ต าแหน่ง ครู วิทยฐานะ ช านาญการ โรงเรียนบ้านใหม่ปางค่า (ภู ... · ผังมโนทัศน์

จดท าโดย

นายภควต พทธรกษา ต าแหนง คร วทยฐานะ ช านาญการ

โรงเรยนบานใหมปางคา (ภลงกาอนสรณ) อ าเภอปง จงหวดพะเยา ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาพะเยา เขต 2

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ

ชดกจกรรมสรางองคความร หนวยการเรยนร เรองดาราศาสตรและอวกาศ กลมสาระการเรยนร

วทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 3 ท าขนเพอเปนเอกสารประกอบการเรยนรส าหรบนกเรยน รายวชาวทยาศาสตร รหสวชา ว 23102 เพอสงเสรมใหนกเรยนมความสามารถดานการสบเสาะทางวทยาศาสตร เปนเครองมอพฒนาผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน โดยยดนกเรยนเปนส าคญ และ เปนสอการสอนส าหรบคร มงเนนใหนกเรยนมสวนรวมในการเรยนรผานกจกรรมและกระบวนการเรยนรทหลากหลาย สามารถสรางองคความรไดดวยตนเองทงรายบคคลและเปนกลม บทบาทของครเปนผใหค าปรกษา ชแนะ เอออานวยความสะดวกและกระตนใหนกเรยนประสบความส าเรจในการเรยนร ทกกจกรรมเนนใหนกเรยนไดฝกคด และปฏบต ซงจะชวยใหนกเรยนไดเรยนรวทยาศาสตรอยางมความหมาย ชดกจกรรมสรางองคความรชดน มสาระการเรยนรสอดคลองตามมาตรฐานการเรยนรและตวชวด สาระท 7 ดาราศาสตรและอวกาศ มาตรฐาน ว 7.1, ว 7.2 และสาระท 8 ธรรมชาตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย มาตรฐาน ว 8.1 ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2551 โดยแบงชดกจกรรมสรางองคความร เปน จ านวน 8 ชด ประกอบดวย

ชดท 1 องคประกอบของเอกภพ กาแลกซ และระบบสรยะ ชดท 2 ดาวเคราะหในระบบสรยะ ชดท 3 ปฏสมพนธระหวาง ดวงอาทตย โลก และดวงจนทร ชดท 4 แผนทดาว ชดท 5 กลมดาวใชบอกทศ และกลมดาวจกราศ ชดท 6 กลองโทรทรรศน จรวด และกระสวยอวกาศ ชดท 7 ดาวเทยม ชดท 8 ยานอวกาศ และการใชชวตในอวกาศ

ส าหรบจดกจกรรมการเรยนการสอนตามแผนการจดการเรยนการรในคมอการใชชดกจกรรมสรางองคความร จ านวน 2 แผน โดยออกแบบการจดกจกรรมการเรยนการสอนแตละแผนการจดการเรยนรตามขนตอนการสอนแบบวฏจกรการสบเสาะหาความร

ผจดท าหวงเปนอยางยงวา ชดกจกรรมสรางองคความรเลมน จะเปนประโยชนตอการเรยนการสอน สามารถชวยพฒนานกเรยนใหเกดการเรยนรอยางเตมศกยภาพ จดประกายความคด และกระตนใหนกเรยนไดมสวนรวมในกจกรรมการเรยนรอยางสนกสนาน ผานการสบเสาะทางวทยาศาสตร ซงน าไปสการสรางองคความรดวยตนเอง และท าใหนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนทสงขน บรรลตามเปาหมายและวตถประสงคของหลกสตร และหากเอกสารฉบบนมขอผดพลาดประการใด ผจดท าขอนอมรบไว และจะท าการปรบปรงใหมความสมบรณยงขนในโอกาสตอไป

ภควต พทธรกษา ต าแหนง คร วทยฐานะ ช านาญการ

โรงเรยนบานใหมปางคา (ภลงกาอนสรณ)

ก

ค าน า

หนา

ค าน า ก

สารบญ ข

องคประกอบของคมอการใช ชดกจกรรมสรางองคความร 1

ค าชแจงส าหรบนกเรยน 2

ผงมโนทศน หนวยการเรยนร เรอง ดาราศาสตรและอวกาศ 3

ผงมโนทศน ชดท 2 เรอง ดาวเคราะหในระบบสรยะ 4

มาตรฐานการเรยนร / ตวชวด 5

จดประสงคการเรยนร 6

สาระการเรยนร 6

อปกรณ และสอการเรยนร 7

แบบทดสอบกอนเรยน ชดท 2 เรอง ดาวเคราะหในระบบสรยะ 8

บตรกจกรรมท 2.1 เรอง “แรงโนมถวงระหวางดวงอาทตยและดาวบรวาร” 11

บตรความรท 2.1 เรอง “การเคลอนทของดาวเคราะห” 15

บตรกจกรรมท 2.2 เรอง “ความแตกตางของดาวเคราะหในระบบสรยะ” 18

บตรความรท 2.2 เรอง ดาวเคราะหในระบบสรยะ 20

บตรความรท 2.3 เรอง “สถานะของดาวพลโต” 24

แบบทดสอบหลงเรยน ชดท 2 เรอง ดาวเคราะหในระบบสรยะ 26

ผงความคด 30

บรรณานกรม 32

ข

สารบญ

ชดท 1 เรอง ดาวเคราะหในระบบสรยะ

1. ค าชแจงส าหรบนกเรยน

2. ผงมโนทศน หนวยการเรยนร เรอง ดาราศาสตร และอวกาศ

3. ผงมโนทศน ชดท 2 เรอง ดาวเคราะหในระบบสรยะ

4. มาตรฐานการเรยนร

5. ตวชวด

6. จดประสงคการเรยนร

7. สาระการเรยนร

8. อปกรณ สอ และแหลงเรยนร

9. แบบทดสอบกอนเรยน เรอง องคประกอบของเอกภพ กาแลกซ และระบบสรยะ

10. บตรกจกรรมท 2.1 เรอง “แรงโนมถวงระหวางดวงอาทตยและดาวบรวาร”

11. บตรความรท 2.1 เรอง “การเคลอนทของดาวเคราะห”

12. บตรกจกรรมท 2.2 เรอง “ความแตกตางของดาวเคราะหในระบบสรยะ”

13. บตรความรท 2.2 เรอง ดาวเคราะหในระบบสรยะ

14. บตรความรท 2.3 เรอง “สถานะของดาวพลโต”

14. แบบทดสอบหลงเรยน ชดท 2 เรอง ดาวเคราะหในระบบสรยะ

15. ผงความคด

16. บรรณานกรม

1 ชดท 2 เรอง ดาวเคราะหในระบบสรยะ

องคประกอบชดกจกรรมสรางองคความร


1. ชดกจกรรมสรางองคความรนใชเวลาเรยน 2 ชวโมง 2. จดมงหมายของชดกจกรรมสรางองคความร ว 7.1 ม 3/2 สบคนและอธบายองคประกอบของเอกภพ กาแลกซ และระบบสรยะ 3. กจกรรมทนกเรยนตองปฏบต ตามลาดบดงน

3.1 ท าแบบทดสอบกอนเรยน 3.2 แบงกลม ๆ ละ 4-5 คน โดยแบงคละความสามารถ เชน ความสามารถสง 1 คน ปานกลาง 2 คน

ความสามารถนอย 1 คน แตละกลมคดเลอกประธานกลม รองประธานกลม และเลขานการกลม สวนนกเรยนคนอนๆเปนสมาชกของกลม

3.3 หวหนากลมรบเอกสารจากคร ดงน 3.3.1 ชดกจกรรมสรางองคความร ชดท 1 เรอง องคประกอบของเอกภพ กาแลกซ และระบบสรยะ 3.3.2 แบบบนทกคะแนนของกลม 3.4 บทบาทหนาทของสมาชกในกลม

3.5 ศกษาและปฏบตกจกรรมตางๆ ใหบรรลผลส าเรจ หากนกเรยนมขอสงสยใด ๆ ใหถามครผสอน 3.6 ท าแบบทดสอบหลงเรยน

4. การวดผลและประเมนผลมการเกบคะแนน ดงน 4.1 คะแนนวดผลสมฤทธทางการเรยน เกบจากการท าแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยน

หลงจากทนกเรยนไดเรยนร ชดกจกรรมสรางองคความร หนวยการเรยนร เรองดาราศาสตรและอวกาศ ชนมธยมศกษาปท 3 แบบทดสอบมจ านวน 50 ขอ การผานเกณฑการประเมนนกเรยนตองไดคะแนนเฉลยดานความรรอยละ 80 ขนไป

4.2 คะแนนจากการเรยนรชดกจกรรมสรางองคความร หนวยการเรยนร เรองดาราศาสตรและ อวกาศ ชนมธยมศกษาปท 3 ในการวดผลและประเมนผลมการเกบคะแนน ดงน 4.2.1 คะแนนวดผลดานความร เกบจากการท าใบกจกรรมตาง ๆ ทก าหนดใหในชดกจกรรมสรางองคความร หนวยการเรยนร เรองดาราศาสตรและอวกาศ ชนมธยมศกษาปท 3 ซงในแตละชดจะมคะแนนไมเทากน การผานเกณฑการประเมนนกเรยนตองไดคะแนนเฉลยดานความรรอยละ 80 ขนไป

2

ค าชแจงส าหรบนกเรยน


1. ประธานกลม - เปนผน าใหกบสมาชกทกคน เนนการมสวนรวม มงมนการท างาน - ประสานงานกบคร รบ-สงแนวค าตอบเพอตรวจสอบความถกตอง 2. เลขากลม บนทกขอตกลงของกลมในการปฏบตกจกรรมตาง ๆ 3. สมาชก รวมกนท ากจกรรม รวมแสดงความคดเหน รวมน าเสนออยางเตมความรความสามารถ

4.2.2 คะแนนดานการท างานแบบกระบวนการกลม เกบจากการสงเกตพฤตกรรม การวางแผนในการปฏบตงาน การปฏบตงานตามขนตอน สมาชกในกลมลงมอปฏบตงานรวมกนตามแบบประเมนการท างานแบบกระบวนการกลม ท าก าหนดใหในชดกจกรรมสรางองคความร หนวยการเรยนร เรองดาราศาสตรและอวกาศ ชนมธยมศกษาปท 3 คะแนนความสามารดานกระบวนการกลม เปนคะแนนกลม สมาชกในกลมจะไดคะแนนเทากน การผานเกณฑการประเมนนกเรยนตองไดคะแนนเฉลยดานการท างานแบบกระบวนการกลมรอยละ 70 ขนไป

4.2.3 คะแนนความสามารถดานทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร เกบจากการสงเกตพฤตกรรมการม ทกษะการจดกระท าและสอความหมายขอมล ทกษะการการลงความเหนจากขอมล ทกษะการตความหมายขอมลและการลงขอมล คะแนนความสามารดานกระบวนการทางวทยาศาสตรในการสบเสาะหาความร เปนคะแนนกลม สมาชกในกลมจะไดคะแนนเทากน การผานเกณฑการประเมนนกเรยนตองไดคะแนนเฉลยดานความสามารถดานทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร รอยละ 70 ขนไป

4.2.4 คะแนนดานคณลกษณะอนพงประสงค เกบจากการสงเกตพฤตกรรมการรวม กจกรรมของนกเรยน ตามแบบประเมนคณลกษณะอนพงประสงค ซงไดแก ความซอสตย วนยในการท างาน การใฝเรยนร การผานเกณฑการประเมนนกเรยนตองไดคะแนนเฉลยดานคณลกษณะอนพงประสงครอยละ 70 ขนไป

4.2.5 คะแนนดานสมรรถนะส าคญ เกบคะแนนจากการสงเกตพฤตกรรมดานความสามารถในการสอสาร ความสามารถในการคด และความสามารถในการใชทกษะชวต ตามแบบประเมนสมรรถนะส าคญของผเรยน การผานเกณฑการประเมนนกเรยนตองไดคะแนนเฉลยดานสมรรถนะส าคญ รอยละ 70 ขนไป

4.2.6 คะแนนจากการประเมนผงความคด เกบคะแนนจากการตรวจผงความคดรายบคคลตามแบบประเมนผงความคด การผานเกณฑการประเมนนกเรยนตองไดระดบคณภาพ ระดบด ขนไปหรอรอยละ 70 ขนไป

4.3 การสรปผลการจดการเรยนร เปนการรวมคะแนนทง 6 ดาน ไดแก ดานความร ดานการท างานแบบกระบวนการกลม คะแนนดานคณลกษณะอนพงประสงค ดานสมรรถนะส าคญ คะแนนจากการประเมนผงความคด ในแตละชดกจกรรมการเรยนร จะน าคะแนนมารวมกนแลวสรปผลการจดกจกรรมการเรยนร โดยถอเกณฑการผานรอยละ 80 ขนไป ถอวาการเรยนรจากชดกจกรรมสรางองคความร หนวยการเรยนร เรองดาราศาสตรและอวกาศ ชนมธยมศกษาปท 3 ประสบผลส าเรจ ซงเกณฑการประเมนเฉลย มดงน

คะแนน 80 ขนไป หมายถง ระดบคณภาพดมาก คะแนน 70 – 79 หมายถง ระดบคณภาพด คะแนน 50 – 69 หมายถง ระดบคณภาพพอใช คะแนน 1 – 49 หมายถง ระดบคณภาพปรบปรง

พรอมแลว เรมเรยนรไดเลย

คะ


ผงมโนทศน หนวยการเรยนร เรอง ดาราศาสตร และอวกาศ

กลมสาระการเรยนร วทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 3

ดวงดาวและอวกาศ

(20 ชวโมง)

1.องคประกอบของเอกภพ กาแลกซและระบบสรยะ

(2 ชวโมง)

4. แผนทดาว (2 ชวโมง)

3.ปฏสมพนธระหวาง ดวงอาทตย โลก และดวงจนทร

(3 ชวโมง)

2.ดาวเคราะหในระบบสรยะ (2 ชวโมง)

6.กลองโทรทรรศน จรวด และกระสวย

อวกาศ (3 ชวโมง)

5.กลมดาวใชบอกทศและกลม

ดาวจกราศ (3 ชวโมง)

7.ดาวเทยม(3 ชวโมง)

8.ยานอวกาศ และการใชชวต

ในอวกาศ (2 ชวโมง)


ผงมโนทศน หนวยการเรยนร เรอง ดาราศาสตร และอวกาศ

กลมสาระการเรยนร วทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 3


สถานะของดาวพลโต

ดาวเคราะหในระบบสรยะ 8

ดวง

ดาวเคราะหในระบบสรยะ

(2 ชวโมง)

เกณฑการแบงดาวเคราะห

ดาวหาง ดาวเคราะหนอย อกกาบาต

ดาวเคราะหแคระ


สาระท 7 ดาราศาสตรและอวกาศ

มาตรฐาน ว 7.1 เขาใจววฒนาการของระบบสรยะ กาแลกซและเอกภพการปฏสมพนธภายในระบบสรยะและผลตอสงมชวตบนโลก มกระบวนการสบเสาะ หาความรและจตวทยาศาสตร การสอสารสงทเรยนรและน าความรไปใชประโยชน

ตวชวด ว 7.1 ม3.2 สบคนและอธบายองคประกอบของเอกภพ กาแลกซ และระบบสรยะ

สาระท 8 ธรรมชาตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย

มาตรฐาน ว 8.1 ใชกระบวนการทางวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตรในการสบเสาะหาความร การแกปญหา รวาปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนสวนใหญมรปแบบทแนนอน สามารถอธบายและตรวจสอบได ภายใตขอมลและเครองมอทมอยในชวงเวลานนๆ เขาใจวา วทยาศาสตร เทคโนโลย สงคม และสงแวดลอม มความเกยวของสมพนธกน

ตวชวด

ว 8.1 ม3/1 ตงค าถามทก าหนดประเดนหรอตวแปรทส าคญในการส ารวจตรวจสอบ หรอศกษาคนควาเรองทสนใจไดอยางครอบคลม และเชอถอได

ว 8.1 ม3/4 รวบรวมขอมลจดกระท าขอมลเชงปรมาณและคณภาพ

ว 8.1 ม3/5 วเคราะหและประเมนความสอดคลองของประจกษพยานกบขอสรป ทงทสนบสนนหรอขดแยงกบสมมตฐานและความผดปกตของขอมลจากการส ารวจตรวจสอบ,

มาตรฐานการเรยนร / ตวชวด


1. สบคนขอมลและอธบายองคประกอบของเอกภพ กาแลกซ และระบบสรยะได

2. อภปรายการเกดและววฒนาการของระบบสรยะ กาแลกซ และเอกภพได

3. อธบายความสมพนธระหวางดวงอาทตยและดาวบรวารได

1. ดาวเคราะหชนเอกทง 8 ดวงในระบบสรยะ เรยงล าดบจากใกลดวงอาทตยทสดออกไป ม

ดงนคอ ดาวพธ ดาวศกร โลก ดาวองคาร ดาวพฤหสบด ดาวเสาร ดาวยเรนส และดาวเนปจน

2. นกดาราศาสตรจ าแนกประเภทดาวเคราะห ตามลกษณะทไดจากการสงเกตการณดวยมมมองจากโลกโดยใชวงโคจรของโลก และตามลกษณะทางกายภาพซงไดขอมลมาจากยานอวกาศ เปนเกณฑในการแบงดาวเคราะหออกเปนดาวเคราะหวงในและดาวเคราะหวงนอก

3. ในปจจบนเทคโนโลยของกลองโทรทรรศนกาวหนามาก จงมการคนพบวตถในแถบคอยเปอรทมขนาดใกลเคยงกบดาวพลโตเปนจ านวนมาก อาทเชน ซนา เอรส เซดนา วารนา ป พ.ศ.2549 สมาพนธดาราศาสตรสากล (International Astronomical Union) จงประกาศนยามใหมของดาวเคราะหและวตถทเกยวของ ดงน ดาวเคราะห (Planet) ดาวเคราะหแคระ (Dwarf Planet) วตถขนาดเลกในระบบสรยะ (Small Solar-System Bodies)

4. ดาวพลโตถกลดระดบใหเปนดาวเคราะหแคระ เนองจากมวงโคจรเปนรปวงรบางสวน ซอนทบวงโคจรของดาวเนปจน สวนดาวเคราะหนอยทใหญทสดคอดาวซรสถกยกระดบใหเปนดาวเคราะหแคระ เพราะมขนาดคอนขางใหญ และมรปรางทรงกลม

จดประสงคการเรยนร

สาระการเรยนร


การจดกจกรรมการเรยนรรายวชาวทยาศาสตร รหสวชา ว 23102 ระดบชนมธยมศกษาปท 3 โดยชดกจกรรมสรางองคความร หนวยการเรยนรเรอง ดาราศาสตร และอวกาศ ชดท 2 เรอง ดาวเคราะหในระบบสรยะ ตองจดเตรยม สอ อปกรณ และแหลงเรยนร ดงน

ท รายการ จ านวน หมายเหต

1. ชดกจกรรมสรางองคความรเรอง ดาราศาสตร และอวกาศ ชดท 2 เรอง ดาวเคราะหในระบบสรยะ

1 ชด / กลม

2. กระดาษค าตอบของนกเรยน 1 แผน / คน

3. อปกรณ และสอ ตามกจกรรมท 2.1 เรอง แรงโนมถวงระหวางดวงอาทตยและดาวบรวาร

1 ชด / หอง

4. บตรกจกรรมท 2.1 เรอง แรงโนมถวงระหวางดวงอาทตยและดาวบรวาร

1 ชด / คน

5. บตรกจกรรมท 2.2 เรอง ความแตกตางของดาวเคราะหในระบบสรยะ

1 ชด / คน

อปกรณและสอการเรยนร

เตรยมสอ วสด อปกรณใหพรอมนะครบ


ชดท 2 เรอง ดาวเคราะหในระบบสรยะ **********************************

1. แบบทดสอบชดนมจ านวนทงหมด 10 ขอ 10 คะแนน

2. ใหนกเรยนเลอกขอทถกตองทสด แลวเขยนเครองหมายกากบาท ( ) ลงในกระดาษค าตอบ

1.อะไรเปนสาเหตทท าใหดาวเคราะหและเทหวตถตางๆอยในระบบสรยะได

ก แรงดงดดระหวางมวล

ข พลงงานนวเคลยรของดวงอาทตย

ค ความเรวในการโคจรรอบดวงอาทตย

ง อ านาจแมเหลกจากสนามแมเหลกของดวงอาทตย

2. ระบบสรยะจกรวาลมดาวเคราะหเหลอ 8 ดวง เนองจากการตดดาวดวงใดออกจากระบบ

ก. ดาวพธ

ค. ดาวยเรนส

ข. ดาวเนปจน

ง. ดาวพลโต

3. ดาวเคราะหนอยโคจรอยระหวางดาวเคราะหดวงใด

ก. ดาวศกรกบโลก

ข. ดาวองคารกบโลก

ค. ดาวพธกบดาวศกร

ง. ดาวองคารกบดาวพฤหสบด

แบบทดสอบกอนเรยน

ค าชแจง


4. ดาวเคราะหดวงหนงโคจรรอบดวงอาทตยดวยความเรวสม าเสมอ ถาความเรวของดาวเคราะหดวงนน ชาลงจะเกดอะไร

ก. หยดนงไมเคลอนท

ข. ตกลงสดวงอาทตย

ค. หลดลอยออกไปในอวกาศ

ง. ถอยหลงไปจากต าแหนงเดม

5. ขอใดจดเปนดาวเคราะหชนนอกทงหมด

ก. ดาวเสาร ดาวยเรนส ดาวศกร

ข. ดาวพฤหสบด ดาวองคาร ดาวยเรนส

ค. ดาวเสาร ดาวพฤหสบด ดาวศกร

ง. ดาวเนปจน ดาวเสาร ดาวยเรนส

6. ดาวเคราะหใดตอไปนอยใกลดวงอาทตยมากกวาดวงอน

ก. โลก

ข. ดาวศกร

ค. ดาวเสาร

ง. ดาวเนปจน

7. ดาวเคราะหใดมคาบการโคจรรอบดวงอาทตย (ป) ยาวนานทสด


ข. ดาวพฤหสบด



8. ขอใดผด เกยวกบมวล แรงโนมถวง และรปทรงของดาวเคราะห

ก. ดาวเคราะหมมวลมากพอทแรงโนมถวงจะดงดดมวลของตวเองมารวมเปนทรงกลมได

ข. ดาวคราะหมแรงโนมถวงนอยจะดงดดมวลของตวเองมารวมเปนทรงกลมได

ค. ดาวคราะหมมวลมาก มแรงโนมถวงมาก มรปทรงไดทกรปทรง

ง. แรงโนมถวงจะท าใหดาวเคราะหอยในภาวะสมดลอทกสถต


9. วตถทมขนาดใหญ ในอวกาศเผาไหมไมหมด จะเหลอชนสวนตกลงสผวโลก เรยกวาอะไร

ก. ดาวตก

ข. ผพงไต

ค. อกกาบาต

ง. ดาวประหลาด

10.ขอความใด กลาวถงดาวหางไดถกตอง

ก ดาวหางมแสงสวางในตวเอง

ข เขตวงโคจรของดาวหางอยนอกสดของระบบสรยะ

ค ดาวหางแตละดวงมคาบในการโคจรรอบดวงอาทตยเทากน

ง หางของดาวหางจะชไปในทศทางเดยวกบดวงอาทตยเสมอ

ส ๆ นะครบ


: ใหนกเรยนปฏบตตามขนตอนตาง ๆ เพอจ าลองการเคลอนทของดาวเคราะหจากอทธพลของแรง

โนมถวงของดวงอาทตย พรอมทงตอบค าถามตอไปน

ตอนท 1

1. โตะ 2 ตว 2. เทปกาว 1 มวน 3. เชอกขาวแดง ยาวประมาณ 1 เมตร 2 เสน 4. ถวยแกว หรอขวดน าอดลมพลาสตด ขนาด 1 ลตร 1 ใบ 5. กระดาษโปสเตอร แผน 6. ทรายละเอยด 1 ถง 7. ไมไผหรอไมแผน ขนาด กวาง 3 – 10 เซนตเมตร ยาว 120 -150 เซนตเมตร 8. กรรไกร 1 เลม 9. ดนสอ/วงเวยน 1 แทง/อน

1.น าโตะ 2 ตว มาวางขนานกน โดยใหอยหางกนประมาณ 1 เมตร น าไมเมตรมาวางตรงกลาง ใชเทปกาวตดปลายทง 2 ขางของไมเมตรเขากบโตะ

2. ผกปลายเชอกเขากบไมเมตรทง 2 ดาน ใหเชอกหยอนเปนรปตว U ดงรป ใชเทปกาวตดปลาย เชอกทง 2 ดานใหแนน (ปองกนไมใหเชอกเลอนต าแหนง)

3. น าเชอกอกเสนหนง สอดเขาไปในชองรปตว U แลวผกปลายเชอกทง 2 ขางเขากบถวย พลาสตกใหอยในต าแหนงสมดลใหถวยพลาสตกอยหางจากพนประมาณ 10 เซนตเมตร

4. ใสทรายละเอยดลงไปในถวยพลาสตกประมาณครงถวยวางกระดาษโปสเตอรไวใตถวย พลาสตกใชปลายดนสอหรอปลายวงเวยนเจาะรตรงกลางถวยกระดาษดงถวยกระดาษไปดานหลงแลวปลอยใหแกว แกวงอยางอสระ สงเกตสงทเกดขน และบนทกผล

บตรกจกรรมท 2.1 “แรงโนมถวงระหวางดวงอาทตยและดาวบรวาร”

ค าชแจง

วสด และอปกรณ

วธการ


ตอนท 2

1. เชอกยาวประมาณ 1 เมตร 1 เสน 2. หลอดดาย 1 หลอด 3. เทปกาว 1 มวน 4. ชอนโลหะ 1 อน

1. น าเชอกยาวประมาณ 1 เมตร มาผกปลายขางหน งเขากบมวนเทปกาวใหแนน สวนปลายอก ขางหนงสอดทะลเขากบหลอดดายแลวน าไปผกกบชอนโลหะดงรป

2. จดใหหลอดดายอยกงกลางระหวางชอนโลหะกบมวนเทปกาวใชมอขางทถนดจบหลอดดาย ไวสวนมออกขางจบมวนเทปกาว

3. ปลอยมอจากมวนเทปกาวใชมอทจบหลอดดายเหวยงชอนโลหะใหเคลอนทเปนวงกลมใน แนวราบเหนอศรษะอยางตอเนอง สงเกตการเคลอนทของชอนโลหะ แลวบนทกผล

วสด และอปกรณ

วธการ


การสงเกต ผลทเกดขน

ตอนท 1

สงทสงเกตเหนบนกระดาษโปสเตอร

ตอนท 2

การเคลอนทของชอนโลหะ

ตอนท 1

1. มอะไรเกดขนบนกระดาษโปสเตอร ......................................................................................................................... ....................................... ......................................................................................................................... ....................................... ......................................................................................................................... ....................................... ......................................................................................................................... .......................................

2. ขณะทถวยพลาสตกแกวง มแรงอะไรบาง มากระท า ......................................................................................................................... ....................................... ......................................................................................................................... ....................................... ......................................................................................................................... ....................................... ......................................................................................................................... .......................................

3. ในอวกาศดาวเคราะหมแรงมากระท า ท าใหดาวเคราะหเคลอนทเหมอนกบถวยพลาสตกน หรอไมใน ลกษณะใด

......................................................................................................................... .......................................

......................................................................................................................... .......................................

.................................................................................. ..............................................................................

......................................................................................................................... .......................................

......................................................................................................................... .......................................

ตารางบนทกผล

ค าถามทายกจกรรม


ตอนท 2

1. ขณะทแกวงชอนโลหะรอบ ๆ ศรษะมแรงอะไรเขามาเกยวของบาง .............................................................................................................................................................. .. ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... .............................................................. ..................................................................................................

2. เทปกาวท าหนาทอะไร ............................................................................................................................. ................................... ............................................................................................................................. ................................... ................................................................... ............................................................................................. ............................................................................................................................. ...................................

3. แรงทดงชอนโลหะเขาหาศนยกลาง เรยกวาอะไร ถาไมมแรงนชอนโลหะจะเคลอนทในลกษณะใด ............................................................................................................................. ................................... ................................................................................................................................ ................................ .................................................................................................. .............................................................. ............................................................................................................................. ...................................

4. ถาขนาดของวงกลม ทชอนโลหะเคลอนทตางกน ความเรวในการเคลอนทของชอนโลหะจะเหมอนหรอ แตกตางกน เพราะอะไร

............................................................................................................................. ...................................

............................................................................................................................. ...................................

.......................................................................... ......................................................................................

............................................................................................................................. ...................................

5. ดาวเคราะห และดาวบรวารไมเคลอนทออกไปสอวกาศ เนองจากมแรงอะไรมาเกยวของ ............................................................................................................................. ................................... ........................................................................................................................................... ..................... ............................................................................................................. ................................................... ............................................................................................................................. ...................................

พยายามหนอย นะครบ


หลงจากทกาลเลโอพสจนวา ระบบดวงอาทตยเปนศนยกลางของระบบสรยะ (Heliocentric) เปนความจรง นกวทยาศาสตรสวนใหญยงปกใจวา วงโคจรของดาวเคราะหเปนรปวงกลมทสมบรณ จงไมมใครสามารถพยากรณต าแหนงของดาวเคราะหลวงหนาไดถกตอง จนกระทง โจฮานเนส เคปเลอร (Johannes Kepler) นกคณตศาสตรชาวเยอรมนซงมชวตอยในระหวาง ค.ศ.1571 – 1630 (พ.ศ.2114 - 2173) ไดท าการวเคราะหขอมลต าแหนงของดาวเคราะห ซงไดมาจากการตรวจวดอยางละเอยดโดย ไทโค บราเฮ (Tycho Brahe) นกดาราศาสตรประจ าราชส านกเดนมารก ผมชอเสยงในยคนน (แตไทโคคงยงเชอในระบบโลกเปนศนยกลาง) แลวท าการทดลองดวยแบบจ าลองทางคณตศาสตร เคปเลอรพบวา ผลของการค านวณซงถอเอาวงโคจรเปนรปวงกลมไมสอดคลองกบขอมลทไดจากการสงเกตการณ แตสอดคลองกบการค านวณซงถอเอาวงโคจรเปนรปวงร ในป ค.ศ.1609 (พ.ศ.2152) เคปเลอรไดประกาศกฎขอท 1 (กฎของวงร) “ดาวเคราะหโคจรรอบดวงอาทตยเปนวงร โดยมดวงอาทตยอยทโฟกสจดหนง”

ภาพแสดงวงโคจรของดาวเคราะหเปนวงร (ทมา:http://www.lesa.biz/astronomy/cosmos/kepler)

ในปเดยวกน เคปเลอรพบวา ความเรวในวงโคจรของดาวเคราะหมใชคาคงท ดาวเคราะหเคลอนทเรวขนเมอเขาใกลดวงอาทตย และเคลอนทชาลงเมอออกหางจากดวงอาทตย เคปเลอรประกาศกฎขอท 2 (กฎของพนทเทากน) “เมอดาวเคราะหเคลอนทตามวงโคจรไปในแตละชวงเวลา 1 หนวย เสนสมมตทลากโยงระหวางดาวเคราะหกบดวงอาทตย จะกวาดพนทในอวกาศไดเทากน”

ภาพแสดง พนททกวาดไปชวงเวลาทเทากน ยอมมขนาดเทากน (ทมา:http://www.lesa.biz/astronomy/cosmos/kepler)

บตรความรท 2.1 เรอง “การเคลอนทของดาวเคราะห”


http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B9%82%E0%B8%84_%E0%B8%9A%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B9%80%E0%B8%AE

http://www.lesa.biz/astronomy/cosmos/kepler

http://www.lesa.biz/astronomy/cosmos/kepler

เกาปตอมา ในป ค.ศ.1618 (พ.ศ.2161) เคปเลอรพบวา พนทของคาบวงโคจรของดาวเคราะห (ค าวา “พนท” หมายถง ก าลงสอง) จะแปรผนตาม ปรมาตรของระยะหางจากดวงอาทตยเสมอ (ค าวา “ปรมาตร” หมายถง ก าลงสาม) หรอพดอยางงายวา “ก าลงสองของคาบวงโคจรของดาวเคราะหรอบดวงอาทตย จะแปรผนตาม ก าลงสามของระยะหางจากดวงอาทตย เมอน าคายกก าลงสองของคาบวงโคจรของดาวเคราะห p2 มาหารดวย คาก าลงสามของระยะหางจากดวงอาทตย a3 จะไดคาคงทเสมอ (p2/a3 = k, k เปนคาคงท) มวาจะเปนดาวเคราะหดวงใดกตาม กฎขอท 3 นเรยกวา “กฎฮารมอนก” (Harmonic Law)

กฎของนวตน เซอร ไอแซค นวตน (Sir Isaac Newton) นกคณตศาสตรชาวองกฤษถอก าเนดใน ป ค.ศ.1642 (พ.ศ.2185) นวตนสนใจดาราศาสตร และประดษฐกลองโทรทรรศนแบบสะทอนแสง (Reflecting telescope) ขนโดยใชโลหะเงาเวาในการรวมแสงแทนการใชเลนสในกลองโทรทรรศนแบบหกเหแสง (Refracting telescope) นวตนตดใจในปรศนาทวา แรงอะไรท าใหผลแอปเปลตกสพนดนและตรงดวงจนทรไวกบโลก สงนเองน าเขาไปสการคนพบกฎแรงโนมถวง 3 ขอ

กฎขอท 1 กฎของความเฉอย (Inertia)

"วตถทหยดนงจะพยายามหยดนงอยกบทตราบทไมมแรงภายนอกมากระท า สวนวตถทเคลอนทจะเคลอนทเปนเสนตรงดวยความเรวคงทตราบทไมมแรงภายนอกมากระท าเชนกน"

นวตนอธบายวา ในอวกาศไมมอากาศ ดาวเคราะหจงเคลอนทดวยความเรวคงทและมทศทางเปนเสนตรง เขาใหความเหนวา การทดาวเคราะหโคจรเปนรปวงร เปนเพราะมแรงภายนอกมากระท า (แรงโนมถวงจากดวงอาทตย) นวตนตงขอสงเกตวา แรงโนมถวงทท าใหแอปเปลตกสพนดนเปนแรงเดยวกนกบแรงทตรงดวงจนทรไวกบโลก หากปราศจากซงแรงโนมถวงของโลกแลว ดวงจนทรกคงจะเคลอนทเปนเสนตรงผานโลกไป

ภาพแสดง พนททกวาดไปชวงเวลาทเทากน ยอมมขนาดเทากน (ทมา:http://www.lesa.biz/astronomy/cosmos/newton)

กฎขอท 2 กฎของแรง (Force)

"ความเรงของวตถแปรผนตามแรงทกระท าตอวตถ แตแปรผกผนกบมวลของวตถ” • ถาเราผลกวตถใหแรงขน ความเรงของวตถกจะมากขนตามไปดวย • ถาเราออกแรงเทาๆ กน ผลกวตถสองชนดซงมมวลไมเทากน วตถทมมวลมากจะเคลอนทดวยความเรงนอยกวาวตถทมมวลนอย

ความเรงของวตถ = แรงทกระท าตอวตถ / มวลของวตถ (หรอ a = F/m)


http://www.lesa.biz/astronomy/cosmos/newton

ภาพแสดง ความเรงแปรผกผนกบมวล (ทมา: http://www.lesa.biz/astronomy/cosmos/newton)

ในเรองดาราศาสตร นวตนอธบายวา ดาวเคราะหและดวงอาทตยตางโคจรรอบกนและกน โดยมจดศนยกลางรวม แตเนองจากดวงอาทตยมมวลมากกวาดาวเคราะหหลายแสนเทา เราจงมองเหนวา ดาวเคราะหเคลอนทไปโดยมความเรงมากกวาดวงอาทตย และมจดศนยกลางรวมอยภายในตวดวงอาทตยเอง คลายกบการหมนลกตมดมเบลสองขางทมมวลไมเทากน

ภาพแสดงการหมนรอบจดศนยกลางมวล (ทมา:http://www.lesa.biz/astronomy/cosmos/newton)

กฎขอท 3 กฎของแรงปฏกรยา

"แรงทวตถทหนงกระท าตอวตถทสอง ยอมเทากบ แรงทวตถทสองกระท าตอวตถทหนง แตทศทางตรงขามกน” หรอกลาวอยางสนๆ วา แรงกรยาเทากบแรงปฏกรยา (Action = Reaction) โดยทแรงทงสองจะเกดขนพรอมกน นวตนอธบายวา ขณะทดวงอาทตยมแรงกระท าตอดาวเคราะห ดาวเคราะหกมแรงกระท าตอดวงอาทตย ในปรมาณทเทากนแตมทศทางตรงกนขาม และนนคอแรงดงดดรวม

ภาพแสดง แรงกรยา = แรงปฏกรยา (ทมา:http://www.lesa.biz/astronomy/cosmos/newton)


http://www.lesa.biz/astronomy/cosmos/newton

: ใหนกเรยนตอบค าถาม โดยใช “ตารางขอมลเปรยบเทยบดาวเคราะหในระบบสรยะ” ดานลางน ตามความเขาใจของตนเอง ตารางแสดงขอมลเปรยบเทยบดาวเคราะหชนใน

รายละเอยด ดาวพธ

ดาวศกร

โลก

ดาวองคาร

ระยะหางจากดวงอาทตย เฉลย (ลาน กโลเมตร)

57.9 108.2 149.6 227.9

ระยะหางจากดวงอาทตย เฉลย(หนวยดาราศาสตร AU)

0.39 0.7 1.00 1.52

ความเรวในการหมนรอบตวเอง ( กม./ชม. )

10.892 6.52 1,674.4 868.22

คาบการโคจรรอบดวงอาทตย (ป) 0.24 0.62 1.00 1.88 ระนาบทางโคจรเอยงท ามมกบระนาบทางโคจรของโลกรอบดวงอาทตย (องศา)

7.00 3.39 0.00 1.85

ขนาดเสนผานศนยกลาง (Km) 4,880 12,104 12,756 6,794 ขนาดเสนผานศนยกลาง (เทาของเสนผานศนยกลางโลก)

0.38 0.96 1.00 0.53

มวล(Kg) 3.30x1023 4.87x1024 5.97x1024 6.42x1023 ความหนาแนนเฉลย (Kg/m3) 5,430 5,243 5,515 3,934 อณหภมพนผวเฉลยของดาวเคราะห (๐C)

-73.105 463.85 15 - 63

จ านวนดวงจนทรบรวาร 0 0 1 2

* 1 หนวยดาราศาสตร หรอ 1 A.U. (astronomy unit) คอ การเทยบระยะทาง ระหวางโลกกบดวงอาทตย ซงมระยะทางประมาณ 150 ลานกโลเมตร

บตรกจกรรมท 2.2 “ความแตกตางของดาวเคราะหในระบบสรยะ”

ค าชแจง


ตารางแสดงขอมลเปรยบเทยบดาวเคราะหชนนอก

รายละเอยด ดาวพฤหสบด

ดาวเสาร

ดาวยเรนส

ดาวเนปจน

ระยะหางจากดวงอาทตย เฉลย (ลาน กโลเมตร)

778.3 1,431.9 2,877.4 4,497.8

ระยะหางจากดวงอาทตย เฉลย (หนวยดาราศาสตร AU)

5.20 9.57. 19.19 30.07

ความเรวในการหมนรอบตวเอง ( กม./ชม. )

45,300 35,500 9,320 9,660

คาบการโคจรรอบดวงอาทตย (ป) 11.86 29.37 84.10 164.86

ระนาบทางโคจรเอยงท ามมกบระนาบทางโคจรของโลกรอบดวงอาทตย (องศา)

1.30 2.48 0.77 1.77

ขนาดเสนผานศนยกลาง (Km) 142,984 120,536 51,118 49,528

ขนาดเสนผานศนยกลาง (เทาของเสนผานศนยกลางโลก)

11.21 9.45 4.01 3.88

มวล (Kg) 1.90x1027 5.69x1026 8.68x1025 1.02x1025

ความหนาแนนเฉลย (Kg/m3) 39 30 21 8

อณหภมพนผวเฉลยของดาวเคราะห (๐C)

-121.15 -130.15 -210.15 -220.15

จ านวนดวงจนทรบรวาร 63 60 27 14

* 1 หนวยดาราศาสตร หรอ 1 A.U. (astronomy unit) คอ การเทยบระยะทาง ระหวางโลกกบดวงอาทตย ซงมระยะทางประมาณ 150 ลานกโลเมตร


1. ดาวเคราะหชนใน ดวงใดมขนาดเลกทสดและใหญทสด ...................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................

2. ดาวเคราะหชนใน ดวงใดใชเวลาหมนรอบตวเองนอยทสด ...................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................

3. ดาวเคราะหชนใน ดวงใดใชเวลาโคจรรอบดวงอาทตยนอยทสดและมากทสด ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................

4. ดาวเคราะหชนนอก ดวงใดมขนาดเลกทสดและใหญทสด ...................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................

5. ดาวเคราะหชนนอก ทกดวงมสวนประกอบเหมอนกนหรอไม อยางไร ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................

6. จากขอมล อณหภมพนผวเฉลยของดาวเคราะหชนในและชนนอกพบวา ดาวเคราะหชนในแสดงรายละเอยดของอณหภมพนผวเฉลยทสงกวา ดาวเคราะหชนนอก เหตใดจงเปนเชนนน ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................

7. ดาวเคราะหชนในและชนนอก แตกตางกนอยางไร ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................

8. ระยะเวลาของการโคจรรอบดวงอาทตยของดาวเคราะห มความสมพนธกบระยะหางจากดวงอาทตยอยางไร ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................

9. จากขอมลในตารางใหแบงดาวเคราะหออกเปนกลม โดยใชเกณฑของนกเรยนเอง ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................


ระบบสรยะ (องกฤษ: Solar System) ประกอบดวยดวงอาทตยและวตถอน ๆ ทโคจรรอบดวงอาทตยเนองจากแรงโนมถวง ไดแก ดาวเคราะห 8 ดวงกบดวงจนทรบรวารทคนพบแลว 166 ดวง ดาวเคราะหแคระ 5 ดวงกบดวงจนทรบรวารทคนพบแลว 4 ดวง กบวตถขนาดเลกอน ๆ อกนบลานชน ซงรวมถง ดาวเคราะหนอย วตถในแถบไคเปอร ดาวหาง สะเกดดาว และฝนระหวางดาวเคราะห

โดยทวไปแลวจะแบงยานตาง ๆ ของระบบสรยะ นบจากดวงอาทตยออกมาดงนค อ ดาวเคราะหชนในจ านวน 4 ดวง แถบดาวเคราะหนอย ดาวเคราะหขนาดใหญรอบนอกจ านวน 4 ดวง และแถบไคเปอรซงประกอบดวยวตถทเยนจดเปนน าแขง พนจากแถบไคเปอรออกไปเปนเขตแถบจานกระจาย ขอบเขตเฮลโอพอส (เขตแดนตามทฤษฎทซงลมสรยะสนก าลงลงเนองจากมวลสารระหว างดวงดาว) และพนไปจากนนคอยานของเมฆออรต กระแสพลาสมาทไหลออกจากดวงอาทตย (หรอลมสรยะ) จะแผตวไปทวระบบสรยะ สรางโพรงขนาดใหญขนในสสารระหวางดาวเรยกกนวา เฮลโอสเฟยร ซงขยายออกไปจากใจกลางของแถบจานกระจาย

ภาพแสดงยานตาง ๆ ของระบบสรยะ (ทมา: http://www.wachira.ac.th/kmwachira/?name=research&file=readresearch&id=99)

ดาวเคราะหชนเอกทง 8 ดวงในระบบสรยะ เรยงล าดบจากใกลดวงอาทตยทสดออกไป มดงนคอ ดาวพธ ดาวศกร โลก ดาวองคาร ดาวพฤหสบด ดาวเสาร ดาวยเรนส และดาวเนปจน

ภาพแสดงดาวเคราะหชนเอกทง 8 ดวงในระบบสรยะ (ทมา: http://bom1997.blogspot.com/2016_01_01_archive.html)

บตรความรท 2.2 “ดาวเคราะหในระบบสรยะ”

(planet)


http://bom1997.blogspot.com/2016_01_01_archive.html

ดาวเคราะหชนใน (Inner Planets) เปนดาวเคราะหขนาดเลก มความหนาแนนสงและพนผวเปนของแขง ซงสวนใหญเปนธาตหนก มบรรยากาศอยเบาบาง ทงนเนองจากอทธพลจากความรอนของดวงอาทตยและลมสรยะ ท าใหธาตเบาเสยประจ ไมสามารถด ารงสถานะอยได ดาวเคราะหชนใน บางครงเรยกวา ดาวเคราะหพนแขง “Terrestrial Planets"เนองจากมพนผวเปนของแขงคลายคลงกบโลก ดาวเคราะหชนในม 4 ดวง คอ ดาวพธ ดาวศกร โลก และดาวองคาร

ดาวเคราะหชนนอก (Outer Planets) เปนดาวเคราะหขนาดใหญ แตมความหนาแนนต า เกดจากการสะสมตวของธาตเบาอยางชาๆ ท านองเดยวกบการกอตวของกอนหมะ เนองจากไดรบอทธพลของความรอนและลมสรยะจากดวงอาทตยเพยงเลกนอย ดาวเคราะหพวกนจงมแกนขนาดเลกหอหมดวยกาซจ านวนมหาสาร บางครงเราเรยกดาวเคราะหประเภทนวา ดาวเคราะหกาซยกษ (Gas Giants) หรอ Jovian Planets ซงหมายถงดาวเคราะหทมคณสมบตคลายดาวพฤหสบด ดาวเคราะหชนนอกม 4 ดวงคอ ดาวพฤหสบด ดาวเสาร ดาวยเรนส และดาวเนปจน

ดาวหาง เมอดาวหางอยหางจากดวงอาทตยจะเปนเพยงกอนน าแขงท ไมมหางเรยกวา "นวเคลยส" (Nucleus) ประกอบไปดวยน าแขง คารบอนไดออกไซด มเทน แอมโมเนย โดยมเปลอกแขงหอหมอย เมอดาวหางโคจรเขาใกลดวงอาทตยน าแขงเหลานจะระเหดเปนแกส แกสประทลอยออกมาหอหมนวเคลยสเรยกวา "โคมา" (Coma) ซงมอาจขนาดหลายรอยหลายพนกโลเมตร โคมาใหปลวไปยงดานหลงกลายเปน "หาง" (Tail) ยาวนบลานกโลเมตร เมอดาวหางโคจรรอบดวงอาทตยกจะสญเสยมวลไปเรอยๆ จนกระทงหมดดวง ดาวหางจงมอายไมยน

ภาพแสดงโครงสรางของดาวหางเฮลบอพพ (ทมา http://www.lesa.biz/astronomy/solar-system/small-bodies/comet)

นกดาราศาสตรแบงดาวหางออกเปน 2 ประเภท คอ ดาวหางคาบวงโคจรยาว และดาวหางคาบวงโคจรสน ตอนแรกดาวหางมคาบวงโคจรยาวเพราะเดนทางมาจากขอบของระบบสรยะ แตเมอเขามาถงอาณาบรเวณทมดาวเคราะห แรงโนมถวงของดาวเคราะหจะมอทธพลท าใหวงโคจรของดาวหางเลกลง หรอกลายมาเปนดวงจนทรโคจรรอบดาวเคราะหเสยเอง ดงเชน โฟบสและดมอส ดวงจนทรขนาดเลกของดาวองคาร ดาวหางไฮยากทาเกะ (Hyakutake) เปนดาวหางคาบวงจรยาวโคจรรอบดวงอาทตยใชเวลานานกวา 10,000 ป ดาวหางฮลเลย (Halley) เปนดาวหางคาบวงโคจรวงจรสนโคจรรอบดวงอาทตยใชเวลา 76 ป สวนดาวหางเทมเปล 1 (Tempel 1) มคาบโคจรรอบดวงอาทตยเพยง 5.5 ป


http://www.lesa.biz/astronomy/solar-system/small-bodies/comet

ภาพแสดงการเปรยบเทยบเทยบวงโคจรของดาวหางกบดาวเคราะห (ทมา http://www.lesa.biz/astronomy/solar-system/small-bodies/comet)

อกกาบาต วตถจ าพวกดาวเคราะหนอยทมขนาดเลกกวา 1 กโลเมตร เรยกวา "สะเกดดาว"

(Meteoroids) เมอสะเกดดาวตกลงสโลกและเสยดสกบบรรยากาศจนเกดความรอนและลกตดไฟ มองเหนเปนทางยาวในเวลากลางคนเรยกวา "ดาวตก" หรอ "ผพงใต" (Meteor หรอ Shooting star) ดาวตกทมองเหนสวนมากมขนาดประมาณเมดทราย แตเคลอนทดวยความเรวสงประมาณ 40 - 70 กโลเมตร/วนาท จงเสยดสกบอากาศจนรอนมากจนเผาไหมหมดกอนทจะตกถงพนผวโลก อยางไรกตามถาสะเกดดาวขนาดใหญตกลงมากจะเผาไหมไมหมด เหลอชนสวนตกคางบนพนผวโลกซงเรยกวา "อกกาบาต" (Meteorite) และหลมทเกดจากการพงชนเรยกวา "หลมอกกาบาต" (Meteor crator)

ดาวเคราะหนอย สวนใหญมรปทรงไมสมมาตรไมเปนทรงกลม มขนาดตงแต 1 - 1,000 กโลเมตร ดาวเคราะหนอยมมวลนอยจงมแรงโนมถวงนอยไมสามารถเอาชนะแรงยดเหนยวระหวางสสารทเปนเนอดาว จงไมมรปรางเปนทรงกลม (ยกเวนดาวซรสซงเปนดาวเคราะหนอยทมขนาดใหญทสด มมวลมากพอทแรงโนมถวงจะยบดาวใหเปนทรงกลม จงถกยกสถานะเปนดาวเคราะหแคระ) ดาวเคราะหนอยเปรยบเสมอนฟอสซลของระบบสรยะ เพราะวาพวกมนคอวสดทพยายามจะรวมตวกนเปนดาวเคราะห แตไมส าเรจเนองจากถกรบกวนโดยแรงโนมถวงมหาศาลของดาวพฤหสบดซงมวงโคจรอยใกลเคยง สภาพของมนจงไมเคยมการเปลยนแปลงนบตงแตระบบสรยะก าเนดขนมา นกดาราศาสตรท าการศกษาดาวเคราะหนอยเพอศกษาววฒนาการของระบบสรยะ

ภาพแสดงการเปรยบเทยบรปรางของดาวเคราะหนอย (ทมา http://www.lesa.biz/astronomy/solar-system/small-bodies/asteroids)


http://www.lesa.biz/astronomy/solar-system/small-bodies/comet

กรณทนกดาราศาสตรราว 2,500 คน เขารวมการประชมสมชชาใหญแหงสหพนธดาราศาสตร

สากล ( IAU General Assembly) ณ กรงปราก เมองหลวงของสาธารณรฐเชก ระหวางวนท 14-25 สงหาคม 2549 หนงในหวขอประชมทเปนทสนใจและมผลกระทบในวงกวางคอการหาขอสรปนยามค าวา " ดาวเคราะห" โดยในวนแรก ๆ ของการประชม มการเสนอนยามทอาจท าใหดาวเคราะหมจ านวนเพมขนเปนอยางนอย 12 ดวง อยางไรกตาม บทสรปทออกมาในวนท 24 สงหาคม กลบท าใหดาวพลโตสญเสยสถานภาพการเปนดาวเคราะหทด าเนนมา 76 ป ขณะนระบบสรยะของเราจงมดาวเคราะหเพยง 8 ดวง

หลกใหญขอแรกของขอเสนอทคณะกรรมการไดน าเขาทประชมก าหนดนยามวา " ดาวเคราะห" คอ วตถทองฟาทมมวลมากพอทแรงโนมถวงจะท าใหมนอย ในภาวะสมดลอทกสถต ( hydrostatic equilibrium) โคจรรอบดาวฤกษโดยทตวมนเองไมเปนทงดาวฤกษและดวงจนทรบรวารของดาวเคราะหดวงอน สาเหตทคณะกรรมการก าหนดนยามเชนนเนองจากตองการใชธรรมชาตในแงของความโนมถวงเปนแกนหลก จากนยามนแปลความหมายไดวาวตถนนตองไมใชดาวฤกษ , โคจรรอบดาวฤกษ , และมรปรางเกอบเปนทรงกลม

ขอสอง แยกแยะความตางกนระหวางวตถอนทเขาขายขอแรกออกจากดาวเคราะห 8 ดวง (ไมรวมดาวพลโต) ซงมวงโคจรรอบดวงอาทตยเกอบเปนวงกลมและโคจรอยในระนาบใกลเคยงกน อนจะท าให ซรสซงถอเปน "ดาวเคราะหนอย" ในขณะน ถกยกขนเปนดาวเคราะหดวย แตอาจเรยกใหตางไปวาดาวเคราะหแคระ ( dwarf planet) ดวยเหตผลทางประวตศาสตร

ขอสาม นอกจากก าหนดนยามดาวเคราะหแลว คณะกรรมการยงไดเสนอรางมตก าหนดประเภทของวตถชนดใหมในระบบสรยะใหทประชมพจารณาใชอยางเปนทางการตอไปโดยเรยกวตถประเภทใหมนวาพลตอน (pluton) มดาวพลโตเปนวตถตนแบบ ใชกบวตถทโคจรรอบดวงอาทตยดวยคาบยาวนานกวา 200 ป

ขอส ก าหนดใหวตถอนนอกเหนอจากขอ 1-3 ถกเรยกวา " วตถขนาดเลกในระบบสรยะ" ( Small Solar System Bodies) โดยยกเลกศพทค าวา ดาวเคราะหนอย ( minor planet)

ดาวเคราะหมมวลมากพอทแรงโนมถวงจะดงดดมวลของตวเองมารวมเปนทรงกลมไดหรออยในภาวะสมดลอทกสถต (hydrostatic Xequilibrium)

" วตถขนาดเลกในระบบสรยะ มแรงโนมถวงนอย

ไมพอทจะดงดดมวลของตวเองมารวมเปนทรงกลมได

บตรความรท 2.3 “สถานะของดาวพลโต”


ผลปรากฏวาการหยงเสยงรอบแรก เสยงสวนใหญไมเหนดวยกบขอเสนอขางตนน อนจะท าใหระบบสรยะมดาวเคราะหเพมเปนอยางนอย 12 ดวง โดยวตถทเขามาใหมเพอชงต าแหนงดาวเคราะห ไดแก ซรส คารอน และ 2003 ยบ 313

ซรส ( Ceres) เปนดาวเคราะหนอยทคนพบเปนดวงแรกและมขนาดใหญทสด เสนผานศนยกลางประมาณ 952 กโลเมตร โคจรอยระหวางวงโคจรของดาวองคารกบดาวพฤหสบด

คารอน ( Charon) มขนาด 1,205 กโลเมตร เปนวตถทอยในฐานะทงดวงจนทรบรวารของดาวพลโตและดาวเคราะหสหายกบดาวพลโต แมวาดาวพลโตจะใหญกวาคารอนแตนกดาราศาสตรเรยกระบบพลโต-คารอนวาดาวเคราะหค (double planet) เนองจากมนดเหมอนโคจรรอบกนและกนมากกวาทคารอนจะเปนแคดาวบรวาร

2003 ยบ 313 (2003 UB 313 ) เปนวตถทเพงคนพบเมอป 2546 แตประกาศการคนพบอยางเปนทางการในป 2548 มขนาด 2,300-2,500 กโลเมตรซงใกลเคยงหรอใหญกวาดาวพลโต

ภาพถายเปรยบเทยบดาวพลโตและดาวคารอน (ทมา: http://katthaleeya.blogspot.com/2010/12/pluto.html)

การประชมในวนตอ ๆ มาท าใหเกดขอเสนอใหมโดยพงประเดนไปทสถานภาพการเปนดาวเคราะหของพลโต

นยามดาวเคราะห ตามขอสรปทายสดแปลความหมายไดวา "ดาวเคราะห" ในระบบสรยะหมายถงวตถท

(1) โคจรรอบดวงอาทตย (2) มมวลมากพอทท าใหรปรางใกลเคยงทรงกลม

(3) ไมมวตถอนทมขนาดใกลเคยงกนและลกษณะทางกายภาพคลายคลงกนอยใกลวงโคจร สวน "ดาวเคราะหแคระ" หมายถงวตถท (1) โคจรรอบดวงอาทตย (2) มมวลมากพอทท าใหรปรางใกลเคยงทรงกลม (3) มวตถอนทมขนาดใกลเคยงกนและลกษณะทางกายภาพคลายคลงกนอยใกลวงโคจร (4) ไมใชดวงจนทรบรวารของดาวเคราะห


ผลการโหวตในวนพฤหสบดท 24 สงหาคม 2549 ท าให ดาวพลโตถกปลดออกจากการเปนดาวเคราะห โดยถกจดใหอยในกลมของดาวเคราะหแคระ ( dwarf planet) เชนเดยวกบซรส อกทงมการเรยกแยกกลมวตถทมลกษณะคลายกบดาวพลโต ใหเฉพาะเจาะจงลงไปอกวา “พลตอยด” (Plutoid)

ขณะทนกดาราศาสตรอกสวนหนงไดคดคานนยามสถานะ “ดาวเคราะห” ของทาง IAU โดยถอวาดาวพลโตควรยงมสถานะ “ดาวเคราะห” อย และดาวเคราะหแคระดวงอนๆ กควรมสถานะ “ดาวเคราะห” เชนเดยวกนกบดาวพลโตดวย

ดาวพลโตมดวงจนทรบรวารเทาทนกดาราศาสตรรจกในปจจบนอย 5 ดวง ไดแก แครอน (Charon): ดวงจนทรบรวารดวงใหญทสดของพลโต ,นกซ (Nix), ไฮดรา (Hydra), เคอรเบอรอส (Kerberos),สตกซ (Styx)

ภาพถายดาวพลโตและดวงจนทรบรวารทง 5 ดวงจากกลองโทรทรรศนอวกาศฮบเบล เมอเดอนกรกฎาคม ค.ศ.2012 (ทมา: NASA/ESA/L.Frattare (STScI)

ในวนท 14 กรกฎาคม ค.ศ.2015 จะมยานอวกาศส ารวจระบบดาวพลโตเปนครงแรก โดยยานล านคอยานนวฮอไรซนส (New Horizons) ขององคการ NASA ของสหรฐฯ จะเคลอนเฉยดเขาใกลดาวพลโต เพอพยายามตรวจวดสภาพตางๆและถายภาพดาวพลโตและดวงจนทรบรวาร กอนทจะออกไปส ารวจวตถน าแขงขนาดเลกบางดวงในแถบเขมขดไคเปอร

ภาพจนตนาการแสดงยาน New Horizons ขณะเคลอนเขาใกลดาวพลโตในเดอนกรกฎาคม ค.ศ.2015 (ทมา: http://nuclear.rmutphysics.com/blog-sci5/?m=201507&paged=3)


http://nuclear.rmutphysics.com/blog-sci5/?m=201507&paged=3

ชดท 2 เรอง ดาวเคราะหในระบบสรยะ **********************************

1. แบบทดสอบชดนมจ านวนทงหมด 10 ขอ 10 คะแนน

2. ใหนกเรยนเลอกขอทถกตองทสด แลวเขยนเครองหมายกากบาท ( ) ลงในกระดาษค าตอบ

1.ดาวเคราะหดวงหนงโคจรรอบดวงอาทตยดวยความเรวสม าเสมอ ถาความเรวของดาวเคราะห ดวงนนชาลงจะเกดอะไร

ก. หยดนงไมเคลอนท

ข. ตกลงสดวงอาทตย

ค. หลดลอยออกไปในอวกาศ

ง. ถอยหลงไปจากต าแหนงเดม

2. ดาวเคราะหนอยโคจรอยระหวางดาวเคราะหดวงใด

ก. ดาวศกรกบโลก

ข. ดาวองคารกบโลก

ค. ดาวพธกบดาวศกร

ง. ดาวองคารกบดาวพฤหสบด

3. ระบบสรยะจกรวาลมดาวเคราะหเหลอ 8 ดวง เนองจากการตดดาวดวงใดออกจากระบบ



ข. ดาวเนปจน

ง. ดาวพลโต

แบบทดสอบหลงเรยน

ค าชแจง


4. อะไรเปนสาเหตทท าใหดาวเคราะหและเทหวตถตางๆอยในระบบสรยะได

ก แรงดงดดระหวางมวล

ข พลงงานนวเคลยรของดวงอาทตย

ค ความเรวในการโคจรรอบดวงอาทตย

ง อ านาจแมเหลกจากสนามแมเหลกของดวงอาทตย

5. ขอใดจดเปนดาวเคราะหชนนอกทงหมด

ก. ดาวเสาร ดาวยเรนส ดาวศกร

ข. ดาวพฤหสบด ดาวองคาร ดาวยเรนส

ค. ดาวเสาร ดาวพฤหสบด ดาวศกร

ง. ดาวเนปจน ดาวเสาร ดาวยเรนส

6. ดาวเคราะหใดมคาบการโคจรรอบดวงอาทตย (ป) ยาวนานทสด


ข. ดาวพฤหสบด



7. ดาวเคราะหใดตอไปนอยใกลดวงอาทตยมากกวาดวงอน

ก. โลก

ข. ดาวศกร

ค. ดาวเสาร


8. ขอใดผด เกยวกบมวล แรงโนมถวง และรปทรงของดาวเคราะห

ก. ดาวเคราะหมมวลมากพอทแรงโนมถวงจะดงดดมวลของตวเองมารวมเปนทรงกลมได

ข. ดาวเคราะหมแรงโนมถวงนอยจะดงดดมวลของตวเองมารวมเปนทรงกลมได

ค. ดาวเคราะหมมวลมาก มแรงโนมถวงมาก มรปทรงไดทกรปทรง

ง. แรงโนมถวงจะท าใหดาวเคราะหอยในภาวะสมดลอทกสถต


9. ขอความใด กลาวถงดาวหางไดถกตอง

ก ดาวหางมแสงสวางในตวเอง

ข เขตวงโคจรของดาวหางอยนอกสดของระบบสรยะ

ค ดาวหางแตละดวงมคาบในการโคจรรอบดวงอาทตยเทากน

ง หางของดาวหางจะชไปในทศทางเดยวกบดวงอาทตยเสมอ

10. วตถทมขนาดใหญ ในอวกาศเผาไหมไมหมด จะเหลอชนสวนตกลงสผวโลก เรยกวาอะไร

ก. ดาวตก

ข. ผพงไต

ค. อกกาบาต

ง. ดาวประหลาด

ส ๆ นะครบ


ผงความคด (Mind map) ของฉน ชดท 2 ดาวเคราะหในระบบสรยะ

ฝกบอยๆ จะไดเกงๆ นะครบ


Mind Map คออะไร ? Mind Map คอ การถายทอดความคด หรอขอมลตาง ๆ ทมอยในสมองลงกระดาษ โดยการใชภาพ ส เสน และการโยงใย แทนการจดยอแบบเดมทเปนบรรทด ๆ เรยงจากบนลงลาง ขณะเดยวกนมนกชวยเปนสอน าขอมลจากภายนอก

วธการเขยน Mind Map โดยละเอยด

1.เตรยมกระดาษเปลาทไมมเสนบรรทดและวางกระดาษภาพแนวนอน 2.วาดภาพสหรอเขยนค าหรอขอความทสอหรอแสดงถงเรองจะท า Mind Map กลางหนากระดาษ โดยใชสอยางนอย 3 ส และตองไมตกรอบดวยรปทรงเรขาคณต 3.คดถงหวเรองส าคญทเปนสวนประกอบของเรองทท า Mind Map โดยใหเขยนเปนค า ทมลกษณะเปนหนวย หรอเปนค าส าคญ (Key Word) สน ๆ ทมความหมาย บนเสน ซงเสนแตละเสนจะตองแตกออกมาจากศนยกลางไมควรเกน 8 กง 4.แตกความคดของหวเรองส าคญแตละเรองในขอ 3 ออกเปนกง ๆ หลายกง โดยเขยนค าหรอวลบนเสนทแตกออกไป ลกษณะของกงควรเอนไมเกน 60 องศา 5.แตกความคดรองลงไปทเปนสวนประกอบของแตละกง ในขอ 4 โดยเขยนค าหรอวลเสนทแตกออกไป ซงสามารถแตกความคดออกไปเรอยๆ 6.การเขยนค า ควรเขยนดวยค าทเปนค าส าคญ (Key Word) หรอค าหลก หรอเปนวลทมความหมายชดเจน 7.ค า วล สญลกษณ หรอรปภาพใดทตองการเนน อาจใชวธการท าใหเดน เชน การลอมกรอบ หรอใสกลอง เปนตน 8. ตกแตง Mind Map ทเขยนดวยความสนกสนานทงภาพและแนวคดทเชอมโยงตอกน

วธการเขยนผงความคด (Mind map)

1.ท าใหเหนภาพรวมกวาง ๆ ของหวขอใหญ หรอขอบเขตของเรอง 2.ท าใหสามารถวางแผนเสนทางหรอตดสนใจไดอยางถกตอง เพราะรวาตรงไหนก าลงจะไปไหนหรอผานอะไรบาง 3.สามารถรวบรวมขอมลจ านวนมากลงไวในกระดาษแผนเดยวกน 4.กระตนใหคดแกไขปญหา โดยเปดโอกาสใหมองเหนวธใหม ๆ ทสรางสรรค 5.สรางความเพลดเพลนในการอานและงายตอการจดจ า

1. ใชระดมพลงสมอง 2. ใชน าเสนอขอมล 3. ใชจดระบบความคดและชวยความจ า 4. ใชวเคราะหเนอหาหรองานตาง ๆ 5. ใชสรปหรอสรางองคความร

การน าไปใช


ดร.บญชา แสนทวและคณะ. คมอครแผนการจดการเรยนรวทยาศาสตรชนมธยมศกษาปท 3 เลม 2.

กรงเทพฯ : วฒนาพานช ส าราญราษฎร, 2553.

สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, สถาบน.หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตร วทยาศาสตร 6 ชนมธยมศกษาปท 3 เลม 2. กรงเทพฯ : สกสค.ลาดพราว, 2554.

สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, สถาบน. ค มอครรายวชาพนฐานวทยาศาสตร วทยาศาสตร 6 ชนมธยมศกษาปท 3 เลม 2.พมพครงท 2. กรงเทพฯ : สกสค.ลาดพราว, 2556.

ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา. เอกสารตวอยางทเนนการพฒนาใหผเรยนใหมความสามารถดาน การสบเสาะทางวทยาศาสตรส าหรบนกเรยน. กรงเทพฯ : ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศ ไทยจ ากด,2557.

ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา. เอกสารตวอยางทเนนการพฒนาใหผเรยนใหมความสามารถดาน การสบเสาะทางวทยาศาสตรส าหรบคร. กรงเทพฯ : ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด,2557.

แหลงอางองออนไลน การเขยนแผนผงความคด หรอแผนทความคด (Mind Map) [ออนไลน]. เขาถงไดจาก http://km.doae.go.th /bestpractice/uploadfile/bestresearch0002.doc (วนทคนขอมล 27 พฤษภาคม 2559)

การเคลอนทของดาวเคราะห [ออนไลน]. เขาถงไดจาก http://www.lesa.biz/astronomy/cosmos (วนทคนขอมล 20 พฤษภาคม 2559)

ดาวเคราะหในระบบสรยะ [ออนไลน]. เขาถงไดจาก https://th.wikipedia.org (วนทคนขอมล 13 พฤษภาคม 2559)

ยานตาง ๆ ของระบบสรยะ [ออนไลน]. เขาถงไดจาก http://www.wachira.ac.th (วนทคนขอมล 13 พฤษภาคม 2559)

ระบบสรยะ [ออนไลน]. เขาถงไดจาก http://www.lesa.biz/astronomy/solar-system (วนทคนขอมล 12 พฤษภาคม 2559)

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 กลมสาระวชาวทยาศาสตร [ออนไลน]. เขาถงได จาก http://www.opec.go.th/ckfinder/userfiles/files/general/123(2).pdf (วนทคนขอมล 1 เมษายน 2559)

บรรณานกรม


http://www.wachira.ac.th/

http://www.lesa.biz/astronomy/solar-system

http://www.opec.go.th/ckfinder/userfiles/files/general/123(2).pdf

Documents

ต าแหน่ง ครู วิทยฐานะ ช านาญการ โรงเรียนบ้านใหม่ปางค่า (ภู ... · ผังมโนทัศน์