ค าชี้แจงในการใช้เอกสารประกอบการเรียน (ส าหรับนักเรียน) · เล่ม 1 เรื่อง

เลม 1 เรอง ประวตและความส าคญของพระพทธศาสนา 1

ค าชแจงในการใชเอกสารประกอบการเรยน

(ส าหรบนกเรยน)

เอกสารประกอบการเรยนเลมน สรางขนเพอใหนกเรยนไดศกษาคนควาดวยตนเอง โดยนกเรยนจะไดประโยชนจากบทเรยน ตามจดประสงคทตงไวดวยการปฏบตตามค าแนะน า อยางเครงครด 1. นกเรยนอานหวขอเรอง ความน า สาระส าคญ และจดประสงคการเรยนรกอนศกษาเนอหาบทเรยน 2. นกเรยนท าแบบทดสอบกอนเรยน แลวตรวจค าตอบในภาคผนวกจากนนบนทกคะแนน เกบไว 3. นกเรยนศกษาบทเรยนตามล าดบ โดยไมตองรบรอน หากมปญหาหรอขอสงสยในขณะศกษาบทเรยนใหปรกษาและขอค าแนะน าจากครผสอนทนท 4. เมอนกเรยนเขาใจบทเรยนแลว ท ากจกรรมเสรมการเรยนรทกขอแลวตรวจค าตอบในภาคผนวก จากนนค าแนะน าทไดวดเกณฑการประเมนผล ถานกเรยนไมพอใจระดบเกณฑการประเมนผล ใหกลบไปศกษาบทเรยนแลวตอบค าถามใหมอกครง แลวบนทกคะแนนเกบไว 5. เมอศกษาบทเรยนจบแลว ท าแบบทดสอบหลงเรยน และตรวจค าตอบในภาคผนวกจากนนน าคะแนนทไดวดเกณฑการประเมนผล แลวน าคะแนนทดสอบกอนเรยน-หลงเรยนเปรยบเทยบความกาวหนา 6. นกเรยนตองมความซอสตยตอตนเอง ไมดเฉลยกอนท าแบบทดสอบและกจกรรม 7. สงคนเอกสารนตามก าหนดเวลาและตองรกษาใหอยในสภาพด


เอกสารประกอบการเรยน

รายวชา สงคมศกษา 3 รหสวชา ส32101 ชนมธยมศกษาปท 5 สาระศาสนา ศลธรรม จรยธรรม กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม

เลม 1 เรอง ประวตและความส าคญของพระพทธศาสนา เวลา 4 ชวโมง

มาตรฐานการเรยนร/ตวชวด มาตรฐาน ส 1.1 รและเขาใจประวต ความส าคญ ศาสดา หลกธรรมทางพระพทธศาสนาหรอศาสนา ทตนนบถอและศาสนาอน มศรทธาทถกตอง ยดมนและปฏบตตามหลกธรรม เพออย รวมกนอยางสนตสข ตวชวด ม.4-6/6 วเคราะหลกษณะประชาธปไตยในพระพทธศาสนา หรอแนวคดของศาสนาทตนนบถอ ตามทก าหนด ตวชวด ม.4-6/7 วเคราะหหลกการของพระพทธศาสนากบหลกวทยาศาสตร หรอแนวคดของศาสนา ทตนนบถอ ตามทก าหนด ตวชวด ม.4-6/8 วเคราะหการฝกฝนและพฒนาตนเอง การพงตนเอง และการมงอสรภาพใน พระพทธศาสนา หรอแนวคดของศาสนาทตนนบถอตามทก าหนด สาระการเรยนร 1. ลกษณะประชาธปไตยในพระพทธศาสนา 2. หลกการของพระพทธศาสนากบหลกวทยาศาสตร 3. การคดตามนยแหงพระพทธศาสนาและการคดแบบวทยาศาสตร 4. พระพทธศาสนาเนนการฝกหดอบรมตน การพงตนเอง และการมงอสรภาพ

จดประสงคการเรยนร

1. วเคราะหลกษณะประชาธปไตยในพระพทธศาสนาได 2. วเคราะหหลกการของพระพทธศาสนากบหลกวทยาศาสตรได 3. อธบายการคดตามนยแหงพระพทธศาสนาและการคดแบบวทยาศาสตรได 4. อธบายคณคาของการฝกหดอบรมตนและการพงพาตนเอง รวมทงการมงสอสรภาพ ในทางพทธศาสนาได


แบบทดสอบกอนเรยน

เลมท 1 เรอง ประวตและความส าคญของพระพทธศาสนา

ค าชแจง 1. แบบทดสอบฉบบนม 10 ขอ ขอละ 1 คะแนน คะแนนเตม 10 คะแนน 2. ใหนกเรยนเขยนเครองหมาย ทบอกษร ก ข ค และ ง ทถกทสดเพยงขอเดยว 1. หลกค าสอนของพระพทธศาสนาทปรากฏในกาลามสตรนน เกยวกบเรองใด ก. การรจกคาดการณอยางถกตอง ข. การอางองต าราหรอคมภรของนกปราชญนนสามารถกระท าได ค. การเชออะไรนนจะตองพสจนดวยตนเอง โดยอาศยสตปญญาและเหตผล ง. การพจารณาความเหนของผอนวาถกตองหรอไมนน จะตองสอดคลองกบความคดเหนของเราดวย

2. การทพระพทธเจาเสดจไปศกษาวชาความรจากส านกตางๆ นนสอดคลองกบวธการทาง วทยาศาสตรในขนใด ก. เหนปญหา ข. รวบรวมขอมล ค. ตงค าตอบชวคราว ง. อธบายค าตอบเปนทฤษฎ

3. การกระท าใดจดวา เปนลกษณะประชาธปไตยในพระพทธศาสนา ก. พระสงฆในแตละวดนนจะท าวตรเชาเยนทกวน ข. การท าพธในวนส าคญทางพระพทธศาสนานนมพระสงฆเปนผน า ค. การท าพธกรรมในทางพระพทธศาสนา พระสงฆจะตองมจ านวนครบ 9 รป ง. การตรวจสอบคณสมบตของผมาอปสมบทนน พระสงฆทงปวงตองลงมตเหนดวยเปนเอกฉนท

4. กระบวนการคดตามนยแหงพระพทธศาสนาทคลายกบกระบวนการคดแบบวทยาศาสตร คอ วธคดขอใด ก. วธคดแบบอรยสจ ข. วธคดแบบรเทาทนธรรมดา ค. วธคดแบบแยกองคประกอบ ง. วธคดแบบสบสาวเหตปจจย


5. ขอความทกลาววา “ภกษทกรปมสทธในการเขาประชม ภกษทกรปมสทธในการแสดงความ คดเหนทงในทางคดคานและในทางเหนดวย” สอดคลองกบหลกการประชาธปไตยในขอใด ก. สทธในการคดคาน ข. สทธเสรภาพในการประชม ค. สทธของพระสงฆเทาเทยมกน ง. สทธเสรภาพในการแสดงความคดเหน 6. ขอใดเปนการฝกฝนตนเองใหสงขนตามล าดบ จากระดบต าไปหาระดบสง ก. ระดบอนธพาลปถชน ระดบพาลปถชน ระดบกลยาณปถชน ระดบอรยบคคล ข. ระดบอนธพาลปถชน ระดบกลยาณปถชน ระดบพาลปถชน ระดบอรยบคคล ค. ระดบพาลปถชน ระดบอนธพาลปถชน ระดบกลยาณปถชน ระดบอรยบคคล ง. ระดบพาลปถชน ระดบอนธพาลปถชน ระดบอรยบคคล ระดบกลยาณปถชน 7. การฝกฝนตนเองในระดบกลยาณปถชนจะตองมธรรมในขอใด เกอบสมบรณจนถงขนสมบรณ ก. ศล 5 ข. กศลมล 5 ค. ศล 5 ธรรม 5 ง. อรยสจ 4 ขนธ 5 8. เปาหมายของการฝกฝนตนเองของมนษยมงสอสรภาพ คอ การหลดพนจากการครอบง าของ เรองใด ก. ทกข ข. กเลส ค. โลภ โกรธ หลง ง. ความชวทางกาย วาจา ใจ 9. พระพทธศาสนากบวทยาศาสตรมความสอดคลองกบดานความเชออยางไร ก. ไมควรเชอสงใดจากเอกสาร ข. ควรเชอในสงทปรากฏชดเจน ค. กาลเวลาเปนเครองพสจนความจรง ง. กอนจะเชออะไรจะตองมการพสจน


10. ขอใดจดเปนความแตกตางกนระหวางหลกการของพระพทธศาสนากบวทยาศาสตร ก. วทยาศาสตรมงการทดลองหาความจรงจากวตถ พระพทธศาสนาไมเนนการทดลองหรอ การสบคน ข. วทยาศาสตรเนนการพฒนาความเจรญกาวหนาของโลก พระพทธศาสนาเนนการควบคม ธรรมชาตของมนษย ค. วทยาศาสตรยอมรบโลกแหงสสารทรบรดวยประสาทสมผสทง 5 วามจรง พระพทธศาสนายอมรบ เฉพาะเรองจตใจ ง. วทยาศาสตรมงเขาใจปรากฏการณทางธรรมชาต พระพทธศาสนาเนนพเศษเกยวกบวถชวต ของมนษยมากกวากฎเกยวกบสงทไรชวต


กระดาษค าตอบแบบทดสอบกอนเรยน


ชอ.................................................นามสกล..........................................ชน............. เลขท............

ค าชแจง ใหนกเรยนท าเครองหมาย ขอทถกตองทสดเพยงขอเดยว

ขอ ก ข ค ง 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

คะแนนทได


ประวตและความส าคญของพระพทธศาสนา

1. ลกษณะประชาธปไตยในพระพทธศาสนา

ประธานาธบดเอบราแฮม ลนคอลน (Abraham Lincoln) แหงสหรฐอเมรกา ไดแสดงวาทะเกยวกบค าวาประชาธปไตยไววา “เปนการปกครองของประชาชน โดยประชาชน และเพอประชาชน” จากวาทะดงกลาว เราอาจสรปความหมาย ของประชาธปไตยไดอยางกวาง ๆ วา เปนการปกครอง ทถอวาบคคลทกกลม ทกเพศ ทกฐานะและทกอาชพ มเสรภาพ สทธ หนาทและความรบผดชอบตอสงคม และบานเมองเทาเทยมกน ไมวาจะเปนทางดาน การปกครอง และการด าเนนชวต โดยทวไปถอวา นครรฐกรกเปนตนก าเนด การปกครองในระบอบประชาธปไตย ซงเรมตนจาก ทไซโลมอน (594 ปกอน ค.ศ.) ไดแกไขรฐธรรมนญ จดตงศาลประชาชนขน ตอมาแอนตส เธเนส (Antis Thenes) (509 ปกอน ค.ศ.) ไดแกไข รฐธรรมนญของนครรฐกรกอกโดยใหสทธ เสรภาพแกประชาชนมากขน และในยคตอมา ภาพท 1.1 เอบราแฮม ลนคอลน เมอ 461 ปกอน ค.ศ. เปรเคลส (Pericalis) ทมา : http://www.th.wikipedia.org ไดแกไขลกษณะการเมองการปกครองของ นครรฐใหมความเปนประชาธปไตย มากยงขนกวาเดม เชน ชาวกรก ทกคนสามารถวจารณการ บรหารงานของผปกครองนครรฐได โดยไมถอเปนความผดการตดสนใจ กระท าการใดใชวธลงมตแลวท าตาม เสยงขางมาก ราชการนครรฐถอเปน เรองส าคญทชาวเมองสนใจและ กระท ากอนเรองสวนตว ภาพท 1.2 นครรฐกรกในอดต ทมา : http://www.sainampeung.ac.th

http://www.sainampeung.ac.th/chalengsak/units/unit5/chapter5/chapter5_3/europe/europe_8_history.htm


วถทางแบบประชาธปไตยอยางทปฏบตกนในนครรฐกรกนน ถาพจารณากนอยางประเทศกรซหรอนครรฐกรกในอดต ไดชอวาเปนทใหก าเนดการปกครองในระบอบประชาธปไตยแหงแรกของโลก ถองแท โดยเอาพระพทธศาสนาเขามาเปรยบเทยบ กจะเหนไดชดเจนวา แทจรงแลวแนวคดหรอวธปฏบตดงกลาวมาขางตน ไดกอตงขนในพระพทธศาสนากอนประชาธปไตยของกรกนบเปนเวลาหลาย สบป โดยพระพทธเจาพระบรมศาสดาของชาวพทธไดทรงวางแนวทางเอาไวเพอเปนแนวประพฤตปฏบตของพทธศาสนกชน ดงค ากลาวของอาจารยสชพ ปญญานภาพนกปราชญทางพระพทธศาสนาวา “พระพทธศาสนาเปนตวอยางแหงลทธประชาธปไตยทเกาแกทสดของโลกมหลกการและวธการ อนทนสมยมาจนทกวนน”

ลกษณะประชาธปไตยในพระพทธศาสนา สามารถวเคราะหไดดงน

ลกษณะประชาธปไตยในพระพทธศาสนา

1. พระพทธเจาประทานความเปนใหญแกสงฆ เมอมผมาขอบวชเพมจ านวนมากขน พระพทธเจาทรงเลกการประทานอปสมบทดวยพระองคเอง ทรงประทานความเปนใหญใหพระสงฆด าเนนการอปสมบทเองโดยพระสงฆเปนผคดเลอกและตรวจสอบคณสมบตผมาขอบวชกนเอง ในการท าพธอปสมบทนนพระสงฆทงปวงตองมมตเหนชอบดวยเปนเอกฉนท ถามการคดคานแมเพยงหนงเสยงถอวาการอปสมบทเปนโมฆะ 2. พระพทธเจาเองกทรงเคารพพระสงฆ เมอประทานความเปนใหญหรอความเปนอธปไตยใหแกพระสงฆแลวพระองคเองกมไดทรงถอวาเปนพระศาสดาผคอยชขาดบงการ ตรงกนขามพระองคกลบเคารพมตสงฆโดยเฉพาะในทประชมสงฆ คอ ทรงรบฟงความคดเหนของพระสงฆอยเปนปกต ลกษณะเชนนชชดถงคณลกษณะทเปนประชาธปไตยของพระพทธศาสนา 3. พระสงฆโดยภาพรวมมความส าคญยงกวาคณะบคคลใดทงหมด พระสงฆมความส าคญกวาพระศาสดาในฐานะปจเจกชน จะเหนไดจากการตรสแนะน านางปชาบดโคตมผน าอาหารมาถวายพระองคใหถวายพระสงฆแทนทจะถวายแดพระองค (ม.อ. 14/707/457) และตรสไวในทอนวา“การถวายทานแกพระพทธเจา มผลสการถวายแกพระสงฆไมได” (อง. นวก. 23/224/407) 4. กจกรรมของสงฆ ภกษทกรปจะตองถอเปนเรองส าคญ กจกรรมทส าคญในพระพทธศาสนาของพระภกษสงฆ เชน การประชมท าอโบสถสงฆกรรม (ประชมฟงสวดปาฏโมกข หรอสกขาบท 227 ขอ) ทกกงเตอน เพอตรวจสอบทบทวนการประพฤตปฏบตตามพระธรรมวนย ภกษผเปนสมาชกทกรปจะตองเขาประชมพรอมเพรยงกน แมผทเปนพระอรหนตแลว (ซงตามความจรงแลว ไมจ าเปนจะตองมาฟงกไดเพราะพระอรหนตสนกเลสโดยสนเชงแลว ไมจ าเปนตองทบทวนศลของตนกได) กตองเขาประชม ทงนเพราะสงฆอาณา (อ านาจของสงฆ) เปนเรองส าคญทตองเคารพ


ลกษณะประชาธปไตยในพระพทธศาสนา(ตอ)

5. การตดสนปญหาทมความคดเหนแตกออกเปน ๒ ฝาย การตดสนปญหาในทประชมสงฆทมความคดเหนแตกแยกออกเปนสองฝายจะตองมการลงคะแนนเพอดวาเสยขางมากไปทางไหน ใหตดสนโดยถอเอาเสยงขางมากนนเปนขอยต วธนเรยกวา “เยภยยสกา” 6. ภกษทกรปมสทธในการเขาประชม ภกษทกรปมสทธในการแสดงความคดเหนทงในทางคดคานและในทางเหนดวย 7. ภกษทกรปจะตองเขาประชม ภกษทกรปจ าเปนทจะตองเขารวมประชม ถาเขาประชมไมได เชน อาพาธจะตองมอบฉนทะไปประกาศแกสงฆวา ผนนผนมาประชมไมได ขอมอบฉนทะ คอ อนมตใหสงฆท าการประชมไดโดยความยนยอมของตน 8. กจของพระภกษขณะประชม ถาภกษรปใดรปหนงมธระดวน เชน สรรกจ (ขอไปถายอจจาระหรอปสสาวะ) จะลกออกจากทประชม ตองใหฉนทะ คอ อนญาตใหสงฆด าเนนการตอไปไดโดยความยนยอมของตนทงนเพอไมใหมการพดขนภายหลงวา สงฆท าการบางอยางลงไปโดยภกษรปนนรปนไมเหนดวย 9. ในการกระท าสงฆกรรมตางๆ พระสงฆยดถอประโยชนสขของสวนรวมเปนทตง การยดถอประโยชนของสวนรวมเปนทตงบนพนฐานของธรรมาธปไตยและถอความถกตองยตธรรมเปนหลก พระพทธเจามไดใชอ านาจในฐานะพระศาสดาเขามาแทรกแซงหรอชน าแตประการใด


กจกรรมท 1.1 เรอง ลกษณะประชาธปไตยในพระพทธศาสนา

ค าชแจง ใหนกเรยนเขยนผงมโนทศน แสดงลกษณะประชาธปไตยในพระพทธศาสนา (10 คะแนน)



2. หลกการของพระพทธศาสนากบหลกวทยาศาสตร หลกการของพระพทธศาสนากบหลกวทยาศาสตร มทงสวนทสอดคลองกนและสวนท แตกตางกน ดงตอไปน

2.1 ความสอดคลองกน หลกการของพระพทธศาสนา เปนหลกค าสอนทเปนความจรง มเหตมผล โดยเฉพาะ การสอนใหรจรงโดยการพสจนดวยตนเอง ซงมความสอดคลองกบหลกวทยาศาสตรทเปนหลกการสากล จะเหนไดจากการยอมรบของคนทวไป ซงไมเชอการดลบนดาลของสงศกดสทธแตอาศยสตปญญาเปนตวตดสนความจรง 1. ดานความเชอ วทยาศาสตรถอหลกวากอนจะเชออะไรนนจะตองมการพสจน ใหเหนจรงไดเสยกอน วทยาศาสตรเชอในเหตผล ไมเชออะไรลอยๆ และตองมหลกฐานมายนยนและ ทกอยางจะตองด าเนนไปอยางมกฎเกณฑและมเหตผลเปนตวตดสนโดยอาศยปญญาในการพจารณา วทยาศาสตรไมอาศยศรทธา แตอาศยเหตผล เชอการทดลองวาใหความจรงแกเราไดแตไมเชอการ ดลบนดาลของสงศกดสทธ เพราะทกอยางด าเนนไปอยางมกฎเกณฑ มเหตผลและวทยาศาสตร อาศยปญญา และเหตผลเปนตวตดสนความจรง พระพทธศาสนากมหลกความเชอเชนเดยวกบวทยาศาสตร ดงหลกค าสอนทปรากฏใน กาลามสตร พระพทธเจาทรงสอนไววาการจะเชออะไรแคไหนนนจะตองพสจนดวยตนเองโดยอาศยสตปญญาและเหตผล แตอยาเชอโดยวธดงตอไปน

1. อยาปลงใจเชอเพยงเพราะการฟงตามกนมา 2. อยาปลงใจเชอเพยงเพราะการถอสบๆ กนมา 3. อยาปลงใจเชอเพยงเพราะการเลาลอ 4. อยาปลงใจเชอเพยงเพราะการอางคมภร 5. อยาปลงใจเชอเพยงเพราะนกคดเอาเอง 6. อยาปลงใจเชอเพยงเพราะการคาดคะเนเอา 7. อยาปลงใจเชอเพยงเพราะการตรกตรอง 8. อยาปลงใจเชอเพยงเพราะตรงกบความเหนของตน 9. อยาปลงใจเชอเพยงเพราะรปลกษณะนาเชอ 10. อยาปลงใจเชอเพยงเพราะทานเปนครของเรา ทมา : พจนานกรมศพทพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม ของพระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต)


พระองคทรงสอนตอไปวา เมอใดทเราอาศยปญญาทดสอบดวยตนเองแลว เหนวาค าสอนใดเปนค าสอนทดมคณประโยชนแลวจงคอยเชอ ทรงสอนมใหเชออยางงมงาย แตเนนการทดสอบและการปฏบต เมอทดสอบไดผลทางปฏบตแลวจงเชอ พระพทธศาสนาสอนเรองศรทธาเหมอนกน แตศรทธามใชวธสดทายทจะตดสนวาความจรงคออะไร ศรทธาในพระพทธศาสนาเปนเพยงเครองชกจงใหคนเขาไปทดสอบความจรง แตตวทตดสนความจรงคอ “ปญญา” ในค าสอนเรองมรรคมองค 8 อนเปนหนทางทจะพามนษยไปสนพพานซงเปนความจรงอนสงสดนน ไมปรากฏวามศรทธาอยดวย ในการสอนหลกธรรมตางๆ เพอเปนแนวทางในการปฏบตตนนน หากในหลกธรรมใดมศรทธาอยจะตองมปญญาก ากบอยเสมอ เชน พละ 5 มศรทธาวรยะ สต สมาธ ปญญา ในหลกอรยทรพยมศรทธา ศล หร โอตตปปะ พาหสจจะ จาคะ ปญญา เปนตน 2) ดานความร ทงวทยาศาสตรและพระพทธศาสนาตางกยอมรบความรทไดจากประสบการณ “ประสบการณ” หมายถง การทตา ห จมก ลน กาย ไดประสบกบความรสกนกคดบางอยาง เชน รสกดใจ รสกอยากได เปนตน วทยาศาสตรเรมตนจากประสบการณ คอ จากการทไดพบเหนสงตางๆ แลวเกดความอยากรอยากเหนกแสวงหาค าอธบาย วทยาศาสตรจะไมเชอหรอยดถออะไรลวงหนาอยางตายตว แตจะอาศยการทดสอบดวยประสบการณสบสาวไปเรอยๆ จะไมอางองถงสงศกดสทธใดๆ ทอยนอกเหนอประสบการณและการทดลองพระพทธองคกทรงเรมคดจากประสบการณ คอ ประสบการณทไดเหนความเจบ ความแก ความตาย และทส าคญทสดคอ ความทกข พระองคมพระประสงคทจะคนหาสาเหตของทกข ในการคนหานพระองคมไดเชออะไรลวงหนาอยางตายตว ไมทรงเชอวามพระผเปนเจาหรอสงศกดสทธใดๆ ทจะใหค าตอบได แตไดทรงทดลองโดยอาศยประสบการณของพระองคเองดงเปนททราบกนดอยแลวพระพทธศาสนากบวทยาศาสตรมสวนทตางกนเพยงเลกนอยในเรองน คอ วทยาศาสตรเนนความสนใจกบเรองราวหรอการรบรทเกดจากประสบการณดานประสาทสมผส (ตา ห จมก ลน กาย) สวนพระพทธศาสนาเนนความสนใจเกยวกบเรองราวหรอการรบรทเกดจากประสบการณทางจตใจ

ภาพท 1.3 การทดลองทางวทยาศาสตร ทมา : http//www.enn.co.th


2.2 ความแตกตาง

แมวาหลกการของพระพทธศาสนาจะมความสอดคลองกบหลกวทยาศาสตร แตหลกวทยาศาสตรกบหลกการของพระพทธศาสนากมความแตกตางกน ดงน 1) มงเขาใจปรากฏการณทางธรรมชาต วทยาศาสตรมงทจะเขาใจปรากฏการณตางๆ ทเกดขน ตองการรวาอะไรเปนสาเหต อะไรเปนผลทตามมา เชน เมอเกดฟาผาขนตองรวาอะไรคอสาเหตของฟาผาและผลทตามมาหลงจากฟาผาแลวจะเปนอยางไรพระพทธศาสนากมงเขาใจปรากฏการณตางๆ เชนเดยวกน แตตางกนตรงทพระพทธศาสนาเนนเปนพเศษเกยวกบวถชวตของมนษยมากกวากฎเกยวกบสงทไรชวต จดหมายปลายทางของพระพทธศาสนาคอสอนใหคนเปนคนดขน หรอเปนคนโดยสมบรณยงขน 2) ตองการรกฎธรรมชาต วทยาศาสตรตองการเรยนรกฎธรรมชาตและหาทางควบคมธรรมชาตหรอเอาชนะธรรมชาต พดอกนยหนง วทยาศาสตรเนนการควบคมธรรมชาตภายนอก แตพระพทธศาสนาสอนใหคนควบคมภายในจตใจตวเอง ล าพงแตความสามารถทควบคมธรรมชาตได ไมอาจท าใหความสงบสขเกดขนในโลกมนษย มนษยตองรจกควบคมตวเองใหมจตใจดงามดวย สนตสขทแทจรงจงจะเกดขนได วทยาศาสตรมงปรบธรรมชาต แตพระพทธศาสนามงปรบจตใจคน 3) ยอมรบโลกแหงสสาร วทยาศาสตรยอมรบโลกแหงสสารทรบรไดดวยประสาทสมผสทง ๕ วามจรง โลกทอยพนจากนนวทยาศาสตรไมยอมรบ (ซงความจรงวทยาศาสตรมไดปฏเสธเพยงแตยงไมยอมรบ เพราะวทยาศาสตรเชอวาประสาทสมผสเปนเครองมอสดทายทจะตดสนความจรง) สวนพระพทธศาสนาชวามสจธรรมสงสด (นพพาน) ซงเปนสภาวะทประสาทสมผสของมนษยปถชนทเตมไปดวยกเลสตณหาไมสามารถจะรบรได พระพทธศาสนาแบงสงทมอยจรงเปนสองพวกใหญๆ คอ “สงขตธรรม”(สงทปจจยปรงแตง) และ “อสงขตธรรม” (สงทปจจยมไดปรงแตง คอ นพพานวทยาศาสตรยอมรบวาสงขตธรรมนนมจรง แตอสงขตธรรมอยเหนอการรบรของวทยาศาสตร สวนสจธรรมในพระพทธศาสนานน มทงทสามารถแสดงใหประจกษเปนสาธารณะไดและไมสามารถ แสดงใหประจกษเปนสาธารณะ แตแสดงโดยการประจกษใจตนเองได (หมายถงมทงทเราสามารถรบรไดดวยตาและรบรดวยใจ) ความจรงระดบตนๆ และระดบกลาง ใครๆ กอาจเขาใจและเหนจรงได เชน คนทโลภมาก อจฉารษยาเขามาก ไมมความสงบสขแหงจตใจอยางไรบาง คนทมเมตตาไมปรารถนารายตอใครเปนคนมความสข ไมมเวรไมมภยกบใครอยางไรบาง ความจรงเหลานลวนสามารถแสดงใหประจกษไดและชใหดตวอยางได แตปรมตถธรรมอนสงสดนน ผทไดพบแลวยากทจะอธบายใหคนอนเขาใจได เปนสภาวะทผรเองเหนเองจะพงประจกษเฉพาะตว


4) มงเอาความจรงมาตแผ วทยาศาสตรนนมไดสนใจเรองศลธรรม เรองความด ความชว สนใจเพยงคนเอาความจรงมาตแผใหประจกษเพยงอยางเดยว เชน วทยาศาสตรคนพบเรองการระเบด แตควรระเบดอะไร ไมควรระเบดอะไร ไมอยในขอบขายของวทยาศาสตรการคนพบทางวทยาศาสตรจงมทงคณอนนตและโทษมหนตสวนค าสอนของพระพทธศาสนานนเนนเรองศลธรรม ความด ความชว มงใหมนษยมความสขเปนล าดบขนเรอยๆ จนถงความสงบสขอนสงสดคอ นพพาน

ภาพท 1.4 พลงงานนวเคลยร ทมา : http//www. kanchanapisek.or.th

http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/book/book.php?book=27&chap=8&page=t27-8-infodetail02.html


กจกรรมท 1.2 เรอง หลกการของพระพทธศาสนากบหลกวทยาศาสตร

ค าชแจง ใหนกเรยนเปรยบเทยบหลกการของพระพทธศาสนากบหลกวทยาศาสตร ในสวนทม ความสอดคลอง และในสวนทมความแตกตาง (10 คะแนน)

ดานความสอดคลอง หลกการของพระพทธศาสนา หลกการวทยาศาสตร

1. ดานความเชอ ........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

................................................................................ ........................................

........................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.............................................................................................................. .........

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

2. ดานความร ........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................


ดานความแตกตาง

หลกการของพระพทธศาสนา หลกการวทยาศาสตร

1. มงเขาใจ ปรากฏการณ ทางธรรมชาต

........................................................................................................................

................................................................................................. .......................

........................................................................................................................

............................................................................................................... .........

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................ 2. ตองการร กฎธรรมชาต

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................... .............................................

........................................................................................................................

......................................................................................... ...............................

........................................................................................................................ 3. การยอมรบ โลกแหงสสาร

........................................................................................................................

................................................................................................................ ........

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................ 4. มงความจรง มาตแผ

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................................................

........................................................................................... .............................

........................................................................................................................

......................................................................................................... ...............

........................................................................................................................


3. การคดตามนยแหงพระพทธศาสนาและการคดแบบวทยาศาสตร

กระบวนการคดแบบวทยาศาสตร สามารถแยกไดเปน 6 ขนตอน ดงน 1. ตงปญหาใหชดเจน คอ ดวาปญหาคออะไรแน 2. ตงค าตอบชวคราวขนเพอทดสอบ 3. รวบรวมขอมลทคดวาเกยวของ 4. วเคราะหขอมลเพอทดสอบค าตอบชวคราววาผดหรอถก 5. ถาปรากฏวาค าตอบชวคราวนนถก กรบเปนค าอธบาย หรอเปนทฤษฎ ไวจนกวาจะมขอมลใหมมาหกลาง ถาเกดค าตอบชวคราวนนผด กตองปรบปรงหาค าตอบใหม 6. น าค าอธบายในขอ 5 ไปประยกตใชในการแกปญหา

ยกตวอยางเชน

■ ปญหาเกดขน คอ ตนมะมวงทบานเราใบแหงโกรน ไมออกผล ■ ตงค าตอบชวคราวเพอทดสอบขนวา “ทงนเปนเพราะไมฉดยาฆาแมลง” ■ รวบรวมขอมล คอ ถามเพอนบานทปลกมะมวงพนธเดยวกบเราหลายตนวาเขาบ ารง ตนมะมวงอยางไรจงออกผล ซงจะไดค าตอบวาเขารดน า ใสปย และฉดยาฆาแมลง ■ วเคราะหขอมลแลวเหนวา น าเรากรด ปยเรากใส แตเรามไดฉดยาฆาแมลงจงคดวา สาเหตอยน แลวกลองฉดยาฆาแมลงอยางเขา ■ ปรากฏวาปตอมามะมวงออกผลดเหมอนของเพอนบาน แสดงวาค าตอบชวคราวถก ■ ถอค าตอบนเปนหลกปฏบตตอไป ในท านองเดยวกน หากเราศกษาพทธประวตจะพบวา กระบวนการคดของพระพทธเจาตงแตออกผนวชจนกระทงตรสร กมวธการเหมอนกน คอ 1. ทรงเหนวาความทกขเปนปญหา จะตองหาค าตอบเพอแกปญหา 2. ทรงตงค าตอบชวคราว คอ ทรงเหนวาเจาลทธส านกตางๆ อาจใหค าตอบไดและเมอใหค าตอบไมไดกทรงเหนวาการทรมานกายอาจใหค าตอบได 3. ทรงรวบรวมขอมล คอ เสดจไปตามส านกตางๆ ทเขาวาเกง ลองทรมานกายดลองอดอาหารดเพอดวาจะไดค าตอบหรอไม


4. ในกรณของพระพทธองค การรวบรวมขอมลกบการวเคราะหขอมลเกอบจะเปนสงเดยวกน

เชน การบ าเพญเพยรทางกายนน เปนทงการรวบรวมขอมลและการวเคราะหขอมล เพราะพระองค ทรงใชพระวรกายของพระองคเองเกบขอมล จงเปนการวเคราะหและทดสอบขอมลไปในตว สวนค าสอน ของส านกตางๆ ททรงศกษานนพระองคลองน ามาวเคราะหแลวเหนวา มใชค าตอบทถกตองจงทรงเลกแลวหนมาเสวยพระกระยาหารตามเดม ท าใหปญจวคคยเสอมศรทธาพากนหนไป เปนผลดแก พระสทธตถะ เพราะไดสรางบรรยากาศอนเงยบสงด เออตอการบ าเพญเพยรทางจตอยางยง

ภาพท 1.5 การบ าเพญทกรกรยาของพระพทธเจา ทมา : http//www.dhammawan.blogspot.com

5. เมอพระองคทรงเหนวาค าตอบชวคราวทตงไวนนผด จงทรงเปลยนแปลงวธการโดยหนมาทดลองการบ าเพญเพยรทางจตแทน กปรากฏวาทรงประสบความส าเรจ ไดตรสรความจรง อนเปนค าตอบทถกตองเกยวกบปญหาเรองความทกข

http://dhammawan.blogspot.com/2011/06/blog-post.html


ภาพท 1.6 เจาชายสทธตถะไดตรสรเปนสมมาสมพทธเจา ทมา : http//www.praputtakhun.lnwshop.com

6. ทรงน าค าตอบทไดไปเผยแผแกชาวโลก เพอแกปญหาเรองความทกขใหแกมวลมนษย จะเหนไดวากระบวนการคดตามนยในพระพทธศาสนากคลายคลงกบกระบวนการคดแบบวทยาศาสตร แตพงทราบวา วธการคดแบบนทางพระพทธศาสนาเรยกวาคดแบบเหตผลหรอคดแบบอรยสจ ซงเปนเพยงวธหนงใน 10 วธ ดงน 6.1 วธคดแบบสาวหาเหตปจจย คอ สบคนจากผล สบสาวหาสาเหตทแทจรง 6.2 วธคดแบบแยกแยะองคประกอบ คอ แยกยอยออกเปนสวนๆ เพอหาความสอดคลองสมพนธ 6.3 วธคดแบบรเทาทนธรรมดา คอ คดและรความเปนไปตามธรรมดาของสรรพสง ตามความเปนจรง 6.4 วธคดแบบอรยสจ คอ คดตามเหตผล สบสาวหาสาเหตแลวแกปญหาทตนเหต 6.5 วธคดเชอมโยงหลกการและความมงหมายใหสมพนธกน คอ คดถงหลกการ ของเรองหรอสงนนวาคออะไร ความมงหมายเพออะไร การกระท านนๆ ตรงตามหลกการและ ความมงหมายหรอไม 6.6 วธคดแบบคณ โทษ และทางออก คอ คดทงในแงบวก แงลบ และคดเสนอ แนวทางแกไข

http://praputtakhun.lnwshop.com/article/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9E%E0%B8%B8%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B9%80%E0%B8%88%E0%B9%89%E0%B8%B2-%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%AA%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89


6.7 วธคดแบบคณคาแท คณคาเทยม คอ คดวเคราะหถงประโยชนทแทจรงหรอประโยชนเทยมของสงนนๆ วาคออะไร เพอจะไดรจกเสพรจกใชสงทงหลายเพอคณทแทจรง 6.8 วธคดแบบปลกเราคณธรรม คอ คดเพอใหเกดก าลงใจสรางสรรคสงทดงามเพอตนและสงคม 6.9 วธคดแบบเปนอยในปจจบน คอ คดแบบมสต รเทาทนปจจบน ไมฟงซาน 6.10 วธคดแบบจ าแนกประเดนและแงมมตางๆ หรอพยายามมองหลายมม เพอใหไดค าตอบหรอความเขาใจทถกตองสมบรณ


กจกรรมท 1.3 เรอง การคดตามนยแหงพระพทธศาสนาและการคดแบบวทยาศาสตร

ค าชแจง ใหนกเรยนรวมกนวเคราะหในหวขอทก าหนด (10 คะแนน)

1. การคดของพระพทธเจาวธใดทมความสอดคลองกบกระบวนการคดแบบวทยาศาสตร จงอธบาย พรอมยกตวอยาง


2. นกเรยนคดวา วธคดทางพระพทธศาสนาวธใดทสามารถน าไปใชในการคดในขนตอนตางๆ ของวธการทางวทยาศาสตรบาง จงอธบาย พรอมยกตวอยาง


4. พระพทธศาสนาเนนการฝกหดอบรมตน และการพงพาตนเอง

พระพทธศาสนาเชอในหลกการฝกฝนตนหรอพฒนาตนเพอใหกาวหนาดวยคณความด ไปเรอยๆ จนกระทงบรรลถงจดมงหมายสงสด คอ การหลดพนจากอ านาจของโลภ โกรธ หลงโดยสนเชง อนนบวาเปนอสรภาพทแทจรง ในการฝกฝนนนเราเองจะบงคบตวเอง ควบคมตวเองหรอพดอกนยหนงวาเราตองพงตนเอง คนอน เชน บดามารดา ครอาจารย เปนเพยง “ผชวยเหลอ” ในการพงตวเองของเราใหเปนไปดวยด และบรรลผลส าเรจรวดเรวขนพระพทธศาสนาชวามนษยทกคนเปนสตวทฝกได มศกยภาพทจะฝกฝนพฒนาไดคณสมบตนมนษยมมากกวาสตว สตวอน ๆ ทน ามาฝกอยางเกงกฝกใหพอใชงานได เชน ฝกลงเพอน ามาแสดงละครลงหรอปนขนตนมะพราว ฝกชางเพอใชลากซง ฝกมาใช ขท าศก แตฝกใหสามารถใชงานไดเพยงแคนกนบวาประเสรฐแลวดงพระบาลวา “มาอศดร มาอาชาไนย มาสนธพพญากญชร ทฝกดแลวนบวาเปนสตวประเสรฐแตมนษยทฝกตนไดดแลวประเสรฐกวานน”

ภาพท 1.7 การประกอบอาชพอยางสจรต ทมา : http//www.lannacorner.net

การฝกฝนตนเองเปนวธ “เลอนขน” หรอ “เลอนระดบ” ตนเองใหสงขนตามล าดบความหมายในทางธรรม หมายถง การพฒนาตนเองใหมความร ความดงาม ความสข สนตภาพและอสรภาพ หรอฝกใหตนมความรคกบความดงาม โดยนบจากระดบต าไปหาระดบสง ดงน 1. ระดบอนธพาลปถชน คอ ผทท า พด คด ตามสญชาตญาณอยางสตว ไมรจกควบคมตวเอง กระท าการตางๆ เปนไปตามอ านาจของโลภ โกรธ หลง

http://www.lannacorner.net/lanna2014/article.php?id=00180&group=1


2. ระดบพาลปถชน คอ ผทยงมโลภ โกรธ หลง เชนเดยวกบบคคลประเภทแรกแตดกวาเลกนอยทรจกควบคมตนไดบางบางครง 3. ระดบกลยาณปถชน คอ ผทละอายชว กลวบาป มศล มธรรม คอ มศล 5 ธรรม 5 เกอบสมบรณจนถงขนสมบรณ 4. ระดบอรยบคคล คอ ผทฝกฝนอบรมตนใหกาวหนาดวยคณธรรมสงขนไปตามล าดบ ซงม 4 ขน คอ พระโสดาบน พระสกทาคาม พระอนาคาม และพระอรหนต สามารถบรรเทาความโลภ โกรธ หลง ไดครงละเลกละนอย จนกระทงหมดไปโดยสนเชง

5. พระพทธศาสนามงอสรภาพ

พระพทธศาสนามงใหการฝกฝนตนเองของมนษยมงสอสรภาพ ซงถอเปนเปาหมายของการฝกอบรมตนตามหลกพระพทธศาสนา นนคอ “วมตต” (ความหลดพน) ซงหมายถง การหลดพนจากการครอบง าของโลภ โกรธ หลง ซงภาษาสมยใหมเรยกวา “อสรภาพ” หมายถง ความเปนใหญในตวเอง ความพงตนเองได และความไมตกอยใตอ านาจของใคร แมวาอสรภาพจะเปนเปาหมายสงสด หรอจดหมายปลายทางกจรง แตพระพทธศาสนากมไดละเลยเปาหมายระดบรองๆ ลงมา ส าหรบปถชนทวไปทยงเวยนวายอยในกระแสโลก ยงตองศกษาเลาเรยน ยงตองประกอบอาชพเลยงตนเองและครอบครวอย มใชนกบวชผมงปฏบตเพอมรรคผลนพพาน พระพทธศาสนากยงชแนะใหคอยๆ ลด คอยๆ ละเทาท จะท าได โดยสอนวา “ไมควรยดมนถอมนสงทงหลายมากเกนไป” มใชสอนไมให อยากได หรอไมใหอยากมอยากเปนอะไร ตรงกนขามกลบเนนวา อยากไดอะไร อยากมอะไร กใหสรางสรรคเอาเตมทเตมความสามารถดวยความพากเพยรและโดยวธทสจรต อยากเปนอะไรกใหเปนโดยวธการทถกตองแตไมควรได ไมควรมไมควรเปนดวยความยดมนถอมนเกนกวาเหตรจกปลอย รจกวางบาง อยาใหจตตกเปนทาสวตถเกนไป เทานกนบวาได “สมผส” กบอสรภาพทางจตไดบาง แมเลกนอยกยงด


กจกรรมท 1.4 เรอง ความส าคญของพระพทธศาสนา

ค าชแจง ใหนกเรยนอานกรณศกษา แลวตอบค าถาม (10 คะแนน)

ค าถาม

1. กบมการกระท าทแสดงวาไดฝกหด อบรมตน และพงพาตนอยางไรบาง จงยกตวอยาง 2. การกระท าของกบจดวา เปนการฝกตนเองหรอพฒนาตนเองในระดบใด จงอธบาย 3. นกเรยนสามารถประพฤตตนในการฝกตนหรอพฒนาตนเองตามหลกธรรมของพระพทธศาสนา ในระดบใด จงยกตวอยางประกอบ

กรณศกษาท 1

กบ เปนลกคนโตของพอแม ในจ านวนลก 3 คน พอแมของกบมอาชพรบจางจงมฐานะคอนขางยากจน กบตองชวยพอแมท า งานบาน เมอกลบจากโรงเรยน วนหยดกชวยแมซกผา รดผา แมบอกกบกบวา กบเปนพคนโต ควรจะชวยแบงเบาภาระงานบานของแมบาง เพราะแมกลบจากการท างานนอกบานกเหนอยแลว เมอวางจากงานบาน กบจะรบท าการบานตามท ครสงและอานหนงสอทบทวนความรทไดเรยนไป โดยไมตองมใครเตอน กบเปนเดกทมความมงมนในการเรยน เมอสงสยวชาทเรยนในเรองใดกจะขอค าแนะน าจากครและเพอนทเรยนเกง ถงแมวาพอและแม จะท างานหนก แตกหาเวลาพากบไปท าบญและฟงธรรมะทวด ซงกบจะน าขอคดทไดมาใชในการปฏบตตนเสมอ กบสามารถปฏบตตามหลกเบญจศล-เบญจธรรม สงผลใหกบเปนผทเพอนใหความไววางใจ ในความเปนคนซอสตย พดแตความจรง และเมอทางโรงเรยนมการตรวจสอบหานกเรยนทเสพยา เสพตด คณครประจ าชนกใหค ารบรองในความประพฤตของกบ


ค าถาม

1. การปฏบตตนของศรนยสอดคลองกบการมงสอสรภาพตามหลกธรรมของพระพทธศาสนาอยางไร 2. นกเรยนสามารถปฏบตตนตามหลกธรรมของพระพทธศาสนา ซงเปนเสนทางอนจะน าไปส อสรภาพอยางไร จงยกตวอยางประกอบ


ศรนยเรยนจบการศกษาระดบปรญญาตรตามทเขาตงใจ และเปนไปตามความมงหวง ของพอแม เขาเปนพคนโตจงเปนแบบอยางทด ทท าใหนองทกคนเอาอยาง ศรนยท างานมรายได พอเลยงตนเองและชวยเหลอทางบานตามสมควร เขาเปนคนทมความเพยรพยายามท างานมผลงานออกมาเปนทประจกษจงไดเลอนต าแหนงสงขน จนกระทงไดเปนหวหนาแผนกการทศรนยเปนหวหนาทมลกนองจ านวนมาก ท าใหเขาตองวางตนอยางเหมาะสมกบทกคน เพอไมใหเกดความล าเอยง ถงแมวาลกนองบางคนจะชอบพดจายกยองเขา แตเขาไมไดหลงไปกบค าเยนยอ บางครงจะมบางคนทไมชอบเขาทเดนกวาแลวแกลงพดจาใสรายเขา เขากไมถอโกรธ ใหผลการท างานเปนเครองพสจนความจรง มบรษท หลายแหงมาชวนเขาไปท างานโดยใหเงนเดอนสงกวา เขากปฏเสธ เพราะเขาคดวาการทเขาประสบความส าเรจ ความกาวหนาในการงานและมฐานะมนคงนน กเพราะเขามความพอเพยงตอการด ารงชวต เขาไมหวงในทรพยสนเงนทองจ านวนมากทบรษทอนมายนขอเสนอให เพราะเขามความสขกบการท างาน ทงนเนองจากเขาศกษาหลกธรรมทางพระพทธศาสนาและน าไปประยกตปฏบตใน การด าเนนชวต


สรป

พระพทธศาสนามความส าคญตอพทธศาสนกชนและมนษยชาตเปนอยางมากโดยเฉพาะหลกการของพระพทธศาสนาทเนนหลกความเปนประชาธปไตยมาตงแตสมยพทธกาลยงผลใหทกคน ทหนมานบถอพระพทธศาสนามความเทาเทยมกนมากยงขน หลกประชาธปไตยทเหนชดเจนทสดคอ การลงมตกนในทประชมโดยยดหลกเสยงขางมากเปนส าคญ ซงมความสอดคลองกบลกษณะการเมอง การปกครองระบอบประชาธปไตยทชาวไทยใชปกครองในปจจบนหลกการส าคญขอพระพทธศาสนา นอกจากจะใชหลกการเคารพเสยงขางมากหรอความเปนประชาธปไตยแลว ยงมหลกการทสอดคลอง กบหลกวทยาศาสตร โดยพระพทธองคยดถอปฏบตตามอยในสงคมอยางสงบสขบนพนฐานของความเชออยางมเหตผล จงอาจกลาวไดวาพระพทธศาสนามความส าคญเปนอยางยงตอสงคมในปจจบน หากพทธศาสนกชนประพฤตปฏบตตนดวยคณงามความดตามหลกธรรมค าสอน


แบบทดสอบหลงเรยน


ค าชแจง 1. แบบทดสอบฉบบนม 10 ขอ ขอละ 1 คะแนน คะแนนเตม 10 คะแนน 2. ใหนกเรยนเขยนเครองหมาย ทบอกษร ก ข ค และ ง ทถกทสดเพยงขอเดยว

1. การทพระพทธเจาเสดจไปศกษาวชาความรจากส านกตางๆ นน สอดคลองกบวธการทาง วทยาศาสตรในขนใด ก. เหนปญหา ข. รวบรวมขอมล ค. ตงค าตอบชวคราว ง. อธบายค าตอบเปนทฤษฎ

2. เปาหมายของการฝกฝนตนเองของมนษยมงสอสรภาพ คอ การหลดพนจากการครอบง าของ เรองใด ก. ทกข ข. กเลส ค. โลภ โกรธ หลง ง. ความชวทางกาย วาจา ใจ

3. กระบวนการคดตามนยแหงพระพทธศาสนาทคลายกบกระบวนการคดแบบวทยาศาสตร คอวธคดขอใด ก. วธคดแบบอรยสจ ข. วธคดแบบรเทาทนธรรมดา ค. วธคดแบบแยกองคประกอบ ง. วธคดแบบสบสาวเหตปจจย

4. พระพทธศาสนากบวทยาศาสตรมความสอดคลองกบดานความเชออยางไร ก. ไมควรเชอสงใดจากเอกสาร ข. ควรเชอในสงทปรากฏชดเจน ค. กาลเวลาเปนเครองพสจนความจรง ง. กอนจะเชออะไรจะตองมการพสจน


5. ขอความทกลาววา “ภกษทกรปมสทธในการเขาประชม ภกษทกรปมสทธในการแสดงความ คดเหนทงในทางคดคานและในทางเหนดวย” สอดคลองกบหลกการประชาธปไตยในขอใด ก. สทธในการคดคาน ข. สทธเสรภาพในการประชม ค. สทธของพระสงฆเทาเทยมกน ง. สทธเสรภาพในการแสดงความคดเหน

6. ขอใดเปนการฝกฝนตนเองใหสงขนตามล าดบ จากระดบต าไปหาระดบสง ก. ระดบอนธพาลปถชน ระดบพาลปถชน ระดบกลยาณปถชน ระดบอรยบคคล ข. ระดบอนธพาลปถชน ระดบกลยาณปถชน ระดบพาลปถชน ระดบอรยบคคล ค. ระดบพาลปถชน ระดบอนธพาลปถชน ระดบกลยาณปถชน ระดบอรยบคคล ง. ระดบพาลปถชน ระดบอนธพาลปถชน ระดบอรยบคคล ระดบกลยาณปถชน

7. ขอใดจดเปนความแตกตางกนระหวางหลกการของพระพทธศาสนากบวทยาศาสตร ก. วทยาศาสตรมงการทดลองหาความจรงจากวตถ พระพทธศาสนาไมเนนการทดลองหรอ การสบคน ข. วทยาศาสตรเนนการพฒนาความเจรญกาวหนาของโลก พระพทธศาสนาเนนการควบคม ธรรมชาตของมนษย ค. วทยาศาสตรยอมรบโลกแหงสสารทรบรดวยประสาทสมผสทง 5 วามจรง พระพทธศาสนา ยอมรบเฉพาะเรองจตใจ ง. วทยาศาสตรมงเขาใจปรากฏการณทางธรรมชาต พระพทธศาสนาเนนพเศษเกยวกบวถชวต ของมนษยมากกวากฎเกยวกบสงทไรชวต

8. การฝกฝนตนเองในระดบกลยาณปถชนจะตองมธรรมในขอใด เกอบสมบรณจนถงขนสมบรณ ก. ศล 5 ข. กศลมล 5 ค. ศล 5 ธรรม 5 ง. อรยสจ 4 ขนธ 5


9. หลกค าสอนของพระพทธศาสนาทปรากฏในกาลามสตรนน เกยวกบเรองใด ก. การรจกคาดการณอยางถกตอง ข. การอางองต าราหรอคมภรของนกปราชญนนสามารถกระท าได ค. การเชออะไรนนจะตองพสจนดวยตนเอง โดยอาศยสตปญญาและเหตผล ง. การพจารณาความเหนของผอนวาถกตองหรอไมนน จะตองสอดคลองกบความคดเหนของเราดวย 10. การกระท าใดจดวา เปนลกษณะประชาธปไตยในพระพทธศาสนา ก. พระสงฆในแตละวดนนจะท าวตรเชาเยนทกวน ข. การท าพธในวนส าคญทางพระพทธศาสนานนมพระสงฆเปนผน า ค. การท าพธกรรมในทางพระพทธศาสนา พระสงฆจะตองมจ านวนครบ 9 รป ง. การตรวจสอบคณสมบตของผมาอปสมบทนน พระสงฆทงปวงตองลงมตเหนดวยเปนเอกฉนท


กระดาษค าตอบแบบทดสอบหลงเรยน เลมท 1 เรอง ประวตและความส าคญของพระพทธศาสนา

ชอ.................................................นามสกล..........................................ชน............. เลขท ............

ค าชแจง ใหนกเรยนท าเครองหมาย ขอทถกตองทสดเพยงขอเดยว

ขอ ก ข ค ง 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

คะแนนทได


บรรณานกรม

กรมวชาการ, กระทรวงศกษาธการ. (2546). การจดสาระการเรยนรพระพทธศาสนา ตามหลกสตร การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544. กรงเทพมหานคร : โรงพมพครสภาลาดพราว. จรส พยคฆราชศกด และกว อศรวรรณ. หนงสอเรยนสาระการเรยนรพนฐานพระพทธศาสนา ม.5. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพวฒนาพานช จ ากด (วพ). เดอน ค าด. (2541). ศาสนศาสตร. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร. พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต). พทธธรรม. หนา 155. ภทรพร สรกาญจน และคณะ. (2546). ความรพนฐานทางศาสนา. (พมพครงท 4) กรงเทพมหานคร : ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร. วทย วศทเวทย และเสถยรพงษ วรรณปก. (2554). หนงสอเรยนรายวชาพนฐานพระพทธศาสนา ม.5. (พมพครงท 3). กรงเทพมหานคร : อกษรเจรญทศน อจท.จ ากด. แสง จนทรงาม. (2545). ศาสนศาสตร. (พมพครงท 4). กรงเทพมหานคร : ส านกพมพไทยวฒนาพาณช สมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช. (2550). หลกพทธศาสนา. (พมพครงท 9) กรงเทพมหานคร : มหามกฎราชวทยาลย.


ภาคผนวก


เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน


ขอ ก ข ค ง 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.


เฉลยกจกรรมท 1.1

เรอง ลกษณะประชาธปไตยในพระพทธศาสนา

ค าชแจง ใหนกเรยนเขยนผงมโนทศน แสดงลกษณะประชาธปไตยในพระพทธศาสนา (10 คะแนน)


การมมตเปนเอกฉนทในการตรวจสอบคณสมบตผมาขอบวชในพธอปสมบท

พระพทธองค

เคารพมตสงฆ

การท าสงฆกรรมพระสงฆตองยดถอประโยชนสวนรวมเปนทตง

การยอมรบผลของการประชมเมอตนมธระตองออกจากทประชม

พระสงฆมความส าคญกวาพระศาสดาในฐานะปจเจกชน

กจกรรมของพระสงฆ ทกรปตองถอวาเปนเรองส าคญ เชน การท าประชมอโบสถสงฆกรรม

การตดสนปญหาในทประชมสงฆใหถอเอาเสยงขางมาก

ในการเขาประชมภกษทกรปมสทธแสดงความคดเหน

ภกษทกรปจะตองเขาประชมตามหนาท



เรอง หลกการของพระพทธศาสนากบหลกวทยาศาสตร

ค าชแจง ใหนกเรยนเปรยบเทยบหลกการของพระพทธศาสนากบหลกวทยาศาสตร ในสวนทมความสอดคลอง และในสวนทมความแตกตาง (10 คะแนน)

ดานความสอดคลอง


1. ดานความเชอ 1. มค าสอนวา จะเชออะไร แคไหนจะตองพสจนดวยตนเองโดยอาศยสตปญญาและเหตผล 2. สอนเรองศรทธา เพอเปน-เครองชกจงใหคนเขาไปทดสอบความจรงหลกธรรม ศรทธาจะตองมปญญาก ากบ

จะเชออะไรตองมการพสจน เชอใน เหตผล

2. ดานความร ความรทไดจากประสบการณ คอ ตา หจมก ลน กาย ไดประสบความรสกนกคดบางอยางดวย เชน รสกดใจรสกเสยใจ ประสบการณจากความทกข

ยอมรบความรทเรมตนจากประสบการณ ทไดพบเหนสงตางๆ แลวอยากรและ แสวงหาค าตอบอธบาย มการทดสอบ ประสบการณและการทดลอง


ดานความแตกตาง


1. มงเขาใจ ปรากฏการณ ทางธรรมชาต

มงสอนใหเปนคนด หรอเปนคน โดยสมบรณ เปนวถชวตของมนษย มากกวากฎเกยวกบสงไรชวต

ตองการรวา อะไรเปนสาเหต อะไรเปน ผลทตามมา

2. ตองการร กฎธรรมชาต

เนนใหคนควบคมภายในจตใจตวเอง ใหมจตใจดงาม สนตสขทแทจรงจงจะ เกดขน

เนนการควบคมธรรมชาตภายนอก มงปรบธรรมชาต

3. การยอมรบ โลกแหงสสาร

สจธรรมสงสด (นพพาน) เปนสภาวะ ทประสาทสมผสของมนษยปถชนท เตมไปดวยกเลสตณหาไมสามารถจะรบรได

ยอมรบโลกแหงสสารทรบรดวย ประสาทสมผสท 5 วามจรง โลกทพน จากนนวทยาศาสตรไมยอมรบ

4. มงความจรง มาตแผ

เนนเรองศลธรรม ความด ความชว มงใหมนษยมความสขเปนล าดบขน เรอยๆ จนถงความสงบสขอนสงสด คอ นพพาน

สนใจเพยงคนความจรงมาตแผให ประจกษ ไมสนใจเรองศลธรรม ความด ความชว


เฉลยกจกรรมท 1.3 เรอง การคดตามนยแหงพระพทธศาสนาและการคดแบบวทยาศาสตร

ค าชแจง ใหนกเรยนรวมกนวเคราะหในหวขอทก าหนด (10 คะแนน)

1. การคดของพระพทธเจาวธใดทมความสอดคลองกบกระบวนการคดแบบวทยาศาสตร จงอธบาย พรอมยกตวอยาง

การคดแบบอรยสจจ คอ คดตามเหตผล สบสาวหาเหตแลวแกปญหาทตนเหต สอดคลองกบขนตอนของวธการทางวทยาศาสตร เชน ขนท 1 ตงปญหา / ก าหนดปญหา ทรงเหนวาทกขเปนปญหา จะตองหาค าตอบเพอแกปญหา ขนท 2 ตงสมมตฐาน / ตงค าตอบชวคราว ทรงตงค าตอบชวคราว เจาลทธส านกตางๆ อาจใหค าตอบได ขนท 3 รวบรวมขอมล ทรงรวบรวมขอมล เสดจไปตามส านกตางๆ ลองทรมานกาย อดอาหารตามลทธ ส านกตางๆ ขนท 4 วเคราะหขอมล ทรงวเคราะหขอมลในการใชพระวรกายในการบ าเพญเพยรทางกาย โดยใชพระวรกาย ของพระองคเกบขอมล และวเคราะหควบคกนไป แสดงถงค าสอนของส านกตางๆ มใช ค าตอบทถกตอง ขนท 5 ตรวจสอบสมมตฐาน ถาค าตอบชวคราวนนถก กรบเปนค าอธบายหรอเปนทฤษฎไว จนกวา จะมขอมลใหมมาหกลาง ถาค าตอบชวคราวนนผด กปรบปรงหาค าตอบใหม เมอพระองคทรงเหนวา ค าตอบชวคราวทตงไวนนผด พระองคกเปลยนแปลงวธการ โดย หนมาทดลองการบ าเพญเพยรทางจตแทน จนประสบความส าเรจ ไดตรสรความจรงอนเปน ค าตอบทถกตองเกยวกบปญหาเรอง ความทกข ขนท 6 ขนสรป น าค าอธบายในขนท 5 ไปประยกตใชในการแกปญหา ทรงน าค าตอบทไดไปเผยแพรแกชาวโลก เพอแกปญหาเรอง ความทกข ใหแกมวลมนษย


2. นกเรยนคดวา วธคดทางพระพทธศาสนาวธใดทสามารถน าไปใชในการคดในขนตอนตางๆ ของวธการทางวทยาศาสตรบาง จงอธบาย พรอมยกตวอยาง ตอบตามความคดของนกเรยน เชน - วธคดแบบสาวเหตปจจย น าไปใชในขนท 1 คอ ตงปญหาหรอก าหนดปญหา - วธคดแบบแยกแยะองคประกอบ น าไปใชในขนท 2 การตงสมมตฐาน / ตงค าตอบชวคราว และใน ขนท 3 รวบรวมขอมล และในขนท 4 วเคราะหขอมล - วธคดเชอมโยงหลกการและความมงหมาย น าไปใชในขนท 2 ตงสมมตฐาน / ตงค าตอบชวคราว - วธคดแบบคณโทษและทางออก น าไปใชในขนท 4 วเคราะหขอมล ขนท 5 ตรวจสอบสมมตฐาน และในขนท 6 ขนสรป - วธคดแบบคณคาแท คณคาเทยม น าไปใชในขนท 4 วเคราะหขอมล - วธคดแบบปลกเราคณธรรม น าไปใชในขนท 1 ตงปญหา / ก าหนดปญหา - วธคดแบบเปนอยในปจจบน น าไปใชในขนท 3 รวบรวมขอมล ขนท 4 วเคราะหขอมล ขนท 5 ตรวจสอบสมมตฐาน และขนท 6 ขนสรป - วธคดแบบวภชชวาทใชจ าแนกประเดนและแงมมตางๆ สามารถน าไปใชกบวธการทางวทยาศาสตร ตงแตขนท 1-6

(หมายเหต พจารณาตามค าตอบของนกเรยน โดยใหอยในดลยพนจของครผสอน)



เรอง ความส าคญของพระพทธศาสนา

ค าชแจง ใหนกเรยนอานกรณศกษา แลวตอบค าถาม (10 คะแนน)

ค าถาม

1. กบมการกระท าทแสดงวาไดฝกหด อบรมตน และพงพาตนอยางไรบาง จงยกตวอยาง กบชวยพอแมท างานบาน รบท าการบาน มงมนในการเรยน ถาสงสยวชาทเรยนกขอค าแนะน าจากคร และเพอนทเกง 2. การกระท าของกบจดวา เปนการฝกตนเองหรอพฒนาตนเองในระดบใด จงอธบาย ระดบกลยาณปถชน คอ มศล 5 ธรรม 5 เกอบถงขนสมบรณ 3. นกเรยนสามารถประพฤตตนในการฝกตนหรอพฒนาตนเองตามหลกธรรมของพระพทธศาสนา ในระดบใด จงยกตวอยางประกอบ ตอบตามความเหนของนกเรยน


กบ เปนลกคนโตของพอแม ในจ านวนลก 3 คน พอแมของกบมอาชพรบจางจงมฐานะคอนขางยากจน กบตองชวยพอแมท างานบาน เมอกลบจากโรงเรยน วนหยดกชวยแมซกผา รดผา แมบอกกบกบวา กบเปนพคนโต ควรจะชวยแบงเบาภาระงานบานของแมบาง เพราะแมกลบจากการท างานนอกบานกเหนอยแลว เมอวางจากงานบาน กบจะรบท าการบานตามท ครสงและอานหนงสอทบทวนความรทไดเรยนไป โดยไมตองมใครเตอน กบเปนเดกทมความมงมนในการเรยน เมอสงสยวชาทเรยนในเรองใดกจะขอค าแนะน าจากครและเพอนทเรยนเกง ถงแมวาพอและแม จะท างานหนก แตกหาเวลาพากบไปท าบญและฟงธรรมะทวด ซงกบจะน าขอคดทไดมาใชในการปฏบตตนเสมอ กบสามารถปฏบตตามหลกเบญจศล-เบญจธรรม สงผลใหกบเปนผทเพอนใหความไววางใจ ในความเปนคนซอสตย พดแตความจรง และเมอทางโรงเรยนมการตรวจสอบหานกเรยนทเสพยา เสพตด คณครประจ าชนกใหค ารบรองในความประพฤตของกบ


ค าถาม

1. การปฏบตตนของศรนยสอดคลองกบการมงสอสรภาพตามหลกธรรมของพระพทธศาสนาอยางไร ศรนยมเปาหมายของชวตอยางเหมาะสม คอ การเลาเรยนจนจบปรญญา ท างานมาเพอเลยงตนเองและครอบครว มชวตอยางพอเพยง มการฝกอบรมตนเองใหพนจากความโลภ เชน ถงแมจะมบรษทอนมาเสนอ ใหเงนเดอนสงกวาทเดมกไมไป เพราะส านกใน บญคณของทท างานแหงแรก ซงเปนสถาบนทท าใหเขาม การงานทมนคง เขาสามารถฝกตนเอง ไมใหมความหลงในค าสรรเสรญเยนยอจากลกนอง เขาไมมความโกรธคนทชอบพดจาใสรายเขา 2. นกเรยนสามารถปฏบตตนตามหลกธรรมของพระพทธศาสนา ซงเปนเสนทางอนจะน าไปสอสรภาพ อยางไร จงยกตวอยางประกอบ ตอบตามความเหนของนกเรยน

(หมายเหต พจารณาตามค าตอบของนกเรยน โดยใหอยในดลยพนจของครผสอน)


ศรนยเรยนจบการศกษาระดบปรญญาตรตามทเขาตงใจ และเปนไปตามความมงหวง ของพอแม เขาเปนพคนโตจงเปนแบบอยางทด ทท าใหนองทกคนเอาอยาง ศรนยท างานมรายได พอเลยงตนเองและชวยเหลอทางบานตามสมควร เขาเปนคนทมความเพยรพยายามท างานมผลงานออกมาเปนทประจกษจงไดเลอนต าแหนงสงขน จนกระทงไดเปนหวหนาแผนกการทศรนยเปนหวหนาทมลกนองจ านวนมาก ท าใหเขาตองวางตนอยางเหมาะสมกบทกคน เพอไมใหเกดความล าเอยง ถงแมวาลกนองบางคนจะชอบพดจายกยองเขา แตเขาไมไดหลงไปกบค าเยนยอ บางครงจะมบางคนทไมชอบเขาทเดนกวาแลวแกลงพดจาใสรายเขา เขากไมถอโกรธ ใหผลการท างานเปนเครองพสจนความจรง มบรษท หลายแหงมาชวนเขาไปท างานโดยใหเงนเดอนสงกวา เขากปฏเสธ เพราะเขาคดวาการทเขาประสบความส าเรจ ความกาวหนาในการงานและมฐานะมนคงนน กเพราะเขามความพอเพยงตอการด ารงชวต เขาไมหวงในทรพยสนเงนทองจ านวนมากทบรษทอนมายนขอเสนอให เพราะเขามความสขกบการท างาน ทงนเนองจากเขาศกษาหลกธรรมทางพระพทธศาสนาและน าไปประยกตปฏบตใน การด าเนนชวต


เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน


ขอ ก ข ค ง 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Documents

ค าชี้แจงในการใช้เอกสารประกอบการเรียน (ส าหรับนักเรียน) · เล่ม 1 เรื่อง