหนดภารกจ และการมอบหมายการงาน

มาตรฐานใน การปฏบตงาน

มาตรการในการ ใหคณใหโทษ

ระบบการวดผล

ผลของการน า นโยบายไปปฏบต

40

ภาพท 2.8 ตวแบบดานการจดการ (Management Model) ของ วรเดช จนทรศร แหลงทมา: วรเดช จนทรศร, 2551: 134.

ตวแบบดานการพฒนาองคการ (Organization Development Model) ตวแบบนมฐานคต (assumptions) วา “การมสวนรวม (participation) จะท าใหเกดการท างานทมประสทธภาพ การน านโยบายมาปฏบตใหประสบความส าเรจจงนาจะเปนเรองของการจงใจการ การใชภาวะผน าทเหมาะสม การสรางความผพนของสมาชกในองคการ การมสวนรวมเพอบงเกดการยอมรบ การสรางทมงานมากกวามงใชการควบคมหรอใชอ านาจทางรปนยของผบงคบบญชา” ภาพท 2.9 ตวแบบดานการพฒนาองคการ (Organization Development Model) ของ วรเดช จนทรศร

แหลงทมา: วรเดช จนทรศร, 2551: 136.

สมรรถนะของ องคการ

วสดอปกรณและ เครองมอเครองใช

สถานท

งบประมาณ

บคลากร

โครงสราง

ผลของการน า นโยบายไปปฏบต

ความผพนและการยอมรบ

การมสวนรวม

การท างานเปนทม

การจงใจ

ภาวะผน า

ผลของการน า นโยบายไปปฏบต

41

ตวแบบทางกระบวนการของระบบราชการ(Bureaucratic Processes Model) มฐานคต (assumptions) วา “อ านาจขององคการไมไดอยทต าแหนงทางรปนย (Formal Positions) แตมอยกระจายในองคการ หมายความวา สมาชกขององคการทกคนมอ านาจในการใชวจารณญาณโดยเฉพาะอยางยง ขาราชการระดบปฏบตการซงมหนาทใหบรการประชาชน (Street-Level) โดยทผบงคบบญชาไมอาจควบคมได โดยนยน ผลของการน านโยบายไปปฏบตจงขนอยกบ ระดบความเขาใจสภาพความเปนจรงในของการปฏบตเกดขนในลกษณะใดมากกวา”

ภาพท 2.10 ตวแบบทางกระบวนการของระบบราชการ(Bureaucratic Processes Model) ของ วรเดช จนทรศร แหลงทมา: วรเดช จนทรศร, 2551: 138

ตวแบบทางการเมอง (Political Model) มฐานคต (Assumptions) วา “ความส าเรจของ

การน านโยบายไปปฏบตเกดจากความสามารถของผเลน (Players) หรอบคคลทเปนตวแทนองคการ กลม หรอสถาบนและความสมพนธกบปจจยภายนอกองคการ ในการสรางเงอนไขและเจรจาตอรองเพอรกษาผลประโยชนของตน ดงนน ความส าเรจในการน านโยบายไปปฏบตสวนหนงจงขนอยกบความสามารถในการเจรจา สถานะของอ านาจ และทรพยากรทมอยของหนวยงานในฐานะทจะใชเปนเครองมอตอรองของบคคลทเปนตวแทนขององคการ (Players) จ านวนหนวยงานทจะเขาไปเกยวของ การสนบสนนจากนกการเมอง สอมวลชน กลมอทธพลและกลมผลประโยชน บคคลส าคญตางๆ รวมถงสภาพความแตกตางทางดานบคลกภาพ ความรความสามารถ ความช านาญในการตอรองของผเลนแตละคนเปนส าคญ”

ระดบของการยอมปรบนโยบายเขาเปนสวนหนงของหนาทประจ าวนของผ

ปฏบต

ผลของการน า นโยบายไปปฏบต

ระดบความเขาใจสภาพ ความเปนจรงในการ

ใหบรการของผก าหนดนโยบาย

42

ภาพท 2.11 ตวแบบทางการเมอง (Political Model) ของ วรเดช จนทรศร

แหลงทมา: วรเดช จนทรศร, 2551: 140.

ตวแบบเชงบรณาการ (Integrative Model) เปนตวแบบทรวบรวมแนวคดของ 5 ตวแบบขางตน ตวแบบนมความสมบรณทสดเนองจากครอบคลมปจจยตางๆ และมมมองทหลากหลาย โดยมงแสวงหาผลกระทบของปจจยหรอตวแปรตางๆ (ตวแปรอสระ) ทมตอการน านโยบายไปปฏบตทประสบผลส าเรจ (ตวแปรตาม) ตวแปรอสระ ม 4 ตว คอ สมรรถนะขององคการ, ประสทธภาพในการวางแผนและการควบคม,ภาวะผน าและความรวมมอ,การเมองและการการบรหารสภาพแวดลอมภายนอก ตวแปรตาม พจารณาออกเปน 3 มต ไดแก มตทหนง เปนการวดความส าเรจและความลมเหลวของนโยบายจากผลผลต (Outputs) ผลลพธ (Outcomes)และผลลพธสดทายทเกดขน (Ultimate Outcomes) มตทสอง เปนการวดผลกระทบของนโยบาย และมตทสาม เปนการวดวาผลของนโยบายนนสามารถสงประโยชนตอประเทศชาตโดยรวมหรอไม

ตวแปรอสระทง 4 ตว ดงกลาว ประกอบดวยตวแปรยอยๆหรอเงอนไขของตวแปร ทคลายคลงกบตวแบบเดมทน ามาบรณาการ ไดแก

การสนบสนนจาก สอมวลชน, นกการเมอง, กลมอทธพล,บคคลส าคญ,

กลมผลประโยชน, หวหนาหนวยงานอนๆ

จ านวนหนวยงานทเกยวของในการน านโยบายไปปฏบต

สถานะ อ านาจ และทรพยากรของหนวยงาน

ความสามารถในการตอรอง ความร

บคลกภาพ

ผลของการน า นโยบายไปปฏบต

43

1) ตวแปรดานสมรรถนะขององคการทน านโยบายไปปฏบต ประกอบดวย โครงสรางองคการ งบประมาณ บคลากร วสดอปกรณและสถานท

2) ตวแปรดานประสทธภาพในการวางแผนและการควบคม ประกอบดวย ความชดเจนและความเปนไปไดของวตถประสงคและเปาหมายของนโยบาย การก าหนดภารกจและการมอบหมายงาน การก าหนดมาตรฐานในการท างาน ระบบการตดตามควบคมและประเมนผลนโยบาย และความเปนธรรมของมาตรการในการใหคณใหโทษ

3) ตวแปรดานภาวะผน าและความรวมมอ หมายถง การทผบรหารมและใชภาวะผน าทเหมาะสม รจกใชวธจงใจเชงบวกแกผปฏบตงาน ความสามารถสรางใหสมาชกในองคการมสวนรวมในการปฏบตงานเพอสรางใหเกดความผพนและการยอมรบจากสมาชกคนอนๆ รจกการสรางทมงานทมประสทธภาพ

4) ตวแปรดานการเมองและการบรหารสภาพแวดลอมภายนอก ปจจยนมความส าคญอยางยงในการสรางใหเกดความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบต ตวแปรนประกอบดวย ระดบความสนบสนนหรอตอตานจากฝายตาง ๆ จ านวนหนวยงานทเกยวของและระดบความพงพาทตองมระหวางหนวยงาน ความสามารถในการเจรจาตอรองตอสภาพแวดลอมภายนอก และเงอนไขของการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สงคมและการเมอง

ภาพท 2.12 ตวแบบเชงบรณาการ (Integrative Model) ของ วรเดช จนทรศร แหลงทมา: วรเดช จนทรศร, 2551: 144.

มตท 1

ความส าเรจของการน านโยบาย ไปปฏบต

สมรรถนะขององคกร

ภาวะผน าและความรวมมอ

ประสทธภาพในการวางแผนและการการควบคม

การเมองและการบรหารสภาพแวดลอมภายนอก

มตท 2

มตท 3

44

2.2.6 การวดความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบต การวดความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบต คอ การท าใหเปาหมายและวตถประสงค

บรรลผลตามทนโยบายก าหนดไว (กลา ทองขาว, 2548: 174) จงเปนการวดระดบความสามารถของผปฏบต (Level of Performance) หรอการวดประสทธผลและขาดประสทธผล (Effective-Ineffective) ของการน านโยบายไปปฏบต (วรเดช จนทรศร, 2551: 104) โดยมวตถประสงคและเปาหมายของนโยบายเปนมาตรฐานการวด อยางไรกตามนกวชาการหลายทานมทรรศนะแตกตางออกไป อาทเชน Pressman & Wildavsky (1973 อางถงใน กลา ทองขาว, 2548: 178-179) ใหทศนะวา การวดความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบตพจารณาจากองคประกอบ 4 ประการ คอ

1) การไดรบประโยชนของกลมเปาหมายเมอเทยบกบทก าหนดไว 2) ระยะเวลาทใชด าเนนการ เปนไปตามทก าหนดไวหรอไม 3) เงนหรอทรพยากรทใชเมอเทยบกบระยะเวลาทก าหนดไว 4) จ านวนกจกรรมทด าเนนการเมอเทยบกบเปาหมายนโยบาย

Bardach (1977 อางถงใน วรเดช จนทรศร, 2551: 104) ใหทศนะวา การวดความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบตสามารถมองไดเปน 3 มต คอ

1) ความสามารถในการบรรลวตถประสงคทก าหนดไว 2) การน านโยบายไปปฏบตเกดความลาชา 3) ใชงบประมาณเกนทก าหนด

Cheema & Rondinell (1980 อางถงใน กลา ทองขาว, 2548: 179) ใหทศนะวา การวดความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบตพจารณาจาก 2 องคประกอบ คอ

1) ระดบการบรรลวตถประสงคทตงไว (Outcomes) หมายถงการเปรยบเทยบวตถประสงคของนโยบายกบผลลพธทเกดขนจากการน านโยบายไปปฏบต

2) ระดบผลกระทบ (Impacts) หมายถง ผลของการน านโยบายไปปฏบตทตกไปสประชาชนกลมเปาหมาย เชน ผลของนโยบายการสรางงานในชนบท (Outcome) คอ มอางเกบน า ถนน สะพาน และเกษตรกรมรายไดเพมขนหลงฤดเกบเกยว สวนผลกระทบ (Impacts) กคอบตรของเกษตรกรไดรบประทานอาหารดขน เกดการออม เพมทนการผลตสามารถน าไปลงทนในอาชพรองหลงฤดเกบเกยว

วรเดช จนทรศร (2551: 105 – 109) ใหทศนะวา ความส าเรจและความลมเหลวของการน านโยบายไปปฏบตสามารถวดไดจากผลรวมของมตตางๆ 3 มต คอ มตท 1 วดจากผลของการน านโยบายไปปฏบต ซงจ าแนกออกเปน 3 ระดบ ไดแก ระดบแรก ผลผลต (Outputs) วดจากเกณฑดานปรมาณ เวลา คาใชจาย คณภาพและความพงพอใจ ระดบทสอง

45

ผลลพธ(Outcomes) วดจากการไดรบประโยชนจากนโยบายของกลมเปาหมาย เชน ตรงกลมเปาหมายหรอไม ความเปนธรรม ความเสมอภาค ความสจรต ระดบทสาม ผลสดยอดหรอผลลพธสดทาย (Ultimate Outcomes) วดจากระดบการพฒนาประเทศทเกดขนจากสองระดบแรก มตท 2 ผลของความส าเรจในการน านโยบายไปปฏบตทงหมดตองไมกอใหเกดปญหาตอนโยบายหรอโครงการอนๆ มตท 3 ผลรวมของการน านโยบายไปปฏบตตท งหมดตองกอใหเกดผลของการพฒนาประเทศทพงปรารถนา

2.3 แนวพระราชด าร ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (Philosophy of Sufficiency Economy)

ปรชญาของ เศรษฐกจพอเพยง ตงอยบนหลก “ทางสายกลาง” สอดคลองกบหลกพทธธรรมทส าคญขอหนงกคอ “มชฌมาปฏปทา” หรอ ทางสายกลาง หมายถง แนวปฏบตทน าไปสความดบทกข ประกอบดวย มรรค (หนทาง) 8 ประการ1 เปนสงททกคนไมวาจะอยในสภาพหรอระดบชวตอยางใด สามารถเขาใจและน ามาใชประโยชนไดตามสมควรแกสภาพและระดบชวตนน ๆ (พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต, 2544: 9) ไมวาหลกธรรมดงกลาวจะมอทธพลตอพระราชด ารเพยงใดหรอไม เศรษฐกจพอเพยงททรงมพระราชด ารสถงนนกเนนการผกตดยดโยงกบวถชวตดงเดมของสงคมในพนทเปาหมาย ลดการปรบเปลยนทรนแรง ไมซบซอน เพอใหเขาถงเขาใจไดงาย ปฏบตงาย ในสงคมทกระดบ หากมองในแงมมน ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงจงเปนแนวคดทเปนพลวต (Dynamic) แตมหลกการทแนนอนชดเจน ในทางปฏบต ทรงประยกตใชแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยงในโครงการสวนพระองคหลายโครงการอยางตอเนอง เปนการศกษาวจยแนวพระราชด ารภาคสนาม เพอคนหาและพฒนาแนวคดและแนวปฏบตทเหมาะสมแกสภาพปญหาและวถชวตของสงคมไทย กอนทพระองคจะพระราชทานแนวพระราชด ารนสสาธารณะ ซงแนวพระราชด ารเรองความพอเพยงนพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระราชด ารสถงในพระบรมราโชวาทในโอกาส

1มรรค 8 ประกอบดวย 1.สมมาทฏฐ คอ ปญญาเหนชอบ หมายถง เหนถกตามความเปนจรงดวยปญญา 2.สมมาสงกปปะ คอ ด ารชอบ

หมายถง การใชสมองความคดพจารณาแตในทางกศลหรอความดงาม 3.สมมาวาจา คอ เจรจาชอบ หมายถง การพดสนทนา แตในสงทสรางสรรคดงาม 4.สมมากมมนตะ คอ การประพฤตดงาม ทางกายหรอกจกรรมทางกายทงปวง 5.สมมาอาชวะ คอ การท ามาหากนอยางสจรตชน 6.สมมาวายามะ คอ ความอตสาหะพยายาม ประกอบความเพยรในการกศลกรรม 7.สมมาสต คอ การไมปลอยใหเกดความพลงเผลอ จตเลอนลอย ด ารงอยดวยความรตวอยเปนปกต 8.สมมาสมาธ คอ การฝกจตใหตงมน สงบ สงด จากกเลส นวรณอยเปนปกต

46

ตาง ๆ เปนระยะ ๆ โดยตอเนองนบตงแต ป พ.ศ. 2517 และพฒนาเปนแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยงในเวลาตอมา

2.3.1 พระราชด ารสครงส าคญทจดประกายแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยง

กอนการลมสลายของสถาบนการเงนในประเทศไทย ในป พ.ศ. 2540 รฐบาลไทยมวสย ทศนทางเศรษฐกจทมงสประเทศอตสาหกรรมใหม (Newly Industrialized Country : NIC)1 หรอเปน "เสอตวท 5" ของเอเชย (Fifth Asian Tiger) โดยมไดใหความส าคญกบแนวพระราชด าร เศรษฐกจพอเพยง ในป พ.ศ. 2539 ซงปรากฏเคาลางแหงวกฤตเศรษฐกจเรมปรากฏชดเจนขน อาทเชน การหดตวของการสงออกและบญชเดนสะพดขาดดลในระดบสงเพมขนอยางตอเนอง การลงทนเกนควรซงเปนรากฐานของฟองสบ ธรกจอสงหารมทรพยตกต า รวมทงการทจรตของผบรหารสถาบนการเงน ในสถานการณเชนน พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดมพระราชด ารสเชงวพากษ ถงวสยทศนของรฐบาล โดยทรงมพระราชด ารส เนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดสดาลย วนท 4 ธนวาคม 2539 ความวา (มลนธชยพฒนา, 2554 : 1) ...การจะเปนเสอนนไมส าคญ ส าคญอยทเรามเศรษฐกจแบบพอมพอกน แบบ

พอมพอกนนน หมายความวา อมชตวเองได ใหมพอเพยงกบตนเอง ความพอ เพยงนไมไดหมายความวาทกครอบครวจะตองผลตอาหารของตวเอง จะตอง ทอผาใสเอง อยางนนมนเกนไป แตวาในหมบานหรอในอ าเภอจะตองมความ พอเพยงพอสมควร บางสงบางอยางผลตไดมากกวาความตองการกขายไดแต ขายในทไมหางไกลเทาไร ไมตองเสยคาขนสงมากนก...

หกเดอนตอมาหลงจากททรงมกระแสพระราชด ารสดงกลาว กระแสหายนะทางเศรษฐกจทรนแรงไดโจมตระบบเศรษฐกจไทยทเปราะบางอยแลว ใหลมสลายลงในเดอน กรกฎาคม 2540

1 ประเทศอตสาหกรรมใหมเปนประเทศทสถานะทางเศรษฐกจยงไมเทยบเทากบประเทศพฒนาแลว แตถอวามสถานะดกวาประเทศใกล

เคยงในทางเศรษฐศาสตรมหภาคและมอตราการเตบโตทางเศรษฐกจสง โดยมตวบงชทส าคญคอ การพฒนาเปนประเทศอตสาหกรรมในระยะแรกเรมและมการพฒนาตอเนอง ซงท าใหในบางประเทศมการอพยพของประชากรจากชนบทหรอภาคเกษตรกรรมเขาสเมองใหญปกตแลวประเทศอตสาหกรรมใหมจะมลกษณะรวมกนดงน 1)ประชากรมสทธและเสรภาพมากขน 2)เศรษฐกจเปลยนแปลงจากภาค 3)เกษตรกรรมไปเปนภาคอตสาหกรรมโดยเฉพาะภาคการผลต 4)เศรษฐกจตลาดเสรเพมมากขนมการคาเสรกบชาตอนๆ 5)มองคกรขนาดใหญของชาตด าเนนงานอยในหลายภมภาคของโลก 6)มการลงทนจากตางประเทศมาก

47

เมอรฐบาล ภายใตการน าของ พล.อ. ชวลต ยงใจยทธนายกรฐมนตร (พ.ศ. 2539 - 2540) แกไขปญหาโดย ประกาศลอยตวคาเงนบาท ขอความชวยเหลอดานเงนกจาก IMF และการประกาศยบสถาบนการเงนจ านวนมาก ท าใหคาเงนบาทออนตวอยางทนททนใด สงผลใหสถาบนการเงนและธรกจเอกชนปดกจการลง มากมาย แตมาตรการตาง ๆ เหลานนไมอาจตานทานกระแสวกฤตทรนแรงขณะนนได เปนเหตใหกลมนกธรกจและกลมชนชนกลางทไดรบผลกระทบ รวมตวกนเพอประทวงรฐบาลบนถนนสลม ซงสอมวลชนเรยกวา “มอบสลม” กดดนใหรฐบาลแสดงความรบผดชอบ พล.อ. ชวลต ยงใจยทธ จงประกาศลาออกจากต าแหนงนายกรฐมนตร ในปลายป พ.ศ. 2540 นนเอง

วกฤตตมย ากงสงผลกระทบเชงลบตอระบบเศรษฐกจของประเทศทมความสมพนธทางเศรษฐกจกบประเทศไทยหลายประทศ เชน มาเลเซย อนโดนเซย เกาหล ฟลปปนส สงคโปร รสเซย เกดความเสยหายตอประเทศไทยและภมภาคอยางรนแรง ปรากฏการณไดตอกย าใหเหนความส าคญของปญหาและจ าเปนตองแสวงหาแนวทางแกไขอยางเรงดวนเพอรองรบกบวกฤตคลนลกใหม ภายใตกระแสโลกาภวตน (Globalization) ในยคแหงเทคโนโลยขอมลขาวสาร

ในขณะนน ระบบเศรษฐกจกระแสโลกเชอกระแสโลกาภวตน จะเปนชองทางของการน าความเจรญมาสประเทศ เปดโอกาสใหเกดชองทางการด าเนนธรกจไรพรมแดน อยางไรกตาม ยงมทศนะแยงและกลาวถงอทธพลดานลบของกระแสโลกาภวตนตอรฐตาง ๆ ทวโลก โดยเฉพาะในประเทศทก าลงพฒนา วาเปนตวท าลายสมรรถนะในการก าหนดนโยบายของรฐ (State Policy Capacity) การเปดเสรเปนตนเหตทท าใหเกดความไมเปนธรรมระหวางประเทศ (International Inequality) (เรองวทย เกษสวรรณ, อางอยใน คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2543: 3)

กรณดงกลาว สรรเสรญ วงศชะอม ( 2549: 13) อดตเลขาธการคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตและอดตเลขาธการสภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ใหทศนะวา วกฤตเศรษฐกจทเกดขนนนเปนตวชเหนวาจดออนของการพฒนาประเทศทผานมาประเทศไทยยงขาดภมคมกนทด การพฒนายงไมสมดล และขาดเสถยรภาพ จ าเปนตองมการทบทวนและก าหนดมาตรการแกไข ซงหมายถง การแกไขระดบโครงสรางซงไดแก การทบทวนทศทางและมาตรการของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ซงยดโยงกบกระแสเศรษฐกจโลกเนองจากระบบเศรษฐกจของประเทศไทยจ าเปนตองมปฏสมพนธกบระบบเศรษฐกจโลก

ผลการประเมนแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 7 (พ.ศ. 2535 -2539) สรปวา เปนชวงเศรษฐกจด สงคมมปญหา พฒนาไมย งยน (สวทย, 2549:83) จงมการปรบยทธศาสตรของแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 (พ.ศ.2540-2544) จากกรอบเดมทมงเนนการพฒนาภาคอตสาหกรรม การผลต เพอสรางความมงคงและรายไดเขาประเทศเปนหลก

48

และใชการเตบโตของรายไดตอหวเปนเครองมอวดผลส าเรจของการพฒนา มาเปนการพฒนาแบบองครวม (Holistic) เนนการมสวนรวมทกภาคสวน (Participation) โดยก าหนดใหคนเปนศนย กลางของการพฒนา ใหความส าคญกบความอยดมสข นบวาเปนครงแรกทรฐบาลไทยโดยส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) ไดนอมน าแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยง มาใชเปนแนวทางการพฒนาประเทศ (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2550 : ฉ) แตการน าแนวพระราชด ารดงกลาวมาปฏบตไดสะดดลงตงแตปแรกของแผน พฒนา ฯ ฉบบท 8 นนเอง เนองจากเกดวกฤตทางการเงนขนในประเทศเสยกอน

ในปถดมา ทรงมพระราชด ารสเนนย าเรองความพอเพยง พระราชทานแกบคคลตาง ๆ ทเขาเฝา ฯ ถวายชยมงคลเนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดสดาลย สวนจตรลดารโหฐาน พระราชวงดสต วนท 4 ธนวาคม 2540 ดงน (ส านกราชเลขาธการ, 2554: http://61.19.244.251/document_list.php)

...ความจรงเคยพดเสมอในทประชมอยางนวา การจะเปนเสอนนไมส าคญ ส าคญอยทเรามเศรษฐกจแบบพอมพอกน แบบพอมพอกนนนหมายความวา อมชตวเองได ใหมพอเพยงกบตวเอง อนนกเคยบอกวาความพอเพยงนไมไดหมายความวา ทกครอบครวจะตองผลตอาหารของตว จะตองทอผาใสเอง อยางนนมนเกนไป แตวาในหมบานหรอในอ าเภอ จะตองมความพอเพยงพอสมควร บางสงบางอยางทผลตไดมากกวาความตองการ กขายได แตขายในทไมหางไกลเทาไหร ไมตองเสยคาขนสงมากนก อยางนทานนกเศรษฐกจตาง ๆ กมาบอกวาลาสมยจรง อาจจะลาสมย คนอนเขาตองมการเศรษฐกจ ทตองมการแลกเปลยน เรยกวาเปนเศรษฐกจการคา ไมใชเศรษฐกจความพอเพยง เลยรสกวาไมหรหรา แตเมองไทยเปนประเทศทมบญอยวา ผลตใหพอเพยงได...

พระราชด ารสททรงพระราชโดยตอเนองตดตอกน ถงสองครง ตอมหาสมาคมซงประกอบไปดวยบรรดาขาราชการชนผใหญของประเทศไทยและมการถายทอดไปสมหาชน เปนการแสดงพระราชประสงคทจะเสนอแนวทางแกไขปญหาเศรษฐกจของประเทศ และสรางความเขาใจในหลกการทถกตองแหงความพอเพยงทพระองคมพระราชด าร ใหแกรฐบาลและประชาชน นน สะทอนใหเหนถงความไมเขาใจในหลกความพอเพยง อยาง เพยงพอทจะน าไปปฏบตไดอยางถกตอง ในสายพระเนตรของพระองค และดวยพระราชด ารสทงสองครงดงกลาวไดหรอไมวา เปนการจดประกายแนวพระราชด ารเศรษฐกจ

49

พอเพยงใหแกทกภาคสวนในประเทศโดยเฉพาะในภาคราชการและรฐบาลในฐานะฝายบรหารราชการแผนดน

2.3.2 ความหมายและองคประกอบของเศรษฐกจพอเพยง (Sufficiency Economy) หลงจากทมการนอมน าแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยงสการพฒนาประเทศ และมการ

ไปเผยแพรแนวพระราชด ารไประยะหนง ปรากฏวามการตความการน าไปปฏบตบางสวนทคลาดเคลอนจากแนวพระราชด าร จงทรงมกระแสพระราชด ารสในหลกการทถกตอง ในคราวทคณะบคคลตาง ๆ เขาเฝาถวายชยมงคลเนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา 4 ธนวาคม 2541 ณ ศาลาดสตาลย พระราชวงดสต (วกซอรช, 2553: 1) ดงน

ค าวาเศรษฐกจพอเพยงนไมมในต ารา ไมเคยมระบบเศรษฐกจพอเพยง มอยางอนแตไมใชค าน ปทแลวพดวา เศรษฐกจพอเพยงเพราะหาค าอนไมได...ค าวาพอเพยงมความหมายอกอยางหนง มความหมายกวางออกไปอก ไมไดหมายถงการมพอส าหรบใชเองเทานน แตมความหมายวาพอมพอกน ...พอมพอกนนกแปลวาเศรษฐกจพอเพยงนนเอง...ใหพอเพยงนกหมายความวา มกนมอย ไมฟมเฟอย ไมหรหรากได แตวาพอ แมบางอยางอาจจะดฟมเฟอย แตถาท าใหมความสข ถาท าไดกสมควรทจะท า สมควรทจะปฏบต อนนกความหมายอกอยางของเศรษฐกจหรอระบบพอเพยง...คนเราถาพอในความตองการ กมความโลภนอย เมอมความโลภนอยกเบยดเบยนคนอนนอย ถาทกประเทศมความคด อนนไมใชเศรษฐกจ มความคดวาท าอะไรตองพอเพยง หมายความวา พอประมาณ ไมสดโตง ไมโลภอยางมากคนเรากอยเปนสข พอเพยงนอาจจะมมาก อาจจะมของหรหรากได แตวาตองไมไปเบยนเบยนคนอน ตองใหพอประมาณตามอตภาพ พดจากพอเพยง ท าอะไรกพอเพยง ปฏบตตนกพอเพยง...ฉะนน ความพอเพยงนกแปลวา ความพอประมาณและความมเหตผล ทพดอยางนกเพราะตองอธบายค าวาพอเพยงทคนไมเขาใจเมอปทแลว กระแสพระราชด ารสดงกลาว ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต (สศช.) จงตระหนกถงภารกจทจะตองนยามความ หมายทถกตอง ตรงตามแนวพระราชด าร เพอเปนหลกส าหรบการน านโยบายไปปฏบตของหนวยราชการรวมทงภาคประชาชน

50

อน ๆ โดยเชญผทรงคณวฒสาขาตาง ๆ มารวมกนเปนคณะท างานเพอพจารณากลนกรอง พระราชด ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทเกยวของกบเรองเศรษฐกจพอเพยง แลวสรปเปนนยามของ “ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” เพอน าขนกราบบงคมทลใหทรงมพระราชวนจฉย และหลงจากไดทรงมพระราชวนจฉยแกไขแลว ทรงมพระบรมราชานญาต ใหน าไปเผยแพรเพอเปนแนวทางปฏบตของทกฝายและประชาชนโดยทวไปเมอ วนท 21 พฤศจกายน 2542 (คณะอนกรรมการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง, 2548: 6-7) ดงน

เศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาชถงแนวการด ารงอยและปฏบตตนของประชาชนในทกระดบ ตงแตระดบครอบครว ระดบชมชนจนถงระดบรฐทงในการพฒนาและบรหารประเทศใหด าเนนไปในทางสายกลางโดยเฉพาะการพฒนาเศรษฐกจ เพอใหกาวทนตอโลกยคโลกาภวตน ความพอเพยง หมายถง ความพอประมาณ ความมเหตผล รวมถงความจ าเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควร ตอการมผลกระทบใดๆ อนเกดจากการเปลยนแปลงทงภายนอกและภายใน ทงน จะตองอาศยความรอบร ความรอบคอบ และความระมดระวงอยางยงในการน าวชาการตางๆ มาใชในการวางแผนและการด าเนน การทกขนตอนและขณะเดยวกนจะตองเสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาตโดย เฉพาะ เจาหนาทของรฐ นกทฤษฎและนกธรกจในทกระดบ ใหมส านกในคณธรรมความซอสตยสจรตและใหมความรอบรทเหมาะสมด าเนนชวตดวยความอดทน ความเพยร มสตปญญาและความรอบคอบเพอใหสมดลและ พรอมตอการรองรบการเปลยนปลงอยางรวดเรวและกวางขวางทงดานวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด จากนนส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ไดนอมน าแนว

พระราชด ารปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเปนปรชญาน าทางในการพฒนาและบรหารประเทศ บรรจไวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 (พ.ศ. 2545 – 2549) ซงมความชดเจนเตมรปแบบเปนครงแรก (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2550 : ฎ)

การวเคราะหความหมาย “เศรษฐกจพอเพยง” ของคณะท างานผทรงคณวฒดงกลาว ไดใชวธการจ าแนกวเคราะห (Parsing) ซงเปนหลกวธทางตรรกศาสตร โดยท าความเขาใจความเชอมโยงของแตละขอความและประโยคทอธบาย “ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” ในทสดกไดขอสรปวา ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมองคประกอบดานตาง ๆอยางสมบรณ ทสามารถใชเปนพนฐานใน

51

การพฒนากรอบทฤษฎทางเศรษฐศาสตรได (Foundation for Economic Theory Framework) องคประกอบดงกลาว จ าแนกเปน 5 สวน (กลมพฒนากรอบแนวคดทางทฤษฎทางเศรษฐศาสตรปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง, 2546: 35-42)

สวนท 1 กรอบแนวคด ประกอบดวยหลกการตาง ๆ ดงน 1) เปนปรชญาทชแนะแนวทางการด ารงอยและปฏบตตน (Economic Life Guiding Principles) ในทางทควรจะเปนโดยมพนฐาน มาจากวถชวตดงเดมของ 2) เปนปรชญาทสามารถน ามาประยกตใชไดตลอดเวลา ทงอดต ปจจบน และอนาคต (Timely / Timeless) 3) เปนปรชญาทมองโลกเชงระบบทมลกษณะพลวตร (Dynamic) กลาวคอ มองวาสถานการณในโลกนนมความเปลยนแปลงเกดขนตลอดเวลา (Uncertainties) เนองจากความเชอมโยง (Connectivity) ของปจจยตางๆ ภายใตกระแสโลกาภวตน 4) เปนปรชญาทมงผลทงในระยะสนและระยะยาว โดยเนนการรอดพนจากภยและวกฤตในแตละชวงเวลาเพอ ความมนคง (Security) และความย งยนของการพฒนา (Sustainability) ในมตตางๆ อาท มตทางธรรมชาต ทางสงคม และทางเศรษฐกจ 5) อาจกลาวไดวา ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เปน การเปลยนแปลงกระบวนทศน (Paradigm Shift) ลกษณะหนงทเกดขน จากการพจารณาและวเคราะหสถานการณและความเปลยนแปลง ตลอดจนนโยบาย แนวทาง และวธการทเกยวของกบการพฒนา ตลอดจนผลทเกดขน ตลอดชวงระยะเวลากวา 30 ปทผานมาซงหมายรวมถง การทชมชนและประเทศตางๆ มความเชอมโยงกนมากขนภายใตกระแสโลกาภวตนและการเปลยนแปลงอยางรวดเรวของเทคโนโลย วฒนธรรมและคานยมทางสงคม

สวนท 2 คณลกษณะ ประกอบดวยคณลกษณะตาง ๆ ดงน 1) เปนแนวทางการด ารงอยและปฏบตตนในทางทควรจะเปน (Normative Prescription) โดยมพนฐานมาจาก วถชวตดงเดมของสงคมไทย (Positive Aspect) 2) เปนปรชญาทสามารถน ามาประยกตใชกบการปฏบตตนของประชาชนในทกระดบ (Scalable) ทงระดบครอบครว ระดบ ชมชน และระดบรฐ อนง ระดบปจเจกบคคลนนอาจนบเปนหนวยครอบครวเดยว (Single Household) นอกจากน ยงได เนนวา สามารถใชไดกบคนทกระดบ อาท เจาหนาทของรฐ นกทฤษฎ และนกธรกจ เปนตน 3) แนวคด ทางสายกลาง (Middle Path) เปนหวใจส าคญ (Keyword) ของปรชญาทน ามาใชในการบรหารและพฒนาเศรษฐกจ เพอใหกาวทนตอโลกแหงความเปลยนแปลงในยคโลกาภวตน กลาวคอ

52

- ไมใชการปดประเทศอยางสนเชงแตกไมใชการเปดเสรอยางเตมทโดยไมมการเตรยมความพรอมของคนและสงคมในการเขาสกลไกการตลาด - ไมใชการอยอยางโดดเดยว (Independence) หรอ พงพงภายนอกหรอคนอนทงหมด (Dependence) แตเนนความคดและการกระท าทจะพงตวเองเปนหลก (Self-Reliance) กอนทจะไปพงคนอน

- ทางสายกลาง ในทน หมายถง วธการ (Means) หรอ การกระท าทพอประมาณ บนพนฐานของความมเหตผล และ สรางภมคมกน ซงในทสดแลวจะน าไปสการพฒนาแบบเศรษฐกจพอเพยง ทเปนทงแนวทางการ แกไขปญหาเพอใหรอดพนวกฤต และท าใหสงคมและประเทศสามารถด ารงอยไดอยางมนคง (Security) และย งยน (Sustainable) ภายใตกระแสโลกาภวตนและความเปลยนแปลงตางๆ

สวนท 3 ค านยาม ความพอเพยง (Sufficiency) หมายถง ความพอประมาณ ความมเหตผลรวมถง

ความจ าเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทด โดยนยน ความพอเพยง จงประกอบดวย คณลกษณะส าคญ 3 ประการ ไดแก ความพอประมาณ ความมเหตผล และการมภมคมกนในตวทด จะขาดคณลกษณะใดคณลกษณะหนงไมได

ความพอประมาณ (Moderation) หมายถง ความพอด (Dynamic Optimum) ทไมมากเกนไปและไมนอยเกนไป ในมตตาง ๆของการกระท า (ตามอตภาพ) 1

ความมเหตผล (Reasonableness) หมายถง หลกการการตดสนใจโดยพจารณาจากเหตปจจย และขอมลทเกยวของ ตลอดจนผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระท านนๆ (Expected Results) อยางรอบคอบ ในทนหมายถงการใชความมเหตผลในการพจารณาตดสนใจ เลอกระดบของความพอประมาณ

การมภมคมกนในตวทด (Self-Immunity) คอ การเตรยมตวพรอมรบผล กระทบทคาดวาจะเกดขนจากการเปลยนแปลงดานตางๆ เพอปองกนหรอใหเกดความเสยหายนอยทสด

สวนท 4 เงอนไข ประกอบดวย 2 เงอนไข ดงน 1) เงอนไขความร หมายถง ชดของความรทจะน าไปสการตดสนใจ ประกอบดวย -ความรอบร คอ มความร (Stock of All Relevant Knowledge) เกยวกบวชาการตางๆ อยางรอบดาน โดยครอบคลมเนอหาของเรองตางๆ ทเกยวของ

1 ความพอประมาณ อาจพจารณาจากความพอดใน 7 มต คอ พอดกบเหต พอดกบผล พอดกบตน พอดในเชง

ปรมาณ พอดกบกาล พอดกบชมชนและพอดกบบคคลทเกยวของหรอสปปรสธรรม 7

53

-ความรอบคอบ คอ ความสามารถทจะน าความรและหลกวชาตางๆ เหลานนมาพจารณาใหเชอมโยงสมพนธกน (Connectivity of All Acquired Knowledge) ประกอบการวางแผน กอนทจะน าไปประยกตใชในการปฏบตทกขนตอน -ความระมดระวง คอ ความมสต หมายถง ความรเทาทนเหตการณทเปลยนแปลงในทกขณะแหงการปฏบต 2) เงอนไขคณธรรม ตองเสรมสรางคณธรรม 2 ดาน -ดานจตใจ /ปญญา เนนความรและคณธรรม กลาวคอ ตระหนกในคณธรรม มความซอสตยสจรต และ มความรอบรทเหมาะสม -ดานการกระท า/แนวทางการด าเนนชวต เนนความอดทน ความเพยรสตปญญา และความรอบคอบ

สวนท 5 แนวทางปฏบตและผลทจะไดรบ การน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใชจะท าใหเกดทง วถการพฒนา (Development Path) หรอแนวปฏบต และผลของการพฒนา (Development goal) ทคาดหวง ไดแก เพอใหเกดความสมดล (Balance) ของปจจยตาง ๆ ทเกยวของภายใตกรอบความพอเพยงหรอพอดตามศกยภาพในแตละเวลาและเหตการณ เพอใหพรอมรบตอการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและกวางขวาง (Flexible and Adaptable) ของปจจยแวดลอมทงภายในและภายนอก ทายทสดจะน าไปส ความย งยนของการพฒนา (Sustainability)

สมพร เทพสทธา (2549:29-32) ไดจ าแนก แนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยงออกเปนมมมองในมตตาง ๆ โดยชใหเหนวา เศรษฐกจพอเพยง มขอบเขตกวางกวาเศรษฐกจแบบนายทนหรอเศรษฐกจธรกจ ทเปนเรองของวตถทเปนรปธรรม เชน เงน ทรพย ก าไร ขาดทน ผลประโยชน แตเศรษฐกจพอเพยงมขอบเขตครอบคลม 4 ดาน หรอ 4 มต คอ

1) มตดานเศรษฐกจ เศรษฐกจพอเพยงเปนเศรษฐกจแบบพออยพอกน ใหมความขยนหมนเพยรประกอบสมมนาชพ เพอใหพงตนเองได ใหพนจากความยากจน

2) มตดานจตใจ เศรษฐกจพอเพยงเนนทจตใจทรจกพอ คอ พอด พอประมาณ และพอใจในสงทม ยนดในสงทได ไมโลภ เศรษฐกจพอเพยงจะตองเรมตนทตวเองโดยสรางรากฐานทางจตใจทมนคงโดยเรมจากใจทรจกพอ เปนการปฏบตตามทางสายกลางหรอมชฌมาปฏปทา

3) มตดานสงคม เศรษฐกจพอเพยงมงใหเกดสงคมทมความสข ประชาชนมเมตตาเอออาทรชวยเหลอซงกนและกน ไมใชตางคนตางอย มงใหเกดความสามคครวมมอกน เพอใหทกคนอยรวมกนไดโดยปราศจากการเบยดเบยนกน การเอารดเอาเปรยบกน การมงรายท าลายกน

4) มตดานวฒนธรรม เศรษฐกจพอเพยงมงใหเกดวฒนธรรมหรอวถชวตทประหยด อดออม มชวตทเรยบงาย ไมฟงเฟอ ฟมเฟอย ไมตกเปนทาสของวตถนยมและบรโภคนยม ซงท าใหเกด

54

การเปนหนเปนสน เกดการทจรตคอรปชน เปนปญหาสงคมทรายแรงทสดปญหาหนง ทบอนท าลายความมนคงของชาต

ภาพท 2.13 กรอบแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยง แหลงทมา: คณะกรรมโครงการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง, 2547.

2.3.2 การประยกตใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงประยกตใชเศรษฐกจพอเพยง ในครงการสวนพระองค

โดยผานทางมลนธชยพฒนา โดยเฉพาะอยางยง ในการจดท าแปลงทดลองท าเกษตรแบบผสมผสาน เพอทดลองศกษาวธปฏบตทเหมาะสมกบบรบทและสภาพปญหาของเกษตรกรไทย ซงเมอประสบผลส าเรจแลว ทรงพระราชทานนามวา “ทฤษฎใหม” (New Theory) ในเรองนขออญเชญพระราชด ารสถง จดเรมตน สภาพปญหา แนวทางแกไข ผลการน าแนวคดไปทดลองศกษาวจย ทพระราชทานแกนกศกษามหาวทยาลยขอนแกน ณ มหาวทยาลยขอนแกน เมอ พ.ศ. 2536 ดงน

55

(คณะท างานโครงการวจยเพอรวบรวมแนวคด เรอง ทฤษฎใหมและเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชด ารในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ของสถาบนราชภฏ, 2550: 12)

พอสมควร กสามารถทจะท ากนไดในททเรยกวา แรนแคน ทจงหวดกาฬสนธ...ไดไปเยยมหมบานแหงหนง...เขาไปดขาวแลวจบขาวเปนรวงนน...มแตรวงเปลาๆ เมดขาวมเพยงสองสามเมด หมายความวา ไรหนงเขากหงไดเพยงถงเดยวหรอสองถง ...เขาบอกวามนแหงแลงมาทกป...กเลยบอกกบชาวบานวาจะชวยลองหาวธทจะท าใหเขามขาว...มคนใหทดน 13 ไร กวางพอใช ไมมน า ไมมอางกนน า ไมมล าหวย... กเลยคดไววา ถา 13 ไรนน เราท าบอ ท าสระ ทจะเกบน าไดประมาณหมนลกบาศกเมตร เขาใจวาเมอฝนตกสระนนกจะเตมได และเมอเตมแลว ถาวาหากเขาปลกขาวแลวเกดความแหงแลงกสามารถทจะตกน ามาใสนา...ในปทแลวจงปฏบตเชนนน ลงทนใชเงนประมาณสามแสนบาท พฒนาในท 13 ไรนน...ท าสระ...ท าททจะเปนนา และปลกตนไม เชน ตนมะมวง ปลกผก เชน ผกคะนา เลยงสตว เชน ไก ทงไดท าทพกของผเปนเจาของ เมอเดอนทแลวไดรบรายงานพรอมดวยรปถาย ในสระมน า ในนาทไดมขาวและมเมดขาวดวย ผกกขน ตนไมกขน ...ฉะนนถาท าทกแหงแบบน กจะท าใหชาวบานและชาวนาอยด อยได ไมตองใชเงนถงสามแสนกคงได เพราะคอยๆ ขดกจะไมเสยเงนมากนก ในโครงการทกลาวถงน ทตองใชเงนถงสามแสนกเพราะเหตวาตองรบท า มฉะนนคนจะไมเชอวาท าได แตตอนนคนเชอไดแลว เพราะวาภายในเวลา 1 ป สามารถทจะพฒนาใหอยได ฉะนนคนเราถามความขยนและมความร

ทฤษฎใหม (New Theory) เปนแนวทางในการพฒนาทน าไปสความสามารถในการ

พงตนเองในระดบตางๆ ซงมลนธชยพฒนา ไดเผยแพรทฤษฎใหม ขนท 1 ในป พ.ศ. 2537 และ เผยแพรทฤษฎใหมขนทสองและขนทสาม ในป พ.ศ. 2538 มรายละเอยด ดงน (ส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร, 2551: 80- 82)

ขนท 1 การผลต มงเนนความพอเพยงในระดบบคคลและครอบครว แบบคอยเปนคอยไปตามก าลง ผลผลตของการพฒนาในขนน คอ เกษตรกรมอาหารบรโภคในครวเรอนไดพอตลอดป บางครวเรอนกจะเหลอขาย สรางรายไดทจะใชเปนคาใชจายอน ๆ ทไมสามารถผลตไดเอง โดยมสมมตฐานและเงอนไขเบองตน ดงน

1) เปนแนวปฏบตทเหมาะสมส าหรบพนทดน ประมาณ 15 ไร

56

2) ทดนท ากนอยในเขตรบน าฝน 3) คณลกษณะของทดนทจะขดสระตองเหมาะสมกบการเกบน า 4) จ านวนสมาชกในครวเรอน 5 - 6 คน 5) วตถประสงคส าคญคอ การพงพาตนเองและความพอเพยงในเบองตน

โดยเฉพาะ อาหารทใชบรโภคในครวเรอน เลยงตวได (Self Sufficiency) 6) เกษตรกรมความสามคคและชวยเหลอกน

ทงน เกษตรกรจ าเปนทจะตองไดรบความชวยเหลอ สนบสนนจากชมชน หนวยงานราชการ มลนธและภาคเอกชน ตามความเหมาะสมดวย

แนวทางการจดการ : ใหแบงพนทท ากนออกเปน 4 สวน ในอตราสวน 30:30:30:10 ส าหรบขดสระน า : ปลกขาว : ท าการเกษตรผสมผสาน : ทอยอาศย (4.5 : 4.5 : 4.5 : 1.5 ไร) อตราสวนดงกลาวสามารถปรบเปลยนไดตามความเหมาะสมของสภาพพนท ขนท 2 การรวมกลม เปนการสรางความพอเพยงในระดบชมชนและองคกร เรยกวา เศรษฐกจพอเพยงแบบกาวหนา ตอยอดจาก ขนท 1 โดยใหเกษตรกรทบรรลวตถประสงคของทฤษฎใหมขนท 1 แลวมารวมตวกน ในรปกลมหรอสหกรณ หรอการทธรกจตางๆ รวมตวกนในลกษณะเครอขายวสาหกจ เพอรวมมอกนสรางประโยชนใหแกกลมและสวนรวม ไมเบยดเบยนกน มการแบงปนชวยเหลอซงกนและกนตามก าลงและความสามารถของตน ขนท 3 การด าเนนธรกจ เปนการสรางความพอเพยงในระดบประเทศ ขนนพฒนามาจากความส าเรจในการสรางเครอขาย ตามทฤษฎใหม ขนท 2 เมอ มการรวมตวกนอยางเขมแขงแลว กตดตอรวมมอกบองคกรอนๆ ทเปนแหลงเงนทนตาง ๆ แหลงพลงงาน แหลงการตลาด แหลงวชาการ ทงนเพอประโยชนเกอกลซงกนและกน ทายทสดในภาพรวม คอ ประเทศ กจะปรากฏเปนเครอขายชมชนพอเพยงทเชอมโยงกนดวยหลกไมเบยดเบยน แบงปนและชวยเหลอซงกนและกน (คณะอนกรรมการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง, 2549: 17-21)

ทฤษฎใหม นเปนตวอยางของการประยกตใชหลกเศรษฐกจพอเพยงทถกตอง แสดงใหเหนถงแนวทางพฒนาและผลของการพฒนาทชดเจน ไดแก การบรณาการองคประกอบของความพอเพยงกบสภาพแวดลอมและวถ ชวตของเปาหมายทน าไปประยกตใชอยางเหมาะสม กระบวนการพฒนาจากระดบบคคลและครอบครวไปสระดบประเทศ การบรรลผลของการพฒนา ไดแก ความพอมพอกนและมความสขตามอตภาพ สามารถด าเนนไปไดบนความเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมและโลกาภวตนได เวบไซทเศรษฐกจพอเพยงของของมลนธชยพฒนา (2554: 1) กลาวถงแนวทางการประยกตใชเศรษฐกจพอเพยงในระดบบคคลและครอบครว และระดบชาต ดงน

57

-แนวทางการด าเนนชวตแบบพอเพยงระดบบคคลและครอบครว 1) ยดความประหยด ตดทอนคาใชจายในทกดาน ลดละความฟมเฟอยในการใชชวต แตก

มไดหมายความถง การกระเบยดกระเสยรจนเกนสมควร หากแตอาจฟมเฟอยไดเปนครงคราวตามอตภาพ แตคนสวนใหญของประเทศ มกใชจายเกนตว เกนฐานะทหามาได

2) ยดถอการประกอบอาชพดวยความถกตอง ซอสตยสจรต 3) ละเลกการแกงแยงผลประโยชนและแขงขนกนในทางการคาแบบตอสกนอยางรนแรง 4) ไมหยดนงทจะหาทางใหชวตหลดพนจากความทกขยาก ดวยการขวนขวายใฝหา

ความรใหมรายไดเพมพนขน จนถงขนพอเพยงเปนเปาหมายส าคญ 5) ปฏบตตนในแนวทางทด ลดละสงชว ประพฤตตนตามหลกศาสนา -แนวทางการพฒนาประเทศตามหลกเศรษฐกจพอเพยง เศรษฐกจพอเพยง มงเนนใหผผลต หรอผบรโภค พยายามเรมตนผลต หรอบรโภคภายใต

ขอบเขต ขอจ ากดของรายได หรอทรพยากรทมอยไปกอน ซงกคอ หลกในการลดการพงพา เพมขดความสามารถในการควบคมการผลตไดดวยตนเอง และลดภาวะการเสยงจากการไมสามารถควบคมระบบตลาดไดอยางมประสทธภาพ ในภาครฐ หลงจากทส านกงานพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) ไดอญเชญปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเปนปรชญาน าทางในการพฒนาประเทศ ในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 (พ.ศ.2545 - 2549) แลว ในป พ.ศ. 2546 คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (คศช.) ไดแตงตงคณะอนกรรมการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง เพอเปนแกนหลกในการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงโดยมวตถประสงค เพอสรางความรความเขาใจทถกตองเกยวกบหลกเศรษฐกจพอเพยง สนบสนนประชาชนทกภาคสวนและทกระดบใหสามารถน าหลกเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชไดอยางเหมาะสม น าไปสการปลกฝงปรบเปลยนจตส านกและกระบวนทศนในการด ารงชวตตามแนวทางของเศรษฐกจ (ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย. 2552: 1) คณะอนกรรมการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง (2550: 12 – 17) ไดจดท าเอกสารตพมพเผยแพร เรอง “การประยกตใชหลกเศรษฐกจพอเพยง” ในป พ.ศ. 2550 กลาวถงหลกการประยกตใชหลกเศรษฐกจพอเพยงใน ระดบตาง ๆ 3 ระดบ คอ ระดบบคคลและครอบครว ระดบชมชน ระดบประเทศ ดงน ระดบบคคลและครอบครว เรมตนจากการเสรมสรางคนใหมการเรยนรวชาการและทกษะตาง ๆ ทจ าเปน เพอใหสามารถรเทาทนการเปลยนแปลงในดานตาง ๆ พรอมทงเสรมสราง คณธรรม จนมความเขาใจและตระหนกถงคณคาของการอยรวมกนของคนในสงคมและอยรวมกบระบบนเวศอยางสมดลเพอจะไดละเวนการ ประพฤตมชอบไมตระหนเปนผใหเกอกลแบงปน ม

58

สตย งคดพจารณาอยางรอบคอบกอนทจะตดสนใจหรอกระท าการใด ๆ จนกระทงเกดเปนภมคมกนทดในการด ารงชวตโดยสามารถคดและกระท าบนพนฐานของความมเหตผล พอเหมาะ พอประมาณกบสถานภาพบทบาทและหนาทของแตละบคคลในแตละสถานการณแลวเพยรฝกปฏบตเชนนจนสามารถท าตนใหเปนทพงของตนเองไดและเปนทพงของผอนไดในทสด

ระดบชมชน ชมชนพอเพยงประกอบดวยบคคลและครอบครวตาง ๆ ทใฝหาความกาวหนาบนพนฐานของปรชญาแหงความพอเพยง คอมความรและคณธรรมเปนกรอบในการด าเนนชวตจนสามารถพงตนเองไดบคคลเหลานมารวมกลมกนท ากจกรรมตาง ๆ ทสอดคลองเหมาะสมกบสถานภาพภมสงคมของแตละชมชน โดยพยายามใชทรพยากรตาง ๆ ทมอย ผานการรวมแรงในชมชนใหเกดประโยชนสงสดรวมใจ รวมคด รวมท า แลกเปลยนเรยนรกบบคคลหลายสถานภาพในสงทจะสรางประโยชนสขของคนจนกระทงสามารถพฒนาไปสเครอขายระหวางชมชนจนกระทงสามารถพฒนาไปสเครอขายระหวางชมชนสวนรวม และความกาวหนาของชมชนอยางมเหตผลโดยอาศยสตปญญา ความสามารถของทกฝายทเกยวของและบนพนฐานของความซอสตยสจรตอดกลนตอการกระทบกระทง ขยนหมนเพยรและมความเออเฟอเผอแผชวยเหลอแบงปนกนระหวาง สมาชกชมชนจนน าไปสความสามคคของคนในชมชน ซงเปนภมคมกนทดของชมชน จนน าไปสการพฒนา ของชมชนทสมดลและพรอมรบตอการเปลยนแปลง ตาง ๆ จนสามารถพฒนาไปสเครอขายระหวางชมชน

ระดบประเทศ แผนการบรหารจดการประเทศสงเสรมใหบคคล/ชมชนตาง ๆ มวถปฏบตมความรวมมอ และการพฒนาในสาขาตาง ๆ ตามแนวทางของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงและด าเนนการตามแผนดงกลาวอยางรอบคอบเปนขนตอน เรมจากการวางรากฐานของประเทศใหมความพอเพยงโดยสงเสรมใหประชาชนสวนใหญสามารถอยอยางพอมพอกน และพงตนเองไดดวยมความรและทกษะทจ าเปน ในการด ารงชวตอยางเทาทนตอการเปลยนแปลงตาง ๆ และมคณธรรมซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร เออเฟอแบงปนและใชสตปญญาในการตดสนใจและความเปนจรงของคนในประเทศอยางเปนขนเปนตอนเปนล าดบ ๆ ตอไป

ในการประยกตใชหลกเศรษฐกจพอเพยงระดบประเทศนน ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต โดยคณะอนกรรมการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง เปนหนวยงานทรบผดชอบเรองนโดยตรง (เปนเจาภาพ) ไดก าหนดยทธศาสตรในการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงโดย เชอมโยงเครอขายตาง ๆ เพอเปนการการระดมพลงจากทกภาคสวนเขารวม เผยแพรหลกเศรษฐกจพอเพยง อาทเชน เครอขายดานผน าความคด เครอขายดานประชาสงคม เครอขายดานสอมวลชนและประชาชน เครอขายดานสถานศกษาและเยาวชน เครอขายดาน

59

องคกรรภาครฐ เครอขายดานวชาการและเครอขายดานสถาบนการเมอง ซงแกนกลางขบเคลอนประกอบดวย สศช. และส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย (ทก.)

ในระยะแรกของการขบเคลอนปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงนน หนวยงานทงภาครฐและเอกชนรวมท งชมชนหลายแหง ไดนอมน าแนวพระราชด ารไปปฏบตและเผยแพรความรสประชาชน ในลกษณะตางคนตางท า อาทเชน

กระทรวงเกษตรและสหกรณ มโครงการสนบสนนและใหความรการท าเกษตรทฤษฎใหมแกเกษตรกร การสงเสรมสหกรณ การจดตงนคมเศรษฐกจพอเพยง การใหความรในการท าเกษตรอนทรย การสงเสรมอาชพดวยการแปรรปสนคาเกษตรเพอสรางมลคาเพม อนเปนการด าเนนงานตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง ใหความร ค าแนะน า ดานการเงนการบญช เนนการรวมกลมอาชพ

กระทรวงศกษาธการ จดโครงการ/กจกรรม ปฏรปการศกษา ภายใตแนวคด “ปรบการเรยน เปลยนการสอน สเศรษฐกจพอเพยง” โดยจดหองเรยนตนแบบ เพอสาธตแนวทางปฏบตใหผสนใจไดศกษา สามารถน าไปประยกตใชในการจดการศกษาของตนเองได นอกจากน ยงจดการเรยนการสอนในวทยาลยชมชน (การศกษานอกระบบ) ทสนองตอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของทองถน และสนบสนนนโยบายของรฐบาลทมงสรางความเขมแขงใหชมชนทองถน ตามโครงการพฒนาชนบทตางๆ เชน โครงการOTOP โครงการกองทนหมบาน เปนตน

กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย นโยบายดานเศรษฐกจพอเพยงของกระทรวง ฯ สวนใหญด าเนนการโดย สถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช.) ซงมบทบาทหนาทหลกในการเสรมสรางความเขมแขงแกองคกรชมชนในระดบรากหญาโดยยดหลกการมสวนรวม พงพาตนเองได และเชอมโยงกนไดในทกระดบเปนเครอขายทชวยเหลอเกอกลและแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน น าไปสการพฒนาแบบยงยน

กระทรวงการคลง โดย ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) จดท าโครงการสงเสรมใหเกษตรกรปฏบตตามหลกเศรษฐกจพอเพยง โดยไดรบค าแนะน าจาก ดร.สเมธ ตนตเวชกล เลขาธการมลนธชยพฒนา

กระทรวงมหาดไทย มนโยบายทเกยวของกบเศรษฐกจ จ าแนกเปน 2 ประเภท ประเภทแรก เปนนโยบายเรงดวนทไดรบมอบหมายจากรฐบาล เปนนโยบายดานการขจดปญหาความยากจนของประชาชน ซงไดนอมน าแนวทางการพฒนาตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเปนกรอบการด าเนนงาน ในการจดท าโครงการกองทนหมบานและชมชนเมอง โครงการหนงต าบลหนงผลตภณฑ ประเภททสอง นโยบายตามภารกจของกระทรวงมหาดไทย เปนนโยบายดานการแกไขปญหาและฟนฟเศรษฐกจในระดบฐานลางของประเทศ เพอสรางสภาพแวดลอมทเอออ านวยตอการด าเนนการเพอขจดปญหาความยากจน ไดแก การสนบสนนการด าเนนการเพอ

60

เสรมสรางศกยภาพของชมชน ในการทจะเขามามสวนรวมกบภาครฐในการแกไขปญหาความยากจน สนบสนนการด าเนนการพฒนาเพอสรางมลคาเพมใหกบผลผลตของชมชน สงเสรมสนบสนนการพฒนาเศรษฐกจระดบชมชนในรปของวสาหกจชมชน การสรางเครอขายการผลตสนคาชมชน เปนตน

สถาบนการศกษา ไดสนบสนนการศกษาวจย สรางองคความรเกยวกบเศรษฐกจพอเพยงและมการเรยนการสอนใหแกนกศกษาและเผยแพรแนวคดเศรษฐกจพอเพยง ใหแก บคลากรในองคกรของตนรวมทง นสต นกศกษาและประชาชนทวไป เชน มหาวทยาลยมหดล สถาบน บณฑตพฒนบรหารศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน สถาบนราชภฏธนบร เปนตน สวนการประยกตใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในภาคเอกชน งานวจยของ อภชย พนธเสนและคณะ (อภชยและคณะ, 2546: 35-16) ไดพบวา อตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดยอมทรอดพนวกฤตเศรษฐกจเมอป พ.ศ. 2542 มาได 8,000 กวาแหง ลวนแตด าเนนการตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงทกองคประกอบ ทส าคญทสดกคอ การมภมคมกน จากการใชทนภายในประเทศเปนหลก นอกจากนยงมความพอประมาณ คอ ลดการผลตใหอยในระดบทสามารถด าเนนการไดอยางมประสทธภาพ ชะลอการซอเครองจกรใหมและดดแปลงเครองจกรทมอยใหสามารถใชประโยชนไดอยางคมคา เนนความมเหตผล คอ ไมเนนก าไรระยะส นเปนหลก ไมเอาเปรยบผบรโภค ผใชแรงงานและผจ าหนายวตถดบ ดวยเหนวาประสบวกฤตเชนกนจ าเปนตองชวยเหลอกน อาทเชน บรษท ปนซเมนตไทย แพรนดาจวเวลล ธรกจน ามนพชของคณวสทธ วทยฐานกรณ บรษท แอพนาเฟอรนเจอร และ ชมพรคาบานา มลนธพฒนาชมชนอยางย งยนเพอคณภาพชวตทด จงหวดขอนแกน มลนธขาวขวญ จงหวดสพรรณบร มลนธเกษตรย งยน (ประเทศไทย) เปนตน ผลการส ารวจการประยกตใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในระดบบคคลและชมชน โดย อภชยและคณะ( 2546: 37) ในภาพรวมพบวา ในทกภาคของประเทศไทยมบคคลและชมชนทมวถชวตแบบพอเพยงอยไมมากนก เชน ชมชนของชาวอโศก ทมสาขากระจายอยในพนททกภาค เครอขายปราชญชาวบานภาคอสาน เครอขายเกษตรกรรมทางเลอก กลมเกษตรกรย งยนคลองจนดา จงหวดนครปฐม เครอขายสจจะสะสมทรพยพฒนาคณธรรมครบวงจรชวต จ.ตราดและ กลมเกษตรกรท าสวนยางไมเรยง จ.นครศรธรรมราช (ลลาภรณ และคณะ. 2549: 31-75)

61

2.4 แนวคดเกยวกบการบรหารราชการกรงเทพมหานคร

2.4.1 ความเปนมาของกรงเทพมหานคร เมอกลาวถง “กรงเทพมหานคร” จะมความหมายเปน 2 นย นยแรก หมายถงพนท ทม

พระราชบญญตก าหนดใหเปนพนทกรงเทพมหานครและอกนยหนงนน หมายถง ระเบยบการบรหารราชการสวนทองถนบนพนทกรงเทพมหานคร กอนทกรงเทพมหานครจะมรปแบบการปกครองดงทเปนอยในปจจบนนไดมววฒนาการหรอการปรบเปลยนรปแบบมาโดยล าดบ เพอใหการบรหารราชการในพนทนครหลวงมความเหมาะสมและคลองตวสามารถสนองตอบความตองการของประชาชนไดโดยสะดวก รวดเรว และมประสทธภาพและเพอใหเปนไปตามหลกการปกครองสวนทองถน จากภาพท 2.14 แสดงววฒนาการกรงเทพมหานคร นบแต กอนประกาศคณะปฏวต ฉบบท 24 และ ฉบบท 25 ลงวนท 21 ธนวาคม 2514 มผลบงคบใช ซงในขณะนน กรงเทพมหานครยงเปนพนทของจงหวดพระนครและจงหวดธนบร ประกอบไปดวยการปกครอง 2 รปแบบ ทบซอนกน ไดแก การปกครองสวนภมภาค (จงหวด อ าเภอ กงอ าเภอ ต าบลและหมบาน) และการปกครองทองถน (เทศบาลและสขาภบาล) ส รปแบบปจจบนตามบทบญญตแหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2528 และฉบบแกไขเพมเตม 4 ฉบบ1 (ส านกงานเลขานการสภากรงเทพมหานคร. 2553: 3-4) กรงเทพมหานครจดรปแบบการบรหารในระบบหนวยการปกครองเดยว (One Governmental System or One Level System) หมายถง การปกครองทองถนทจดใหมหนวยการปกครองเดยวเตมพนท มงเนนใหมเอกภาพในการปกครองและการบรหาร เพอใหเกดประสทธภาพและประหยด (ไพบลย ชางเรยน, 2516: 60)

1 พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร (ฉบบท 2) พ.ศ. 2534 พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร

(ฉบบท 3) พ.ศ. 2539 พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร (ฉบบท 4) พ.ศ. 2542 และพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร (ฉบบท 5) พ.ศ. 2550

62

กอนประกาศคณะปฏวต ฉบบท 24 และ ฉบบท 25 ประกาศใช ประกาศคณะปฏวต ฉบบท 24 และ ฉบบท 25 ลงวนท 21 ธนวาคม 2514 ประกาศคณะปฏวต ฉบบท 335 วนท 13 ธนวาคม 2515

พระราชบญญตระเบยบ บรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2518 และ ฉบบ พ.ศ. 2528 ภาพท 2.14 ววฒนาการของกรงเทพมหานคร

2.4.2 การบรหารของกรงเทพมหานคร การบรหารกรงเทพมหานคร ประกอบดวย 2 สวน คอ สภากรงเทพมหานคร ประกอบดวย สมาชกสภากรงเทพมหานคร (สก.) เปนขาราช

จงหวดพระนคร เทศบาลนครกรงเทพ

สขาภบาล

จงหวดธนบร เทศบาลนครธนบร

สขาภบาล

นครหลวงกรงเทพธนบร เทศบาลนครหลวงกรงเทพธนบร

สขาภบาล

กรงเทพมหานคร >ผว. กทม. แตงตง โดย รมต. มท. >สมาชกสภา กทม.(สก.) เลอกตง เขตละ 1 คน และ แตงตง จ านวนเทา สก. เลอกตง

กรงเทพมหานคร >ผ.ว. กทม. และ สก. ทงหมด มาจากการเลอกตง

63

การการเมอง มาจากการเลอกตง มวาระ 4 ป1 ท าหนาทในการนตบญญต อนมตงบประมาณประจ าป ควบคมตรวจสอบการปฏบตหนาทของฝายบรหารกรงเทพมหานคร โดย การตงกระทถาม การเสนอญตต การเปดอภปรายทวไป การเสนอ รมต.วาการกระทรวงมหาดไทยใหผวาราชการกรงเทพมหานครพนจากต าแหนง

ผวาราชการกรงเทพมหานคร (ผว.กทม.) เปนขาราชการการเมอง มาจากการเลอกตง วาระ 4 ป ท าหนาทเปนฝายบรหาร มอ านาจหนาทตามพระราชบญญตไวในมาตรา 49 และ มาตรา 50 แหง พระราชบญญตระเบยบบรหารกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2528 ดงน

1) ก าหนดนโยบายและบรหารราชการกรงเทพมหานครใหเปนไปตามกฎหมาย 2) สง อนญาต อนมต เกยวกบราชการกรงเทพมหานคร 3) แตงตงและถอดถอนรองผวาราชการกรงเทพมหานคร 4) บรหารราชการตามมตคณะรฐมนตร นายกรฐมนตรหรอรฐมนตรวาการ

กระทรวงมหาดไทยมอบหมาย 5) วางระเบยบเพอปรบปรงงานของกรงเทพมหานครใหเปนไปดวยความเรยบรอย 6) รกษาการใหเปนไปตามขอบญญตของกรงเทพมหานคร 7) อ านาจหนาทอนตามทกฎหมายบญญตไว 8) เปนผบงคบบญชาขาราชการและลกจางของกรงเทพมหานคร 9) รบผดชอบในการปฏบตราชการของกรงเทพมหานคร

2.4.3 อ านาจหนาทของกรงเทพมหานคร เนองจากกรงเทพมหานครเปนหนวยงานราชการ อ านาจหนาทตาง ๆ จงตองก าหนดไวโดย

กฎหมายอยางชดเจน หรอ เรยกวา “ตองมกฎหมายรองรบ” ดงน 1) อ านาจหนาทตามพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2528

2528 มาตรา 89 บญญตวา ภายใตบงคบแหงกฎหมายอนใหกรงเทพมหานครมอ านาจหนาทด าเนนกจการในเขตกรงเทพมหานคร จ านวน 27 ประการ อาทเชน การรกษาความสงบเรยบรอยของประชาชน การปองกนและบรรเทาสาธารณภย การรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง การปรบปรงแหลงชมชนแออดและจดการเกยวกบทอยอาศย การสงคมสงเคราะห การสงเสรมการประกอบอาชพ

2) อ านาจหนาทอน ๆ ตามทกฎหมายระบใหเปนอ านาจหนาทของผวาราชการ -

1 ปจจบนเปนสภากรงเทพมหานคร ชดท 10 ประกอบดวยสมาชกสภากรงเทพมหานคร จ านวน 57 คน

64

จงหวด อ าเภอ เทศบาลนคร หรอตามทคณะรฐมนตร นายกรฐมนตร หรอรฐมนตรวาการกระทรวง มหาดไทยมอบหมาย หรอตามกฎหมายระบใหเปนอ านาจหนาทของกรงเทพมหานคร

3) อ านาจหนาทซงเปนของราชการสวนกลางหรอราชการสวนภมภาคมอบใหกรงเทพมหานครปฏบต โดยท าเปนพระราชกฤษฎกา กฎกระทรวง ขอบงคบหรอประกาศ กรณทท าเปนขอบงคบหรอประกาศตองไดรบความเหนชอบจากรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย

4) อ านาจตามพระราชบญญตก าหนดแผนและขนตอนการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน พ.ศ. 2542 2.4.4 การจดระเบยบราชการกรงเทพมหานคร หมายถง การจดโครงสรางองคกรหรอการแบงสวนราชการของกรงเทพมหานคร ตามพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2528 ไดจดระเบยบราชการกรงเทพมหานคร ออกเปน 6 สวน ไดแก

1) ส านกงานเลขานการสภากรงเทพมหานคร 2) ส านกงานเลขานการผวาราชการกรงเทพมหานคร 3) ส านกงานคณะกรรมการขาราชการกรงเทพมหานคร 4) ส านกปลดกรงเทพมหานคร 5) ส านกหรอสวนราชการทเรยกชออยางอนซงมฐานะเปนส านก 6) ส านกงานเขต อ านาจหนา ทของสวนราชการก รง เทพมหานครดงก ลาว ได ถกก าหนดไวใน

พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2528 และประกาศกรงเทพมหานคร เรอง การแบงสวนราชการภายในหนวยงานและการก าหนดอ านาจหนาทของสวนราชการกรงเทพมหานคร สวนราชการล าดบท 1 ถงล าดบท 3 เปนหนวยงานสนบสนน (auxiliary agencies) สวนราชการทมชอระบ ไดแก งานส านกงาน งานบรหารจดการทวไป งานสารบรรณ

ส านกปลดกรงเทพมหานคร เปนสวนราชการระดบส านกทแตกตางจากส านกอน ๆ คอผบรหารสงสดไมใชผอ านวยการส านก แตมปลดกรงเทพมหานครเปนผบงคบบญชา และมอ านาจหนาท เกยวกบราชการประจ าทวไปของกรงเทพมหานครทมไดก าหนดใหเปนหนาทของสวนราชการใดโดยเฉพาะ เชน งานสารบรรณ งานทรพยากรมนษย งานฝกอบรมขาราชการและลกจาง งานดานกฎหมาย งานดานการปกครองและทะเบยน งานตรวจสอบภายใน งานการตางประเทศ ประชาสมพนธ และผตรวจราชการ

65

ส านก คอ สวนราชการระดบ กรม การบงคบบญชาขนตรงตอปลดกรงเทพมหานคร ปจจบนประกอบดวยหนวยงานระดบส านก จ านวน 15 ส านก (ภาพท 4.1) โดยไมนบรวมส านกปลดกรงเทพมหานคร ทมภารกจทแตกตางจากส านกอน ๆ ดงกลาวมาแลว ส านกเปนหนวยงานระดบยทธศาสตร ในภาพรวมจะมพนธกจในการก าหนดนโยบายและแผนงานของแตละส านก ทสอดคลองกบนโยบายของผบรหารแผนปฏบตราชการกรงเทพมหานคร ขบเคลอนนโยบายไปสการปฏบต และตรวจสอบ ตดตามและประเมนผลการน านโยบายไปปฏบตของหนวยงานทรบผดชอบ รวมทงเปนหนวยปฏบตเสยเองในภารกจทเปนภาพรวมของกรงเทพมหานครหรอตามทผวาราชการกรงเทพมหานครใหความเหนชอบตามขอเสนอของคณะกรรมการขาราชการกรงเทพมหานครและปลดกรงเทพมหานคร ส านก ม ผอ านวยการ ผอ านวยการกอง และหวหนากลมงาน เปนผบงคบบญชาเปนล าดบ

ส านกงานเขตและสภาเขต ส านกงานเขต เปนหนวยปฏบตงานในพนทกรงเทพมหานคร มอ านาจหนาทตามท

กฎหมายก าหนด ทงนภายใตกรอบแผนปฏบตราชการกรงเทพมหานครและนโยบายเรงดวนของผบรหาร ปจจบนกรงเทพมหานครแบงพนทการปกครองออกเปน 50 เขต1 แตละส านกงานเขตแบงสวนราชการออกเปน 10 สวนราชการ และโรงเรยนในสงกด ดงภาพท 2.15

1 50 ส านกงานเขต ไดแก (1)ส านกงานเขตคลองสาน (2) ส านกงานเขตคลองเตย (3) ส านกงานเขตคลองสามวา (4) ส านกงานเขตคนนา

ยาว(5) ส านกงานเขตจตจกร(6)ส านกงานเขตจอมทอง (7)ส านกงานเขตดอนเมอง (8) ส านกเขตดนแดง (9) ส านกงานเขตดสต (10)ส านกงานเขตตลงชน(11)ส านกงานเขตทววฒนา(12)ส านกงานเขตทงคร(13)ส านกงานเขตธนบร(14) ส านกงานเขตบางกะป(15)ส านกงานเขตบางกอกนอย(16)ส านกงานเขตบางกอกใหญ(17)ส านกงานเขตบางขนเทยน(18)ส านกงานเขตบางเขน(19)ส านกงานเขตบางคอแหลม(20)ส านกงานเขตบางแค(21)ส านกงานเขตบางซอ(22)ส านกงานเขตบางนา(23)ส านกงานเขตบางบอน(24)ส านกงานเขตบางพลด(25)ส านกงานเขตบางรก(26)ส านกงานเขตบงกม(27)ส านกงานเขตปทมวน(28)ส านกงานเขตประเวศ(29)ส านกงานเขตปอมปราบศตรพาย(30)ส านกงานเขตพญาไท(31)ส านกงานเขตพระนคร(32)ส านกงานเขตพระโขนง(33)ส านกงานเขตภาษเจรญ(34)ส านกงานเขตมนบร(35)ส านกงานเขตยานนาวา(36)ส านกงานเขตราชเทว(37)ส านกงานเขตราษฎรบรณะ(38)ส านกงานเขตลาดกระบง(39)ส านกงานเขตลาดพราว(40)ส านกงานเขตวงทองหลาง(41)ส านกงานเขตวฒนา(42)ส านกงานเขตสะพานสง(43)ส านกงานเขตสาทร(44)ส านกงานเขตสายไหม(45)ส านกงานเขตสมพนธวงศ(46)ส านกงานเขตสวนหลวง(47)ส านกงานเขตหนองจอก(48)ส านกงานเขตหนองแขม(49)ส านกงานเขตหลกส(50)ส านกงานเขตหวยขวาง

66

ภาพท 2.15 โครงสรางของส านกงานเขต แหลงทมา: มตคณะกรรมการขาราชการกรงเทพมหานคร ครงท 9/2551 เมอวนท 20 ตลาคม 2551

การบรหารงานส านกงานเขต ประกอบดวย ผอ านวยการเขตและหวหนาฝาย ผอ านวยการเขต เปนผบงคบบญชาขาราชการและลกจางในส านกงานเขตแตละแหง ม

อ านาจหนาท ตามมาตรา ๖๙ แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2528 ดงน

1) อ านาจหนาทตามทกฎหมายบญญตใหเปนอ านาจหนาทของนายอ าเภอ เวนแต พระราชบญญตนจะบญญตไวเปนอยางอน

2) อ านาจหนาทตามทกฎหมายก าหนดใหเปนอ านาจหนาทของผอ านวยการเขต 3) อ านาจหนาทซงผวาราชการกรงเทพมหานคร หรอปลดกรงเทพมหานครมอบหมาย หวหนาฝาย /ผอ านวยการโรงเรยน ในฐานะหวหนาสวนราชการในส านกงานเขต เปน

ผบรหารระดบตน และเปนผบงคบบญชาขาราชการและลกจางในฝายและโรงเรยนในพนทเขต

ผอ านวยการเขต

ผชวยผอ านวยการเขต 1 1

ฝายรายไดรายได

ฝายการคลง

ฝายทะเบยน

ฝายปกครอง

ผชวยผอ านวยการเขต 2

ฝายรกษาความสะอาดและสวนสาธารณะ

ฝายเทศกจ ฝายสงแวดลอม

และสขาภบาล

ฝายโยธา

ฝายพฒนาชมชน และสวสดการสงคม

ฝายการศกษา โรงเรยนในสงกด

สภาเขต

67

ตามล าดบโดยมผอ านวยการโรงเรยน 1 อตรา ตอ 1 โรงเรยน ซงจ านวนโรงเรยนในแตละส านกงานเขตไมเทากน

ส านกงานเขตมผชวยผอ านวยการเขต จ านวน 2 อตรา มหนาทตามทผอ านวยการเขต มอบหมาย (ถาผอ านวยการเขตไมมอบหมาย ผชวยผอ านวยการเขตกจะไมมบทบาทในการบรหารส านกงานเขต) ในทางปฏบตทกส านกงานเขตจะมค าสงมอบหมายใหผชวยผอ านวยการเขตรบผดชอบบรหารราชการ ควบคมดแล เรงรด ตดตาม การปฏบตงานของฝายตาง ๆ และโรงเรยน โดยทผชวย ฯ คนใดจะดแลฝายใดกเปนไปตามค าสงของผอ านวยการเขต

อ านาจหนาทของส านกงานเขตในแตละดานนนไดถกกระจายให ฝายและโรงเรยน น าไป โดยสรป ดงน

ฝายปกครอง มอ านาจหนาทและความรบผดชอบ ดานการปกครองทองท การทะเบยนปกครอง การจดการเลอกตง การปองกนภยฝายพลเรอน การรบแจงเรองราวรองทกข การประชาสมพนธ นโยบายและแผน งานสารบรรณ การบรหารทรพยากรมนษย อาคารสถานท งานทมไดก าหนดใหเปนหนาทของสวนราชการใดโดยเฉพาะ

ฝายทะเบยน มอ านาจหนาทและความรบผดชอบ ดานการทะเบยนราษฎร ทะเบยนบตรประจ าตวประชาชน ทะเบยนครอบครว ทะเบยนชอบคคล ทะเบยนแรงงานตางดาว

ฝายโยธา มอ านาจหนาทและความรบผดชอบ เกยวกบอาคารตามกฎหมายวาดวยการควบคมอาคาร การผงเมอง การระบายน า การดแลรกษาทสาธารณะ คคลองล ารางสาธารณะ ซอมแซมสงสาธารณประโยชนตาง ๆ และเครองหมายจราจร

ฝายสงแวดลอมและสขาภบาล มอ านาจหนาทและความรบผดชอบ ดานการสขาภบาลตาง ๆ เชน สขาภบาลอาหาร การสขาภบาลสถานประกอบการ การสขาภบาลตลาด ดานการพฒนาควบคมและรกษาสงแวดลอม

ฝายรายได มอ านาจหนาทและความรบผดชอบเกยวกบการจดเกบรายไดของกรงเทพมหานคร ไดแก ภาษโรงเรอนและทดน ภาษบ ารงทองท ภาษปาย คาธรรมเนยมตาง ๆ ฝายรกษาความสะอาดและสวนสาธารณะ มอ านาจหนาทและความรบผดชอบเกยวกบการรกษาความสะอาด ความเปนระเบยบเรยบรอย การลดมลพษ การรกษาสภาวะแวดลอม การบรการขนถายสงปฏกล การเกบคาธรรมเนยมเกบขยะมลฝอย

ฝายการคลง อ านาจหนาทและความรบผดชอบดาน การงบประมาณ การเงน การบญชและพสด ของส านกงานเขต

68

ฝายเทศกจ มอ านาจหนาทและรบผดชอบเกยวกบการบงคบการใหเปนไปตามระเบยบกฎหมายขอบญญตกรงเทพมหานครและกฎหมายอน ๆ ทก าหนดใหเปนหนาทของกรงเทพมหานคร ดานการควบคมดแลความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมอง

ฝายการศกษา มอ านาจหนาทและรบผดชอบ เกยวกบ การสงเสรมสนบสนนและประสานงานในเชงนโยบาย ดานการศกษาและ การบรหารงานบคคลของขาราชการคร ในโรงเรยนประถมศกษาและมธยมศกษาสงกดกรงเทพมหานครในพนทเขต การรบแจงเดกเขาเปนตน

ฝายพฒนาชมชน มอ านาจหนาทและรบผดชอบ ดานการพฒนาชมชน ทงดานกายภาพเศรษฐกจ สงคม อนามย คณภาพชวต ดานการสงคมสงเคราะห การสงเสรมอาชพ การอนรกษสงเสรม เผยแพร ฟนฟ บ ารงรกษาศลปะ จารตประเพณ ภมปญญาทองถนและวฒนธรรมอนดงามของทองถน การสงเสรมการทองเทยวและพฒนาแหลงทองเทยว

โรงเรยนประถมศกษาและโรงเรยนมธยมศกษา มอ านาจหนาทและรบผดชอบเกยวกบการจดการศกษาขนพนฐานระดบประถมศกษาและมธยมศกษา ตามล าดบ

สภาเขต ในพนทเขตหนง ๆ มสภาเขต ประกอบดวย สมาชกซงมาจากการเลอกตง จ านวนอยางนอยเขตละเจดคน มวาระคราวละสป สภาเขตมอ านาจหนาท ใหขอคดเหนและขอสง- เกตเกยวกบแผนพฒนาเขตตอผอ านวยการเขตและสภากรงเทพมหานคร จดสรรงบประมาณเพอพฒนาเขต (ไดรบจดสรรจากสภากรงเทพมหานครปละ 1 ลานบาท) สอดสองดแลตดตามการด าเนนงานของส านกงานเขต ใหค าแนะน าหรอขอสงเกตแกผอ านวยการเขตเกยวกบการใหบรการใหค าปรกษาตามทผอ านวยการเขตรองขอ แตงตงคณะกรรมการเพอกระท ากจการหรอพจารณาสอบสวนหรอศกษาเรองใด ๆ อนเกยวกบงานของสภาเขต และหนาทอน ๆ ตามทก าหนดในกฎหมายหรอสภากรงเทพมหานครมอบหมาย

นอกจากนยงมหนวยงานการพาณชยและกจการอนๆ ของกรงเทพมหานครไดแกส านกงาน สถานธนานบาลของกรงเทพมหานคร ส านกงานตลาดกรงเทพมหานคร กองอ านวยการตลาดกรงเทพมหานคร ส านกงานพฒนาทอยอาศย บรษท กรงเทพธนาคม จ ากด สถานวทยกระจายเสยงกรงเทพมหานคร (AM 873 กโลเฮรต) สหกรณออมทรพยกรงเทพมหานคร จ ากด ภายใตองคาพยพของกรงเทพมหานครนประกอบดวย บคลากรทงสนกวา 96,000 คน ไมนบรวมอาสาสมครตาง ๆ เชน คณะกรรมการชมชนในกรงเทพมหานคร(จ านวน 2,008) ชมชนอาสาสมครลานกฬา อาสาสมครลานกฬา อาสาสมครผดแลเดกในศนยพฒนาเดกกอนวยเรยน เปนตน

69

ภาพท 2.16 โครงสรางการบรหารราชการของกรงเทพมหานคร แหลงทมา: กองประชาสมพนธ กรงเทพมหานคร, 2553: 29.

ผวาราชการ กรงเทพมหานคร

ปลดกรงเทพมหานคร

คณะทปรกษา ผว.กทม. คณะกรรมการขาราชการ กทม.

2.ส านกงาน เลขานการ ผว,กทม.

สภา กทม.

1.ส านกงานเลขานการ สภา กทม.

3.ส านกงานคณะกรรมการ ขาราชการ กทม.

4.ส านกปลด กทม. (กรงเทพมหานคร

ส านกวฒนธรรมและ การทองเทยว

ส านกปองกนและบรรเทาสาธารณภย

ส านกการแพทย

ส านกการศกษา ส านกการระบายน า

ส านกการคลง

ส านกพฒนาสงคม ส านกผงเมอง

ส านกการจราจร และขนสง

ส านกการโยธา

ส านกสงแวดลอม ส านกเทศกจ

ส านกอนามย

ส านกงบประมาณ กทม.

ส านกยทธศาสตร และประเมนผล

6.ส านกงานเขต 50 ส านกงานเขต และ 436 โรงเรยน

สภาเขต 50 เขต

70

2.4.5 ความสมพนธระหวางรฐบาลกบกรงเทพมหานคร รฐบาลกลางมความสมพนธกบกรงเทพมหานคร ดงน 1) นายกรฐมนตรในฐานะหวหนารฐบาลมอ านาจหนาทก ากบโดยทวไป ในกรณจ าเปน

จะยบย งการปฏบตราชการใดๆ ทขดตอนโยบายหรอมตของคณะรฐมนตรกไดและมอ านาจสงสอบสวนขอเทจจรงเกยวกบการปฏบตราชการของกรงเทพมหานคร

2) รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยมอ านาจและหนาทควบคมดแลการปฏบตราชการของกรงเทพมหานคร โดยมอ านาจ สงสอบสวนขอเทจจรง หรอสงใหผวาราชการกรงเทพมหานครชแจงแสดงความคดเหนเกยวกบ การปฏบตราชการของกรงเทพมหานคร ในกรณทรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยเหนวาการปฏบตใด ๆ ของผวาราชการกรงเทพมหานครขดตอกฎหมาย มตของคณะรฐมนตรหรอเปนไปในทางทอาจท าใหเสยประโยชนของกรงเทพมหานคร รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยจะยบย ง หรอสงการตามทเหนสมควร

3) รฐบาลอาจตงงบประมาณเปนเงนอดหนนใหกรงเทพมหานคร 4) กระทรวง ทบวง กรม อาจสงขาราชการมาประจ ากรงเทพมหานครเพอปฏบตราชการ

ในหนาท ของกระทรวง ทบวง กรมนน ๆ ไดโดยท าความตกลงกบกรงเทพมหานคร เชน งานส านกงานคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน งานสรรพากร งานสสด เปนตน

71

2.5 งานวจยทเกยวของ

ผศกษาวจยไดส ารวจทบทวนวรรณกรรม งานวจยทเกยวของ ไมพบวามผท าวจยในหวขอ “การน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชด ารไปปฏบตของ

กรงเทพมหานคร” มากอน แตมงานวจยทเกยวของกบการน านโยบายสาธารณะไปปฏบตในประเดนอน ๆ ทสามารถใชเปนแนวทางก าหนดกรอบการศกษาอยางกวาง ๆ ของงานชนนได ดงน ทองใบ สดชาร (2535) ศกษาเรอง “การน านโยบายของวทยาลยครไปปฏบต : กรณศกษาสหวทยาลยอสานใต” เปนการศกษา การน านโยบายของวทยาลยครไปปฏบต ตามพระ ราชบญญตวทยาลยคร (ฉบบท 2) พ.ศ. 2527 มวตถประสงคเพอ 1.เพอศกษาปจจยทมอทธพลตอการน านโยบายไปปฏบตของวทยาลยคร 2.เพอศกษาสภาพการน านโยบายไปปฏบตของวทยาลยคร 3.เพอน าผลทคนพบจากงานวจย ไปพฒนาเปนขอเสนอแนะในการน านโยบายของวทยาลยครไปปฏบตใหมประสทธภาพยงขน โดยใชวธวจยเชงส ารวจ ก าหนดใหตวแปรอสระ ประกอบดวย การใหความรวมมอในการปฏบตงาน ทรพยากร การสนบสนนจากการเมอง การตดตอสอสารและภาวะผน า ตวแปรตาม คอ การน านโยบายของวทยาลยครไปปฏบต ประกอบ ดวย 5 ตวแปร ไดแก การสอนนกศกษาภาคปกต การสอนนกศกษาภาค กศ.บป. การวจย การสงเสรมศลปวฒนธรรม และการใหบรการทางวชาการ กลมเปาหมายในการเกบขอมล คอ อาจารยทปฏบตงานในสหวทยาลยอสานใต จ านวน 5 แหง ไดรบแบบสอบถามกลบคน จ านวน 269 ราย ผลการวเคราะหความเทยงตรงและความเชอมนของมาตรวดอยในเกณฑปานกลาง ผลการศกษาพบวา ตวแปรอสระทกตว มความสมพนธเชงปฏฐานสงกบการน านโยบายไปปฏบต โดยทตวแปรการใหความรวมมอในการปฏบตงาน จะมอ านาจในการพยากรณและการอธบายความส าเรจในการน านโยบายไปปฏบตมากทสด รองลงมากคอ ภาวะผน า หมายความวา วทยาลยครทประสบความส าเรจในการน านโยบายไปปฏบตในเกณฑสงขนอยกบการใหความรวมมอในการท างานของผสอนในวทยาลยครแหงนน และถาผบรหารวทยาลยมความ สามารถในการใชภาวะผน าทดยงจะท าใหการน านโยบายไปปฏบตประสบผลส าเรจมากยงขน โดยภาพรวมแลว การน านโยบายของวทยาลยครไปปฏบตประสบผลส าเรจในระดบปานกลาง ยกเวนการวจยทถอวาไมประสบผลส าเรจ เนองจากพบวามปญหาอปสรรคทส าคญ ไดแก ภาวะผน าของผบรหารเนองจากจากระบบการสรรหาผด ารงต าแหนงอธการวทยาลยครไมเหมาะสม ปญหาโครง สรางขององคกร การจดสรรเงนทนวจยไมพอเพยง บคลากรขาดความรและประสบการณในการวจย

72

กลา ทองขาว (2534) ศกษาเรอง “การวเคราะหปจจยทสงผลตอความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบต: กรณศกษานโยบายรณรงคเพอการรหนงสอแหงชาต” มวตถประสงค เพอวเคราะหความสมพนธของปจจยทสงผลตอความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบต แสวงหาปจจยและชดปจจยทมอทธพล สามารถอธบายความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบตและเพอทดสอบตวแบบการอธบายปรากฏการณของกระบวนการน านโยบายสาธารณะไปปฏบต วธวจยเปนการวจยแบบตดขวางอยางงาย หนวยการวเคราะหคอ บคคลทรวมโครงการรณรงคเพอการรหนงสอแหงชาตทปฏบตงานในพนท หมบาน ต าบล อ าเภอและจงหวดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 3 จงหวด คอ นครราชสมา อบลราชธานและมกดาหาร กลมตวอยาง 4 กลมคอ ผบรหารโครงการ ผ ประสานงาน อาสาสมคร และผผานโครงการ จ านวน รวม 457 คน เกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม แบบสมภาษณและแบบทดสอบ ทผานการทดสอบทแสดงวามความเชอถอไดสง การศกษาก าหนดตวแปรทศกษา ก าหนดตวแปรตาม คอ ความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบต สวนตวแปรอสระ ม 5 ตวแปร ไดแก 1. เปาหมายและวตถประสงคของนโยบาย 2. การก าหนดภารกจและการมอบหมายงาน 3. ลกษณะหนวยงานทน านโยบายไปปฏบต 4. การสนบสนนจากสวนกลางและทองถน 5. มาตรการควบคม ประเมนผล การกระตน สงเสรม การวเคราะหขอมลเชงคณภาพและใชเทคนควเคราะหเชงสถต ผลการศกษาพบวา ตวแปรอสระทกตวมความสมพนธกบความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบต จากมากทสดไปนอยดงน การสนบสนนจากสวนกลางและทองถน การก าหนดภารกจและการมอบหมายงาน ลกษณะหนวยงานทน านโยบายไปปฏบต มาตรการควบคม ประเมนผล การกระตน สงเสรม เปาหมายและวตถประสงคของนโยบาย การวจยมขอเสนอแนะ แนวทางการด าเนนการ หากมงใหนโยบายทน าไปปฏบตประสบผลส าเรจ ไว 5 ประเดน คอ 1. รฐบาลในฐานะผก าหนดมาตรฐานแผนงานจะตองใหความสนบสนนหนวยงานทน านโยบายไปปฏบตในทกดาน รวมทงจะตองแสวงหาความรวมมอและการสนบสนนจากบคคลและหนวยงานทเกยวของ 2. โครงสรางของหนวยงาน นอกจากจะตองใชกลไกศนยรวมความรบผดชอบหลกจากระบบราชการแลว องคประกอบภายในโครงสรางควรประกอบดวยบคคลากรจากทกภาคสวนทเกยวของ มการคดเลอกผบรหารโครงการทมภาวะผน าสง และมระบบการใหความรแกผปฏบต 3. ผบรหารโครงการควรใหความส าคญตอการตรวจเยยมผปฏบตงานในพนท สรางขวญและก าลงใจ 4. ใชหลกการแบงงานกนท าตามความช านาญเฉพาะดาน การก าหนดขนตอนในการท างาน 5. ระบวตถประสงคของนโยบายใหชดเจน สามารถวดได และการนยามกลมเปาหมายตองชดเจน กตต บนนาค (2536) ศกษาเรอง “การน านโยบายภาษมลคาเพมไปปฏบต : กรณศกษาวเคราะหเชงปรากฏการณในธรกจโรงแรม” วตถประสงค เพอศกษาผลของการน านโยบาย

73

ภาษมลคาเพมไปปฏบต ประสทธภาพของระบบการจดเกบ ปญหาและอปสรรคทเกดขน ตลอดจนขอเสนอแนะเพอปรบปรงแกไข การวจยนเปนการวจยเชงคณภาพ เกบขอมลโดยวธสงเกตการณแบบอ าพรางตวและการสมภาษณแบบเจาะลก กบกลมตวอยาง 3 กลม คอ กลมเจาหนาทสรรพากร กลมผประกอบการและกลมประชาชนผใชบรการ จากการศกษาวจยนพบวาในกลมเจาหนาทสรรพากร ผปฏบตระดบลางยงไมใหความรวมมอกบนโยบายเทาทควร เนองจากความไมชดเจนของเปาหมายและวตถประสงคของนโยบาย ความไมเหมาะสมของการก าหนดภารกจและการมอบหมาย ความไมเหมาะสมของมาตรการควบคม ประเมนผลและการกระตนสงเสรม หนวยงานขาดแคลนทรพยากรในดานตางๆในกลมผประกอบการและประชาชนพบวามปญหาการประชาสม- พนธทลมเหลวของกรมสรรพากรและขาดแรงจงใจ จนตนา สงหเทพ (2540) ศกษาวจยเรอง “การน านโยบายการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไปปฏบต : ศกษากรณ จงหวดพระนครศรอยธยา” มวตถประสงค เพอศกษาผลส าเรจและลมเหลวของการน านโยบายไปปฏบต โดยศกษากระบวนการเกยวกบความชดเจนในวตถประสงคของนโยบาย การก าหนดกจกรรมและการมอบหมายงาน มาตรการควบคมและประเมนผล การสนบสนนจากสวนกลางและทองถน โครงสรางขององคกรและบคลากรทเกยวของกบนโยบาย และขอเสนอแนะทางการบรหารจดการนโยบาย การวจยนเปนการวจบเชงคณภาพ โดยศกษาจากขอมลทตยภมและจากการสมภาษณคณะกรรมการการจดการสงแวดลอม จงหวดพระนครศรอยธยา จ านวน 18 คน ผลการศกษาวจยพบวา 1. วตถประสงคและเปาหมายของนโยบายในระดบจงหวดมความชดเจน ผปฏบตสวนใหญรบทราบ แตยงไมสอดคลองกบนโยบายในระดบกระทรวง 2. การก าหนดกจกรรมและการมอบหมายงานมความสอดคลองตรงตามวตถประสงคของจงหวด แตไมมอ านาจในการลงโทษผกระท าผดตามพระราช บญญตสงแวดลอม 3. มาตรการในการควบคมประเมนผล จงหวดยงไมก าหนดมาตรการขนใชเองแตอาศยความตามพระราชบญญตสงแวดลอม พ.ศ. 2535 และกฎหมายการควบคมการใชทดนและอาคาร 4. การสนบสนนจากสวนกลางและสวนทองถน สวนกลางใหการสนบสนนดานงบประมาณและบคลากร โดยทงบประมาณไดรบการอนมตไมถงรอยละ 50 ของงบประมาณทเสนอขอ ไดรบความรวมมอจากสวนราชการระดบจงหวดคอนขางนอย แตความรวมมอจากประชาชนสงกวา 5. โครงสรางขององคกรและบคลากรทเกยวของ เนองจากนโยบายนเกยวของกบหลายกระทรวงโดยมกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม เปนแกนหลกในการประสานงานระหวางกระทรวงตางๆ สวนในระดบจงหวด มผเกยวของเกอบจะทกหนวยงาน รวมท งภาคเอกชนและฝายการเมองทองถน ผปฏบตงานสวนใหญเปนขาราชการกระทรวง มหาดไทยและกระทรวงอนๆ ทอยในภมภาค โดยส านกงานจงหวดเปนผประสานแผนนโยบาย ใน

74

จงหวดและกระทรวงไมมการประสานงานในการจดท าโครงการแตละโครงการ บางครงเกดความซ าซอนสนเปลองงบประมาณ งบประมาณมาจากหลายหนวยงาน โดยงบประมาณสวนใหญเปนของกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม บคลากรผปฏบตยงขาดความรความเขาใจในดานการจดการสงแวดลอมและมจ านวนไมเพยงพอ ผลการน านโยบายไปปฏบตพบวา ความสามารถในการบรรลไดตามแผนงานทก าหนดไวอยในระดบปานกลางคอนขางต า เจตน ธนวฒน (2539) ศกษา เรอง “ปญหาการน านโยบายของผหลบหนเขาเมองชาวพมาไปปฏบตในจงหวดระนอง”มวตถประสงคเพอศกษาถงสาระส าคญของนโยบายและมาตรการปฏบตของรฐบาลไทยทมตอผหลบหนเขาเมองโดยมชอบดวยกฎหมายในภาพรวม ระหวาง ป พ.ศ. 2524-2539 และเพอศกษาปญหาการน านโยบายแกไขปญหาแรงงานสญชาตพมาทหลบหนเขาเมองโดยผดกฎหมายตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท 17 มนาคม 2535 ไปปฏบต การศกษาใชวธการวจยเอกสารและแบบส ารวจ โดยใชแบบสอบถามประกอบการสมภาษณเพอจดเกบขอมล จากหนวยปฏบต จ านวน 24 หนวย และถามความคดเหนจากผประกอบการ จ านวน 20 คน การศกษาวจยไดใชตวแบบทวไป หรอตวแบบกระบวนการน านโยบายไปปฏบตเปนกรอบการวจย ประกอบดวย ตวแปรอสระคอ ความชดเจนของวตถประสงค กระบวนการตดตอสอสาร กจกรรมเพอการบงคบใชมผล ลกษณะของหนวยปฏบต ความสนบสนนของผปฏบตงาน ความเพยงพอของงบประมาณและสภาวะทางดานเศรษฐกจ สงคมและการเมอง นโยบาย ตวแปรตาม คอ ระดบความสมฤทธผลของการน านโยบายไปปฏบต ผลการศกษา พบวา การน านโยบาย แกไขปญหาแรงงานสญชาตพมาทหลบหนเขาเมองโดยผดกฎหมายตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท 17 มนาคม 2535 ไปปฏบตยงไมบรรลวตถประสงคเนองจาก 1. นโยบายขาดความชดเจน และไมเหมาะสมกบการน าไปปฏบตในพนทจงหวดระนอง 2. กระบวนการตดตอสอสารเนนรปแบบทางราชการมากเกนไปการประสานงานขาดเอกภาพ 3. กจกรรมเพอใหการบงคบใช มผล เชน การออกกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบมเกยวของมความลาชาขาดการประชาสมพนธ 4. หนวยงานทเกยวของมหลายหนวยแตละหนวยมอตราก าลง งบประมาณ ยานพาหนะ/วสด ไมเพยงพอ การมอบอ านาจจากสวนกลางมนอย 5. เจาหนาทผปฏบตมความเหนตอนโยบายแตกตางกน บางสวนแสวงหาผลประโยชนจากปรงงานพมา 6. งบประมาณและสงจงใจยงมนอย 7. สภาวะทางเศรษฐกจ สงคมและการเมองยงไมเอออ านวยใหมการปฏบตตามนโยบายอยางจรงจง อาคม ใจแกว (2533) ศกษาวจย เรอง ”การน านโยบายไปปฏบตในพนทจงหวดชายแดนภาคใต : ศกษาปจจยทสงผลกระทบตอความส าเรจ” มวตถประสงคเพอศกษาปจจยทสงผลกระทบตอความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบตในพนทจงหวดภาคใต เนนเฉพาะในสวนของนโยบายสงเสรมการศกษาใหกบชาวมสลม ใชวธการศกษาทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ ก าหนดกรอบ

75

หรอตวแบบในการศกษาไว 2 ลกษณะ ในการวเคราะหขอมล 2 ชด คอ ตวแบบทใชวเคราะหขอมลจากกลมตวอยางทเปนเยาวชนไทยมสลม จ านวน 746 คน ตวแบบนมตวแปรอสระ คอ ปจจยดานประชาชนทเนนทเนนเฉพาะเจาะจงเกยวกบความตองการ การสนบสนนจากผน าทองถนและทาทของประชาชนตอขาราชการและปจจยดานชมชนทเนนเฉพาะเจาะจงดานความยดมนในวฒนธรรม ตวแปรตาม คอ ความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบตซงแยกออกเปน 3 มต ไดแก มตแรก ความส าเรจของนโยบายเชงทศนคตจากเยาวชนไทยมสลมหลงจากทไดเขารวมโครงการ มตทสองและสาม เปนความส าเรจของของนโยบายทพจารณาในเชงพฤตกรรมการเรยนภาษาไทยและอสลาม ตามล าดบ สวนตวแบบทสอง ศกษาความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบตจากกลมตวอยางทเปนขาราชการระดบลาง จ านวน 219 คน ตวแปรอสระ คอ ปจจยดานนโยบายเนนเฉพาะเจาะจงดานความชดเจนและความสอดคลองกบสภาพปญหา ปจจยดานองคการ เนนเฉพาะเจาะจงการประสานงานและการสนบสนนจากหนวยงานระดบเหนอ ปจจยดานขาราชการ เนนเฉพาะเจาะจงดานความตงใจจรง ความมวชาชพและความสามารถในการปรบตว ปจจยดานทรพยากรเนนเฉพาะเจาะจงดานงบประมาณและจ านวนบคลากร สดทายคอปจจยดานการใชขอมลในพนทและการใชขอมลรวมกนระหวางหนวยงาน (กลมตวอยางคอเยาวชนไทยมสลม และขาราชการทศกษาและรบผดชอบในโครงการสงเสรมการศกษาสายสามญและโครงการสงเสรมการเรยนการสอนอสลามศกษาในพนทจงหวดชายแดนภาคใต 3 จงหวด คอ ปตตาน ยะลาและสงขลา) ผลการศกษาไดขอสรปวา การน านโยบายไปปฏบตใหบรรลผลส าเรจไดนน จะตองใหความส าคญกบปจจยดานชมชน ทเนนความยดมนในวฒนธรรม ปจจยดานนโยบายและขาราชการระดบลางซงเปนผปฏบต จะตองมความตงใจจรง มความสามารถดานวชาชพ และความสามารถในการปรบตวใหเหมาะสมกบสภาพพนท หากขาดคณสมบตเหลาน กอาจท าใหนโยบายลมเหลวไดในทสดแมวานโยบายจะมความชดเจนหรอมความเหมาะสมกบสภาพปญหาเพยงใดกตาม มฆวาฬ สวรรณเรอง (2536) ศกษาวจย เรอง “ประสทธผลของการน านโยบายปอง ปรามทจรตเลอกตงของโครงการ ท.ม.ก. ไปปฏบต : วจยปฏบตการเขตเลอกตง ค. จงหวดนครราชสมา” โดยใชวธการศกษาทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ ในเชงปรมาณเปนการศกษาถงการรบรเกยวกบ ท.ม.ก. การมสวนรวมโดยการแสดงพฤตกรรมแจงหรอไมแจงโดยใชแบบสอบถามและน าขอมลทไดมาวเคราะหโดยใชสถตเชงพรรณา สวนในเชงคณภาพนนเปนการศกษาโดยเนนการปฏบตการในพนท การสมภาษณแบบเจาะลก การสงเกตแบบมสวนรวม และการศกษาจากเอกสารแลวน าขอมลทไดมาวเคราะห ผลการศกษาพบวา ประสทธผลของการน านโยบายไปปฏบตของ ท.ม.ก. น นมประสทธผลคอนขางต า ท งปรมาณและคณภาพ ท งเปาหมายในการรบรและเปาหมายพฤตกรรม ตวแปรทศกษา คอ 1.ดานตวนโยบายความชดเจนของเปาหมายของนโยบายและการ

76

ถายทอด 2. ดานกระบวนการบรหารนโยบาย ประกอบดวย 8 ตวแปรยอย คอ การสอสารและสอขอความ การเพมศนยรบแจงเบาะแสในทองถน การวเคราะหและสบเสาะเบาะแสทแจงระดมสวนรวมหรอความรวมมอของประชาชน การน าพาสกระบวนการของระบบราชการ การใหทหลบภยและสรางความอบอนใหประชาชน การปลอบขวญประชาชนและการตดตามเรอง และการเยยมเยยนประชาชน 3. ดานทรพยากรบรหาร อนประกอบดวย บคลากร งบประมาณ วสดอปกรณ และขวญ ก าลงใจ สรพร เสยนสลาย (2539) ศกษา เรอง “การวเคราะหปจจยทสงผลกระทบตอการน านโยบายสาธารณะไปปฏบต : ศกษากรณนโยบายการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมในประเทศไทย” เปนการศกษากระบวนการน านโยบายการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมไปปฏบต เพอคนหาปจจยทสงผลตอการด าเนนการน านโยบายไปปฏบต ในบรบทของระบบราชการและสงคมไทย ใชวธการศกษาเฉพาะกรณ ก าหนดขอบเขตการศกษา กระบวนการน านโยบายการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมไปปฏบตในชวงระยะเวลา 17 ป ระหวางปพ.ศ. 2518-2535ในพนทด าเนนการปฏรปทดนในทดนของเอกชนเปนหลก จ านวน 5 จงหวด คอ จงหวดปทมธาน นครนายก ฉะเชงเทรา พระนครศรอยธยาและนครปฐม เกบรวบรวมขอมลเพอใชในการวเคราะหจากจากการวจยเอกสารและการสมภาษณแบบเจาะลกประกอบกบการสงเกต ผลการศกษาพบวา น านโยบายการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมไปปฏบตโดยเฉพาะในสวนของการจดซอและเวนคนทดนเอกชนเพอน ามาจดสรรใหแกเกษตรกรไมประสบความส าเรจ จากการศกษา ตวแปรอสระ 6 ตวแปร คอ การสนบสนนทางการเมองตอนโยบาย บทบาทของตวการส าคญ ความผกพนตอนโยบายของผน านโยบายไปปฏบต ความชดเจนของนโยบาย ความเหมาะสมของวธการท างานทน ามาใช ความเหมาะสมของราคาประเมนทดน และตวแปรแทรกซอนอกสองตวแปร คอ ความพงพอใจขายทดนของเจาของทดน การขยายตวของการปฏรปทดนในทดนของรฐ เปนปจจยทสงผลตอความไมส าเรจของการน านโยบายไปปฏบต เทพศกด บณยรตพนธ (2536) ศกษา เรอง “ปจจยทสงผลตอการสรางประสทธผลของการน านโยบายการใหบรการแกประชาชนไปปฏบต:กรณศกษาส านกงานเขตของกรงเทพมหานคร” มวตถประสงคเพอศกษาถงปจจยตางๆทมอทธพลตอการสรางประสทธผล การเปรยบเทยบอทธพลของปจจยตางๆ ระดบประสทธผลของการน านโยบายไปปฏบตเมอเปรยบเทยบระหวางงานตาง ๆ เกบขอมลจากประชาชนผรบบรการและเจาหนาทให บรการของส านกงานเขต กรงเทพมหา นคร ทไดสมตวอยางมาจ านวน 18 ส านกงานเขตจากจ านวนประชากรทงหมด 36 ส านกงานเขต ขนาดตวอยาง ในสวนของประชาชนผใชบรการ จ านวน 700 คน และ เจาหนาทผใหบรการ จ านวน 396 คน ก าหนดตวแปรอสระ 4 ตว คอ 1. ความชดเจนในเปาหมายของนโยบาย 2. ความซบซอนของ

77

โครงสราง 3. ความพรอมของทรพยากร 4. การมสวนรวมของผรบบรการ ตวแปรตาม ไดแก 1. ประสทธผลของการน านโยบายการใหบรการแกประชาชนไปปฏบต ประกอบดวย 4 มตยอย คอ ความพงพอใจของผรบบรการ ความรวดเรวในการใหบรการ ความเสมอภาคในการใหบรการและความเปนธรรมในการใหบรการ ผลการทดสอบสมมตฐานหลก พบวาตวแปรอสระทง 4 ตวแปรรวมกน สามารถอธบายความมประสทธผลของการน านโยบายการใหบรการแกประชาชนไปปฏบตไดอยางมนยส าคญทางสถต โดยเรยงล าดบจากตวแปรทมอทธพลในการอธบายทมประสทธผลจากมากไปหานอย ไดแก ความพรอมของทรพยากร ความซบซอนของโครงสราง ความชดเจนในเปาหมายของนโยบายและการมสวนรวมของผรบ บรการ สวนผลการพสจนสมตฐานรองทง 2 สมมตฐาน พบวาความชดเจนในเปาหมายของนโยบายมความสมพนธเชงบวกกบความตงใจของเจาหนาทผใหบรการ และการมสวนรวมของผรบบรการมความสมพนธเชงบวกกบความตงใจของเจาหนาทผ ปฏบตอยางมนยส าคญทางสถต การวเคราะหการถดถอยเชงพหในมตยอยของประสทธผล ในเรองความพงพอใจของผรบบรการ พบวาตวแปรอสระทง 4 ตวแปรรวมกน สามารถอธบายความมประสทธผลในมตของความพงพอใจไดอยางมนยส าคญทางสถต โดยตวแปรทมน าหนกในการอธบายจากมากไปหานอย ไดแก ความซบซอนของโครงสราง ความพรอมของทรพยากร ความชดเจนในเปาหมายของนโยบายและการมสวนรวมของของผรบบรการ ผลการวเคราะหในมตของความรวดเรวในการใหบรการ พบวามเพยง 3 ตวแปร ทสามารถอธบายความรวดเรวในการใหบรการอยางมนยส าคญทางสถต มน าหนกจากมากไปหานอยตามล าดบ คอ ความพรอมของทรพยากร ความซบซอนของโครงสรางและความชดเจนในเปาหมาย ของนโยบาย ผลการวเคราะหในมตของความเสมอภาคในการใหบรการ พบวา ตวแปรอสระทง 4 ตวแปรรวมกน สามารถอธบายความมประสทธผลในมตนไดอยางมนยส าคญทางสถตมน าหนกจากมากไปหานอย คอ ความพรอมของทรพยากร ความชดเจนในเปาหมาย ความซบซอนของโครงสรางและการมสวนรวมของผรบบรการ ผลการวเคราะหในมตของความเปนธรรมในการใหบรการ พบวา มเพยงตวแปรความชดเจนในเปาหมายของนโยบายทสามารถอธบายความเปนธรรมได นอกนนไมสามารถอธบายไดอยางมนยส าคญทางสถต ส าหรบผลการวเคราะหความแปรปรวนจ าแนกตามงานตาง ๆ พบวา มเพยงตวแปรความชดเจนในเปาหมายของนโยบายและความเปนธรรมในการใหบรการทพบวาไมมความแตกตางกน นอกนนไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต สนตดา เทพนยม (2541) ศกษาวจย เรอง “ปจจยทสงผลตอความส าเรจของการน านโยบายวางแผนครอบครวไปปฏบต” มวตถประสงคเพอศกษาปจจยทสงผลตอความ ส าเรจของการน านโยบายวางแผนครอบครวไปปฏบต คนหาปจจยทสามารถอธบายความส าเรจของการน านโยบายวางแผนครอบครวไปปฏบตได และหาแนวทางในการเพมระดบความส าเรจของการน านโยบาย

78

วางแผนครอบครวไปปฏบตทวทกทองทและทกภาคของประเทศไทย ก าหนดตวแปรอสระ 4 ตวแปร คอ สมรรถนะของหนวยปฏบต ตวผปฏบต การใหบรการและเศรษฐกจสงคมและวฒนธรรม ตวแปรตาม 1 ตวแปร คอ ความส าเรจของการน านโยบายการวางแผนครอบครวไปปฏบต การศกษาวจยนเปนการศกษาเชงปรมาณ เกบขอมลจากกลมตวอยางทเปนเจาหนาทผปฏบตจ านวน 678 คน จาก 678 สถานอนามยดวยการสมตวอยางจาก 4 ภาค โดยใชแบบสอบถามทผานการทดสอบความเทยงตรงและความเชอถอไดแลว ผลการศกษาพบวา 1. ตวแปรอสระทง 4 ตว สามารถรวมกนอธบายความส าเรจของการน านโยบายการวางแผนครอบครวไปปฏบตไดซงเปนไป ตามสมมตฐานทตงไว 2.ชดปจจยทสามารถอธบายความส าเรจของการน านโยบายวางแผนครอบครวไปปฏบตไดม 3 ปจจย คอ สมรรถนะของหนวยปฏบต ตวผปฏบตและการใหบรการ สวนรายภาคพบวา ภาคกลางม 2 ปจจย คอ ปจจยการใหบรการและ ปจจยตวผปฏบต ภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ม 4 ปจจย คอ สมรรถนะของหนวยปฏบต ตวผปฏบต การใหบรการและปจจยเศรษฐกจสงคมและวฒนธรรม สวนภาคใต ม 3 ปจจย คอ สมรรถนะของหนวยงาน เศรษฐกจสงคมและวฒนธรรม และปจจยการใหบรการ ผลการวเคราะหความแปรปรวนและการเปรยบเทยบรายค พบวา ทง 4 ภาค มระดบความส าเรจของการน านโยบายการวางแผนครอบครวไปปฏบตแตกตางกน เรยงล าดบจากสงสดไปหาต าสด ดงน ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคใต และภาคกลาง สาคร บญอาจ (2536) ศกษาวจย เรอง “ ประสทธผลการน านโยบายปองกนและปราบปรามทจรตเลอกตงขององคกรกลางไปปฏบต : การวจยปฏบตการเรองการน าระบบขาวสารขอมลดานกวางและดานลกเพอแจงเตอนผทอยในขายเบาะแสละเมดกฎหมายเลอกตง ในเขตเลอกตง ค. จงหวดนครศรธรรมราช” มวตถประสงคเพอศกษาผลของการ ระบบขาวสารขอมลดานกวางและดานลกเพอแจงเตอนผทอยในขายเบาะแสละเมดกฎหมายเลอกตง ตลอดจนศกษาปจจยตางๆทมอทธพลตอประสทธผลของการน านโยบายปองกนและปราบปรามทจรตเลอกตง ขององค- กรกลางไปปฏบต รวมทงปญหาและอปสรรคในการปฏบตงาน กลมตวอยาง คอ หวคะแนนของผสมครสมาชกสภาผแทนราษฎรทอยในขายเบาะแสละเมดกฎหมายการเลอกตง ผลการศกษาพบวา การใชสอดานกวาง (โปสเตอร สตกเกอร สอโฆษณาทางวทยและทว) ไปใชในการแจงเตอน สงผลตอการรบรของประชาชนระดบหนงแตมไดเกดผลในดานการน านโยบายไปปฏบต สวนการใชสอดานลก (ใชรถประชาสมพนธเคลอนท 4 คน ตดคทเอาท เทปบนทกเสยง แจกใบปลว ตดโปสเตอร การปรากฏตวแบบเผชญหนา ) แจงเตอนโดยมลกษณะเนนไปยงกลมเปาหมายและพนทเปาหมาย ท าใหเกดผลในการยบย งพฤตกรรมการเคลอนไหวของหวคะแนนไมใหกระท าทจรตในการเลอกตง สาวนกระบวนการน านโยบายปองกนและปราบปรามทจรตเลอกตงขององคกรกลางไปปฏบต

79

ประสบผลส าเรจไดดวยองคประกอบ 4 ประการ ไดแก 1.ความชดเจนของเปาหมาย 2. การมแผนปฏบตการในการแจงเตอนรองรบ 3. ความเหมาะสมของยทธวธการแจงเตอน 4. ความพรอมของทรพยากรการบรหาร (อตราก าลง งบประมาณ วสดอปกรณและระยะเวลา สมควร ภทรแสงเนตร (2537: 107-114) ศกษาเรอง “การปฏบตตามนโยบายใหใชงบประมาณแบบแผนงาน (รผกง.) ของกองทพบก” กลมตวอยางเปนนายทหารสญญาบตรทสงกดส านกงานปลดบญชกองทพบก จ านวน 148 คน (รอยละ 100 ของจ านวนผปฏบตงาน) ผลการศกษาพบวา ปจจยส าคญทท าใหการน านโยบายไปปฏบตไมบรรลผลส าเรจ ม 4 ประการ คอ ความไมสมบรณของนโยบาย หนวยงานขาดสมรรถนะในการน านโยบายไปปฏบต เจาหนาทผปฏบตและหนวยงานทเกยวของไมใหความรวมมอ นอกจากน มผลการศกษาวจยในระดบภาคนพนธปรญญามหาบณฑต ในดานการน านโยบายสาธารณะไปปฏบตของหนวยงานราชการในประเทศไทย สวนใหญเปนการศกษาเฉพาะกรณ (Case Study) โดยใชวธการศกษาทงเชงคณภาพและเชงปรมาณ จงจะหยบยกผลงานทนาสนใจบางสวนทน ามาศกษา ดงน อญชนา สาเรอง (2549) ศกษาเรอง “ปญหาและอปสรรคของการน าระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการบฟงความคดเหนของประชาชน พ.ศ. 2548 ไปปฏบต” พบวาปญหาและอปสรรคการน าระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการบฟงความคดเหนของประชาชน พ.ศ. 2548 ไปปฏบต ไดแก ปญหาขาดบคลากรทงในดานปรมาณ ความร ความสามารถและความรวมมอ ปญหาขาดงบประมาณในการด าเนนการ ปญหาการแปลงนโยบายไปสการปฏบต ขาดความรวมมอของหนวยปฏบต ปญหาการขาดอ านาจและความสมพนธระหวางหนวยผคมนโยบายกบหนวยปฏบต ปญหาการขาดความสนบสนนของสงคมในภาคตางๆ

วฒนะชย ยะนนทร (2547) เสนอผลการศกษาเรอง “การน านโยบายหนงต าบลหนงผลตภณฑไปปฏบต กรณศกษากลมแปรรปผาฝาย อ าเภอภเวยง จงหวดขอนแกน” ใชวธศกษาเชงคณภาพ โดยสมภาษณแบบเจาะลกจากผใหขอมลส าคญ 12 คน ประกอบกบการศกษาขอมลจากเอกสาร การสงเกต วเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนา ตรรกะและบรบทประกอบ ผลการศกษาพบวา ปญหาอปสรรคของการน านโยบายไปปฏบต ม 3 ประเดน คอ บคลากรไมพรอม วตถประสงคของนโยบายไมชดเจนแลขาดเทคโนโลย เครองมอสอสารสนบสนน ตณณา คญใหญ (2546) ศกษาเรอง “การน านโยบายการจดท าบตรประจ าตวเกษตรกร ป 2544 ไปปฏบต : ศกษากรณจงหวดเชยงราย” เปนการศกษาเชงปรมาณ โดยใช Input- Output Model เปนกรอบการศกษา เกบขอมลจากการศกษาเอกสารทเกยวของและแบบสอบถามเจาหนาทผปฏบตแลวน าขอมลมาวเคราะหโดยใชสถตหาคารอยละและคาเฉลย ผลการศกษาพบวา การน า

80

นโยบายไปปฏบตไดรบความส าเรจคอนขางสงในภาพรวม ปญหาอปสรรค ไดแก ระยะเวลาสนเกนไป อตราก าลงนอยเปนเหตใหการด าเนนงานขาดประสทธภาพ รวมทงเจาหนาทยงขากความรมความสบสนในค านยามตางๆ ในแบบจดทะเบยน งบประมาณไมเพยงพอ การประชาสมพนธลมเหลวท าใหกลมเกษตรกรไมทราบนโยบายและไมเหนความส าคญ และปญหาเรองการสอสาร โดยเฉพาะการใชภาษาทองถน

ชมลดา จนทรสาขาและคณะ (2546) ศกษาวจยเรอง “ปจจยทมผลตอความส าเรจของการน านโยบายกองทนหมบานและชมชนเมองไปปฏบตกรณศกษา : หมบานทไดรบมาตรฐานการบรหารจดการกองทนระดบท 1 (AAA) อ าเภอพรหมบร จงหวดสงหบร” ก าหนดกรอบแนวคดเปน 2 ปจจย ไดแก 1.ปจจยภายใน ประกอบดวย ฐานะทางการเงน การประกอบอาชพ ภาระหน ความรในการประกอบอาชพ วจารณญาณในการใชเงน การมสวนรวมของสมาชก และความรความเขาใจเกยวกบกองทน 2. ปจจยภายนอก ประกอบดวย คณะกรรมการกองทน หนวยงานราชการทเกยวของและรปแบบการบรหารจดการกองทน การเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามกลมตวอยาง จ านวน 200 คนจากกองทนระดบมาตรฐานท 1 จาก 13 หมบาน เขตอ าเภอพรหมบร จงหวดสงหบร ผลการศกษา พบวา ปจจยภายในมผลตอความส าเรจในการน านโยบายหมบานและชมชนเมองไปปฏบตไมแตกตางกนใน 13หมบานทศกษา สวนปจจยภายนอกมผลตอความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบตใน 13 หมบาน แตกตางกนไปบาง โดยเฉพาะปจจยคณะกรรมการกองทน ในแตละหมบานมศกยภาพแตกตางกน ทง ดานพนฐานการศกษา การรบรขอมลทเกยวของ ทกษะของการบรหารและการประชาสมพนธนโยบายกองทน จรยวด บปผา (2549) วจยเรอง “ปญหาและอปสรรคในการปฏบตงานคมครองพยาน : ศกษากรณส านกงานคมครองพยาน” มวตถประสงคเพอศกษาการน านโยบายคมครองพยานไปปฏบตและปญหาอปสรรคในการปฏบตงานคมครองพยานของส านกงานคมครองพยานและหนวยงานตางๆ ทเกยวของ โดยใชวธการศกษาเชงคณภาพ จากเอกสาร แนวคดทฤษฎและผลงานวจยทเกยวของ การสมภาษณแบบเจาะลกในกลมผใหขอมลส าคญทงสน รวม 9 คน แลวน าขอมลมาวเคราะหโดยใชตรรกะควบคกบบรบทตามกรอบแนวคดทวางไว ผลการศกษา พบวา ในการน านโยบายคมครองพยานไปปฏบต มปญหาดานตวกฎหมายคมครองพยานซงมลกษณะบรณาการทางกฎหมายจงขดกบการปฏบตงานจรงทตองเปนความลบและรวดเรว สวนในการปฏบตงานตามมาตรการทวไปและมาตรการพเศษของส านกงานคมครองพยานและหนวยงานทเกยวของนนมปญหาเนองจาก หนวยงาน ส านกงานคมครองพยานมปญหาในดานการวางแผน การควบคมสงการ การประสานงาน การจดท างบประมาณ การจดก าลงพล การบรหารงาน สถานทและอปกรณ

81

กฎระเบยบขอบงคบและมาตรการตาง ๆ ยงไมครบถวนชดเจนและขาดการตดตามประเมนผลการปฏบตงานรวมกบหนวยงานอนทเกยวของ ปาณดล นยมคา (2544) ศกษาเรอง “กระบวนการน านโยบายการพฒนาการทองเทยวระดบจงหวดไปปฏบต : ศกษากรณจงหวดเพชรบร” ใชวธการศกษาเชงคณภาพ รวบรวมขอมลจากเอกสารตาง ๆ ทเกยวของและการสมภาษณแบบเจาะลก จากผใหขอมลส าคญ 15 คน วเคราะหขอมลในเชงเหตผลโดยใชสถตเชงพรรณนาไดแก การหาคารอยละและคาความถ ผลการศกษาพบวา นโยบายมความชดเจนในวตถประสงค และแนวปฏบต ผใหขอมลทงหมดรบรนโยบายหลายชองทาง เชน จากการประชม การถายทอด การมอบหมายงาน เอกสารตาง ๆ รายงานประจ าป นอกจากนยงพบวา สมรรถนะของหนวยงาน ซงไดแก บคลากร งบประมาณ วสดครภณฑ มไมพอเพยง การสนบสนนจากหนวยงานและบคคลทเกยวของมนอย มปญหาดานการประสานงานระหวางหนวยงานและประชาชนยงไมมสวนรวมเทาทควร

กอบกาญจน ค าเดนเหลก (2546) ศกษาในหวขอ “การน านโยบายปองกนและปราบปรามการคอรรปชนไปปฏบตของส านกงานการตรวจเงนแผนดน” มวตถประสงค เพอศกษาการน านโยบายปองกนและปราบปรามการคอรรปชนไปปฏบต เพอศกษาถงปญหาและอปสรรคในการน านโยบายไปปฏบต เพอ.ศกษาถงแนวทางการแกไขปญหาแลพขอเสนอแนะในการปฏบตงานใหมประสทธภาพ ใชวธการศกษาเชงคณภาพ ผใหขอมลประกอบดวยหรรมหารตรวจเงนแผนดน ผบรหารและเจาหนาท สตง. และศกษาจากเอกสาร วเคราะหขอมลโดยยดหลกตรรกะเทยบเคยงแนวคดแนวคดทฤษฎควบคบรบทและใชสถตพรรณนา ผลการศกษา พบวา นโยบายมความชดเจน ในการก าหนดเปาหมายและแผนงาน แตไมสามารถน าไปปฏบตไดอยางมประสทธภาพเนองจากปญหาหลายประการ ไดแก อตราก าลงไมเพยงพอ อตราก าลงทมอยนนรอยละ 80 เปนเพศหญง ซงมแนวโนมทจะถกคกคามไดงาย จากผทถกตรวจสอบและพบวามการจรตวธการไมเหมาะสม ขาดกฎหมายรองรบทชดเจน การบรหารจดการไมเหมาะสม บคลากรขาดศกยภาพ โครงสรางขององคกรไมเหมาะสม งบประมาณไมเพยงพอ และ เนองจากในชวงระยะเวลาทท าการศกษาอยระหวางการด าเนนการจดท าแผนกลยทธ จงยงไมมการน าแผนมาใชปฏบตท าใหกระบวนการตรวจสอบมความลาชาเพราะขาดแนวทางก ากบและตรวจสอบ นอกจากน ยงมอปสรรคจากหนวยงานองคกรอสระ คอ คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ป.ป.ช.) เนองจากเรองใดทส านกงานคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนพบวามการทจรตกจะตองสงเรองให ป.ป.ช.ด าเนนการตรวจสอบและแจงตอพนกงานสอบสวนเพอด าเนนคด และอาจถกป.ป.ช. ตรวจสอบขอเทจจรงใหม ซงเปนการเพมขนตอน เกดความลาชา

82

บพธ รตนบร (2552) ศกษาเรอง “ ปจจยทสงผลตอความส าเรจของการน านโยบายการใหบรการศนยบรการจดเดยวเบดเสรจ (One Stop Service) ไปปฏบต ศกษากรณ ส านกงานเขตสายไหม กรงเทพมหานคร” พบวา ปจจยททมอทธพลตอความส าเรจของการน านโยบายการใหบรการศนยบรการจดเดยวเบดเสรจ (One Stop Service) ไปปฏบต ของส านกงานเขตสายไหม ประกอบดวย ปจจยดานเปาหมายและวตถประสงคของนโยบาย ปจจยดานกระบวนการการใหบรการ ปจจยดานบคคลากรผใหบรการและปจจยดานสมรรถนะของหนวยงานปฏบตอยในระดบปานกลาง สวนปจจยดานการมสวนรวมของผรบบรการและการสนบสนนจากฝายการเมองอยในระดบความส าเรจนอย จากการศกษาแนวคดทฤษฎส าคญๆ และผลงานวจยในประเทศไทยบางสวนทเกยวของกบหวขอทศกษา สรปไดวา ปจจยทมอทธพลตอความส าเรจและ/หรอความลมเหลวในการน านโยบายสาธารณะไปปฏบตในองคการตาง ๆ มอยหลายปจจย แตกตางกนไปตามหวขอทศกษา วตถประสงค บรบท ชวงเวลาของเรองทศกษา สถานการณทางเทคโนโลย รวมทงระเบยบวธวจยและขอจ ากดทใชในการศกษา อยางไรกตาม การส ารวจวาทกรรมนแมจะไมพบหวขอทงานชนนมงศกษาวจยโดยตรง แตกพบแนวทางการศกษาการน านโยบายไปปฏบต ทสามารถน ามาประยกตใชก าหนดเปนกรอบในการศกษาวจยกวาง ๆ ส าหรบงานชนนตอไป

บทท 3

กรอบแนวคดและวธการศกษา

ในบทนจะไดน าเสนอกรอบแนวคดและวธการศกษา ประกอบดวย กรอบแนวคดในการศกษา วธการศกษา กระบวนการศกษาและการเกบรวบรวมขอมล กรอบแนวคด นยามปฏบตการ ผใหขอมลส าคญ เครองมอทใชในการศกษา การรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล โดยมรายละเอยด ดงตอไปน

3.1 กรอบแนวคดในการศกษา การน านโยบายไปปฏบตมลกษณะเปนกระบวนการ (Pressman&Windavsky: 1979,

Bardach:1977, Mazmanian &Sabatier:1980, Berman:1978) กลาวคอ มขนตอนกอนหลงของกจกรรมในการปฏบตนโยบาย และแยกออกจากกระบวนการก าหนดนโยบายเนองจาก มการก าหนดขอบเขตของแตละฝายแยกกนอยางชดเจน การน านโยบายไปปฏบตใหประสบผลส าเรจในองคกรหนง ๆ นนประกอบไปดวยปจจยหรอตวแปรตาง ๆ เปนจ านวนมาก เพอใหการศกษาเปนไปไดภายใตขอจ ากดตาง ๆ การสรางกรอบการจงเลอกเฉพาะปจจยส าคญ (Critical Success Factors) เปนกรอบแนวคดในการศกษา จากการศกษาทบทวนวรรณกรรมและผลงานทเกยวของ ประกอบกบการสงเกตและรบรของผศกษาในฐานะผปฏบตงานในฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคม ส านกงานเขต ของกรงเทพมหานคร ตลอดชวงระยะเวลาทเปนขอบเขตของการศกษา ดงน

ปจจยเหตหรอตวแปรอสระ (Independent Variables: IV) 4 ปจจย ไดแก -มาตรฐานและวตถประสงคของนโยบาย ประกอบดวย

-ความชดเจนและความเปนไปไดของวตถประสงคและเปาหมาย -การก าหนดแนวทางปฏบต -การก าหนดมาตรฐานในการวดผลงาน

-สมรรถนะขององคการ ประกอบดวย -โครงสรางขององคการ -การก าหนดภารกจและการมอบหมายงาน -ทรพยากรของนโยบาย (บคลากร งบประมาณ สงจงใจบคลากร) -การพฒนาองคกรและนวตกรรม

84

-การใหความรแกบคลากรทเกยวของ -ระบบการตดตาม ควบคมและประเมนผล -การประสานงาน ชองทางการตดตอสอสาร -การประชาสมพนธและการรบรของประชาชน

- ภาวะผน าและความรวมมอจากผปฏบต ประกอบดวย -ภาวะผน าของผบรหาร -ความรวมมอจากผปฏบต -การตดตามผลการด าเนนงานและใหค าแนะน า

- สภาพแวดลอมภายนอก ประกอบดวย - เศรษฐกจ สงคมและการเมอง -การสนบสนนจากหนวยงานภายนอก -ความรวมมอจากประชาชน

ปจจยผลหรอตวแปรตาม (Dependent Variables: DV) คอ ความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบต ประกอบดวย -ผลสมฤทธการปฏบตงานตามแผนงาน -ความพงพอใจของประชาชนตอการใหบรการของกรงเทพมหานคร

85

IV DV ภาพท 3.1 กรอบแนวคดในการศกษา

สมรรถนะขององคการ -โครงสรางขององคการ -การก าหนดภารกจและการมอบหมายงาน -ทรพยากรของนโยบาย (บคลากร งบประมาณ สงจงใจบคลากร) -การพฒนาองคกรและนวตกรรม -การใหความรแกบคลากรทเกยวของ -ระบบการตดตาม ควบคมและประเมนผล -การประสานงาน ชองทางการตดตอสอสาร -การประชาสมพนธ

-การประสานงาน ชองทางการตดตอสอสาร

-การประชาสมพนธและการรบรของประชาชน

สภาพแวดลอมภายนอก

-การเปลยนแปลทางเศรษฐกจ สงคมและการเมอง -การสนบสนนจากหนวยงานภายนอก -ความรวมมอจากประชาชน

มาตรฐานและวตถประสงคของนโยบาย -ความชดเจนและความเปนไปไดของวตถประสงคและ เปาหมาย -การก าหนดแนวทางปฏบต -การก าหนดมาตรฐานในการวดผลงาน

ภาวะผน าและความรวมมอจากผปฏบต -ภาวะผน าของผบรหาร -ความรวมมอจากผปฏบต

ความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบต

-การบรรลผลสมฤทธในระดบเปาประสงคตามแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร -ประชาชนมความพงพอใจในการบรหารตามนโยบายของกรงเทพ- มหานคร

86

3.2 นยามศพททใชในการศกษา (Operational Definition: OD) นโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง หมายถง แผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2548 – 2551 เฉพาะในประเดนยทธศาสตรท 1 การเพมศกยภาพเศรษฐกจชมชนตามแนวพระราชด าร “เศรษฐกจพอเพยง” กลยทธหลก 1 การสงเสรมอาชพครบวงจร กลยทธหลกท 2 การสงเสรมและใหความรในการจายเงนอยางถกตอง และกลยทธหลกท 3 เพอทกษะการบรหารเงนของประชาชนตามแนวพระราชด ารอเศรษฐกจพอเพยง

การน านโยบายไปปฏบต หมายถง กระบวนการหรอขนตอนการด าเนนงานตางๆ ทเกดขนภายหลงจากการก าหนดนโยบายเสรจสน นบตงแต การศกษาท าความเขาใจในวตถประสงคและเปาหมายของนโยบาย การแปลงนโยบายไปสแผนงาน โครงการ กจกรรม การประสานงาน การสอสารและใหความรเชงปฏบตการแกบคลากรทเกยวของ การมอบหมายงานใหหนวยงานและบคลากร การด าเนนงาน การควบคม ตดตาม ตรวจสอบการด าเนนการและใหค าแนะน า ความส า เ รจของการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพ ยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร หมายถง 1) การบรรลผลสมฤทธในระดบเปาประสงคเชงยทธศาสตรตามแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2548 – 2551 ประเดนยทธศาสตรท 1 การเพมศกยภาพเศรษฐกจชมชนตามแนวพระราชด าร “เศรษฐกจพอเพยง” คอ “ประชาชนชาวกรงเทพมหานครทกคนตงตวและเตบโตไดโดยยดแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยง” 2) ประชาชนมความพงพอใจในการบรหารตามนโยบายของกรงเทพมหานคร ปจจยทมมอทธพลตอความส าเรจหรอความลมเหลวในการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบต หมายถง มาตรฐานและวตถประสงคของนโยบาย สมรรถนะขององคการ ภาวะผน าและความรวมมอของผน านโยบายไปปฏบต สภาพแวดลอมภายนอก มาตรฐานและวตถประสงคของนโยบาย หมายถง ความชดเจนและความเปนไปไดของวตถประสงคและเปาหมายของนโยบาย ความชดเจนของการก าหนดภารกจและการมอบหมายงาน ความชดเจนของการก าหนดแนวทางปฏบตและมาตรฐานในการวดผลงาน

สมรรถนะขององคการ หมายถง ความสามารถของหนวยงานในการด าเนนงานตามนโยบาย พจารณาจาก โครงสรางของกรงเทพมหานคร ทรพยากรของนโยบาย (บคลากร งบประมาณ สงจงใจบคลากร) การพฒนาองคการและนวตกรรม การใหความรบคลากรทเกยวของ ระบบการตดตามควบคมและประเมนผล การประสานงาน ชองทางการตดตอสอสาร และการประชาสมพนธ

87

ภาวะผน า หมายถง ภาวะผน าของผบรหาร ทกษะในดานการบรหารงาน การสนบสนนของผบรหาร การเขาไปมสวนรวมของผบรหาร การสรางแรงจงใจใหผปฏบตงาน ความสามารถในการแกไขปญหาความลาชาทเกดขน การใหความส าคญตอนโยบายของผบรหารกรงเทพมหานครทกระดบ การโนมนาวจงใจผปฏบตงาน การตดตามผลการด าเนนงานและใหค าแนะน า ความรวมมอจากผปฏบต หมายถง ผปฏบตมทศนะคตทดตอนโยบายเศรษฐกจพอเพยงและมความเตมใจทจะปฏบตงาน

สภาพแวดลอมภายนอก หมายถง การเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจ สงคมและการเมอง การสนบสนนจากหนวยงานภายนอกและ ความรวมมอจากประชาชน

3.3 วธการศกษา

การศกษาในหวขอ “การน านโยบายเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร” มวตถประสงคสองประการ คอ ประการแรก เพอศกษากระบวนการน านโยบายไปปฏบต ประการทสอง ศกษาปจจยทมอทธพลตอความส าเรจและความลมเหลวของการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร โดยใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ (Qualitative Approach ) เพอใหไดรายละเอยดครอบคลมลมลก เปนการศกษาเชงพรรณนาและวเคราะหเชงคณภาพดวยหลกตรรกศาสตร (Logic) เพอตอบปญหาการวจยและเปนขอคนพบทเปนขอสรป (Conceptualize) เพอใชเปนแนวทางการศกษาทเกยวของตอไป

3.4 กระบวนการศกษาและการเกบรวบรวมขอมล กระบวนการศกษาทน ามาใชในการศกษาครงน ประกอบดวย

ขนตอนท 1 การศกษาเชงเอกสาร เปนการศกษารวบรวมขอมลจากเอกสารทเกยวของ ไดแก เอกสารต าราตาง ๆ ตวบทกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ค าสง ประกาศ เอกสารการประชม แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต แผนพฒนากรงเทพมหานคร แผนปฏบตราชการกรงเทพมหานคร รายงานประจ าปของกรงเทพมหานคร รายงานผลการศกษาวจยวทยานพนธ ภาคนพนธ หนงสอ บทความ วารสาร หนงสอพมพ เวบไซท เปนตน เพอ

88

-คนหาขอมลบรบททว ๆ ไป โครงสรางและการบรหาร กระบวนการน านโยบายไปปฏบตของกรงเทพมหานคร เพอใหไดบคคลผใหขอมลส าคญ หนวยงานส าคญทเกยวของกบการน านโยบายเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบต

-คนหาขอมลแนวคดทฤษฎ ผลงานศกษาวจย ปจจย/ตวแปรทเกยวของรวมท งแนวทางแกไขปญหาอปสรรค

-คนหารายละเอยดของนโยบายเศรษฐกจพอเพยงและผลการด าเนนงานของ กทม. -สรางกรอบแนวคด ก าหนดปจจยเหตและผลเพอใชเปนแนวทางในการศกษาวจยครงน ขนตอนท 2 การสมภาษณเจาะลกบคคลผใหขอมลส าคญ (Key Informants) ทมสวน

เกยวของกบประเดนทศกษา ซงปฏบตงานอยในหนวยงานของกรงเทพมหานคร เปนการสมภาษณ แบบไมมโครงสราง (Unstructured) แตก าหนดแนวทางสมภาษณ (Interview Guide) เปนค าถามเปดกวาง ครอบคลมประเดนทศกษาวจย ผใหสมภาษณสามารถใหขอมลไดอยางเปนอสระ เพอใหไดขอมลเชงลกในมมมองของคนใน เพอน ามาวเคราะหและสงเคราะหรวมกบขอมลเชงเอกสาร เพอตอบปญหาการวจยทไดก าหนดไวรวมทงแนวทางแกไขและขอเสนอแนะ

ในการศกษารวบรวมขอมลนอกเหนอจากด าเนนการในสองขนตอนซงเปนขนตอนหลกดงกลาวแลว ผศกษาไดใชขอมลจากการสงเกตและประสบการณในฐานะผปฏบตงานทเกยวของในส านกงานเขต กรงเทพมหานคร

3.5 กลมเปาหมายและผใหขอมลทส าคญ

3.5.1 กลมเปาหมายในการจดเกบขอมลภาคสนาม กลมเปาหมายผ ใหขอมลเปนขาราชการกรงเทพมหานครทไดรบมอบหมายใหเปน

ผรบผดชอบปฏบตงานทเกยวของกบกระบวนการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตจาก 3 กลม กลมแรก ขาราชการสงกดส านกยทธศาสตรและประเมนผล กทม. เนองจากรบผดชอบในการบรณาการแผนระดบตาง ๆ นโยบายของผวาราชการกรงเทพมหานคร มาจดท าแผนปฏบตราชการกรงเทพมหานคร การขบเคลอนการ แปลงนโยบายไปสการปฏบต การตรวจสอบ ตดตามและประเมนผลนโยบายและแผนในภาพรวม กลมท 2 ขาราชการสงกด ส านกพฒนาสงคม กทม. เนองจากเปนหนวยงานทรบนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาปฏบต ในขนตอน การจดท าโครงการรองรบนโยบาย การตรวจสอบ ตดตามและประเมนผล การน านโยบายไปปฏบตของส านกงานเขต กลมท 3 ขาราชการสงกดส านกงานเขต กทม. คดเลอกจาก

89

การสม เขตชนในและชนนอกทไดรบมอบหมายใหน าโครงการปฏบตโครงการตามนโยบาย ฯ ไปปฏบตไดคอนขางครบและสะดวกตอการเกบขอมล

3.5.2 ผใหขอมลทส าคญ (Key Informants)

การไดมาของผใหขอมลทส าคญ จ านวน 25 คน นน ผศกษามวธการคดเลอก โดยศกษา เอกสารทเกยวของของ กทม. เชน แผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร รายงานประจ าปกรงเทพมหานคร หนงสอราชการทเกยวของกบนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอพยงของ กทม. การเขารวมประชมชแจงรายละเอยดของโครงการทเกยวของ การปรกษาหารอกบเจาหนาทผรบผดชอบการจดท าแผน/ โครงการทเกยวของ รวมทงสมดนามสงเคราะห กทม. กจะรไดวา เจาหนาทต าแหนงใด สงกดหนวยงานไหนเปนผมบทบาทส าคญในการน านโยบายไปปฏบต มความรและประสบการณเกยวของกบนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอพยงของ กทม. สามารถใหขอมลเชงลกตามแนวค าถามทวางไวได ในเบองตนไดคดเลอกขาราชการในระดบหวหนาฝาย และหวหนากลมงานหรอผรกษาการ ในฐานะผบงคบบญชา ควบคมดแลการปฏบตของเจาหนาทในหนวยงานทรบผดชอบ ในการสมภาษณกจะสอบถามจากผใหขอมลทส าคญเพอทราบวาเจาหนาทผใดเปนผรบมอบหมายใหรบผดชอบโครงการทสนบสนนนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของ กทม. ทมประสบการณและสามารถใหขอมลได มรายละเอยดดงน ตารางท 3.1 บคลากรทคดเลอกเปนผใหขอมลทส าคญ

ผใหขอมลส าคญ จ านวน (คน) กลมท 1: ส านกยทธศาสตรและประเมนผล กทม. กองยทธศาสตรบรหารจดการ -หน.กลมงาน ยทธศาสตรบรหารจดการ (1) -หน.กลมงานวจยและประเมนผล (2) กองยทธศาสตรเศรษฐกจ การเงนและการ คลง -หน.กลมงานยทธศาสตรเศรษฐกจฯ (3) กองยทธศาสตรทรพยากรมนษยและสงคม -หน.กลมงานยทธศาสตรการศกษาและพฒนาสงคม(4) -หน.กลมงานยทธศาสตรคณภาพชวต (5)

1 1

1

1 1

90

ผใหขอมลส าคญ จ านวน (คน) กลมท 2: ส านกพฒนาสงคม กทม. กองการพฒนาชมชน - หน.กลมงานสงเสรมและพฒนาศกยภาพชมชน(6) -หน.กลมงานพฒนาเศรษฐกจชมชนกองสงเสรมอาชพ(7) กลมท 3: ส านกงานเขต* 1.ส านกงานเขตพญาไท (8-10) 2.ส านกงานเขตปทมวน(11-12) 3.ส านกงานเขตลาดพราว(13) 4.ส านกงานเขตหนองจอก(14-15) 5.ส านกงานเขต บางพลด(16-18) 6.ส านกงานเขตบางแค(19-20) 7.ส านกงานเขตประเวศ (21-22) 8.ส านกงานเขตสาทร (23-25) * แตละส านกงานเขตประกอบดวย -หน.ฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคมหรอผรกษาราชการแทนและ/ หรอเจาหนาทรบผดชอบโครงการทเกยวของ

1 1

3 2 1 2 3 2 2 3

3.6 เครองมอทใชในการศกษา

เนองจากการศกษาวจยชนนใชวธศกษาเชงคณภาพ ดงน น เครองมอส าคญทใชในการศกษาวจยครงนกคอ ตวผศกษาเอง ทจะตองเกบรวบรวมขอมล วเคราะหตความ โดยปราศจากอคต (bias) โดยเฉพาะในงานภาคสนามทเลอกใชวธการสมภาษณแบบเจาะลกผใหขอมลส าคญจากกลมเปาหมายทก าหนด เปนการสมภาษณแบบไมมโครงสราง (Unstructured Interview) โดยก าหนดประเดนทจะสมภาษณไวกอน เพอใหไดขอมลทครบถวนและตรงตามวตถประสงคของการศกษาวจย เปดโอกาสใหผใหสมภาษณใหขอมลโดยอสระ และตงค าถามเพยงเพอใหเกดความชดเจนและครอบคลมประเดนทตองการศกษาโดยก าหนดประเดนสมภาษณไว ดงน ประเดนการสมภาษณแบบเจาะลก

1) ขอมลพนฐานของผใหขอมล -ชอตว ชอสกล ต าแหนง สงกดหนวยงาน ระยะเวลาทด ารงต าแหนง

91

- อ านาจหนาทไดรบมอบหมาย 2) ลกษณะของนโยบาย

-ความเปนมาของนโยบายเศรษฐกจพอเพยงในกรงเทพมหานคร -เปาหมายและวตถประสงคของนโยบาย -แนวทางปฏบตของนโยบาย -กระบวนการน านโยบายเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบต -การจดท าแผนงาน รองรบนโยบาย -การก าหนดภารกจและการมอบหมายงาน

3) สมรรถนะขององคการ -ความเหมาะสมของโครงสรางของกรงเทพมหานคร -วฒนธรรมขององคการ -ทรพยากรของนโยบาย (บคลากร งบประมาณ สงจงใจบคลากร) -การพฒนาองคกรและ นวตกรรมทสนบสนน -การใหความรบคลากรทอยในกระบวนการน านโยบายไปปฏบต -ประสทธภาพของการประสานงาน การตดตอสอสาร -ประสทธภาพการประชาสมพนธ และการรบรของประชาชน -ความขดแยง ความเหนแตกตางกนระหวางหนวยงานในการปฏบต -ระบบการตดตาม ควบคมและประเมนผล

4) ภาวะผน าและความรวมมอ -ภาวะผน าชองนายอภรกษ โกษะโยธนผวาราชการกรงเทพมหานคร ในประเดน

-ทกษะในดานการบรหารงาน การสนบสนนของผบรหาร การเขาไปม สวนรวมของผบรหาร การสรางแรงจงใจใหผปฏบตงาน ความสามารถ ในการแกไขปญหาความลาชาทเกดขน การใหความส าคญตอนโยบาย ของผบรหารกรงเทพมหานครทกระดบ การโนมนาวจงใจผปฏบตงาน การตดตามผลการด าเนนงานและใหค าแนะน า

-ความรวมมอจากผปฏบต ผปฏบตมทศนะคตทดตอนโยบายเศรษฐกจพอเพยง และมความเตมใจทจะปฏบตงาน 5) สภาพแวดลอมภายนอกทมผลตอการด าเนนนโยบาย

- เศรษฐกจ สงคมวฒนธรรม ความเชอ และการเมอง -การสนบสนนจากหนวยงานภายนอก

92

-ความรวมมอจากประชาชน 6) ความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบต

-ผลสมฤทธการปฏบตงานตามแผนงาน -ความพงพอใจของประชาชนตอการใหบรการของกรงเทพมหานคร

7) ปญหา อปสรรคและแนวทางแกไข

3.7 การตรวจสอบและวเคราะหขอมล

3.7.1 การตรวจสอบขอมล

ผศกษาตรวจสอบความนาเชอถอของขอมล (Reliability) ดวยการประยกตใชวธการตรวจสอบขอมลแบบสามเสา (Triangulation) โดยจดเกบขอมลในเรองเดยวกนหรอตอเนองกนหรอมนยทเปนเหตเปนผลกน จากแหลงขอมลหลายแหลง เพอใหเกดการตรวจสอบความถกตอง

3.7.2 การวเคราะหขอมล การศกษาครงนไดวเคราะหขอมลไปพรอม ๆ กบการเกบขอมล เพอตรวจสอบความ

นาเชอถอของขอมลและทบทวนกรอบการศกษาทก าหนดไวเพอเปนแนวทางการศกษาซงอาจจะมการเปลยนแปลงไปตามขอมลทคนพบใหมและมผลตอการจดเกบขอมลในอนดบตอมา การวเคราะหขอมลยดหลกตรรกะ ในการจดระเบยบขอมล เชอมโยงขอมลใหเกดความสอดคลองกนของเนอหา โดยอาศยกรอบการศกษาเปนแนวทาง และพรรณนา (Description Method) ใหไดขอสรปเพอตอบค าถามของการศกษา.

บทท 4

ผลการศกษา

การศกษาครงนเปนการวจยเชงคณภาพ ผศกษาเกบรวบรวมขอมลจากเอกสารทตพมพเผยแพรและหนงสอราชการตาง ๆ ของกรงเทพมหานคร รวมทงเอกสารอน ๆ ทเกยวของกบประเดนทศกษา และการจดเกบขอมลในภาคสนามโดยผศกษาไดเดนทางไปสมภาษณ เจาะลกผใหขอมลส าคญทยนดใหขอมล ทงในระดบส านกและระดบส านกงานเขตทไดรบมอบหมายใหปฏบตหนาทเกยวของกบการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร จ านวน 25 คน โดยใชกรอบการศกษาวจยในบทท 3 ทก าหนดขนจากการทบทวนวรรณกรรมในบทท 2 มาก าหนดแนวทางในการรวบรวมขอมล ขอมลทไดเปนขอมลทเปนความคดเหนในมมมองของผใหขอมลทงสองระดบ ประกอบกบการสงเกตแบบมสวนรวมของผศกษาทไดรบมอบหมายใหควบคม ดแลและปฏบตงานตามนโยบายเศรษฐกจพอเพยงในฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคม ส านกงานเขตสาทร ขอมลทตรวจสอบความถกตองจะถกน ามาจดหมวดหมและวเคราะหเชงคณภาพ เพอตอบค าถามการศกษาวจยทก าหนดไว ส าหรบในบทนจะขอน าเสนอผลการศกษาโดยก าหนดหวขอไว ดงน

4.1 นโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานคร 4.2 กระบวนการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร 4.3ปจจยทมอทธพลตอความส าเรจหรอความลมเหลวของการน านโยบายปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร 4.4 ความส าเรจของการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของ กรงเทพมหานคร

4.1 นโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานคร

จากแนวคดของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชด าร ในภาพรวมและการ

แพรขยายไปสภาคสวนตาง ๆ รวมทงกรงเทพมหานครเพอเปนการปพนฐานความเขาใจ สวนในหวขอนเปนผลการศกษานโยบายปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานครเพอใหทราบเนอหาหรอยทธศาสตรทกรงเทพมหานครน ามาใชเพอขบเคลอนนโยบาย

94

4.1.1 การนอมน าปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสกรงเทพมานคร การแพรขยายของแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยงมาสกรงเทพมหานครครงแรกนน

เปนไปตาม ระบบงานราชการผานทางกระบวนการก าหนดนโยบายและแผนของหนวยงานทจ าเปนจะตองมความสอดคลองกบนโยบายและแผนระดบชาต ดงนน กรงเทพมหานครจงนอมน าแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยงมาบรรจไวในแผนพฒนากรงเทพมหานคร ฉบบท 6 1 (พ.ศ. 2545-2549) เปนครงแรกเพอใหสอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 ( 2545-2549) โดยยดหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนแกนความคดหลก เนนการพฒนาแบบองครวม ใหคนเปนศนยกลางของการพฒนา มความย งยน ไมท าลายสงแวดลอม และใหประชาชนมสวนรวมในกระบวนการพฒนา (วรญญา โรหตเสถยร, 2545: 1)

กอนท นายอภรกษ โกษะโยธน2 จะเขาด ารงต าแหนงผวาราชการกรงเทพมหานคร เปนวาระการด ารงต าแหนงของ นายสมคร สนทรเวช และอยในชวงครงแรกของแผนพฒนากรงเทพ มหานคร ฉบบท 6 (พ.ศ. 2545-2547) นน การน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตยงไมมความชดเจน ไมมการก าหนดโครงการและกจกรรมขนมารองรบนโยบายทเปนรปธรรม (กรงเทพมหานคร, มปป : 8) โครงการ/กจกรรมสวนใหญใหความส าคญกบการพฒนาคน และการมสวนรวมภาคประชาชนโดยการจดโครงการ/กจกรรมอบรม สมมนา ศกษาดงาน ทงเจาหนาทผปฏบตและประชาชน การสรางเครอขายประชาชน และเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในการบรหารราชการและกจกรรมตาง ๆ ของกรงเทพมหานคร อาทเชน การมสวนรวมในการใหความเหนในกระบวนการจดท าแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร การจดท าผงเมองของกรงเทพมหานคร การจดท าแผนพฒนาเขต เปนตน

อยางไรกตาม การพฒนาทใหความส าคญกบการพฒนาคนและการสงเสรมการมสวนรวมภาคประชาชนน เรมปรากฎอยในแผนพฒนากรงเทพมหานคร ฉบบท 5 (2540 - 2544) และ สอดคลองกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 ( พ.ศ. 2540 - 2544) ผลของการพฒนาดงกลาวไดสรางความเขมแขงใหแกภาคประชาชน เกดการรวมกลมของประชาชนเรยกวา ประชาสงคมและเครอขายประชาชนหลายหลาก ทมบทบาทในการพฒนาชมชนและสงคม แมวา

1 แผนพฒนากรงเทพมหานคร เปนแผนระยะ 5 ป ทกรงเทพมหานครจดท าขน ตงแต ฉบบท 1 (พ.ศ. 2520 ) ถง ฉบบท 6 (สนระยะ แผนใน

ป พ.ศ. 2549) เพอใชเปนกลไกการบรหารจดการและเปนกรอบชน าการพฒนากรงเทพมหานครตามอ านาจหนาทตามกฎหมาย ในการจดท าแผนไดบรณาการนโยบายของผวาราชการกรงเทพมหานคร แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต แผนบรหารราชการแผนดน แผนมหาดไทย สรปผลการประเมนจากแผนฯ ฉบบกอนหนา และความตองการหนวยงานและของประชาชน

2 ด ารงต าแหนงตอจากนายสมคร สนทรเวช โดยในวาระแรก ตงแต 29 สงหาคม 2547 ถง 28 สงหาคม 2551 และ วาระทสอง

ตงแต 8 ตลาคม 2551 ถง 19 พฤศจกายน 2551-พนต าแหนงเนองจากลาออกกอนครบวาระทสอง

95

ในขณะนนมไดกลาวถงหลกเศรษฐกจพอเพยง แตกเปนพนฐานส าคญของการน านโยบายเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตในระยะตอมา

4.1.2 นโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในวาระของนายอภรกษ โกษะโยธน เมอ นายอภรกษ โกษะโยธน ไดรบการเลอกตงเขามาด ารงต าแหนงผวาราชการกรงเทพ

มหานคร ในเดอน สงหาคม พ.ศ. 2547 ขณะนนอยในระยะครงหลงของแผนพฒนากรงเทพฯ ฉบบท 6 กรงเทพมหานครไดจดท าแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ.2548-2551 เพอใหเปนไปตามบทบญญตแหงพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารจดการบานเมองทด พ.ศ. 2546 ทก าหนดใหทกสวนราชการจะตองจดท าแผนปฏบตราชการไวลวงหนากอนทจะด าเนนการตามภารกจใด ซงแผนทจดท าขนใหมนมลกษณะเปนแผนยทธศาสตร ทมงผลสมฤทธตามตวชวดทชดเจน ในโอกาสนกรงเทพมหานครจงบรณาการแผนพฒนากรงเทพมหานคร ฉบบทประกาศใชอยขณะนนใหครอบคลมค าแถลงนโยบายของผวาราชการกรงเทพมหานครทเขามารบต าแหนงใหม แลวประกาศใชเปนกรอบในการบรหารและพฒนากรงเทพมหานครในชวงระยะเวลาของแผน และนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงถกบรรจไวในยทธศาสตรการสงเสรมเศรษฐกจเมองและการทองเทยงเชงอนรกษศลปวฒนธรรมใหมความเขมแขง ประเดนยทธศาสตรท 1: การเพมศกยภาพเศรษฐกจชมชนตามแนวพระราชด าร “เศรษฐกจพอเพยง” โดยมกลยทธหลกทเกยวของกบนโยบาย 3 กลยทธ คอ

1) สงเสรมการสรางอาชพและการจางงานใหสอดคลองกบความตองการของประชาชนโดยจดตงศนยสงเสรมอาชพครบวงจร พฒนาคณภาพแรงงานและจดหาหาตลาดรองรบ

2)สงเสรมและใหความรในการใชจายเงนอยางถกตองแกประชาชนโดยจดตงศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครว

3)เพมทกษะการบรหารเงนของประชาชนตามแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยง แรงงานชใหเหนวา กรงเทพมหานครนอมน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขามาใชในการ

บรหารจดการ และแกไขปญหาดานเศรษฐกจชมชน ดตารางท 4.1

96

ตารางท 4.1 ยทธศาสตรการสงเสรมเศรษฐกจเมองและการทองเทยงเชงอนรกษศลปวฒนธรรมใหมความเขมแขง ประเดนยทธศาสตรท 1: การเพมศกยภาพเศรษฐกจชมชนตามแนวพระราชด าร “เศรษฐกจพอเพยง”

เปาประสงคเชงยทธศาสตร ตวชวด

ประเดนยทธศาสตร เปาหมาย

ผรบผดชอบ พ.ศ. 2548 พ.ศ. 2549 พ.ศ. 2550 พ.ศ. 2551

สนบสนนใหประชาชนชาวกรงเทพมหานครทกคนตงตวและเตบโตไดโดยยด แนวพระราด าร ”เศรษฐกจพอเพยง”

- ผผานการอบรมจากศนยสงเสรมอาชพและศนยฝกอาชพกรงเทพมหานครสามารถน าความรไปประกอบอาชพได

รอยละ 60 รอยละ 60 รอยละ 60 รอยละ 60 สพส.*

- จ านวนผฝกอบรมมบญชเงนฝาก รอยละ 20 รอยละ 20 รอยละ 20 รอยละ 20 สพส.

กลยทธหลก ตวชวดกลยทธหลก เปาหมาย ผรบผดชอบ

พ.ศ. 2548 พ.ศ. 2549 พ.ศ. 2550 พ.ศ. 2551 เจาภาพหลก

เจาภาพรวม

1.สงเสรมการสรางอาชพและการจางงานใหสอดคลองกบความตองการของประชาชนโดยจดตงศนยสงเสรมอาชพครบวงจร พฒนาคณภาพแรงงานและจดหาหาตลาดรองรบ แรงงาน

จ านวนผฝกอบรมวชาชพทเพมขน รอยละ 15 รอยละ 20 รอยละ 20 รอยละ 20 สพส. สนข.*

ผ ผานเกณฑการฝกอบรมวชา ชพจากศนยสงเสรมอาชพครบวงจร

รอยละ 50 รอยละ 50 รอยละ 50 รอยละ 50 สพส. สนข.

97

กลยทธหลก ตวชวดกลยทธหลก เปาหมาย ผรบผดชอบ

พ.ศ. 2548 พ.ศ. 2549 พ.ศ. 2550 พ.ศ. 2551 เจาภาพหลก

เจาภาพรวม

2.สงเสรมและใหความรในการใชจายเงนอยางถกตองแกประชาชนโดยจดต งศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครว

จ านวนศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครวทเพมขน

12 ศนย 12 ศนย 4 ศนย - สพส. สยป.*สนข.

จ านวนประชาชนทไดรบความรดานการใชจายและจดท าบญชรบ-จายเพมขน

- รอยละ 20 รอยละ 20 รอยละ 20 สพส. สนข.

3.เพมทกษะการบรหารเงนของประชาชนตามแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยง

จ านวนบญชรบ-จายเพมขนทประชาชนจดท าขน (เลม)

- 1 ลาน - - สพส.

*สพส. = ส านกพฒนาสงคม กรงเทพมหานครม, สยป.= ส านกยทธศาสตรและประเมนผล กรงเทพมหานคร, สนข. = ส านกงานเขต

แหลงทมา: กรงเทพมหานคร, 2548: 120- 121.

98

ป พ.ศ. 2549 ปทสองของการด ารงต าแหนงผวาราชการกรงเทพมหานคร นายอภรกษ ฯ ไดประกาศนอมน าแนวพระราชด ารปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเปนแนวทางในการก าหนดทศทางการด าเนนงานท งในการบรหารองคกรและใชเปนแนวทางการแกไขปญหาและพฒนากรงเทพมหานคร พรอมทงก าหนด วาระ“ชวตกรงเทพ ฯ ชวตพอเพยง เพอความสขแบบพอเพยง” เพอใหเกดการขบเคลอนปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงอยางเปนรปธรรม เพอรวมฉลองสรราชสมบตครบ 60 ป ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว (กรงเทพมหานคร, 2549: 2-4) และนบตงแตการประกาศนอมน าแนวพระราชด ารปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ฯ ดงกลาว นายอภรกษฯ กมนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตอเนองมาโดยตลอดระยะเวลาทด ารงต าแหนง ดงตอไปน

ปพ.ศ. 2550 นายอภรกษ ฯ ไดประกาศยทธศาสตรการพฒนากรงเทพมหานคร 6 มต ในเดอนกนยายน 2550 เพอสรางกรงเทพฯ เปน “เมองสวรรค” ถวายแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเมอทรงมพระชนมายครบ 84 พรรษา (ใน พ.ศ. 2554) ตามททรงเคยมพระราชด ารสถงพระราชประสงคทจะทรงเหนการพฒนากรงเทพ ฯ เปน”เมองสวรรค” ในปททรงมพระชนมายครบ 84 พรรษา ท าใหแนวความคดทจะสรางเมองหลวงแหงใหมในขณะนนยตลง (กรงเทพมหานคร, 2550: 24-25) แนวทางการพฒนา 6 มต ไดแก มตท 1 กรงเทพฯ เมองแหงความสะดวกปลอดภย มตท 2 กรงเทพฯ มหานครแหงสงแวดลอม มตท 3 กรงเทพฯ มหานครแหงการเรยนร มตท 4 กรงเทพฯ เมองสขภาพด ผคนมความสข มตท 5 กรงเทพฯ มหานครเปยมเสนห มตท 6 กรงเทพฯ เมองแหงความพอเพยง มตน มเปาหมายเพอรณรงคใหคนกรงเทพฯ ทกภาคสวนมความรความเขาใจทถกตองเกยวกบเศรษฐกจพอเพยงเพอน าไปประยกตใชในการด าเนนชวตเพอใหเกดการพงพาตนเองได ในการน านโยบายไป ปฏบต ไดด าเนนการตามโครงการ/กจกรรมท จดท าไวแลวและด าเนนการมาโดยตอเนอง

พ.ศ. 2551 นบเปนปทสของการด ารงต าแหนงของนายอภรกษฯ ไดประกาศ ”วาระกรงเทพสเขยว“ (Bangkok Green Agenda 2008) ในเดอน พฤษภาคม 2551 เปนการปรบยทธศาสตร ทศทางการบรหารเมองและพฒนากรงเทพมหานครในทกมตใหเปนเมองนาอยส“กรงเทพเมองสวรรค” ทค านงถงการอนรกษสงแวดลอม ทงนสบเนองมาจากกรงเทพมหานครและเครอขายองคกร 30 องคกรรวมลงนามในปฏญญากรงเทพมหานครวาดวยความรวมมอลดปญหาภาวะโลกรอนในป พ.ศ. 2550 (กองประชาสมพนธ. 2551: 32) วาระกรงเทพฯ สเขยว 6 ดาน ไดแก ดานท 1สงคมสะดวก ประหยด ทนสมย (Green Society) ดานท 2.สขภาวะสมบรณ ชวตมนคง (Green Living) ดานท 3.ธรรมชาตสะอาด อากาศสดใส (Green Zone) ดานท 4.สานฝนคนรนใหมเรยนรทนโลก (Green Generation) ดานท 5.ครอบครวอบอน ชมชนผกพน (Green Community) และดานท 6 เศรษฐกจชมชนบนความพอเพยง (Green Economy) มวตถประสงคเพอรณรงคแนวพระราชด าร

99

เศรษฐกจพอเพยงไปสประชาชน ชมชนและภาคธรกจใหสามารถด าเนนไปบนพนฐานแหงปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง สงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในการบรหาร ฟนฟและอนรกษทรพยากรทมอยในทองถน เพอใหเกดความรกและหวงแหนถนทอย รวมทงการการสงเสรมการทองเทยวกรงเทพมหานคร 4.1.3 การแปลงนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปสแผนงาน/โครงการ แผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2548 – 2551 บรรจนโยบายปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเขามาใชในการบรหารจดการและแกไขปญหาดานเศรษฐกจชมชนและก าหนดใหส านกพฒนาสงคมและส านกงานเขต เปนเจาภาพหลกและเจาภาพรวมตามล าดบ โดยส านกพฒนาสงคมเปนผแปลงนโยบายมาสการปฏบตโดยจดท าเปนโครงการและเปนผบรหารโครงการ และใหการสนบสนนการน าโครงการไปปฏบต สวนส านกงานเขตเปนหนวยงานทน าโครงการไปปฏบตในระดบพนท โดยส านกพฒนาสงคมไดขยายผลนโยบายจากแผนบรหารราชการกรงเทพมหานครพ.ศ. 2548-2550 สแผนปฏบตราชการประจ าป โดยจดท าโครงการสนบสนนนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ทส าคญ จ านวน 8 โครงการ ดงตารางท 4.2

100

ตารางท 4.2 โครงการทสนบสนนนโยบายปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานคร ระหวางป พ.ศ. 2548 - 2551

โครงการ/กจกรรม ป พ.ศ. 2548 โครงการ/กจกรรม ป พ.ศ. 2549 โครงการ/กจกรรม ป พ.ศ. 2550 โครงการ/กจกรรม ป พ.ศ. 2551

-โครงการจดตงศนยสงเสรมการบรหาร เงนออมครอบครว กทม. -โครงการฝกอาชพใหแกประชาชน

-โครงการจดตงศนยสงเสรมการบรหาร เงนออมครอบครว กทม. -โครงการฝกอาชพใหแกประชาชน

-โครงการสงเสรมการจดท าบญช รายรบ-รายจายในครวเรอน -โครงการชวตพอเพยงตามแนว พระราชด าร -โครงการโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหม ตามแนวพระราชด าร

-โครงการจดตงศนยสงเสรมการบรหาร เงนออมครอบครว กทม. -โครงการฝกอาชพใหแกประชาชน

-โครงการสงเสรมการจดท าบญช รายรบ-รายจายในครวเรอน -โครงการชวตพอเพยงตามแนว พระราชด าร -โครงการโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหม ตามแนวพระราชด าร

-โครงการจดตงศนยสงเสรมการบรหาร เงนออมครอบครว กทม. -โครงการฝกอาชพใหแกประชาชน

-โครงการสงเสรมการจดท าบญชรายรบ- รายจายในครวเรอน -โครงการชวตพอเพยงตามแนว พระราชด าร -โครงการโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหม ตามแนวพระราชด าร

101

โครงการ/กจกรรม ป พ.ศ. 2548 โครงการ/กจกรรม ป พ.ศ. 2549 โครงการ/กจกรรม ป พ.ศ. 2550 โครงการ/กจกรรม ป พ.ศ. 2551

-โครงการแผนชมชนพงตนเองตามแนว พระราชด ารเศรษฐกจพอเพยง -โครงการจดตงศนยสงเสรมอาชพครบวงจรและโครงการฝกอบรมวชาชพ - โครงการถวายปณธานลานดวงใจตง มนใชชวตพอเพยง

-โครงการแผนชมชนพงตนเองตามแนว พระราชด ารเศรษฐกจพอเพยง -โครงการจดตงศนยสงเสรมอาชพครบวงจรและโครงการฝกอบรมวชาชพ -โครงการถวายปณธานลานดวงใจตง มนใชชวตพอเพยง

-โครงการแผนชมชนพงตนเองตามแนว พระราชด ารเศรษฐกจพอเพยง -โครงการฝกอบรมวชาชพ

แหลงทมา: ส านกพฒนาสงคม, มปป. : 26-57.

102

โครงการจดตงศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครวกรงเทพมหานคร เปนโครงการแรกทสนบสนนนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานคร

อยางเปรปธรรม ส านกพฒนาสงคมไดจดท าขนในป พ.ศ. 2548 มวตถประสงคเพอจดตงศนยศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครว ณ ส านกงานเขต เพอท าหนาทใหค าแนะน าปรกษาแนะน าประชาชนโดยเฉพาะในกลมผมรายไดนอยถงปานกลางใหรจกวธการใชและบรหารเงนออมของตนเองและครอบครวอยางเหมาะสม การตรวจสขภาพดานการเงน แนะน าวธการจดบนทกบญชรายรบ – รายจายหรอบญชครวเรอน สงเสรมวนยการออมและแนะน าชองทางการเพมคณคาของเงน โดยใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนกรอบแนวคด โดยมพนธมตร ประกอบดวย สมาคมบรษทจดการลงทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย สมาคมธนาคารไทย สมาคมประกนชวตแหงประเทศไทย ธนาคารออมสน เขารวมโครงการนดวย ขนตอนการด าเนนการ

1) จดตงคณะกรรมการศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครว กรงเทพมหานครขนซง ประกอบดวย รองผวาราชการกรงเทพมหานคร เปนประธานกรรมการ รองปลดกรงเทพมหานคร เปนรองประธานกรรมการ ผอ านวยการส านกและผอ านวยการเขตทเกยวของเปนกรรมการ ผอ านวยการสถาบนพฒนาขาราชการกรงเทพมหานคร ผอ านวยการส านกการออกแบบ ส านการโยธา ผอ านวยการกองประชาสมพนธ เปนกรรมการ และมผแทนจากจากหนวยงานภายนอก เปนภาครวมด าเนนโครงการ ไดแก ผแทนจาก สมาคมบรษทจดการลงทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย สมาคมธนาคารไทย สมาคมประกนชวตแหงประเทศไทย ธนาคารออมสน เปนกรรมการ รองผอ านวยการส านกพฒนาสงคม เปนกรรมการและเลขานการ ผอ านายการกองการพฒนาชมชน กทม. เปนกรรมการและผชวยเลขานการ มหนาท ก าหนดนโยบายและแนวทางการด าเนนงานของศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครว ณ ส านกงานเขต

2) จดตงศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครว ณ ส านกงานเขต โดยในระยะแรก ตงเปาหมายจดตงศนยฯ น ารอง ณ ส านกงานเขต จ านวน 12 แหง1 ภายในป พ.ศ. 2548 และจะจดตงเพมขนในส านกงานเขตทมความพรอมเรองสถานทและงบประมาณ โดยมลกจางชวคราวต าแหนงนกบรหารเงนออม วฒปรญญาตร ปฏบตงานประจ าศนยฯ ๆละ 2 อตรา เปนเจาหนาทด าเนนงานเพอใหบรการประชาชนโดยใหค าปรกษาแนะน าดานตางๆ ไดแก

1 จดตงศนยฯ น ารอง ระยะแรก ณ ส านกงานเขต จ านวน 12 แหง ไดแก ส านกงานเขตพญาไท ส านกงานเขตสาทร ส านกงานเขตหลกส

ส านกงานเขตพระโขนง ส านกงานเขตลาดกระบง ส านกงานเขตบางบอน ส านกงานเขตพระนคร ส านกงานเขตบางกะป ส านกงานเขตบางแค ส านกงานเขตบางพลด ส านกงานเขตภาษเจรญ และส านกงานเขตคลองสามวา

103

-บรการตรวจสขภาพทางการเงน โดยใชแบบทดสอบสขภาพทางการงน เพอให ผรบบรการไดประเมนทศนคต พฤตกรรมการใชจายและวนยในการเกบออมของตนเอง ตลอดจนขอคดเหนเกยวกบการใชชวตอยางพอเพยง -แนะน าการจดท าบญชรายรบ-รายจายหรอบญชครวเรอน เพอใชเปรเครองมอในการวางแผนการใชจายเงนอยางเหมาะสม โดยใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนหลกคด -จดหนวยรณรงคเคลอนทดานการออม ไปยงกลมเปาหมายในพนท (เชงรก) เชน กลมนก เรยนในโรงเ รยน ก ลมชมชน กลมขาราชการ กลมพนกงานในบรษทหางราน ก ลมรถจกรยานยนตรบจาง เปนตน -เปนวทยากรเผยแพรความรดานการออมและปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ไปยงหนวยงาน องคการ บรษทหางรานเอกชนในพนท -ตดตามผลการเปลยนแปลงพฤตกรรมของผมารบบรการ โดยส ารวจประมาณรอยละ 10 ของผมารบบรการ -รวบรวมสถตขอมลผมารบบรการจากศนยฯ และผเขารวมกจกรรมกบหนวยรณรงคเคลอนทเพอรายงานผลงานตอส านกพฒนาสงคมทราบ 1 ครง/เดอน

3) มอบใหส านกพฒนาสงคมเปนหนวยงานสนบสนนการด าเนนงานและก ากบดแลการจด ตงศนยฯ และการใหบรการของส านกงานเขต ตลอดจนจดกจกรรมเผยแพรประชาสมพนธโครงการฯ ทกรปแบบ เชน การจดกจกรรมงาน Event และ Road Shows การประชาสมพนธทางสอวทย สงพมพตาง ๆ เปนตน การสนบสนนส านกงานเขตดานการใหบรการประชาชนโดยจทท าเอกสาร แบบพมพ ของทระลกทใชในการปฏบตงาน เปนวทยากรเผยแพรความรดานการบรหารเงนออมใหกบหนวยงานภายนอกในพนทกรงเทพมหานคร จดอบรมสมมนานกบรหารเงนออม สนบสนนการจดท ากจกรรมหนวยรณรงคเคลอนทเผยแพรใหความรดานการบรหารเงนออมในพนททยงไมมการจดตงศนยฯ และการขออนมตจดสรรงบประมาณเพอใชในการจดกจกรรมของศนย ฯ ณ ส านกงานเขต จดซอวสดอปกรณในการด าเนนงานและคาอาหารท าการนอกเวลาของเจาหนาท

โครงการชวตพอเพยง ตามแนวพระราชด าร และโครงการบญชเงนออมเพอชวตพอเพยง ตามแนวพระราชด ารของพระบามสมเดจพระเจาอยหวฯ ทงสองโครงการขยายผลจากโครงการศนยสงสรมการบรหารเงนออมครอบครวกรงเทพมหานคร มความตอเนองกนจงน ามากลาวพรอมกน ตอไปน (กองการพฒนาชมชน, มปป.: 94-96)

เจตจ านงส าคญประการหนงของการประกาศนอมน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เขามาใชในการบรหารจดการและพฒนาแกไขปญหากรงเทพมหานครของ นายอภรกษ ฯ นน กเพอเปน

104

การรวมการเฉลมฉลองและแสดงความจงรกภกดในปทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรงครองสรราชสมบตครบ 60 ป ในวนท 9 มถนายน 2549 ดงน น เพอขยายผลตามเจตจ านงน กรงเทพมหานครจงจดท า “โครงการชวตพอเพยง ตามแนวพระราชด าร” ขน โดยมวตถประสงคเพอน าพระราชด ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวมาเปนแนวปฏบตในการด ารงชวตใหกบขาราชการ ลกจางและประชาชนทวไป โดยรณรงคใหตงปณธานใชชวตพอเพยงและจดท าบญชรายรบ-รายจายของตนเองหรอครอบครวเพอเปนการแสดงความจงรกภกดเนองในวโรกาสทรงครองสรราชสมบตครบ 60 ป

เปาหมายของโครงการชวตพอเพยง ตามแนวพระราชด าร -รณรงคใหขาราชการ ลกจางและประชาชนทวไป จ านวน 1 ลานคน ลงชอในบตร

ปณธานวาจะท าบญชรายรบ-รายจายของตนเองหรอครอบครว แลวน ารายชอบนทกลงในแผนซด เพอน าขนทลเกลาฯ ถวายเนองในวโรกาสทรงครองสรราชสมบตครบ 60 ป ระยะเวลาด าเนนการ ตงแต ตลาคม 2548 – กนยายน 2549 -จดงาน “ถวายปณธานลานดวงใจตงมนใชชวตพอเพยง” ในวนท 1 มถนายน 2549 ณ ลานคนเมอง ศาลาวาการกรงเทพมหานคร โดยม ผวาราชการกรงเทพมหานคร นายอภรกษ โกษะโยธน เปนประธานในพธ น าขาราชการ ลกจางและประชาชนทวไปกรงเทพมหานครถวายปณธานตอพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ในการรณรงคใหประชาชนตงมนใชใชชวตพอเพยงและจดท าบญชรายรบ-รายจาย เพอความมนคงของตนเองและครอบครว

โครงการบญชเงนออมเพอชวตพอเพยง ตามแนวพระราชด ารของพระบามสมเดจพระเจาอยหวฯ จากผลส าเรจของโครงการชวตพอเพยง ตามแนวพระราชด าร ส านกพฒนาสงคมจงขยายผลสานตอโครงการชวตพอเพยง ตามแนวพระราชด าร โดยจดท าโครงการ “บญชเงนออม เพอชวตพอเพยงตามแนวพระราชด ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ” ขนในป พ.ศ. 2550 เพอรวมเฉลมพระเกยรตและแสดงความจงรกภกดถวายพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ เนองในโอกาสมหามงคลเฉลมพระรชนมพรรษา 80 พรรษา 5 ธนวาคม 2550 การด าเนนการ กรงเทพมหานรรวมกบสถาบนการเงน 16 แหง ประกอบดวย ธนาคารตาง ๆ 15 แหง และสหกรณออมทรพย กทม. รณรงคสงเสรอมใหประชาชนนอมน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการด าเนนชวต อยางตอเนอง ดวยการสรางวนยในการออมและเชญชวนใหประชาชนเปดบญชเงนฝากกบสถาบนการเงนทง 16 แหง โดยใชรปปกบญชแบบเดยวกนภายใตชอ “บญชเงนออมเพอชวตพอเพยงตามแนวพระราชด ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ” ซงออกแบบเปนพเศษดวยภาพประวตศาสตรแหงความจงรกภกดของปวงพสกนกรชาวไทย เมอ 9 มถนายน 2549 ณ ลานพระราชวงดสต (พระบรมรปทรงมา) ในการนไดจดพธแถลงขาวและลง

105

นามในบนทกความรวมมอตามโครงการ โดยผวาราชการกรงเทพมหานคร นายอภรกษ โกษะโยธน กบผบรหารสถาบนการเงนทเขารวมโครงการ 16 แหง ในเดอน กนยายน 2550 ณ สโมสรทหารบก ถนนวภาวดรงสต โดยก าหนดระยะเวลาด าเนนการตงแต เดอนตลาคม 2550 – กนยายน 2551 ก าหนดเปาหมาย ยอดผเปดบญชธนาคาร จ านวน 800,000 บญช

โครงการโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด าร กรงเทพมหานครยงมพนทเกษตรกรรมและเลยงสตวในพนทเขตรอบนอก 26 เขต ประมาณ 206,471 ไร หรอรอยละ 20 ของพนทกรงเทพมหานคร จ านวนครวเรอนทประกอบอาชพเกษตรกรรม ประมาณ 18,954 ครวเรอน ซงกรงเทพมหานครใหความส าคญกบการประกอบอาชพเกษตรกรจงมนโยบายสงเสรมการประกอบอาชพของเกษตรกรโดยสนบสนนใหมการเพมผลผลต ยกระดบมาตรฐานคณภาพของผลผลต การปรบปรงกระบวนการผลตใหมความทนสมยและเปนระบบมากขน โดยก าหนดใหมเจาหนาทต าแหนงนกวชาการเกษตร ประจ า ณ ฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคม ส านกงานเขตทยงมพนทเกษตรกรรม เพอท าหนาทใหความร ใหค าแนะน าและสงเสรมอาชพการเกษตรในพนท

ในป พ.ศ. 2549 ผวาราชการกรงเทพมหานคร (นายอภรกษ โกษะโยธน) มด ารใหส านกพฒนาสงคม โดยกลมงานสงเสรมเกษตรกรรม กองสงเสรมอาชพ จดท า “โครงการโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด าร” ขนเพอสนบสนนนโยบายการสงเสรมอาชพเกษตรกรรมและนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานคร โดยมวตถประสงคเพอ เปนศนยการเรยนรการท าเกษตรกรรม ดานเกษตรทฤษฎใหม และปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ใหแก เกษตรกร นกเรยน นสต นกศกษาและประชาชนผสนใจทงในกรงเทพและตางจงหวด และเพอเปนการนอมเกลาถวายเนองในวโรกาสเฉลมสรราชสมบตครบ 60 ป

เปาหมายของโครงการ คอ จดตงโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด ารขนในพนทเกษตรกรรมของกรงเทพมหานคร 6 แหง ภายในป พ.ศ. 2550 ตามความพรอมของส านกงานเขตโดยการมสวนรวมของเกษตรกรและเครอขายเกษตรกรกรงเทพมหานครเพอ เปนศนยการเรยนรเกษตรทฤษฎใหมตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ใหแก เกษตรกรและประชาชนผสนใจโดยทวไป

การด าเนนการ -ส านกพฒนาสงคมจดท าโครงการและแนวทางปฏบตประสานแจงใหส านกงานเขตทมพนทเกษตรกรรม รบไปด าเนนการในพนท -ส านกงานเขตโดยฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคม ประชาสมพนธโครงการใหเกษตรกรในพนททราบและจดหาพนทจดตงโรงเรยนฯ และคดเลอกเกษตรกรผสมครใจเขารวมโครงการ

106

-พนทจดตงโรงเรยนไดมาจากเกษตรกรเจาของทดนยนยอมอนญาตใหกรงเทพมหานครใชประโยชน เปนเวลา 10 ป โดยท าเปนหนงสอสญญา -เมอไดพนทจดตงโรงเรยนทเหมาะสมแลว ส านกงานเขตประสานส านกพฒนาชมชนในการขอจดสรรงบประมาณเพอกอสรางโรงเรยนฯ โดยประยกตใชทฤษฎเกษตรทฤษฎใหม -การมสวนรวมของเกษตรกร โดยส านกงานเขตจะไดคดเลอกเกษตรกรและเครอขายเขารวมโครงการ โดยท าหนาทบรหารจดการโรงเรยนฯ ตามแนวทางทส านกพฒนาสงคมก าหนด โดยส านกพฒนาสงคมใหการสนบสนนโรงเรยนญ โดยผานทางส านกงานเขต ไดแก การขอจดสรรงบประมาณด าเนนการ ต งแต การจดซอจดจางจดหาวสดอปกรณทใชในโรงเรยนฯ เชน วสดอปกรณการเกษตร เมลดพนธพช พนธสตว ปย ยาก าจดโรคและแมลงศตรพช ส านกงานเขตเปนพเลยง โดยเขาไปชวยด าเนนการและใหค าปรกษาแนะน าตามความเหมาะสม -กจกรรมของโรงเรยนฯ - จดแปลงสาธต ประกอบดวย การแบงพนท 30:30:30:10 หรอปรบเปลยนสภาพตามความเหมาะสมของพนท การบรหารจดการใหเกษตรทฤษฎใหมใหเกดประโยชนสงสด การศกษาในภาคสนามดพนทเพาะปลก บอน า พชสวน และทอยอาศยของเกษตรกร

-จดหลกสตรฝกอบรมในโรงเรยนฯ เพอใหความรหลกการและขนตอนการด าเนนงานเกษตรทฤษฎใหมและเศรษฐกจพอเพยงฝกปฏบตการวางแผนและรปแบบในการจดท าแปลงเกษตรในสถานทจรง การฝกอบรมเรองดนและปย เทคโนโลยการแปรรป การปลกไมผล การปองกนก าจดศตรพช การปลกพชระยะสน การเกบเกยวผลผลต ปศสตว ประมง และการท าบญชฟารมการตลาดทงนตามสภาพปญหาและความตองการของเกษตรกรในพนท

โครงการจดตงศนยสงเสรมอาชพครบวงจรและโครงการฝกอบรมวชาชพ กรงเทพมหานครไดจดตงสถาบนพฒนาการอาชพกรงเทพมหานครเพอเปนศนยสงเสรม

อาชพครบวงจ โดยประกอบดวยวทยาลยชมชนกรงเทพมหานคร และโรงเรยนฝกอาชพกรงเทพมหานคร จ านวน 9 แหง เปดสอนหลกสตรดานวชาชพเพอใหความชวยเหลอแกผไมมโอกาสเขาศกษาตอ ผวางงาน ผถกเลกจางและประชาชนผสนใจทวไปไดมโอกาสศกษาดานอาชพตามความถนด ความสามารถและความตองการของผเรยน สามารถน าความรไปประกอบอาชพเปนการพฒนาแรงงานขนต าใหเปนแรงงานกงฝมอและระดบฝมอ สามารถเขาสระบบอตสาหกรรมททนสมยได โดยมท งหลกสตรระยะส น ใชเวลาเรยนต งแต 48 ชวโมงเปนตนไป ระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) ใชเวลาเรยน 3 ป หลกสตรอนปรญญา ใชเวลาเรยน 2 ป ครง

107

โครงการแผนชมชนพงตนเองตามแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยง1 “โครงการแผนชมชนพ งตนเอง” เปนโครงการทเกดขนจากมตประชมคณะผบรหารกรงเทพมหานคร ครงท 40/2548 เมอวนท 11 ตลาคม 2548 ใหส านกพฒนาสงคมด าเนนการจดท าโครงการแผนชมชนพงตนเอง ตามยทธศาสตรการบรหารจดการแนวใหมตามหลกธรรมาภบาล เพอใชเปนเครองมอในการพฒนาชมชน 5 ดาน คอ ดานกายภาพ สงแวดลอม เศรษฐกจ สงคม อนามยและจตใจ โดยใชหลกการมสวนรวมและกระบวนการแลกเปลยนเรยนรของชาวชมชนและเปนศนยกลางในการแกปญหาของชมชนอยางเปนระบบ เนนการพงพาตนเองโดยมภาคทกภาคสวนใหการสนบสนน ในการด าเนนโครงการระยะทสอง (พ.ศ. 2550) ส านกพฒนาสงคมไดปรบโครงการ โดยเปลยนชอโครงการเปน “โครงการแผนชมชนพงตนเองตามแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยง “ และปรบวตถประสงค ใหมการการนอมน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเปนแนวปฏบตในกาจดท าแผนชมชน เพอรวมฉลองในวโรกาสทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรงมพระชนมายครบ 80 พรรษา โดยชมชนเปาหมายรวมกนจดท าแผนชมชนพงตนเองฯ เพอนอมเกลาฯ ถวายแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ในวนเฉลมพระชนมพรรษา 5 ธนวาคม 2550 (บนลอ, 2550: 2-4)

วตถประสงคของโครงการ 1) เพอเปนการนอมน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเปนแนวปฏบตในการจดท าแผนชมชนพงตนเองฯ 2) เพอพฒนาคณภาพชวตของประชาชนในกรงเทพมหานคร

3) เพอสงเสรมกระบวนการมสวนรวมและกระบวนการเรยนรของชมชน

เปาหมายของโครงการ ระหวาง ป พ.ศ. 2548 - 2551 มจ านวนชมชนเขารวมโครงการ และจดท าแผนชมชนพงตนเองฯ ตามกระบวนการทโครงการก าหนด ดงน

ระยะท 1 (พ.ศ. 2548-2549) จ านวน 200 ชมชน ระยะท 2 (พ.ศ. 2550) จ านวน 500 ชมชน ระยะท 3 (พ.ศ. 2551) จ านวน 200 ชมชน

โครงการแผนชมชนพงตนเองฯ เกยวของกบหลายหนวยงานทงหนวยงานภายในนกรงเทพมหานครและภาครวมจากภายนอกซงเขามารวมเปนคณะกรรมการหรอคณะท างานใน 1 โครงการนเดมชอ “โครงการแผนชมชนพงตนเอง” อยในยทธศาสตรการบรหารจดการแนวใหมตามหลกธรรมาภบาลโดยใชหลกการม

สวนรวมของประชาชน ในป พ.ศ. 2550 เปลยนชอเปน “โครงการแผนชมชนพงตนเองตามแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยง” เพอเปน

โครงการนอมเกลาถวายเนองในวโรกาสทพรบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระชนมายครบ 80 พรรษา .ในป พ.ศ. 2550

108

คณะกรรมการ/คณะท างานชดตาง ๆ ในแตละชมชน แตหนวยงานหลกในการน านโยบายไปปฏบตประกอบดวย ส านกพฒนาสงคม และส านกงานเขต ซงมบทบาทหนาท ดงน ส านกพฒนาสงคม (สพส.) มบทบาทในการ สนบสนนและสงเสรมการจดท าแผนชมชนพงตนเองฯ ดงน 1) จดท าและบรหารโครงการแผนชมชนพงตนเองฯ 2) จดท าแนวทาง หลกเกณฑการด าเนนงานและพจารณาแผนชมชน รวมถงแกไขระเบยบ ขออนมตยกเวนระเบยบตาง ๆ เพอใหการจดท าแผนชมชนพงตนเองฯ เปนไปดวยความคลองตว

3) ประสานแจงทกส านกงานเขตทราบและเตรยมความพรอมของบคลากร โดย จดท าโครงการฝกอบรม สมมนา ศกษาดงานใหแก ผบรหารระดบปฏบตการ เจาหนาทผปฏบต และแกนน าชมชนทเขารวมโครงการแผนชมชนพ งตนเองฯ เพอใหเกดความรความเขาใจในวตถประสงคและเปาหมายแนวปฏบต กระบวนการจดท าแผนชมชนพงตนเอง ของโครงการแผนชมชนพงตนเองฯ และความรอน ๆ ทเกยวของ เชน ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง หลกการมสวนรวม การแลกเปลยนเรยนร การคนหาปญหาและแนวทางแกไข การเขยนและวเคราะหโครงการ วทยากรกระบวนการ โดยทการฝกอบรม สมมนา แกนน าชมชนทเขารวมแผนชมชนพงตนเองฯ อยในขนตอนแรกของกระบวนการจดท าแผนชมชนดวย 4) จดกจกรรมเพอประชาสมพนธโครงการแผนชมชนพงตนเองฯ และโครงการ/กจกรรม เสรมศกยภาพแกบคลากรเพอใหการจดท าแผนชมชนพงตนเองฯ มคณภาพยงขน เชน กจกรรมรวมพลงสงคมสรางกรงเทพฯเมองนาอยตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (เปดตวโครงการฯ ระยะท 2 และใหความรเรองปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง) แผนชกจกรรมรวมพลงยกรางแผนชมชนพงตนเองตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (เพอใหชมชนทเขารวมโครงการฯ มาแลกเปลยนเรยนรประสบการณกบชมชนทประสบความส าเรจในการจดท าแผนชมชนพงตนเองฯ) กจกรรมเสวนาชมชน (ใหการอบรมและแลกเปลยนเรยนรดานการวเคราะหชมชน ทนทางสงคม)) กจกรรมสมชชาชมชนกรงเทพมหานคร (จดนทรรศการเผยแพรความรและผลการด าเนนงานจดท าแผนชมชนพงตนเองฯ และจดสมมนายอยเพอแลกเปลยนเรยนรกบชมชนทประสบความส าเรจในการจดท าแผนชมชนพงตนเองฯ ทง 5 ดานทคดมาน าเสนอจ านวน 20 บทเรยน จาก 18 ชมชน) 5) ใหค าปรกษา แนะน า แกไขปญหาการด าเนนงานใหแกส านกงานเขต

6) ก าหนดกรอบคณะท างานจดท าแผนชมชนพงตนเองฯ บทบาทหนาท เพอให

109

ส านกงานเขตแตงตงคณะท างานฯ ประกอบดวย ผน าชมชน อาสาสมครวทยากรกระบวนการ วทยากรกระบวนการขาราชการ วทยากรกระบวนการผน าชมชน ภาครวม มหนาท เปนแกนน าในการขบเคลอนกระบวนการจดท าแผนชมชนพงตนเองฯ คณะท างานชดนลงพนทท างานในชมชน 7) แตงตงคณะกรรมการอ านวยการจดท าแผนชมชนระดบเขต ประกอบดวย สมาชกสภา กทม. ผอ านวยการเขต ผชวยผอ านวยการเขต หวหนาฝาย ปรธานสภาเขต ผแทนองคการภาครวม ประธานชมชนระดบเขต ผน าภาคประชาชน หวหนาฝายพฒนาชมชนฯ และนกพฒนาสงคม มหนาทพจารณาแผนชมชนพงตนเองฯ ทชมชนน าเสนอ 8) ด าเนนการในการแตงตงคณะกรรมการกลนกรองแผนชมชนพงตนเองฯ ระดบกลมเขต และ คณะกรรมการกลนกรองแผนชมชนพงตนเองฯ ส านกพฒนาสงคม 9) คดเลอกชมชนตนแบบโดยส านกพฒนาสงคม รวมกบส านกงานเขตและคณะท างานเครอขายแผนแมบทชมชนพงตนเอง 4 ภาค คดเลอกชมชนตนแบบในการจดท าแผนชมชนพงตนเองฯ (ชมชนน ารอง) จ านวน 20 ชมชน และรวมด าเนนการจดท าแผนชมชนพงตนเองฯ ในชมชนน ารองตามกระบวนการจดท าแผนชมชนฯ 10) ขอจดสรรงบประมาณสนบสนนการด า เนนงาน โดยผานทางส านกงบประมาณ กรงเทพมหานคร จดสรรงบประมาณในการจดท าโครงการและและโอนงบประมาณสส านกงานเขต เพอเปนคาใชจายในการเปดเวทชาวบาน ชมชนละ 41,000 บาท คาใชจายสนบสนนแผนชมชนพงตนเองฯ ของชมชน ระยะท 1 และ ระยะท 2 ก าหนดวงเงนคาใชจายไมเกนชมชนละ 790,000 บาท ส าหรบในระยะท 3 ก าหนดวงเงนงบประมาณไมเกน 1 ลานบาท อยางไรกตามเพอมใหเกดความเหลอมล าส าหรบชมชนทเขารวมโครงการในระยะ 1 และ ระยะท 2 หากมความจ าเปนกของบประมาณเพมเตมได ทงนรวมแลวไมเกน 1 ลานบาท 11) การตดตามประเมนผลและรายงานโครงการตอผบรหาร กทม. ส านกงานเขต ทง 50 ส านกงานเขต มบทบาทหนาท ดงน 1) รบโครงการแผนชมชนพงตนเองฯ มาปฏบตในพนท โดยมอบหมายใหฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคมเปนเจาของเรอง ฝายการคลงเปนผสนบสนนดานการจดสรร เบกจายงบประมาณในการด าเนนการ ฝายโยธา สนบสนนและใหค าปรกษาแนะน า กจกรรมของแผน/โครงการ ของชมชนทเกยวของกบดานการโยธา การกอสราง ถนน ทอระบายน า ออกแบบและประมาณคาใชจาย ตรวจสอบการใชทดน และฝายอน ๆ สนบสนนตามอ านาจหนาทหากเกยวของกบแผนชมชนพงตนเองฯ 2) เปนผสงเสรม กระตน แนะน าใหชมชนเขาใจในกระบวนการจดท าแผนชมชนพงตนเองฯ รวมทงใหค าปรกษา

110

3) ประสานงานผเกยวของ ชวยแกไขปญหาในการด าเนนการจดท าแผนชมชน พงตนเองฯ ของชมชน 4) แตงตงคณะท างานจดท าแผนชมชนพงตนเองฯ เพอด าเนนการจดท าแผนชมชนพงตนเองฯ ของชมชนในพนทเขต 5) แตงตงคณะกรรมการอ านวยการจดท าแผนชมชนระดบเขต เพอท าหนาทพจารณาใหความเหนชอบแผนชมชนพงตนเองฯทชมชนน าเสนอ และน าเสนอแผนชมชนฯ เฉพาะโครงการทขอสนบสนนงบประมาณจากกรงเทพมหานคร ตอส านกพฒนาสงคมเพอพจารณาอนมตงบประมาณ ในป พ.ศ. 2551 มการเปลยนแปลงเพมอ านาจหนาทใหคณะกรรมการอ านวยการฯ ระดบเขตพจารณาอนมตจดสรรงบประมาณใหโครงการตามแผนชมชนพงตนเองฯ ของชมชนทใชงบประมาณในวงเงน 2 แสนบาท สวนทใชงบประมาณเกย 2 แสนบาทใหน าเสนอคณะกรรมการกลนกรองแผนชมชนพงตนเองฯ ระดบกลมเขต พจารณาอนมตงบประมาณ 6) ด าเนนการเบกจายงบประมาณของแผนชมชนพงตนเองฯ ไดรบอนมต 7) ตดตามประเมนผลการด าเนนงานของชมชนตามแผนชมชนพงตนเองฯ และรายงานผลการด าเนนงานตอส านกพฒนาสงคม ขนตอนการจดท าแผนชมชนพงตนเองฯ 9 ขนตอน ดงน (โครงการวทยาลยการเมอง, 2552: 54-55) ขนตอนท 1 การคดเลอกแกนน าชมชนและอบรมเปนวทยากรกระบวนการ โดยส านกงานเขตด าเนนการคดเลอกแกนน าชมชน จากชมชนทมความพรอมสามารถเขารวมโครงการตามขนตอนการจดท าแผนทง 9 ขนตอน สงรายชอใหส านกพฒนาสงคมจดการอบรมแกนน าชมชนเปาหมาย ทง 50 เขต ขนตอนท 2 จดเวทเรยนรและสรางความเขาใจ จดเวทประชมชาวบานทงหมดประกอบดวยตวแทนครวเรอนละ 1 คนเขารวมประชมไมนอยกวารอยละ 50 ของจ านวนครวเรอนในชมชน เพอชแจง ท าความเขาใจ รบทราบแนวทางด าเนนงาน สรรหาทมผน าและวทยากรกระบวนการเปนคณะท างานแผนชมชนพงตนเองฯ โดย ข นตอนท 3 ส ารวจและว เคราะหขอมลชมชน เปนข นตอนทส าคญ โดยคณะท างานจดท าแผน ฯ อาจใชแบบสอบถาม การสงเกต สมภาษณ เปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล มการจดบนทกไว แลวน ามารวมกนวเคราะห เพอใหทราบถงบรบทของชมชน จดออน จดแขง ทนทางสงคม สภาพของปญหาชมชน ความตองการ และขอเสนอแนะตาง ๆ ของชาวชมชน

111

ขนตอนท 4 ยกรางแผนชมชนพงตนเองฯ คณะท างานจดท าแผนฯ รวมกนยกรางแผนชมชนฯ อาจก าหนดวสยทศน ของชมชน ก าหนดเปาหมาย วตถประสงค โครงการตาง ๆ เพอพฒนาและแกไขปญหาชมชน จดล าดบความส าคญของโครงการ งบประมาณทใช ผรบผดชอบด าเนนการ ฯลฯ โดยน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเปนหลกคด

ขนตอนท 5 จดเวทประชาพจารณ เพอชแจงน าเสนอแผนชมชนพงตนเองฯ ท จดท าขน ตรวจสอบ ทบทวน ปรบปรงแกไขและใหขอเสนอแนะ อภปรายและลงมตใหความเหนชอบแผนดงกลาว ขนตอนท 6 น าเสนอแผนตอส านกงานเขต คณะท างานจดท าแผนชมชนพงตนเองฯ น าแผนทผานมตประชาพจารณเสนอตอส านกงานเขต เพอน าเสนอคณะกรรมการอ านวยการจดท าแผนชมชนระดบเขต พจารณาความเปนไปได และความเหมาะสมตามหลกเกณฑการพจารณาท สพส. ก าหนด หากไมเหนชอบสงแผนกลบใหชมชนแกไขปรบปรง ขนตอนท 7 ส านกงานเขตเสนอแผนตอส านกพฒนาสงคม ส านกงานเขตรวบรวมแผนชมชนพงตนเองฯ ทคณะกรรมการอ านวยการจดท าแผนชมชนระดบเขต ใหความเหนชอบ พรอมเอกสารทเกยวของ เชน ในเสนอราคาจดซอจดจาง หลกฐานการอนญาตใหกรงเทพมหานครใชพนท แบบแปลนกอสรางและประเมนราคา เปนตน เพอใหคณะกรรมการกลนกรองแผนชมชนส านกพฒนาสงคมพจารณาความเหมาะสม และอนมตจดสรรงบประมาณ ขนตอนท 8 อนมตแผนและน าสการปฏบต ส านกพฒนาสงคมขอจดสรรงบประมาณสนบสนนแผนชมชนพ งตนเองฯ ทไดรบอนมตงบประมาณ ตอส านกงบประมาณ กรงเทพมหานครแลวโอนใหส านกงานเขตเบกจาย จดซอจดจาง เพอใหชมชนด าเนนงานตามแผนชมชนพงตนเองฯ ขนตอนท 9 ตดตามประเมนผล ชมชนรายงานผลการด าเนนงานใหส านกงานเขตทราบ เมอตรวจสอบความถกตองแลวกรายงานส านกพฒนาสงคม. เพอรวบรวมผลการด าเนนงานทง 50 ส านกงานเขตรายงานผบรหารกรงเทพมหานครและ ส านกยทธศาสตรและประเมนผล ตอไป เนองจากส านกพฒนาสงคมไดมอบหมายใหโครงการวทยาลยการเมอง สาขาวชารฐศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช วจยตดตามประเมนผลการด าเนนงานตามแผนชมชนพงตนเองตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ระยะท 2 (2550) และใหขอเสนอแนะใหมการกระจายอ านาจการพจารณาอนมตงบประมาณ ไปสระดบเขต ตามกรอบการพจารณาทส านกพฒนาสงคม ก าหนด เพอใหเกดความคลองตวในการขบเคลอนโครงการ ดงนน ในการพจารณาแผนชมชนพงตนเอง ระยะตอมา จงปรบเปลยนกระบวนการจดท าแผนฯ ในขนตอนท 6 และ 7 ดงน

112

ขนตอนท 6 แกไขโดยใหอ านาจคณะกรรมการอ านวยการจดท าแผนชมชนระดบเขต ในการพจารณาอนมตจดสรรงบประมาณ ส าหรบโครงการตามแผนชมชนพงตนเองฯ ภายในวงเงน 2 แสนบาท/โครงการ แลวใหส านกงานเขตเสนอจอจดสรรงบประมาณดงกลาวจากส านกงบประมาณ พรอมรายงานใหส านกพฒนาสงคมทราบ สวนโครงการทไมเหนชอบใหสงคนชมชนเพอปรบแกยกเลกหรอจดท าโครงการขนใหม โดยผานกระบวนการจดท าแผนชมชนฯ ขนตอนท 7 ส านกงานเขตเสนอโครงการตามแผนชมชนพงตนเองฯของชมชน ทขอสนบสนนงบประมาณเกนกวา 2 แสนบาท ตอคณะกรรมการกลนกรองแผนชมชนพงตนเองฯ ระดบกลมเขต เพอพจารณาใหความเหนชอบตามหลกเกณฑท สพส. ก าหนด และอนมตใหจดสรรงบประมาณ แลวแจงมตใหส านกงานเขตขอจดสรรงบประมาณจากส านกงบประมาณ และสงรายงานผลการประชมใหส านกพฒนาสงคมทราบและด าเนนการตอไปตามขนตอนท 8

4.2 กระบวนการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของ กรงเทพมหานคร

กรงเทพมหานครโดยผวาราชการกรงเทพมหานคร (นายอภรกษ โกษะโยธน) ไดประกาศ

นอมน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขามาใชในการบรหารจดการและพฒนาแกไขปญหาของกรงเทพมหานคร มาโดยตอเนองตลอดวาระการด ารงต าแหนง ตงแต ป พ.ศ. 2548 – 2551 ซงนโยบายไดถกน าไปปฏบตอยางเปนรปธรรม โดยมกระบวนการหรอขนตอน ดงน

4.2.1 ขนตอนการแปลงนโยบายไปสแผน นโยบายปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ตามนโยบายของผวาราชการกรงเทพมหานคร (นาย

อภรกษ โกษะโยธน) ไดถกน ามาบรรจไวในแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2548-2551 ยทธศาสตรการสงเสรมเศรษฐกจเมองและการทองเทยวเชงอนรกษศลปวฒนธรรมใหมความเขมแขง ประเดนยทธศาสตรการเพมศกยภาพเศรษฐกจชมชนตามแนวพระราชด าร “เศรษฐกจพอเพยง” ในสวนนเปนหนาทของกลมงานยทธศาสตรเศรษฐกจ การเงนและการคลง กองยทธศาสตรเศรษฐกจ การเงนและการคลง (หนวยงานเจาของยทธศาสตรพอเพยง) เปนผยกรางแผนโดยประสานหนวยงานทเกยวของ ไดแก ส านกพฒนาสงคม เพอรวมกนก าหนดยทธศาสตรและตวชวดความส าเรจของแผน เมอยกรางแผนในสวนของยทธศาสตรเศรษฐกจฯ เสรจสนแลว กจะน ามาบรณาการกบยทธศาสตรอน ๆ เปนแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2548 – 2551

113

หลงจากไดจดท าประชาพจารณรบทราบความคดเหนรางแผนอยางกวางขวางแลวกพจารณาปรบแกตามความตองการของประชาชน จากนน ส านกยทธศาสตรและประเมนผล กทม. น าแผนฯ เสนอปลดกรง เทพมหานครเพอใหความเหนชอบและน า เสนอผ วาราชการกรงเทพมหานครประกาศใชแผนปฏบตราชการกรงเทพมหานคร จากนน สยป.กทม. จดท าหนงสอเสนอ ปลดกรงเทพมหานครลงนาม สงราชการการใหทกหนวยงานในสงกดน าแผนปฏบตราชการกรงเทพมหานคร ไปขยายผลและด าเนนการโดยจดท าแผนงาน/โครงการ/กจกรรมขนเพอสนบสนนแผนตามนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงตอไป

เพอใหบรรลเปาหมายรวมของแผนบรหารราชการฯ ในแตละปกรงเทพมหานครไดจดท าแผนปฏบตราชการกรงเทพมหานครประจ าป เพอก าหนดวาในปนน กทม. จะท าอะไร อยางไร ใครท า และตวชวด เพอใชเปนกรอบการจดท าแผนปฏบตราชการประจ าปของหนวยงานอนๆ

4.2.2 ขนตอนการจดท าโครงการ/กจกรรมสนบสนนแผน นโยบายปรชญาเศรฐกจพอเพยงตามแผนปฏบตราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2548 –

2551 ไดถกบรรรจไวในประเดนยทธศาสตร การเพมศกยภาพเศรษฐกจชมชนตามแนวพระราชด าร “เศรษฐกจพอเพยง” และก าหนดให ส านกพฒนาสงคมเปนเจาภาพหลกและส านกงานเขตเปนเจาภาพรวม ดงนน กระบวนการน านโยบายไปปฏบตในขนตอไปจงเปนของสองหนวยงานนเปนหลก ดงน

ส านกพฒนาสงคม เมอไดรบหนงสอสงราชการจากปลดกรงเทพมหานคร กจะจดท าแผนปฏบตราชการส านกพฒนาสงคมใหสอดคลองกบแผนปฏบตราชการกรงเทพมหานครพ.ศ. 2548 – 2551 โดยน าเอายทธศาสตรตามแผนปฏบตราชการกรงเทพมหานครทเปนภารกจของส านกพฒนาสงคมมาขยายผล จดท าเปนแผนปฏบตราชการระยะ 4 ป และแผนปฏบตราชการระยะ 1 ป โดยมระยะของแผนตรงกนกบแผนปฏบตราชการกรงเทพมหานคร เพอเปนกรอบทศทางการท างาน และเปนขอตกลง และประเมนผลการปฏบตราชการ ประจ าปของส านก เมอแผนระดบส านกไดรบความเหนชอบจาก สยป. กทม. แลว ผอ านวยการส านกพฒนาสงคมกสงราชการใหทกหนวยงานในส านกน าไปปฏบตและรายงานผลการปฏบต จะมอบหมายภารกจใหหนวยงานระดบกองในส านก ตามประเดนยทธศาสตร การเพมศกยภาพเศรษฐกจชมชนตามแนวพระราชด าร “เศรษฐกจพอเพยง”ให หนวยงานระดบกองในส านกน าไปจดท าเปนโครงการและแผนงานรองรบ ซงปรากฏวามอยหลายโครงการ เชน โครงการจดตงศนยบรหารเงนออมครอบครว โครงการแผนชมชนพ งตนเองตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โรงเรยนเกษตรทฤษฎใหม ซงจะกลาวในรายละเอยดของโครงการในหวขอตอ ๆ ไป เมอไดก าหนดแนวปฏบตในแตละโครงการ ขอจดสรร

114

งบประมาณแลวกน าเสนอปลดกรงเทพมหานครสงราชการใหทกส านกงานเขตน าไปปฏบต สพส.ประสานแจงค าสงดงกลาวใหทกส านกงานเขตทราบและถอปฏบต

4.2.3 ขนตอนการน าโครงการไปปฏบต ระดบส านก นอกเหนอจากภารกจการจดท าโครงการ ตามขอ 5.3.2 แลว สพส. กจะมหนาท

บรหารโครงการและสนบสนนการน าโครงการไปปฏบตของส านกงานเขต ในทกดาน อาทเชน การจดการประชม อบรม สมมนาและศกษาดงานใหแก ผบรหารในระดบปฏบต เจาหนาทผปฏบต และชมชนเปาหมาย ตามความจ าเปนของแตละโครงการ/กจกรรมการประสานภาครวมด าเนนการทงจากภายนอกและภายในกรงเทพมหานครและแตงตงเขามาเปนคณะท างาน/คณะกรรมการชดตาง ๆ ในการจดท าโครงการ การขอจดสรรงบประมาณด าเนนการ การใหค าแนะน าปรกษาและแกไขปญหาแกส านกงานเขต การตดตามประเมนผลการปฏบตโครงการ/กจกรรมเปนระยะ ๆ เพอรวบรวม สรปผลการปฏบตงานจากทกส านกงานเขตรายงานตอผบรหารระดบสงและ สยป. ตอไป

หนวยงานระดบส านกทมบทบาทเกยวของกบทกโครงการ ทควรกลาวถงคอ ส านกงบประมาณ เนองจากเปนผพจารณาด าเนนการจดสรรและโอนงบประมาณในการจดท าโครงการก าหนดระยะเวลาการจดสรรงบประมาณ จดท าแหลงงบประมาณส าหรบด าเนนการตามโครงการ รวมทงเปนผพจารณาและด าเนนการกนเงนเหลอมปในกรณทการด าเนนโครงการไมทนตามก าหนดเวลา และการตรวจสอบรายละเอยดการขอเบกจายงบประมาณ เพอใหเกดความถกตอง โปรงใส ไมขดตอระเบยบ กฏหมายและวตถประสงคของโครงการ

ระดบส านกงานเขต กระบวนการน านโยบายไปปฏบตในระดบส านกงานเขตนน ผอ านวยการเขตเมอไดรบการ

ประสานแจงจาก สพส. ใหรบทราบหนงสอสงการจากปลดกรงเทพมมหานครแลว กมอบหมายภารกจใหฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคมเปนเจาของเรองในการน าโครงการทสนบสนนนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตจดท าในพนท ตามอ านาจหนาท โดยมฝายอน ๆ ใหการสนบสนนตามอ านาจหนาท เชน ฝายการคลง สนบสนนดานการเบกจายงบประมาณทกโครงการ ฝายโยธาใหการสนบสนน แนะน าในสวนทเกยวของกบการปลกสรางอาคาร ถนน ทอระบายน า การออกแบบและประเมนราคา และตรวจสอบแนะน าพรอมรายงานผลการด าเนนโครงการตามทส านกพฒนาสงคมก าหนด

ฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคม ไดรบมอบหมายจากผอ านวยการเขตใหจดท าโครงการทสนบสนนรบทราบนโยบายปรชญาเศรษฐกจพอเพยงแลว กจะมอบหมายใหเจาหนาทรบไปด าเนนการในชมชนในพนท

115

กอนการด าเนนโครงการในพนท ของเจาหนาทฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคม โดยนกพฒนาสงคม สพส. จะจดใหมการประชม และ/หรอ จดการอบรมสมมนาและศกษาดงานใหแกหวหนาฝาย เจาหนาทผปฏบต รวมท งแกนน าชมชน เพอใหเกดความเขาใจในวตถประสงค เปาหมายและแนวปฏบตโครงการถกตองตรงกนทกคน ทกส านกงานเขต รวมทงบทบาทของผ ปฏบตในการจดท าโครงการ

การน าโครงการไปสการปฏบตในพนท นกพฒนาสงคมทไดรบมอบหมายจะตองวางแผนปฏบตงานในพนท และประชาสมพนธแจงใหกลม/ชมชนเปาหมายทราบถงรายละเอยดโครงการ แนวทางปฏบตและประโยชนทกลมเปาหมายจะไดรบเมอเขารวมโครงการ โดยใชชองทางทมอยแลว เชน แจงเปนทางการในการประชมกรรมการชมชนประจ าเดอนของส านกงานเขต การมอบหมายใหเจาหนาทผรบผดชอบประสานชมชนแตละชมชนน าโครงการไปแนะน า/ ชน า ประชาสมพนธอยางไมเปนทางการ โนมนาว โดยชใหเหนประโยชนทชมชนจะไดรบ ขณะทลงเยยมเยยนพบปะแกนน าและชาวชมชน โดยอาศยความสมพนธสวนบคคล เมอไดราชชอผสมครใจเขารวมโครงการหรอชมชนทมความพรอม กน ามาก าหนดเปนกลม/ชมชนเปาหมาย ด าเนนการตามกระบวนการจดท าโครงการซงจะมการระดมสรรพก าลงของเจาหนาทในพฒนาชมชนและสวสดการสงคม และฝายอน ๆ ในส านกงานเขต รวมด าเนนการ และจดท ารายงานผลการด าเนนการตอผบงคบบญชาเปนระยะ ๆ

กรณประสบปญหาและอปสรรคในระดบปฏบตการ หากเปนปญหาการบรหารจดการพนวสยทเจาหนาทผปฏบตจะแกไข กน าแจงใหผบงคบบญชา ไดแก หวหนาฝาย ผชวยผอ านวยการเขตหรอผอ านวยการเขตพจารณาแกไข หากเปนปญหาดาน กฎเกณฑและแนวทางปฏบตท สพส. ก าหนด กจะตองหารอผบงคบบญชาในส านกงานเขตเพอแกไขปญหาเฉพาะหนาไปกอน และหารอขอค าแนะน าไปยงส านกพฒนาสงคม โดยอาจประสานทางทางโทรศพทหรอจดท าเปนหนงสอหารอหากเปนเรองส าคญและตองการรวบรวมไวเปนหลกฐานและแนวทางปฏบตตอไป (ดภาพท 4.1)

116

การรายงานผลงาน ภาพท 4.1 กระบวนการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบต

นโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานคร

โดยผวาราชการกรงเทพมหานคร (นายอภรกษ โกษะโยธน)

ส านกยทธศาสตรและประเมนผล จดท าแผนยทธศาสตร

ส านกการคลง จดสรรงบประมาณ

ส านกพฒนาสงคม จดท าโครงการ/บรหารโครงการ

ส านกงานเขต รบโครงการไปปฏบต

ฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคม รบผดชอบการน าโครงการไปปฏบต

ฝายการคลง เบกจายงบประมาณ

ฝายโยธา สนบสนนดานการ

โยธา

เจาหนาทผปฏบต ด าเนนการ/ประสานงาน

ประชาชน/ชมชน ประชาชน/ชมชน ประชาชน/ชมชน

ภาคการพฒนา

รวมในคณะท างาน/คณะกรรมการชด

ตาง ๆ

ปลดกรงเทพมหานคร

117

4.3 ปจจยทมอทธพลตอความส าเรจหรอความลมเหลวของการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร

จากการทบทวนวรรณกรรมและผลงานทเกยวของในบทท 2 ประกอบกบการศกษาบรบท

และการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร แลวก าหนดเปนกรอบการศกษาวเคราะห เบองตนเพอใชเปนแนวทางการศกษา เกบรวบรวมขอมล ประกอบดวยปจจยทมอทธพลตอความส าเรจหรอความลมเหลวของการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร จ านวน 4 ปจจย ไดแก

4.3.1 มาตรฐานและวตถประสงคของนโยบาย 4.3.2 สมรรถนะขององคการ

4.3.3 ภาวะผน าและความรวมมอ 4.3.4 สภาพแวดลอมภายนอก 4.3.1 มาตรฐานและวตถประสงคของนโยบาย มาตรฐานและวตถประสงคของนโยบาย จะมอทธพลตอการน านโยบายไปปฏบตอยางไรนน พจารณาไดจากปจจยยอย 4 ประการ ดงน 4.3.1.1 ความชดเจนและความเปนไปไดของวตถประสงคและเปาหมาย หลงจากการประกาศนอมน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเปนหลกในการก าหนดแนวการพฒนาแกไขปญหาและบรหารกรงเทพมหานคร ในป พ.ศ. 2549 ของนายอภรกษ โกษะโยธน ผวาราชการกรงเทพมหานคร กระบวนการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตกไดเรมขน และมความชดเจนเปนรปธรรมสามารถน าไปปฏบตได เมอส านกยทธศาสตรและประเมนผล กรงเทพมหานครไดน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาบรรจไวใน แผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2548-2551 ยทธศาสตรการสงเสรมเศรษฐกจเมองและการทองเทยวเชงอนรกษศลปวฒนธรรมใหมความเขมแขง ประเดนยทธศาสตรท 1 : การเพมศกยภาพเศรษฐกจชมชนตามแนวพระราชด าร “เศรษฐกจพอเพยง” ประกอบดวยกลยทธหลกรองรบ 3 กลยทธ ซงระบถงสงทกรงเทพมหานครจะท า พรอมทงก าหนดตวชวดความส าเรจและเปาหมายในแตละป ตลอดชวงระยะเวลาของแผน (ดตารางท 4.1) จากนน ส านกพฒนาสงคมไดน ามาขยายผลโดยจดท าเปนโครงการ/กจกรรม สนบสนนตามประเดนยทธศาสตรน (ดตารางท 4.2) ส าหรบโครงการแผนชมชนพงตนเองตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เปนโครงการทสนบสนน ยทธศาสตรการบรหารจดการเมองตามหลกธรรมาภบาลในประเดนยทธศาสตรท 1 การ

118

สงเสรมกระบวนการมสวนรวมของประชาชน สรางความเขมแขงของกลมผน าและเครอขาย นน ในการด าเนนโครงการในระยะแรกมไดมวตถประสงคเพอสนบสนนนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงแตประการใด ในการจดท าโครงการระยะท 2 พ.ศ. 2550 ส านกพฒนาสงคมไดปรบเพมวตถประสงคและแนวปฏบตของโครงการโดยนอมน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขามาเปนหลกคดและเปนหลกเกณฑในการจดท าแผนชมชนพ งตนเองฯ ของชมชน มการเปลยนแปลงชอโครงการจากเดม “โครงการแผนชมชนพงตนเอง” เปน “โครงการแผนชมชนพงตนเองตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง” เพอเปนการสรางผลงานถวาย เนองในวโรกาสทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระชนมายตรบ 80 พรรษา (บนลอ สกใส, 2550: 4) 4.3.1.2 การก าหนดแนวทางปฏบต แนวทางปฏบตนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงกรงเทพมหานคร อาจจ าแนกไดเปน 2 ระดบ ดงน 1) ระดบนโยบาย ตามแผนพฒนากรงเทพมหานคร พ.ศ. 2548 – 2551 ยทธศาสตรการสงเสรมเศรษฐกจเมองและการทองเทยวเชงอนรกษศลปวฒนธรรมใหมความเขมแขง ประเดนยทธศาสตรท 1 : การเพมศกยภาพเศรษฐกจชมชนตามแนวพระราชด าร “เศรษฐกจพอเพยง” นน ชใหเหนวา กรงเทพมหานครไดนอมน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปใชในการบรหารจดการ พฒนาแกไขปญหาในดานเศรษฐกจชมชนโดยน าไปใชในดาน การสงเสรมอาชพ การบรหารการเงนและออมเงน ตามทปรากฎใน กลยทธหลก ดตารางท 5.1 2) ระดบโครงการ โดยส านกพฒนาสงคมน านโยบายฯ ไปจดท าโครงการรองรบ เชน โครงการฝกอาชพใหแกประชาชน โครงการโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด าร โครงการจดตงศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครว โครงการสงเสรมการจดท าบญชรายรบ-รายจายในครวเรอน รวมทงโครงการแผนชมชนพงตนเองตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยงทปรบโครงการใหสนบสนนนโยบายปรชญาเศรษฐกจพอเพยงแมวาจะเปนโครงการทอยในยทธศาสตรการบรหารจดการเมองตามหลกธรรมาภบาล ในสวนของการสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน สรางความเขมแขงของกลมและผน าเครอขาย นบเปนจดเรมของการขยายผลการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปรบใชในนโยบายดานอน ๆ นอกเหนอจากดานเศรษฐกจ เมอมองในภาพรวมแลว ทกโครงการทสนบสนนนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ไดก าหนดแนวทางและหลกเกณฑการปฏบตเอาไวชดเจน เปนลายลกษณอกษร แตกมความยดหยน สามารถปรบเปลยนไดตามความเหมาะสม เพอใหการด าเนนงานเปนไปโดยเรยบรอยคลองตว ในทางปฏบตมทงผลดและผลเสยตอนโยบายฯ ผลด เชน การปรบเปลยนผใหความเหนชอบโครงการและอนมตการจดสรรงบประมาณสนบสนนใหแผนชมชนพงตนเองฯ ทชมชนเสนอ โดยกระจาย

119

อ านาจให คณะกรรมการอ านวยการฯ ระดบเขต อนมตการจดสรรงบประมาณอนมตการจดสรรงบประมาณสนบสนนแผนชมชนพงตนเองฯ ในวงเงนไมเกน 2 แสนบาทตอโครงการ และ ใหคณะกรรมการกลนกรองฯ ระดบกลมเขต มอ านาจใหความเหนชอบโครงการและอนมตการจดสรรงบประมาณ ในวงเงนทเกน 2 แสนบาทแตไมเกนวงเงนทกรงเทพมหานครจดสรรใหชมชน 1 ลานบาท (ศนยบรการวชาการ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, 2553: 21-22) จากเดมทอ านาจการพจารณาอนมตการจดสรรงบประมาณทงหมดรวมอยท คณะกรรมการกลนกรอง ฯ ส านกพฒนาสงคม แหงเดยว สงผลใหเหนชอบโครงการและอนมตการจดสรรงบประมาณเปนไปโดยคลองตว รวดเรวยงขน ในสวนทเปนอปสรรคของนโยบาย ซงบนลอ สกใส ผใหขอมลวา เนองจากมการเปลยนแปลงหลกเกณฑการใหความเหนชอบโครงการตามแผนชมชนพ งตนเองตามแนวพระราชด าร เพอเสนอขอจดสรรงบประมาณสนบสนนในระยะท 2 เปนเหตใหโครงการประเภทสมมนา ศกษาดและอบรมในตางจงหวด ทไดรบความเหนชอบและจดสรรงบประมาณใหด าเนนการในระยะแรก กลบไมไดรบงบประมาณในระยะท 2 (พ.ศ. 2550) สงผลใหการจดท าแผนชมชนมความสบสน ลาชา ชมชนสวนทไดรบผลเกดความไมมนใจทจะเขารวมโครงการตอไป เมอไมมคางการตามแผนชมชนพงตนเองสงเขาพจารณา การกระจายอ านาจการใหความเหนชอบกไมเปนไปตามความมงหมาย สงผลใหโครงการแผนชมชนฯ ในภาพรวมไมบรรลเปาหมาย นบแตการด าเนนการในระยะทสองเปนตนมา 4.3.1.3 การก าหนดมาตรฐานในการวดผลงาน กรงเทพมหานครไดใชแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร มลกษณะเปนแผนยทธศาสตร ในแตละประกอบดวยเปาประสงคของยทธศาสตร กลยทธทรองรบยทธศาสตรและก าหนดตวชวดของเปาประสงคและกลยทธขนไวอยางชดเจนเปนมาตรฐานในการวดผลงานขนโดยผานเวทระดมความคดเหนจากการประชมหวหนาหนวยงานทเกยวของกบยทธศาสตร (ส านกยทธศาสตรและประเมนผล กรงเทพมหานคร, 2548: 1) ซงการจดท าแผน/โครงการ ตามยทธศาสตรตาง ๆ ของทกหนวยงานในระดบรอง ๆ ลงมาจะตองก าหนดวตถประสงคและเปาหมายใหสอดคลองสนองตอบตอยทธศาสตรนน ๆ โดยมตวชวดเปนมาตรฐานในการวดความส าเรจผลงาน หรอเรยกวา “ผลสมฤทธ” ดวยกระบวนการจดท าแผนบรหารราชการกรงเทพมหานครดงกลาว รวมถงยทธศาสตรทรองรบนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานครยทธกเปนไปตามกระบวนการน ความคดเหนของผใหขอมลทส าคญหลายทานไดกลาวถงจดออนของการก าหนดมาตรฐานการวดผลงาน ทแมจะมความชดเจนแตยงไมสะทอนใหเหนถงความส าเรจในระดบผลลพธ(Outcome) ได อาทเชน ในการสงเสรมและใหความรในการใชจายเงนแกประชาชนก าหนดตวชวด

120

ความส าเรจ “รอยละ 20 ของจ านวนประชาชนทไดรบความรดานการใชจายและจดท าบญชรบ- จายเพมขนจากปกอน” ผลการด าเนนงานจรงกสามารถด าเนนการไดเกนเปาหมาย แตก าหนดใหมการตดตามผลโดยใชแบบสอบถามภายหลงจากไดเขารวมโครงการฯ ในอตรารอยละ 10 ของผเขารวมโครงการ เพอใหทราบวา ผเขารวมโครงการมไดน าความรนนไปใชในชวตจรง ๆ หรอไม อยางไร ซงไมเพยงพอทจะน ามาประเมนความส าเรจในระดบผลลพธและผลกระทบของนโยบายไดอยางถกตอง 4.3.2 สมรรถนะขององคการ สมรรถนะหรอขดความสามารถในการบรหารจดการของกรงเทพมหานครในการน านโยบายนปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบต ประกอบดวย 4.3.2.1 โครงสรางของกรงเทพมหานคร การก าหนดภารกจและการมอบหมายงาน กรงเทพมหานครเปนการบรหารราชการทองถนทมองคาพยพขนาดใหญ มบคคลากรในทกสาขาวชาทปฏบตงานในหนวยงานตาง ๆ กวา 95,000 คน การน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานครไดน าไปใชในการแกไขปญหาดานเศรษฐกจชมชน ซงเปนอ านาจหนาทตามกฎหมายประการหนงของกรงเทพมหานคร จงมหนวยงานทมอ านาจหนาทเกยวของและสามารถรองรบนโยบายดงกลาวไดทนท ไดแก ส านกพฒนาชมชน และส านกงานเขตตาง ๆ จงปรากฏวา กจกรรม/หนาทประจ าของหนวยงานทด าเนนการอยแลวเปนงานประจ าบางสวน ถกยกขนมาเปนโครงการตามนโยบาย เชน การฝกอาชพใหกบประชาชน การสงเสรมอาชพของเกษตรกรในการท าเกษตรแบบไรนาสวนผสม สงผลใหโครงการตามนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงลกษณะนมแนวโนมทจะประสบผลส าเรจสง เนองจากเปนงานทมประสบการณในการด าเนนการอยแลว การมอบหมายภารกจเปนไปตามสายการบงคบบญชา ภายใตระบบบรหารราชการกรงเทพมหานคร ทมกฎหมายรองรบ 4.3.2.2 ทรพยากรของนโยบาย ในการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร ใหประสบผลส าเรจนน หนวยงานจะตองมความพรอมทจะสนบสนนโครงการทรองรบนโยบายได จากการศกษาผลงานทเกยวของและการสมภาษณเชงลกผใหขอมลส าคญ พบวา กรงเทพมหานครมปจจยทรพยากรณทส าคญ ดงน 1) ความพรอมดานงบประมาณ จดแขงของกรงเทพมหานครประการหนง คอ ความเปนอสระในการจดสรรงบประมาณประจ าป โดยท าเปนขอบญญตกรงเทพมหานคร เรองงบประมาณรายจายประจ าป โดยผานมตเหนชอบของสภากรงเทพมหานคร ในปงบประมาณ พ.ศ.

121

2548-2551 จ านวน 35,000 ลานบาท 36,077 ลานบาท และ 45,000 ลานบาท ตามล าดบ (รวมงบประมาณรายจายประจ าของ กทม.และเงนอดหนนรฐบาล) การจดสรรงบประมาณสวนใหญมงเนนไปทยทธศาสตรดานการจราจร ดานสงแวดลอมและดานคณภาพชวต ซงคดเปนรอยละ 28 รอยละ 23 และ รอยละ 20 ของงบประมาณทงหมด (ส านกยทธศาสตรและประเมนผล, 2551: 27) สงผลใหโครงการสนบสนนนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงดรบการสนบสนนดานงบประมาณอยางเพยงพอ แตประเดนปญหากลบอยทการเบกจายใชงบประมาณ เฉพาะในโครงการแผนชมชนพงตนเองฯ ทการจดซอ จดจาง ตามแผนชมชนพงตนเอง ฯ ใชระเบยบ/ขนตอน การเบกจายตามขอบญญตกรงเทพมหานคร วาดวยการพสด พ.ศ. 2538 ซงไมเออตอการพจารณาอนมตโครงการซงสอดคลองกบความตองการและความจ าเปนของชมชน ขนตอนมความยงยาก ซบซอน ยากตอความเขาใจของชมชน เชน การจดท าเอกสารประกอบการพจารณา หรอวสด ครภณฑบางประเภทชมชนตองการแตไมสามารด าเนนการของบประมาณไดเนองจากขดตอระเบยบฯ เปนตน (ศนยบรการวชาการ สถาบณบณฑตพฒนบรหารศาสตร, 2553: 13) 2) ความพรอมในดานบคลากร โดยเฉพาะ เจาหนาทสงกดฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคม ส านกงานเขตตาง ๆ เนองจากปนเจาหนาทผรบนโยบายไปปฏบตในพนทสามารถตดสนใจและใชดลยพนจในการก าหนดแนวปฏบตในพนทอยใกลชดประชาชนและชมชนมากกวาสวนบนหรอส านกพฒนาสงคม วเคราะหใน 2 กรณ คอ -เชงปรมาณ หมายถง ความเพยงพอของบคลากร แมวากรงเทพมหานครก าหนดอตราก าลงโดยวเคราะหและก าหนดอตราก าลงไวตามปรมาณงานยอนหลง 3 ป เพอรองรบภารกจอนเปนงานประจ าและงานนโยบายตาง ๆ อยางเพยงพอ แตในทางปฏบต พบขอมลจากการสมภาษณผใหขอมลทส าคญใหความเหนวา อตราก าลงของฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคม ซงรบนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาปฏบต ยงไมพอเพยง เนองจากมภารกจหลายอยาง ทงหนาทงานประจ าดานการพฒนาชมชน การจดสวสดการสงคม และนโยบายเรงดวนตาง ๆ ของรฐบาล เชน การแกไขปญหาความยากจน การเฝาระวงยาเสพตดในชมชน กองทนหมบานและชมชนเมอง เปนตน จงท าใหเจาหนาทแตละคนมภารกจมาก แมวาในบางโครงการ ส านกพฒนาสงคมจะสนบสนนอตรก าลงลกจางชวคราวใหไดแก โครงการจดตงศนยบรหารเงนออมครอบครว กยงไมเพยงพอ -เชงคณภาพ หมายถง ความรความสามารถประสบการณและทกษะในการปฏบตงาน ในทนหมายถง ความรความสามารถในการน านโยบายไปปฏบต ตอมมความรและเขาใจในวตถประสงคและเปาหมาย วธการ ขนตอนการปฏบตและหลกเกณฑตาง ๆ รวมทงพฤตกรรมของประชาชนและชมชน เหลานตองมความตงใจและใชเวลาในการศกษาอยางจรงจง ผลการศกษา

122

จากขอมลของผใหขอมลทส าคญ กลาวถงอปสรรค 2 ประการ คอ ประการแรก ผรบมอบหมายใหรบผดชอบโครงการตามนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ยงขาดความรความเขาใจในแนวทางปฏบตของโครงการฯ สบเนองมาจากขาดอตราก าลง เจาหนาทไมสามารถทมเทเวลาในการศกษาแนวปฏบตไดเทาทควร ประการท 2 การแตงตงโยกยายของเจาหนาทและผบรหารระดบฝายในส านกงานเขต สงผลใหการด าเนนโครงการไมตอเนอง ลาชา 3) สงจงใจบคลากร ในทนหมายถงบคลากรทเปนขาราชการและลกจางของกรงเทพมหานครทน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบต ในระบบราชการนอกเหนอจากความพงพอใจทไดกระท าหนาทของตนในฐานะทเปนบคคลากรของทางราชการ การพจารณาความดความชอบและเงนโบนสประจ าปรวมทงการแตงตงโยกยาย การด าเนนการทางวนย ลวนเปนเครองมอในการสรางแรงจงใจเปนแรงกระตนจากภายนอกไดหากใชอยางเหมาะสม ในการพจารณาความดความชอบและโบนสประจ าปของบคคลากรนน กรงเทพมหานครไดผกโยงการประเมนบคคลเขากบผลสมฤทธในการปฏบตงานโดยท าเปนค ารบรองการปฏบตราชการตามแผนบรหารราชการประจ าป ไวกบผบงคบบญชา ทงในระดบหนวยงานและระดบบคคล จงเปนการกระตนใหบคลากรปฏบตงานใหบรรลเปาหมายตวชวดตาง ๆ สงผลในเชงบวกตอการน าการบรรลเปาหมายของโครงการทสนบสนนนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 4.3.2.3 การพฒนาองคกรและนวตกรรม - นาย อภรกษฯ ไดประกาศยทธศาสตรการพฒนากรงเทพมหานครองคกรไปสองคกรทนสมย โดยใชระบบการบรหารจดการแนวใหมตามหลกธรรมาภบาล (Good Governance) ไดแกประกอบดวย การใชหลกการมสวนรวมภาคประชาชน การบรหารงานอยางโปรงใสตรวจสอบได และมงเนนประสทธภาพและการใหบรการแกคนกรงเทพฯ และการน าเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology หรอ IT) เขามาใชในการบรหารจดการและการปฏบตงาน (อภรกษ โกษะโยธน, 2547: 4) ในการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบต นนยอมเกยวของกบยทธศาสตรการพฒนาองคกรและนวตกรรมดงกลาวอยางมาก เชน หลกการมสวนรวมในการรางแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร การจดท าโครงการแผนชมชนพงตนเองฯ ในเรองการบรหารอยางโปรงใส กคอการตรวจสอบควบคมการใชจายงบประมาณของฝายการคลง ส านกงบประมาณ และคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน สวนดานการน าเทคโนโลยสารสนเทศเขามาใช กทม.ไดจดท าระบบเครอขายคอมพวเตอรภายในองคกร ( intranet) เพอใชในการเบกจายงบประมาณ การสารบรรณ การรายงานผลการปฏบตราชการของผปฏบตเพอใหผบรหารสามารถตดตามผลงานไดตลอดเวลา เปนตน ซงสงเหลานมไดถกยกขนมากลาวถงในการน านโยบายไป

123

ปฏบต เนองจากเปนปจจยดานการบรหารจดการ ทสนบสนนใหระบบการท างานภายในของกรงเทพมหานครมประสทธภาพยงขนในภาพรวม 4.3.2.4 การใหความรแกบคลากรทเกยวของ โครงการตามนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานครทกโครงการมการใหความรในวตถประสงคและเปาหมายรวมทงวธปฏบตใหแกผเกยวของทงผบรหาร ผปฏบตและประชาชนทเขามารวมจดท าโครงการ โดยด าเนนการในหลายวธ ไดแก การจดท าปนหนงสอราชการหรอคมองการปฏบตงาน การจดโครงการฝกอบรม สมมนา ศกษาดงาน การตรวจราชการซงมการใหค าแนะน าทถกตองแกผปฏบต การประชมแนวดงของส านกพฒนาสงคม การหารอกบส านกโดยทางโทรศพท การใหค าแนะน าปรกษาแกชมชนโดยนกพฒนาชมชน การจดวทยากรกระบวนการใหความรในชมชน เปนตน แตประเดนส าคญอยทบคลากรทเกยวของสามารถรบร มเวลาน ามาทบทวนและน ามาปฏบตไดมากนอยเพยงใด จากการสมภาษณผใหขอมลทส าคญและจากการสงเกตแบบมสวนรวมในระหวางการปฏบตงาน ณ ส านกงานเขตของผศกษา พบวา ทงเจาหนาทผน านโยบายไปปฏบตและประชาชนทเขารวมโครงการตามนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เชน โครงการแผนชมชนพงตนเองตามแนวพระราชด าร โครงการจดตงศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครว สวนหนงยงขาดความรความเขาใจในวตถประสงคและเปาหมายรวมทงวธปฏบต หลกเกณฑตาง ๆ ทเกยวของกบ โครงการตามนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง สงผลใหการน านโยบายไปปฏบตลมเหลว 4.3.2.5 ระบบการตดตาม ควบคมและประเมนผล นอกเหนอจากการตตตามและควบคมงานตามอ านาจหนาททไดรบมอบหมายของผบงคบบญชาของหนวยงานระดบตาง ๆ เชน หวหนาฝาย มหนาทตดตามและควบคมดแลการปฏบตงานของเจาหนาทในฝายใหด าเนนภารกจทไดรบมอบหมายใหส าเรจตามเปาหมายของโครงการ ผอ านวยการเขต มหนาท ตดตามและควบคมดแลการปฏบตงานของฝายตาง ๆ ในส านกงานเขต ผอ านวยการส านกมหนาท ตดตาม ควบคมดแลการปฏบตงานของกองและกลมงานตาง ๆ ในส านก เปนตน แลว กรงเทพมหานครมระบบการตดตามควบคมและประเมนผลโครงการ/กจกรรมตามแผนบรหารราชการอยหลายระบบ (กรงเทพธนาคม, 2550: 12-9) ไดแก การตดตามประเมนผลตามค ารบรองการปฏบตราชการเพอรบเงนรางวลประจ าป โดย ส านกยทธศาสตรและประเมนผลและส านกงานคณะกรรมการขาราชการกรงเทพมหานคร การตรวจราชการและประเมนผลโดยผตรวจราชการ การตดตามควบคมผลการด าเนนงานโดยทปรกษาผวาราชการกรงเทพมหานคร การประชมผบรหารกรงเทพมหานครประจ าเดอน เพอมอบนโยบายและ ตดตามผลการด าเนนงานตามนโยบาย รวมทงใหค าแนะน าแกไขปญหาการด าเนนงาน การรายงาน

124

ผลประจ าเดอนตอส านกพฒนาสงคม เปนตน ในทางปฏบต จากผลการสมภาษณ พบวา แตละหนวยงานทตดตาม ควบคมและประเมนผล โครงการตามนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ในส านกงานเขต ไดก าหนดตวชวดความส าเรจตางกน ท าใหหนวยงานปฏบตมความสบสนในการรวบรวมขอมล เพมงานขนโดยไมจ าเปน 4.3.2.6 การประสานงานและชองทางการตดตอสอสาร การประสานงานและชองทางการตตอสอสาร เนองจากการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานครมหนวยงานภายในและหนวยงานภายนอกและประชาชนเขามาเกยวของ จงมการประสานงาน ใน 3 ระดบ คอ การประสานงานระหวางหนวยราชการ หมายถงการประสานงานระหวางหนวยงานทน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบต ไดแก ส านกยทธศาสตรและประเมนผล ส านกงบประมาณ ส านกพฒนาสงคม และส านกงานเขต 50 เขต จากขอมลการสมภาษณผใหขอมลทส าคญ พบวา มการประสานงานใน 2 รปแบบ คอ แบบเปนทางการ ประกอบดวย ชองทางตาง ๆ เชน การประสานงานโดยท าเปนเปนหนงสอราชการและการสงของผบงคบบญชาหนวยงาน การประชมผบรหารกรงเทพมหานคร การประชมผบรหารเขตประจ าทกสปดาห การประชมแนวดงของส านกพฒนาสงคม (ระหวาง ผบรหารส านกพฒนาสงคม กบหวหนาฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคม ส านกงานเขต 50 เขต ) แบบไมเปนทางการ เปนการประสานงานโดยทางโทรศพท ซงสวนใหญเปนการหารอขอปญหาตาง ๆ ในการปฏบต การประสานงานระหวางกรงเทพมหานครกบหนวยงานภายนอก จากการสงเกตของผศกษาและขอมลจากการสมภาษณผใหขอมลทคญ พบวา ทงในระดบกรงเทพมหานครและระดบปฏบตของส านกงานเขต มการประสานงานทงแบบเปนทางการและไมเปนทางการกบหนวยงานภายนอก เชน ธนาคารตาง ๆ ทเขารวมโครงการถวายปณธานตงมนใชชวตพอเพยง จดกจกรรมเปดบญชธนาคารจ านวน 1 ลานบญช) โดยใชหนงสอราชการ การใชโทรศพทประสานในรายละเอยด การประสานงานระหวางกรงเทพมหานครกบประชาชน ในสวนของประชาชนทเขารวมโครงการ เปนหนาทของส านกงานเขตทอยใกลชดประชาชนในภาคปฏบต การประสานงานมทงแบบเปนทางการและแบบไมเปนทางการ จากประสบการณของผศกษาในการน าโครงการแผนชมชนพงตนเองฯ ไปด าเนนการในชมชน ไดประชาสมพนธอยางเปนทางการโดยการประชมกรรมการชมชนประจ าเดอน แจงวตถประสงค เปาหมายและแนวทางปฏบตกวาง ๆ แกแกนน าชมชนเพอน ากลบไปไปเผยแพรและปรกษาหารอกนในชมชน เพอเตรยมความพรอมของชมชนเพอเขารวมโครงการตอไป แบบไมเปนทางการ โดย นกพฒนาสงคมลงพนทเยยมเยยนชมชนท

125

รบผดชอบพรอมท ง ชน าและประชาสมพนธ ใหชมชนเกดความเขาใจนโยบาย และเขารวมโครงการเมอชมชนมความพรอม ตามเกณฑทโครงการก าหนด 4.3.2.7 การประชาสมพนธและการรบรของประชาชน จากการสมภาษณผใหขอมลทส าคญและจากการสงเกตแบบมสวนรวมของผศกษาพบวา ในการประชาสมพนธรณรงคนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของ กรงเทพมหานครไดจดกจกรรมขนาดใหญโดยผานทางสอมวลชนหลายครงหลายโครงการ โดยสอสงพมพตาง ๆ ปายประกาศ วทยโทรทศน วทย และเวบไซท การด าเนนการเชงรกโดยจดหนวยบรการเคลอนท หรอในระดบพนท โดยการลงพนทของนกพฒนาสงคมหรอการประชมแกนน าชมชนในพนทเขตประจ าเดอน เพอประชาสมพนธโครงการ และเชญชวนใหประชาชนเขารวมโครงการ แตกยงไมสามารถสอสารขอมลไปสประชาชนไดอยางทวถง ประชาชนกรงเทพสวนใหญยงไมเหนความส าคญของโครงการตามนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ดวยเหตผล 2 ประการ คอ การประชาสมพนธยงนอยเกนไป โดยเฉพาะสอทเขาถงประชาชนจ านวนมาก เชน สอวทยโทรทศน อกหรอไมทนตอเหตการณ รวมทงการใชภาษาราชการทชมชนเขาใจยาก (ศนยบรการการศกษา สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, 2553: 17) อกประการหนงกเปนเพราะผรบสอเองไมใหความสนใจเนองจากไมมเวลารบฟงสอ ปจจยดงกลาวน สงผลใหประชาชนและชมชน ขาดการมสวนรวมในโครงการตามนโยบายเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานคร โดยเฉพาะอยางยงโครงการแผนชมชนพงตนเองตามแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยง จะส าเรจไดตองอาศยการมสวนรวมของชาวชมชนในการจดท ากระบวนการจดท าแผนแตละองคกรมแตกตางกนไป เนองจากเปนปจจยภายในองคกรของแตละองคกร ในกระบวนการจดท าแผนยทธศาสตรมกจะมการวเคราะหสภาพแวดลอมและศกยภาพ เปนองคกรปกครองสวนทองถนนครหลวงทมความเปนอสระ ฝายบรหารและฝายนตบญญตมาจากการเลอกตง มงบประมาณทไดจากการจดเกบเองและทรฐบาลจดเกบใหและงบประมาณสนบสนนจากรฐบาลเปนจ านวนประมาณปละ 3 – 4 หมนลานบาท ซงกรงเทพมหานครสามารถน ามาใชในการพฒนาและแกไขปญหาโดยอสระโดยผานทางสภากรงเทพมหานคร กจการของตนเอง ผวาราชการกรงเทพมหานครและเตมพนท 4.3.3 ภาวะผน าและความรวมมอจากผปฏบต นายอภรกษ โกษะโยธน เปนนกการเมอง สงกดพรรคประชาธปตยซงไดรบเลอกตงจากชาวกรงเทพมหานครใหเขามาด ารงต าแหนงผวาราชการกรงเทพมหานครตอเนองกนถงสองสมยดวยคะแนนเสยง 911,441 เสยง และ 991,018 คะแนน ตามล าดบ คดเปน 45.93 % ของผมาใชสทธ เมอเขารบต าแหนงผวาราชการกรงเทพมหานครไดประกาศปฏญญา วสยทศน ยทธศาสตร นโยบาย

126

เพอเปนแนวทางการบรหารราชการกรงเทพมหานครและในทกปของการด ารงต าแหนงกประกาศวาระกรงเทพมหานคร ทแสดงถงการใหน าหนกของนโยบายในแตละป เชน ในปแรก (พ.ศ. 2548)ประกาศวาระ “ท ากรงเทพฯ ใหปลอดภย” จงเกดโครงการเมองปลอดภยอนใจทกครอบครว มการตดตงไฟฟาแสงสวางในถนน ตรอก ซอยทวกรงเทพมหานคร ในปตอมา นายอภรกษฯ ประกาศนอมน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขามาใชในการบรหารจดการพฒนาและแกไขปญหาของกรงเทพมหานครและวาระ “ชวตกรงเทพฯ ชวตพอเพยง เพอความสขแบบพอเพยง” เกดโครงการ แผนชมชนพงตนเองตามแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยง โครงการโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด าร ฯลฯ (กรงเทพมหานคร, 2549: 2-3) ซงการจดงานเปดตวโครงการดงกลาวทกโครงการ นายอภรกษฯ ไดเดนทางไปรวมพธเปดโครงการและใหโอวาททสนบสนนโครงการและใหก าลงใจเจาหนาทผปฏบตงานรวมทงผเกยวของ จากปรากฏการณดงกลาวชใหเหนภาวะผน าของนายอภรกษฯ ในฐานะผใชอ านาจของผวาราชการกรงเทพมหานครก าหนดนโยบายการด าเนนงานของกรงเทพมหานครและถกถายทอดตามสายการบงคบบญชาลงมาสระดบปฏบต ประกอบกบภมหลกทนายอภรกษฯ เปนทยอมรบโดยทวไปวาเปนนกบรหารทมความสามารถมประสบการณในบรษทขนาดใหญหลายแหง ซงนายอภรกษฯ ไดใชศกยภาพดานการบรหารโดยไดน าระบบการบรหารจดการแนวใหมตามหลกธรรมาภบาล (Good Governance) ทใหความส าคญกบประเดนหลก 3 ประการ คอ หลกการมสวนรวมของประชาชน หลกการบรหารงานอยางโปรงใสตรวจสอบไดและการมงเนนประสทธภาพและการใหบรการ โดยการสงเสรมใหขาราชการใหบรการประชาชนดวยความเตมใจ ดวยการสรางขวญและก าลงใจ โดยดแลสวสดการและคาตอบแทนทเหมาะสม การสงเสรมความกาวหนาในการท างาน (อภรกษ โกษะโยธน, มปป.: 4) และเพอใหการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตส าเรจตามวตถประสงคและเปาหมาย ในประเดนนผใหขอมลส าคญไดใหความส าคญกบภาวะผน าของผบรหารมผลตอความส าเรจของการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบต โดยใหเหตผลวา นโยบายทผบรหารใหความสนใจจะไดรบการตอบสนองอยางดยงจากผบรหารระดบรองลงมาในการเรงรดตดตามผลการด าเนนงานใหบรรลเปาหมาย เนองจากผวาราชการกรงเทพมหานครจะใชระบบการตดตามประเมนผลทกรงเทพมหานครมอย ตดตามและรายงาน อยางสม าเสมอ และไดจดประชมผบรหารกรงเทพมหานคร ประกอบดวยผบรหารหนวยงานตาง ๆ และผอ านวยการเขตเพอมอบนโยบายและตดตามผลการด าเนนงาน ทกเดอน ความรวมมอ ในทนหมายถงความรวมมอจากผน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตทกระดบ ซงผลจากการสมภาษณผใหขอมลทส าคญ พบวา หนวยงานระดบตาง ๆ รวมทงเจาหนาทใหความรวมมอในการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบต เนองจากเปน

127

ค าสงของผบงคบบญชา และเจาหนาทผปฏบตสวนใหญใหความรวมมอดวยด โดย ส านกพฒนาสงคม และส านกงานเขต ไดจดท าโครงการ/กจกรรมรองรบหลายโครงการ ภายใตกรอบแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2548 – 2551 นอกเหนอจากโครงการทมกจกรรมเปดตว อยางยงใหญ เชญสอมวลชนมาท าขาวประชาสมพนธ กยงมโครงการเลก ๆ เสรมเขามา เชน โครงการฝกอาชพระยะสนของส านกงานเขต ซงเปนโครงการทจดท าเปนประจ าทกปเพอสงเสรมอาชพตามภารกจของหนวยงานแตไดรายงานผลใหส านกพฒนาสงคมไปสรปเปนผลงานทสนบสนนนโยบายฯ กจกรรมแปลงสาธตเกษตรทฤษฎใหม หลงส านกพฒนราสงคม เพอสาธตการใชพนทวางใหเกดประโยชน โครงการเศรษฐกจพอพยงในชมชนหนวยทหาร เปนโครงการทสนบสนนใหมการปลกพชผกสวนครวในชมชนหนวยทหาร จ านวน 33 แหง เปนตน 4.3.4 สภาพแวดลอมภายนอก - สภาพเศรษฐกจ ในภาพรวม ในชวง พ.ศ. 2548 – 2551 สถานการณดานเศรษฐกจภายนอกประเทศมความความผนผวน ราคาน ามนถบตวสงขนอยางตอเนอง สงผลใหเศรษฐกจภายในประเทศทอยในระยะฟนตวจากวกฤตเศรษฐกจเมอป 2540 และชะลอตวลง โดยมปจจยภายในประเทศทสงผลกระทบตอระบบเศรษฐกจ หลายประการ เชน ปญหาราคาน ามนแพง ภยแลง ไขหวดนก ปญหาการกอการรายใน 3 จงหวดภาคใต และปญหาการวางงานทมแนวโนมสงขนทกป ปจจยดงกลาวมไดมผลกรทบกบการจดเกบรายไดของ กทม. เนองจากจดเกบไดเพมมากขนทกป ระหวาง ป พ.ศ. 2548 – 2551 จดเกบได 31,497 ลานบาท, 43,662 ลานบาท, 43,664 ลานบาทและ 45,471 ลานบาท ตามล าดบ (ส านกยทธศาสตรและประเมนผล, 2551: 27) จงไมกระทบตอการจดสรรงบประมาณสนบสนนนโยบายฯ ตาง ๆ ของ กทม. ซงกรวมทงนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงดวย สวนผลกระทบทางออมยอมมตอพฤตกรรมการใชเวลาของคนในสงคมเมองสวนใหญ ทจะตองทมเทใหกบการท ามาหากน ไมมเวลาใหกจกรรมสาธารณะ สวนประเดนการวางงานนน กรงเทพมหานครไมมขอมลทชดเจนวามผมาฝกอาชพตามโครงการฯ เปนจ านวนเทาใด แตสถานการณดงกลาวมแนวโนมทประชาชนหนมาฝกอาชพเพอน าไปประกอบอาชพและอาชพเสรม - สภาพสงคม สงคมไทยเปนสงคมบรโภคนยม คอนยมบรโภคฟมเฟอยเกนความตองการทจ าเปนในชวตและเกนกวาฐ านะรายไดหรอความสามารถในการผลตของคนหรอของประเทศ ดงจะเหนไดจากทป 2550 ครวเรอนเปนหนเพมขนจาก 5 ปทแลวมาก ทงสดสวนผเปนหน (รอยละ 63.3 ของครวเรอนทงประเทศ) และยอดหน (เฉลยครวเรอนละ 1.16 แสนบาท) ทงภาครฐและธรกจ

128

เปนหนตางประเทศมาก (วทยากร เชยงกล, 2555: 1) ดานพฤตกรรมของเดกและเยาวชนยงคงมปญหาตาง ๆ เชน ตดเกมส ยาเสพตด รวมทงการใชการแกปญหาดวยวธการทรนแรงมากขน - การเมอง ในชวงป พ.ศ. 2548 -2551 มความวนวายทางการเมอง เกดรฐประหารเปลยนรฐบาลหลายชด มการเดนขบวนของกลมเสอสตาง ๆ และความรนแรง การจดการเลอกตงหลายครง เหตเหลานมผลกระทบตอการด าเนนโครงการฯสนบสนน กรงเทพมหานครตองชะลอการด าเนนการหลายโครงการ เนองจากตองหลกเลยงกจกรรมทเกยวของกบมวลชน และด าเนนการตอเมอเหตการคลคลาย ส านกงานเขตทปฏบตงานในพนทตองระดมสรรพก าลงในการเฝาระวง เหตรายในชมชน และการจดการเลอกตง

4.4 ความส าเรจของการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของ กรงเทพมหานคร ความส า เ รจของการน านโยบายปรชญาของ เศรษฐกจพอเพ ยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร ก าหนดไว 2 ปจจย คอ (กรงเทพธนาคม บจก., 2550: 8-3) ปจจยแรก วดจากการบรรลผลสมฤทธของการด าเนนงานตามแผนบรหารราชการกรงเทพมหานครในสวนทเปนนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง จากการศกษาจากเอกสารการประเมนผลตามแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2548-2551ระยะครงแผน พบวา การประเมนสวนใหญไมสามารถเกบขอมลไดหรอไมมขอมลเพยงพอทจะน ามาประเมน และประเมนในสวนทมขอมล และสรปในภาพรวมเพยงวา มผลการด าเนนงานมแนวโนมทจะเปนไปตามแผนตวอยาง เชน ประเดนยทธศาสตรท 1: สนบสนนใหประชาชนชาวกรงเทพมหานครทกคนตงตวและเตบโตไดโดยยดแนวพระราด าร ”เศรษฐกจพอเพยง” ก าหนดตวชวด 2 ตว (ดตารางท 4.3) คอ ตวชวดท 1 กรงเทพมหานครวเคราะหวา มผผานการอบรมจากศนยสงเสรมอาชพและศนยฝกอาชพกรงเทพมหานครสามารถน าความรไปประกอบอาชพได สงกวาเปาหมาย ในป พ.ศ.2549 และ พ.ศ. 2550 คดเปนรอยละ 33.31 และ รอยละ 87.30 ตามล าดบ สวนป พ.ศ. 2551 ยงไมมการประเมน ซงจากขอมลป 2549 และป 2550 เปนไปตามแผนและสงกวาเปาหมายมาก ซงมแนวโนมของการด าเนนงานทเปนไปตามแผน ตวชวดท 2 สามารถวเคราะหไดเฉพาะป พ.ศ. 2549 มจ านวนผฝกอบรมมบญชเงนฝาก รอยละ 25 เกนเปาหมาย สวนป พ.ศ. 2548 2550 และป พ.ศ. 2551 ไมสามารถประเมนไดเนองจากขอมลไมพอ ซงมแนวโนมวาจะเปนไปตามแผนแตจากการสงเกตส านกยทธศาสรและประเมนผล

129

ตารางท 4.3 แผนและผลการด าเนนงานระดบยทธศษสตรของประเดนยทธศาสตรท 1

ตวชวด ป พ.ศ. 2548 ป พ.ศ. 2549 ป พ.ศ. 2550 ป พ.ศ. 2551 ตวชวดประเดนยทธศาสตรท 1 :สนบสนนใหประชาชนชาวกรงเทพมหานครทกคนตงตวและเตบโตไดโดยยดแนวพระราด าร ”เศรษฐกจพอเพยง” ตวชวดท 1: ผ า นก า รอบรม จ าก ศ น ยสงเสรมอาชพและศนยฝกอ า ชพก ร ง เทพมหานค รส า ม า ร ถ น า ค ว า ม ร ไ ปประกอบอาชพได

เปาหมาย รอยละ 60

เปาหมาย รอยละ 60

เปาหมาย รอยละ 60

เปาหมาย รอยละ 60

ผล 3,932 คน

ผล 5,242 คน รอยละ 33.31

ผล 16,124 คน รอยละ 87.30

ผล ไมมขอมล

ขอมลไมพอ บรรลเปาหมาย บรรลเปาหมาย -

ตวชวดท 2: - จ านวนผฝกอบรมมบญชเงนฝาก

เปาหมาย รอยละ20

เปาหมาย รอยละ20

เปาหมาย รอยละ20

เปาหมาย รอยล/ 20

ผล 54 คน

ผล 2,566คน (25%)

ผล ไมมขอมล

ผล ไมมขอมล

ขอมลไมพอ บรรลเปาหมาย ขอมลไมพอ - แหลงทมา: กรงเทพธนาคม บจก., 2550: 8-3.

ตวชวดประเดนยทธศาสตรทง 2 ตว ดงกลาวขางตน ครอบคลมเฉพาะตวชวดกลยทธหลกท 1 เทานน ผลการประเมนจงปรากฎในการประเมนระดบกลยทธหลกอก 2 ตว ดงตอไปน ผลการด าเนนงานเมอสนระยะแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2548 – 2 551 สพส. จดตงศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครว ณ ส านกงานเขต เสรจสน จ านวน 16 แหง1 สวนผลการด าเนนงานของศนยฯ ทง 23 ส านกงานเขต เมอสนระยะแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2548 – 2551 มประชาชนมารบบรการตรวจสขภาพการเงน จ านวน 319,021คน และจากการตดตามผลผมารบบรการจากศนยฯ เฉพาะรายประมาณรอยละ 10 ของผมาใช

1 ส านงานเขตทจดตงศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครว 16 แหง ไดแก 1.ส านกงานเขตพญาไท 2.ส านกงานเขตสาทร 3.ส านก

งานเขตพระโขนง 4.ส านกงานเขตบางพลด 5.ส านกงานเขตภาษเจรญ 6.ส านกงานเขตบางกะป 7.ส านกงานเขตลาดกระบง 8.ส านกงานเขตหลกส 9.ส านกงานเขตคลองสามวา 10.ส านกงานเขตบางบอน 11.ส านกงานเขตบางแค 12.ส านกงานเขตพระนคร 13.ส านกงานเขตคลองเตย 14.ส านกงานเขตปทมวน 15.ส านกงานเขตจอมทอง 16.ส านกงานเขตหนองจอก

130

บรการ พบวามการเปลยนแปลงพฤตกรรม ดงน ลดคาใชจายทไมจ าเปน รอยละ 29.63 เรมการออมเงน รอยละ 28.61 ท าบญชรายรบ – รายจาย รอยละ 25.01 อน ๆ รอยละ 17.15 (กองการพฒนาชมชน, มปป.: 11)

จากตารางท 4.4 ตวชวดท 1 จ านวนศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครวทเพมขน ผลการด าเนนงานป พ.ศ. 2548 และ ป พ.ศ. 2550 มศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครวทเพมขน จ านวน 12 ศนย และ 4 ศนย ตามล าดบ เปนไปตามเปาหมาย แตป พ.ศ. 2549 ไมมศนยฯ เพมขน ไมเปนไปตามเปาหมาย และในป พ.ศ. 2551 มไดก าหนดเปาหมายไว ตวชวดท 2 จ านวนประชาชนทไดรบความรดานการใชจายและจดท าบญชรบ-จายเพมขน จากปกอน รอยละ 20 ผลการด าเนนงานป พ.ศ. 2548 มประชาชนทไดรบความรดานการใชจายและจดท าบญชรบ-จาย จ านวน 841 คน ไมสามารถประเมนไดเนองจากเปนปแรกทจดท าโครงการไมมขอมลของปกอน ป พ.ศ. 2549 มประชาชนทไดรบความรดานการใชจายและจดท าบญชรบ-จายเพมขนรอยละ 4,395.24 ปพ.ศ. 2550 เพมขนรอยละ 108 และป พ.ศ. 2551 เพมขนรอยละ415.58 ตารางท 4.4 การประเมนผลการด าเนนงานตามกลยทธหลกท 2 ประเดนยทธศาสตรท 1

ตวชวด ป พ.ศ. 2548 ป พ.ศ. 2549 ป พ.ศ. 2550 ป พ.ศ. 2551 กลยทธหลกท 2 :สงเสรมและใหความรในการใชจายเงนอยางถกตองแกประชาชนโดยจดตงศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครว ตวชวดท 1: จ านวนศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครวทเพมขน

เปาหมาย 12 ศนย

เปาหมาย 12 ศนย

เปาหมาย 4 ศนย

เปาหมาย -

ผล 12 ศนย

ผล ไมมการจดตงศนย

ผล 4 ศนย

ผล -

บรรลเปาหมาย ไมบรรลเปาหมาย บรรลเปาหมาย -

ตวชวดท 2: จ านวนประชา- ชนทไดรบความรดานการใชจายและจดท าบญชรบ-จายเพมขน

เปาหมาย -

เปาหมาย รอยละ20

เปาหมาย รอยละ20

เปาหมาย -

ผล 841 คน -

ผล เพมขนรอยละ4,395.20

ผล เพมขนรอยละ 108

ผล เพมขนรอยละ

415.58 ไมมขอมลปกอน บรรลเปาหมาย บรรลเปาหมาย บรรลเปาหมาย

แหลงทมา: กรงเทพธนาคม บจก., 2550: 8-3.

131

ผลการด าเนนการโครงการชวตพอเพยงตามแนวพระราชด ารและโครงการบญชเงนออมเพอชวตพอเพยง ซงเปนโครงการทส านกพฒนาสงคมด าเนนการเองโดยมส านกงานเขต 50 เขต และหนวยงานตาง ๆ ของกรงเทพมหานครรวมรณรงคใหขาราชการ ลกจางของกรงเทพมหานครและประชาชนทวไปเหนความส าคญของการจดท าบญชรายรบ-รายจาย การออมเงน การใชชวตพอเพยงอยางตอเนอง จนมผรวมตงปณธานตามโครงการ 1,050,000 คน ซงสงกวาเปาหมายทก าหนดไว (กรงเทพมหานคร, 2550: 44-47) สวนผลการด าเนนโครงการบญชเงนออมเพอชวตพอเพยง จากการสรปยอดจ านวนบญชเงนฝากของกลมเปาหมายเมอ 5 ธนวาคม 2551 รวม 3,259,391 บญช จ านวนเงน 188,384.78 ลานบาท สงกวาเปาหมายทก าหนดไว โครงการบญชเงนออมเพอชวตพอเพยง

ผลการด าเนนการโครงการโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด ารเมอสนระยะแผนปฏบตราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2548-2551 ไดจดตงโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด ารขนด าเนนการตามวตถประสงคของโครงการแลว จ านวน 4 แหง จากเปาหมายของโครงการทก าหนดไว 6 แหง จากการสมภาษณผใหขอมลส าคญ ไดกลาวถงความสาเหตไมสามารถจดตงโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด ารไดตามเปาหมายเนองจากขนตอนของการจดหาสถานททตองอาศยความรวมมอจากเกษตรกรในพนททยนดอนญาตใหจดท าและมความพรอมทจะเขาด าเนนการในแปลงทดลอง (ตารางท 4.5)

ตารางท 4.5 รายละเอยดการจดตงโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด ารของ กทม.

วนเปดโรงเรยน สถานทตงโรงเรยน พนทแปลงสาธต

22 มถนายน 2549 โรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด าร เขตหนองจอก

14 ไรเศษ

13 กรกฎาคม 2549 โรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด าร เขตทววฒนา

13ไร 1 งาน

22 ตลาคม 2550 โรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด าร เขตสายไหม

21 ไร

19 มถนายน 2551 โรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด าร เขตสะพานสง

25ไร

แหลงทมา: กรงเทพมหานคร, 2551: 108-109.

132

จากการศกษาผลการด าเนนงานโครงการแผนชมชนพ งตนเองตามแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยง ในระยะท 1 – 3 ( พ.ศ. 2548-2551) พบวา ระยะท 1-3 ก าหนดเปาหมายของชมชนทเขารวมโครงการแผนชมชนพงตนเอง จ านวน 200 ชมชน 500 ชมชนและ500 ชมชนตามล าดบ ผลการด าเนนงานปรากฏวามชมชนเขารวมโครงการฯ จ านวน 208 ชมชน 500 ชมชนและ 497 ชมชน ตามล าดบ (ตารางท 4.4) ซงในภาพรวม ผลการด าเนนงานทง 3 ระยะ ในชมชนทเขารวมโครงการ จ านวน 1,206 ชมชน มชมชนทไดรบงบประมาณและด าเนนการแลว จ านวน 289 ชมชน จ านวนโครงการ 880 โครงการ ในวงเงน 123,118,725 บาท ( กองประชาสมพนธ, 2552: 1) ซงผใหขอมลทส าคยไดใหความคดเหนในประเดนนวา มปจจยหลายประการทท าใหไมบรรลเปาหมายของโครงการได ไดแก เจาหนาทผรบผดชอบไมเพยงพอมภารกจอน ๆ มาก ขาดความรความเขาใจในแนวปฏบตและหลกเกณฑตาง ๆ ความไมแนนองของหลกเกณฑการด าเนนการ ความรวมมอจากประชาชนมนอย เปนตน ตารางท 4.6 จ านวนชมชนทเขารวมโครงการแผนชมชนพงตนเองฯ ระยะท 1-3 ระยะการด าเนนการ เปาหมาย ชมชนทเขารวมโครงการ ระยะท 1 (2548 – 2549) 200 ชมชน 208 ชมชน ระยะท 2 (2550) 500 ชมชน 500 ชมชน ระยะท 3 (2551) 500 ชมชน 497 ชมชน แหลงทมา: กองการพฒนาชมชน ส านกพฒนาสงคม กรงเทพมหานคร, 2553: 4.

ปจจยท 2 ปจจยดานความพงพอใจของคนกรงเทพฯ ทมตอการบรหารตามนโยบายของกรงเทพมหานคร โดย กรงเทพมหานครไดมอบหมายใหศนยวจยมหาวทยาลยธรกจบณฑตส ารวจความพงพอใจของคนกรงเทพฯ ทมตอการบรหารงานตามนโยบาย ซงผลการส ารวจในป พ.ศ. 2551 โดยส ารวจจากคนกรงเทพฯ อาชพตาง ๆ จ านวน 10,150 คน ระหวาง วนท 25 – 31 พฤษภาคม 2551 พบวา คนกรงเทพฯ มตวามพงพอใจตอการบรหารงานตามนโยบายของกรงเทพมหานครอยในระดบคอนขางมาก คอ รอยละ 74.40 การบรหารงานของ กทม. ในภาพรวมทไดรบความพงพอใจมากทสดคอ การตดตงไฟฟาสองสวางบรเวณจดเปลยว จากการส ารวจ 13 ครงทผานมา 5 โครงการทคนกรงเทพฯ พอใจมากทสดไดแก รถไฟฟา บทเอส การสงเสรมชวตพอเพยงตามแนว

133

พระราชด าร การจดท าลานกฬา ศนยกฬา ศนยเยาวชน การพฒนาศนยบรการสาธารณสขและสวนสาธารณะ (สภาวด เทศกล, 2551: 28-29)

การสงเสรมชวตพอเพยงตามแนวพระราชด าร เปนภาพรวมของนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และมการประชาสมพนธพรอมเชญชวนใหประชาชนเขารวมโครงการโครงการชวตพอเพยง ตามแนวพระราชด าร และโครงการบญชเงนออมเพอชวตพอเพยง ตามแนวพระราชด ารของพระบามสมเดจพระเจาอยหวฯ อยางตอเนอง นบตงแต ป พ.ศ. 2549 – 2550 เพอเปนการรวมการเฉลมฉลองและแสดงความจงรกภกดในปทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ทรงครองสรราชสมบตครบ 60 ป ในวนท 9 มถนายน 2549 และ รวมเฉลมพระเกยรตและแสดงความจงรกภกดถวายพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ เนองในโอกาสมหามงคลเฉลมพระรชนมพรรษา 80 พรรษา 5 ธนวาคม 2550 จงนาจะเปนเหตผลใหชาวกรงเทพมหานครมความพงพอใจดงกลาว

บทท 5

สรปผลการศกษา อภปรายผลและขอเสนอแนะ

การศกษาวจยในหวขอ “การน านโยบายเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร” มวตถประสงค 2 ประการ คอ เพอศกษากระบวนการน านโยบายไปปฏบต และเพอศกษาปจจยทมอทธพลตอความส าเรจและความลมเหลวของการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร ในชวงระยะเวลาระหวางท นายอภรกษ โกษะโยธน ด ารงต าแหนง ผวาราชการกรงเทพมหานคร

ผศกษาวจยใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ ในการศกษาครงน โดย เกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณเชงลกผใหขอมลทส าคญ แบบไมมโครงสราง โดยการก าหนดประเดนค าถามตามกรอบแนวคดทก าหนดไวเปนแนวทาง ผใหขอมลทส าคญเปนขาราชการและลกจาง ทมหนาทเกยวของกบการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร จ านวน 25 ราย และการศกษาจากเอกสาร ทเกยวของ รวมทงการสงเกตแบบมสวนรวมจากประสบการณในฐานะผปฏบตงานทเกยวของในส านกงานเขต กรงเทพมหานคร การศกษาวจยน มการตรวจสอบความนาเชอถอของขอมล (Reliability) ดวยการประยกตใชวธการตรวจสอบขอมลแบบสามเสา (Triangulation) โดยจดเกบขอมลในเรองเดยวกนหรอตอเนองกนหรอมนยทเปนเหตเปนผลกน จากแหลงขอมลหลายแหลง เพอใหเกดการตรวจสอบความถกตองแลวน ามาวเคราะห กระบวนการดงกลาวด าเนนไปพรอม ๆ กบการเกบขอมล เพอทบทวนกรอบการศกษาวจยศกษาทก าหนดไว ซงอาจจะมการเปลยนแปลงไปตามขอมลทคนพบใหมและมผลตอการจดเกบขอมลในอนดบตอมา การวเคราะหขอมลยดหลกตรรกะ ในการจดระเบยบขอมล ขอมลใหเกดความสอดคลองกนของเนอหา โดยอาศยกรอบการศกษาเปนแนวทาง และการพรรณนาความเพอใหไดขอสรปเพอตอบค าถามของการศกษาวจย

5.1 สรปผลการศกษา 5.1.1 กระบวนการน านโยบายปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร จากการศกษาพบวา กระบวนการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร ในประกอบดวยขนตอนตาง ๆ ดงน

135

5.1.1.1 ขนตอนการแปลงนโยบายไปสแผน ส านกยทธศาสตรและประเมนผล กรงเทพมหานคร รบนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง น ามาบรรจลงสแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2548-2551 และแผนปฏบตราชการกรงเทพมหานคร เพอเปนกรอบใหทกหนวยงานน าไปจดท าผนปฏบตราชการ ของหนวยงาน ซงนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง บรรจไวในยทธศาสตร การสงเสรมเศรษฐกจเมองและการทองเทยวเชงอนรกษศลป วฒนธรรมใหมความเขมแขง ประเดนยทธศาสตรการเพมศกยภาพเศรษฐกจชมชน ตามแนวพระราชด าร “เศรษฐกจพอเพยง” มยทธศาสตรหลก 3 ดาน คอ ดานการสงเสรมอาชพครบวงจร ดานการสงเสรมการออมและดานการท าบญชรบจายของตนเองและครอบครว ทกยทธศาสตรไดก าหนดตวชวดความส าเรจเชงปรมาณไวทกตว เพอใชเปนมาตรฐานในการประเมนผลสมฤทธของงาน 5.1.1.2 ขนตอนการจดท าโครงการ/กจกรรมสนบสนนแผน

ขนตอนนเปนหนาทของส านกพฒนาสงคม เนองจากเปนหนวยงานเจาของยทธศาสตร ทรบผดของในการจดท าโครงการ/กจกรรมสนบสนนนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และบรหารโครงการใหสอดคลองกบแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร มการมอบหมายภารกจใหหนวยงานในส านกรบไปปฏบตตามอ านาจหนาท โครงการส าคญ ๆ ท สพส. จดท าขน ไดแก โครงการจดตงศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครว กทม. โครงการสงเสรมการจดท าบญช รายรบ-รายจายในครวเรอน โครงการชวตพอเพยงตามแนว พระราชด าร โครงการโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหม ตามแนวพระราชด าร โครงการฝกอาชพใหแกประชาชนและ โครงการแผนชมชนพงตนเองตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

5.1.1.3 ขนตอนการน าโครงการไปปฏบตโดยส านกและส านกงานเขต ส านกพฒนาสงคม เปนเจาภาพหลกมหนาทบรหารโครงการทสนบสนนนโยบาย

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงทจดท าขน แลวประสานแจงส านกงานเขตน าไปปฏบตในพนท เวนแตโครงการทมวตถประสงคเพอการประชาสมพนธในภาพรวมของกรงเทพมหานคร ส านกจะจดท าเอง ไดแก โครงการสงเสรมการจดท าบญช รายรบ-รายจายในครวเรอนและโครงการชวตพอเพยงตามแนว พระราชด าร

ส าหรบโครงการทมอบหมายใหส านกงานเขตรบไปปฏบต ส านกพฒนาสงคม มหนาทใหการสนบสนน โดย ก าหนดแนวทางปฏบตทชดเจน การจดการประชม อบรม สมมนาและศกษาดงานเพอใหความรทจ าเปนตอการจดท าโครงการฯ แกผเกยวของ การประสานภาคเขามารวมโครงการ การขออนมตงบประมาณสนบสนน การใหค าปรกษาแนะน า แกไขปญหาให

136

ส านกงานเขต เมอส านกงานเขต ไดรบการประสานแจงจาก ส านกพฒนาสงคมในรายละเอยดโครงการ ฯ แลว ผอ านวยการเขต มอบหมายภารกจใหฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคมเปนเจาของเรองในการด าเนนการตามโครงการฯ โดยมฝายอน ๆ ในส านกงานเขตใหการสนบสนนชวยเหลอ ตามทฝายพฒนาชมชนฯ ประสานแจง ภายใตกรอบอ านาจหนาทของแตละฝาย หวหนาฝายพฒนาชมชน ฯ มอบหมายให เจาหนาทในฝายรบผดชอบโครงการฯ นบแตกจกรรมประชาสมพนธใหความร การเชญชวนใหประชาชน/ชมชนเขารวมโครงการฯ การจดกจกรรมตาง ๆ ตามทโครงการฯก าหนด การใหค าแนะน า ชวยเหลอตอกลมเปาหมาย การตดตามและรายงานผลการด าเนนงาน ในระดบนเจาหนาทจะตองจดท าโครงการทสอดคลองกบโครงการของส านก เมอผอ านวนการเขตอนมตโครงการแลวกน าไปปฏบตตอไปได โครงการดงกลาวเปนแผนปฏบตการ มการก าหนดรายละเอยด ก าหนดการ สถานท กลมเปาหมาย ขนตอนการด าเนนงาน การตดตามงานและการรายงานผลงาน เปนตน และในขนตอนนเองทผปฏบตอาจใชดลยพนจ ความสามารถสวนตว เทคนคตาง ๆ ในการน าโครงการไปปฏบตตามความเหมาะสมของพนท เพอใหบรรลเปาหมายของโครงการ 5.1.2 ปจจยทมอทธพลตอความส าเรจและความลมเหลวของการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร 5.1.2.1 มาตรฐานและวตถประสงคของนโยบาย มปจจยยอย 4 ประการ ดงน 1) ความชดเจนและความเปนไปไดของวตถประสงคและเปาหมาย นโยบาย ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานครมความชดเจน โดยมเปาหมายเพอนอมปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขามาใชในการบรหารจดการ พฒนาและแกไขปญหาดานเศรษฐกจชมชน โดยก าหนดเปาหมายเปนตวชวดเชงยทธศาสตร ทงเปาหมายเชงปรมาณ และเชงคณภาพ เพอใหบรรลวสยทศนของกรงเทพมหานคร “กรงเทพเมองนาอยอยางย งยน ชมชนเขมแขง ครอบครวอบอน ดวยการบรหารจดการทมประสทธภาพ โปรงใส และมสวนรวมจากทกภาคสวนของสงคม” และความมงหมายอกประการหนงของการประกาศนโยบายฯของนายอภรกษฯ กคอ การน าแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใชและเผยแพรใหความรแกประชาชน เพอถวายเนอในวโรกาสท พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ฯ ทรงครองสรราชสมบตครบ 60 ป ในป พ.ศ. 2550 2) ความชดเจนของการก าหนดแนวทางปฏบต นโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมความชดเจน โดยมการขยายผลใน 2 ระดบ คอ ระดบนโยบายตามแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร ไดก าหนดทศทางในการน าแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยงไปใชในการพฒนาแกไขปญหาดานเศรษฐกจชมชน 3 ยทธศาสตร คอ ดานการสงเสรมอาชพ ดานการ

137

สงเสรมการออมและดานการจดท าบญชรายรบ – รายจายของตนเองและครอบครวและระดบปฏบดนโยบาย โดยส านกพฒนาสงคม ขยายผลโดยจดท าเปนโครงการสนบสนนนโยบายฯ ซงกคอแผนปฏบตการ ประกอบดวยวตถประสงค เปาหมายและแนวทางการปฏบตรวทงรายละเอยดอนๆทจ าเปนในการจดท าโครงการ/กจกรรม 3) การก าหนดมาตรฐานในการวดผลงาน การก าหนดมาตรฐานในการวดผลงาน ยทธศาสตรทรองรบนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานคร ก าหนดมาตรฐานในการวดผลงานไวเปนตวชวด เปนการวดผลงานเชงปรมาณ สามารถวดไดงาย สวนการวดผลงานในเชงคณภาพ พฤตกรรมหรอการประเมนผลในระดบผลลพธ (Outcome) และผลกระทบ (Impact) นนยงไมสามารถวดไดอยางมประสทธภาพเนองจากระบบการจดเกบขอมลของหนวยปฏบตไมมประสทธภาพ 5.1.2.2 สมรรถนะขององคการ 1) โครงสรางขององคกร กรงเทพมหานครเปนองคกรปกครองทองถน ขนาดใหญประกอบดวย ส านกและส านกงานเขต เปนหนวยงานหลกในการปฏบตราชการ มการมอบหมายอ านาจหนาทและสายการบงคบบญชาอยางชดเจน มบคลากรในทกสาขาวชากวา 95,000 คน ผวาราชการมาจากการเลอกตง มความเปนอสระในการก าหนดนโยบายและจดสรรงบประมาณจงถอวาเปนจดแขงของกรงเทพมหานครในการน านโยบายไป 2) ทรพยากรของนโยบาย ประกอบดวยปจจยอย ดงน - ความพรอมดานงบประมาณ จดแขงของกรงเทพมหานครประการหนง คอ ความเปนอสระในการจดสรรงบประมาณ การจดสรรงบประมาณสวนใหญมงเนนไปทการแกปญหาเรงดวนของกรงเทพมหานคร ไดแกปญหาดานการจราจร ดานสงแวดลอมและดานคณภาพชวต นโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง อยในดานคณภาพชวต ทไดรบงบประมาณสนบสนนอยางพอเพยงโดยตอเนอง แตประเดนปญหากลบอยทการเบกจายใชงบประมาณ ของโครงการแผนชมชนพงตนเองฯ ท ใชระเบยบ/ขนตอนการเบกจายตามขอบญญตกรงเทพมหานคร วาดวยการพสด พ.ศ. 2538 ซงไมเออตอการพจารณาอนมตโครงการซงสอดคลองกบความตองการและความจ าเปนของชมชน - ความพรอมในดานบคลากร แมวา กทม.จะมขาราชการและลกจางจ านวนมาก แตในสวนของหนวยงานผน านโยบายไปปฏบตในส านกงานเขต กลบมจ านวนเจาหนาทไมสมดลยกบปรมาณงาน ท าใหการด าเนนโครงการตามนโยบายฯ ขาดการดแลตดตามผลอยางใกลชด ไมมเวลาในการศกษาคมอในการท างานหรอแนวทางปฏบตในการจดท าโครงการ สงผลใหโครงการไมบรรลเปาหมาย หรอผลงานขาดประสทธภาพ

138

- สงจงใจบคลากร สงจงใจบคลากรทนอกเหนอจากความพงพอใจทไดกระท าหนา ทของตนในฐานะ ท เ ปนขาราชการและ ลกจางของกรง เทพมหานครแลว กรงเทพมหานครกคลายกบหนวยราชการอน ๆ ทมการสรางขวญและก าลงใจใหกบบคลากร เชน การพจารณาความดความชอบและเงนโบนสประจ าปรวมทงการแตงตงโยกยาย การด าเนนการทางวนย ลวนเปนเครองมอในการสรางแรงจงใจ อยางดยง หากใชอยางเหมาะสม โปรงใส เปนธรรม ซงมกจะเปนประเดนรองเรยนของขาราชการและลกจางกรงเทพมหานครอยเสมอ - การพฒนาองคกรและนวตกรรม นายอภรกษ ฯ ผ วาราชการกรงเทพมหานครมนโนบายทจะพฒนากรงเทพมหานครองคกรไปสองคกรทนสมย โดยใชระบบการบรหารจดการแนวใหมตามหลกธรรมาภบาล (Good Governance) ไดแกประกอบดวย การใชหลกการมสวนรวมภาคประชาชน การบรหารงานอยางโปรงใสตรวจสอบได และมงเนนประสทธภาพและการใหบรการแกคนกรงเทพฯ และการน าเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology หรอ IT) เขามาใชในการบรหารจดการและการปฏบตงาน ในการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบต นนยอมเกยวของกบยทธศาสตรการพฒนาองคกรและนวตกรรมดงกลาวอยางมาก ไดแก หลกการมสวนรวมของชาวชมชนในการรางแผนชมชนพงตนเองฯ ในเรองการบรหารอยางโปรงใส กคอการตรวจสอบควบคมการใชจายงบประมาณของฝายการคลง ส านกงบประมาณ และคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน สวนดานการน าเทคโนโลยสารสนเทศเขามาใช กทม.ไดจดท าระบบเครอขายคอมพวเตอรภายในองคกร (intranet) เพอใชในการเบกจายงบประมาณ การสารบรรณ การรายงานผลการปฏบตราชการของผ ปฏบตเพอใหผบรหารสามารถตดตามผลงานไดตลอดเวลา เปนตน ซงสงเหลานมไดถกยกขนมากลาวถงในการน านโยบายไปปฏบต เนองจากเปนปจจยดานการบรหารจดการ ทสนบสนนใหระบบการท างานภายในของกรงเทพมหานครมประสทธภาพยงขนในภาพรวม - การใหความรแกบคลากรทเกยวของ ดงกลาวมาแลววา ทกโครงการทสนบสนนนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ส านกพฒนาสงคม เจาของโครงการไดจดกจกรรมใหความรแกผเกยวของหลายรปแบบ ไดแก การประชมขาราชการ การจดท าคมอการปฏบตงาน การจดโครงการฝกอบรม การใหค าแนะน าปรกษา รวมทงการมหนงสอราชการแจงแนวปฏบต เปนตน แตประเดนส าคญอยทบคลากรทเกยวของสามารถรบร มเวลาน ามาทบทวนและน ามาปฏบตไดมากนอย จากการศกษาชใหเหนวา ผปฏบตทงในภาคราชการและประชาชนสวนหนงยงขาดความรความเขาใจในวตถประสงคและเปาหมายรวมทงวธปฏบตของนโยบายและโครงการสนบสนนนโยบาย สงผลใหการน านโยบายไปปฏบตไมประสบผลดเชงคณภาพเทาทควร

139

- ระบบการตดตาม ควบคมและประเมนผล กรงเทพมหานครมระบบการตดตาม ควบคมและประเมนผลหลายระบบ เชน การตดตามประเมนผลตามค ารบรองการปฏบตราชการเพอรบเงนรางวลประจ าป โดย ส านกยทธศาสตรและประเมนผล การตรวจราชการและประเมนผลโดยผตรวจราชการ การรายงานผลประจ าเดอนตอส านกพฒนาสงคม เปนตน ทกระบบมขนตอนการจดเกบ รวบรวมขอมลคลายคลงกน แตมรายละเอยดตางกน ตวชวดตางกน ท าใหหนวยงานปฏบตมความสบสนในการรวบรวมขอมล เพมงานขนโดยไมจ าเปน - การประสานงาน ชองทางการตดตอสอสาร การประสานงานระหวางหนวยราชการและผเกยวของกบการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานครไปปฏบ ต เกดขนในกระบวนการน านโยบายไปปฏบต หลายชองทาง เชน การใชหนงสอราชการ การประชมแนวดงของส านกพฒนาสงคม การหารอกบส านกโดยทางโทรศพท การใหค าแนะน าปรกษาแกชมชนโดยนกพฒนาชมชน การจดวทยากรกระบวนการใหความรในชมชน เปนตน ซง นาจะมความชดเจน สามารสรางความเขาใจในขาวสารขอมลไมคลาดเคลอน ปจจยทสนบสนนการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานครไปปฏบตของกรงเทพมหานคร - การประชาสมพนธและการรบรของประชาชน ในการประชาสมพนธนน แมวากรงเทพมหานครมชองทางหลายชองทาง เชน การจดกจกรรมขนาดใหญโดยผานทางสอมวลชนโดยจดเปนพธเปดตวโครงการ การลงพนทของนกพฒนาชมชน การประชมแกนน าชมชนในพนทเขตประจ าเดอน การจดท าเอกสาร แผนปลว คตเอา สอวทยโทรทศน และเวบไซท เพอประชาสมพนธโครงการ และเชญชวนใหประชาชนเขารวมโครงการ แตกยงไมสามารถสอสารขอมลไปสประชาชนไดอยางทวถง ประชาชนไมเหนความส าคญของโครงการตาง ๆ นสงผลใหขาดการมสวนรวมในโครงการตามนโยบายเศรษฐกจพอเพยง โดยเฉพาะโครงการแผนชมชนพงตนเองตามแนวพระราชด ารฯ ทจะส าเรจไดตองอาศยการมสวนรวมของชาวชมชนในการจดท ากระบวนการจดท าแผน 5.1.2.3 ภาวะผน าและความรวมมอ - นายอภรกษ โกษะโยธน มความสามารถทางดานการบรหารงานจากประสบการณความส าเรจเมอครงทเคยด ารงต าแหนงผบรหารในองคกรธรกจเอกชนขนาดใหญหลายแหง เมอลงเลอกตงในต าแหนงผวาราชการกรงเทพมหานคร ในขณะทเปนสมาชกพรรคประชาธปตย และไดรบการเลอกตงสองสมย ไดใชภาวะผน าในฐานะผวาราชการกรงเทพมหานครในการก าหนดนโยบาย สการปฏบตของหนวยงานในรปค าสงราชการ เปนลายลกษณอกษร ผานสายการบงคบบญชาระดบตาง ๆ พรอมกนนน กมนโยบายทสรางขวญและก าลงใจใหแกเจาหนาทผปฏบต

140

สวนการตดตาม ควบคมและประเมนผลงานนน นายอภรกษฯ ไดมอบหมายใหส านกผตรวจราชการกรงเทพมหานคร และส านกยทธศาสตรและประเมนผล ตดตามความคบหนาของโครงการและประเมนผลงานเปนระยะ ๆ และทเปนนโยบายของผวาราชการกรงเทพมหานคร ทกเดอน และหลกจากนนทกปจนสนวาระ นายอภรกษฯ ไดประกาศวาระกรงเทพมหานคร ทปรากฏนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มาโดยตอเนองไดและรวมกนระดมสมองเพอไขปญหาในการปฏบตงาน จดการประชมผบรหารกรงเทพมหานครเพอมอบนโยบาย ตดตามความกาวหนาของงานนโยบาย แสดงใหเหนถงการใหความส าคญตอนโยบายนโดยตอเนอง - การใหความรวมมอ ทกหนวยงานของกรงเทพมหานคร ท เ กยวของตามกระบวนการน านโยบายไปปฏบต ไดแก ส านกยทธศาสตรและประเมนผล ส านกพฒนาสงคม ส านกงานเขต ใหความรวมมออยางดยง เนองจากเปนหนาทตามค าสงของผบงคบบญชาซงมการตดตามผลงานทกระยะเปนตวกระตนใหการท างานเปนไปตามกระบวนการ ความคดเหนตอตานนโยบายของเจาหนาทผปฏบตไมปรากฏ แตมกระแสวพากษการเปลยนแปลงหลกเกณฑการพจารณาอนมตงบประมาณในโครงการแผนชมชนพงตนเองฯ วาท าใหเกดความสบสน ประชาชนขาดศรทธาตอเจาหนาท สงผลใหความรวมมอภาคประชาชนลดลง 5.1.2.4 สภาพแวดลอมภายนอก - สภาพเศรษฐกจ ในภาพรวม ในชวง พ.ศ. 2548 – 2551 สถานการณดานเศรษฐกจภายนอกประเทศมความความผนผวน ราคาน ามนถบตวสงขนอยางตอเนอง สงผลใหเศรษฐกจภายในประเทศทอยในระยะฟนตวจากวกฤตเศรษฐกจเมอป 2540 และชะลอตวลง โดยมปจจยภายในประเทศทสงผลกระทบตอระบบเศรษฐกจ หลายประการ เชน ปญหาราคาน ามนแพง ภยแลง ไขหวดนก ปญหาการกอการรายใน 3 จงหวดภาคใต และปญหาการวางงานทมแนวโนมสงขนทกป ปจจยดงกลาวมไดมผลกรทบกบการจดเกบรายไดของ กทม. เนองจากจดเกบไดเพมมากขนทกป ระหวาง ป พ.ศ. 2548 – 2551 จดเกบได 31,497 ลานบาท, 43,662 ลานบาท, 43,664 ลานบาทและ 45,471 ลานบาท ตามล าดบ จงไมกระทบตอการจดสรรงบประมาณสนบสนนนโยบายฯ ตาง ๆ ของ กทม. ซงกรวมทงนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงดวยสวนผลกระทบทางออมยอมมตอพฤตกรรมการใชเวลาของคนในสงคมเมองสวนใหญ ทจะตองทมเทใหกบการท ามาหากน ไมมเวลาใหกจกรรมสาธารณะ สวนประเดนการวางงานนน กรงเทพมหานครไมมขอมลทชดเจนวามผ มาฝกอาชพตามโครงการฯ เปนจ านวนเทาใด แตสถานการณดงกลาวมแนวโนมทประชาชนหนมาฝกอาชพเพอน าไปประกอบอาชพและอาชพเสรมกนมากขน - สภาพสงคม สงคมไทยเปนสงคมบรโภคนยม คอนยมบรโภคฟมเฟอยเกนความตองการทจ าเปนในชวตและเกนกวาฐ านะรายไดหรอความสามารถในการผลตของคนหรอของ

141

ประเทศ ดงจะเหนไดจากทป 2550 ครวเรอนเปนหนเพมขนจาก 5 ปทแลวมาก ทงสดสวนผเปนหน (รอยละ 63.3 ของครวเรอนทงประเทศ) และยอดหน (เฉลยครวเรอนละ 1.16 แสนบาท) ทงภาครฐและธรกจเปนหนตางประเทศมาก (วทยากร เชยงกล, 2555: 1) ดานพฤตกรรมของเดกและเยาวชนยงคงมปญหาตาง ๆ เชน ตดเกมส ยาเสพตด รวมทงการใชการแกปญหาดวยวธการทรนแรงมากขน - การเมอง สถานการณทางการเมอง ในชวงป พ.ศ. 2548 -2551 มความวนวายทางการเมอง มการเดนขบวนของกลมเสอสตาง ๆ และความรนแรง เกดรฐประหารเปลยนรฐบาลหลายชด มการจดการเลอกตงหลายครง เหตเหลานมผลกระทบตอการน านโยบาย ฯ ไปปฏบต กรงเทพมหานครตองชะลอการด าเนนการหลายโครงการ เพอรอใหสถานการณรนแรงยตลง และตองหลกเลยงกจกรรมทเกยวของกบมวลชน ในระยะเวลาทมการรณรงคเลอกตงเพอความเปนกลางทางการเมองของหนวยงาน -ความรวมมอจากหนวยงานภายนอก กรงเทพมหานครไดเชญหนวยงานภายนอกเขามารวมจดท าโครงการฯ หลายโครงการ สวนใหญใหความรวมมอเปนอยางด อาทเชน โครงการจดตงศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครว ไดรบค าปรกษาแนะน าแนวทางการด าเนนงานจาก ธนาคารออมสน บรษท หลกทรพยแหงประเทศไทยและสมาคมประกนชวตไทย โครงการบญชเงนออมเพอชวตพอเพยงตามแนวพระราชด าร มสถาบนการเงน 16 แหง รวมรบเงนฝากและเปดบญช ตามโครงการบญชเงนออมเพอชวตพอเพยงตามแนวพระราชด าร ส าหรบ โครงการแผนชมชนพงตนเองฯ หนวยงานภายนอกทเขารวมเปนคณะท างานและคณะกรรมการชดตาง ๆ ตดภารกจบอยครง อยางไรกตามกสามารถด าเนนการตอไปไดตามกระบวนการท างาน - ความรวมมอจากประชาชนและชมชน การมสวนรวมของประชาชนและชมชนในสงคมเมองมนอย เนองจากมภารกจสวนตวมาก สงผลใหการระดมความคดเหน หรอการรวมด าเนนกจกรรมตามโครงการฯ เกดขนจากคนจ านวนนอยทอยบาน ไดแก ผท าการคาขายอยทบาน ผสงอายและแมบาน ซงสงผลใหการด าเนนโครงการฯ ไมสามารถบรรลเปาหมายไดอยางมประสทธภาพ

5.1.3 ความส าเรจของการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร การการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานครไมประสบผลส าเรจในระดบผลลพธ ทก าหนดไวในแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2548-2551 ประเดนยทธศาสตรท 1: การเพมศกยภาพเศรษฐกจชมชนตามแนวพระราชด าร “เศรษฐกจพอเพยง” โดยมเปาป ระสงคสนบสนนใหประชาชนชาวกรงเทพมหานครทกคนตงตวและเตบโต

142

ไดโดยยดแนวพระราด าร ”เศรษฐกจพอเพยง” ตวชวดและโครงการตาง ๆ ทรองรบนโยบายนไมสามารถท าใหเปาประสงคหรอวตถประสงคทก าหนดบรรลผลไดภายในระยะเวลาของแผน เนองจากเปนตวชวดทควบคมผลผลต ตามเปาหมาย ซงการก าหนดเปาหมายกไมครอบคลมประชาชนชาวกรงเทพทงหมดและมสวนรวมของประชาชนมนอย ผลการส ารวจความพงพอใจของชาวกรงเทความส าเรขพฯ ตอการบรหารงานตามนโยบายของ กทม. ตงแตป พ.ศ. 2548 – 2551 จ านวน 13 ครง สรปวา โครงการทคนกรงเทพฯ พอใจมากทสดทผานมา สงเสรมชวตพอเพยงตามแนวพระราชด ารไดรบความพงพอใจเปนอนดบท 2 รองจากโครงการรถไฟฟา บทเอส โครงการดงกลาวเปนโครงการทสนบสนนนโยนบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง โดยจดกจกรรมทรวมพลงคนกรงเทพฯ จากทกภาคสวนของสงคมถวายปณธานตงมนใชชวตพอเพยง โดยเรมจดท าบญชรายรบ – รายจายของตนเองหรอครอบครว

5.2 อภปรายผล จากผลการศกษาในหวขอ “การน านโนบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร” ในชวงระยะเวลาการด ารงต าแหนงผวาราชการกรงเทพมหานครของ นายอภรกษ โกษะโยธน (พ.ศ. 2547-2551) มประเดนทจะน ามาอภปรายผล ดงน 5.2.1 กระบวนการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของ กทม. ผลการศกษาพบวา กรงเทพมหานครมกระบวนการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบต 3 ขนตอน เนองจากกรงเทพมหานครเปนหนวยงานราชการ ซงการมอบหมายงานตองเปนไปตามโครงสรางและการมอบหมายอ านาจหนาท ดงน 1) ขนตอนการแปลงนโยบายไปสแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร โดย ส านกยทธศาสตรและประเมนผล 2) ขนตอนการจดท าโครงการ/กจกรรมสนบสนนแผน โดย ส านกพฒนาสงคม ซงมหนาทจดท าแผนรองรบนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ในแคละกลยทธตามแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร และมหนาทบรหารโครงการนน ๆ และสนบสนนส านกงานเขตซงเปนหนวยปฏบตในพนทเขต 3) 3) ขนตอนการน าโครงการ/กจกรรมไปปฏบต โดย ส านกพฒนาสงคมใหการสนบสนนและส านกงานเขตเปนผด าเนนกจ กรรมตามนโยบาย สประชาชนและชมชนในพนทเขต

143

ซงจะตองมการก าหนดรายละเอยดการปฏบตตามสภาพพนท การใชเทคนคตาง ๆ เพอโนมนาวประชาชนใหมารวมโครงการ ผลการศกษาดงกลาวสอดคลองกบแนวคดของ Burman (Barman, 1978 อางถงใน วรเดช จนทรศร. 2551: 32-42) ทจ าแนกกระบวนการน านโยบายไปปฏบต ออกเปน 2 ระดบ ไดแก ระดบมหภาค เปนหนาทของหนวยงานหรอผบรหารระดบสงของภาครฐ ทงภาคการเมองและฝายบรหาร มหนาทก าหนดนโยบายและแปลงนโยบายไปสการปฏบตโดยจดท าแผนงาน โครงการ กจกรรม สวนระดบจลภาค เปนหนาทของหนวยงานระดบลาง รบนโยบายจากหนวยงานระดบบนมาปฏบตโดยผานสายโซการบรหารหลายระดบ ความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบตจงเกยวของกบการใชดลยพนจทเหมาะสมของเจาหนาทระดบปฏบต อยางไรกตาม แมวาในระดบเจาหนาทจะใชดลยพนจไดแตกอยในกรอบของหลกเกณฑหรอแนวปฏบตทหนวยเหนอสงการและตดตามผลงานอยเปนระยะ ๆ โดยมการตดตามและประเมนผลงานอยหลายระบบ เชน จากคณะผตรวจราชการ คณะผตดตามประเมนผลแผนตามค ารบรองประจ าป และคณะท างานจากผบรหาร กทม. 5.2.2 ปจจยทมอทธพลตอความส าเรจของการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร การศกษาครงน ไดก าหนดกรอบการศกษาเบองตนจากการทบทวนวรรณกรรมและผลงานวจยทเกยวของกบการน านโยบายไปปฏบต และจากการสงเกตแบบมสวนรวมในระหวางปฏบตงานในหนวยงานของ กทม. ประกอบดวย ปจจยมผลกระทบตอความส าเรจและความลมเหลวของการน านโยบายไปปฏบตของ กทม. จ านวน 4 ปจจย และตววดความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบตของ จ านวน 2 ตว จากผลการศกษาขอน ามาอภปรายผล ดงน 5.2.2.1 ความส าเรจของการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร มปจจยพจารณา 2 ประการ คอ การวดผลสมฤทธของการน าโครงการทสนบสนนนโยบาย ฯ ไปปฏบต และวดจากความพงพอใจของประชาชนทอาศยอยในกรงเทพมหานคร จากการศกษา พบวา การน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานครประสบผลส าเรจในระดบผลผลต(Outputs) ประชาชนมความพงพอใจในโครงการทสงเสรมชวตพอเพยงตามแนวพระราชด าร และมความพงพอใจตอการบรหารของ กทม. ในภาพรวมทงองคกร แตไมประสบผลส าเรจหากพจารณาความส าเรจในระดบผลลพธ (Outcomes) จงไมเกดผลกระทบ (ณmpact) ตอกรงเทพมหานครในวงกวางได จากการศกษา พบวา มสาเหตส าคญอยหลายประการ ซงจะไดจะน ามาอภปรายผลตอไป แนวคดทน าเอาความพงพอใจของผ฿

144

รบบรการและการวดผลสมฤทธในการน าโครงการไปปฏบต น ไดประยกตมาจากแนวคดดานการวดความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบตของ Cheema & Rondinell (1980 อางถงใน กลา ทองขาว, 2548: 179) กลาวถง การวดความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบตพจารณาจาก 2 องคประกอบ คอ ระดบการบรรลวตถประสงคทตงไว และ ระดบผลกระทบ สอดคลองกงงานวจยของ วรเดช จนทรศร (2551: 105 – 109) ทกลาวถง ความส าเรจและความลมเหลวของการน านโยบายไปปฏบตสามารถวดไดจากผลรวมของมตตางๆ 3 มต ไดยกเอามาใชเฉพาะมตท 1 ซง กลาวถง วดจากผลของการน านโยบายไปปฏบต ซงจ าแนกออกเปน 3 ระดบ ไดแก ระดบแรก ผลผลต (Outputs) วดจากเกณฑดานปรมาณ เวลา คาใชจาย คณภาพและความพงพอใจ ระดบทสอง ผลลพธ(Outcomes) วดจากการไดรบประโยชนจากนโยบายของกลมเปาหมาย เชน ตรงกลมเปาหมายหรอไม ความเปนธรรม ความเสมอภาค ความสจรต ระดบทสาม ผลสดยอดหรอผลลพธสดทาย (Ultimate outcomes) วดจากระดบการพฒนาประเทศทเกดขนจากสองระดบแรก 5.2.2.2 มาตรฐานและวตถประสงคของนโยบาย 1) ความชดเจนของวตถประสงค เปาหมายและแนวทางปฏบตของนโยบาย ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานคร จากการศกษาพบวา นโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานคร มความชดเจน เนองจากมกระบวนการแปลงนโยบายสแผนหลก (Master plan) และแผนปฏบตการ (Action plans) หรอแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร แผนปฏบตราชการประจ าปและโครงการ/กจกรรมตาง ๆ โดยนอมน านโยบายฯเขามาใชในการพฒนาแกไขปญหาดานเศรษฐกจชมชนในกรงเทพมหานคร ตามทไดมขอกฏหมายก าหนดใหหนวยราชการตองจดท าแผนงานกอนการ จากการสมภาษณผใหขอมลทส าคญใหทศนะไปในทศทางเดยวกนวานโยบายฯ มความชดเจนทงในวตถประสงค เปาหมายและแนวทางปฏบต เนองจากไดจดท าเปนแผนงานและหนงสอสงราชการใหหนวยงานทราบและน าไปปฏบต นอกจากนกรงเทพมหานครยงมการสอสารแจงถงวตถประสงค เปาหมายและแนวทางปฏบตอกหลายชองทาง ไดแก การประชมผบรหาร กทม. การประชมแนวดงของส านกพฒนาสงคม จดการฝกอบรมใหความรแกผเกยวของกบการน านโยบายไปปฏบต เปนตน ซงในประเดนน จงเปนปจจยเชงบวกตอการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตใหประสบผลส าเรจ ซงในทางปฏบตผใหขอมลทส าคญสวนใหญใหความเหนวา แมวาวตถประสงค เปาหมายและแนวทางปฏบตของนโยบายฯ มความชดเจน แตยงมผปฏบตเองสวนหนงไมพยายามท าความเขาใจใหชดเจน แตกลบเรงรมท าเพยงเพอใหส าเรจตามกระบวนการและบรรลผลผลตตามเปาหมาย เพอใหพนตวจากการด าเนนการโทษทางวนยขาราชการหากเกดขอผดพลาดเสยหายแกทางราชการ และเพอเรงท าผลงานในการประเมนขาราชการเพอน าไปพจารณาความดความชอบและการแตงตง

145

โยกยาย ผลงานทางวชาการของ Pressman &Wildavsky ไดศกษาเรอง “ปญหาการน านโยบายการสรางงานใหชนกลมนอยในเมองโอคแลนด รฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกาไปปฏบต ในป ค.ศ. 1973” พบวา ปจจยทสงผลตอความส าเรจของการน านโยบายการดงกลาวไปปฏบต คอ จ านวนหนวยงานทเขารวม ความชดเจนของโครงการ ผปฏบตงานคนส าคญ (key actors) ความชดเจนของหนาททรบผดชอบ ผลกระทบตอสภาพแวดลอม ผลกระทบตอการด าเนนงานของหนวยงานอน จ านวนประเดน และจดทตองสนใจ Van Meter & Van Horn (1975: อางถงใน จ ารญ จะโรครมย , 2549: 14) ชใหเหนวา วตถประสงคเปนเกณฑทใชในการประเมนความส าเรจหรอลมเหลวของการน านโยบายไปปฏบต ท าหนาทเสมอนกรอบก าหนดแนวปฏบตตาง จงมอทธพลตอความส าเรจหรอลมเหลวของการน านโยบายไปปฏบต วรเดช จนทรศร (2551: 454 – 455) ไดศกษาวจยทบทวนผลงานและแนวคดของนกวชาการทมอทธพลตอการก าหนดแนวทางการศกษาการน านโยบายไปปฏบตอยางกวางขวางและน าเสนอปจจยส าคญทสงผลกระทบตอการน านโยบายไปปฏบตไว 12 ปจจย พบวาการน านโยบายไปปฏบตทมการก าหนดวตถประสงค เปาหมายและแนวปฏบตของนโยบายชดเจนกมแนวโนมทจะประสบความส าเรจ นอกจากนยงมงานศกษาวจยทมผลการศกษาทสอดคลอง เชน กลา ทองขาว (2534) ศกษาเรอง “การวเคราะหปจจยทสงผลตอความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบต: กรณศกษานโยบายรณรงคเพอการรหนงสอแหงชาต” กตต บนนาค (2536) ศกษาเรอง “การน านโยบายภาษมลคาเพมไปปฏบต : กรณศกษาวเคราะหเชงปรากฏการณในธรกจโรงแรม” จนตนา สงหเทพ (2540) ศกษาวจยเรอง “การน านโยบายการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไปปฏบต : ศกษากรณ จงหวดพระนครศรอยธยา” เจตน ธนวฒน (2539) ศกษา เรอง “ปญหาการน านโยบายของผหลบหนเขาเมองชาวพมาไปปฏบตในจงหวดระนอง” อาคม ใจแกว (2533) ศกษาวจย เรอง ”การน านโยบายไปปฏบตในพนทจงหวดชายแดนภาคใต : ศกษาปจจยทสงผลกระทบตอความส าเรจ” และ บพธ รตนบร (2552) ศกษาเรอง “ ปจจยทสงผลตอความส าเรจของการน านโยบายการใหบรการศนยบรการจดเดยวเบดเสรจ (One Stop Service) ไปปฏบต ศกษากรณ ส านกงานเขตสายไหม กรงเทพมหานคร” เปนตน 2) การก าหนดมาตรฐานในการวดผลงาน จากการศกษาพบวา นโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานคร ก าหนดมาตรฐานในการวดผลงานไวเปนตวชวดเชงยทธศาสตร สวนใหญเปนการวดผลงานเชงปรมาณสามารถวดไดอยางเปนรปธรรม แตยงไมสามารถสะทอนใหเหนถงความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบตไดอยางครอบคลม สวนการวดผลงานในเชงคณภาพ พฤตกรรมหรอการประเมนผลในระดบผลลพธ และผลกระทบ ทมอยนนกไมสามารถวดไดอยางมประสทธภาพเนองจากหนวยประเมนไมสามารถจดเกบขอมลเพยง

146

พอทจะน ามาวเคราะหประเมนผลไดในหลาย ๆ โครงการ แมวาจะมระบบการตรวจสอบ ตดตามและประเมนผลหลายระบบ หลายหนวยงาน แตกยงมความแตกตางกนในมาตรฐานและประเดนการตรวจ ตวชวดทใชวดผลการด าเนนงาน การเกบขอมลแตกตางกนในโครงการ/กจกรรมเดยวกน กลบเปนการเพมภาระใหแกผปฏบตและเกดความสบสน โดยทการวดผลงานเปนกระบวนการตรวจสอบและประเมนความกาวหนาในการด าเนนงาน เพอใหเปนไปตามขนตอนการด าเนนงานและเปาหมายทก าหนดไว จงมอทธพลตอความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบต จากการทบทวนเอกสารทเกยวของพบวามงานศกษาทเสนอแนวคดสนนสนนปจจยก าหนดมาตรฐานในการวดผลงาน อยหลายทาน เชน ในตวแบบทยดหลกเหตผล (Rational Model) ของวรเดช จนทรศร มฐานคต (Assumptions) วานโยบายทประสบความส าเรจจะตองมการก าหนดวตถประสงคและภารกจทชดเจนมการมอบหมายงานและก าหนดมาตรฐานการท างานใหหนวยงานยอยตาง ๆ ขององคการ มระบบวดผลการปฏบตงานและระบบการใหคณใหโทษ ” ทหากก าหนดมาตรฐานไวไมชดเจนกสงผลใหการน านโยบายไปปฏบตอาจไมด าเนนไปตามแนวทางและวตถประสงคนโยบาย จนตนา สงหเทพ (2540) ศกษาวจยเรอง “การน านโยบายการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไปปฏบต : ศกษากรณ จงหวดพระนครศรอยธยา” พบวาปจจยดานมาตรการในการควบคมประเมนผลมผลกระทบตอความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบต 5.2.2.3 สมรรถนะขององคการ จากการศกษาปจจยสมรรถนะของกรงเทพมหานครในเรอง โครงสรางของกรงเทพมหานคร ทรพยากรของนโยบาย ซงประกอบดวย งบประมาณ บคลากร สงจงใจ การพฒนาองคกรและนวตกรรม การพฒนาบคลากร ระบบการตดตาม ควบคมและประเมนผล การประสานงานและการประชาสมพนธและการรบรของประชาชน ผลการศกษาในภาพรวมสมรรถนะของ กทม.เปนปจจยทมอทธพลในเชงบวกตอการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร เนองจาก กรงเทพมหานครเปนราชการสวนทองถนทมโครงสรางขนาดใหญ มความเปนอสระในการก าหนดนโยบายและงบประมาณโดยเฉลยปละกวา 3 หมนลานบาท Edwards III (1980 อางถงใน เรองวทย เกษสวรรณ, 2551: 219 - 220) พบวา ปจจยดานคณภาพของการตดตอสอสาร การจดสรรทรพยากรบคคล ตองมความพอเพยงทงในดานปรมาณและทกษะและความช านาญงาน และปจจยโครงสรางของระบบราชการ ทไมซบซอนหลายระดบและภารกจตามนโยบายตองสอดคลองกบภารกจเดมขององคกรมความสมพนธอยางใกลชดกบความส าเรขของการน าโยบายไปปฏบต สอดคลองกบผลการศกษาของ วรเดช จนทรศร (2551: 131) และไดก าหนดตวแบบเพอใชเปนกรอบในการศกษาการน านโยบายไปปฏบตไวหลายตวแบบ แตทเกยวของกคอ ตวแบบดานการจดการ (Management Model) โดยตงสมมตฐานไววา นโยบายทประสบความส าเรจขนอยกบสมรรถนะขององคการท

147

รบผดชอบ ในการน านโยบายไปปฏบต สมรรถนะขององคการดงกลาวประกอบดวย โครงสรางขององคการทเหมาะสม บคลากร ทมความรความสามารถทงดานการบรหารและดานเทคนคอยางเพยงพอ ความพรอมทงวสดอปกรณ สถานท เครองมอเครองใชและงบประมาณ ผลงานของ เทพศกด บณยรตพนธ (2536) ศกษา เรอง “ปจจยทสงผลตอการสรางประสทธผลของการน านโยบายการใหบรการแกประชาชนไปปฏบต:กรณศกษาส านกงานเขตของกรงเทพมหานคร” พบวา ปจจยความพรอมของทรพยากร ความซบซอนของโครงสราง มอทธพลตอการน านโยบายไปปฏบตสงกวาปจจยอนทยกมาศกษา อยางไรกตาม จากการสมภาษณเชงลก พบวา ปจจยทมอทธพลเชงลบตอการน านโยบายฯ ไปปฏบต ไดแก ความไมพอเพยงและการขาดความรความเขาใจในแนวทางปฏบตนโยบายของเจาหนาทผปฏบต การพจารณาความดชอบ การแตงตงโยกยาย และการลงโทษยงไมโปรงใส และระบบการตดตามควบคมและประเมนผลยงไมเปนมาตรฐานเดยวกนระหวางระบบการตรวจประเมน 5.2.2.4 ภาวะผน าและความรวมมอ - นายอภรกษ โกษะโยธน มความสามารถทางดานการบรหารงานจากประสบการณความส าเรจเมอครงทเคยด ารงต าแหนงผบรหารในองคกรธรกจเอกชนขนาดใหญหลายแหง เมอลงเลอกตงในต าแหนงผวาราชการกรงเทพมหานคร ในขณะทเปนสมาชกพรรคประชาธปตย และไดรบการเลอกตงสองสมย ไดใชภาวะผน าในฐานะผวาราชการกรงเทพมหานครในการก าหนดนโยบาย สการปฏบตของหนวยงานในรปค าสงราชการ เปนลายลกษณอกษร ผานสายการบงคบบญชาระดบตาง ๆ พรอมกนนน กมนโยบายทสรางขวญและก าลงใจใหแกเจาหนาทผปฏบต สวนการตดตาม ควบคมและประเมนผลงานนน นายอภรกษฯ ไดมอบหมายใหส านกผตรวจราชการกรงเทพมหานคร และส านกยทธศาสตรและประเมนผล ตดตามความคบหนาของโครงการและประเมนผลงานเปนระยะ ๆ และทเปนนโยบายของผวาราชการกรงเทพมหานคร ทกเดอน และหลกจากนนทกปจนสนวาระ นายอภรกษฯ ไดประกาศวาระกรงเทพมหานคร ทปรากฏนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มาโดยตอเนองไดและรวมกนระดมสมองเพอไขปญหาในการปฏบตงาน จดการประชมผบรหารกรงเทพมหานครเพอมอบนโยบาย ตดตามความกาวหนาของงานนโยบาย แสดงใหเหนถงการใหความส าคญตอนโยบายนโดยตอเนอง ผลการสกษานสอดคลองกบผลการศกษาของ ทองใบ สดชาร (2535) ศกษาเรอง “การน านโยบายของวทยาลยครไปปฏบต: กรณศกษาสหวทยาลยอสานใต” พบวา ตวแปรการใหความรวมมอในการปฏบตงาน จะมอ านาจในการพยากรณและการอธบายความส าเรจในการน านโยบายไปปฏบตมากทสด รองลงมากคอ ภาวะผน า หมายความวา วทยาลยครทประสบความส าเรจในการน านโยบายไปปฏบตใน

148

เกณฑสงขนอยกบการใหความรวมมอในการท างานของผสอนในวทยาลยครแหงนน และถาผบรหารวทยาลยมความ สามารถในการใชภาวะผน าทดยงจะท าใหการน านโยบายไปปฏบตประสบผลส าเรจมากยงขน และผลการศกษาของ วรเดช จนทรศร (2551: 131) ไดก าหนดตวแบบดานการพฒนาองคการ (Organization Development Model) ชใหเหนวา การน านโยบายมาปฏบตใหประสบความส าเรจจงนาจะเปนเรองของการจงใจ การใชภาวะผน าทเหมาะสม การสรางความผ พนของสมาชกในองคการ การมสวนรวมเพอบงเกดการยอมรบ การสรางทมงานมากกวามงใชการควบคมหรอใชอ านาจทางรปนยของผบงคบบญชา ซงกรงเทพมหานครอาศยการสงราชการใหปฏบต จงมแนวโนมทจะไมไดรบความรวมมอจากผน านโยบายไปปฏบตอยางสมครใจ ประกอบกบผลการสอบถามผใหขอมลทส าคญ ทกลาวถงความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบตฯ อยในระดบกระบวนการและ ระดบวตถประสงค (Output) ไมถงระดบผลลพธ (Outcome) สะทอนใหเหนถงประเดนความรวมมอทงภาคราขการและ 5.2.2.5 สภาพแวดลอมภายนอก หมายถง สภาพทางเศรฐกจ สงคม วฒนธรรม การเมองและการสนบสนนจากหนวยงานภายนอกและการใหความรวมมอจากประชาชน ผลการศกษาผลกระทบจากปจจยภายนอกทมตอการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบต พบวา ในชวงระยะเวลาทศกษา สถานการณทางเศรษฐกจและการเมองมความผนผวน รนแรง เกดรฐประหาร มการเลอกตงหลายครง ท าใหโครงการหลายโครงการตองชะลอตวลง สวนปจจยความรวมมอจากหนวยงานภายนอก ผลการศกษาพบวา กรงเทพมหานครไดประสานขอความรวมมอจากหนวยงานภายนอกเขามารวมในโครงการตาง ๆ ในรปแบบของการเปนคณะกรรมการ คณะท างาน ใหค าแนะน าปรกษาการด าเนนงาน แตมไดเขามารวมมอในลกษณะภาคการแลกเปลยนเรยนรและรณรงคเผยแพรความรดานเศรษฐกจพอเพยงไปสประชาชน ทมอทธพลเชงบวกตอวตถประสงคของการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบต ปจจยความรวมมอจากประชาชน ผลการศกษาพบวา ประชาชนมพฤตกรรมใหความรวมมอกบโครงการ ฯ ทมลกษณะของการประชม รวมกลมนอย เนองจากลกษณะการใชชวตในสงคมเมองทคนใชเวลากบการประกอบอาชพนอกบานและภารกจสวนตว ขาดการรวมกลมเพอแลกเปลยนเรยนรและแกไขปญหาดวยตนเอง รฐมหนาทใหบรการและแกไขปญหาของประชาชน ดงนน โครงการจดท าแผนชมชนพงตนเองฯ ทมขนตอนการปฏบต ในรปแบบการประชมรวมกลม เวทชาวบานจงเรจตามวตถประสงค ผลการศกษานสอดคลองกบผลงานของ Van Meter & Van Horn เขาเสนอ “ตวแบบสหองคการในการน านโยบายไปปฏบต” (Intergovernmental Policy Implementation Model) (1976 อางถงใน สมบต ธ ารงธญวงศ, 2546: 446 - 452) ชใหเหนวา

149

สภาพแวดลอมของการน านโยบายไปปฏบตในดาน เศรษฐกจ เชน ระบบเศรษฐกจทประเทศยดถอและเสถยรภาพทางเศรษฐกจของประเทศ ดานสงคม เชน ลกษณะความเชอในสงคม และดานการเมอง เชน ระบอบการเมองของรฐ ความมนคงของรฐบาล การมสวนรวมของประชาชนกลมตาง ๆ เปนตน ซงเปนปจจย ภายนอกองคกรมผลกระทบตอการน านโยบายไปปฏบต ผลงานของวรเดช จนทรศร (2551: 402-416) ไดศกษาวจยทบทวนผลงานและแนวคดของนกวชาการทมอทธพลตอการก าหนดแนวทางการศกษาการน านโยบายไปปฏบตอยางกวางขวางและน าเสนอปจจยส าคญทสงผลกระทบตอการน านโยบายไปปฏบตไว 12 ปจจย โดยปจจยสภาพแวดลอมทมผลกระทบนน หมายถง เศรษฐกจ สงคม การเมองและเทคโนโลย การสนบสนนจากหนวยงานภายนอก อาคม ใจแกว (2533) ศกษาวจย เรอง ”การน านโยบายไปปฏบตในพนทจงหวดชายแดนภาคใต : ศกษาปจจยทสงผลกระทบตอความส าเรจ” ผลการศกษาไดขอสรปวา การน านโยบายไปปฏบตใหบรรลผลส าเรจไดนน จะตองใหความส าคญกบปจจยดานชมชน ทเนนความยดมนในวฒนธรรม ปจจยดานนโยบายและขาราชการระดบลางซงเปนผปฏบต จะตองมความตงใจจรง มความสามารถดานวชาชพ และความสามารถในการปรบตวใหเหมาะสมกบสภาพพนท หากขาดคณสมบตเหลาน กอาจท าใหนโยบายลมเหลวไดในทสดแมวานโยบายจะมความชดเจนหรอมความเหมาะสมกบสภาพปญหาเพยงใดกตาม

5.3 ขอเสนอแนะ

การศกษาวจยครงน ผศกษามขอเสนอแนะแนวทางตางๆ ในการแกไขปญหาและอปสรรค ในการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร ดงน

5.3.1 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 5.3.1.1 การแปลงนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปสการปฏบต ในระดบยทธศาสตรนน ควรขยายผลน าไปเปนแนวปฏบตใหกวางขนครอบคลมทกยทธศาสตร มการปรบเพมวตถประสงคโครงการทงหมดใหรองรบนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 5.3.1.2 ปรบกระบวนการตดตาม ควบคมและประเมนผลการน านโยบายไปปฏบตโดยก าหนดหลกเกณฑการตดตาม ควบคมและประเมนผลใหชดเจนและเปนมาตรฐานเดยวกนเพอลดงานของผรบการตดตามและตรวจประเมน เนองจากมคณะประเมนหลายชดหลายระบบตรวจประเมนโดยมหลกเกณฑตางกน พฒนาปรบปรงระบบตดตามประเมนนผลโครงการ (DailyPlans) ของส านกยทธศาสตรและประเมนผล กทม. ทมอยแลวใหสามารถใชประโยชนไดทกระบบการ

150

ตดตาม ควบคมประเมนผล และจะตองแจงใหผรบการตรวจประเมนทกระดบมความรความเขาใจในหลกเกณฑการประเมนตรงกน 5.3.1.3 ปรบตวชวดเชงยทธศาสตร วธการจดเกบและการรายงานผลการปฏบตงานกรงเทพมหานครควรปรบหรอเพมตวชวดใหครอบคลมสงทตองการวด เพอใหสามารถวดผลผลตและผลลพธไดอยางชดเจน พรอมกนนนควรปรบวธการจดเกบขอมลและการรายงานผลงานของหนวยปฏบตใหมประสทธภาพ ถกตอง เพยงพอตอการน ามาวเคราะหประเมนผลตามตวชวดของนโยบาย และท าความเขาใจกบผด าเนนการทกฝายใหตรงกน

5.3.2 ขอเสนอแนะแนวทางปฏบต 5.3.2.1 ปรบหลกเกณฑการเบกจายงบประมาณของโครงการใหมความคลองตว

เหมาะสมกบลกษณะของโครงการและสามารถตรวจสอบความถกตองได เชน กรณของการเบกจายงบประมาณคาใชจายโครงการตามแผนชมชนพงตนเองฯ ควรมการก าหนดหลกเกณฑการเบกจายทเหมาะสม มความคลองตวเปนการเฉพาะแตละโครงการ เนนการตรวจสอบเจมขนยงกวาการปองกนการทจรตซงมขนตอนและหลกเกณฑมาก จนกลายเปนอปสรรคตอการจดท าโครงการ 5.3.2.2 การจดสรรอตราก าลงใหเหมาะสมกบปรมาณงานทเพมขน โดยเฉพาะในส านกงานเขตซงเปนหนวยงานปฏบตในพนท ซงอาจท าไดหลายวธ เชน การเพมอตราก าลงเพอควบคมและปฏบตงานนโยบายโดยเฉพาะ การจางบคลากรด าเนนการ/ชวยด าเนนการในแตละโครงการทมปรมาณงานมากตามความจ าเปน การเกลยอตราก าลง การแตงตงบคลากรมาชวยราชการปฏบตงานตามโครงการแลวสงคนเมอจบโครงการ เปนตน การบรรจแตงตงบคลากรในอตราทวางตองด าเนนการโดยเรงดวน 5.3.2.3 จดระบบการใหคณใหโทษแตงตงโยกยายใหมประสทธภาพ เปนธรรมโปรงใสสามารถตรวจสอบได ผบงคบบญชาควรสรางขวญและก าลงใจใหลกนอง มอบหมายงานอยางเหมาะสม และเปนธรรม ไมบดเบอนหลกการ

5.3.2.4 ใหมการพฒนาบคลากรทกโครงการทไดรบมอบหมายควรมการอบรมให ความรในวตถประสงคและเปาหมายรวมทงแนวทางปฏบตของนโยบายและโครงการ/กจกรรม ใหสามารถน าไปปฏบตไดอยางถกตองและมการทบทวนเปนระยะๆ เพอใหทนตอการเปลยนแปลงของแนวนโยบาย นอกจากน อาจจะใหความรความเขาใจตอเจาหนาทผปฏบตโดยผานทางผบงคบบญชา และผตรวสอบ ตดตามประเมนผล ในการใหค าปรกษาแนะน า

151

5.3.2.5 ปรบปรงกระบวนการและวธการประชาสมพนธนโยบายใหสามารถเขาถงประชาชนใหมากยงขน โดยเฉพาะในประโยชนทจะไดรบ รวมทงเพมชองทางในการเขามามสวนรวมใหสะดวก ใชเวลาไมมาก และตองกระท าโดยตอเนอง มน าหนกตลอดระยะโครงการ

5.3.2.6 ในการน านโยบาย ฯ ไปปฏบต ควรแสวงหาภาครวมพฒนาอยางกวาง ขวาง โดยประสานหนวยงานภายนอกทมความสนใจในการรณรงคเผยแพรปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขามามสวนรวมในการน านโยบายฯ ไปปฏบตตามศกยภาพ กจะเปนการขยายเครอขายการพฒนาใหกวางขน

5.3.3 ขอเสนอแนะส าหรบการวจย เพอใหการศกษาวจยมความสมบรณยงขน ผวจยมขอเสนอแนะใหมการศกษาวจยซ าในหวขอเดยวกนแตใชวธศกษาวจยเชงปรมาณ เพอตรวจสอบตวแปรซงเปนปจจยทมอทธพลตอความส าเรจและลมเหลวของการน านโยบายฯ ไปปฏบตของกรงเทพมหานคร ทงในระยะเดยวกนงานวจยชนนและในชวงระยะตอมาจนถงปจจบน เพอใหเหนถงความเปลยนแปลงและความกาวหนาของการน านโยบายไปปฏบตครบทงกระบวนการ.

บรรณานกรม

กรวร ศรกจการ. 2539. พนฐานกระบวนการนโยบายสงคม. เอกสารประกอบการบรรยายวชา พค.

603. กรงเทพมหานคร: คณะพฒนาสงคม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. กรงเทพธนาคม บจก. 2550. รายงานฉบบสมบรณ โครงการประเมนผลแผนบรหารราชการ

กรงเทพมหานคร พ.ศ. 2548-2551 ระยะครงแผน. กรงเทพฯ: กรงเทพมหานคร. กรงเทพธนาคม บจก.

กรงเทพมหานคร. 2549. ชวตกรงเทพฯ ชวตพอเพยงเพอความสขแบบพอเพยง:2 ป ของผวาราชการกรงเทพมหานคร อภรกษ โกษะโยธนกบการบรหารงานกรงเทพมหานคร. กรงเทพมหานคร: กรงเทพมหานคร.

กรงเทพมหานคร. 2550. ปท 3 ของการบรหารงานของผวาราชการกรงเทพมหานคร อภรกษ โกษะโยธน. กรงเทพมหานคร: กรงเทพมหานคร.

กลา ทองขาว. 2534. การวเคราะหปจจยทสงผลตอความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบต: กรณศกษานโยบายรณรงคเพอการรหนงสอแหงชาต. วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

กลา ทองขาว. 2548. การน านโยบายและแผนการศกษาไปปฏบต: แนวคด ทฤษฎและแนวทางการ ด าเนนงาน. นนทบร: ส านกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

กอบกาญจน ค าเดนเหลก. 2546. การน านโยบายปองกนและปราบปรามการคอรรปชนไปปฏบต ของส านกงานการตรวจเงนแผนดน. ภาคนพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑต

พฒนบรหารศาสตร. กองการพฒนาชมชน ส านกพฒนาสงคม กรงเทพมหานคร. มปป. 4 ปศนยสงเสรมการบรหาร

เงนออมครอบครว กรงเทพมหานคร. กรงเทพมหานคร: กองการพฒนาชมชน ส านก พฒนาสงคม กรงเทพมหานคร.

กองประชาสมพนธ ส านกปลดกรงเทพมหานคร. 2551. 36 ป กรงเทพมหานคร: Annual Report 2008. กรงเทพมหานคร. กองประชาสมพนธ ส านกปลดกรงเทพมหานคร. กองประชาสมพนธ ส านกปลดกรงเทพมหานคร. 2552. ใหอ านาจเขตพจารณาโครงการแผนชมชน

ไมเกน 2 แสนบาท คาดอนมตเรวขน, คนวนท 2 กมภาพนธ 2555 จาก http://www. newswit.com/ แผนชมชน/

153

กตต บนนาค. 2534. การน านโยบายภาษมลคาเพมไปปฏบต: การศกษาวเคราะหเชงปรากฎการณ

ในธรกจโรงแรม. วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. กลธน ธนาพงศธร. 2535. แนวคดทวไปเกยวกบนโยบายสาธารณะ. นนทบร: มหาวทยาลย

สโขทยธรรมาธราช. กลธน ธนาพงศธร. 2529. แนวคดทวไปเกยวกบนโยบายสาธารณะ. ใน เอกสารการสอนชดวชา

นโยบายสาธารณะและการวางแผน. หนวยท 1. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช สาขาวชา วทยาการจดการ. นนทบร: ส านกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

คณะท างานโครงการวจยเพอรวบรวมแนวคด เรอง ทฤษฎใหมและเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชด ารในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ของสถาบนราชภฏ. 2550. รายงานการวจย เรอง การนอมน าแนวพระราชด ารทฤษฎใหมและเศรษฐกจพอเพยงลงสการปฏบตในสถาบนราชภฏ. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยราชภฏธนบร.

คณะอนกรรมการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง ส านกงานอนกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและ สงคมแหงชาต. 2549. เศรษฐกจพอเพยงคออะไร. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการ พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.

คณะอนกรรมการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง ส านกงานอนกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและ สงคมแหงชาต. 2550. การประยกตใชหลกเศรษฐกจพอเพยง. กรงเทพฯ: ส านกงาน คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.

โครงการวทยาลยการเมอง สาขาวชารฐศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. 2552. รายงาน การศกษาฉบบสมบรณ โครงการศกษาตดตามประเมนผลการด าเนนงานแผนชมชนพงตนเอง ระยะท 2 (2550) ตามโครงการแผนชมชนพงตนเองตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง. กรงเทพฯ: โครงการวทยาลยการเมอง.

โครงการวทยาลยการเมอง สาขาวชารฐศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. 2552. แผนแมบทการใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานคร (พ.ศ. 2552-2556). กรงเทพ- มหานคร: ส านกยทธศาสตรและประเมนผล กรงเทพมหานคร.

จรส วสวรรณ. 2539. การปฏบตและประเมนผลนโยบายการตรวจสอบสภาพรถกอนช าระภาษ ประจ าป : ศกษากรณในเขตกรงเทพมหานครและจงหวดใกลเคยง. ภาคนพนธปรญญามหาบณฑตสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

จรยวด บปผา. 2549. ปญหาและอปสรรคในการปฏบตงานคมครองพยาน: ศกษากรณส านกงานคมครองพยาน. ภาคนพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

154

จ ารญ จะโรครมย. 2549. ความส าเรจของการน านโยบายระทรวงการพฒนาสงคมและความ มนคงของมนษยไปปฏบต: ศกษากรณส านกงานพฒนาโภคสงคมและความมนคงของ มนษยภาคเหนอตอนบนและภาคเหนอตอนลาง. ภาคนพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

จนตนา สงหเทพ. 2540. การน านโยบายการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไปปฏบต: ศกษากรณ จงหวดพระนครศรอยธยา. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑต พฒนบรหารศาสตร.

จมพล หนมพานช. 2547. การวเราะหนโยบาย: ขอบขาย แนวคด ทฤษฎ และกรณตวอยาง. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

เจตน ธนวฒน. 2539. ปญหาการน านโยบายของผหลบหนเขาเมองชาวพมาไปปฏบตในจงหวด ระนอง. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

ชมลดา จนทรสาขา, จรสพงษ ยอดดวงแข, อภสทธ ลขสทธนานนท, สภาวด จนทรดและสกญญา การเพชร. ปจจยทมผลตอความส าเรจของการน านโยบายกองทนหมบานและชมชนเมองไปปฏบต กรณศกษา: หมบานทไดรบมาตรฐานการบรหารจดการกองทนระดบท 1 (AAA) อ าเภอพรหมบร จงหวดสงหบร. ภาคนพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒน บรหารศาสตร.

ตณณา คญใหญ. 2546. การน านโยบายการจดท าบตรประจ าตวเกษตรกร ป 2544 ไปปฏบต: ศกษากรณจงหวดเชยงราย. ภาคนพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒน บรหารศาสตร.

ถวลยรฐ วรเทพพฒพงษ. 2541. การก าหนดและวเคราะหนโยบายสาธารณะ: ทฤษฎและการ ประยกตใช. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพเสมาธรรม.

ทศพร ศรสมพนธ. 2539. ความรเบองตนเกยวกบนโยบายสาธารณะ. กรงเทพฯ: ศนยหนงสอ จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ทองใบ สดชาร. 2536. การน านโยบายของวทยาลยครไปปฏบต: กรณศกษาสหวทยาลยอสานใต. วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

ทนพนธ นาคะตะ. 2526. นโยบาย การพฒนาและวชาการ. พฒนบรหารศาสตร. ปท 13 เลม 1 (มกราคม): 102.

เทพศกด บณยรตพนธ. 2536. ปจจยทสงผลตอการสรางประสทธผลของการน านโยบายการใหบรการแกประชาชนไปปฏบต: กรณศกษาส านกงานเขตของกรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

155

ธนยวฒน รตนลค. 2546. นโยบายสาธารณะ. เชยงใหม: คะนงนจการพมพ. บพธ รตนบร. 2552. ปจจยทสงผลตอความส าเรจของการน านโยบายการใหบรการศนยบรการ

จดเดยวเบดเสรจ (One Stop Service) ไปปฏบต ศกษากรณ ส านกงานเขตสายไหม กรงเทพมหานคร. ภาคนพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

บนลอ สกใส. 2551. จาก...แผนชมชนพงตนเอง ส...แผนชมชนพงตนเองตามแนวพระราชด าร. วารสารส านกพฒนาสงคม. ปท4 ฉบบท 7 (กนยายน-ธนวาคม 2550): 10-15.

ประชา จวธยากล. 2551. ศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครวกรงเทพมหานคร. วารสาร ส านกพฒนาสงคม. 4 (มกราคม-มถนายน 2551): 26-30.

ปาณดล นยมคา. 2544. กระบวนการน านโยบายการพฒนาการทองเทยวระดบจงหวดไปปฏบต : ศกษากรณจงหวดเพชรบร. ภาคนพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต). 2544. พทธธรรม. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพดวงแกว. พรนภา เมธาววงศ. 2547. การพฒนาศกยภาพบคลากรเพอการแปลงแผนไปสการปฏบต. วารสาร

ส านกนโยบายและแผนกรงเทพมหานคร. ปท 5 มกราคม-ธนวาคม 2547: 50. พรรณลย นตโรจน. 2551). การน านโยบายการจดระเบยบหาบเรแผงลอยกรงเทพมหานครไป

ปฏบต. วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต มหาวทยาลยรามค าแหง. ไพบลย ชางเรยน. 2516. การปกครองมหานคร. กรงเทพมหานคร: ไทยวฒนาพานช. มฆวาฬ สวรรณเรอง. 2536. ประสทธผลของการน านโยบายปองปรามทจรตเลอกตงของโครงการ

ท.ม.ก. ไปปฏบต: กรณวจยปฏบตการเขตเลอกตง ค. จงหวดนครราชสมา. วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

มลนธชยพฒนา. 2554. เศรษฐกจพอเพยง. คนวนท 16 กนยายน 2554 จาก http://www. http://www.chaipat.or.th /chaipat/content/porpeing/porpeing.html

รงสรรค ธนะพรพนธ. 2545. เศรษฐกจไทยหลงวกฤตการณป 2540. กรงเทพมหานคร: คบไฟ. เรองวทย เกษสวรรณ. 2550. นโยบายสาธารณะ. กรงเทพฯ: บรษท บพธการพมพ จ ากด. เรองวทย เกษสวรรณ. 2551. การน านโยบายไปปฏบต. กรงเทพฯ: บรษท บพธการพมพ จ ากด. เรองวทย เกษสวรรณ. 2544. โลกาภวตน การเมองและนโยบายแปรรป: กรณบรษทบางจาก

ปโตรเลยม จ ากด (มหาชน). วทยานพนธระดบปรญญาดษฎบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ลลาภรณ บวสายและคณะ. 2549. เศรษฐกจพอเพยง รามเรยนร สานขาย ขยายผล. กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนวจย.

156

วฒนะชย ยะนนทร. 2547. การน านโยบายหนงต าบลหนงผลตภณฑไปปฏบต กรณศกษากลมแปรรปผาฝาย อ าเภอภเวยง จงหวดขอนแกน. ภาคนพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

วรญญา โรหตเสถยร. 2545. แนวทางการแปลงแผนไปสการปฏบต. คนเมอ วนท 1 ธนวาคม 2554 จาก http://203.155.220.118/info/Plan/planUp/p_4.pdf

วกพเดย สารานกรมเสร. 2553. นโยบายสาธารณะ. วนท 6 กรกฎาคม 2553 จาก http://en. Wiki pedia.org/ wiki/Implementation

วกพเดย สารานกรมเสร. 2553. ศาสนา. วนท 9 กรกฎาคม 2553 จาก http://th.wikipedia.org/wiki/ศาสนา

วทยากร เชยงกล. 2555. ลทธบรโภคนยม เกดจากอะไรและจะแกไขกนอยางไร, วนท 2 กมภาพนธ 2555จาก http://witayakornclub.wordpress.com/2008/09/05/ลทธบรโภคนยม

ศภชย เยาวประภาษ. 2540. นโยบายสาธารณะ. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณ มหาวทยาลย.

ศนยขอมลกรงเทพมหานคร. 2554. อ านาจหนาทของส านกงานเขต, วนท 10 มกราคม 2554 จาก http://203.155.220.118/info/default.asp

ศนยบรการวชาการ สถาบณบณฑตพฒนบรหารศาสตร. เอกสารประกอบงานสมมนาและเผยแพร งานวจย การตดตามประเมนผลการการด าเนนงานตามโครงการแผนชมชนพงตนเองตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ระยะท 3 (พ.ศ. 2551). กรงเทพมหานคร: ศนยบรการวชาการ สถาบณบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

สมควร ภทรแสงเนตร. 2537. การปฏบตตามนโยบายใหใชงบประมาณแบบแผนงาน (รผกง.) ของกองทพบก. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สมพร เทพสทธา . 2549. ดวงประทปจากพระบรมราโชวาท พระบาทสมเดจพระเจาอยหว. กรงเทพมหานคร: บรษท พมพสวย จ ากด.

สมพร เทพสทธา. 2548. การเดนตามรอยพระยคลบาท เศรษฐกจพอเพยง ชวยแกปญหาความ ยากจนและการทจรต. กรงเทพฯ: อมรนทร บคเซนเตอร.

สมบต กสมาวล. 2551. หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงกบการพฒนาองคการ. วารสารพฒนบรหาร ศาสตร. ปท 48 ฉบบท 1/2551. 85-105.

สมบต ธ ารงธญวงศ. 2546. นโยบายสาธารณะ: แนวคด การวเคราะหและกระบวนการ. พมพครงท 10. กรงเทพฯ: ส านกพมพเสมาธรรม.

157

สรรเสรญ วงศชอม. 2549. แนวคดการพฒนาประเทศ. กรงเทพมหานคร: เพชรรงการพมพ. สาคร บญอาจ. 2536. ประสทธผลการน านโยบายปองกนและปราบปรามทจรตเลอกตงขององคกร

กลางไปปฏบต: การวจยปฏบตการเรองการน าระบบขาวสารขอมลดานกวางและดานลกเพอแจงเตอนผทอยในขายเบาะแสละเมดกฎหมายเลอกตงในเขตเลอกตง ค. จงหวดนครศรธรรมราช. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

ส านกงบประมาณ กรงเทพมหานคร. 2555. งบประมาณรายจายประจ าป. คนวนท 30 เมษายน 2555 จาก http://office.bangkok.go.th/budd/main/index.php

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2552. แผนพฒนาเศรษฐกจและ สงคมแหงชาต ฉบบท 10 พ.ศ. 2550 - 2555. กรงเทพมหานคร: ว เจ พรนตง.

ส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย. 2552. โครงการวจยเศรษฐกจพอเพยง. คนวนท 13 มกราคม 2553 จาก http://www.sufficiencyeconomy.org/ aboutus.php

ส านกปลดกรงเทพมหานคร กองประชาสมพนธ. 2551. 35 ปกรงเทพมหานคร. กรงเทพมหานคร: บรษท ยเนยนอลตราไวโอเลต จ ากด. ส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร. 2551.

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในศนยศกษาการพฒนาอนเนองมาจากพระราชด าร. กรงเทพฯ: อรณการพมพ.

ส านกงานเลขานการสภากรงเทพมหานคร. 2553. สภากรงเทพมหานคร. กรงเทพมหานคร: ส านกงานเลขานการสภากรงเทพมหานคร.

ส านกงานคณะกรรมการขาราชการกรงเทพมหานคร. 2554. ประกาศกรงเทพมหานคร เรอง การ แบงสวนราชการและการก าหนดอ านาจหนาทของสวนราชการกรงเทพมหานคร. วนท 7 มกราคม 2554 จาก Http:// http://www.bangkok.go.th/csc/

ส านกปลดกรงเทพมหานคร กองประชาสมพนธ. 2551. 36 ปกรงเทพมหานคร. กรงเทพมหานคร: บางกอกบลอก. ส านกพฒนาสงคม กรงเทพมหานคร กองการพฒนาชมชน. 2551. รวบรวมผลการด าเนนงานแผน

ชมชน. กรงเทพมหานคร: รกลกพบบลชชงเซอรวส. ส านกพฒนาสงคม กรงเทพมหานคร. 2553. คมอการจดท าแผนชมชนพงตนเองตามแนวปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง. กรงเทพมหานคร: ส านกพฒนาสงคม กรงเทพมหานคร. ส านกพฒนาสงคม กรงเทพมหานคร. มปป.. กาวส าคญสชวตทพอเพยง. กรงเทพมหานคร:

ส านกพฒนาสงคม กรงเทพมหานคร.

158

ส านกราชเลขาธการ. 2554. พระราชด ารสวนเฉลมพระชนมพรรษา 4 ธนวาคม 2540. วนท 14 ธนวาคม 2554 จาก http://61.19.244.251/document_list.php

ส านกยทธศาสตร. 2551 (26 สงหาคม). กท 0503/2012. สงสรปมตทประชมและรายงานการ ประชมหวหนาหนวยงานของกรงเทพมหานคร ครงท 8/2551. ส านกยทธศาสตรและประเมนผล กรงเทพมหานคร. 2548. แผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร

พ.ศ. 2548 – 2551. กรงเทพมหานคร: ส านกยทธศาสตรและประเมนผล กรงเทพมหานคร. ส านกยทธศาสตรและประเมนผล กรงเทพมหานคร. 2551. แผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร

พ.ศ. 2552 – 2555. กรงเทพมหานคร: ส านกยทธศาสตรและประเมนผล กรงเทพมหานคร. สนย เศรษฐบญสราง. 2549. แนวทางปฏบต&ขนสวถเศรษฐกจพอเพยง. กรงเทพฯ: มลนธวถสข. สนตดา เทพนยม. 2541. ปจจยทสงผลตอความส าเรจของการน านโยบายวางแผนครอบครวไป

ปฏบต. วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. สภางค จนทวานช. 2549. การวเคราะหขอมลในการวจยเชงคณภาพ. กรงเทพมหานคร:

ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. สภางค จนทวานช. 2549. วธวจยเชงคณภาพ. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. สภาวด เทศกล. 2551. คนกรงเทพฯ พงพอใจการบรหารของ กทม.เพมขน. กทม. ปท 26 ฉบบท

208 (สงหาคม-กนยายน 2551): 28-29. สรพร เสยนสลาย. 2539. การวเคราะหปจจยทสงผลกระทบตอการน านโยบายสาธารณะไป

ปฏบตการปฏรป: ศกษากรณนโยบายการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมในประเทศไทย. วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

สรสทธ วชรขจร. 2549. นโยบายสาธารณะเบองตน. กรงเทพฯ: บรษท ธเนศวร(1999) พรนตง. สวทย เมษนทรย. 2549. จดเปลยนประเทศไทย: เศรษฐกจพอพยงในกระแสโลกาภวตน.

กรงเทพมหานคร: บรษท สยาม เอม แอนด บ พบลชชง จ ากด. อภชย พนธเสนและคณะ. 2552. วเคราะหนโยบายของรฐในระดบตางๆ รวมทงภาคธรกจเอกชน

และภาคประชาสงคมจากปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (พ.ศ. 2540-2549) เลมท 1. กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนวจย.

อภรกษ โกษะโยธน. มปป. ปฏญญา วสยทศน ยทธศาสตร นโยบาย. กรงเทพมหานคร: ส านก ยทธศาสตรและประเมนผล กรงเทพมหานคร.

อมร รกษาสตย. 2520. การพฒนานโยบาย. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: สถาบนบณฑตพฒนบรหาร ศาสตร.

159

อญชนา สาเรอง. 2549. ปญหาและอปสรรคของการน าระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการบฟงความคดเหนของประชาชน พ.ศ. 2548 ไปปฏบต. ภาคนพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

อาคม ใจแกว. 2533. การน านโยบายไปปฏบตในพนทจงหวดชายแดนภาคใต: ศกษาปจจยท สงผลกระทบตอความส าเรจ. วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต สถาบนบณฑตพฒน บรหารศาสตร.

Anderson, Jame E. 2003. Public policy Making. Boston:Houghton Miffin Company. Dye, Thomas R. 1984. Understanding Public Policy. Enlegwood Cliffs, Newjersey: Prentice Hall. Wikipedia. 2010. Buddhism by country. 9 July 2010 from http://en.wikipedia.org/ wiki/Buddhism by country.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก ประเดนการสมภาษณแบบเจาะลก

. ขอมลพนฐานของผใหขอมล -ชอตว ชอสกล ต าแหนง สงกดหนวยงาน ระยะเวลาทด ารงต าแหนง - อ านาจหนาทไดรบมอบหมาย 2. ลกษณะของนโยบาย -ความเปนมาของนโยบายเศรษฐกจพอเพยงในกรงเทพมหานคร -เปาหมายและวตถประสงคของนโยบาย -แนวทางปฏบตของนโยบาย -กระบวนการน านโยบายเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบต -การจดท าแผนงาน รองรบนโยบาย -การก าหนดภารกจและการมอบหมายงาน 3. สมรรถนะขององคการ -ความเหมาะสมของโครงสรางของกรงเทพมหานคร -วฒนธรรมขององคการ -ทรพยากรของนโยบาย (บคลากร งบประมาณ สงจงใจบคลากร) -การพฒนาองคกรและ นวตกรรมทสนบสนน -การใหความรบคลากรทอยในกระบวนการน านโยบายไปปฏบต -ประสทธภาพของการประสานงาน การตดตอสอสาร -ประสทธภาพการประชาสมพนธ และการรบรของประชาชน -ความขดแยง ความเหนแตกตางกนระหวางหนวยงานในการปฏบต -ระบบการตดตาม ควบคมและประเมนผล 4. ภาวะผน าและความรวมมอ -การใหความส าคญตอนโยบายของผบรหาร -วธการจงใจและโนมนาวใหผปฏบตหนมาใหความรวมมอ -วธการตรวจสอบ ตดตามผลการด าเนนงาน 5. สภาพแวดลอมภายนอกทมผลตอการด าเนนนโยบาย - เศรษฐกจ สงคมวฒนธรรม ความเชอ และการเมอง -การสนบสนนจากหนวยงานภายนอก -ความรวมมอจากประชาชน

162

6. ความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบต -ผลสมฤทธการปฏบตงานตามแผนงาน -ความพงพอใจของประชาชนตอการใหบรการของกรงเทพมหานคร 7) ปญหา อปสรรคและแนวทางแกไข

ภาคผนวก ข รายชอและสรปผลการสมภาษณเชงลกผใหขอมลทส าคญ

ล าดบ ชอตว-ชอสกล สงกด วนสมภาษณ 1 ธรกร เปรมสทธ ส านกยทธศาสตรและประเมนผล 9 ม.ค.2555

2 ชลวทย เชอหอม ส านกยทธศาสตรและประเมนผล 9 ม.ค.2555

3 กรสภา นตยวมล ส านกยทธศาสตรและประเมนผล 9 ม.ค.2555

4 นภา ชมไพบลย ส านกยทธศาสตรและประเมนผล 9 ม.ค.2555

5 จนทรพมพ กตตสมบรณสข ส านกยทธศาสตรและประเมนผล 9 ม.ค.2555

6 บนลอ สกใส ส านกพฒนาสงคม 29 ก.พ. 2555 7 ทศวรรณ ค าวจนง ส านกพฒนาสงคม 29 ก.พ. 2555 8 ตะ ภตระกล ส านกงานเขตปทมวน 30 ม.ค. 2555 9 อภญญา เรองไกรเวช (ปอ) ส านกงานเขตปทมวน 30 ม.ค. 2555 10 ฐานสรณ สมบญฤทธ ส านกงานเขตพญาไท 27 ก.พ. 2555 11 จระพร นรนล ส านกงานเขตพญาไท 27 ก.พ. 2555 12 อกฤษ องคตระกล ส านกงานเขตพญาไท 27 ก.พ. 2555 13 รงทวา เกตสวรรณ ส านกงานเขตลาดพราว 14 ม.ค. 2555 14 สมศกด บญคม ส านกงานเขตบางพลด 20 ม.ค. 2555 15 นนทวน ฉตรสกลเพญ ส านกงานเขตบางพลด 20 ม.ค. 2555 16 ปยะชน ผทรงธรรม ส านกงานเขตบางพลด 20 ม.ค. 2555 17 เสนอ ศรจนทร ส านกงานเขตหนองจอก 5 ม.ค. 2555 18 ประสาน มะมา ส านกงานเขตหนองจอก 5 ม.ค. 2555 19 วาสนา นามสวสด ส านกงานเขตประเวศ 1 ม.ค. 2555 20 สภาพร อมเมตตาจต ส านกงานเขตประเวศ 1 ม.ค. 2555 21 อรชร บญโชคชวย ส านกงานเขตบางแค 28 ก.พ. 2555 22 สกญญา กลฉปนนท ส านกงานเขตบางแค 28 ก.พ. 2555 23 บญเลศ เบญจมาศศร ส านกงานเขตสาทร 7 ม.ค. 2555 24 ทศพร ลาภก าเนด ส านกงานเขตสาทร 8 ม.ค. 2555 25 วลยลกา ลมสวรรณ ส านกงานเขตสาทร 9 ม.ค. 2555

ภาคผนวก ค ตวอยางและสรปผลการสมภาษณเจาะลกผใหขอมลส าคญ

ผศกษาไดลงพนทเพอสมภาษณผใหขอมลทส าคญ ประกอบดวยขาราช การและเจาหนาทผไดรบมอบหมายใหปฏบตงานตามนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของ กทม. ทงในระดบส านกและส านกงานเขต สงกดกรงเทพมหานคร จ านวน 25 ราย ซงทยนดใหขอมลตามประเดนทก าหนดไว โดยในการสมภาษณไดแจงใหผใหขอมลทราบวาผสมภาษณปฏบตงานในต าแหนงนกพฒนาสงคม สงกดส านกงานเขต เพอใหการพดคยมความเปนกนเองและใหขอมลตามความคดเหนทลกซงยงขน แมวาประเดนการสมภาษณมรายละเอยดเปนจ านวนมากในแตละราย แตผใหขอมลไดใหขอมลทคลายคลงไปในทศทางเดยวกน จงจะไดน าเสนอตวอยางสรปขอมลการสมภาษณผใหขอมลส าคญ จาก สยป., สพส., ส านกงานเขต จ านวน 4 ราย ดงตอไปนสรปขอมล

ขอมลจากการสมภาษณรายท 1: นายธนธร เปรมสทธ (เมอวนท 9 มกราคม 2555)

นายธนธร เปรมสทธ เปนขาราชการสามญกรงเทพมหานคร ต าแหนงหวหนากลมงานยทธศาสตรยทธศาสตรเศรษฐกจ กองยทธศาสตรเศรษฐกจ การเงนและการคลง ส านกยทธศาสตรและประเมนผล กรงเทพมหานคร ปฏบตหนาทในส านกยทธศาสตรและประเมนผล มาแลว 25 ป มหนาทตวบคมดแลเรงรดตดตามผลการท างานของเจาหนาทในกลมงานใหด าเนนไปตามกรอบอตราก าลงและภารกจหนาทรบผดชอบของหนวยงานตามทส านกงานคณะกรรมการขาราชการกรงเทพมหานครก าหนด คอ รบผดชอบเกยวกบการรวบรวม ส ารวจ ศกษา วเคราะหและวจยเพอจดทพขอเสนอเชงนโยบายและจดท าแผน ก าหนดยทธศาสตร กลยทธ ตวชวด เปาหมายและทบทวนกลยทธเพอสนบสนนใหยทธศาสตรดารเศรษฐกจ การเงนและการคลงประสบผลส าเรจ ประสานหนวยงานทเกยวของทงหนวยงานทรบผดชอบทงหนวยงานหลก หนวยงานรองและหนวยงานรวม เพอแปลงแผนดานยทธศาสตรเศรษฐกจ การเงนและการคลงไปสแผนปฏบตราชการของส านกและส านกงานเขตและตดตามประเมนผลสมฤทธในการปฏบตงานตามแผน การใหค าปรกษา แนะน า โดยไดรบมอบหมายจากผบรหารกรงเทพมหานครใหรบผดชอบในการจดท าแผนบรหารราชการกรงเทพมหานครในสวนทเปนนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานคร โดยท คณธนธร ฯ ไดจบงานนมาตงแตตนจวบจนปจจบน จงมความรความเขาใจงานดานการขบเคลอนปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานครอยางลกซงตอเนอง ซงผใหขอมลส าคญในส านกยทธศาสตรทกคนกใหความเหนตรงกน โดยเฉพาะเมอพบกบทานครงแรกหลงจากทไดบอกเลาถงวตถประสงคของผศกษาแลว คณธนธร ฯ อทานออกมาวา “ มาถกคนแลว ผมจบงานนมาตงแตตน”

165

คณธนธรฯ เลาถงความเปนมาของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงกบการบรหารราชการ

กรงเทพมหานครอยางคลองแคลววา เรมจากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 ท

ใหความส าคญกบการพฒนาทเนนคนเปนศนย กลางของการพฒนา สรางสงคมใหเขมแขง ยดหลก

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ตรงจดนเองทกรงเทพมหานครซงโดยปกตจะจดท าแผนใดใดกจะตองท า

ใหสอดคลองกบแผนอน ๆ ไดแก แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (แผนชาต) แผนปฏบต

ราชการแผนดน แผนแมบทกระทรวงมหาดไทย แผนของกระทรวงทบวงกรมอน ๆ ทเกยวของกบ

กรงเทพมหานคร นโยบายของผวาราชการกรงเทพมหานครและความตองการของประชาชน

ดงนน เมอ กทม. จดท าแผนพฒนากรงเทพมหานคร ฉบบท 6 (พ.ศ.2545 - 2549) และแผนบรหาร

ราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2548 – 2551 กไดใหความส าคญใหความส าคญกบปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยง โดยก าหนดยทธศาสตรการพฒนาทเนนคนเปนศนยกลางของการพฒนา เนนหลกการม

สวนรวมและยดหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เชนกน

นโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงถกจดประกายขนครงแรกใน กทม. ในชวงท นายอภรกษ โกษะโยธน ผวาราชการกรงเทพมหานคร แมวาจะมประกาศนอมน าปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเขามาเปนแนวทางการบรหารจดการและพฒนา กทม. และวาระ “ชวตกรงเทพ ชวตพอเพยง เพอความสขแบบพอเพยง” และมโครงการ/กจกรรมสนบสนน เชน จดตงศนยบรหารเงนออมครอบครว เปนกจกรรมแรก โครงการชมชนพอเพยง โครงการแผนชมชนพงตนเอง ศนยเรยนรเกษตรทฤษฎใหม เปนตน เนนการรณรงคการประยกตใชสประชาชน วาระดงกลาวไมมแผนขบเคลอนนโยบายโดยเฉพาะ จงขาดวตถประสงค เปาหมายและกรอบแนวทางปฏบตทชดเจน การน านโยบายไปปฏบตกมงจดกจกรรมเพอประชาสมพนธ และประเมนผลจากเปาหมายทส าเรจตามกระบวนการเทานนไมสามารถประเมนในระดบผลลพธ Outcome) ในภาพรวมได สรปวา กทม. มเพยงนโยบายและกจกรรมทจดขนสนบสนนบางสวนแตมไดน าไปใชเปนหลกคดหลกปฏบตในการบรหารจดการอยางจรงจงแตประการใด แมวาจะมโครงการ/กจกรรมทมงเผยแพรองคความรและแนวทางการประยกตใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปสประชาชนแตยงไมสามารถสรปไดวาประชาชนกลมเปาหมายมความรสามารถน าไปประยกตใชปรชญาฯไดจรง ๆ หรอไม เพยงใด การน านโยบายไปปฏบตถอวายงลมเหลว การประเมนกประเมนวามโครงการ/กจกรรมใดบางทสนบสนนนโยบายนและโครงการ/กจกรรมนนไดถกน าไปด าเนนการครบถวนตามขนตอนและเปาหมายเชงปรมาณแลวหรอไมเทานน การบรหารจดการท าเพยงเทานน ไมสามารถประเมนผลในระดบผลลพธ (Outcome) หลงจากทน ามาปฏบตมาระยะหนงแลวส านกยทธศาสตรและประเมนผล เหนวาโครงการ/กจกรรมทรองรบมวตถประสงค เปาหมายและแนว

166

ทางการประเมนผล ไมเปนไปในทศทางเดยวกน เนองจากยงไมมหลกเกณฑการประเมนผลนโยบายปรชญาเศรษฐกจเปนการเฉพาะเรอง ดงนน กรงเทพมหานครรวมกบโครงการวทยาลยการเมองสาขาวชารฐศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช จดท าแผนแมบทการใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานคร (พ.ศ. 2552–2556) ขนเพอใชเปนแนวทางในการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสชมชน ดวยกระบวนการมสวนรวมของหนวยงานภาครฐภาคเอกชน องคกร ผประกอบการ ชมชน และประชาชน มาส าเรจเสรจสนและประกาศ ใชในวารการด ารงต าแหนงผวาราชการกรงเทพมหานคร ของ ม.ร.ว.สขมพนธ บรพตร เมอประกาศใชแผนฉบบน แลวส านกยทธศาสตรและประเมนผล กรงเทพมหานคร ไดจดโครงการฝกอบรมใหความรใหแกผบรหารกรงเทพมหานครระดบตาง ๆ เพอสรางความเขาใจในหลกการและการปฏบตตามแผนดงกลาว ในโอกาศนน วทยากรคอ ดร.สเมธ ตนตเวชกล ผอ านวยการมลนธชยพฒนา ซงเปนผมบาทส าคญยงในการสนองพระราชด ารและถายทอดองคความรตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปสสงคม ซงทานใหค านยมวาแผนแมบทการใชหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานครนมความสมบรณและถอวาเปนฉบบแรกของประเทศไทย วตถประสงคของนโยบายปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานคร เพอน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการบรหารจดการและพฒนาแกไขปญหากรงเทพมหานครโดยเผยแพรองคความรปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงและการประยกตใชไปสประชาชนโดยผานกระบวนการมสวนรวม ถอวาเปนนโยบายหนงในหลาย ๆ นโยบายทในภาพรวมแลวใหบรรลวสยทศนกรงเทพเมองนาอยอยางย งยน เปาหมาย คอ น านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาใชใน กทม.

ขนตอนการน านโยบายปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของ กทม. เรมตงแต การแปลง

นโยบายปรชญาเศรษฐกจพอเพยงตามนโยบายของผวาราชการกรงเทพมหานครและแผนพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาตมาบรรจไวในแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2548-2551

ในชวงเวลาของแผนแตละปไดจดท าแผนปฏบตราชการกรงเทพมหานครประจ าป เพอก าหนดวาใน

ปนน กทม. จะท าอะไร อยางไร ใครท า และตวชวด เพอใชเปนกรอบการจดท าแผนปฏบตราชการ

ประจ าปของหนวยงานอนๆ ของ กทม. ส าหรบแผนงานตามนโยบายปรชญาเศรษฐกจพอเพยงได

ถกบรรจไวในยทธศาสตรการสงเสรมเศรษฐกจเมองและการทองเทยวเชงอนรกษศลปวฒนธรรม

ใหมความเขมแขง ประเดนยทธศาสตรการเพมศกยภาพเศรษฐกจชมชนตามแนวพระราชด าร

“เศรษฐกจพอเพยง” ในสวนนเปนหนาทของกลมงานยทธศาสตรเศรษฐกจ การเงนและการคลง

กองยทธศาสตรเศรษฐกจ การเงนและการคลง (หนวยงานเจาของยทธศาสตรพอเพยง” เมอจดท า

167

แผนเสรจสนทกยทธศาสตรตามกระบวนการจดท าแผนแลว กจะน ามาบรณาการเขา

ดวยกนแลวจดท าเปนแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. ...... หลงจากไดจดประชาพจารณ

รบทราบความคดเหนรางแผนอยางกวางขวางแลวกพจารณาปรบแกตามความตองการของ

ประชาชน จากนน ส านกยทธศษสตรและประเมนผล กทม. น าแผนฯ เสนอปลดกรงเทพมหานคร

เพอใหความเหนชอบและน าเสนอผวาราชการกรงเทพมหานครประกาศใชแผนปฏบตราชการ

กรงเทพมหานคร จากนน สยป.กทม. จดท าหนงสอเสนอ ปลดกรงเทพมหานครลงนาม สงราชการ

การใหทกหนวยงานในสงกดน าแผนปฏบตราชการกรงเทพมหานคร ไปขยายผลและด าเนนการ

โดยจดท าแผนงาน/โครงการ/กจกรรมขนเพอสนบสนนแผนตามนโยบายปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยง ตอไป

นโยบายปรชญาเศรฐกจพอเพยงตามแผนปฏบตราชการกรงเทพมหานคร พ.ศ. 2548 –

2551 ไดถกบรรรจไวในประเดนยทธศาสตร การเพมศกยภาพเศรษฐกจชมชนตามแนวพระราชด าร

“เศรษฐกจพอเพยง” และก าหนดให ส านกพฒนาสงคมเปนเจาภาพหลกและส านกงานเขตเปน

เจาภาพรวม ดงนน กระบวนการน านโยบายไปปฏบตในขนตอไปจงเปนของสองหนวยงานนเปน

หลก ดงน

ส านกพฒนาสงคม เมอไดรบหนงสอสงราชการจากปลดกรงเทพมหานคร กจะจดท า

แผนปฏบตราชการส านกพฒนาสงคมใหสอดคลองกบแผนปฏบตราชการกรงเทพมหานครพ.ศ.

2548 – 2551 โดยน าเอายทธศาสตรตามแผนปฏบตราชการกรงเทพมหานครทเปนภารกจของ

ส านกพฒนาสงคมมาขยายผล จดท าเปนแผนปฏบตราชการระยะ 4 ป และแผนปฏบตราชการระยะ

1 ป โดยมระยะของแผนตรงกนกบแผนปฏบตราชการกรงเทพมหานคร เพอเปนกรอบทศทางการ

ท างาน เมอแผนระดบส านกไดรบความเหนชอบจาก สยป. กทม. แลว ผอ านวยการส านกพฒนา

สงคมกสงราชการใหทกหนวยงานในส านกน าไปปฏบตและรายงานผลการปฏบต จะมอบหมาย

ภารกจใหหนวยงานระดบกองในส านก ตามประเดนยทธศาสตร การเพมศกยภาพเศรษฐกจชมชน

ตามแนวพระราชด าร “เศรษฐกจพอเพยง”ให หนวยงานระดบกองในส านกน าไปจดท าเปน

โครงการและแผนงานรองรบ ซงปรากฏวามอยหลายโครงการ เชน โครงการจดตงศนยบรหารเงน

ออมครอบครว โครงการแผนชมชนพงตนเองตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โรงเรยนเกษตร

ทฤษฎใหม เมอไดก าหนดแนวปฏบตในแตละโครงการ ขอจดสรรงบประมาณแลวกน าเสนอปลด

168

กรงเทพมหานครสงราชการใหทกส านกงานเขตน าไปปฏบตและโอนงบประมาณ

ด าเนนการไป พรอมกน โดยมส านกพฒนาสงคมเปนหนวยงานประสานการปฏบต ใหค าแนะน า

ตดตามผลการด าเนนงานเพอรายงานตอผบรหารกรงเทพมหานครเปนระยะ ๆ

กระบวนการน านโยบายไปปฏบตในระดบส านกงานเขตนน ผอ านวยการเขตเมอไดรบการ

หนงสอสงการจากปลดกรงเทพมมหานครแลว กมอบหมายภารกจใหฝายพฒนาชมชนและ

สวสดการสงคมน าโครงการทสนบสนนนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตจดท าใน

พนท ตามอ านาจหนาท พรอมรายงานผลการด าเนนโครงการตามทส านกพฒนาสงคมก าหนด

ขนตอนทส าคญทเกดขนกอนการน านโยบายไปปฏบตประการหนงกคอ ขนตอนการท า

ความเขาใจ ใหความรในแนวทางการปฏบตโครงการ ส านกพฒนาสงคมไดใชชองทางการสอสาร

หลายทาง เชน การจดประชม อบรม สมมนา การจดท าเอกสารประชาสมพนธ การใหค าแนะน า

และตอบค าถามทเกดขนตลอดระยะเวลาการน านโยบายไปปฏบต ทงในระดบผบรหาร เจาหนาทผ

ปฏบตและประชาชนเปาหมาย ทงนตามทไดก าหนดไวในกจกรรมของแตละโครงการ/กจกรรม

เมอแผนแมบทการใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานคร (พ.ศ. 2552 –

2556) เรมจดท าในวาระของผวา ฯ อภรกษ โกษะโยธน มาเสรจสนในสมยผวาฯ ม.ร.ว.สขมพนธ

บรพตร เพอใชเปนแนวทางในการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยงสประชาชน ส านกยทธศาสตรและ

ประเมนผลไดจดการอบรมเฉพาะหวหนาหนวยงานของกรงเทพมหานคร เพอสรางความเขาใจใน

แผนตรงกน

ปจจยแหงความส าเรจและลมเหลวในการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไป

ปฏบตของกรงเทพมหานคร มอยหลายประการ ไดแก

ความชดเจนของนโยบาย นโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงทผวาฯ อภรกษ ฯ

ประกาศน น มความชด เจน คอ ม ง ทจะนอมน ามาใชในการบรหารจดการและพฒนา

กรงเทพมหานคร เพอขบเคลอนแนวพระราชด ารไปสประชาชน และบรรลวสยทศน “กรงเทพเมอง

นาอย” ในภาพรวม มความเปนรปธรรมเนองจากมการน านโยบายดงกลาวไปบรรจไวในแผน

บรหารราชการกรงเทพมหานครและแผนปฏบตราชการประจ าป ซงมการก าหนดยทธศาสตร

เปาประสงคเชงยทธศาสตร กลยทธ และตวชวดความส าเรจในระดบตาง ๆ หนวยงานทรบผดชอบ

และแนวทางการประเมนผลสมฤทธการปฏบตตามแผน

169

การตดตามและประเมนผล เปนปจจยส าคญตอความส าเรจของนโยบาย ส าหรบนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มระบบการตดตามประเมนผล มการตดตามและประเมนผลผลการน านโยบายไปปฏบตทกโครงการ/กจกรรม เปนระยะ ๆ โดยการรายงานผลการปฏบตงานเปนระยะๆ ตอหนวยเหนอ การตรวจราชการ การการประชมผบรหารกรงเทพมหานคร ประชมแนวดงเพอตดตามผลงาน (ระหวางผบรหารส านกกบหวหนาฝายทเกยวของกบการน านโยบายไปปฏบตในส านกงานเขต) การรายงานผลงานผานทางระบบอนเตอรเนต (ระบบ Dairy plans) การตรวจประเมนผลสมฤทธตามแผนปฏบตราชการ การตรวจสอบเรงรดการใชจายงบประมาณใหเปนไปตามแผนงานตาง ๆ การประเมนผลเหลานไดถกน าไปใชในการประเมนผลงานระดบบคคลเชอมโยงกบการพจารณาความดความชอบประจ าปและการแตงต งโยกยาย ท าใหการตดตามประเมนผลมประสทธภาพและประสทธผลยงขน ทกวธการตดตามประเมนผลทกลาวมานนมงเนนทการความกาวหนาและเปาหมายของโครงการ/กจกรรม ยงไปไมถงระดบผลลพธ (outcome) ผลกระทบ (impact) ไมมการประเมนในภาพรวมวาประชาชนมความรและน าเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตหรอไมเพยงใด ซงในระดบชาตกยงไมมการประเมนเชนกน ถามองในประเดนน การน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานครยงลมเหลว การประเมนทปรากฏตามเอกสารตาง ๆ เปนการประเมนความส าเรจของการจดท าโครงการสนบสนนนโยบาย การด าเนนการตามกระบวนการตาง ๆ ของนโยบายครบ บรรลเปาหมายโครงการครบตามตวชวด เทานน สยป. ในฐานะผตดตามประเมนผลแผนในภาพรวมจงผลกดนใหมแผนแมบทการใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานครเพอแกไขปญหาดงกลาวมาแลว

ปจจยผบรหาร มความส าคญอยางยงทมผลตอความส าเรจของนโยบาย นายอภรกษฯ เปนนกการเมองทกอนหนานนเปนนกบรหารในองคกรเอกชนขนาดใหญหลายแหง ผคนยอมรบในผลงานดานการบรหาร เปนนกบรหารยคใหมไฟแรง เ มอเขามารบต าแหนงผ วาราชการกรงเทพมหานครกประกาศนโยบายเชงยทธศาตร ใชหลกการบรหารจดการแนวใหมประกอบดวย การใชหลกการมสวนรวมของประชาชน การบรหารงานอยางโปรงใส การมงเนนประสทธภาพและการใหบรการแกคนกรงเทพ โดยสงเสรมใหขาราชการพรอมใจใหบรการประชาชนดวยความเตมใจ ใหความส าคญกบการพฒนาเสรมสรางศกยภาพของบคลากร และมงสรางขวญและก าลงใจแกผปฏบตงานทกระดบดวย การดแลดานสวสดดารและคาตอบแทนทเหมาะสม การสงเสรมความกาวหนาในอาชพโดยยดหลกคณธรรม

ในสวนของนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง นายอภรกษฯ ใหความส าคญอยางมากถงกบไดมประกาศนอมน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขามาใชใน กรงเทพมหานคร ในป พ.ศ. 2549 ดงกลาวมาแลว จากนนกเกดประบวนการน านโยบายไปปฏบต ขยายผลไปสโครงการ/

170

กจกรรมสนบสนนนโยบาย มการจดสรรงบประมาณเปนจ านวนมากในการน มการตดตามผลการปฏบตอยางเขมงวด หลายชองทาง เชน จากการตรวจราชการของส านกผตรวจราชการ กทม. การประชมผบรหารกรงเทพมหานครเพอมอบนโยบาย ตดตามการด าเนนงานตามนโยบายของผวาราชการกรงเทพมหานครและใหค าแนะน าแกไขปญหาในระดบปฏบต นอกจากนมการจดกจกรรมใหญเชญสอมวลชนเขารวมท าขาวประชาสมพนธเผยแพร เชน โครงการชวตพอเพยงตามแนวพระราชด าร ประกอบดวยกจกรรมถวายปณธานลานดวงใจตงมนใชชวตพอเพยงตามแนวพระราชด าร โดยการใหประชาชนลงชอถวายปณธานและจดท าบญชรายรบ-รายจายในครวเรอนของตนเอง ในโอกาสทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงครองราชสมบตครบ 60 ป เปนตน

ในเรองของการสราขวญและก าลงใจใหแกขาราชการและลกจาง กเปนไปตามระบบคณธรรม เชน การพจารณาความดความชอบรายบคคล ไดน าเอาเรองการประเมนบคคลตามค ารบรองทสอดคลองกบการบรรลเปาหมายของตวชวดตามยทธศาสตรตามแผนบรหารราชการกรงเทพมหานครเขามาวดความส าเรจและประสทธภาพการปฏบตงานของเจาหนาท การก าหนดใหมการจายเงนรางวลประจ าปส าหรบหนวยงานทสามารถปฏบตงานบรรลผลส าเรจตามค ารบรองทท าไวกบผบงคบบญชา ซงผโยงกบแผนบรหารราชการกรงเทพมหานคร เปนตน

สงส าคญอกประการหนง คอ ความรความเขาใจในปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของทงผบรหารระดบตาง ๆ และเจาหนาทผน านโยบายไปปฏบต ยงเปนจดออน ผบรหารมความเขาใจในหลกปรชญาจรง ๆ ไมถงรอยละ 50 เนองจากกรงเทพมหานครมการอบรมใหความรเฉพาะในเรองปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงนอยเกนไป ในเรองปจจยภายนอกองคกร มอทธพลตอความส าเรจและความลมเหลวของนโยบายไมมาก ทเหนชดคอ ปจจยประชาชน ทเปนเปาหมายอยในเมอง มสงคมตวใครตวมนประกอบอาชพนอกบาน การรวมกลมใหญ ๆ เพอท ากจกรรมท าไดยากมาก ตองแกไขโดย การกระตนใหมการรวมตว โดยสรางกจกรรม จากปญหาของกลมตละกลม เชน สหกรณเพอขายของราคาถกใหสมาชกหรอหากจกรรมทไมตองรวมกลม เชนกจกรรมสงเสรมการออมเงน

แตถามองในภาพกวาง ๆ สภาพแวดลอมภายนอก วกฤตเศรษฐกจทเกดขนในะดบประเทศ สรางโอกาสใหไดทกภาคสวนโดยเฉพาะภาครฐทบทวนและนอมน าแนวพระราชด ารนมาใช เนอง จากการเผยแพรประชาสมพนธ แนวพระราชด าร ฯ ของสอมวลชนชวยใหประชาชนทวไปรบทราบภ

วาเศรษฐกจพอ เพยงเปนของในหลวง สงผลใหการจดท าโครงการ/กจกรรม ทเผยแพรองคความรและการประ ยกตใชปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปสประชาชนไดรบความรวมมอเปนอยางด

171

ขอมลจากการสมภาษณรายท 2: นายบนลอ สกใส (วนท 29 กมภาพนธ 2555)

นายบนลอ สกใส ขาราชการสามญกรงเทพมหานคร ต าแหนง นกพฒนาสงคมช านาญการพเศษ หวหนากลมงานสงเสรมและพฒนาศกยภาพชมชน กองการพฒนาชมชน ส านกพฒนาสงคม กรงเทพมหานคร ปฏบตหนาทในส านกพฒนาสงคม มาแลวกวา 25 ป มหนาทตวบคมดแลเรงรดตดตามผลการท างานของเจาหนาทในกลมงานใหด าเนนไปตามภารกจหนาทรบผดชอบของหนวยงานตามทส านกงานคณะกรรมการขาราชการกรงเทพมหานครก าหนด คอ รบผดชอบเกยวกบการสรางศกยภาพและความเขมแขงของชมชน การอนรกษฟนฟและพฒนาสภาพแวดลอมในชมชน สงเสรมสนบสนนการจดตงชมชน กรรมการชมชน ผน าชมชน องคกรชมชน และพฒนากลมตางๆ ในชมชน สงเสรมการสรางเครอขายการด าเนนงานดานพฒนาชมชนและการมสวนรวมของประชาชนเพอน าไปสครอบครวและชมชนทเขมแขง พงตนเองและแกปญหาได ทงนภารกจดงกลาวด าเนนการโดยการก าหนดทศทางการพฒนา หลกเกณฑและแนวทางการปฏบตโดยตามนโยบายจากผบรหารกรงเทพมหานคร กลาวไดวาเปนแนวทางพฒนาของกรงเทพมหานครแลว ประสานงานกบส านกงานเขตซงเปนหนวยงานปฏบตในพนทด าเนนการไปในทศทางเดยวกน และเปนเจาของเรองในจดท าโครงการแผนชมชนพงตนเองตามแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยงซงเปนโครงการทรองรบนโยบายไดรบมอบภารกจในสวนทเกยวของกบการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ทมความชดเจนเปนรปธรรมในกระบวนการปฏบตและถายทอดแนวพระราชด ารในเชงประยกตใชในชมชนในพนทกรงเทพมหานคร

นโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานครเกดขนชวงวาระการด ารงต าแหนงของนายอภรกษ โกษะโยธน มวตถประสงคเพอสงเสรมใหประชาชนไดยดถอเปนแนวทางการด าเนนชวต หลงจากทส านกยทธศาสตรและประเมนผลกรงเทพมหานครไดน านโยบายดงกลาวมาก าหนดเปนยทธศาสตร ในแผนบรหารราชการกรงเทพมหานครและแผนปฏบตราชการประจ าปพรอมก าหนดตวชวดและหนวยงานผรบผดชอบแลว ส านกพฒนาสงคม กน ายทธศาสตรทไดรบมอบหมายมาปฏบตโดยจดท าแผนงาน/โครงการ/กจกรรมขนรองรบ หากโครงการ/กจกรรมทด าเนนการอยแลวและสนบสนนนโยบายกจะน ามาปรบใหสอดคลองกบนโยบาย โดยภาพรวมแลว ส านกพฒนาสงคมเปนหนวยงานหลกท รบนโยบายปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานครมาปฏบตอยางชดเจน โดยมวตถประสงคเพอขบเคลอนแนวพระราชด ารสประชาชนและชมชน โดยกระจายภารกจสกองและกลมงานตาง ๆ ตามหนาทรบผดชอบแตละยทธศาสตร ซงไดจดท าโครงการ/กจกรรมสนบสนน หลายโครงการ อาทเชน โครงการแผนชมชนพงตนเองตามแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยง โครงการจดตงศนยสงเสรมการบรการเงนออมครอบครว โครงการสงเสรมอาชพ โครงการโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด าร

172

การขยายผลโครงการ/กจกรรมไปสการปฏบตในระดบพนทนน ส านกพฒนาสงคมจะตองด าเนนการตามสายการบงคบบญชา โดยน าเสนอเรองเปนหนงสอตอปลดกรงเทพมหานครในฐานะผบงคบบญชาสงราชการใหส านกงานเขตน าไปปฏบตจดท าพรอมรายงานผลงานตามก าหนดตอส านกพฒนาสงคม เพอรวบรวมรายงานตอผบรหารกรงเทพมหานครในภาพรวมตอไป

ภารกจในฐานะหนวยงานเจาของยทธศาสตรของส านกพฒนาสงคมในการสนบสนนส านกงานเขต มอยหลาย ไดแก เชน การขอจดสรรงบประมาณในการด าเนนการ การขออนมตการจดจางลกจางชวยท างานตามโครงการ การสนบสนนดานวชาการและใหค าปรกษาหารอแนวทางปฏบตและแกไขปญหา รวมทงการตดตามประเมนผลการปฏบตงาน ทงโดยทางโทรศพทและโดยจดการประชมผบรหารส านกกบหวหนาฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคม (ประชมแนวดง) ในบางครงผบรหารระดบสงของกรงเทพมหานครกเขารวมการประชมเพอมอบนโยบายและตดตาม กระตน เรงรด โครงการตามนโยบายทเกยวของ ใหส าเรจลลวงตามเปาหมาย ในการนกเปดโอกาสใหผปฏบตไดซกถาม เสนอแนะแนวปฏบต หารอขอปญหาและอปสรรคในการน าไปปฏบต ตอผบรหารโดยตรง เพอหาแนวทางแกไขปญหารวมกน แสดงใหเหนถงการใหความส าคญกบนโยบายของผบรหารและยงเปนขวญและก าลงใจแกผปฏบตดวย

โครงการแผนชมชนพงตนเองเกดขนจากมตทประชมคณะผบรหารกรงเทพมหานคร เมอวนท 11 ตลาคม 2548. ใหส านกพฒนาสงคมจดท าแผนชมชนพงตนเองโดยมวตถประสงค เพอใชเปนเครองมอในการพฒนาชมชนและแกไขปญหาในดานตาง ๆ 5 ดานซงเปนโครงสรางพนฐาน คอ ดานกายภาพและสงแวดลอม เศรษฐกจ สงคม อนามย จตใจ ในการพฒนาทกดานใหนอมน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนแนวทางปฏบต โดยใชหลกการมสวนรวมของประชาชน สงเสรมใหเกดกระบวนการเรยนรและแกไขปญหาของชมชนอยางเปนระบบเนนการพงพาตนเองโดยมภาคจากทกภาคสวนใหการสนบสนน

ชอโครงการแผนชมชนพ งตนเองไดถกปรบเปลยนเปน “แผนชมชนพ งตนเองแนวพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยง” เพอใหชมชนไดจดท าแผนชมชนพงตนเองฯ รวมเฉลมฉลองในวโรกาสทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระชนมายครบ 80 พรรษา ในป พ.ศ. 2550 โดยการนอมน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาเปนหลกคดส าคญในการด าเนนการ

เปาหมายของโครงการ คอ จ านวนชมชนทมความพรอมทจะด าเนนการตามกระบวนการจดท าแผนตามทหนดและสมครใจเขารวมโครงการ เนองจากชมชนในกรงเทพมหานครมจ านวนมาก จงก าหนดเปาหมายเปนชวงระยะเวลา ดงน ระยะท 1 (2548-2549) มชมชนเปาหมาย 210 ชมชน ระยะท 2 (2550) มชมชนเปาหมาย 500 ชมชน ระยะท 3 (2551) มชมชนเปาหมาย 497 ชมชน ระยะท 4 (2554) มชมชนเปาหมาย 203 ชมชนและ ระยะท 5 (2555) มชมชนเปาหมาย 50

173

ชมชน ทงนเพอใหสอดคลองกบการจดสรรงบประมาณและใหระยะเวลาในการเตรยมความพรอมของชมชน ซงการด าเนนการในชวงระยะทนายอภรกษฯ ด ารงต าแหนงผวาราชการกรงเทพมหานคร คอในระยะท 1 – ระยะท 3 ในแตละระยะไดมการประเมนผลการด าเนนงานปญหาและอปสรรค ไวเปนล าดบ

แผนชมชนพงตนเองฯ ทผานกระบวนการจดท าแผนจะตองอยในกรอบการพฒนา 5 ดานโดยใชหลกคดตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ทเปนผลมาจากการด าเนนการของชาวชมชนผานเวทชาวบาน ทใชหลกการประชาธปไตยในการคดเลอกแกนน าผประสานงาน ในการศกษาวเคราะหชมชน คนหาปญหา คนหาจดออน จดแขง ของชมชนในการแกไขปญหา ( ท า SWOT) การก าหนดแนวทางแกไขตามศกยภาพของชมชน ในการแกไขปญหาไดก าหนดแนวทางการพจารณา 3 ประการคอ ประการแรก เปนปญหาทชมชนสามารถแกไขไดดวยตนเอง ประการทสอง ปญหาทชมชนรวมกบราชการหรอหนวยงานเอกชนอนๆ สนบสนนหรอชวยกนแกไข และประการสดทาย เปนปญหาทชมชนไมสามารถแกไขไดดวยตนเอง ตองเสนอใหหนวยงานราชการชวยแกไขทงหมด

ส าหรบโครงการทสนบสนนแผนชมชนพงตนเองฯ ทตองการงบประมาณสนบสนนจากกรงเทพมหานคร ซงกรงเทพมหานครตงไวในวงเงนชมชนละ 790,000 บาท ตอมาปรบเพมเปน 1ลานบาท ในระยะท 3 เพอความเหมาะสมกบสภาพการเงนการคลงของกรงเทพมหานคร ทงนจะตองไดรบการพจารณากลนกรองโครงการจากคณะกรรมการอ านวยการจดท าแผนชมชนระดบเขต เมอเหนวาเปนไปตามหลกเกณฑทส านกพฒนาสงคมก าหนดแลว กจะรวบรวมโครงการตามแผนชมชนพงตนเองฯ ของชมชนสงใหคณะกรรมการกลนกรองแผนชมชนพงตนเองฯ ของส านกพฒนาสงคม เพอพจารณาอนมตงบประมาณ ตอมาไดมการปรบเปลยนผพจารณาอนมตโครงการตามวงเงนเพอใหเกดความคลองตวยงขน ดงน

โครงการทใชวงเงนไมเกน 2 แสนบาท เปนอ านาจหนาทของคณะกรรมการอ านวยการจดท าแผนชมชนระดบเขต พจารณาใหความเหนชอบโครงการ แลวสงใหส านกพฒนาสงคมพจารณาอนมตโครงการและงบประมาณ

โครงการทใชวงเงนเกน 2 แสนบาท เปนอ านาจหนาทของ คณะกรรมการกลนกรองแผนชมชนระดบกลมเขต พจารณากลนกรองและอนมตงบประมาณ

ในการด าเนนโครงการแผนชมชนพงตนเองฯ ของส านกพฒนาสงคม ไดมการปรบเปลยนรายละเอยดของกระบวนการจดท าแผน เกณฑการพจารณาอนมตโครงการและงบประมาณ วงเงนงบประมาณนน เปนการปรบตามผลการวจยประเมนผลโครงการในแตละระยะ ทพบปญหา

174

อปสรรคและแนะแนวทางแกไขไว ทงนเพอใหเกดความเหมาะสมตามชวงระยะเวลาและใหเกดความคลองตวในการจดท าโครงการในระยะตอ ๆ มา

ปจจยทมอทธพลตอความส าเรจของโครงการแผนชมชนพ งตนเองฯ ในภาพรวมทง 3 ระยะ ไดแก

ปจจยดานความชดเจนของแผนงานและโครงการ มความชดเจนในวตถประสงคและเปาหมาย รวมทงแนวทางปฏบต ส านกพฒนาสงคมจดการอบรมใหความรทงเจาหนาทผปฏบตและแกนน าชมชนและตดตามงานโดยการรายงานผลทกเดอน ใหค าแนะน าปรกษาตลอดระยะเวลา

ปจจยดานงบประมาณ กรงเทพมหานครใหการสนบสนนงบประมาณในการด าเนนการและงบประมาณทใชในแผนของชมชนทผานเกณฑการพจารณาของคณะกรรมการพจารณาระดบตาง ๆ อยางตอเนอง

ปจจยโครงสราง บทบาทหนาทของผเกยวของ มทงทเอออ านวยและเปนขอจ ากด สวนทเออประโยชนไดแก การมโครงสราง บทบาทหนาททครบถวนตามเจตนารมณของการด าเนนงานของแผนชมชนพงตนเองฯ มการปรบเปลยนโครงสรางในการพจารณาโครงการของชมชนใหเกดความคลองตวเละเพมประสทธภาพยงขน ในสวนทเปนขอจ ากด ไดแก คณะท างานจดท าแผนชมชนพงตนเองฯ มความรความเขาใจกระบวนการจดท าแผนฯคอนขางนอย สวนใหญเจาหนาทฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคมจะมบทบาทสง แตมจ านวนนอย มงานประจ าคอนขางมาก จงใหการดแลไมทวถง บางสวนมการโยกยายท าใหขาดความตอเนองในการใหค าปรกษาแกชมชน

คณะกรรการกลนกรองแผนชมชนพงตนเองฯ ในระดบตาง ๆ มโครงสรางทประกอบดวยผบรหารและผช านาญการเรองแผนชมชนพงตนเองฯ แตเนองจากแตละทานมภารกจหลายอยางท าใหไมมเวลาในการเขารวมกลนกรองแผนไดอยางเตมท

ปจจยดานการใหความส าคญของผบรหารระดบสงตอการจดท าโครงการ เนองจากโครงการแผนชมชนพงตนเองฯ เปนโครงการทรองรบนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงท นายอภรกษ ฯ ผวาราชการกรงเทพมหานครประกาศเปนวาระกรงเทพมหานคร จงใหความส าคญ และใหการสนบสนนงบประมาณ ทงมการตดตามผลอยางตอเนอง

ปจจยดานกฎ ระเบยบ ขอบงคบทเกยวของ และเกณฑการพจารณาโครงการ บางสวน ไมสอดคลองกบความตองการของชมชน เชน ในการจดซอจดจางทใชงบประมาณของทางราชการตองด าเนนการโดยส านกงานเขตและใชหลกเกณฑตามระเบยบของทางราชการ ในการขออนมตงบประมาณซงเปนหนาทของส านกการคลง มกระบวนการตรวจสอบคอนขางละเอยดจงมความลาชากรณทตองแกไข ท าใหบางโครงการของชมชนไมสามารถด าเนนการตอไปไดสงผลใหชมชน เกดความทอถอย ขาดความเชอมนในการด าเนนงานตอไป และสงผลกระทบเชงลบไปยงชมชนทอยระหวางเตรยมความพรอม

175

ปจจยสภาพแสดลอม มทงสนบสนนและเปนอปสรรคตอการจดท าโครงการ ทมผลกรทบคอนขางมาก กรณ นกการเมองทองถนโจมตแผนชมชนพงตนเองฯ ทชมชนจดท าขนในสวนทเปนโครงการศกษาดงานตางจงหวดวาไมไดประโยชนตอคนในชมชนในวงกวางเทาทควร ทายทสดไดปรบหลกเกณฑการอนมตโครงการประเภทการจดอบรม สมมนา ศกษาดงานในตางจงหวด โดยจ ากดการใชงบประมาณในการจดท าโครงการประเภทนและไมใหมการพกคาง เปนผลใหมการถอนโครงการไปเปนจ านวนมาก

ปจจย ทส าคญอกประการหนงส าหรบชมชนเมอง ก คอสงคมของชมชนเมองมความสมพนธกนคอนขางนอย การด ารงชวตแบบตวใครตวมน ใหความส าคญตอการประกอบอาชพมากกวาการพฒนาชมชน จงขาดการมสวนรวมและการเสยสละเพอชมชน ท าใหไมสามารถจดเวทชาวบานได ตามเกณฑ ทก าหนด ( รอยละ 50 ของจ านวนครวเรอนในชมชน) ไมสามารถจดท ากระบวนการจดท าแผนชมชนฯ ได ส าหรบการจดท าโครงการจดตงศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครว เปนโครงการหนงทสนบสนนนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานคร ซงกรงเทพมหานครมอบหมายใหส านกพฒนาสงคมเปนหนวยงานหลกในการด าเนนการ เรมจดท าตงแตป พ.ศ. 2548 เปนตนมาโดยมวตถประสงคเพอนอมน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมารณรงคใหประชาชนรจกวธการใชเงนและบรหารการเงนของตนเองและครอบครวอยางเหมาะสม มวนยการออมพรอมทงแนะน าชองทางการเพมคณคาของเงนออม เปาหมายของโครงการฯ คอ จดตงศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครว ณ ส านกงานเขต เพอเปนหนวยงานด าเนนงานในพนทเขต ในป พ.ศ. 2548 – 2551 จดตงศนย ฯ ณ ส านกงานเขตแลว จ านวน 16 แหง นอกจากน ไดมอบหมายภารกจตามโครงการใหส านกงานเขต จ านวน 7 ส านกงานเขต แตยงมไดจดตงศนย ฯ โดยมนกบรหารเงนออมประจ าส านกงานเขตละ 2 คน นอกเหนอจากการจดต งศนย ฯ ณ ส านกงานเขตแลว ส านกพฒนาสงคมมภารกจใน 2 ลกษณะ คอ ลกษณะแรกดานการสนบสนนการบรหารจดการของส านกงานเขต เชน การจดท าเอกสารประชาสมพนธ คมอจดบญชรายรบ ข รายจาย และของทระลก จดสมมนานกบรหารเงนออมประจ าส านกงานเขตเพอพฒนาบคลากร กาขออนมตจดสรรงบประมาณด าเนนการใหส านกงานเขต เปนตน ลกษณะทสองคอ การใหบรการประชาชนในภาพรวม เชน การจดกจกรรมรณรงค เผยแพรประชาสมพนธโครงการเชญชวนใหประชาชนไปใชบรการ ของศนยสงเสรมการบรหารเงนออม ณ ส านกงานเขต การจดนทรรศการ เปนวทยากรเผนแพรความรดานการออมใหแกหนวยงาน องคกร บรษท หางราน ตาง ๆ ในพนทกรงเทพมหานคร และสงเสรมสนบสนนการจดท ากจกรรมหนวยรณรงคเคลอนท ในพนท เขตทยงไมมการจดตงศนย ฯ

176

ผลการด าเนนการในภาพรวมของศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครวคอ ส านกพฒนาสงคมรวมกบส านกงานเขต จดตงศนย ฯ ณ ส านกงานเขต 16 แหง รวม 16 ส านกงานเขตและ มการมอบหมายภารกจในส านกงานเขตทยงมไดจด ตงศนยฯ 7 ส านกงานเขต ในสวนของการด าเนนงานของศนย ฯ ไมมเปาหมายวาจะตองมประชาชนเขามารวมกจกรรมของศนย ฯ เปนจ านวน เทาใด แตใหศนยฯ รายงานผลการด าเนนงานรายเดอนโดยก าหนดตวชวดเชงยทธศาสตรไวเพอประเมนผลงาน มเปาหมายทจ านวนประชาชนทไดรบความรดานการใชจายและจดท าบญชรายรบ - รายจายเพมขน รอยละ 20 ของปกอน โดยในการตดตามผลการปรบเปลยนพฤตกรรมของผ มารบบรการจากศนยฯ จากตวอยางประมาณรอยละ 10 ของผมาใชบรการ พบวา กวารอยละ 90 มการปรบเปลยนพฤตกรรมการดานการเงนในทางทดขน จ านวนผเขารวมกจกรรมกบศนย ฯ ตงแต ป พ.ศ. 2548 – 2552 มประมาณ 3 แสนคนซงนบวามจ านวนนอยเมอเทยบกบจ านวนประชากรทอาศยอยในกรงเทพมหานคร

สรปขอมลจากการสมภาษณรายท 3: นางสาวทศวรรณ ค าวจนง (วนท 29 กมภาพนธ 2555)

นางสาวทศวรรณ ค าวจนง ขาราชการสามญกรงเทพมหานคร ต าแหนง นกวชาการเกษตรช านาญการพเศษ หวหนากลมงานสงเสรมเกษตรกรรม กองสงเสรมอาชพ ส านกพฒนาสงคม กรงเทพมหานคร ปฏบตหนาทในต าแหนงนกวชาการเกษตรมาแลว กวา 23 ป มหนาทควบคมดแลเรงรดตดตามผลการท างานของเจาหนาทในกลมงานใหด าเนนไปตามภารกจหนาทรบผดชอบของหนวยงาน คอ การสงเสรมและพฒนาอาชพการเกษตร การพฒนาการแปรรปสนคาเกษตร สนบสนนดานวชาการ เทคโนโลย วสดอปกรณการเกษตรใหแกเจาหนาทและกลมเกษตรกร รบผดชอบการจดท าโครงการ โรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด าร ทศวรรณ ค าวจนง ใหขอมลวา ปจจบนกรงเทพมหานครยงคงพนทการเกษตรอยประมาณ 200,000 ไร โดยกระจายอยในพนท 26 เขตชนนอกของกรงเทพมหานคร เกษตรกรสวนใหญประกอบอาชพเกษตรแบบผสมผสาน แยกเปนท านาขาว (126 ,104 ไร) ไมผล (21,760 ไร) ไมดอกไมประดบ (7,464 ไร) ผก (5,656 ไร) หญาสนาม (3,004 ไร) นอกจากนยงมการท าปศสตวเลยงไก/เปด หาน นกกระจอกเทศ แพะ แกะ โค กระบอ และท าอาชพการประมง ไดแก กงทะเล (บางขนเทยน ทงคร) ปลาน าจด หอย ป เปนตน มครวเรอนเกษตรกร 18,954 ครวเรอน ซงกรงเทพมหานครโดยกองสงเสรมอาชพมภารกจในการใหการสนบสนนเกษตรกรในการประกอบอาชพไดอยางมนคงและย งยนตามแนวปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง โดยจดท าโครงการโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด ารขน และเปนโครงการทสนบสนนนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงท นายอภรกษ โกษะโยธน ใหจดท า ขน เพอนอมเกลาฯถวายเนองในโอกาสฉลองสรราชสมบตครบ 60 ป โดยมวตถประสงคเพอสงเสรมใหเกษตรกรในกรงเทพฯ และผสนใจทวไปไดใชเปนสถานทศกษาแนวคดเกษตรทฤษฎใหม เกดความร ความเขาใจสามารถน ามาใชในชวตประจ าวนไดอยาง

177

ถกตองเปนรปธรรม นอกจากนยงจดกจกรรมอบรมใหความรดานการเกษตรตามสภาพพนท กทม. ตงเปาหมายจดตงโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด ารในพนท กทม. จ านวน 6 แหง ปจจบนเกดโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด ารแลว จ านวน 4 โรงเรยน

1.โรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด ารเขตหนองจอก เปดด าเนนการ เมอวนท 2 มถนายน 2549 พนท 14 ไรเศษ

2.โรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด าร เขตทววฒนา เปดด าเนนการ เมอวนท 13 กรกฎาคม 2549 พนท 15 ไรเศษ

3.โรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด าร เขตสายไหม เปดด าเนนการ เมอวนท 22 ตลาคม 2550 พนท 21 ไร

4.โรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด าร เขตสะพานสง เปดด าเนนการ เมอวนท 19 มถนายน 2551 พนท 23 ไร

ปจจบน อยระหวางการจดซอจดจางผรบเหมาเขาไปจดท าสถานทสนบสนนการจดต งโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด าร แหงท 5 ในพนทเขตมนบร

ขนตอนการด าเนนการ 1.คนหาเกษตรกรทสนใจยนดเขารวมโครงการและยนยอมใหกรงเทพมหานครใช

ประโยชนในทดนทจะจดท าเปนโรงเรยนและแปลงสาธต 2.จดอบรมใหความรเกษตรกร 3.จดพนทตามหลกเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด าร โดยใชงบประมาณของ

กรงเทพมหานคร 4.ด าเนนการโดยกลมเครอขายเกษตรกรในพนท โดยมนกวชาการเกษตรสงกดส านกงาน

เขตเปนผใหค าแนะน าและชวยสนบสนนการจดกจกรรม 5.การตดตามประเมนผล โดยส านกงานเขต ผลการด าเนนงานของโรงเรยนทง 5 แหง ถอวาประสบผลส าเรจพอสมควนในดานการจด

กจกรรมโดยมผสนใจจากตางจงหวดมาศกษาดงานเปนจ านวนมาก และมการจดกจกรรมอบรม ศกษาดงานอยางสม าเสมอ

กระบวนการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบต เรมจากการแปลงนโยบายมาบรรจลงในแผนบรหารราชการกรงเทพมหานครและแผนปฏบตราชการกรงเทพมหานคร ซง ส านกพฒนาสงคมกรบยทธศาสตรทปรากฏในแผนดงกลาวมาจดท าแผนปฏบตราชการของส านกหนวยงานเจาของยทธศาสตรกจะน าแผนมาจดท าโครงการ/กจกรรมสนบสนนโดยมงใหสมฤทธผลตามตวชวดของแตละยทธศาสตร ซงเกอบทกโครงการ/กจกรรมทตองน าไปปฏบตในพนทเขตกรงเทพมหานคร กจะประสานราชการใหส านกงานเขตน าไปด าเนนการ โดยน าเสนอปลด

178

กรงเทพมหานครสงราชการตามสายการบงคบบญชา โดยส านกพฒนาสงคมเปนหนวยงานทก ากบ ดแล ใหค าปรกษาแนะน า ตดตามประเมนผล รวมท งใหการสนบสนนดานการขอจดสรรงบประมาณในการด าเนนการ การจดอบรม สมมนาใหความรแกบคลากรทเกยวของ

ปจจยทมอทธพลตอความส าเรจของการน านโยบายไปปฏบต มหลายปจจย ดงน สมรรถนะขององคกรกรงเทพมหานครมประสทธภาพสามารถสนบสนนการน านโยบายไปปฏบตไมวาทางดานการจดหนวยงานและการมอบหมายอ านาจหนาทมความชดเจน ดานอตราก าลงเจาหนาท งบประมาณ การตดตอสอสารและการประสานงานทงตามสายการบงคบบญชาและแบบไมเปนทางการ กระบวนการจดท าแผนปฏบตราชการทกระดบ คอนขางพรอม การสอสารใชการสงราชการและขอความรวมมอกบส านกงานเขต วตถประสงคและเปาหมาย ของนโยบายมความชดเจนทงในระดบนโยบาย (แผนระดบ กทม.) และระดบแผนการปฏบตงาน (แผนระดบส านก) รวมไปถงการตรวจสอบตดตามและประเมนผลทระบไวในแผน/โครงการ/กจกรรม การใหความส าคญของผบรหาร เปนปจจยส าคญทจะชวยผลกดนใหการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานครประสบความส าเรจ ในแงของการระดมทรพยากรสนบสนน การตดตามและประเมนผล ทเขมงวดกวาโครงการ/กจกรรมทผบรหารไมใหความส าคญ คอยกขนเปนวาระกรงเทพมหานคร โครงการโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด าร เปนโครงการทเปนด ารของนายอภรกษ ฯ ไดใหความส าคญอยางมาก ความรวมมอของผปฏบต เนองการน านโยบายไปปฏบตของกรงเทพมหานครท าเปนค าสงหรอการสงราชการจากผบงคบบญชา ผรบมอบอ านาจหนาททกคนจะตองด าเนนการใหบรรลเปาหมาย มเชนนนกตองมความผดวนยขาราชการตองรบโทษตามทก าหนดหากไมมเหตผลทเหมาะสมแกเหต อยางไรกตามเนองจากกรงเทพมหานครไดน าผลการปฏบตงานมาใชในการประเมนผลงานรายบคคลพจารณาความดความชอบประจ าปและการจายเงนโบนส เปนมาตรการหนงทสรางก าลงใจใหผน านโยบายไปปฏบตตงใจท างานอยางเตมใจ เพอใหบรรลเปาหมายของโครงการ/กจกรรมทสนบสนนนโยบาย สภาพแวดลอม ดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง มผลกระทบบาง โดยเฉพาะในเชงบวก เชน วถชวตของเกษตรกรทคนเคยกบการท าเกษตรแบบผสมผสาน ซงสอดคลองกบการท าเกษตรแบบทฤษฎใหม ประกอบกบมความจงรกภกตตอสถาบนพระมหากษตรยพอน าแนวพระราชด ารมาเผยแพร ขอควมรวมมอในการจดท าโครงการกไดรบความรวมมออยางดยง

สรปขอมลจากการสมภาษณ รายท 4 : นางสาวสภาพร อมเมตตาจต (วนท 1 มนาคม 2555)

นางสาวสภาพร อมเมตตาจต ขาราชการกรงเทพมหานครสามญ ต าแหนง นกพฒนาสงคมช านาญการพเศษ หวหนาฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคม ส านกงานเขตประเวศ ด ารง

179

ต าแหนงนมาแลว 12 ป กอนหนานเคยด ารงต าแหนง หวหนาฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคม สงกดส านกงานเขตบางรกและส านกงานเขตวฒนา มหนาทควบคมดแลเรงรดตดตามผลการท างานของเจาหนาทในฝาย ใหด าเนนไปตามภารกจของหนวยงานซงเปนภารกจทตองด าเนนการในพนทเขต ไดแก งานดานการพฒนาชมชน ดานการสงคมสงเคราะห การสงเสรมอาชพ การอนรกษสงเสรม เผยแพร ฟนฟ บ ารงรกษาศลปะ จารตประเพณ ภมปญญาทองถนและวฒนธรรมอนดงามของทองถน การสงเสรมการทองเทยวและพฒนาแหลงทองเทยว ไดรบมอบหมายภารกจทเกยวของกบนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ทส าคญ ไดแก โครงการแผนชมชนพงตนเองตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โครงการจดตงศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครว

คณสภาพรฯ ใหขอมลวา กระบวนการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานคร เรมตงแต ผวาราชการกรงเทพมหานคร นายอภรกษ โกษะโยธน ไดประกาศนอมน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาปฏบตในกรงเทพมหานคร จากนน นโยบายจะถกน าไปปฏบตโดยหนวยงานของกรงเทพมหานคร เปนล าดบ ดงน

ส านกยทธศาสตรและประเมนผล แปลงนโยบายลงสแผนบรหารราชการกรงเทพมหานครและแผนปฏบตราชการประจ าป โดยบรรจไวในยทธศาสตรเศรษฐกจ ฯ ในแผนนนก าหนดมาตรการหรอก าหนดวาจะท าอะไร ก าหนดตวชวดความส าเรจ และหนวยงานทรบผดชอบ คอส านกพฒนาสงคมเปนเจาภาพหลก และส านกงานเขตเปนเจาภาพรวม

กระบวนการขนตอมา ส านกพฒนาสงคมรบนโยบาย แลวน ามาบรรจไวในแผนปฏบตราชการประจ าปของส านก ในแผนน นก าหนดหนวยงานผ รบผดชอบ ระดบกองในส านก โครงการ/กจกรรมทสนบสนนยทธศาสตร และตวชวดความส าเรจทสอดคลองกบแผนแผนปฏบตราชการประจ าปของกรงเทพมหานคร

สวนราชการในส านกเปนผน าโครงการ/กจกรรมไปก าหนดรายละเอยด ตาง ๆ เชน วตถประสงค เปาหมาย กจกรรม ระยะเวลา สถานทและวธด าเนนการ งบประมาณทใช ปญหาอปสรรคและแนวทางแกไข ประโยชนทจะไดรบและการตดตามประเมนผลโครงการ ซงโครงการ/กจกรรมทรองรบนโยบาย ประกอบดวย โครงการจดตงศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครว โครงการโรงเรยนเกษตรทฤษฎใหมตามแนวพระราชด าร โครงการแผนชมชนพงตนเองตามแนว ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง การฝกอาชพและกจกรรมกองทนพฒนาชมชนกรงเทพมหานคร สองกจกรรมหลงนเปนกจกรรมทเปนงานประจ า ทฝายพฒนาชมชนฯ และส านกพฒนาสงคมมภารกจรวมกน แมวาจะก าหนดเปนโครงการสนบสนนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงแตในทางปฏบตมไดเนนการน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเขามาใชเปนหลกคดแตอยางใด

ส านกพฒนาสงคมประสานแจงรายละเอยดการด าเนนการใหส านกงานเขตน าไปด าเนนการในพนทและใหการสนบสนนในดานตาง ๆ เชน จดอบรมเจาหนาทผปฏบตและ

180

ผเกยวของ การขอจดสรรงบประมาณสนบสนนการด าเนนงาน การใหค าแนะน าปรกษา การตดตามประเมนผลเปนระยะ

ในระดบส านกงานเขต ผอ านวยการเขตมอบหมายใหฝายพฒนาชมชนและสวสดการสงคม เปนเจาภาพด าเนนการ โดยมฝายอน ๆ ใหการสนบสนน เชน ฝายการคลง เกยวของในดานการเบกจายงบประมาณ ฝายโยธา เกยวของกบแผนชมชนทมกจกรรมดานโยธา การปรบปรงดานกายภาพของชมชน เปนตน

การตดตามผลการด าเนนงานตามโครงการก าหนดไวหลายชองทาง ไดแก การรายงานส านกดงกลาว การรายงานผานทางระบบอนทราเนตของกรงเทพมหานคร การรายงานไปยงเลขานการผวาราชการกรงเทพมหานคร การตรวจราชการของผตรวจราชการกรงเทพมหานคร การประชมแนวดงส านกพฒนาสงคม การประชมผบรหารกรงเทพมหานคร และการตรวจประเมนผลการปฏบตราชการตามค ารบรอง ประจ าป เพอเชอโยงผลงานกบการพจารณาความชอบ และการแตงตงโยกยาย

ปจจยทมอทธพลตอการน านโยบาย/โครงการทสนบสนนนโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตของกรงเทพมหานครระดบส านกงานเขต ขอประเมนจากโครงการทไดเคยรวมด าเนนการและนอมน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาใชอยางชดเจน 2 โครงการ คอ โครงการแผนชมชนพงตนเองตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยงและโครงการจดตงศนยสงเสรมการบรหารเงนออมครอบครว ดงน

ปจจยนโยบาย นโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานครมความชดเจนในวตถประสงคและเปาหมาย เนองจากมการแปลงนโยบายมาสแผน ซงก าหนดกรอบและแนวปฏบตและผรบผดชอบรวมทงวธการประเมนผลอยางชดเจน มการสอสารท าความเขาใจโครงการตอผปฏบตในระดบตาง ๆ โดยผานสายการบงคบบญชาตามระบบงานราชการ เปนลายลกษณอกษร มการฝกอบรมใหความรความเขาใจในกระบวนการปฏบตงานใหแกเจาหนาทและแกนน าชมชน นอกจากนส านกพฒนาชมชนยงท าหนาทพเลยงโดย การใหค าแนะน าปรกษาและแกไข

ปญหา ในกรณทประสบปญหาในระหวางทส านกงานเขตน านโยบายไปปฏบตในพนท ชวยใหการน านโยบายไปปฏบตมประสทธผลยงขน

ปจจยดานกฎหมาย ขอบงคบ ระเบยบ และหลกเกณฑ อยางไรกตาม กยงมความเขาใจทคลาดเคลอนของเจาหนาทผปฏบตอยบาง โดยเฉพาะอยางยงเรองหลกเกณฑการอนมตโครงการเนองจาก มการเปลยนแปลงหลกเกณฑการพจารณาใหความเหนชอบ อนมตโครงการและงบประมาณ ในระยะท 2 เปนตนมา สงผลใหคณะกรรมการพจารณาฯ ตองสงกลบมาใหชมชนแกไข ปรบเปลยน หรอจดท าโครงการฯใหม จงเกดความลาชา เปนเหตใหโครงการแผนชมชน

181

พงตนเองฯ ในระยะท 2, ระยะท3 และระยะท 4 ยงไมไดรบงบประมาณสนบสนนเปนจ านวนมาก บางโครงการฯ กขอยกเลก เนองจากไมเปนไปตามความตองการของชมชน ประเดนดงกลาวสงผลใหชมชนเกดความไมมนใจในการสนบสนนของกรงเทพมหานคร ในระยะตอ ๆ มามชมชนสมครใจเขารวมโครงการนอยลง

ปจจยดานบคลากร เจาหนาทผปฏบตไมสามารถทมเทเวลาใหกบโครงการทเปนนโยบายไดอยางเตมท เนองจากมภารกจงานประจ าเตมมออยแลว ท าใหบางสวนเกดความบกพรองในดานการศกษาขอมลและรายละเอยดของกระบวนการและวธปฏบต การประชาสมพนธ การใหค าแนะน าปรกษา ท าความเขาใจใหกบชมชนเปาหมาย การเตรยมชมชน รวมทงหนาททเกยวของอน ๆ ประกอบกบมการเปลยนแปลงเกณฑการพจารณาอนมตโครงการและงบประมาณ ดงกลาวแลว ท าเจาหนาทผประสานชมชนถกต าหนจากชมชนเปนอนมาก เรมมกระแสไมใหความรวมมอในการจดท าโครงการตอไป นอกจากน ยงมการโยกยายของผปฏบตท าใหการด าเนนโครงการอาจจะไมตอเนองหรอชะงกไปบาง สวนของแกนน าชมชนเปาหมาย แมวาจะมอบรมใหความรและมเจาหนาทของส านกงานเขตใหค าแนะน าตลอดเวลา แตขอเทจจรงแลวแกนน าชมชนทเขารบการอบรม บางสวนไมสามารถน าความรไปถายทอดใหชาวชมชนของตนไดอยางทวถง ประกอบกบสภาพสงคมของคนในเมองสวนใหญตางคนตางอย ขาดการรวมตวกนและการมสวนรวมในการแกไขปญหาของชมชน ชมชนอยางนกไมสามารถเขารวมโครงการแผนชมชนฯ ได และยงมประเดนส าคญทแกนน าชมชนสวนใหญท าแผนชมชนพงตนเองโดยใชเงนเปนตวตง มงจดแผนชมชนฯ ทตองพ งพางบประมาณของทางราชการเกอบท ง สน เมอไมไดรบการสนบสนน งบประมาณจากกรงเทพมหานครกหยดการด าเนนการตามแผนเชนกน

ปจจยดานงบประมาณ กรงเทพมหานครมความเปนอสระในการปฏบตงานและมงบประมาณของตนเองคอนขางมาก ถอวาเปนจดแขงของกรงท ามหานคร จงสงผลใหสามารถก าหนดนโยบายและสนบสนนงบประมาณไดอยางอสระ โดยผานทางกระบวนการจดสรรงบประมาณ และหลกเกณฑการใชจายงบประมาณ ทตองเปนไปตาม กฎหมาย ขอบญญต ระเบยบ ค าสงการ จ านวนมาก เชน ขอบญญตกรงเทพมหานคร เรอง วธการงบประมาณ ทตองท าเปนขอบญญตงบประมาณรายจายประจ าปของกรงเทพมหานคร ผานการเหนชอบของสภากรงเทพมหานคร ขอบญญตกรงเทพมหานคร เรอง การพสด ก าหนดหลกเกณฑการจดซอ จดจางระเบยบกรงเทพมหานคร วาดวยการรบเงน การเบกจายเงน การรกษาเงน การน าสงเงนและการตรว จเงน ขอบญญตกรงเทพมหานคร เรอง การทรพยสน ขอบญญตกรงเทพมหานคร เรอง คาใชจายเกยวกบการพฒนาทรพยสนทประชาชนทวไปใชสอยรวมกน การมฏหมายก ากบการใชจายเงนเชนนแมวาจะมความชดเจน รดกมในการเบกจาย แตกกลบเปนอปสรรคในการพจารณาแผนชมชนพงตนเอง ฯ ดงกลาวมาแลว

182

ส าหรบการใหความส าคญของผบรหารตอการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตเปนปจจยส าคญยง แตหลงจากการประกาศนอมน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาปฏบตในกรงเทพมหานครโดยนายอภรกษ ฯ ผวาราชการกรงเทพมหานครในขณะนน เปนการจดประกายเรองของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของกรงเทพมหานคร และน ามาปฏบตโดยหนวยงานของ กทม. คลายเปนงานประจ า ประเดนส าคญคอเจาหนาทผรบนโยบาย ไมมความชดเจนพอทจะน านโยบายนมาปฏบตไดอยางครอบคลม

สวนปจจยภายนอก ระบบเศรษฐกจ สงคมและการเมอง ไมเหนชดเจนวาจะมผลกระทบตอการน านโยบายไปปฏบตอยางใด สวนการโจมตนโยบายของนกการเมองทองถน กทม. นนเหนวาเปนปจจยภายในกรงเทพมหานครเอง ผลการน านโยบายปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปปฏบตในภาพรวมของส านกงานเขต กลาวไดวาบรรลเปาหมาย (Output) ในเชงปรมาณ แตไมบรรลวตถประสงคของโครงการและนโยบาย เนองจากไมกอใหเกดการเปลยนแปลงทางดานความคดของประชาชนและชมชนเปาหมายด าเนนการโดยรวมโครงการ

ประวตผเขยน

ชอ-นามสกล นายชชาต ปษยะนาวน

ประวตการศกษา ศลปศาสตรบณฑต (รฐศาสตร) สาขาบรหารรฐกจ

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

ปทส าเรจการศกษา พ.ศ. 2522

ต าแหนงและสถานทท างานปจจบน นกพฒนาสงคมช านาญการ

ส านกงานเขตสาทร กรงเทพมหานคร