ພດ

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ110 111

ຄ 18 ພດຢນຕນ ຕນຕ

ພາກສະເໜ

ໃນຊມປຜານມາ ເຖງວາ ທດນກະສກາເກອບທງໝດໃນ ສປປ ລາວ ຈະເນນໃສການປກພດລມລກ, ແຕກຍງເຫນມການເພມຂນ ຂອງເນອທປກພດຢນຕນໄດຢາງຈະແຈງ. ພດຢນຕນ (ຫ ພດຖາວອນ) ແມນ ພດທມການຜະລດໃນຮອບວຽນຫາຍກວາໜງປ ເຊນ: ໝາກໄມ ແລະ ໝາກຖວ, ກວຍ, ກາເຟ, ຊາ, ໝາກແໜງ ແລະ ຢາງພາລາທາມະຊາດ. ເນອທປກພດຢນຕນ ໃນ ສປປ ລາວ ມປະມານ 151,000 ຮຕ, ກວມເອາ 10% ຂອງດນກະສກາທງໝດ. ຢາງໃດກຕາມ, ເນອທປກພດຢນຕນ ໄດເພມຂນຫາຍກວາສອງເທາໃນຊວງ ທດສະວດ 1999 ຫາ 2011.

ການເພມຂນທສາຄນ ຂອງເນອທປກພດຢນຕນ ໄດປະກດໃຫເຫນ ໃນທກພາກຂອງ ສປປ ລາວ, ແຕວາ ເດນທສດ ແມນຢບນດາແຂວງທາງພາກເໜອ. ອນນ ເປນຜນຂອງບນດາແຜນງານທພາກລດ ແລະ ຜໃຫທນຕາງປະເທດ ໄດໃຫການສະໜບສະໜນ ເຊງຖວາ ການສງເສມການປກພດຢນຕນເປນທາງເລອກ ແທນການເຮດໄຮແບບເລອນລອຍໄດ. ໂດຍທວໄປ ຊາວກະສກອນ ມກປກໝາກນດ ແລະ ພດອນໆ ສບຫວາງຕນໄມໃຫໝາກ ຫ ຕນໄມອດສະຫາກາ ໃນຊວງປເລມຕນ ໂດຍມຈດປະສງຫກ ເພອຮບປະກນການດາລງຊວດ ໃນໄລຍະທລຖາຜນເກບກຽວຈາກຕນໄມເຫານນ. ຕງແຕ ປ 1999, ການປກພດຢນຕນ ໄດເພມຂນພຽງເລກນອຍຢພາກໃຕ. ທເປນໜາສງເກດ ຄວເຮອນຂະໜາດໃຫຍມແນວໂນມປກພດຢນຕນທຕະຫາດມຄວາມຕອງການຫາຍກວາຄວເຮອນຂະໜາດນອຍ. ຊາວກະສກອນ ທຄອບຄອງດນຜນນອຍ ແລະ ມຂຈາກດທາງດານການເງນມແນວໂນມປກພດທຈາເປນ ຕການບລໂພກ ພາຍໃນຄວເຮອນຫາຍກວາ ການລງທນໃສການປກພດຢນຕນ.

ການອະທບາຍຮບແບບ ໃນປ 2011

ການສາຫວດກະສກາ ປ 2010/11 ລະບວາ ພດຢນຕນ ຢ ສປປ ລາວ ມຫາຍກວາ 80 ຊະນດທແຕກຕາງກນ, ຊງນອນຢໃນປະເພດຂອງ (ກ) ພດໃຫນາ ແລະ ສານກະຕນ, (ຂ) ພດກາກໃຍ, (ຄ) ດອກໄມ, (ງ) ພດອາຫານສດ, (ຈ) ໝາກໄມ, (ສ) ສະໝນໄພ, (ຊ) ພດອດສາຫະກາ, (ຍ) ພດຕະກນຖວ, (ດ) ພດໃຫນາມນ, (ຕ) ເຄອງເທດ, (ຖ) ຕນໄມ ແລະ ປາມ, ແລະ (ທ) ພດຢນຕນອນໆ. ເປນທສງເກດວາ ຊະນດພດຢນຕນ ທປກຢ ສປປ ລາວ ອາດຈະມຫາຍກວາ ທການສາຫວດໄດລາຍງານ.

ແຜນທສະແດງໃຫເຫນ ເນອທພດຢນຕນຫກ ທປກໃນຂນບານ ຢ ສປປ ລາວ. ຈານວນ 7,821 ບານ ຫ 90% ຂອງບານທງໝດໃນ ສປປ ລາວ ໄດປກພດຢນຕນ. ພດທບານຕາງໆ ນຍມປກພດຢນຕນຫກ ຫາຍທສດແມນ ໝາກມວງ, ຢາງພາລາ ແລະ ກວຍ ຊງກວມເອາ 26%, 21%, ແລະ 17% ຂອງບານທງໝດ ທປກພດດງກາວ ຕາມລາດບ (ເບງເສນສະແດງ 6). ພດຢນຕນຊະນດອນໆ ທປກ ຢາງແຜຫາຍ ລວມມ ໝາກພາວ (7%), ກາເຟ (5%), ໝາກຂາມ (2.6%), ໝາກນດ (2.5%), ໝາກແໜງ (2%), ໝາກໝນ (1.9%), ໝາກກຽງໃຫຍ ແລະ ໝາກກຽງທວໄປ (1.8%), ໝາກມ (1.7%), ຊາ (1.4%), ໝາກເຍາ (1.3%) ແລະ ອນໆ (10.6%). ດງທເຫນເລອຍໆ ການປກຕນໄມໃຫໝາກ ສວນໃຫຍ ມລກສະນະກະແຈກກະຈາຍ ເນນການບລໂພກພາຍໃນຄວເຮອນ, ແທນທການປກແບບຜນໃຫຍ, ເຊງ ອາດຈະມຜນຕການສະແດງຕນໄມໃຫໝາກ ໃນແຜນທດງກາວນໄດ.

ເກອບ ¼ ຂອງຈານວນບານທງໝດ ໄດປກໝາກມວງເປນພດຢນຕນຫກ, ແຕຍງໜອຍກວາ ໃນເຂດທມການປກພດອດສາຫະກາ. ເນອທການຜະລດໝາກມວງໃນ ສປປ ລາວ ແມນ 4,000 ຮຕ ໃນປ 2011.

ໃນທດສະວດທຜານມາ, ການປກຢາງພາລາໄດຂະຫຍາຍຕວຢາງກວາງຂວາງ ໃນ ສປປ ລາວ. ໃນປ 2011 ມ 49,000 ຄວເຮອນໄດປກຢາງພາລາ ແລະ ເນອທປກຢາງພາລາ ມ 66,500 ຮຕ. ການປກຢາງພາລາ ໄດແຜຫາຍ ຢພາກຕະເວນຕກສຽງເໜອ ຂອງ ສປປ ລາວ, ໂດຍສະເພາະ ຢແຂວງຫວງນາທາ, ບແກວ, ອດມໄຊ, ແລະ ຜງສາລ, ແລະ ຍງປກ ຢພາກກາງຂອງ ສປປ ລາວ ເຊນ ແຂວງວຽງຈນ, ບລຄາໄຊ, ແລະ ຄາມວນ. ແຜນທສະແດງໃຫເຫນວາ ໃນບນດາແຂວງທາງພາກ ຕະເວນຕກສຽງເໜອ, ແລະ ບາງແຂວງໃນພາກກາງ, ຢາງພາລາ ໄດກາຍມາເປນພດຢນຕນ ຫກ ຂອງຫາຍໆບານ. ເປນທສງເກດວາ ມການປກຢາງພາລາຂອນຂາງຫາຍ ໃນເຂດພາກໃຕຂອງ ສປປ ລາວ ເຊນດຽວກນ ແຕວາ ມນເປນການປກ ໂດຍບລສດຕາງປະເທດ ໃນຮບແບບອດສາຫະກາ ແລະ ດງນນ ຈງບໄດລວມເປນຂມນ.

ກວຍ ເປນພດຢນຕນພນເມອງທປກໃນທວປະເທດເພອບລໂພກພາຍໃນຄວເຮອນ ແລະ ເພອຂາຍ. ເນອທການປກກວຍທງໝດ ມ 9,500 ຮຕ ໃນປ 2011 ແລະ ມ 70,000 ຄວເຮອນ ທປກກວຍ. ການປກກວຍໄດມຂນໃນທວປະເທດ, ແຕມຫາຍໃນເຂດພາກກາງ ແລະ ພາກໃຕ ຂອງ ສປປ ລາວ. ກວຍສດ, ກວຍຈນ ແລະ ກວຍປ ງ ເປນທນຍມ ແລະ ບລໂພກຢາງກວາງຂວາງໃນ ສປປ ລາວ. ນອກນນ, ປະລມານກວຍຈານວນຫາຍຖກສງອອກໄປປະເທດເພອນບານ, ໂດຍສະເພາະ ຈນ, ໄທ ແລະ ຫວຽດນາມ.

ຕນພາວ ແມນປກມາແຕດນນານ ໃນ ສປປ ລາວ ທງເພອການບລໂພກພາຍໃນຄວເຮອນ ແລະ ເພອຂາຍ, ມນເປນຕນໄມໃຫໝາກທຢກບຄນເຮາມາຫາຍລນຄນ. ໝາກພາວແມນພດຢນຕນຫກທປກໃນ 540 ບານ, ສວນໃຫຍ ຢແຂວງສະຫວນນະເຂດ ແລະ ເຂດພາກໃຕຂອງແຂວງຈາປາສກ ແລະ ເປນພນທຕາ ແລະ ມອາກາດອບອນ. ກາເຟ ແມນປກຢຫາຍກວາ 400 ບານ ໃນເນອທການປກທງໝດປະມານ 46,000 ຮຕ, ໃນນນ 99% ຢ 4 ແຂວງພາກໃຕ, ແລະ ຕາມເຂດພພຽງບລະເວນ. ເກອບ 95% ຂອງການປກກາເຟທງໝດຢ ສປປ ລາວ ເປນການປກເພອຂາຍໃຫຕະຫາດສາກນ, ໃນຂະນະທ ມພຽງແຕສດສວນນອຍ (5%) ເທານນ ທປກ ເພອການບລໂພກພາຍໃນປະເທດ. ກາເຟເປນ 1 ໃນ 5 ຜະລດຕະພນສງອອກ ທໃຫຍທສດ ຂອງ ສປປ ລາວ, ເຊງຈດຢໃນອນດນ 3 ຂອງການປກກາເຟ ໃນກມປະເທດອາຊຽນ, ເປນຮອງພຽງແຕ ຫວຽດນາມ ແລະ ອນໂດເນເຊຍ, ແຕ ຍງຖວາປກ ຕາກວາ 1% ຂອງການປກກາເຟ ໃນທວໂລກ. ແຜນທຍງໄດບອກເຖງສະຖານທການປກໝາກແໜງ, ໂດຍສວນໃຫຍຢ ແຂວງຜງສາລ ແລະ ທາງເຂດພາກເໜອຂອງພພຽງບລະເວນ, ມການປກຊາ ທແຂວງຜງສາລ, ອດມໄຊ ແລະ ເຂດຕະເວນຕກຂອງເມອງໄຊຍະບລ, ປກໝາກກຽງໃຫຍ, ໝາກກຽງສມແດງ ແລະ ໝາກກຽງທວໄປ ຢເຂດເມອງວງວຽງ, ປກໝາກມວງຫນມະພານຢພາກຕະເວນຕກສຽງເໜອຂອງປາກເຊ ແລະ ປກໝາກຂາມຢພາກໃຕຂອງແຂວງໄຊະຍະບລ ແລະ ອດຕະປ, ນອກນນ ພດຢນຕນຊະນດອນໆ ບຄອຍໄດປກຢາງແຜຫາຍ.

ການອະທບາຍສາຍເຫດທເຮດໃຫເກດຮບແບບ

ສປປ ລາວ ຢທາມກາງໄລຍະການປຽນແປງທາງດານເສດຖະກດ ແລະ ໄລຍະການປຽນແປງທາງພາກກະສກາທສາຄນໃນທດສະວດທຜານມາ. ການປກພດຢນຕນເຊນ: ຢາງພາລາ ແລະ ກາເຟ ບແມນເພອເປນແຫງອາຫານແຕເພອເປນປດໃຈການຜະລດໃຫແກອດສະຫາກາ. ດງນນ, ຊາວກະສກອນທປກພດຢນຕນ ຈງຂນຢກບລາຄາ ຕະຫາດໂລກຫາຍຂນ. ດານໜງມນເປນທາແຮງເຮດໃຫມລາຍຮບເພມຂນ ແລະ ຫດຜອນຄວາມທກຍາກເວລາຕະຫາດມຄວາມຕອງການແຕອກດານໜງມນກມຄວາມສຽງສງເຮດໃຫຜຜະລດຂາດທນເມອລາຄາຕະຫາດຕກຕາ. ຜນກະທບທາງລບຕສງແວດລອມ ກອາດຈະເກດຂນໄດເຊນດຽວກນ.

ຈານວນໂຮງງານແປຮບ ໝາກໄມ ໄດເພມຂນ ໃນ ສປປ ລາວ ຊງຊວຍໃຫຜປະກອບການລາວ ສາມາດ ສາງມນຄາເພມ ແລະ ປບປງຄນນະພາບຜະລດຕະພນຂອງພວກເຂາໄດ. ບນດາໂຮງງານເຫານ ສາງໃຫເກດການຜະລດພາຍໃນ ຈງເປນການຫດຜອນການນາເຂາ. ນອກຈາກນນ, ໂຮງງານເຫານ ຍງ ໄດສາງວຽກເຮດງານທາໃຫແກແຮງງານທອງຖນ ແລະ ມການປະກອບສວນຊວຍໃນການຫດຜອນການເຄອນຍາຍແຮງງານອອກນອກປະເທດ.

ສປປ ລາວ ມທາແຮງໃນການເຂາເຖງຕະຫາດສງອອກຫາຍຂນ ສາລບຜະລດຕະພນທມາຈາກ ພດຢນຕນ, ຕວຢາງ ໂດຍຜານລະບບການຢງຢນ (ເຊນ: ອນຊ, ສະພາບລຫານຄມຄອງປາໄມ, ການຄາທເປນທາ) ຫ ການຜະລດທເປນເອກະລກທາງພມສນຖານ (GI). ຕງແຕປ 2009, ບາງຜະລດ ຕະພນກາເຟຂອງເຂດພພຽງບລະເວນໄດຮບການຢງຍນ ດານການຄາທເປນທາ ແລະ ອນຊ, ແລະ ພາກ ສວນທກຽວຂອງກບຕອງໂສການປກກາເຟ ໄດເຮດວຽກຮວມກນ ເພອຊວຍພດທະນາໃຫກາຍເປນຜະລດຕະພນທາອດ ທມເອກະລກທາງພມສນຖານ ຂອງ ສປປ ລາວ. ເຊນດຽວກນ, ຊາວກະສກອນທປກ ຊາ ຂະໜາດນອຍຈານວນໜງ ຢເຂດພພຽງບລະເວນ ກໄດມການ ຮບຮອງໃຫເປນການປກ ແບບອນຊ.

ໝາກມວງ

ຢາງພາລາ

ກວຍ

ໝາກພາວ

ກາເຟ

ໝາກຂາມ

ໝາກນດ

ໝາກແໜງ

ໝາກໝນ

ໝາກມ

ຊາ

ໝາກເຍາ

ອນໆ

26.0

10.6

21.0

17.0

7.0

5.0

2.6

2.5

2.0

1.9

1.7

1.4

1.3

ເສນສະແດງ 6: ສດສວນຂອງບານທປກພດຢນຕນຫກ ໃນບານ

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ110 111

ຄ 18 ພດຢນຕນ ຕນຕ

ພດ

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ112 113

ຄ 19 ພດຢນຕນ ຈດເປນກມ

ພາກສະເໜ

ພດຢນຕນຫາຍຊະນດ ທປກໃນໃນເນອທ 151,000 ຮຕ ຢຕາມເຂດຕາງໆຂອງ ສປປ ລາວ ເທາກບ 10% ຂອງເນອທດນກະສກາທງໝດ. ພດຢນຕນບາງປະເພດຖກປກເປນກມເຂດ ເຊນ: ຢາງພາລາ, ໝາກແໜງ, ຊາ, ໝາກຈອງ, ໝາກຄາຍ, ໝາກມວງຫນມະພານ ແລະ ກາເຟ. ພດເຫານ ສວນໃຫຍເປນພດສນຄາເພອຕອບສະໜອງທງຕະຫາດພາຍໃນ ແລະ ຕາງປະເທດ.

ການອະທບາຍຮບແບບ ໃນປ 2011

ແຜນທຫກ ສະແດງໃຫເຫນເຖງສວນແບງຂອງເນອທພດຢນຕນບາງຊະນດ ທຽບກບເນອທພດຢນຕນທງໝດ, ໄດບງບອກເຖງລະດບການປກພດທໂຮມໃນສະເພາະເຂດ ສງຫາຍ. ເຂດທຕດກບປະເທດຈນ ແລະ ເຂດພພຽງບລະເວນ ເປນເຂດສະເພາະທມອດຕາສວນການປກພດຢນຕນ ສງ. ແຜນທນອຍສະແດງເຖງລາຍລະອຽດເພມເຕມກຽວກບພນທ ຂອງບນດາເຂດພດຢນຕນ.

ຕວຢາງ, ຢາງພາລາ ໄດຂະຫຍາຍຕວຢາງໄວວາ ໃນ ສປປ ລາວ ຈາກການລງທນຂອງບລສດຕາງປະເທດ,ຄນທອງຖນທມຖານະເສດຖະກດດ ແລະ ຊາວກະສກອນລາຍບກຄນ. ການເພມຂນຢາງຫວງຫາຍຂອງການປກຢາງພາລາ ໄດຖກບນທກໄວໃນລະຫວາງປ 1999 ແລະ 2011, ຊງໃນໄລຍະເວລາດງກາວ ເນອທທງໝດໄດເພມຂນຈາກ ພຽງແຕ 200-300 ຮຕ ມາເປນ 66,500 ຮຕ ໃນທວປະເທດ. ແຜນທເທງສດ ກາຂວາສະແດງໃຫເຫນວາ 68% ຂອງເນອທປກຢາງພາລາທວປະເທດ ໂຮມຢເຂດພາກເໜອ ແລະ ພາກຕະເວນຕກສຽງເໜອ ຂອງ ສປປ ລາວ, ໂດຍສະເພາະ ຢແຂວງຫວງນາທາ. ເຂດທສອງ ແມນ ເຂດລະຫວາງແຂວງວຽງຈນ ແລະ ຄາມວນ ແຕວາເຂດດງກາວ ໄດກວມພຽງແຕ 12% ຂອງເນອທປກຢາງພາລາເທານນ. ໂດຍລວມແລວ, ຢາງພາລາ ກວມເອາເກອບເຖງ 44% ຂອງດນກະສກາ ທຖກນາໃຊເຂາໃນການປກພດຢນຕນທງໝດ ໃນ ສປປ ລາວ.

ມປະມານ 8% ຂອງບານທເຮດການຜະລດກະສກາ ໃນ ສປປ ລາວ ໄດປກໝາກແໜງ. ຢໃນສອງພນທຫກ ທມການປກໝາກແໜງ ແມນ: ຢພາກຕະເວນຕກ ແຂວງຜງສາລ ຕດກບ ຊາຍແດນຈນ ກວມເຖງ 58% ແລະ ຢເຂດພພຽງບລະເວນ ກວມເຖງ 22% ຂອງເນອທໝາກແໜງທງໝດ ໃນທວປະເທດ. ໂດຍລວມແລວ, ເນອທໝາກແໜງ ມເຖງ 4% ຂອງດນກະສກາ ທໃຊໃນການປກພດຢນຕນທງໝດ ໃນ ສປປ ລາວ.

ຂະແໜງຊາຂອງລາວ ຂອນຂາງ ມການພດທະນາຊາ ແຕກມທາແຮງທດ. ຊາ ທປກ ຢ ສປປ ລາວ ສວນຫາຍໄດສງອອກໄປປະເທດຈນ ເນອງຈາກ ໃບຊາລາວ ມມນຄາສງ ໃນຕະຫາດຈນ. ຊາລາວບາງສວນ ຖກປງແຕງ ເປນຊາປເອ , ເຊງເປນຜະລດຕະພນພເສດ ທຜະລດຢແຂວງຢນໜານ ປະເທດຈນ ທມຊາຍແດນຕດກບ ສປປ ລາວ. ຫາຍກວາ 80% ຂອງເນອທປກຊາທງໝດ ໄດພບເຫນຢແຂວງ ຜງສາລ, ອດມໄຊ ແລະ ໄຊຍະບລ. ເນອທປກຊາ ຢແຂວງ ຜງສາລ ພຽງແຂວງດຽວກວມເຖງ 62%, ຂະນະທ ແຂວງ ອດມໄຊ ແລະ ໄຊຍະບລ ກວມເອາ 19% ຂອງ ເນອທປກຊາທງໝດ ໃນ ສປປ ລາວ.

ຫາຍກວາ 25,000 ຄວເຮອນກະສກາ ໄດປກກາເຟໃນເນອທປະມານ 46,000 ຮຕ, ເນອທກາເຟທງໝດຂອງປະເທດ ຫາຍກວາ 80% ສວນໃຫຍ ຢເຂດພພຽງບລະເວນ. ເກອບ 95% ຂອງກາເຟທປກໃນ ສປປ ລາວ ໄດສະໜອງໃຫແກຕະຫາດສາກນ ສດສວນນອຍທເຫອນນ ຖກນາໃຊເພອບລໂພກພາຍໃນທອງຖນ. ໂດຍລວມແລວ, 30% ຂອງເນອທດນກະສກາ ທນາໃຊເຂາໃນການປກພດຢນຕນເປນເນອທກາເຟ.

ແຂວງຈາປາສກ ແລະ ສາລະວນ ໄດປກໝາກມວງຫນມະພານຢາງຫວງຫາຍ. ເນອທຂອງ 2 ແຂວງ ລວມກນ ໄດກວມເອາຫາຍກວາ 90% ຂອງເນອທປກໝາກມວງຫນມະພານທງໝດ ໃນ ສປປ ລາວ. ອດຕາສວນດນກະສກາຂອງບານຕາງໆ ທຖກນາໃຊເຂາໃນການປກໝາກມວງຫນມະພານແມນຕາຫາຍ.ໂດຍລວມແລວ, ຕາກວາ 1% ຂອງດນກະສກາທງໝດໃນທວປະເທດ ທໃຊປກພດຢນຕນ ເປນເນອທປກໝາກມວງຫນມະພານ.

ໝາກຄາຍ ແລະ ໝາກຈອງ ແມນປກຫາຍ ຢພນທອາກາດເຢນທາງພາກເໜອ ຂອງ ສປປ ລາວ. ແຂວງ ຊຽງຂວາງ ເປນເຂດປກໝາກຈອງທສາຄນຂອງປະເທດ ກວມເອາ 66% ຂອງເນອທປກໝາກຈອງ ທງໝດ. ຊາວກະສກອນ ໄດນາໃຊອດຕາສວນນອຍ (ໜອຍກວາ 5%) ຂອງດນກະສກາຂອງພວກເຂາ ເພອປກໝາກຈອງ. ແຂວງຊຽງຂວາງ ກໄດປກໝາກຄາຍຫາຍເຊນກນ ແລະ ຮອງລງມາແມນ ແຂວງວຽງຈນ ແລະ ຫວພນ. ໂດຍລວມແລວ, ເນອທປກ ໝາກຄາຍ ແລະ ໝາກຈອງ ລວມກນ ບເຖງ 1% ຂອງດນກະສກາທງໝດ ທໃຊປກພດຢນຕນ .

ການອະທບາຍສາຍເຫດທເຮດໃຫເກດຮບແບບ

ການເຕາໂຮມ ການປກຕນໄມຢນຕນບາງຊະນດ ເປນຈານວນຫາຍ ໃນບາງເຂດ ຂອງ ສປປ ລາວ ມກຈະເກດໃນເຂດທໃກກບຕະຫາດ, ມສະພາບດນ ແລະ ອາກາດເໝາະສມ, ແລະ ຊມຊນກະສກາມປະສບ ການຫາຍໃນການປກພດດງກາວ, ເຊນ: ກາເຟ ໃນເຂດພພຽງບລະເວນ. ດງນນ, ພດຢນຕນຫາຍຊະນດ ຖກປກໃນພນທຊາຍແດນທຕດກບປະເທດເພອນບານ. ພນທທມການປກພດຢນຕນເປນກມເຂດ ເຊນ ໃນບນດາ ແຂວງພາກເໜອ, ອາດຈະເກດຈາກຜນຂອງໄລຍະປາເລາ ທສນລງ ແລະ ມລະບບການປກ ພດຫາຍຊະນດ ເພມຂນ ໃນເຂດເຫານນ.

ການສງເສມການປກພດຢນຕນຂອງລດຖະບານລາວ ເພອການຕະຫາດພາຍໃນ ແລະ ສງອອກສສາກນນນ ໄດເນນໃສພນທ ທມທາແຮງ ແລະ ຂໄດປຽບດານການແຂງຂນ ສງ ເຊນໃນແງຄວາມເໝາະສມດານນເວດ-ກະສກາ, ປະສບການ ແລະ ຄວາມຊານານໃນການປກ, ແລະ ຄວາມຕອງການຂອງຕະຫາດ. ໄດມການແນະນາໃຫພດທະນາມາດຕະຖານການຜະລດ ແລະ ການປງແຕງ ເພອໃຫໄດຕາມເງອນໄຂ ທການຢງຍນເຄອງໝາຍກະສກາທດ (GAP), ກະສກາອນຊ (OA), ແລະ ຕວຊວດທາງພມສາດ (GI) ວາງອອກ ອາດຈະບພຽງແຕ ປບປງສຂະອານະໄມທວໄປ ແລະ ຄນນະພາບຂອງຜະລດຕະພນກະສກາ ເທານນ ແຕຍງ ເພມລາຄາ ແລະ ເຮດໃຫຜປະກອບການລາວ ເຂາເຖງບນດາຕະຫາດພເສດໄດ. ຄວາມບແນນອນຂອງຕະຫາດ ສາລບພດຢນຕນຫາຍຊະນດອາດຈະກະທບໃສການຄາປະກນສະບຽງອາຫານ ຫ ເຮດໃຫເກດການຂາດແຄນອາຫານ ໃນພນທ ທຊາວກະສກອນ ໄດນາໃຊເນອທສວນໃຫຍ ຂອງພວກເຂາ ເພອປກພດຢນຕນ ໃຫເປນສນຄາ ແລະ ດງນນ ຈງໄດເພງພາອາໃສພດເຫານນໃນຕະຫາດໂລກເພອສາງລາຍຮບໃຫສາມາດຕອບສະໜອງ ຄວາມຕອງການຂນພນຖານຂອງເຂາເຈາ.

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ112 113

ຄ 19 ພດຢນຕນ ຈດເປນກມ

ພດ

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ114 115

ຄ 20 ຢາງພາລາ

ພາກສະເໜ

ຢາງພາລາ (Havea brasiliensis) ໄດຖກນາເຂາມາ ສປປ ລາວ ເປນເທອທາອດ ໃນປ 1930 ໂດຍ ການປກຢສວນທດລອງໃກກບເມອງປາກເຊ ພາຍໃຕໂຄງການອະນານຄມຂອງຝຣງ. ນບຈາກນນ 60 ປ ຕມາ ກຄໃນປ 1990, ບລສດພດທະນາເຂດພດອຍ ໄດເລມປກຢາງພາລາຢເມອງທາແຂກ ແລະ ໃນປ 1992 ໄດຂະຫຍາຍໄປສເມອງຫນບນ. ລະຫວາງປ 1994 ແລະ 1996, ຊນເຜາມງ ບານຫາດຢາວ ແຂວງຫວງນາທາ ໄດປກຢາງພາລາຫາຍກວາ 342 ຮຕ ໃນຮບແບບການປກຂະໜາດນອຍ, ແລະ ໄດເລມ ຂດຢາງ ໃນປ 2002 (Manivong et al., 2003). ການປກຢາງພາລາ ຢພາກເໜອຂອງລາວ ສວນໃຫຍເກດຈາກ ອດທພນຂອງນກລງທນ ສປ ຈນ ແລະ ໃນພາກໃຕ ແລະ ພາກກາງ ແມນຈາກ ນກລງທນຫວຽດນາມ ແລະ ໄທ. ນບແຕ ຊມປ 2000 ເປນຕນມາ, ເນອທປກຢາງພາລາໃນ ສປປ ລາວ ໄດເພມຂນຢາງໄວວາ ຈາກການປກສວນບກຄນ ແລະ ຂອງພາກເອກະຊນ, ໂດຍການສະໜບສະໜນຈາກລດຖະບານລາວ. ການປກຢາງພາລາໃນ ສປປ ລາວ ໄດຂະຫຍາຍຕວຢາງໄວວາ ແລະ ເກນຄວາມສາມາດຄວບຄມໄດເຮດໃຫເນອທ ທປກໂດຍຜຊາວກະສກອນຂະໜາດນອຍພຽງຢາງດຽວ ເພມຂນເຖງ 66,358 ຮຕ ໂດຍບໄດ ລວມເນອທຢາງພາລາທຢພາຍໃຕໂຄງການສາປະທານເນອທດນ. ການປກຢາງພາລາໃນ ສປປ ລາວ ແມນມຢ 3 ຮບແບບ ໃນນນ ມການປກໂດຍ ຜປະກອບການຂະໜາດນອຍ, ການປກແບບມສນຍາຜກພນ, ແລະ ການສາປະທານຂະໜາດໃຫຍ. ຮບແບບສດທາຍ ເປນຮບແບບທໂດດເດນ ແລະ ກວມເຖງເຄງໜງຂອງເນອທປກຢາງພາລາທວປະເທດ. 30% ຂອງເນອທປກຢາງພາລາທງໝດ ແມນປກໂດຍຜປະກອບການຂະໜາດນອຍ ແລະ 20% ແມນພາຍໃຕຮບແບບມສນຍາຜກພນ (NAFRI, 2011).

ການອະທບາຍຮບແບບການປກຢາງພາລາ ໃນປ 2011

ແຜນທຫກ ສະແດງເຖງຮບແບບຂອງການປກຢາງພາລາໃນລະດບຄວເຮອນ, 26% ຂອງບານ ທງໝດໃນ ສປປ ລາວ ແມນໄດປກຢາງພາລາ ໃນເນອທສະເລຍ 30 ຮຕ ຕບານທປກ. ມ 4% ຂອງບານເຫານ ທນາໃຊເນອດນກະສກາຂອງພວກເຂາ ປກຢາງພາລາ ເຖງ 40% (ຂະໜາດສະເລຍ 115 ຮຕ). ແຜນທຍງສະແດງໃຫເຫນ, ໃນຫາຍເຂດຂອງແຂວງ ຫວງນາທາ, ຜງສາລ, ແລະ ບແກວ, ຢາງພາລາທປກໂດຍສວນບກຄນ ກວມສວນແບງ ສວນໃຫຍ ຂອງທດນກະສກາ ຂອງບານເຫານນ.

ທວປະເທດ ມ 49,000 ຄວເຮອນ ທປກຢາງພາລາ ໃນເນອທທງໝດປະມານ 66,500 ຮຕ, ຊງ 60% ຂອງເນອທການປກແມນຢພາຍໃນ 3 ແຂວງທກາວມາຂາງເທງນນ. ຫາຍກວາ 65% ຂອງຄວເຮອນທງໝດ ໃນ 3 ແຂວງນນ ແມນມສວນຮວມໃນການປກຢາງພາລາ. ນອກນນ ຍງມເນອທປກຢາງພາລາອນໆທສາຄນ ຢເຂດບລເວນອາງນາງມ ແລະ ພາກຕະເວນອອກສຽງໃຕ ຂອງແຂວງວຽງຈນ ເລາະລຽບຕາມແຄມແມນາຂອງ ລງໄປເຖງແຂວງຄາມວນ.

ດງທເຫນໄດໃນແຜນທຂນເມອງ, ເກອບທກໆເມອງຢາງໜອຍແມນມຄວເຮອນຈານວນໜງທໄດປກຢາງພາລາ. ເກອບທງໝດຂອງຄວເຮອນເຫານນປກຢາງພາລາໃນເນອທໜອຍກວາ 2.5 ຮຕ ໂດຍສະເລຍ. ໃນຈານວນ 23 ເມອງ, ເນອທສະເລຍຕຄວເຮອນທປກຢາງພາລາແມນ 2.5 ຫາ 25 ຮຕ. ເນອທຢາງພາລາສະເລຍສງສດ ພບເຫນຢເມອງຈນທະບລ, ນະຄອນຫວງວຽງຈນ ມປະມານ 64.1 ຮຕ ຕຄວເຮອນ.

ຕາຕະລາງ 5: ເນອທປກທງໝດ, ອດຕາສວນ ແລະ ການປຽນແປງຂອງເນອທປກຢາງພາລາ ໃນປ 1999 ແລະ 2011

ນະຄອນຫວງວຽງຈນ

ຜງສາລ

ຫວງນາທາ

ອດມໃຊ

ບແກວ

ຫວງພະບາງ

ຫວພນ

ໃຊຍະບລ

ຊຽງຂວາງ

ວຽງຈນ

ບລຄາໃຊ

ຄາມວນ

ສະຫວນນະເຂດ

ສະລາວນ

ເຊກອງ

ຈາປາສກ

ອດຕະປ

ລວມທງໝດ

360.5

7.9

29.2

0.0

0.0

0.0

0.1

0.0

0.2

0.1

2.0

2.2

0.3

2.5

0.1

7.0

0.0

412.1

1,333.8

10,817.3

17,893.3

10,598.9

7,738.4

3,115.8

61.8

3,191.8

141.4

4,665.7

3,108.5

2,418.5

761.4

85.2

71.7

347.3

7.0

66,357.8

973.2

10,809.4

17,864.1

10,598.9

7,738.4

3,115.8

61.7

3,191.8

141.2

4,665.7

3,106.5

2,416.3

761.1

82.7

71.6

340.3

7.0

65,945.8

87.5

1.9

7.0

0.0

0.0

0.0

0.0

0.0

0.0

0.0

0.4

0.5

0.0

0.6

0.0

1.7

0.0

100.0

0.3

18.0

30.5

16.7

12.0

4.6

0.1

6.3

0.2

4.3

2.4

2.2

1.1

0.4

0.1

0.4

0.3

100.0

ແຂວງ

ເນອທຢາງພາລາທງໝດ (ຮຕ) 1999

1999%

ເນອທຢາງພາລາທງໝດ (ຮຕ) 2011

2011%

ການປຽນແປງ 1999 ເຖງ 2011 (ຮຕ)

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ114 115

ຄ 20 ຢາງພາລາ

ພດ

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ116 117

ການປຽນແປງຮບແບບການປກຢາງພາລາ ລະຫວາງປ 1999 ແລະ 2011

ເນອທປກຢາງພາລາ ມການເພມຂນຢາງຫວງຫາຍລະຫວາງປ 1999 ແລະ 2011, ຈາກ 412 ຮຕ ມາເປນ 66,358 ຮຕ. ເນອທປກຢາງພາລາທງໝດ ໃນຂນແຂວງ, ແລະ ການປຽນແປງຂອງເນອທ ລະຫວາງປ 1999 ແລະ 2011, ແມນສະແດງ ຢໃນຕາຕະລາງທ 5.

ສາຍເຫດທພາໃຫມການປຽນແປງ

ຢາງພາລາ ໄດກາຍເປນໜງຂອງບນດາພດຢນຕນທມຄວາມສາຄນທສດໃນ ສປປ ລາວ ຢາງໄວວາ ຕະຫອດທດສະວດທຜານມາ ແລະ ປດຈບນ ແມນມບດບາດສາຄນຕເສດຖະກດຂອງລາວ. ຢາງໃດກຕາມ, ການປກຢາງພາລາ ໃນເບອງຕນ, ການສະໜບສະໜນດານນະໂຍບາຍ, ນຕກາ, ແລະ ອງປະກອບການຈດຕງ ແມນຍງບສາມາດຮບປະກນໃຫແກການພດທະນາແບບຍນຍງໃນລະດບຊາດ ຢາງມປະສດທພາບ ໄດເທອ. ການບກລກເຂດພນທປາທາມະຊາດ ເພອປກຢາງພາລາ ຍງພບເຫນຢຢາງເນອງນດລຽນຕດ (NAFRI, 2011). ເຖງວາ ຢາງພາລາມທາແຮງດານເສດຖະກດ ສາລບຄວເຮອນເຂດທອງຖນ ກຕາມ, ແຕ ຍງເຫນວາ ການສກສາ ຜນກະທບດານກບສງແວດລອມ ແລະ ສງຄມ ຍງເປນສງສາຄນທຕອງໄດເອາໃຈໃສ.

ການຂະຫຍາຍຕວຢາງໄວວາຂອງຢາງພາລາ ແມນຕດພນກບການເຊອມໂຍງຢາງແໜນແຟນກບນະໂຍບາຍລະດບຊາດ, ພາກພນ ແລະ ສາກນ, ພອມທງຄວາມສນໃຈຂອງນກລງທນ, ທສະໜອງຕອບກບຄວາມຕອງການສງຂອງຕະຫາດທຂບເຄອນໂດຍອດສາຫະກາຢາງຕນລດໃນໂລກ, ພເສດ ໃນປະເທດຈນ. ບນດານະໂຍບາຍການສງເສມຢາງພາລາ ໃນປະເທດຈນ ແລະ ຫວຽດນາມ ທສະໜບສະໜນບລສດໄປລງທນປກຢາງພາລາຢຕາງປະເທດ, ສມທບກບນະໂຍບາຍຂອງລດຖະບານລາວໃນການສະໜບສະໜນການປກໄມ, ໄດສາງຫາຍ ເງອນໄຂອນເອອອານວຍ ໃຫແກການຂະຫຍາຍຕວຂອງຢາງພາລາ ຢ ສປປ ລາວ ໃນທດສະວດທຜານມາ.

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ116 117

ຄ 20 ຢາງພາລາ

ພດ

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ118 119

ຄ 21 ກາເຟ

ພາກສະເໜ

ກາເຟ (genus: Coffea) ໄດຖກນາເຂາມາລາວຄງທາອດ ໂດຍພວກລາອານານຄມຝຣງ ໃນ ປ 1915 ໂດຍປະມານ ແລະ ກາເຟ ໄດປກຢເຂດພພຽງບລເວນ ເປນສວນໃຫຍ, ຊງດນ ມຄວາມອດມສມບນໄປດວຍແຮທາດ, ບພຽງແຕເໝາະສມກບກາເຟເທານນແຕຍງເໝາະສມກບພດຫາຍໆຊະນດເຊນກນ (Cooper, 2014). ໃນປະຈບນ ການເຟຖກຈດເປນພດສງອອກອນດບທ 5 ຂອງ ສປປ ລາວ. ປະລມານການສງອອກກາເຟ ໄດເພມຂນຈາກ 14,000 ໂຕນ ໃນປ 2000 ມາເປນ 23,656 ໂຕນ ໃນປ 2004. ປະມານ 95 ສວນຮອຍ ຂອງຜນຜະລດກາເຟທງໝດ ແມນເພອການສງອອກ, ຊງ ສປປ ລາວ ປະກອບສວນໃນການປກຕາກວາ 0.1 ສວນຮອຍ ຂອງຕະຫາດກາເຟທວໂລກ.

ພພຽງບລເວນ ມເນອທທງໝດປະມານ 500 ກໂລຕາແມດ ກວມເອາເນອທຂອງ 4 ແຂວງ. ພພຽງບລເວນຕງຢລະຫວາງ ສາຍພຫວງ ແລະ ແມນາຂອງ, ແລະ ມລະດບຄວາມສງເໜອໜານາທະເລສະເລຍ ຕງແຕ 1,000 ເຖງ 1,300 ແມດ (ສງກວາພນທອນໆອອມຂາງປະມານ 500 ແມດ). Köppen ໄດຈດເຂດດງກາວ ໃຫເປນເຂດພມອາກາດ “Cwa” ໝາຍຄວາມວາເປນເຂດພມອາກາດ ມລະສມ ເຄງຮອນ ປຽກຊມ. ກງກນຂາມ ກບເກອບທກໆເຂດຂອງ ສປປ ລາວ ທຖກຈດໃນເຂດພມອາກາດ “Am” ແລະ “Aw”, ເປນເຂດອາກາດມລະສມ ຮອນ ແລະ ເຂດອາກາດມລະສມ ຮອນ ຊມ ຕາມລາດບ. ກາເຟທປກຫກໆ ຢ ສປປ ລາວ ມ 3 ຊະນດ ຄ ໂຣບດສຕາ, ອາຣາບກາ, ແລະ ໄລເບຣກາ. ຍອນມບນຫາການແຜລະບາດຂອງພະຍາດໃບຂໝຽງ ແລະ ລາຄາ ໄລເບຣກາ ທຕກຕາ, ໂຣບດສຕາ ຈງໄດຮບຄວາມນຍມຈາກຊາວກະສກອນ ໃນ ສປປ ລາວ. ໂຣບດສຕາ ມຄວາມທນທານຕກບພະຍາດຕາງໆ ແລະ ຕອງການ ການດແລຮກສາ ທໜອຍກວາກາເຟຊະນດອນໆ. ຢາງໃດກຕາມ, ອາຣາບກາ ກາຕມ ສາຍພນປບປງໃໝ ທມລາຕນເຕຍ ຄອຍໆ ຖກນາເຂາມາ, ກາລງແຜຂະຫຍາຍໄປສ ເກອບທກໆພນທປກກາເຟ. ອາຣາບກາ ກາຕມ ມຂໄດປຽບຫາຍໆຢາງ ເຊນລາຕນເຕຍ, ສະດວກໃນການເກບກຜນຜະລດ, ຄວາມໜາແໜນຕນຕຫວໜວຍພນທ ສງ (2,500 ຕນ), ໄລຍະເວລາການເກບກຽວ ສນ (4 ປ), ໃຫຜນຜະລດ ສງ ແລະ ລາຄາດ (ລາຄາສອງເທາຂອງ ໂຣບດສຕາ ).

ສະພາບການປກກາເຟ ໃນປ 2011

ໃນປ 2010 ເນອທການປກກາເຟທງໝດໃນ ສປປ ລາວ ມ 45,847 ຮຕ, ໃນນນ 99 ສວນຮອຍ ແມນໄດປກຢແຂວງຈາປາສກ, ສາລະວນ ແລະ ເຊກອງ. ສະເພາະແຕເມອງປາກຊອງ ພພຽງບລເວນ ໄດກວມເຖງ 58 ສວນຮອຍ (26,421 ຮຕ) ຂອງເນອທການປກກາເຟທງໝດ ແລະ ມເຖງ 11,000 ຄວເຮອນທປກກາເຟ. ທວປະເທດ ມຈານວນ 25,220 ຄວເຮອນ ປກກາເຟ, ໃນນນ 96 ສວນຮອຍ ດາລງຊດ ຢພາກໃຕຂອງ ສປປ ລາວ. ບນດາເມອງທຢອອມຂາງເມອງ ປາກຊອງ ມພນທການປກ ຫາຍພສມຄວນ ເຊນ ເມອງເລາງາມ ແຂວງ ສາລະວນ ມເນອທປກກາເຟ 9,136 ຮຕ. ແຂວງ ເຊກອງ ມ ສອງເຂດຂອງການປກກາເຟ ທໂດດເດນ ຄ: ເມອງທາແຕງ (4,708 ຮຕ) ຊງມຊາຍແດນຕດກບ ເມອງປາກຊອງ ແຂວງຈາປາສກ ແລະ ເມອງດກຈງ ຕດກບຊາຍແດນຫວຽດນາມ ທາງຕາເວນອອກ (790 ຮຕ).

ແຜນທຫກ ສະແດງສວນແບງການນາໃຊທດນກະສກາເພອປກກາເຟ. ລວມມ 37 ບານໃນເຂດພພຽງບລເວນໃຊດນກະສກາຂອງພວກເຂາ ຫາຍກວາ 95 ສວນຮອຍ ເພອປກກາເຟ. ມ 103 ບານໃນເຂດນ ໃຊດນກະສກາຂອງພວກເຂາ ຫາຍກວາ 50 ສວນຮອຍ ເພອປກກາເຟ. ສງນນ ເນນໃຫເຫນວາ ກາເຟ ເປນພດທສາຄນ ໃນເຂດດງກາວ. ຢພາກກາງ ແລະ ພາກເໜອ ມເນອທພຽງແຕ 497 ຮຕ ຫ 1 ສວນຮອຍ ຂອງເນອທກາເຟທງໝດ ຂອງ ສປປ ລາວ. ຢເຂດນ, ການປກປະສມປະສານ ແລະ ປກຢກອງຮມຕນໄມ ເປນວທການປກ ໂດຍທວໄປ. ມພຽງແຕ ເມອງຄນ ແຂວງຊຽງຂວາງ ທມເນອທກາເຟ ກວາງກວາ 30 ຮຕ.

ແຜນທນອຍ ສະແດງ ເນອທການປກກາເຟສະເລຍ ຕຄວເຮອນ. ຢແຂວງ ຈາປາສກ ມ 4 ເມອງ ທມເນອທປກກາເຟ ສະເລຍ ລະຫວາງ 2.0 ຮຕ ແລະ 10.5 ຮຕ ຕຄວເຮອນ. ເມອງທໂດດເດນ ແມນ ເມອງຈອມເພດ ແຂວງຫວງພະບາງ (4.0 ຮຕ/ຄວເຮອນ), ເມອງ ທາພະບາດ ແຂວງບລຄາໄຊ (2.4 ຮຕ/ຄວເຮອນ) ແລະ ຢນະຄອນຫວງ ສະເລຍ ເນອທປກກະເຟ ຕຄວເຮອນ ສງ ເຊນກນແມນ ເມອງ ຈນທະບລ (10.5 ຮຕ/ຄວເຮອນ) ແລະ ໄຊເສດຖາ (70.5 ຮຕ/ຄວເຮອນ).

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ118 119

ຄ 21 ກາເຟ

ພດ

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ120 PB

ການປຽນແປງສະພາບການປກກາເຟ ລະຫວາງ ປ 1999 ແລະ ປ 2011

ເນອທການປກກາເຟ ຍງຄງບມການປຽນແປງຫາຍ ຈາກ 46,226 ຮຕ ໃນປ 1999 ເປນ 45,847 ຮຕ ໃນປ 2011. ຢາງໃດກຕາມ, ຍງເຫນວາ ມການປຽນແປງຢບາງເຂດເທານນ. ຢຕອນໃຕຂອງແຂວງ ຈາປາສກ ເນອທກາເຟຫດລງ 4,000 ຮຕ, ໃນເວລາດຽວກນ ພນທກາເຟຢ 3 ແຂວງອອມຂາງ ພດເພມຂນ. ທງ ສອງແຂວງ ສາລະວນ ແລະ ເຊກອງ ມເນອທການປກກາເຟ ເພມຂນປະມານ 1,500 ຮຕ ໂດຍທຽບໃສພນທໃນປ 1999. ແຂວງອດຕະປ ເນອທກາເຟ ມພຽງ 89 ຮຕ ແລະ ໃນປ 1999, ແຕ ເນອທໄດຂະຫຍາຍເພມຂນຫາຍກວາ 600 ຮຕ.

ເຂດທມການປຽນແປງນອຍທສດ ແມນ ແຂວງຫວພນ ແລະ ນະຄອນຫວງ. ຕວຢາງ, ຢພາກເໜອຂອງແຂວງຫວພນ ເມອງແອດ ແລະ ເມອງຊຽງຄ, ບາງພນທໄດຢດເຊາການປກກາເຟ. ໃນປ 1999, ແຂວງ ຫວພນ ຍງຄງມເນອທກາເຟ ຫາຍກວາ 400 ຮຕ ແລະ ຫາຍໄປເກອບໝດໃນປ 2011. ແນວໂນມຂອງນະຄອນຫວງເປນໄປອກແບບໜງ ຈາກເນອທບພເທາໃດເຮກຕາ ໃນປ 1999 ໄດຂະຫຍາຍເພມຂນຫາຍກວາ 230 ຮຕ ໃນປ 2011. ອກ 11 ແຂວງທເຫອ, ພນທປກກາເຟບໄດມການປຽນແປງ, ແຕວາ ຢຫາຍໆ ເຂດເລມມໜແໜງການປກກາເຟຂນໃໝ.

ເຫດຜນຂອງການປຽນແປງ

ການປຽນແປງອາກາດຢາງກະທນຫນ ແລະ ຄວາມຕອງການຂອງຕະຫາດທ ຕາ ມຜນກະທບຕຂະແໜງ ກາເເຟລາວ. ປະສບການ ການປຽນແປງຂອງອນຫະພມທເຢນລງໃນຮອບ 4 ປຂອງປະເທດ ແລະ ໝອກລງ, ຄງທາອດໄດເກດຂນໃນປ 2000, ຫງຈາກນນ ໃນປ 2004 ແລະ ຕມາ ໃນປ 2008 (UN-Habitat, 2004). ກາເຟສາມາດທນທານຕອນຫະພມທເຢນໄດ, ແຕບທນຕໝອກ ດວຍເຫດນນ ຜປກກາເຟຢລາວໄດຮບຜນກະທບຈາກໝອກໃນຊວງປທໄດກາວມາ. ເວລາໃດທມໝອກຕກ ມນສາງຄວາມເສຍຫາຍຫາຍຢາງໃຫແກກາເຟ. ຢເມອງປາກຊອງ, ກາເຟຈານວນ ພນກວາ ເຮກຕາ ໄດຮບຜນເສຍຫາຍຈາກໝອກທຕກໜກ.

ຈາກປ 2009 ເຖງ ປ 2011, ລາຄາກາເຟເພມຂນຊງເກດຈາກຜນເກບກຽວຢອາເມລກາໃຕຕກຕາ ແລະ ດວຍເຫດດງກາວ ເປນສງກະຕນໃຫການຂະຫຍາຍຕວຂອງຂະແໜງການຜະລດກາເຟ ຢ ສປປ ລາວ (Cooper, 2014). ດາວເຮອງ, ສນກ, ກາເຟພພຽງ ແລະ ມນນທ ໃຈ ເປນຜຜະລດກາເຟ ລາຍໃຫຍ ຢ ສປປ ລາວ. ການສາງສະມາຄມກາເຟລາວ, ຄະນະກາມະການກາເຟແຫງຊາດລາວ ແລະ ອງກອນ ຜຜະລດກາເຟ ພພຽງບລເວນ ເຮດໃຫຜປກກາເຟຂະໜາດນອຍ ແລະ ຜທກຽວຂອງໃນຂະແໜງການກາເຟລາວ ໄດຮບການສະໜອງຂມນການຕະຫາດ, ໄດຮບການເຝກອບຮມດານເຕກນກ ແລະ ໄດເຂາເຖງແຫງທນ ເຮດໃຫມຫາຍໆສງທປະກອບສວນດານບວກ ໃຫແກຂະແໜງການຜະລດກາເຟລາວ. ດວຍເຫດຜນດງກາວ, ຊາວກະສກອນ ມຄວາມສາມາດຫາຍຂນ ໃນການບລການ ແລະ ຈດການລະບບ ການຜະລດຂອງເຂາເຈາໄດດກວາເກາ. ຄວາມສນໃຈຂອງສະຫະພາບຢໂຣບ ແລະ ຢປນ ຕກບກາເຟປອດ ສານຜດເປນອກປດໃຈໜງທຂບເຄອນການຂະຫຍາຍການປກກາເຟ ໃນ ສປປ ລາວ.

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວPB 121

ຄ 21 ກາເຟ

ພດ

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ122 123

ຄ 22 ກວຍ

ພາກສະເໜ

ກວຍ (genus: Musa) ແມນພດລມລກດງເດມທປກກນໂດຍທວໄປໃນ ສປປ ລາວ ເພອບລໂພກພາຍໃນຄວເຮອນລວມທງຂາຍ. ກວຍແນວພນພນເມອງຫາຍຊະນດ ທນຍມປກ ມຄ: ກວຍນາວາ, ກວຍງາວ, ກວຍຫອມ, ກວຍທະນ, ກວຍນກ, ກວຍໄຂ, ກວຍເລບມນາງ, ກວຍມສ, ກວຍທບ, ກວຍທບຈານ, ກວຍເຄນ, ກວຍເຈຍ, ກວຍສມປຽງ, ກວຍແຄງ. ເມອບດນມານ, ແນວພນປບປງ ຄ “ກວຍຄາເວນດສ” ໄດຖກນາເຂາມາປກ ໂດຍສະເພາະ ຢທາງພາກເໜອຂອງ ສປປ ລາວ ເພອສງອອກໄປຍງຕະຫາດຈນເປນຫກ. ການປກກວຍເພອເປນສນຄາ ແມນໄດມການແຜຂະຫຍາຍຢາງໄວວາ ໃນຊວງຫາຍປທຜານມາ, ແຕ ຂມນທນາສະເໜນ ໄດກວມລວມເອາພຽງແຕການປກໃນລະດບຄວເຮອນ, ດງນນ ຈງບໄດກວມລວມເຖງສວນກວຍທປກເປນສນຄາເຫານນ.

ຮບແບບການປກກວຍ ໃນປ 2011

ໃນ ສປປ ລາວ, ມເກອບຮອດ 70,000 ຄວເຮອນ ໃນ 61% ຂອງຈານວນບານທເຮດກະສກາດານການປກກວຍໃນເນອທ 9,500 ຮຕ ຢທວປະເທດ. ໃນນນ ແຂວງສາລາວນ ແລະ ສະຫວນນະເຂດ ກວມເອາເກອບເຄງໜງຂອງເນອທປກກວຍທງໝດ. ດງແຜນທຫກສະແດງໃຫເຫນ, ເນອທເຫານ ຕນຕແມນຢທເມອງເລາງາມ (1,420 ຮຕ) ແລະ ໃນເຂດພດອຍທາງພາກຕາເວນອອກຂອງ ສປປ ລາວ ທຢໃກກບ ສສ ຫວຽດນາມ ເມອງເຊໂປນ ແຂວງສະຫວນນະເຂດ ມ 1,370 ຮຕ, ແລະ ເມອງຕະໂອຍ ແຂວງສາລາວນ ມ 240 ຮຕ.ມ 37 ບານ ທປກກວຍ ຫາຍກວາ 25% ຂອງເນອທດນຂອງພວກເຂາ ສວນໃຫຍແມນ ຕງຢບນດາເມອງເຫານ.

ແຜນທຂນເມອງ ສະແດງໃຫເຫນການກະຈາຍການປກກວຍໃນຂອບເຂດທວປະເທດ. ເນອທປກກວຍເກອບທງໝດຂອງ 143 ເມອງ ມຄາສະເລຍຕາກວາ 0.5 ຮຕ ຕຄວເຮອນຜປກກວຍ, ເຊງສະແດງໃຫເຫນວາ ການປກກວຍ ໂດຍທວໄປ ແມນປກໃນ ເນອທຂະໜາດນອຍຫາຍ.

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ122 123

ຄ 22 ກວຍ

ພດ

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ124 125

ການປຽນແປງຮບແບບການປກກວຍ ລະຫວາງປ 1999 ແລະ 2011

ການປກກວຍທວປະເທດ ທຫດລງເຖງ 300%. ແມນໄດເກດຂນ ໃນລະຫວາງ ປ 1999 ແລະ 2011 ຈາກ 28,800 ຮຕ ໃນປ 1999 ມາເປນ 9,500 ຮຕ ໃນປ 2011, ຈານວນຄວເຮອນທປກກວຍ ໄດຫດລງເຊນດຽວກນ ຈາກ 130,000 ຄວເຮອນ ໃນປ 1999 ມາເປນ 70,000 ຄວເຮອ ໃນປ 2011. ເຊນດຽວກນກບເນອທປກກວຍ, ເກອບທກແຂວງ ທປະສບກບການຫດລງຂອງຈານວນຄວເຮອນປກກວຍ. ກງກນຂາມ, ມ 3 ແຂວງ ຄ ແຂວງຜງສາລ, ສະຫວນນະເຂດ ແລະ ສາລາວນ, ທເນອທປກກວຍໄດເພມຂນ. ແຂວງສະຫວນນະເຂດ, ມເນອທປກກວຍຂອນຂາງຫາຍ ເລາະລຽບຕາມເຂດຊາຍແດນຫວຽດນາມ, ແລະ ໄດສະໜອງກວຍໃຫແກຕະຫາດຫວຽດນາມ. ແຂວງສາລະວນ ມປະຫວດສາດການປກກວຍມາດນນານ ໄດສະໜອງກວຍໃຫແກຕະຫາດພາຍໃນ ລວມທງຕະຫາດຫວຽດນາມ ແລະ ຕະຫາດໄທ. ຕາຕະລາງ 6 ສະແດງຂມນລະອຽດກຽວກບເນອທປກກວຍ.

ສາຍເຫດທພາໃຫມການປຽນແປງ

ການປກກວຍທຫດລງຫາຍ ຢທວປະເທດ ໃນທດສະວດທຜານມານນ ໂດຍຫກແມນ ຍອນການຫນປຽນໄປປກພດເສດຖະກດຊະນດອນ ເຊນ: ສາລ (ເບງ ຄ11), ໝາກເດອຍ (ເບງ ຄ12), ມນຕນ (ເບງ ຄ13) ແລະ ຢາງພາລາ (ເບງ ຄ20). ກງກນຂາມກບການຫດລງຂອງເນອທປກກວຍ ແລະ ຈານວນຄວເຮອນທງໝດ ທປກກວຍ ໃນໄລຍະ 10 ປ ທຜານມາ, ການປກກວຍເປນສນຄາໄດເພມຂນຢາງໄວວາ, ໂດຍສະເພາະ ຢເຂດພາກເໜອຂອງ ສປປ ລາວ ເກດມການຫງໄຫເຂາມາລງທນ ຈາກ ສປ ຈນ. ຄາເຊາດນລາຄາຖກ, ດນອດມສມບນ, ລວມທງ ສະພາບອາກາດທເໝາະສມຕະຫອດທງປ ຊງປາດສະຈາກລະດໜາວ ທສງຜນກະທບຕການປກ ຄຢໃນ ສປ ຈນ ທເປນປດໃຈຫກ ໃນການດງດດນກລງທນຈນເຫານນ. ແນວພນກວຍ ສວນໃຫຍ ທໃຊປກສາລບການຄາ ແມນ “ກວຍຄາເວນດສ”, ຊງເປນແນວພນກວຍ ຊນນາຂອງໂລກ. ເຖງວາ ການຈະເລນເຕບໂຕຂອງທລະກດການປກກວຍເປນສນຄາ ຢພາກເໜອ ໄດຊວຍເພມລາຍຮບ ແລະ ສາງການຈາງແຮງງານ ສາລບຊາວກະສກອນ ຈານວນໜງ, ແຕຍງມຄວາມກງວນ ກຽວກບສຂະພາບຂອງຄນງານທເຮດວຽກຢສວນກວຍ ແລະ ຜນກະທບຕກບສະພາບແວດລອມ ທເກດຈາກ ການເລງລດປກກວຍເປນສນຄາ ໂດຍນາໃຊສານເຄມຢາງແຜຫາຍ.

ຕາຕະລາງ 6: ເນອທປກທງໝດ ແລະ ການປຽນແປງຂອງເນອທປກກວຍ ລະຫວາງປ 1999 ແລະ 2011

ນະຄອນຫວງວຽງຈນ

ຜງສາລ

ຫວງນາທາ

ອດມໃຊ

ບແກວ

ຫວງພະບາງ

ຫວພນ

ໃຊຍະບລ

ຊຽງຂວາງ

ວຽງຈນ

ບລຄາໃຊ

ຄາມວນ

ສະຫວນນະເຂດ

ສະລາວນ

ເຊກອງ

ຈາປາສກ

ອດຕະປ

ລວມທງໝດ

1,799.5

85.2

277.0

679.6

1,764.6

6,288.3

1,879.7

1,647.5

617.5

1,600.1

3,073.8

760.4

1,422.8

1,388.4

199.9

4,784.6

511.5

28,780.2

354.2

173.1

38.6

239.6

89.6

715.0

180.3

262.5

274.2

959.2

579.9

518.6

2,156.4

2,156.3

197.2

491.6

93.6

9,480.0

-1,445.3

88.0

-238.4

-440.1

-1,674.9

-5,573.3

-1,699.4

-1,385.0

-343.2

-640.8

-2,493.8

-241.8

733.6

767.9

-2.8

-4,293.0

-417.8

-19,300.2

ແຂວງ ເນອທກວຍທງໝດ 1999 (ຮຕ)

ເນອທກວຍທງໝດ2011 (ຮຕ)

ການປຽນແປງ (ຮຕ)1999 ເຖງ 2011

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ124 125

ຄ 22 ກວຍ

ພດ

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ126 127

ຄ 23 ໝາກແໜງ

ພາກສະເໜ

ໝາກແໜງ (Amomum spp.) ເປນພດຢນຕນຊະນດໜງ ຂອງຕະກນ Zingiberaceae ຊງເປນທຮກນດຄ ຂງ. ຢໃນ ສປປ ລາວ, ໝາກແໜງເກດໃນທາມະຊາດທລະດບຄວາມສງ ສະເລຍຈາກໜານາທະເລ 700 - 1,200 ແມດ, ໂດຍສະເພາະຢ ເຂດປາໄມ ທມຄວາມຊມສງລຽບຕາມ ແຄມຫວຍຮອງທມນາໄຫຜານຕະຫອດ ແລະ ຢໃນພນທທມຮມເງາ. ໝາກແໜງ ຖກຄນພບຢເຂດປາ ໄມຟນຟຫາຍກວາ 50 ປກອນໂດຍສະພາະໃນເຂດພາກເໜອຂອງລາວ, ແລະ ຍອນການເກບກຈາກປາ ຈງຖເປນປະເພດເຄອງປາຂອງດງຊະນດໜງ. ແຕເມ ອບດນມານ, ຊາວກະສກອນລາວຢ ບາງເຂດໄດເລມຕນປກໝາກແໜງ ໃນລະບບການປກ ພດດຽວເພອເປນສນຄາ. ຢ ສປປ ລາວ ມໝາກແໜງຫາຍຊະນດ, ແຕວາ ມພຽງ 2 ຊະນດ ເທານນ ທມຄນຄາສາ ລບຕະຫາດສງອອກ ຄ: ໝາກແໜງ ປາກຊອງ ແລະ ໝາກແໜງ ກວາງຕງ. ການປກໝາກແໜງ ເລມເປນທນຍມກນ ລະຫວາງ ປ 1975 ແລະ ປ 1980 ຢ ເມອງບາຈຽງຈະເລນສກ ແລະ ເມອງປາກຊອງ ແຂວງຈາປາສກ, ແລະ ເມອງເລາງາມ ແຂວງສາລະວນ. ໝາກແໜງປະກອບມນາມນ ຫອມລະເຫຍ, ກາລະບນ, ອາເຊທດ, ໄລໂມນນ ແລະ ສານແອດສເຕ ຕາງໆ. ສານເຫານນ ຖກໃຊເປນ ສວນປະກອບຂອງຢາຈານວນໜງ ແລະ ໃນບາງປະເທດນາໃຊເປນເຄອງປງສາລບປະເພດອາຫານຈາພວກຊນສດ, ປງແຕງ ກນກາເຟ ຢຕາເວນອອກກາງ ແລະ ເປນສວນປະກອບເຂາໝມ ຢ ຢໂຣບ ແລະ ສະຫະລດອາເມລກາ. ສວນຫາຍ ການສງອອກໝາກແໜງ ເປນລກສະນະຮບແບບວດຖດບ ຫ ເຄງວດຖດບໄປປະເທດຈນ, ໄທ, ຫວຽດນາມ, ມຽນມາ, ແລະ ສາທາລະນະລດ ເກາຫ ເພອນາ ໄປປະສມເປນຢາພນເມອງ. ອງຕາມຂມນຂອງກະຊວງອດສະຫະກາ ແລະ ການຄາ, ປະມານ 200 ເຖງ 250 ໂຕນ ໄດຖກສງອອກຈາກລາວໃນປ 1999, ແຕ ບສາມາດບນທກຕວເລກສງອອກໄດຢາງລະອຽດ ແລະ ຍອນເຫດຜນທກາວມານເອງ ຕວເລກສງອອກທແທຈງ ອາດຈະສງກວາ ຕວເລກດງກາວກເປນໄດ.

ສະພາບການປກໝາກແໜງ ໃນປ 2011

ໂດຍລວມ, ສປປ ລາວ ມເນອທໝາກແໜງ ທງໝດ 6,427 ຮຕ, ໃນນນ 1,497 ຮຕ ຢ ເມອງ ທາແຕງ ເຂດຕະເວນຕກຂອງ ແຂວງເຊກອງ. ການປກ ໄດມຢສອງເຂດຫກຄ: ເຂດຕາເວນອອກສຽງເໜອ ແລະ ເຂດຕາເວນອອກສຽງໃຕ ຂອງ ເມອງປາກເຊ (ອອມແອມ ເຂດພພຽງບລະເວນ) ກວມເອາເກອບເຄງໜງ ຂອງ ພນທການປກໝາກແໜງທງໝດ ແລະ ອກເຂດໜງ ຢເໜອສດ ຂອງ ສປປ ລາວ ລຽບຕາມຊາຍແດນ ສປ ຈນ, ໂດຍສະເພາະຢພາກຕາເວນຕກຂອງ ແຂວງຜງສາລ ແລະ ພາກເໜອຂອງ ແຂວງອດມໄຊ ແລະ ຫວງນາທາ. ຢພາກຕາເວນອອກຂອງ ເມອງປາກເຊ ລວມມ 19 ບານ ທໄດນາໃຊທດນກະສກາຂອງພວກ ເຂາ ຫາຍກວາ 20 ສວນຮອຍ (ສງສດ ເຖງ 47 ສວນຮອຍ) ເຂາໃນການປກໝາກແໜງ, ແລະ ຢພາກເໜອ ມ 29 ບານ ດງທໄດກາວມາເບອງຕນ. ນອກຈາກສອງເຂດທກາວມານຍງມພນທປກໝາກແໜງອກຈານວນໜງຢພາກອນໆຂອງປະເທດ.

ປະມານ 2/3 ຂອງຈານວນ 13,252 ຄວເຮອນໄດປກໝາກແໜງ ຢເຂດພາກເໜອຂອງປະເທດດງທສະແດງໃຫເຫນໃນແຜນທນອຍ. ສະເລຍແລວຄວເຮອນໜງມໝາກແໜງ 0.1-0.5 ຮຕ ເມອທຽບກບ ພາກໃຕແລວຄວເຮອນໜງມໝາກແໜງ 1.0-2.0 ເຮກຕາ ໂດຍສະເລຍ.

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ126 127

ຄ 23 ໝາກແໜງ

ພດ

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ128 129

ການປຽນແປງສະພາບການປກໝາກແໜງ ລະຫວາງ ປ 1999 ແລະ ປ 2011

ພນທການປກໝາກແໜງໄດຫດລງ ຈາກ 8,813 ຮຕ ໃນປ 1999 ມາເປນ 6,427 ຮຕ ໃນປ 2011. ໃນນນ, ການປກໝາກແໜງຢພາກເໜອຂອງລາວສວນຫາຍເປນພນທປກໃໝ, ສວນຢເຂດພພຽງ ບລະເວນເປນໝາກແໜງທປກກອນປ 1999. ພນທການປກໝາກແໜງຂອງພາກໃຕໄດຫດລງຫາຍກວາເຄງ, ຈາກ 8,000 ຮຕ ໃນປ 1999 ລງເປນ ຕາກວາ 4,000 ຮຕ ໃນປ 2011. ເຖງວາ ພນທໝາກແໜງ ຢພາກເໜອຂອງລາວ ໄດເພມຂນ ແຕ ຍງບເທາກບການຫດລງຂອງພນທຢພາກ ໃຕ. ດວຍເຫດນ ການປກໝາກແໜງ ຢ ສປປ ລາວ ຈງປະສບກບການຫດລງທງໝດ 27 ສວນຮອຍ ໃນທາຍທດສະວດທຜານມາ.

ເຫດຜນການປຽນແປງ

ການປກໝາກແໜງ ຢ ສປປ ລາວ ສວນຫາຍເປນການປກແບບປະສມປະສານກບປາໄມ. ຄວາມຕອງ ການໝາກແໜງຂອງຕະຫາດ ມສງ ແລະ ຜເກບຊຢທອງຖນ ຫ ຄຄາໃນບນດາປະເທດໃກຄຽງ ໄດຈາຍໃຫ ຊາວກະສກອນດວຍລາຄາທສມເຫດສມຜນ. ຍອນມການສງເສມການປກພດເສດຖະກດຢາງແຂງແຮງ ເຊນ ຢາງພາລາ (ເບງ ຄ20) ແລະ ກາເຟ (ເບງ ຄ21) ເຮດໃຫພນທການປກໝາກແໜງ ໄດຫດລງ ໃນຊວງໄລຍະ 10 ປຄນຫງ.

ການຫດລງຂອງເນອທການປກຢພາກໃຕ ມສາເຫດມາຈາກລາຄາໝາກແໜງປາກຊອງຕກຕາຍອນແນວພນທໃຊປກພອມທງແນວພນໝາກແໜງປາ. ລາຄາຄາຂນສງຈາກຈາປາສກ ຫາ ສປ ຈນ ຊງເປນຕະຫາດຫກຂອນຂາງສງຫາຍ, ຈງເຮດໃຫການປກໝາກແໜງຢພາກໃຕບໄດຮບຄວາມສນໃຈ. ປດໃຈຂບເຄອນທສາຄນ ອນໜງທເຮດໃຫເນອທການປກໝາກແໜງຢພາກເໜອເພມຂນແມນ ການເກດຂນຂອງ ຫາຍໂຄງການພດທະນາ ຊນນະບດຂອງລດຖະບານ ແລະ ຄຮວມພດທະນາສາກນ.

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ128 129

ຄ 23 ໝາກແໜງ

ພດ

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ130 131

ຄ 24 ຊາ

ພາກສະເໜ

ຊາ (Camellia sinensis) ເປນເຄອງດມປະເພດໜງ ທມກນຫອມ ນຍມກນໃນທວໂລກ. ຊາ ທອາຍເກາແກທສດເຖງ 3,200 ປ ແລະ ໄດຖກຄນພບທແຄວນ ເຟງກງ ຂອງ ແຂວງຢນານ ພາກຕາເວນຕກສຽງໃຕຂອງ ປະເທດ ຈນ ເປນ ເຂດຊາຍແດນຕດກບ ສປປ ລາວ (Heiss and Heiss, 2007). ການປກ ຊາ ໃນລາວ ໄດເລມຕນຂນເປນສອງໄລຍະ ແລະ ໃນສອງເຂດ. ໄລຍະທໜງ, ການປກຊາ ໄດເລມຕນຢເຂດພາກເໜອຂອງ ສປປ ລາວ ເມອປະມານ 600 ກວາປທຜານມາ ແລະ ການຕດຕພວພນການຄາ ຊາ ລະຫວາງ ລາວ ແລະ ຈນ ໄດຖກບນທກໄວຕງແຕສດຕະວດທ 7 ຄນຫງ. ໄລຍະທສອງ ແມນໄດເລມຕງແຕ ລດຖະບານ ລາອານານຄມຝຣງເສດ ໄດນາເອາ ຊາ ເຂາມາລາວໃນ ປ 1920 ຈາກພາກກາງຂອງຫວຽດນາມ ມາສດນແດນພເຂາໄຟເຂດພພຽງບລະເວນ ແຂວງຈາປາສກ ເຂດທມຄວາມອດມສມບນ .

ຕນຊາ ຖກຈດເປນ 3 ກມຫກ ຄ: ຊາປາທາມະຊາດ, ຊາປາປກ (ເປນທຮກນດໃນເຂດທອງຖນ ຄ ຊາບຮານ) ແລະ ຊາປກ ເປນສນຄາ. ຊາປາທາມະຊາດ ແລະ ຊາປາປກ ເປນທນຍມກນຫາຍຢທາງພາກເໜອ, ໂດຍສະເພາະແຂວງຜງສາລ, ໃນຂະນະທການປກຊາ ເພອເປນສນຄາໂດຍທວໄປ ພບເຫນຢບນດາແຂວງພາກໃຕ.

ເຖງຈະມປະຫວດການປກຊາທຍາວນານ, ຂະແໜງການ ຊາ ຍງຄງບໄດຮບການພດທະນາເທາທຄວນເມອທຽບກບພດທມທາແຮງອນໆ. ຍອນການປກຊາເປນໜງໃນບນດາກດຈະກາຫກຂອງພາກກະສກາສາລບຫາຍໆຊນເຜາ ແລະ ໂດຍສະເພາະເພດຍງເຂດຊນນະບດຫາງໄກ ແລະ ຊມຊນເຂດພດອຍ, ຊາ ຈງເປນທາແຮງອນສາຄນ ປະກອບເຂາໃນການຫດຜອນຄວາມທກຍາກ ແລະ ການພດທະນາຊນຊນນະບດ ຢ ສປປ ລາວ. ຜນຜະລດຊາທປກ ຢ ສປປ ລາວ ແມນສງອອກໄປຈນ ເປນຫກ ຍອນວາໃບຊາຖກ ແມນມມນຄາສງໃນຕະຫາດຈນ.

ສະພາບການປກຊາ ໃນປ 2011

ໂດຍລວມການປກຊາໃນ ສປປ ລາວ ມຢ 2,497 ຮຕ, ປະມານ 95 ສວນຮອຍ ຢເຂດພາກເໜອ. ແຜນທຫກ ໄດສະແດງໃຫເຫນເຖງ ພນທປກຊາຕນຕຂອງລາວ ແມນຢ ແຂວງຜງສາລ, ໄຊຍະບລ (ເມອງ ໄຊສະຖານ) ແລະ ແຂວງອດມໄຊ (ເມອງ ແບງ ແລະ ເມອງປາກແບງ). ໃນແຕລະແຂວງເຫານ ໃນໜງເມອງ ມເນອທປກຊາ ຫາຍກວາ 100 ຮຕ. ເມອງ ຜງສາລ ແຂວງ ຜງສາລ ມເຖງ 2,100 ຄວເຮອນ ປກຊາ ໃນເນອທ ລວມທງໝດເຖງ 1,228 ຮຕ. ແຂວງ ຊຽງຂວາງ ກມເນອທປກຊາ ເຊນກນ ໂດຍສະເພາະ ຢອອມຂາງເທດສະບານເມອງ ໂພນສະຫວນ. ເພດຍງ ຊນເຜາຕາງໆ ເຊນ: ຂະມ, ລາວໄຕ, ໄປຣ, ອາຂາ, ມງ, ໄຕລ ແລະ ຫ ສວນໃຫຍ ແມນເກບກຽວໃບຊາດວຍມ.

ປະມານ 5 ສວນຮອຍ ຂອງເນອທກະສກາທງໝດຂອງແຂວງ ຜງສາລ ໄດຖກນາໃຊເຂາໃນການປກຊາ. ຫາຍກວາ 50 ສວນຮອຍ (ຫາຍກວາ ເຖງ 85 ສວນຮອຍ) ຂອງເນອທດນກະສກາ ຂອງຈານວນ 21 ບານ ໄດຖກນາໃຊເຂາໃນການປກຊາ. ມຈານວນຄວເຮອນທປກຊາ ທງໝດມ 6,205 ຄວເຮອນ ໃນ ສປປ ລາວ, ໃນນນ 74 ສວນຮອຍ ຢແຂວງ ຜງສາລ, 15 ສວນຮອຍ ຢແຂວງ ໄຊຍະບລ ແລະ 4 ສວນຮອຍ ຢແຂວງ ອດມໄຊ.

ດງທສະແດງໃນແຜນທນອຍ, ໃນ 46 ເມອງ ການປກຊາ ຍງເປນການປກຂະໜາດນອຍ ສະເລຍ ຕາກວາ 1 ຮຕ. ມ 3 ເມອງ ທມເນອທການປກຊາ ສະເລຍຫາຍກວາ 1 ຮຕ ແລະ ສງສດ 4 ຮຕ ຕຄວເຮອນ ໄດແກ ເມອງຫລາ ແຂວງ ອດມໃຊ, ເມອງ ງອຍ ແຂວງ ຫວງພະບາງ ແລະ ເມອງ ທາແຕງ ແຂວງເຊກອງ.

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ130 131

ຄ 24 ຊາ

ພດ

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ132 133

ການປຽນແປງສະພາບການປກຊາ ໃນລະຫວາງ ປ 1999 ແລະ ປ 2011

ໃນປ 1999, ປະມານ 80 ສວນຮອຍ ຂອງພນທການປກຊາ (1,339 ເຮກຕາ) ແມນຢທາງພາກໃຕ, ໃນຂະນະທພາກເໜອກວມເອາສວນທເຫອ 20 ສວນຮອຍ. ເນອທການປກຊາ ຢໃນພາກໃຕ ຍງຄງສບຕຫດລງ, ໂດຍສະເພາະຢ ແຂວງ ຈາປາສກ. ຫາຍໆຄວເຮອນຊາວກະສກອນ ຢເຂດດງກາວ ໄດຢດເຊາການປກຊາ ຫນໄປປກພດຊະນດອນ ທໃຫຜນຕອບແທນທາງດານເສດຖະກດສງກວາ. ຜນທຕາມມາຄ ຫາຍກວາ 96 ສວນຮອຍ ໄດຢດເຊາການປກຊາ ຫ ປະມານ 1,025 ຮຕ ຖກປະປອຍໂດຍບໄດຮບການບວລະບດຮກສາ.

ເຖງແມນວາ ການປກຊາຢແຂວງ ຈາປາສກ ຈະຫດລງ, ແຕເນອທການປກຊາທງໝດ ໄດເພມຂນເກອບ 2 ເທາ. ແຂວງ ຜງສາລ ໄດເພມຂນຈາກແຕກອນເຖງ 11 ເທາ ຄ ຈາກ 174 ຮຕ ໃນປ 1999 ຂນເປນ 1,928 ຮຕ ໃນປ 2011. ເຊນດຽວກນ ການປກຊາ ຢແຂວງ ອດມໄຊ ແລະ ໄຊຍະບລ ໄດເພມຂນ 150 ຮຕ ແລະ 120 ຮຕ ຕາມລາດບ ໃນຊວງລະຍະເວລາດຽວກນ. ຄຽງຄກບການເພມຂນຂອງເນອທຊາ ຫາຍກວາ 4,000 ຄວເຮອນ ໄດເຂາຮວມປກຊາ ເພມເຕມ (ຈາກ 2,041 ຄວເຮອນ ໃນປ 1999 ເປນ 6,205 ໃນປ 2011). ການເພມຂນຂອງຄວເຮອນທປກຊາທຫາຍທສດ ແມນແຂວງຜງສາລ, ໃນທາງກບກນການຫດລງຫາຍທສດເກດຂນຢແຂວງຈາປາສກໃນຊວງໄລຍະເວລາດຽວກນ.

ເຫດຜນຂອງການປຽນແປງ.

ການປກຊາຢແຂວງ ຈາປາສກ ໄດຫດລງຢາງຫວງຫາຍລະຫວາງ ປ 1999 ແລະ ປ 2011 ຍອນມຫາຍໆເຫດຜນ. ເຫດຜນທາອດ ຍອນລາຄາກາເຟມການປບຕວດຂນ, ເຮດໃຫຊາວກະສກອນໃນເຂດພາກໃຕທເຄຍປກຊາ ຫນໄປສນໃຈການປກກາເຟ. ດວຍເຫດຜນດງກາວ ສວນຊາຫາຍບອນບໄດຖກເກບກຽວ ຫ ບມການບວລະບດຮກສາເປນເວລາຫາຍປ. ນອກນນ ຍງມບນຫາກຽວກບການຂາດແຄນແຮງງານ ເນອງຈາກແຮງງານໄດເຄອນຍາຍໄປເຮດວຽກຢຕວເມອງ ແລະ ໄປປະເທດເພອນບານ (ໂດຍສະເພາະປະເທດໄທ), ການເຄອນຍາຍແຮງງານ ໄດສງຜນກະທບທາງລບ ຕຂະແໜງການກະສກກາຂອງລາວ. ເຖງວາ ຈະມຄວາມຕອງການ ຊາລາວ ທສງ ຈາກ ສປ ຈນ ກຕາມ ລາຄາຊາ ຢພາກໃຕ ບສາມາດປຽບທຽບກບລາຄາຊາຂອງພາກເໜອລາວໄດ. ຄວາມແຕກຕາງນແມນຍອນຕນທນການຂນສງທສງ ແລະ ຜເກບຊຊາຈາກ ຈນ ເລອກທຈະຊຊາຢເຂດພາກເໜອຂອງລາວ.

ຫາຍໆໂຄງການ ສະໜບສະໜນຊາວກະສກອນຂະໜາດນອຍທລເລມ ໂດຍລດຖະບານ ສປປ ລາວ ແລະ ຜໃຫທນສາກນຕາງໆ, ລວມທງ ບນດາໂຄງການລບລາງຄວາມທກຍາກ ແລະ ການດາລງຊວດແບບຍນຍງ ມກຖເອາ ຊາ ເປນພດ ທແທດເໝາະສາລບກມເປາໝາຍຜທກຍາກໃນເຂດຊນນະບດຫາງໄກ.

ຕະຫາດມຄວາມຕອງການ ຊາ ສງ ລວມທງການຂາດແຄນດນ ສາລບການປກຊາຢ ຈນ ເຮດໃຫລາຄາຊາ ເພມຂນຢາງໄວ, ໂດຍສະເພາະ ຢບນດາແຂວງທາງພາກເໜອ ທ ບລສດຈນໄດຂະຫຍາຍພນທປກຊາຂອງພວກເຂາ, ເຊນດຽວກບ ເຂດທໄດຮບການປກສາ ດານເຕກນກແກຊາວກະສກອນຂະໜາດນອຍ ແລະ ຮວມມກບອານາດການປກຄອງແຂວງ. ການຂະຫຍາຍໂອກາດຂອງຕະຫາດຊາໃນເຂດດງກາວ ໄດປະກອບສວນ ເຮດໃຫເສດຖະກດທອງຖນມການຂະຫຍາຍຕວ, ເຊງໄດສງຜນປະໂຫຍດ ແກຄວເຮອນ ທປກຊາ.

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ132 133

ຄ 24 ຊາ

ພດ

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ134 135

ຄ 25 ໝາກມວງ

ພາກສະເໜ

ໝາກມວງ (Mangifera indica) ແມນຕນໄມກນໝາກ ທປກກນທວປະເທດ ເພອບລໂພກພາຍໃນຄວເຮອນ ແລະ ເພອຂາຍເຊນດຽວກນ. ມແນວພນໝາກມວງພນເມອງຫາຍຊະນດທປກຢໃນ ສປປ ລາວ ເປນຕນແມນໝາກມວງປາ, ກະສ, ກະເສນ, ມວງນາງ, ມວງແກວ, ອອກລອງ, ງາຊາງ, ມວງໄຂ. ຢາງໃດກຕາມ, ຊາວກະສກອນທປກໝາກມວງ ກຍງມຄວາມສນໃຈທຈະປກແນວພນໃໝ, ໂດຍສະເພາະແມນ ແນວພນທເປນຄວາມຕອງການຂອງຕະຫາດເຊນ: ຂຽວສະເຫວຍ, ນາດອກໄມ, ນາງແຊມ, ຟາລານ, ໂຊໂກອານນ, ມະຫາແຊງ, ນາງຄນວນ, ທອງດາ, ສາລາຍາ, ໂຊຂນທບ, ນເລດ. ໝາກມວງ ແມນກນໄດທງຕອນຍງດບ ແລະ ສກ ໃນ ສປປ ລາວ.

ຮບແບບການປກໝາກມວງ ໃນປ 2011

ມເນອທປກໝາກມວງທງໝດ 3,955 ຮຕ ຊງມ 184,800 ຄວເຮອນທປກຢທວ ສປປ ລາວ. ການປກໝາກມວງພາຍໃນບານສວນຫາຍໄດນາໃຊດນກະສກາຂອງພວກເຂາພຽງແຕສວນໜອຍເທານນ. ຕາມປກກະຕຈະມຕນໝາກມວງ ບເທາໃດຕນ ຕບານ. ຢາງໃດກດ ມພຽງແຕ 27% ຂອງບານທເຮດກະສກາທງໝດ ທບໄດປກໝາກມວງເລຍ. ຢເມອງພຄນ, ແຂວງຫວງພະບາງ, ມ 438 ຄວເຮອນ ປກໝາກມວງ ໃນເນອທທງໝດ 500 ຮຕ. ຢແຂວງຫວພນ, ມ 2 ເມອງ ທຢທາງເໜອ ຕດກບຊາຍແດນຫວຽດນາມ ຄ: ເມອງແອດ ແລະ ເມອງຄ, ມເນອທປກໝາກມວງທງໝດ 400 ຮຕ ແລະ 266 ຮຕ ທມ 1,976 ແລະ 1,988 ຄວເຮອນຕາມລາດບ ທປກໝາກມວງ.

ແຜນທຂນເມອງ ສະແດງໃຫເຫນວາ ໝາກມວງແມນປກໃນທກໆເມອງ ແຕວາ ຄວເຮອນ ໃນຫາຍເມອງ ໂດຍສະເລຍ ປກໝາກມວງໃນເນອທ ພຽງບເທາໃດຕາແມດ. ໂດຍສະເພາະ ແຂວງຄາມວນ ແລະ ໃຕສດຂອງ ສປປ ລາວ, ຢທາງທດຕະເວນຕກຂອງແຂວງຊຽງຂວາງ, ແລະ ແຂວງຜງສາລ, ເນອທສະເລຍຕຄວເຮອນ ຖວາຕາຫາຍ. ເນອທສະເລຍສງສດ ຕຄວເຮອນ ທໄດພບເຫນໃນບນດາຕວເມອງທກາວຂາງເທງນນ ແມນ ເມອງພຄນ ແຂວງຫວງພະບາງ ແລະ ເມອງຈນທະບລ ນະຄອນຫວງວຽງຈນ.

ຕາຕະລາງ 7: ເນອທປກທງໝດ ແລະ ການປຽນແປງຂອງເນອທປກໝາກມວງ ລະຫວາງປ 1999 ແລະ 2011

ນະຄອນຫວງວຽງຈນ

ຜງສາລ

ຫວງນາທາ

ອດມໃຊ

ບແກວ

ຫວງພະບາງ

ຫວພນ

ໃຊຍະບລ

ຊຽງຂວາງ

ວຽງຈນ

ບລຄາໃຊ

ຄາມວນ

ສະຫວນນະເຂດ

ສະລາວນ

ເຊກອງ

ຈາປາສກ

ອດຕະປ

ລວມທງໝດ

1,083.8

54.4

72.3

200.7

865.8

2,167.3

1,545.4

842.2

265.9

215.5

277.2

481.0

435.5

189.5

28.7

442.0

33.3

9,200.5

209.2

54.0

42.3

148.5

34.6

856.9

817.6

363.8

135.2

293.0

118.2

195.8

298.6

120.0

19.6

205.0

42.5

3,954.8

-874.6

-0.5

-30.1

-52.3

-831.2

-1,310.4

-727.8

-478.4

-130.7

77.6

-159.0

-285.1

-136.8

-69.5

-9.1

-237.0

9.2

-5,245.8

ແຂວງເນອທໝາກມວງທງໝດ 1999 (ຮຕ)

ເນອທໝາກມວງທງໝດ 2011 (ຮຕ)

ການປຽນແປງ (ຮຕ)1999 ເຖງ 2011

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ134 135

ຄ 25 ໝາກມວງ

ພດ

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ136 137

ການປຽນແປງຮບແບບການປກໝາກມວງ ລະຫວາງປ 1999 ແລະ 2011

ໃນລະຫວາງ ປ 1999 ແລະ 2011 ເນອທປກໝາກມວງໄດຫດລງຢາງຫວງຫາຍ - ຈາກ 9,200 ຮຕ ໃນປ 1999 ມາເປນ 3,955 ຮຕ ໃນປ 2011 ແລະ ເຫນໄດໃນເກອບ ທກແຂວງ, ຊງຊດເຈນກວາໝ ແມນ ແຂວງຫວງພະບາງ - ຈາກບພເທາໃດເຮກຕາ ຈນເຖງ 1,300 ຮຕ. ກງກນຂາມ, ມພຽງ 2 ແຂວງເທານນ (ແຂວງວຽງຈນ ແລະ ອດຕະປ) ທມເນອທປກໝາກມວງເພມຂນເລກນອຍ. ເນອທການປກໝາກມວງ ໃນແຂວງຜງສາລ ບໄດມການປຽນແປງ ແລະ ໃນເຂດເມອງຫວງພະບາງ, ຫວຍຊາຍ (ເມອງຫວງຂອງ ແຂວງບແກວ), ທາງພາກໃຕຂອງແຂວງໄຊຍະບລ, ເຂດຊານເມອງຂອງນະຄອນຫວງວຽງຈນ, ແລະ ເຂດພາກຕະເວນຕກ ຂອງແຂວງສະຫວນນະເຂດ ທງໝດ ໄດສນເສຍເນອທການປກໝາກມວງໄປຫາຍຢາງເຫນໄດຊດ. ຕາຕະລາງ 7 ສະແດງຂມນລະອຽດກຽວກບເນອທປກໝາກມວງ ໃນປ 1999 ແລະ 2011 ຂອງແຕລະແຂວງ.

ເມອສມທຽບກບເນອທການປກ, ຈານວນຄວເຮອນທປກໝາກມວງ ແມນບໄດຫດລງຫາຍ. ໃນປ 1999, ມ 191,000 ຄວເຮອນທປກໝາກມວງ, ສວນ ໃນປ 2011, ມ 185,000 ຄວເຮອນ ຍງສບຕປກໝາກມວງ ແຕໄດ ຫດລງພຽງ 3-4% ເທານນ.

ສາຍເຫດທພາໃຫມການປຽນແປງ

ການຫດລງຂອງເນອທການປກໝາກມວງທວປະເທດ ໃນທດສະວດທຜານມາຫກໆແມນຍອນຜນ ຂອງການນາເຂາໝາກມວງຈາກປະເທດໄທທເພມຂນ, ເຊງເຮດໃຫຕະຫາດ ໝາກມວງພາຍໃນ ມການແຂງຂນທສງຂນ. ພະຍາດອນເທຣກໂນສ (ການຕດເຊອລາ) ເປນພະຍາດ ຄກຄາມຕນໝາກມວງ ທພບເຫນເລອຍໆ, ແລະ ການລະບາດຂອງພະຍາດດງກາວ ໃນ ສປປ ລາວ ເປນອກສາເຫດໜງ ທເຮດໃຫເນອທປກໝາກມວງໄດຫດລງ. ນອກຈາກນນ, ການຫດລງຂອງເນອທປກໝາກມວງ ໃນແຂວງຫວງພະບາງ, ຫວພນ ແລະ ບແກວ ແມນຍອນສະພາບອາກາດທໜາວເຢນ ໃນບາງປທຜານມາ ເຊງມນໄດທາລາຍເນອທປກໝາກມວງຈານວນໜງ, ເນອງຈາກວາ ຕນໝາກມວງ ມກອາກາດເຂດຮອນ ປາສະຈາກນາໜອກກາມ ແລະ ອາກາດອນຂອນຂາງຮອນ.

ການທບໄດການດມາດຕະຖານຂອງເເນວພນໝາກມວງພນເມອງທນາໃຊ ແລະ ການປກແບບຊວະພາບ ໃນ ສປປ ລາວ, ເຮດໃຫມຫາກຫາຍຜະລຕະພນ. ກງກນຂາມ, ມນເຮດໃຫສະມດຕະພາບຂອງຜນຜະລດຕກຕາ ແລະ ການຄມຄອງການລະບາດຂອງສດຕພດ ຂາດປະສດທພາບ. ການຂາດການປກໝາກມວງນອກລະດ ລວມທງ ເຕກໂນໂລຊ ໃນການຈດການຫງການເກບກຽວຍງຢໃນລະດບຕາເຮດໃຫຊາວ ກະສກອນລາວທປກໝາກມວງມຂເສຍປຽບໃນການແຂງຂນເມອປຽບທຽບກບປະເທດໃກຄຽງ, ໂດຍສະເພາະກບປະເທດໄທ.

ປມແຜນທກະສກາ ສປປ ລາວ136 137

ຄ 25 ໝາກມວງ