ม.ค. - ก.พ. ๖๐46

หนถงก�ำหนดช�ำระกบลกหนผดนดช�ำระหน

จลนต

เจาหนจะใชสทธเรยกรองใหลกหนช�าระหนไดตอเมอหนนนถงก�าหนดช�าระแลว และลกหนจะตกเปนผผดนดกตอเมอหนนนถงก�าหนดช�าระแลวแตการทหนถงก�าหนดช�าระแลวลกหนยงไมช�าระหนนนหาเปนเหตใหลกหนตกเปนผผดนดในทกกรณไมเรองหนถงก�าหนดช�าระกบเรองลกหนผดนดช�าระหนจงเปนคนละเรองคนละกรณกนประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา๒๐๓เปนเรองหนถงก�าหนดช�าระ สวนประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา๒๐๔และมาตรา๒๐๖เปนเรองลกหนผดนดช�าระหนอยางไรกตามยงมนกกฎหมายอกจ�านวนไมนอยทมความเขาใจคลาดเคลอนในเรองดงกลาวบทความนไดวเคราะหปญหาส�าหรบหน ๓ กรณทมกเขาใจกนคลาดเคลอนโดยกลาวถงเรองหนถงก�าหนดช�าระและเรองลกหนผดนดช�าระหนไวในแตละกรณ พรอมทงขอเสนอแนะในการปรบปรงบทบญญตในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยทเกยวของสรปไดดงน กรณแรกหนทมก�าหนดเวลาช�าระทมใชวนแหงปฏทนจะถงก�าหนดช�าระหรอเจาหนจะใชสทธ เรยกรองใหลกหนช�าระหนไดเมอครบหรอถงเวลาทก�าหนดไว สวนการผดนดของลกหนนน ลกหนจะตกเปนผผดนดตอเมอเจาหนไดใหค�าเตอนลกหนหลงจากทหนถงก�าหนดเวลาแลวและลกหนไมช�าระหนนนตามมาตรา๒๐๔วรรคหนง กรณทสอง หนทไมมก�าหนดเวลาช�าระแตอนมานจากพฤตการณทงปวงได จะถงก�าหนดช�าระหรอเจาหนจะใชสทธเรยกรองใหลกหนช�าระหนไดเมอพฤตการณทงปวงนนไดเสรจสนลงแลวสวนการผดนดของลกหนนน ลกหนจะตกเปนผผดนดตอเมอเจาหนไดใหค�าเตอนลกหนหลงจากทพฤตการณ ทงปวงนนไดเสรจสนลงแลวและลกหนไมช�าระหนนนตามมาตรา๒๐๔วรรคหนง

รองศาสตราจารยวรวฒ เทพทอง๑

“หนถงกำ�หนดชำ�ระ กบลกหนผดนดชำ�ระหน”

บทคดยอ

๑รองศาสตราจารยประจ�าสาขาวชานตศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ม.ค. - ก.พ. ๖๐ 47

บทความทางวชาการ

จลนต

กรณทสามหนทมก�าหนดเวลาช�าระเปนทสงสยจะถงก�าหนดช�าระหรอเจาหนจะใชสทธเรยกรองใหลกหนช�าระหนไดเมอครบหรอถงเวลาทก�าหนดกนไวเพยงแตเวลาทก�าหนดนนเปนประโยชนแกฝายลกหนกลาวคอเจาหนจะเรยกใหช�าระหนกอนก�าหนดเวลานนไมไดแตลกหนจะช�าระหนกอนก�าหนดเวลานนไดสวนการผดนดของลกหนนนตองพจารณาวาก�าหนดเวลานนเปนวนแหงปฏทนหรอไมถาใชวนแหงปฏทนเมอถงก�าหนดช�าระหนแลวลกหนไมช�าระหนนน ลกหนยอมตกเปนผผดนดโดยเจาหน ไมตองใหค�าเตอนตามมาตรา๒๐๔วรรคสองแตถามใชวนแหงปฏทนลกหนจะตกเปนผผดนดตอเมอเจาหนไดใหค�าเตอนลกหนหลงจากทถงก�าหนดเวลาแลวและลกหนไมช�าระหนนนตามมาตรา๒๐๔วรรคหนง เหตทท�าใหเกดความเขาใจคลาดเคลอนนน จากประสบการณทผเขยนไดบรรยายวชากฎหมายลกษณะหนมาเปนเวลาพอสมควรนนมความเหนวาสวนหนงนาจะเกดจากถอยค�าในบทบญญต มาตรา๒๐๓มาตรา๒๐๔และมาตรา๑๙๔ของประมวลกฎหมายแพงและพาณชยนนยากทจะอานแลวเกดความเขาใจไดโดยงายจงเสนอวาควรปรบปรงถอยค�าในบทบญญตดงกลาวเพอใหมความชดเจนเขาใจงายและเหมาะสมยงขนโดยมไดเปลยนแปลงไปจากหลกการเดมดงทไดเสนอไวในบทความน

๑.บทน�ำ เมอกลาวถงเรองหนถงก�าหนดช�าระกบเรองลกหนผดนดช�าระหนนนมกจะมหลายคนสบสนและเขาใจวาเปนเรองเดยวกนโดยเขาใจไปวาเมอหนถงก�าหนดช�าระแลวลกหนไมช�าระหนใหแกเจาหนลกหนยอมตกเปนผผดนดช�าระหนทนท ซงแททจรงแลวหนถงก�าหนดช�าระกบลกหนผดนดช�าระหนเปนคนละเรองคนละกรณกนกลาวคอเรองหนถงก�าหนดช�าระเปนเรองเวลาทเจาหนจะใชสทธเรยกรองใหลกหนช�าระหนได สวนเรองลกหนผดนดช�าระหนนนเปนเรองทกฎหมายก�าหนดความรบผดของ ลกหนตอเจาหนเปนพเศษยงกวา๒ โดยเฉพาะผลการผดนดของลกหนตอกรณวตถแหงหนทเปนเงน๓ การช�าระหนทไรประโยชนแกเจาหน๔และการช�าระหนพนวสยตอกรณวตถแหงหนทเปนทรพยเฉพาะสง๕ กลาวเปนเบองตนวาแมการทลกหนจะตกเปนผผดนดช�าระหนไดนนหนตองถงก�าหนดช�าระแลวแตการทหนถงก�าหนดช�าระแลวลกหนยงไมช�าระหนนนหาเปนเหตใหลกหนตกเปนผผดนดไปทกกรณไม ในบทความนผเขยนจะไดแยกแยะประเดนในแตละเรองใหเหนอยางชดเจนเพอความกระจางในเรองทจะกลาวตอไป หน คอความผกพนทางกฎหมายระหวางบคคลสองฝายไดแกฝายเจาหนและฝายลกหนซงแตละฝายอาจมหลายคนกไดจะเปนบคคลธรรมดาหรอนตบคคลกไดเมอมหนหรอความผกพนดงกลาวเกดขนแลวยอมท�าใหฝายเจาหนมสทธเรยกรองลกหนใหช�าระหนและฝายลกหนมหนาทตองช�าระหนใหแกเจาหน การช�าระหนนนอาจเปนการกระท�า สงมอบ หรองดเวนการอนใดอนหนงดงทประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา๑๙๔บญญตไวกไดหนเกดขนไดโดยนตกรรมสญญาละเมดจดการ

๒โดยทวไปการทลกหนไมช�าระหนเมอหนนนถงก�าหนดช�าระแลวเปนกรณทลกหนไมช�าระหนใหตองตามความประสงคอนแทจรงแหงมลหนซงเจาหนยอมจะเรยกเอาคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายอนเกดแตการนนไดอยแลวตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา๒๑๕. ๓ดประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา๒๒๔. ๔ดประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา๒๑๖. ๕ดประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา๒๑๗,มาตรา๒๑๘และมาตรา๒๑๙.

ม.ค. - ก.พ. ๖๐48

หนถงก�ำหนดช�ำระกบลกหนผดนดช�ำระหน

จลนต

งานนอกสงลาภมควรไดและบทบญญตของกฎหมายเชนประมวลรษฎากรซงอาจกลาวโดยสรปไดวา มลแหงหนนนเกดจากนตกรรมและนตเหตนนเอง ดงนน หนจงเปรยบเสมอนเหรยญทมสองดานคอ ดานหนงเปนเจาหนและอกดานหนงเปนลกหนเมอมองทางดานเจาหนหนนนยอมหมายถงสทธเรยกรอง หากมองอกดานหนงซงเปนทางดานลกหน หนนนกยอมหมายถงหนาททตองช�าระหนนนเอง เดมประมวลกฎหมายแพงและพาณชยบรรพ๑และ๒พระพทธศกราช๒๔๖๖ประกาศใชเมอวนท๑๑พฤศจกายนพ.ศ.๒๔๖๖ทไดถกยกเลกในปพ.ศ.๒๔๖๘ไดใหความหมายของค�าวา“หน”ไววา“อนวาหนนนโดยนตนยวาเปนความเกยวพนอนบคคลคนเดยวหรอหลายคน ฝายหนงเรยกวาลกหน จ�าตองสงทรพยสนกด หรอท�าการ หรอเวนท�าการใดใหแกบคคลคนเดยวหรอหลายคน อกฝายหนงเรยกวาเจาหน” ซงมนกกฎหมายเหนวาความหมายของหนดงกลาวนนไมกวางพอทจะอธบาย ความหมายอนแทจรงของค�าวาหนได๖ ปจจบนประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมไดใหความหมายของค�าวาหนไวแตอยางใด โดยในมาตรา๑๙๔บญญตไวแตเพยงวา“ดวยอ�านาจแหงมลหน เจาหนยอมมสทธจะเรยกใหลกหนช�าระหนได อนงการช�าระหนดวยงดเวนการอนใดอนหนงกยอมมได” ซงนาจะเหนวาความหมายของค�าวาหนอาจไมใชสาระส�าคญทจะบญญตไวในกฎหมายหากแตสทธเรยกรองของเจาหนและหนาทของลกหนเปนสาระส�าคญทตองบญญตไวส�าหรบใชบงคบเมอมขอพพาทอนเกดจากหนขนแลว ท�านองเดยวกบประมวลกฎหมายแพงของเยอรมนนและประมวลกฎหมายแพงของญปน ทประเทศไทยน�ามาเปนแบบอยางกมไดบญญตความหมายของค�าวาหนไวเชนกน๗ ปญหามวาเมอมหนเกดขนแลวเจาหนจะใชสทธเรยกรองใหลกหนช�าระหนไดเมอใดตวอยางเชนนายเอกใหนายโทยมรถยนตก�าหนดสงคนกนอก๒เดอนหลงจากยมกนได๑เดอนนายเอกมความจ�าเปนตองใชรถยนตนน เชนน นายเอกจะเรยกรองใหนายโทสงคนรถยนตใหแกตนทนท โดยอางวารถยนตคนนนเปนของตน ตนจะเรยกเอาคนเมอใดกได จากตวอยางดงกลาวเมอนายเอกและนายโท ท�าสญญายมอนสมบรณแลว ยอมกอใหเกดความผกพนทางกฎหมายระหวางนายเอกและนายโทขนเรยกวา “หน” นนเองท�าใหเกดสทธและหนาทตอกนกลาวคอนายเอกซงเปนฝายเจาหนยอมมสทธ เรยกรองใหนายโทสงคนรถยนตทยมมานนสวนนายโทซงเปนฝายลกหนยอมมหนาทช�าระหนดวยการสงคนรถยนตทยมมานนใหแกนายเอกแตการทนายเอกจะใชสทธเรยกรองใหนายโทช�าระหนดวยการสงคนรถยนตทยมไดกตอเมอหนนนถงก�าหนดช�าระแลวนายเอกจะอางวารถยนตนนเปนของตนตนจะเรยกเอาคนเมอใดกไดในฐานะเจาของกรรมสทธซงมสทธตดตามและเอาคนซงทรพยสนของตนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา๑๓๓๖๘ยอมไมไดเพราะในระหวางสญญายมนายโทลกหนมสทธใชสอยรถยนตนนไดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา๖๔๐๙และเปนบคคลผมสทธยดถอรถยนตนนไวตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา๑๓๓๖ดงกลาว

๖ก�าธรพนธลาภ,ค�าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยหน(กรงเทพฯ:มหาวทยาลยรามค�าแหง,๒๕๑๘),๖. ๗โสภณรตนากร,ค�าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยหน(กรงเทพฯ:ส�านกพมพนตบรรณาการ,๒๕๓๙),๒๓. ๘มาตรา๑๓๓๖บญญตวา“ภายในบงคบแหงกฎหมายเจาของทรพยสนมสทธใชสอยและจ�าหนายทรพยสนของตนและไดซงดอกผลแหงทรพยสนนน กบทงมสทธตดตามและเอาคนซงทรพยสนของตนจากบคคลผไมมสทธจะยดถอไว และมสทธขดขวาง มใหผอนสอดเขาเกยวของกบทรพยสนนนโดยมชอบดวยกฎหมาย”. ๙มาตรา๖๔๐บญญตวา“อนวายมใชคงรปนนคอสญญาซงบคคลคนหนงเรยกวาผใหยมใหบคคลอกคนหนง เรยกวา ผยมใชสอยทรพยสนสงใดสงหนงไดเปลาและผยมตกลงวาจะคนทรพยสนนนเมอไดใชสอยเสรจแลว”.

ม.ค. - ก.พ. ๖๐ 49

บทความทางวชาการ

จลนต

๒.หนถงก�ำหนดช�ำระ การพจารณาวาหนถงก�าหนดช�าระเมอใดหรอเจาหนจะใชสทธเรยกรองใหลกหนช�าระหน ไดเมอใดนนตองพจารณาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา ๒๐๓ทบญญตวา“ถาเวลา อนจะพงช�าระหนนนมไดก�าหนดลงไว หรอจะอนมานจากพฤตการณทงปวงกไมไดไซร ทานวาเจาหนยอมจะเรยกใหช�าระหนไดโดยพลน และฝายลกหนกยอมจะช�าระหนของตนไดโดยพลนดจกน และ วรรคสองบญญตวา ถาไดก�าหนดเวลาไว แตหากกรณเปนทสงสย ทานใหสนนษฐานไวกอนวาเจาหน จะเรยกใหช�าระหนกอนถงเวลานนหาไดไม แตฝายลกหนจะช�าระหนกอนก�าหนดนนกได”เมอพจารณาบทบญญตของมาตรา ๒๐๓ วรรคหนง เหนไดวาบญญตแตเฉพาะหนทไมไดก�าหนดเวลาช�าระหรอ จะอนมานจากพฤตการณทงปวงกไมไดดงนนในการท�าความเขาใจเรองดงกลาวผเขยนขอแยกหนเปน๓ กรณ คอ ๑. หนทมก�าหนดเวลาช�าระ ๒. หนทไมมก�าหนดเวลาช�าระแตอนมานจากพฤตการณ ทงปวงไดและ๓.หนทไมมก�าหนดเวลาช�าระและไมอาจอนมานจากพฤตการณทงปวงได ส�าหรบกรณแรกหนทมก�ำหนดเวลำช�ำระนนหนดงกลาวยอมถงก�าหนดเมอครบหรอถงก�าหนดเวลาตามทเจาหนและลกหนตกลงกนไวตามวนแหงปฏทน๑๐เชนตกลงช�าระหนในวนท๑ธนวาคม๒๕๕๙ หรอตกลงช�าระหนเมอครบ๓ เดอนนบแตวนทท�าสญญา เปนตน หรอตกลงกนโดยก�าหนดเวลาเปนอยางอนทมใชวนแหงปฏทนกไดเชนตกลงช�าระหนเมอถงฤดหนาวตกลงช�าระหนในวนทภรยาเจาหนคลอดบตรตกลงช�าระหนในวนทลกหนรบพระราชทานปรญญาบตรเปนตนและหากก�าหนดเวลานนเปนทสงสยกลาวคอสงสยวาเวลาทก�าหนดนนเปนประโยชนแกฝายเจาหนหรอฝายลกหนมาตรา๒๐๓วรรคสองบญญตใหเปนประโยชนแกฝายลกหนกลาวคอฝายเจาหนจะเรยกรองใหลกหนช�าระหนกอนก�าหนดเวลานนไมได แตฝายลกหนยอมจะช�าระหนใหแกเจาหนกอนก�าหนดเวลานนได ตวอยางเชนเจาหนใหลกหนกยมเงนจ�านวน๕๐,๐๐๐บาท ตกลงกนวาลกหนจะช�าระหนภายใน๑๕ วน เชนนก�าหนดเวลา๑๕วนนนเปนทสงสยวากอนครบก�าหนด๑๕วนเจาหนจะเรยกรองใหลกหนช�าระหนดวยการสงมอบเงนจ�านวน๕๐,๐๐๐บาทนนไดหรอไมหรอกอนครบก�าหนด๑๕วนลกหนจะช�าระหนดวยการสงมอบเงนจ�านวน๕๐,๐๐๐บาทนนใหแกเจาหนไดหรอไมตามตวอยางนเจาหนจะเรยกรองใหลกหนช�าระหนดวยการสงมอบเงนจ�านวน๕๐,๐๐๐บาทนนกอนครบก�าหนดเวลา๑๕วนไมไดแตลกหนจะช�าระหนดวยการสงมอบเงนจ�านวน๕๐,๐๐๐บาทนนใหแกเจาหนกอนครบก�าหนดเวลา๑๕วนได กรณทสองหนทไมมก�ำหนดเวลำช�ำระแตอนมำนจำกพฤตกำรณทงปวงไดหมายถงหนทไมไดก�าหนดเวลาช�าระหนกนไวดงกรณแรก แตมขอเทจจรงตาง ๆ โดยพฤตการณแลวสามารถคาดคะเน ตามหลกเหตผลไดวาหนนนจะถงก�าหนดช�าระเมอใดเชนลกหนยมชดพานทองเหลองของเจาหนไปใชในงานอปสมบทโดยไมไดตกลงกนวาจะช�าระคนกนเมอใด เชนนยอมอนมานไดวาลกหนตองช�าระหน ดวยการสงมอบชดพานทองเหลองคนแกเจาหนเมองานอปสมบทไดเสรจสนลง หรอลกหนยมเตนทจ�านวน๕หลงของเจาหนไปใชในงานเลยงขนบานใหมโดยไมไดตกลงกนวาจะช�าระคนกนเมอใด เชนน

๑๐จะก�าหนดเปนวนเดอนปหรอจ�านวนวนจ�านวนเดอนจ�านวนปกได.

ม.ค. - ก.พ. ๖๐50

หนถงก�ำหนดช�ำระกบลกหนผดนดช�ำระหน

จลนต

ยอมอนมานไดวาลกหนตองช�าระหนดวยการสงมอบเตนทคนแกเจาหนเมองานเลยงขนบานใหมได เสรจสนลง กรณทสามหนทไมมก�ำหนดเวลำช�ำระและไมอำจอนมำนจำกพฤตกำรณทงปวงไดหนประเภทนจะมปญหาการถงก�าหนดช�าระหนวาเจาหนจะใชสทธเรยกรองใหลกหนช�าระหนไดเมอใดมาตรา ๒๐๓ วรรคหนงจงบญญตใหเจาหนมสทธเรยกรองใหลกหนช�าระหนไดโดยพลน คอ ทนทท กอหน และลกหนยอมจะช�าระหนใหเจาหนไดโดยพลนเชนกน เชน เจาหนฝากรถจกรยานยนตไวกบลกหนโดยไมไดก�าหนดเวลาคนรถจกรยานยนตนนกนไวและไมอาจคาดคะเนตามหลกเหตผลไดวาหนนนจะถงก�าหนดช�าระเมอใด เชนนแลว เจาหนยอมมสทธเรยกรองใหลกหนช�าระหนดวยการสงมอบรถจกรยานยนตนนคนไดตงแตเวลาทสญญาฝากทรพยเกดขน กลาวคอเวลาหลงจากทเจาหนสงมอบรถจกรยานยนตใหแกลกหน

๓.ลกหนผดนดช�ำระหน การพจารณาวาลกหนผดนดช�าระหนเมอใดนนตองพจารณาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา๒๐๔ทบญญตวา“ถาหนถงก�าหนดช�าระแลว และภายหลงแตนนเจาหนไดใหค�าเตอนลกหนแลว ลกหนยงไมช�าระหนไซร ลกหนไดชอวาผดนดเพราะเขาเตอนแลว และวรรคสองบญญตวา ถาไดก�าหนดเวลาช�าระหนไวตามวนแหงปฏทน และลกหนมไดช�าระหนตามก�าหนดไซร ทานวาลกหนตกเปนผผดนดโดยมพกตองเตอนเลย วธเดยวกนนทานใหใชบงคบแกกรณทตองบอกกลาวลวงหนากอนการช�าระหน ซงไดก�าหนดเวลาลงไวอาจค�านวณนบไดโดยปฏทนนบแตวนทไดบอกกลาว” และมาตรา๒๐๖ ทบญญตวา “ในกรณหนอนเกดแตมลละเมด ลกหนไดชอวาผดนดมาแตเวลาทท�าละเมด” จากบทบญญตทงสองมาตราดงกลาวแยกพจารณาลกหนผดนดช�าระหนไดเปน๓กรณคอ๑.ลกหนผดนดช�าระหนเพราะเจาหนเตอนแลว๒.ลกหนผดนดช�าระหนโดยเจาหนไมตองเตอนและ๓.ลกหนกระท�าละเมดดงตอไปน ๓.๑กรณลกหนผดนดช�ำระหนเพรำะเจำหนเตอนแลวนน เปนไปตามบทบญญตมาตรา๒๐๔ วรรคหนง กลาวคอเมอหนถงก�าหนดช�าระแลวและภายหลงจากนนเจาหนไดใหค�าเตอนลกหนแลวลกหนยงไมช�าระหนดงนนจะเหนไดวาการทเจาหนเตอนลกหนใหช�าระหนไดตองกระท�าภายหลงเวลาทหนถงก�าหนดช�าระแลวตอเมอลกหนยงไมช�าระหนนนลกหนยอมตกเปนผผดนดเพราะเจาหนเตอนนน หากเจาหนใหค�าเตอนลกหนกอนเวลาทหนถงก�าหนดช�าระ ยอมไมเปนเหตใหลกหนผดนดช�าระหนนนแตประการใดการเตอนหรอการใหค�าบอกกลาวแกลกหนใหช�าระหนนนเจาหนหรอตวแทนของเจาหนจะกระท�าเปนหนงสอหรอดวยวาจากได ตวอยางเชน เจาหนใหลกหนกยมเงนจ�านวน๒๐๐,๐๐๐บาทโดยไมไดตกลงก�าหนดเวลาช�าระหนกนไวเวลาผานมา๕ปแลวเชนนลกหนยงไม ตกเปนผผดนดเพราะเจาหนยงมไดใหค�าเตอนลกหน และถาเจาหนไดใหค�าเตอนลกหนเมอใดแลว หากลกหนยงไมช�าระหนนนดวยการสงมอบเงนจ�านวน ๒๐๐,๐๐๐ บาทคนแกเจาหน ลกหนยอม ตกเปนผผดนดเพราะเจาหนเตอนแลว

ม.ค. - ก.พ. ๖๐ 51

บทความทางวชาการ

จลนต

๓.๒กรณลกหนผดนดช�ำระหนโดยเจำหนไมตองเตอนนนเปนไปตามบทบญญตมาตรา๒๐๔ วรรคสอง กลาวคอกรณทไดก�าหนดเวลาช�าระหนไวตามวนแหงปฏทน๑๑ และลกหนมไดช�าระหน ตามก�าหนดการก�าหนดเวลาช�าระหนไวตามวนแหงปฏทนดงกลาวอาจก�าหนดโดยระบเปนวน เดอน ป เชน๙สงหาคม๒๕๖๐หรอเปนจ�านวนวนเชน๗วน๑๕วนหรอภายใน๓๐วน๑๒หรอเปนจ�านวนเดอนเชน๓เดอน๖เดอนหรอเปนจ�านวนปเชน๑ป๕ปเปนตนและลกหนมไดช�าระหนตามก�าหนดนนลกหนยอมตกเปนผผดนดโดยเจาหนมตองเตอนตวอยางเชนเจาหนใหลกหนกยมเงนจ�านวน๒๐๐,๐๐๐บาทตกลงก�าหนดเวลาช�าระหนกนอก๖เดอนเมอครบก�าหนดแลวลกหนมไดสงมอบเงนจ�านวน๒๐๐,๐๐๐บาทคนแกเจาหนเชนนลกหนยอมตกเปนผผดนดในวนรงขนโดยเจาหนไมตองเตอนใหช�าระหนนนแตอยางใดแตถาเปนหนทมก�าหนดเวลาช�าระซงไมแนชดวาเปนวนใดตวอยางเชนสญญาจะซอจะขายก�าหนดวนช�าระราคาและจดทะเบยนโอนวาประมาณเดอนตลาคม๒๕๔๔ไมแนชดวาเปนวนใดซงอาจเปนวนใดวนหนงในเดอนตลาคมศาลฎกาวนจฉยวาเปนสญญาทมไดก�าหนดเวลาช�าระหนไวตามวนแหงปฏทน๑๓และในกรณทมขอตกลงกนวาถาเจาหนจะเรยกรองใหลกหนช�าระหนตองบอกกลาวลวงหนากอนโดยก�าหนดเวลานนค�านวณนบไดโดยปฏทนนบแตวนทไดบอกกลาวตวอยางเชนเจาหนใหลกหนกยมเงนจ�านวน๒๐๐,๐๐๐บาทตกลงกนวาเจาหนตองบอกกลาวลวงหนากอนการช�าระหน๑๕วนถาเจาหนตองบอกกลาวใหลกหนช�าระหนแลวหากครบก�าหนด๑๕วนนบแตวนทไดบอกกลาวนนลกหนยงมไดสงมอบเงนจ�านวน๒๐๐,๐๐๐บาทคนแกเจาหนเชนนลกหนยอมตกเปนผผดนดในวนรงขนโดยเจาหนไมตองเตอนใหช�าระหนอกแตอยางใด ๓.๓กรณลกหนท�ำละเมดเปนกรณทลกหนกระท�าตอบคคลอนโดยผดกฎหมาย ท�าให เขาไดรบความเสยหาย๑๔ ซงเปนหนทไมอาจก�าหนดเวลากนได ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา๒๐๖จงบญญตใหลกหนตกเปนผนดทนทตงแตเวลาทลกหนท�าละเมดนนโดยเจาหนไมตองใหค�าเตอนลกหนแตอยางใด

๔.ประเดนปญหำทอำจท�ำใหเกดควำมเขำใจคลำดเคลอน ปญหาทผเขยนพบจากประสบการณการสอนวชากฎหมายลกษณะหนซงเปนปญหาทท�าใหเกดความเขาใจคลาดเคลอนนสามารถแยกไดเปน๓กรณคอ๑.กรณหนทมก�าหนดเวลาช�าระทมใชวนแหงปฏทน๒.กรณหนทไมมก�าหนดเวลาช�าระแตอนมานจากพฤตการณทงปวงไดและ๓.กรณหน

๑๑เดมประเทศไทยใชปฏทนจนทรคตจนถงสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวไดโปรดเกลาฯใหเปลยนจากปฏทนจนทรคตมาใชปฏทนสรยคตในพ.ศ.๒๔๓๑โดยเดอนแรกของปคอเดอนเมษายนและเดอนสดทายของปคอมนาคมและปรบมาตามล�าดบจนกระทงในสมยจอมพลป.พบลสงครามมการปรบใหวนท๑มกราคมเปนวนขนปใหมและเปนวนเรมตนของปซงเรมใชในป พ.ศ.๒๔๘๔. ๑๒ค�าพพากษาศาลฎกาท๒๐๕๕/๒๕๕๔. ๑๓ค�าพพากษาศาลฎกาท๑๑๐๓๖/๒๕๕๓. ๑๔มาตรา๔๒๐บญญตวา“ผใดจงใจหรอประมาทเลนเลอท�าตอบคคลอนโดยผดกฎหมายใหเขาเสยหายถงแกชวตกด แกรางกายกดอนามยกดเสรภาพกดทรพยสนหรอสทธอยางหนงอยางใดกดทานวาผนนท�าละเมดจ�าตองใชคาสนไหมทดแทนเพอการนน”.

ม.ค. - ก.พ. ๖๐52

หนถงก�ำหนดช�ำระกบลกหนผดนดช�ำระหน

จลนต

ทมก�าหนดเวลาช�าระเปนทสงสยผเขยนจะไดวเคราะหใหเหนถงความแตกตางของการถงก�าหนดเวลาช�าระหนกบการทลกหนจะตกเปนผผดนดส�าหรบหนทง๓กรณตามล�าดบตอไปน ๔.๑ กรณหนทมก�ำหนดเวลำช�ำระทมใชวนแหงปฏทน การก�าหนดเวลาช�าระหนนนอาจ เอาวนแหงปฏทนมาเปนตวก�าหนดการช�าระหน หรอเอาวนอนทมใชวนแหงปฏทนมาเปนตวก�าหนด การช�าระหนเชนเมอถงฤดรอนเมอถงฤดฝนหรอเมอถงฤดหนาวเปนตนหรอเอาเหตการณตางๆมาเปนตวก�าหนดการช�าระหน อาท เมอตนกหลาบผลดอก เมอสนขทเลยงคลอดลก หรอเมอภรยาคลอดบตร เปนตน ส�าหรบหนทมก�าหนดเวลาช�าระตามวนแหงปฏทนนนไดกลาวมาแลววาหนนน จะถงก�าหนดช�าระเมอถงก�าหนดเวลาดงกลาวและลกหนจะตกเปนผผดนดช�าระหนเมอถงก�าหนดเวลานนแลวลกหนไมช�าระหนโดยเจาหนมตองเตอนใหช�าระหนแตอยางใดสวนหนทมก�าหนดเวลาช�าระทมใชตามวนแหงปฏทน หนประเภทนยอมถงก�าหนดช�าระเมอถงก�าหนดเวลาดงกลาวเชนกน ตวอยางเชนเจาหนใหลกหนกยมเงนไปจ�านวน๒๐๐,๐๐๐บาท ก�าหนดช�าระกนเมอภรยาของเจาหนคลอดบตรเชนนแลว เมอเวลาใดทภรยาของเจาหนคลอดบตร หนเงนกนนยอมถงก�าหนดช�าระกนในเวลานน สวนลกหนจะตกเปนผผดนดช�าระหนกตอเมอเจาหนไดเตอนใหลกหนสงมอบเงนจ�านวน๒๐๐,๐๐๐บาทนนคนแกเจาหนแลวและลกหนไมสงมอบเงนจ�านวนดงกลาว หากเจาหนยงมไดใหค�าเตอนลกหนเลย หรอใหค�าเตอนกอนเวลาทภรยาของเจาหนคลอดบตรเชนนการทลกหนยงไมไดสงมอบเงนจ�านวนดงกลาวคนแกเจาหนยงไมอาจถอไดวาลกหนตกเปนผผดนดช�าระหนแลว เพราะหนดงกลาวมไดก�าหนดเวลาช�าระหนกนไวตามวนแหงปฏทนและมใชกรณทตองบอกกลาวลวงหนากอนการช�าระหนซงไดก�าหนดเวลาลงไวอาจค�านวณนบไดโดยปฏทนนบแตวนทไดบอกกลาวตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา ๒๐๔ วรรคสอง ดงนน หลงจากทหนถงก�าหนดช�าระแลว เจาหนตองใหค�าเตอนลกหนกอน เมอลกหนไมช�าระหนจงจะไดชอวาผดนดเพราะเขาเตอนแลวตามมาตรา๒๐๔วรรคหนงโดยสรปกรณน หนถงก�าหนดช�าระเมอครบหรอถงเวลาทก�าหนดไว สวนการผดนดของลกหนนน ลกหนจะตกเปน ผผดนดตอเมอเจาหนไดเตอนใหลกหนช�าระหนหลงจากทถงก�าหนดเวลานนแลวและลกหนไมช�าระหนนนตามมาตรา๒๐๔วรรคหนง ๔.๒กรณหนทไมมก�ำหนดเวลำช�ำระแตอนมำนจำกพฤตกำรณทงปวงได ไดกลาวมาแลววา หมายถงหนทไมไดก�าหนดเวลาไวแตมขอเทจจรงตาง ๆ อาท สภาพแหงการช�าระหนนนเอง ปกตประเพณแหงทองถนประเพณในการคาขายหรอประเพณทเคยปฏบตตอกนมา๑๕โดยพฤตการณแลวสามารถคาดคะเนตามหลกเหตผลไดวาหนนนจะถงก�าหนดช�าระเมอใดและไดยกตวอยางไววาลกหนยมชดพานทองเหลองของเจาหนไปใชในงานอปสมบทโดยไมไดตกลงกนวาจะช�าระคนเมอใด ยอมอนมานไดวาตองช�าระหนดวยการสงมอบชดพานทองเหลองคนเมองานอปสมบทนนไดเสรจสนลงหรอลกหนยมเตนทจ�านวน๕หลงของเจาหนไปใชในงานเลยงขนบานใหมโดยไมไดตกลงกนวาจะช�าระคนเมอใด ยอมอนมานไดวาตองช�าระหนดวยการสงมอบเตนทคนเมองานเลยงขนบานใหมนนไดเสรจสนลง

๑๕ม.ร.ว.เสนยปราโมช,ค�าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรมและหนเลม๒(ภาคจบบรบรณ)แกไขเพมเตมพ.ศ.๒๕๐๕(กรงเทพฯ:บรษทส�านกพมพไทยวฒนาพานชจ�ากด,๒๕๐๖),๕๓๓.

ม.ค. - ก.พ. ๖๐ 53

บทความทางวชาการ

จลนต

ปญหามวาลกหนจะตกเปนผผดนดช�าระหนเมอใดตามตวอยางดงกลาวเมองานอปสมบทไดเสรจสนลง หรอเมองานเลยงขนบานใหมไดเสรจสนลงปรากฏวาลกหนยงมไดสงมอบชดพานทองเหลองคนแกเจาหน หรอลกหนยงมไดสงมอบเตนทคนแกเจาหน ดงน ลกหนตกเปนผผดนดช�าระหนแลวหรอไม ในกรณ ดงกลาวนเปนหนทไมมก�าหนดเวลาช�าระ เพยงแตอนมานจากพฤตการณทงปวงได ดงนนจงตองดวยบทบญญตมาตรา๒๐๔วรรคหนงเพราะเปนหนทมไดก�าหนดเวลาช�าระหนไวตามวนแหงปฏทนและมใชกรณทตองบอกกลาวลวงหนากอนการช�าระหนซงไดก�าหนดเวลาลงไวอาจค�านวณนบไดโดยปฏทนนบแตวนทไดบอกกลาวตามมาตรา๒๐๔วรรคสองเชนนแลวลกหนจะตกเปนผผดนดช�าระหนกตอเมอเจาหนไดเตอนใหลกหนช�าระหนแลวหลงจากทพฤตการณทงปวงนนไดเสรจสนลงดงนน เมอใดทเจาหนไดเตอนใหลกหนช�าระหนแลวลกหนไมสงมอบชดพานทองเหลองหรอเตนทคนแกเจาหน แลวแตกรณลกหนยอมตกเปนผผดนดถาหากไมปรากฏวาเจาหนไดใหค�าเตอนลกหนแลวลกหนยอมยงไมไดชอวาเปนผผดนดแตประการใด โดยสรปกรณน หนถงก�าหนดช�าระหรอเจาหนจะใชสทธเรยกรองใหลกหนช�าระหนไดเมอพฤตการณทงปวงไดเสรจสนลงแลว สวนการผดนดของลกหนนน ลกหนจะตกเปน ผผดนดตอเมอเจาหนไดเตอนใหลกหนช�าระหนหลงจากทพฤตการณทงปวงไดเสรจสนลงแลวและลกหนไมช�าระหนนนตามมาตรา๒๐๔วรรคหนง ๔.๓กรณหนทมก�ำหนดเวลำช�ำระเปนทสงสยดงไดกลาวมาแลววากรณเปนทสงสยนนคอสงสยวาเวลาทก�าหนดนนเปนประโยชนแกฝายเจาหนหรอฝายลกหนมไดเปนกรณสงสยวาหนมก�าหนดเวลาช�าระหรอไม ซงมาตรา ๒๐๓ วรรคสอง บญญตใหเปนประโยชนแกฝายลกหน คอฝายเจาหน จะเรยกใหลกหนช�าระหนกอนก�าหนดเวลานนไมได แตฝายลกหนยอมจะช�าระหนใหแกเจาหน กอนก�าหนดเวลานนไดตวอยางเชนเจาหนใหลกหนกยมเงนจ�านวน๕๐,๐๐๐บาทตกลงกนวาลกหนจะช�าระหนภายใน ๑๕ วน เชนน เจาหนจะเรยกรองใหลกหนช�าระหนดวยการสงมอบเงนจ�านวน๕๐,๐๐๐บาทนนกอนครบก�าหนด๑๕วนดงกลาวไมไดแตลกหนจะช�าระหนดวยการสงมอบเงนจ�านวน ๕๐,๐๐๐บาทนนใหแกเจาหนกอนครบก�าหนด๑๕วนนนไดปญหามวาลกหนจะตกเปนผผดนดช�าระหนเมอใดเหนไดวาตามตวอยางนนเปนหนทมก�าหนดเวลาช�าระและเปนก�าหนดเวลาช�าระหนตามวนแหงปฏทนดงนแลวเมอถงก�าหนดเวลาตามวนแหงปฏทนดงกลาวแลวลกหนไมช�าระหนนนลกหนยอมตกเปนผผดนดโดยเจาหนไมตองเตอนตามมาตรา๒๐๔วรรคสองแตถาเปนกรณทก�าหนดเวลาช�าระหนนนมใชวนแหงปฏทน ลกหนจะตกเปนผผดนดตอเมอเจาหนไดเตอนใหลกหนช�าระหนหลงจากท ถงก�าหนดเวลาแลวและลกหนไมช�าระหนนนตามมาตรา๒๐๔วรรคหนงตวอยางเชนเจาหนใหลกหนกยมเงนจ�านวน๕๐,๐๐๐บาทตกลงกนวาลกหนจะช�าระหนภายในตนฤดหนาวเมอถงตนฤดหนาวแลวลกหนยงมไดช�าระหนดวยการสงมอบเงนจ�านวน๕๐,๐๐๐บาทนนคนแกเจาหน เชนน ลกหนยงไม ตกเปนผผดนดจนกวาเจาหนไดเตอนใหลกหนช�าระหนดวยการสงมอบเงนจ�านวน๕๐,๐๐๐บาทนนคนแกเจาหนแลวลกหนไมช�าระหนนน โดยสรปกรณน หนถงก�าหนดช�าระเมอครบหรอถงเวลาทก�าหนดกนไวเพยงแตเวลาทก�าหนดนนเปนประโยชนแกฝายลกหนกลาวคอเจาหนจะเรยกใหช�าระหนกอนก�าหนดเวลานนไมได แตลกหนจะช�าระหนกอนก�าหนดเวลานนได สวนการผดนดของลกหนนนตองพจารณาวาก�าหนดเวลาช�าระหนนนเปนวนแหงปฏทนหรอไม ถาใชวนแหงปฏทนเมอถงก�าหนดช�าระหนแลว

ม.ค. - ก.พ. ๖๐54

หนถงก�ำหนดช�ำระกบลกหนผดนดช�ำระหน

จลนต

ลกหนไมช�าระหนนนลกหนยอมตกเปนผผดนดโดยเจาหนไมตองเตอนตามมาตรา๒๐๔วรรคสองแตถามใชวนแหงปฏทนลกหนจะตกเปนผผดนดตอเมอเจาหนไดเตอนใหลกหนช�าระหนหลงจากทถงก�าหนดเวลานนแลวและลกหนไมช�าระหนนนตามมาตรา๒๐๔วรรคหนง

๕.ขอเสนอแนะตอกำรปรบปรงบทบญญตในประมวลกฎหมำยแพงและพำณชย เนองจากบทบญญตในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๒๐๓ วรรคหนงกลาวถงเวลาอนจะพงช�าระหนไมไดก�าหนดลงไว และมาตราถดมาคอมาตรา๒๐๔ วรรคสอง กลาววาถาไดก�าหนดเวลาช�าระหนไวตามวนแหงปฏทน จงเปนเหตใหเกดความเขาใจทคลาดเคลอนไปวาทงสองมาตราดงกลาวเปนเรองเดยวกนคอเปนเรองหนถงก�าหนดช�าระ โดยเขาใจผดไปวาเรองลกหนผดนดช�าระหนตามมาตรา๒๐๔เปนเรองหนถงก�าหนดช�าระเชนเดยวกบมาตรา๒๐๓ทงทเปนคนละเรองคนละกรณกน ผเขยนมความเหนวาควรปรบปรงถอยค�าในบทบญญตแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๒๐๓ และมาตรา ๒๐๔ เสยใหม เพอความชดเจนและงายตอการท�าความเขาใจ โดยมไดเปลยนแปลงไปจากหลกการเดมแตอยางใดเนองจากมาตรา๒๐๓วรรคหนงบญญตแตเฉพาะหนทไมมก�าหนดเวลาช�าระหรอไมอาจอนมานจากพฤตการณทงปวงได ดงนนหากบญญตไปถงหนทมก�าหนดเวลาช�าระและหนทไมมก�าหนดเวลาช�าระแตอนมานจากพฤตการณทงปวงไดไวดวยแลวจะท�าใหเกดความชดเจนและงายตอการศกษาท�าความเขาใจในเรองหนถงก�าหนดช�าระไดมากยงขนและส�าหรบมาตรา๒๐๔วรรคหนงเปนกรณลกหนผดนดโดยเจาหนตองเตอนกอนซงเปนกรณทวไปสวนวรรคสองเปนกรณลกหนผดนดโดยเจาหนไมตองเตอนซงถอไดวาเปนกรณเฉพาะผเขยนเหนวาถาน�ากรณเฉพาะมาบญญตไวในวรรคหนงกอนแลวน�ากรณทวไปมาบญญตไวในวรรคสอง จะท�าใหงายตอการศกษาท�าความเขาใจในเรองลกหนผดนดยงกวาและถอยค�าทมาตรา๒๐๔วรรคสองใชค�าวา“วนแหงปฏทน”นนศาสตราจารยม.ร.ว.เสนยปราโมชใหความเหนไววาท�าใหสงสยไดวาเดอนแหงปฏทนปแหงปฏทนไมมอยในความมงหมายดวยซงคงจะไมใชความมงหมายใหกนความเฉพาะแตวนเทานนในค�าแปลภาษาองกฤษใชค�าวาIfatimebythecalendarisfixedoftheperformanceซงแปลวาถาไดก�าหนดใหช�าระหนตามเวลาแหงปฏทน ความจะกวางกวามาก๑๖ ซงผเขยนเหนพองดวยอยางยงวา การใชค�าวา “วนแหงปฏทน” ท�าใหเปนทสงสยไดวาตองระบถงวน เดอน ป ตามปฏทนหรอไมและ ไมรวมถงกรณก�าหนดเปนจ�านวนวน จ�านวนเดอน จ�านวนปตามปฏทนหรอไม ซงผเขยนไดอธบาย ยกตวอยางไปแลววาลวนอยในความหมายของ “วนแหงปฏทน” ทงสนสมควรแกไขเปน “เวลาแหงปฏทน”เพอใหกระชบครอบคลมและชดเจนขนดงนนจงขอเสนอความเหนตอการปรบปรงถอยค�าในบทบญญตดงกลาวไวดงน ๕.๑ปรบปรงมาตรา๒๐๓เปนวา“ถาเวลาจะพงช�าระหนก�าหนดลงไวเจาหนยอมจะเรยกใหลกหนช�าระหนไดเมอถงก�าหนดเวลานน ถามไดก�าหนดลงไวแตอนมานจากพฤตการณทงปวงได เจาหนยอมจะเรยกใหช�าระหนไดเมอพฤตการณนนเสรจสนลงและถามไดก�าหนดลงไวและอนมานจาก

๑๖เพงอางหนา๕๔๓-๕๔๔.

ม.ค. - ก.พ. ๖๐ 55

บทความทางวชาการ

จลนต

พฤตการณทงปวงกไมไดเจาหนยอมจะเรยกใหช�าระหนไดโดยพลนและลกหนกยอมจะช�าระหนของตนไดโดยพลนดจกน ถาไดก�าหนดเวลาไว แตกรณเปนทสงสย ใหสนนษฐานไวกอนวาเจาหนจะเรยกใหช�าระหนกอนถงเวลานนไมไดแตลกหนจะช�าระหนกอนก�าหนดนนกได” ๕.๒ ปรบปรงมาตรา๒๐๔เปนวา“ถาไดก�าหนดเวลาช�าระหนไวตามเวลาแหงปฏทนและลกหนมไดช�าระหนตามก�าหนด ลกหนตกเปนผผดนดโดยเจาหนมตองเตอน และใหใชบงคบแกกรณทตอง บอกกลาวลวงหนากอนการช�าระหน ซงไดก�าหนดเวลาลงไวอาจค�านวณนบไดโดยปฏทนนบแตวนท ไดบอกกลาวดวย หนอนนอกจากวรรคหนง ถาถงก�าหนดช�าระแลว เจาหนตองใหค�าเตอนแกลกหนกอนและเมอลกหนยงไมช�าระหนลกหนจงตกเปนผผดนด” ๕.๓นอกจากนผ เขยนขอถอโอกาสเสนอแนะปรบปรงมาตรา ๑๙๔ ซงเปนบทมาตรา ทเกยวของกบบทความนไปพรอมกนโดยในมาตรา๑๙๔บญญตไววา“ดวยอ�านาจแหงมลหน เจาหนยอมมสทธจะเรยกใหลกหนช�าระหนได อนงการช�าระหนดวยงดเวนการอนใดอนหนงกยอมมได” การใชถอยค�าในมาตรา๑๙๔วา“ดวยอ�านาจแหงมลหน...”นนศาสตราจารยม.ร.ว.เสนยปราโมชเหนวาการใชถอยค�าดงกลาวไมถกเพราะสทธเรยกรองของเจาหนมไดเกดขนแตมลหนโดยตรงมลหนกอใหเกดหน แลวหนนนท�าใหเกดสทธเรยกรองแกเจาหนจงเปนเรองทเจาหนมสทธเรยกรองขนดวยอ�านาจแหงหน ไมใชดวยอ�านาจแหงมลหน ฉบบภาษาองกฤษแปลความไวไมมค�าวามลหน เทยบกบประมวลกฎหมายแพงเยอรมนนตามมาตรา๒๔๑ซงเปนขอบญญตเชนเดยวกบมาตรา๑๙๔๑๗ผเขยนเหนดวยเปนอยางยงกบความเหนดงกลาวโดยเหนวาค�าวา“มลหน”นนหมายความวาเหตทท�าใหเกดหน๑๘ ดงนนเหตทท�าใหเกดหนไมใชสงทท�าใหเจาหนมสทธเรยกรองเอาแกลกหนไดโดยตรงสงทท�าใหเจาหนมสทธเรยกรองเอาแกลกหนไดคอหนตางหากส�าหรบมลหนซงเปนบอเกดแหงหนนนมทมาจากสญญาละเมดจดการงานนอกสงลาภมควรไดและบทบญญตของกฎหมายเชนประมวลรษฎากรเปนตน ดงนนเมอเกดหนขนแลวไมวาจะเกดจากมลหนใดกตามยอมท�าใหเจาหนมสทธเรยกรองใหลกหนช�าระหนไดตามวตถแหงหนนนซงไดแกการกระท�า การสงมอบทรพยสนและการงดเวน แลวแตกรณได จงเหนสมควรบญญตวตถแหงหนในมาตราดงกลาวไวดวยกนเพอใหเกดความกระจางชดและงายตอการศกษาท�าความเขาใจถงสทธเรยกรองของเจาหน โดยขอเสนอแนะปรบปรงถอยค�าในบทบญญต มาตรา๑๙๔เปนวา“ดวยอ�านาจแหงหนเจาหนมสทธเรยกใหลกหนช�าระหนดวยการกระท�าสงมอบหรองดเวนการอนใดอนหนงกได”

๑๗ม.ร.ว.เสนยปราโมชค�าอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยนตกรรมและหน เลม๑ (ภาค๑-๒) พมพครงท๓ปรบปรงโดยดร.มนนทรพงศาปาน(กรงเทพฯ:โรงพมพเดอนตลา,๒๕๕๙),๒๔๖-๒๔๗. ๑๘พจนานกรมศพทกฎหมายไทยฉบบราชบณฑตยสถานพมพครงท๔(กรงเทพฯ:บรษทรงศลปการพมพ(๑๙๗๗)จ�ากด, ๒๕๕๖),๔๔๑.

ม.ค. - ก.พ. ๖๐56

หนถงก�ำหนดช�ำระกบลกหนผดนดช�ำระหน

จลนต

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

ขอเสนอปรบปรง เหตผลในการเสนอปรบปรง

มาตรา ๑๙๔ “ดวยอำานาจแหงมลหน เจาหนยอมมสทธจะเรยกใหลกหนชำาระหนได อนงการชำาระหนดวยงดเวนการอนใดอนหนง กยอมมได”

มาตรา ๑๙๔ “ดวยอำานาจแหงหน เจาหนมสทธเรยกใหลกหนชำาระหนดวยการกระทำา สงมอบหรองดเวน การอนใดอนหนงกได”

๑. สทธเรยกรองของเจาหนมไดเกดขนแตมลหน หากแตเกดจากหนโดยตรง มลหนเปนเพยงเหตททำาใหเกดหนเทานน ๒. เมอมหนเกดขนแลวเจาหนยอมเรยกรองใหลกหนชำาระหนตามวตถแหงหนอนไดแกการกระทำา การสงมอบทรพยสนและการงดเวนนนได สมควรบญญตวตถแหงหนไวดวยกนเพอใหเกดความกระจางชดและงาย ตอการศกษาทำาความเขาใจถงสทธเรยกรองของเจาหน

มาตรา ๒๐๓ “ถาเวลาอนจะพ งชำ าระหนน นม ไ ด กำาหนดลงไวหรอจะอนมานจากพฤตการณ ทงปวง กไมไดไซร ทานวาเจาหนยอมจะเรยกใหชำาระหนไดโดยพลน และฝายลกหน กยอมจะชำาระหนของตนไดโดยพลนดจกน ถาไดกำาหนดเวลาไว แตหากกรณเปนทสงสย ทานใหสนนษฐานไวกอนวาเจาหนจะเรยกใหชำาระหนกอนถงเวลานนหาไดไม แตฝายลกหนจะชำาระหนกอนกำาหนดนนกได”

มาตรา ๒๐๓ “ถาเวลาจะพงชำาระหนกำาหนดลงไว เจาหนยอมจะเรยกใหลกหนชำาระหนไดเมอถงกำาหนด เวลานน ถามไดกำาหนดลงไวแตอนมานจากพฤตการณทงปวงได เจาหนยอมจะเรยกใหชำาระหนไดเมอพฤตการณนนเสรจสนลง และถามไดกำาหนดลงไวและอนมานจากพฤตการณทงปวงกไมได เจาหนยอมจะเรยกใหชำาระหนไดโดยพลนและลกหนกยอมจะชำาระหนของตนไดโดยพลนดจกน ถาไดกำาหนดเวลาไว แตกรณเปนทสงสย ใหสนนษฐานไวกอนวาเจาหนจะเรยกใหชำาระหนกอนถงเวลานน ไมได แตลกหนจะชำาระหนกอนกำาหนดนนกได”

๑. บทบญญตปจจบน วรรคหนงบญญตแตเฉพาะหนทไมมกำาหนดเวลาชำาระและไมอาจอนมานจากพฤตการณทงปวงได ถาบญญตหนทมกำาหนดเวลาชำาระและหนทไมมกำาหนดเวลาชำาระแตอนมานจากพฤตการณทงปวงไดไวดวยแลวจะทำาใหเหนถงความแตกตางอนเกดความชดเจนและเขาใจงายตอการศกษาทำาความเขาใจในเรองหนถงกำาหนดชำาระไดมากยงขน ๒. สำาหรบวรรคสอง ปรบปรงถอยคำาใหเหมาะสมยงขน

สรปขอเสนอแนะตอการแกไขปรบปรงบทบญญตดงกลาวดงตารางเปรยบเทยบประมวลกฎหมายแพงและพาณชยทใชบงคบอยในปจจบนกบขอเสนอปรบปรงพรอมเหตผลในการเสนอปรบปรงตอไปน

ม.ค. - ก.พ. ๖๐ 57

บทความทางวชาการ

จลนต

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

ขอเสนอปรบปรง เหตผลในการเสนอปรบปรง

มาตรา ๒๐๔ “ถาหนถงกำาหนดชำาระแลว และภายหล งแตน น เจาหนไดใหคำาเตอนลกหนแลว ลกหนยงไมชำาระหนไซร ล ก หน ไ ด ช อ ว า ผ ด น ดเพราะเขาเตอนแลว ถาไดกำาหนดเวลาชำาระหนไวตามวนแหงปฏทนและลกหนมไดชำาระหนตามกำาหนดไซร ทานวาล กหน ตก เป นผ ผ ดน ดโดยมพกตองเตอนเลย วธเ ดยวกนนทานใหใช บงคบแกกรณทตองบอกกลาว ลวงหนากอนการชำาระหน ซ งไดกำาหนดเวลาลงไว อาจคำานวณนบได โดยปฏทนนบแตวนทไดบอกกลาว”

มาตรา ๒๐๔ “ถาไดกำาหนดเวลาชำาระหนไวตามเวลาแหงปฏทน และลกหนมไดชำาระหนตามกำาหนด ลกหนตกเปนผผดนดโดยเจาหนมตองเตอน และใหใชบงคบแกกรณทตองบอกกลาว ลวงหนากอนการชำาระหน ซงไดกำาหนดเวลาลงไวอาจคำานวณนบไดโดยปฏทนนบแตวนทไดบอกกลาวดวย หนอนนอกจากวรรคหนง ถาถงกำาหนดชำาระแลว เจาหนตองให คำาเตอนแกลกหนกอนและเมอลกหน ยงไมชำาระหน ลกหนจงตกเปนผผดนด”

๑. โดยทวไปจะเขาใจกนวาเมอหน ถ ง กำ า หนดชำ า ร ะแ ล ว ลกห น ไ มชำาระหนยอมตกเปนผผดนดทนท ซงเปนการเขาใจทคลาดเคลอน ถานำาบทบญญตวรรคสองทเปนกรณลกหนผดนดโดยเจาหนไมตองเตอน ซงเปนกรณเฉพาะมาบญญตเปนวรรคหนง และนำาบทบญญตวรรคหนงทเปนกรณลกหนผดนดโดยเจาหนตองเตอนซงเปนกรณทวไป มาบญญตไว ในวรรคสอง จะทำาใหงายตอการศกษาทำาความเขาใจในเรองลกหนผดนดยงกวา ๒. คำาวา “วนแหงปฏทน” นน ไมชดเจนพอทจะครอบคลมถงเดอนและปแหงปฏทน ทงทกฎหมายมไดมงหมายใหใชบงคบแตเฉพาะวนในปฏทนเทานน ถาใชถอยคำาวา “เวลาแหงปฏทน” จะชดเจนและครอบคลมขน