Embed Size (px)
Citation preview
9H Glof. ord.&NicoIaidcLyra c)i^
Protbemata itiTbrenos Uremix.
P ASCH^'S IVS.
R-.tlxrtu»
; .ii-.Cor-
btcofit, vixit
fiibj<UL8lio.
Thren.i.a
animo fufjiirans& ciulansjdixit.
Prjl.<:4a.
Pfal.85.b
j.Par.jf.d
Vntcanticacan-licorum, Tunt
& lamcntatio-
ncs lamcntatio
mim.LibcrSa-
lomonis, Canticacantico-
rum Ihrcni Icrcmii.lanie
lationcslamcntationum .
Sicut enim cantica prxcd-
liint, inquibusfponlusaut
fponra dulcibus fruuntur
amplcxibus: ita lamcntatio
ncs.in quibus fponfj afponfaabfcntia moltis modisflc
tibus dcploratur.vndcdxci-
tur: liuamodo fcdet fola ciuws.
Iniiliscanticis inducuntur
diucrfje perfona: ad nuptia
liagaudia: In hislamcnta
tionibus diuerfae abdudac planguntur.Cantica dcccnt
in pairia.lamentationcs in iiuiusvita; milcria. HincDa-
Uid ait: leaeirt hymnusDeus in Sion ,& tbinddetur votum in
ItrufiUy». Et alibi: Bcatus vir cuins tfl auxilium abs ityafctii. in
B cordr fuo difpojuit in vj/.U hyy.&<.
Pafchafius. Quadruplici plangit alphabcto, quia &QuaJratum* nos & mundus dc quatuor clcnKntisconfininnis,ignc.aipiubctum.
aqua_acre.&tcrra:vtquiquatuorclemnnisconfi(1imusquatuor plangamus alphabctis. Quod propheta non (o-
lum prsfcntia, fed pr.Ttcrira& futura dcploret,lilcr
1 a-
raliponicnon manifeflat, vbi lcgiturquodvniuerfus lu-
da & Icrufalem luxeruntlofiam Scdlcremias pracipue
fubquadrato coeli cardinepixrcntis feculi delia? Qua-
dratoalphabctoluger,vtomncsadlaipentainuitctMa-
tcrialis cnim hicnumcrus cfi, quia& homo &; mundus
quatuorclcmcntiscficompad\us. Quatiioriunt tcmpo-
ra, quatuorclimata: artas quoque noftraquatuor coflat
partibus,fcilicer,temporis,& dici,& hebdomadis, & mc-
lis,& anni . Hic cii;o numcrusmaicrialij. quafi quadia-
tuseftfolidus,omniafibi,vtfubfiflantqu3drat.non(olu
terrena,redetiam coeleflia . Quatuor funt cuangcliflar,
quatuor virtutes egrcgijB vndc ca:tcrae cgrediuntur,qui-bus quafi quatuor^Paradifi fluminibus omnia virtutum
germinairrigantur.Quiaergoquatuorclemcntisfubfi-ftimus,quiinteriusextcriufqucdelinquimus,iuflumcft,vtcjm prophcta quatcrnarionumerodcflcamus,&
matenali numcro nos intus exteriusque renoucmus:V t fin-
gulismorum corporumq; corruptionibus fingulaop-
Eonanturelemcnta litcrarum. vt qui fuper flumina Ba-
ylonis captiui tcnemur, abfoluti pcnitentia & gratia in
noftraSion vcra libertatepcrtruamur.Pafchafius.Conflat multa efle genera fletuum,multas
diffcrentias lachrymarum. AUtcr propriadamna, alitec
Q plangimus alicna.AliterpIoramusdefidcrio ca^lcflis p.v'
trix.AUtcr X) (celerum immanitate & tcnore gchcnnx.AUter pro dolore cordis. Alitcr proamore pix rccorda-
tionis.Hasdiuerfitatesfletuumdiuinalcripiuraindiucrlislocis cxplanat.cum fingulorfi yarios affcdius& lame
ta explicat.Vnde Dauid. Fumtnt ththi lachyrru- rrn.>, {ir i .Et
nlibi.Lalioraui ingenntu nieo,vatare facia tota noilekHu rneum,
lacry.me.fir.we.yig.Et leremias: Caligauit oculus meus pKC ama
riiudiiie,cfc. Hisaffcdlibus fidcles moucntur.quitotumvolumcnilludEzcchielisinfenfurnmentistrai)ciunt,in
quociantfcript£elamcntationcs,& carmen, & yx.Pafchafius. Tam terrcni-ciuitatis ruinim quain ccdc
fix damna,& animarum dilcriiiiina in lamentationibus
cxponerc,& proopportunitatelocorum adtriatempo-ra fcnfus dccernimus dirigere , Thrcni ficut ait Hieron.
nietrica
InciptuptLamr.tAtiones kremiic, qus.
Crece
Tsnyii j Hebraice nwp Ktnoth
tnjcrtbttur.
T flidum efl: poftquamin captiuitatcm
ridaCl'
clt Iliacl ,& lcrufjlem
dcferta ell , fcdit lere-
miaspropheta flens, &planxic
lametatione hac
in lerufalem, &: amaro
Var'j flctus.
rrj.4T.a\H'i\.f..b
Icre.T^.Ctzecha.d
Threni.
NICOLAVS DE LYRA.IT;jT faftum eft poflquam in captiui.&c.rofttw iflud vf-
X-J i»e adjinm capitis vJetnr appojiium ab aliquo e.xpofttorCf
mctrica lcge compofiti apud Hcbr.funt.vndc apiid La [)
noiin fingutisfcnrcntiariimprincipijs, fingulx Hcb.li
r.r pra:notanmr,a quibus in propriaUngua vnufquilqivcrliis incipitur.Nxtoi litcrx vacanta
iny(krio,cu;nvnus apcx aut vnu iota dc legc ptcriri dcbcat. Vn (inoi
larii literaruintclligctia,!"
gulis fcniciijs cfl aptand
Alcph intcrprctaturd(£tnna. Vcraautcmdoft;na cft, qiia Dcus cogno(c& vniiifcuiufqucflatusvdcfcctusnon ignoratur.\de Ifaias, Clnr.fnaie damnr.
in dcilrinis. Vndcbcncleimias fpintu maroris
p'
nus ait: Q:ii>muuiijAaJc4ei,
uiias. Nonplangitmanciiaitatis , lcd tropiccpoplum in captiuitaicmduclvndc lla. Et
'cln.ijttiur ji.
Siunfuut vrnbiatulinn in vii
&ftcut tugmin in cucumtrai
&licut ciiiitas ,<iux v.iflntut.l
vchcmcns cxclamatiopp
phctx,plcna fletibus,plcnadoloribus,plcnaadmrratio& ftuporc Lamentatio eft,autcx moeroreprarfcntis^
tx,autex defiderio stern? vitaecordibushumanisdo!
Spirituflandli infufa compundip.Legimus DauidUi
tatumfuperSaul & Ionathan,& luper Ablalon. Flc
Ezechias flctu magno.Flcuit Petrusamare. Scd hx mc
tolamcntationeslamentationum vocantur:& ficiiir
nus rcducituradfpeciem,vtaIiquando fpcciesad
extedatur,fic tcrrcnae Icrufalcm & popnli cxcidium *
ploratur,vt prxfcntisecclcfis damna dcflcantur. Sics
ncralitas noui popnli & veteris, qui a fidc corrucntcs
ptiuantur,vtvniu(cuiurqueanim3E,quje fuittcmpluf,
rituffandi ruinaplangatur. Sicad prxlentemcjptiuit;fub qua fit hxc prophetia,lamcntationes intedut.vtqnfaflacft fubTyto & Vefpafiano penitus nonomiiia
Omncsdcniqucprxfcntis vita: cau(as & ruinasccrnc
prcphcta , & ccmit &'plangit & plorat ad fingula, vtt
fcant finguli dcflucrc propria , cum defleat ipfe coram
nia&alicnadclida.
Gilbertus.Lamcntationcs Icremi^ mcmbro patcto
tionismaximediftingui,vcldiflblutocolo!ari.Rc?cbreuiter abloluta finctotius fentcntiajdemonflratio;
dicitur , qua: alio orationis membro cxcipitur , (Iciir ,
hic: Tlo-ans ploiaMit. Intcrdum vero more diffoluti co
iundUonesdemedioauferuntur,partcsfcparat2ofl'crturhoc ti\odo:044omodu jidetjola cunas.&i. morerhctorii
aliquando duobus mcmbris, aliquando tribus,aliqua
do pluribus conflatoratio.
Giibertus. Rhctoricorum coloi u fplcndorem. & fe
tcntiarum grauitatcm,&clocutionisornationcmmcccntc diligcns lcdor non taccbit.Locorum cjuoqucrtoricorum nmltitudincm , & dialc(3:icorumraritn\;
&aigumcntori!m fubtiliratcmgratisinucnict.PrcEtcr
& rhctoricacoqucflionishumilitaccm,& intcrdumi
dignationis a(pcritatem,vcl vtriufquccoiniflioncm r }
lodocentedocebit.Rudibustamenfaiisfacicndo&cf
queflioncm & indignationem rheroricam proprij';<^:
nitionibusadmcdium dcducerenongrauabor.Elh(vt ait Tullius)conqucflio,oratio auditornm miicn'^
diam captans.CuiusprimusIccus eft,duni pcrqiicm,bus inbonisfucrin)Us,& quibus in m.^.Ijsnunc fimi
ofledimuSjficut hic: '^iwmcdo fcdet fola uuiras.&i . Indigr
tio cfl oratio, per quam ccr^ficitur,aut in homineod
aut in rem oftcnfio. Cuius primus locuscft abautir
te.cum dicitur: ^iMt^.cuneea res fnerit dijs imnnirtdlibif
Sicut hic: ^ anui.liu^esV.a^^a^.ii eius niiie,&r. In primo.
alphabctopaucosconqueftionis,&indignationisloi.aflitinado, diUgciiori & perfpication via aperio kcto
;"^
CAP.I
ad
ad contintMttdum fcrtentiam capiiibusffqucntibus, quodwmf?
Hcbr. nec in libris cornliis .
*CAP.
s^-yTh
t jUph. Do<flrina, fciliccr, vtreipfiim &Dcum cogno-,cat iiomo . Hancplcbs Iiidsortim nonhabuitidcirconerito iioihbus (bbiaciiir.
c A p. r.
\r\Faniodo fechtfota du.tis. SubLier/jonemifcr.T ciuita-
v^tis, & ruinacclcflispo-uli no Iblu iiib Ciialdxis ac-
Jdiflc, vcrQ iub Tyto oc Vc-Mliano plcniu'; coplcnda^-.fjtiat.antc vitinia.n.captiui
fieno (blaiureledcrcdf,ni-
|(brtepro doloris e.xaggcra-
nne. A Cliaid;tispaupercs,:rrs cultorcs relidi lcgutur,(jib. Godoliasprxcflciubcf.cccinitas clnodeftruif, (cd
pft mortgChrirti valhinda
clertur.vt nec lapis fupcr la-
picm,necpopulusinca rciin
caiur.Rcucrfi.s.n.a captiuitataeuit virga furoris, quia pninita & corrcdioncs pphctJu non funt ad Dcii rcucrfi,
lijbencficijs Dci lcmpcr liic
Brist ingrati. VndeMoyies. b. I' conitiictune tua , & leruuim
Iunljimim:fe:nner contenin se
r-.icdiraDetim: EtStCpllrinus
lAdibusApoftolorfi: >nru,
,1 uit. cer;v.cr,& incircuiic:ft cny
:. Propterca fepe flagcll is at-
r.abhoilibus opprclTi,ma-
5)z6ren,
Cap. I.
rioru:vt ta illiqua hi intclligatcx fcriprls quaforu pcccatu fit caula maloru.Quatuor igicrcripfitlamentationcs-quaru vniulcuiulque verfus copofuit iuxtanumcru(5cordinedemcntorfi.Lugctautvrbisvaftatione.muItitu-dinis incolaru eius.antequa deflruaa eflet, fada mentio
.d.,™ H!„„„v,.,.ne:vides etia illa mifere folue
D
afDoftrina f«iindiim Hiaonym.
Alcph
Iliaorice.
t cxpoIiaM.
te tributu,qua: ab aliis ciuitati
busquondaaccipere folebat.Pafchaf. Qnomodofe.fo ciuitas.
lerufalem populisfpoliata &ignominia plena.inter horteshumiIiata:o]im populofa,&Itcr hoflesgloriofa. Fack e (jua
[1 vii'a,&c.Kcgibns deftituta,facerdotibus defolata, teploprophanato,5c vaforu gloriafexplofa , auxilio Dei deftitu-ta . Oumiaa gcntium C[\XZS ambfubucrtcrat& fubiugauerat.
Paichaf. Anima fola (cdet Moraliter.
quafividuabonisexuravirtutfuquxfubiecit fe dhio Chal-dxorfi, & pubertatis fu.T cote
pfit fpofum.Chaldsei captiua
a!Aifeilaose.adn.ratiiie bTHumiliata. cTPopuIof?oliatA. 1-DeHitnti v^l
«leiolaraaux.lioDei&angelotum.fHabituplorantis. dflrrunil.re! ani-
^ i'a, vcl.iilelia. I ^"'""'•'^iJaiua.i tdpiiua
•<g Vomodotfedecrdla cmitasplena^ ''^sinterpretanMiifuntdcmo
\ W a^Exgonribus. & tribubu? , & linmiis congtegata. TOi:m^ "^'^ ' ^ dcIoHo Carlcftis patri»
popuioa bfAboppoaio. c^Nin vere. diRegibus.ia- anima reuocant,& inDOieflacerdo.ibus,Deiau!.i':o ^Abrenterponro. .- r - .•^_-"">'^
lU puiCUd
po'puio. t Flda eft quafi vidua%^^^^^^^^Pf'"«-.vnde.^;^«.««
.' ••I)''uiclaruni.- ' '
E
Ifa.i7.«
domina gentium t
iinbusafflidi.ncc ficcrediderunt: fcd cxaccrbaucrunt)aexceiium:& ideocaptiuatisia lo.rribubusin Affy-ri>,dux qusrcmanfcruntdomo Dauid (cqucnrcs,&Ciifpecictenuscoletcs, paulatim crefccntc malitia pri-n:in Chaldxacaptiuantur. vndcliicciuitas plangitur.Mcmuduleaajdu uMai. *Thcod.Lamcnratiocquide
ccniferationis & intimi amoris eft inditiu.Cxtcrfi arbi-trtdiuinu prooheta fcripfiirdamctationcs in gratia &vmate.tii corfi.qui tuc tpis viucbat hominfi.,tfi pofte-
tiy.difl.c
nuida.
C LyranusiupcrThrcnoslcremiae. CAP. i.
OVomodole. /// pcedetibus hutus libri fphitamt leremiis
, ^ difln,cl,0'.c ler:ifuicfutu*a,hic cdfequenur deplorac c.i ia fa;w anma vidujuaprophetia copleta. ^irca qnodfciedu,nuodfmgw'^ L^erfib. literi Heb.praporiutur fecridn ordint- alphabeti. Et dicut
alw,cppfipfit<efm ad fignififatidufemmtia ver(mqub.py<e.f<^ini'AT,& \\c
cx merpretationib.Utcraru procedunt aa e :pQfttio
nebrasfilia Chaldxoru, quia.f fi-
..,-,•....../!'"'"'""•• iiaDeiinlcgevirmtuftarenopiinceps proum-4 luifti.IntramutatonomineI
tencbrascscitatis .vndc lere.
gcmens exclamauit:Q«o fe.fi.ciu. anima.fquonda virtn-tib. & fuffragijs fanaoriiquafi ciuitas plena populo,nucdefolata, qujc prius polebat diuinis operib. inter frequetias fodaliij.nucintcrhoftcs fedetfqualida ,cui nuUa cft
focietasfan(aoriJ,nulla comunio facramentoru,nulla cu ^ «'<»""«
fpofo participatio led redafta eft I tributu vitioru.Vii ctdf,multis mereligtpater meuscredirorib.obnoxiu:qb.ctfiquotidiehboro,n6 fatisfacio. Multa funtdeli^aoril
tributa,gb. ala eft obnoxia, doncc ^ penitentia ad liber-
braicaspCT ordine,no addefignandu aUquid,'iifi quodpcr tates lite-
ras ihcipiunt verft^s in Heb. Lamentationes.n.ijiefcriptj^funt metrichin Hib.&t^e leremi^ currcbat modus talis metrificandi aliqua
mjteria.f.quod verfus inciperent ordinatc aliteris alphabeti.Saenduetia,qihicno eH qucrendus proccffus artis.fed magis doletis,&
coq'terctis,q!ii tamentans aliq$fa8Tt,ide freqitenter repciitfub alijs
rerbisiftcut mater lamcitansfiliu mortuii,aliquando nominatipsH
loel i.b
F
,,;,,..r-. ',, . '.,
V- • ..~.r~,...u, "''^"•jn-^i.muici iutfic'iiHnifliiumoriuu,aLiquanao nominatipsinm.iuusdboc no vidctur bene dch.Vrimo quta Hebr^t quoru proprio nomine,aliquando nominat cu corfuu, aliquando vitaUl^iiSUmrx^&pcrcofcquesvirtutcearudebetmaitsco^mrce. e^ ricdi- oliifC^T- f^^^„^y,t^v^^^«. ^..,f.„' ,.,...r..'j .u-^. :. r.iu-iji£ littrx,& pcr cofcques virtutc earu debet magis cogmfcereibdtaledicun'. Secundo quia litera per fe fumpta vt titera esl,nuu
habetftgnificztionc, nec p cofequcs interprctatioKc, Ucct ali-
"^rera^n eii,diHi<jaliqdjig>,ificct,ficut apud latinos h^ litera^
^ 4pr£pofmo,iignifi(atjine. Siergoexiflaftgnificationeah-
<iuit>elletptocedereade.xpone!^du vinuteipftus,a,prout efl litera,
'^thfcrtpiu.a^n^incipiemtyflfet m.inifcfi.i4!quitiocatio. Item ilii
wutnantur,^ ifix Hter^ nojint deiniegritate verfuu,Scd quafi q.
iatuji eispripofiti, q:,od non efi veru,quiafic funt de integritate
rcrftinHeb.jicutapud nosintllo hymno.-A folisottu,&C.//re^mi tncipiedo ab,a,vfc,; ad g,inclHfiui',funt de
ir.tegritatc ver
j^'.,iiap,tmusincipit per a. A folis ortu,&C. feiunJus perb.
iieiis author fcculi.&c ZS fic idjcque,:ter vfq; adg, & eodenuueslhic de literis Htb.m wb.fcd trahslator ko potuitin Lati-nojiimre oriue literaru Lattnaru inprincipijs vcrfuH . qa primaaiii\
tnHeh.pro qua transfcrtf.r qTio,incipit per aleph,& quo inci
£^,<?> g tdeofmgutis vtrfibus prfpofu it Jeparatim literas He-
M \^ L l T E——
riK.
t'
^^^odofe.fo.ci.Ulc incipit lametatio cafus lerufale hiHoce, p q fignat lametatiocafus Icruf aIlegoricc,qcftmitans ccclcfia.Circa quod fciendu,quod m his lamentatinib. cadelcnteniia frcqueterrcpctit fub alijs vcrbis
aa<^nrubeifde:i]cut&incanticislxtitia:fieriiblct.lte'^''^""'S"°d"fum lerufalealiqti df Dcusfecine,quodcit
'tclligcndupcrmiffiuetiTi,quantum admala culpa:,quatii aur ad mala poensB,p6t intelligi Dcus feciirc nonoiocrmiiniie, fed etia adtiue^quia licet n6 fit autor mal*i!^,f
'
"?^"'°'^ "^^^' poen.'E,I'm ordine lux luftitix
FO:dcntis.Igiturcirca Icrufale allcgorica,q-ia: cft mili-
ianccclefia(ciedu,qu6ddcclinauitmultu a pcrfcdionc
n .'' '"..P^V^^ clcrici.s,& etia rcligiofis. & fimilitcrin
P nipib.& laicisfibi Iubiec^is.Similitcr tpibus moder-nii luitu dcfccit in numerofideliu. Na Aphrica tota q
(3ftcde alijs:<& frequenterde vna perfona tranftt adalia,magis fecundu motu
ajje^ionis^quafecundii ordine rationis.Trfcrea fub nornine ciuitatu vellocoru mteltigitur populus ibiprius habitans,&fic dicitur citiitas vel locus Jefolari vclfierepro defolatione etfietu
populi.His igitnr pmifiis h^c pars libri lere. quf apud Heb. kinotbvocatur.i.lametationes ,in duaspartes diuiditur : qa primo puniturJeremif lametatio.fecTido eiufde oratio $ ,c.Vrima diuiditurin quatuor partes fecundh quadruple.x alphabetu Heh.fccundu quod lametationes ifie metricefcribuntur & hocin ^.c. Et hocmodopr^fniscaput pofict diuidi in i z .partes fecundu numeru literarT(,fed no cit
yis,quiaficut diciu efi,ifie liter^ noponumurhicadfenfum litera.
le ccjignandu. Oicit ergo. i Quomodo fc. Co.i.habitatnrib.fnis
priuata.zCiainsple.po.antequaelJetdeJirua^''. ; Faflacftquafi Vi.i.dtgnitate regni &facerd'jtif orbata. ^Dominagen.i.qfult domina gentiu,ma.vime t^e Dauid& Salumonis,q mi^ltus
gentcs alicnigcnas fibiJubiecerunt,vt habetur z.H^g.].&ad idep'-.
tinn quod f.bdnur. 5 Princcps prOU in.f.<cwpQ>'/fc»y ditlis.
aliqnfuitChrillianis repleta, falte .pmaiori parte, KdXab infidclib, habitata& pofleira.Gr^cia veroeft fchifmatica fa£ta,& tota tcrra fancla a Sarracenis conculcata DretquodArmenia eft eis fubieaade;nouo,& nofoIugtGadtributi redditione. fedetquantuadlcgisMahumetic^rcccptione fa!te,.p magna parte:qa eft materia magni doloris toti geti Chriftianae De Chriftianis autremanetib.licct plurcs fint deccclcf numero,pauci tii refpcaiuesfitnumero:ppquodlamcntadodicendu eft: UTiofc.ld.ciu.i.ecclcfia qu.e df ciuitas: na in cadebcteircciuifi vnitas ^concordi.i charitati,s, & nunc Dco pcrmitt£tc & diabolo
^curate,fada cft quafi fola rcfpeau pteriti teporis,&tdiffuta mutuis dillcnfionib.& gucrris. zTte.p.i.fm numeru& mcritu.f.tpj prxtcri. 3 Faaaefi. Nacxabundatemalitia videt Chnftus ciusfpofusea in magna partcdefcruiffe. ^ ^^ufflwrf^ew.i.quxdcbeiretalijs gcntib.dominari.
Diui(i04
-Iditraluta.
9V Gloford.&Nicolai deLy ra9ii
M«t>.t>
lob a.c
t«Q:jj triboMri»»fecefit. f fcel*<i»rO,»irionim,ren(uuni.bT»>i maioribus,
i.iorxiat*- c«rimfn«m.1Ch3ldxoru.dfniicnu»lacoh..'.'inus m.
ciaium fada cll t fub tributo. Bcdi , Plo-
ilAnimj.ecdclia.populuslfcicI tlniuv bltxicnus. tlM mdi adufrfitate.
peccaioiu •' c«ciiate: ^Aliena a Tttalucc. Qja non licct iu die.
a rans plorauicin noCii , & lachrymae eius
alDouoribusquorumofliciocibunnimaEadminore»tramitur.
fI>rxbti..conlcientiij.b«iDum elt .n
r^ofte.
in maxillis eius . Non cft cjuiconlolctur
l>a^janrtu.tcl anf>,clis,velafleftibus piau.i 1Propl'>-"s.'Jcctdoiiba»,icgibuj.
^Piiuj blandieutibuj. bltJcnteseiu» amicitia coniunifiz
tVel anncli. IViitute». c^Q.iJ ^c chati.
cam, cx dmnibus t charis eius ; omnts ami>
alQjiiaDcus Iptcuit . b^Dum fubirahunt auxiliumquali hisnuibiis
Deusoifcnmse.t. Sinwliin ecclclia nonrui qoam pio pcccansluisatrii-
Iia-4M
tatc rcdeat.vndciP/a»?? quaft wr?o acch&ifacco fuf virH p.t-
!A bemtis tiu.xh vox plagcntisfcquit.'P/or4/;rploraHuin noHr.
QHomodo le.f,l.ciuitaiplcna.?Mch:iC.UchryniohiMi plan
c?da c« ccclcOa ailpiscxigcntibus.fpofiablcnfia vidiia-
fa. Qucmodoie.fol.ciu. Dci «5c angdorum auxiliodelolata.
Si.n.fpofus cii ipfa cflet, no
cflTctlugcndatQuia nopfit
filijfpdfilugcrc gdiu cu il-
lisctlfponfus, Jcdgaudiogaudcnt ppvoccfpofi. Cii
vcro matrc.i.tcclcfiSa vc
ro fpofoviduaia fcnfcrint,
no lolu filios, led & omncs
amicos flerc coucnit.vndc:
lercmias pra:omnibus&,fommbusflcbat,non ruina
faxorumfcd hominu.(J/«o-
worfo yed./o/.c;tt.Plorantis dc-
monftrat habitum.vride &lob in ftcrquilinio fcdiflc
pcrhibef, vtdolcntiscxpri-B mcrctur affcc^Vus.qui & ip-
PfjLijiy.a icdoknsintcrpretatur.De hac captiuitatc dicitiir. Su^flu
tnina Bibyloms illicfcdtmus.Qn\ fcilicct.fcdcrc in throno rc
gni & in fummo vertice cccli flarc nohiinnis, iurc lupcr
flumina tentationum fedcntcsdolcmusvndc I(a. Dijcen-
dejtde mpuLere filia Baby. ft-dtin ten.t,m.ne/l foliumfilix; Chal
ditorKffj-.italcrufalcm noflracum in cofuGoncm pcccato-
rum vcnerjt,non eftei folium dis;nifatis, fcd fbrdidatur
tcrrcnis vitijs.vnde leremias plangit,qnianon modo fe-
dcttcrrcnis opcribus fordidaia , fcd quia fola 5c quafi vi-
dua.^'(i«a,quia proturpitadinisf»xdiiatca (ponlo dcrcli
da quafi vidua.Non vcre vidu3:nam ctfi a iponso ad te -
pusdefpicitur,fponfalitatistamen iuiaretincntur,vtfi re
direper poeoitcntiam volucrit.fpoiifum iccipiatciim fa-
tisfcccrit;&'tandcmvcftcm immoitalitatis recipiat,qua
reuclUta nullius tributo fubiacebit.vnde Paulus : Xfimat
(liiiciiuani ucbeacis,nilt vt innicem dil^iatis:
« T^^iranip/o. Pafchaf.(Scc. Quxfitqusplorct,Beth litera
oftcndit intcrprctatione,qua intcrprctatur donuis,qiie.f.
cum lacobin Acgyptueftingrena,&dominiclcmcntia
cgre(ra,fm illud P(ai./« cxttn ifrael lie ^r^pto^&c.Scd rur
fus cxigentibuspeccatis in Babyloncm captiuatur. vndc.
Tloratts pli.tn »;o.quiaindicn6 datnr eis requies.vr faltem
fuis confolentur lachrymis, & fcio oculos abluant quos
prius ad idola leuabarit.Et quodgrauiuseftex omnibus
amicisciusprius blandicntib.no cft,quic6folcturea.Z.d-
ibrym£ cius ni maxiUis d«y.v t magis inter hoftcs pfundant,& fuisfaturcntopprobrijs. Propteridololatria.n.popu-
lusincaptiuitatedu^lus dureab hoftib.affligcbatur, fcd
fubTito,& Vefpafiano durius:quediu paticntiaDeifii-
flinuit.ledtmp^nitesira fibiin die furoris thefaurizauit.
'Plora':s plorauit in noiie& lachrymtc.Quznus locus con-
qucftionis,per qucm res turpes & humilesindignepatietibus proferuntur , qui hicfxpifliimefrequentatur.
Tloraiisplorauit in tio^e,& lathiym^ eius in ma.&c. Pafch-
Anima.f.in pcccatorum cjccitate,dequadf:m«oJ:j//d/o/i
taria,nec laudedigna.ieU non ploratjuo atbitnOyfeU mifcrante do-
wiHo.Vnde in perfona dni plangcns propheta dicit. Qtumo
dofedetfd.ciuitJs.mCi.n-dns milericordia motus eam (bla
federe vidiflet.ipfa fc minimeplorafl[et.Rcfpcxit dfis Pe-
trum,& fleuit amare. Lachtym.t eius in ma.c. Maxilla ani-
ni£B confcientiacft. Vultusin maxillisformatur, cumvniui-
t
fitu. coni»ein.iut.t)m ab inierionbu»qu.iinal.^Mrrioii_bus
inimicis.
ci eius iprcucrunt eam, 6cfa«5li funt eij
Rom.ij.e.Hiftorice.
Gen.4<.a
IfaLitj.a
Moraliter.
lob.^.b
Lncta.g
vniufcuiufqucqualitasin confcientia monftratxir.Crr '
fcientia vero quce nouit pcccata fua ^ fcniper dobot fo
lachry.iiarum irrigari : VndcDauid: Veci.atimmemn <
tr •
iticeii femptr. Alitcr non cft.qui confoleturcam, V(
cohfolatorc amiflb^Icilicct, Spintuflando: cu prilcr-omncs amici , idcll, ciTcv
praua: dilc£lionis fiant .
inimicKCum indieiudkcundum Apoftoluniin
gant cogitationcs miic,
animam acculantcs, aut
fcndcntcs, & dicmoncs,mi pcrfuafores.qui nuiu
cipicndo blandinntur.Tlorans plorauii iti niich.
fchafius.Chrifti ccdcfia
rat innodc,idcft,intcrai:
fahuius vita;,quialiccti;
gloriam prxdc(linata,vi
turtameinrcrcaligi;
ranti^& cjecitatisc.....
na:plorat,qua: foris tol,
ploratintuscaccitatisfua; a-rumnas: fedploran^'
quiapriusintuscompungitur,&fIcextcriusprc^..chrymis baptizatur , quae de cordis fonte producm,
quarum vbertateinfinuansprophctaait^i^/orar,Hocmodonon minusextericrquaminteriorli u.
formandus abluitur.vndc (cquitur.Lac/;r^w.c eiusmv.
lis eius. Maxillx funt.qui fciunt fua &'aliena dcli"
gcre,non regcre: dequibus dicitur : Gcn^ tnxfic^i
nidi pimici,; abfque eo quod mtritijecus latft. Inhis c. .
clefia:pulchritudoortcnditur,& ipforum prae^
incorpus ecclefixtrai;cimur:qui ficiit plus(
corporeChrifti laborant,plusgemunt, &plotquosvidcntin nodedclidorum verfari,& in<
crroris. Plorat ecclelia no£le,qua;peccatorum fu
tenebras non ignorat: lachrymas in maxillisporubus piilchritudinemfuam qiiotidie renouat
enim Maria Mafthslaboranti, dum ploransplo^cus pcdes domini . Plorat fponfa a complcxu fp
niota,& in vaUe,ideft,innofteignoranti?huius,PI^
plorat,pro patrix,fcilicet,ciBlcftis defiderio,& proitisfuis& aliorum in hoc feculo. Ploratin his.qm
tuifuntmundo:Ploratinvirginibus,in viduis;'
omnibus.qui fe percgrinos & hofpitcs confitcntK
tcrrOitn.^ion c/i qui conloUtnr eamex omnibus tharis
dis vidclicet & angelis,nifi rccipiat confolatior.. ...
tufl!andi.vndc: Omnes amicieius fpreuerutitcam, quial
fpreuit cam, & fa£li funteiamici cui Deusinimic
cuius xquitate non polfunt difcordare.
* Grcgorius. Maxilla ccclcfia: fandi przdicatorcs i
ficutfub luda:xfpeciepcr.Ieremiamdicitur,p/uit m noCie,& lachrym^ eius in maxitlis eius, cjuia in .\
te ccclefiaE illi ampliusplangunt, quivitamcarnaconfringereprcdicandonoucrunt.b iVo« ejl,q!si conlulctur eam ex omtiibus charis eius.">tn>iei
ci. Hocpropri^ad vltimamcaptiuitatempcrtincr,ex tuntnccprincipesncc facerdoteshabucrimt.ln
lonc autem conlolatores habucrunt Daniclcm ,&
chielcm & alios multos.
c Omnesamiiicius. Tcrtiufdccimuslocusconqucdi
per qucmi cum indignarione conqucrimur,cum ab
quibus minimeconueniat,male tradtamur.a
NICOLAVS DE LYRA.
1 Fadta cft fub tributo. regis Babylonis.
1 Plorans plorauit,&C. Per hdcreduplicationemintclligUur
fletus abuiidmtta.
5 In no£le,&C. idefl, tetnpore tribulationis& angtifiitCf <juod
diciturnox.
4 Et
4 Etlachrymx eius in maxillis cius-Tfr hoc dejignai:
tmuatio &• dmtnrnttas jiins.
5 Non cfl, qu i con(blctur eam ex omnibus . qMn
ludxis ionJcedcrut:,vt .Ae^yptif & Syrtj&
aliejiii al^,innc
te eam reliquerutit:t& nonjolum retit;uerU'>t,f:deiiaM''hnU
tum aduetfarijs fauerunt.,ideo fubditur. Omncs amici ciu 'f*
ucrunt eam& fadi,&c.i Miu
M K >A L 1 T E I\.
I TaBaeflfuh tributo. Sarracenorum & aliorum infidc-
lium inpliiiibuspartibnsorbis,& in illis,qui liberi funt
ab humano tributo nnilti per peccatum daemonibusiUnt fubiedi.
3 Tlorans plorauit in no&c,& lachrym^ eius in ma.vtllis. Hocdiciturquantum ad dcuotos,qui funt in ecclefia, qui c6fiderantcs praEdida funt in luftu & anguftia.
5 T^cn ejt qut conjoletur eam ex omnibus charis eiusAdeR,pt^-
latis, clcricis,&rcl;giofis. Ifli namqueintimiorcs'fiaidebenteflc & tameneorum multi plus deftruui
clcfiam fuis malis moribus & cxemphs quani laici
fubditur.
1 Omties amicieius fpreuerunt Mw.fuglcntes ecclcfiai
indcuotioncm,fed non per bonum tcmporaliumftionem,idco (ubditur.
t Et fatii Junt tij>;»»j;c?.fpoli
antcs eam bonis tcnip
bui& non intendentes obfequiiseius.^ MO.
:lc-
cc-
lco
ipcr
llle-
i,-
fali-
92?Thren.CaD.I.
'P 9P
»f Pleriru^r. bTDciiir.u? '--cus, puqueminoph.infirmitas.rolicituctn, defnonnratur.
inimici. Gim cl. Migrauit ludas proptcr afflid:ionem ,&>TQ:i'»'"g'''"g"'" luauedom.ni,& onuscius eue. bTAlias.Gentiles vcl v.t a.veldsmnncs.
cTSic viiiisinflamibui vel damonibus.
mu
requiem
uldtuclinereruitutis,habitauitintergentcs,necinuenit*
uostugicb3nt,coirpr:l)eiTunt crudcliterros.bTSequentesqualifugiiiuatn Clul Isi Romani.
omncs perfccutores cius apprchcnderunt**
Mlfuga oc ainictioncaiigu:i«tjm. bTAfriiclionum, ^''««-atoruin.
cTIntcrprctatut tabuh um dTPridicatotcs. eTCslc^^is.
eamjinterangullias. Daleth.Via:. Sidn lugcnt, eo quod ^
iTt^edibutmentii. bTPattiiceV.iis.vndcConftituirediem lo.incon.
TSar|ftorum«ngelorum. c1Qo|cdebentornati.
non fint qui venient ad iolennitate,omnes pdrtx eius dc 8
aTQni dcucntgaudete,
rcrauit 7*'fu-x.Pachar.Hifloria.Migrauit ludas proptcr
mltitudinempeccatorQ.r.captiuatirolu funt no vlque^jiilabyloncm.fcdindetanquam fugitiui ferui ppaffli
fljniJ fcruiiutis ad alias gcntcs inigrauerunt, fcd ncc ibi
reiiiem inuenerut.vnde Ixqunur.OnMs pe Juuto.es ««y,
qi;f.fugitiuos pcr-
fe(icbantur,& antc
aniiftiatos, afflixc-
ruicrudelius. luro
cmiquilcuc iugu
dciini fugcrant.du
raffliclionepremu
tu., &quilibertate
inChriftopromif-fai vilipendebant, b
afidioncleruitutis c
mrito laborabant.
M;rauit ludas de
alishoftib.adalios
crdelitatem domi-
ncumfugies,ficut« Cai fratricida.vagi*
&|)rofugi habitabantludxi intcr gentcs nuUam rtrquie
inenientes,confufionis fua; ignominiatncircumfcrcn-
te, quia Chriftum fratrem (uimi occidcre non timue-
rut.Plcnitudinecnim deliciorum fitorum migrauit hi
daincaptiuitatem , quse (ibi accuinuiandopcccata pro-
ucauit DeivItionem.Ahtercnimfibigcntemdilcdtam
&,loriolam non ttadcret Dcus in captiuitatis ignomi-
niin.quife nondum Amorrha:os pofletradcredicit^ga
nodum funtcompleta peccata Amorrharorum.
iiirdifit ludas. Moralitcr . Anima.f. qua; Dcum dcbct
3dare,vel feaccufando peccata aperire , afflida vitioru
c litute de vitijs migrat ad vitia,ncc inucnit rcquie.vn
l^ipoftolus^A^/rfeoaliam legem .» membris mas lepu^nantem
e(»i?n.m'\f.Euadendiautcm nullaviaeft,ni{lquamip-
ecmonftrat,gratia Dei per lefum Chriftum.Scd mili;-
ainima a pcrlccutoribus fuis intcr anguftias, prxgnan-
anagogcn.liariiofficiodomusdominicSricxaquadrato Dculmincconfurgit.f.vijs,portis,facerdotibus,vir"^inibus.
^<<ei;on.Pafchas Hifto.Prsemiflbgenerctrandtadfin- Hiftorice.
gularum fpcciesperfbnarum , vt dum gcnuspcr fpecics
diuiditur,&fpecicspergenusreintcgrat, luftus ampHormultiplicctur.Et ga
b TFropcccitis.d cQi,i-t<lebentfuIg;
cTCaHz intcniionrs.
«.TC^iaa titiiscorriipti.
Thrcnilcgemctricacomponuntur.fecu-lariseloqucntif figUris interdum ornan
tur,&permetapho-ram rhethorica proprietate diftinguun-tur. Vndehicdicif.Vix ^ion lif.&c. nonquod vix fentiant,
autlugeant,(i:dinfolitudincm rcdadx,luaumtranfeuntib.
•»,»
ftrudx,raccrdotcseiusgcme^ntes,v|rgindsciust/qua1id?; ^ Su^^^^^^^ 'S"n. jxjt r A-
j- . fcmvcniant.Similcici.1.4cft quod Moyfcs dicit,^udtte cxU qux loq.&c. Ifaias quoq;coelu& terram in teftimoniu
vocat,vtcuaacognofcant Edementa iufte Defi iratum ,& ad iracudiam prouocatQ.•^ Theodor.Meminit viarum homines imitantium tpcfolennitatum (namvndecunquc concurrebant omnesad vrbcm)& luget. Viderictiampofl^unt his quiangun-tur, inanimata quodammodo fufcipcre mutationcm.
yi£ yfow.Moral.Virtutcs.f.ad fupernam Icrufalcm dn-centcs.ad folcnnitatcm aninise,cui fponfus ablatus eft.cftanimadearce fupcrnx intentionisadexterioreslabituraaiones.Solennitaseiuseft vitacxleftis intima contem-platio,fed non funtqui veniantad folennirate afiFeaus.f.
prioris vitx , non vcniunt ad folcnnia contemplationisanimcE:veldiuinx,quia portafenfuufunt deftrudtiE. Sut.n.portae mortis,funt& iuftitias.de quib.df, ^pente mtht Pf^l."7.c
portanfflitiiC&c.&in \hiz:^peritemihiponas& tn<iredietur^^»-****
ammoretandcm fcfladeprehenditur,vndeF.i.p<^«^')a» genswfla. Scd gamorsintrauitpcr feneftrasnoftras,fquatvis& nittneni.hus tH die illa: lct animac virginitas & gemit r^alc facerdotium,dfi jj
Mi:vauit ludas.VaichzCi. ccclcfiaChriftilibertatcamif-
fS^peinfcruitutcmgentium , & afflidionemvitioru
r;gtauit,&nullaminuenitrequiem,feddelocoin locu
f^iensa pcriccutoribus deprchenfa grauiori affligitur
2gu(\ia.Sa;pc auie hiftorialiter fic captiuatur, & affligic
Lulalem noftra,& inter hoftcs vagaturcaptiua,ficut hi
()rialiter figurabat lerufalcm terrcna .
^bDiiicJb.lntcrpretarurtabularu. Dcimputribilib. cnimtjuliscedrinis.f& Sethim , conftrudla eratdomusDci.
' c^i^jyww.Odauuslocus pcrqucim dicitur faaurh,quodnn oportuit.non fadum quod oportuit.
Myfticc. Tabularumquadratainducitur fpcciesfm
virtutib. replemuramantudme vitiorum. Egrediamurcrgo de portis mortis,& portas vitjc rca:dificcmus,inter-rogantes quae fit porta domini, vt ambulemus in ca.
^?*ijo».Qiioticsccd.^ pcccatisfuisintus forifve rcplc Anep.ri«i
turfurorisdriiamaritudine,mcrit61ugetvi?,port?iacetdcftrudar,gemut facerdotcs.fqualidxsut virgines,vt toti»tabulatura domus quatcrnario num. defignata,concuflavideat.Vii & alibi lerem. ftate in vijs,& vidcie,& interroga- Ut9.6.Ate vias domini. Vix funt^phefK,patriarcha:,& alij p quos FadChriftfiquivcraeft via,vcnitur.Sicut.n.lux dicitur a
luceChrifto,ficvi«dici pofluntab ipfo.vndc Abrahamprima
NICOLAVS DE LYRA..4 I Migrauit ludas. Sicutenimfuttdi^umca.prfcedentiillos
tmitiilernnt Chaldp^qui propter robur corporis,vel induftriam ar
p;poterant eis feruire,alios dimittentes pro cnltura terr^.
2 Habitauit intcr gcntes. populus in Babylonem du8us.
5 Nec inuenit re. 'juia laboribus duris a/fligibaiur.
4 Omncsperfecuto.eius ip.iden,lerujalem.
5 Intcr angu fti././iiw/f,& mortalitatis,qu^ pr^ualuerunt in ci
uate,i[uanio futtcapta,vt diiiimeflfupra.l{a.Sa. exponit: inter
tsufiias,fcilicit,viarum.vbi capiebanturfugientes,quianon poterctdiuenere .
6 \ ixSion.Hic conuertitfe ad lamentandum teynpli deflruHio
nn,(^AOd crat in monte Sion,cum diutm. Via: Sion.fcilicet,per
quas
quas pupulus veniebat ad templum de locis exterioribus.
7 Lugent. hoc dicitur metaphorice, ftcut dicebantur s,audere in
popult uiHltitudine.vndein Htbrto habetur.VicSion herbofs.quianulLus tranfibatpereas.8 Eo 9 non fint qui ve.ad
Co\enn\.t.adfolenn}tates,quiaponitur fingulare pro pluralt ,ficutfreqnemerfit infcriptura veterisac noui teflamen. Ter enim tn anno debebatpopulus comparerc in
templo.f. <npafchatc,pentecoffe,& feflo tabernaculorum, Exod. 1 5 .
fed dtfiruiir, tcmplo &populo captiuato nullus veniebar,
9 Ocs porta: cius.^«/fl a Chaldeisincenf^yVt diatmtfi,fupra.10 Saccrdoteseiusgemcntcs.^«/4 atiijuifueruntocctji,&c}teriin captiuitatem dutii.
1 1 Virgincs eius (c^nzlidx.-.dtformat^ ixfame& lahnrr.
* Etip
M0I{_.4LITE!{.t iMigrauit lu.propter fl/eTf.Iudasqui intcrprctatut confi-ns fmclaudans.fignat primos rcligiofosin dcfertis habi
tates,& ibidcm aflidue diuinis laudib. intendcntcs.Sed
cioniamhocfuit labotiolum piuribus, ideomigraue-iintadhabitandumin ciuitatibus ideo fubditur.:
Habitauuintcrgentes. non (blum quantum adcorpus,Jd etiam quantum ad morcs,Plal. 1 05 .f.CommisHjunt in-
t'gcntes,^ diditeruht operaeori>m,&c.'Hec inuenit retjuiemSconkicntiq bon?, fcd magis tur-
litionem,idco fcquitur.' cmnes ptrjecutores lius. ideft dcmoncs.•
^pptebederiil ca inter anguflias.i. iniCT (\Tii\:i% rcligfonisoferuantias quastranfgrcdiuntur, & ficadasmonibus«piuntui.
6 f^ie ^'icn lugent,eo cp nonfint qui ve.ad folennitatem. nam re
ligiofi habcntcs magnas poflTcfliones.occupati funtcirca
tcmporalia.&ficnonconueniuntinccclelia.Mcndican-tcsctiam multum dilcurrunt,& fic ad ecclcliam non vcniunt, & de remanentibus indomomulri occupanturcirca ftudiumcurioforum& inutilium,proptcrquod in
magnapartcrcfugiuntecclcficoflicium.ideofubditur.9 vortf eius
deftr,^tit. jdeft, dodores & prcdicatorcs,qui
dicunturportg,e6qu6ddebcntalijsaditu'mprcbcre,fcdaditusilledeftruiturpercuriofitatcm doftrinc.'
10 Saceid.'ttseii-.sgtrntutes. namcuratiquando leuanturab cis fubfidia pro bono communi,magis gemunt , quapro fuis peccatis vel fuorum fubditorum.1 1 yirgtneseiuifquatidi.nzmz\ic(ax monialcsquxdicuatur ccclefia virgines,dc incontinentia funt notatat
Tom. 4. C g
P3»Glorord.&Nicolai deLyra
93
^ prima via crcdchdi appcllatur . H« funt vix Sion. idcft,
A cdcftisciujutis.hx lugcnt &ccmunt, coquod non fint
qui vcniant ad folcnniraicm cxlefiis patrix , quia portx
dcflruax , qui ct\im prifunt officio ncc ipfi intrant ncc
aliosintraccpcrmittunt.Saierdoies tr.Qliii
defiruaxportx.Iu-.TfieWYuMiu. bfrkUH*-. ^*.
rcautcmlaccrdotcs
virginibus cbpulan
tur.quiavirginiratc
iacctdotium poUct
acvirginitasrcgimincfaccrdotujncgct
quib.us conflupra-
tisgraditsus fcquentium furba <!6mo-
ritur. vndc gcncrali
tcr fcquitur. Etipja
iCorn.d "PP^O'' amaritudine.
Quiafi patitur ynu me
brum.fompatiiitur oni'
niamcmbra,
B a fjflj /"«nrAoJfla.praediaa funtinDcurc.&ficcomplc-ta quafi, quiaDco quicisgentcs fubicccrat,obcdirc no-
lucrunt,mcritogcntibusfubicftifunt.FaHifwit ho.&c^ Pafchas.quia dominus Locutus cftpcr
Moyfcn diccns. Tra(^t te dor/nnus tonuehtem antc bojits tuosy
CJ" aifpergaris pcr omnia regna tmx, fil^ tui & filix tuatradaiur
alteri popnlo.it po(\ pdiUCi.^ducna quitecum verfutur^fcctidet
fupcr tc,(^ cril fublimtor,& ipfeci it tn caput,& tit cris in catida.
Hxcautdominuslocutus eftptoptcriniquitatem Icru-
falcm.nQn vt praEfcribendopcccarcfacciet,(cdvt mone-
do a peccato reuocarct. Scd ga Deo noluit obcdire, idco
hsc omnia iufto iudicio Dci deplorat prophcta accidi f-
lc. ProptercapraeponiturHclirera, qux interpretatifta.
fpiritiis ab ipfo cogitationis cxordio principantiu tan-
toque eam plenius poftSdcnt, quanio & pcr initiiim do-
minantcs tcncnt. Cum vcrointcntionemvitiarcnonp.
ualcnt.in via pofitos laqueps tea;unt,vt in coquod bcnc
agitur,cor cxaltans fc cx latcrc ad vitiunidcriuGtur,qua.
tenusquodinchoa»'drO^auut loriti.
eTPxmoAo. tHireticl.
holles ciusin \
piopiincipianomii .
& ipfi ppprcflaamaiitudinc.Hc.Fac^i funt hollcs
.Qufjnieini.juii».1Cumbi>noniopu»<oriupiimente concipiunt.aiabolusin princi('^„,. blDimiiUUuiocboni.jlT^iiuilJtrpccCJniii ci(ln IVui.rn
capite ,*inimici cmst locuplctati
lunt : quia dns t locutus
«lOppiimcndim. bf Concrflio.& ccnlenio.quia haum ron cxcufjt : fed ignofii poaulat. J"clruiiUtRimct ttVnba» xiatij benthcioinifeienduni. +
_i(No:i OT gni.
cft fupcr cam proptcr mdltitijdine iniquitatu eiu.«;, paruu ^alAdzmonibut. bf t«tra ccclcfiam. c^Cioiiribulant me.exuliabBOf
fl motut fuero.
li cius dij«5li funt In captiuitaccm ante t faciem tribulantis,
a*f.cclcC«,»tl anima.ijuat filii fu|it c«leltis lerufaltm.
blsawdctiiim.iempliofiiamcnium. j ^Putitas Hdei. ^Virturum.
5
6
b Vau.EtefrrcfTuscUafiliaSioomniscIccorqius. Fadifunt 7
Dcu(.»8.,
Hiftorite.
Dcu(.:i8.
alitcrpropofucra:
inaQionclongcatcrquam coepcnt^percurrat .
TMi fwthitfiesti.
Alleg.Heretici.i;a
paganiaut malicu
tholici locuplci.\:
funt difputandi 1.
cijciia,cinii fiiintc-
ligenfia:penuria.va
dicitur.Af/MafHMf,
Ri» fametn panit lu
fiiim acjUiC, fed ouii<
di verbum Dei. Qtncutollitur, hoftcsecclefia: in capite fublimantur.aclct.
pturarum diuitijs locupletantur proptcr multitudincm
iniquitatum noftrarutii.Tunc vcro cancs mutinonva-
lcntcslatrare,fidemnpnpofluntdefcndcre,autdcbitairdoftrinam fubditis miniftrarc,vnde.paruuliquinon I
bent dodrin;E perfcdionciii , ducuntur in captiuitatcm p.
non habentes rcdores autdefcnfores ante facicm tribu
lantis hoftis.fvifibilis, vinciilisdclidorumconftrifih.
b Et enrf/Ji^y.eJT.Quintus locus per quem ante oculosCi
gulaponuntur incomtiVoda,quod fcrcvbiqucnotindiim cft. •
Et egnffus ffi.Pafchas.Huic fententix,Vau.prxpr-
quod intcrprctatur, & quafid. &iflaillis quxprafuntfupcrius,iuftoDciiudicio invindidamannc
8
q.d.Ifta funt iudicia qu^ olim Dcus p Moyfen pdixerat.. ObfcflTa quippc lerufalem oem decorcm pulchritii»^
EccLio.a
lob.ji.b
Prou.ij.c
Lib.i.mora.
Fuiit funt hclies mi.Moraliter.dxmones,tcilicet,princi-
pantCSjdc quibus dicitur..yjypjWf^J poteftatcm hahentis alcen-
derit juper te,locumti'um nedimiferis.$\ cnim miferaanima
vigilantcr animaducrtiflct hoftcs male fuadcntcs,in capi
tccflre non pcrmififlet.Z.yc«p^ta»/«nr.contra nos f.inuale
'
./cunt, vfu vitiorum crefcente, vt nifi auxilio Dei fugerc
ncqueamus . Scd& ipfe iratuseft,qui propter iniquitate
noftram hanc vindi^lam locutuscft.qui femel loquitur
&fe,cund6idipfumnonrcpetit. Defperandum tamcnnon eft ^ut. d luftu ccflrandum,quia paruuli tantum.i.pafillanimcs,non fortescaptiuantur. ^nrc/<tc«w tnhulantis.
Q multisXlaqucis irrctiti , aquibustamenDcomifcrantcfoluuntur.Inftantcnim hoftesfadli fortiores.aliquando
incapiteipfam boniopcrisintentionem poUuentes, ali-
qiilongiori vfu voluptatum aiam renitcntem prjEpedietcs.fccundumilludSalomonis. Quifcruumfuumipuetitiaintntin delicvjs ypoflea jentiet ctim contumaccm . Ab his tanto
.difficilius liberamur.quanto in capite fuperiores& iocu
plctiorcs dominantur.* Grcgor. Refte fub ludqx fpecie de vnaquaque anima
mifcraeintcritionislaqueo.capta.per prophetam dicitur,
faHiJunt hojies eins in capite, acfi aperte diceretur,Cum bo-
num opus no bona intetione fumitur, huic aducrfantcs
fpiri-
extcrius & intcrius iucunditatis amiferat diuitijs
templo & facerdotioprophanatis,ipfafame&tia laborabat,& qui fubueniret,non crat, quia.
principeseius ve.aric.non /nf(e«?./?<7/.diflblutis viribus
corde non defenfionem,fcd fugam meditantcs.
Et egrefins efl,&c. Anima.f.malis moribus illefta.qus
perdidit decorem fuum, ideft virtutum ornamcntQ, nc
fubueniunt principes animi.f.tnotusrationalcsvellcr;
pturaru defenfioncs,quibus rctundcre dcbuit pctfequi
tcs , fed magis fatigato robore virtutum aftri£la ncxibL
dclidoru propclliturin foueam itcrriaE confufionis.
Et f^rfj5«i ffl.Ecclefia.fde quain Canticis dicitur, £n
tupul.es amica mea.Ah ca dccor cgrcditur,quando hatrci
corum rabie fidescorrumpitur, dequa dicitur, Cc>'
«(m & decorem indiiiiii. Fafti iunt principes eius paiiu; c
fcilicct & red^ores in fcripturis velut arietcs pafcua vii
non inucnientes.Abierunt abfquefortitudine. Diuii
vcrbi,quocunque cos crror impcllit ante faciem fubli
Cjuentis.vtqui minare ad pafcua vits grcgcm domini r
gligunt,ipfi ad pafcpa mortis ligati vadunt abfqucrobcre vijtutum.Dccor .n. ccclcficein omnibusfidciibusci
fedmaximein facerdotibus, & altari feruientibus, <
in virginibus quae iam llipra fqualidx mcmorabantu
. NICOLAVS DE LYRA.1 Et ipfa opprcfl^a amaritudine./(iffl,woB potens inie refm-,
'
gere,ftcut qui ipprffjns efl importabiii pondere.2 Fa£li funt hoftcs eius.&c quia ante erantin cauda.
5 Inimici cius locuplctati funt. de bonis qutc erant in leru-
faUm& ludiCi. Quia tamcn hoc fatlitm eft ex diuina iujlitia, Sub-
i//t«>.Qiiia dominuslocutuscft fupercam.4 Pariiuli cius. iiuijecundum legts bclli non debebant occidi.
Dudli
5 Dudlifuntin Cl^pUumic.vtcrefcentesferuirentChaJJc6 Ante facicm tribulantis./. ducentis cos.ad trihulatiomt
illi enim qui ducunt captmos. faciunt eos ire antefe, i^ mnpoli.
7 Et egrcflTus eft a filia Sion.'. d Itrujahm , quedicitierfi
Sion,c6 qubd ciuitas protcgtbatur d tcmpto& regiadomo emsq
erat in monte Sion,ficutfilia protcgiiur a matre,
8 Omnis dccor cius,&c. fcilicet/ignm C^ficerdotii. h
fequitur.
M \.A L J T E 1{.
t1 Et
//'/r.f.ecclcfia.opprena ama.vnde B.Bcrnar.cxponit
illudlfa.jS.cap.diftum in pcrfonaecclefiae, Eccempaceamaritiido mea amariffima. nam tcmporc pacis tiiagis amaricatur dcclcricorum & rcligioforum peccati^s.quam tem
pore tyrannorum de corporalibus tormentis.2 Faciifunt Ijofleseius inwpi.f.Saraceni in terra fanda, in
A^ypto,& ArmcQia;& ali; infidelcsin pluribus locis.
^ Inimici eius locupkta.funt.de. bonis temporalibus, quc
Chriftianisrapuerunt.t Quia dominus locutus efi fuper eam. fcilicct,maluni poei
proptcr multitudinan maliculpe-
4 Partiuli eius nudijunt in cap»«JM,fcil'CCt,fimpliccsCnl
ftiani,qui capta tcrra nonpoterant
rcdimi.
6 Uncefacitm tnbulantii.idc^ duris laboribus affligcnt
7 Et egrffius eH a. filia Sion.idc(\, ecclefia.
9 0;««/f dfcormj.gratiai&virtutis.
t woM-
c>2 Thren./f ij(fcnrdatdefi /c»'«,'i/'W.ParchafIi]s.Non rccordarur ad c6
f^ flationcm dcfidcrabilififuoru.lcd ad mulriplicandudo
CaD.I..ap. 934
ircm cumcadar popuiuscius in manushoftilcs. vndc
loniturZai, qux intcrprctatur ha;c.Ha:c.n.cft vitio per
i,3a,vtmagisdcbonispcrditis dolcat, & prxuaricatio-
liscOfcicntia, & dc»fMotu»rJtionaIc5 aiiimi. Traflorcs, reflorts, qui vtroque cornuTtriurquereAamcnti fub
dito< rlfbeiii Heteai^cre *t rfbcllante? percutete. bfScri|>tutarim.
ca;h"s,vndc& nos plorab!mus,5c ipraperce;rinant.Sa^ba Dtha quoq; noftra,i. fcftiuiratcs no rainus a nobis violaf,
quoniam ab hoftibusdcridcntur.vnde:«^i; eJlDeiistotum'< PraLyS.b
Er zViWlJuemnt mihi k.&c. dum di.mi.qiw. vbi efi Deus tu.l'i"al.4i.a
* Grcgorius. Sub ludxi fpccie torpcns otio anima de- i'!':^'
'"°"''
fl— j. • "f-»».
principcseius vcluttariete.s noninuenietes pafcua abic-
a^ Lif.1 i. bfviinitum. c« Uigeilloneiu d-.ibo!I. d^H^c.
riintabique fortituJine antefacienirubfcquentis. Zain.af fnrautlotnsconijue iionis ?Ptima tcperitio. b lEcdcfia vel akiin».
tr/-jtiioi.lis vci
fpiiiiujlis^ «If rro qua affl ftio. Mandatorum.
ralis q incciTanicr
ilcrat.q.ddiuinac
l--cvItio&:pfcda,
cilegislaror prx-
d<crat.f.cumcade-
rrinmanuhortili,^
anullus fubiieni- a Recordata eft lerufale dierum afHidlionis fuae Sct prarua-iy„iriiafViriutuni. b»C.ileiiium promiflo uai fItonorum qux contuliteiiDeus lu Aegvpto,
in tcrra promilliiin^.Jc in ''ftrro cfAiii'iij.
ricatiouiS:,omnium dcfiderabilium fuorum quxhabuc-Ail habenJum fcilicct,cr,t condita vnde.Cogitaui dies an'iquos,&c
af Kcr diucifa vi i bfCordis -iffeftus.
rat adicbusantiquis.-cumcaderccpopuluseiusin manuaTDsinonuin bf \ ius non potcrat,& Deus nolebat. c1 Vn e imusindignitionis locus.
Iiiia cuin ir.iuta coinun.eli.i Hiniflaci>. dTChaldzi vel quilii ei Gentijrs vc! dsinones.
ho'ftilij& no eifet auxiIiator.Vidcrunteam hoH:es,&: dcri-a^SKU hodie ludius deridcmus. bl^V ti quod i.lhoc refpicit ipfa autemgcmcns & conuctlaclt rciioriuni idciico eriin domirtusinducit tribulationem.vi peccator conueitatur& viiiat.
c^Con.!ertio vel conf^^fllc^quia noiipeccatuin excufat, fed vt peccalum ignofcattirpoliulat.' fTrc.itum inh.li:lit.itis. «JX j
lociisccjiiiiellii^nis.
ferunt fabbatha eius. Hcth. Pcccatum peccauit le-^' pepropcccatis,velE
paganisvcl hatreti-
n. I'i/»per videtHten
t^'- hls.&c. Siciitnos
hdie rccitata lab-
btha ludxoruderi
dnus, gacupcre-nrrunt in quovc-rlfabbathum habc
rdcbuerunt. H-xc
cbutemiuftadeli-
Orum copcnfatioc^crcinmanusho
S flmi,rccordari iu-
gerdicrum, nofolinafflidionisjfcd
eiimpia:uaricationis,&adrcrnm dcfidcrabiUum vfus
c:rccord3tio«cinhiarc,vt'deaffli(aionenouus dolor in.
dlcatjdcprjeuaricationeconfufionis ma2ftitia,de rcbus
p-ditis inardefcatirrcmcdiabilisconcupifcentia, dcoffi
ciiuaerclieionisopprobrium vrat.
Rf.f^ /f.Anima licctfcrorecordatur defiderabiliudu
cnrpicitfeartarivndique,&inmanus diaboli afFe<au$
foscorruerc,& quodputabat fecurius ftare,diuinapcr-
cirumvltioncjtunc prxuaricationisfadaoccurrunt ,
tucaiH rtionispcflimx, quapcr muhaaberaueratfaci-
nrarecordatur,n6 adconfolationc,(ed adpocnajcxage
raonem.iu.xtaittud quod in infcrno impij diduri lunt.
tamnus a viu vcaiatis Zir iuiuvs^umm uubis nun lUnXit , ful
nt tsi ortus nobis.LaliatiJumus in vui ini^uitatis, &perd:tionis,
abutauimus •pi.is d^^ctles, Quidnobisprofuit fuperbia,jc diuitid
rnopultntia^Tra-ilmunt emn'a,ta'qtam vmbra uio-iis intnali
?^tatevofl'ai.n>:fnmptt lumus,f^idc'Unte./nt hii.&c.M3.\iQm fpi
ru.svac3tionisnoflra:otia, ad cogitationesiUicitas per-
tihunt,& ficdcludut,quodcanonicismonachis&omijusqui Dci vacant miniflerijs,valdccaucndum cfl.ne
m lolum ab intcrno iudiccfabbatha corum cxprobreir,lcdetiam ab hoflib.deridcantur.Si aut pro vanis nfis
<u;itationib. fabbatha nfa dcridcnt, gd de illis putandue , qui cfi Dco vacare debeant 6t flagitiofa comittcre n5frmidat. Si crgoDcovacare volumus,ipfi foli corde&
C^porcvaccmus.vndct^^cjfeet videic,qu'jnia t^ofuin Detis.
.^ccrdati '/i.Srpe.n.jntuet ecclcfia populu fuu cadetcm
manus hofliii. i.demonu.alius pcr auaritiam.alius per
i:uriacadit,aliuspercarnis obtc6lationc,prohisoibus
liklmilibusecclefiacontinuedcplorat.rccordaturolumddderabilium fuorum,ideft,qu? nobispromiHa funt ixi
c^lis
flctur cum dicitur,Fideruut ea,&c.PrC'
ccptocnim legisabcxteriori opcre in
fabbathoccffatur.Hofles fabbatha vi-
dentesirridet, cummaligni fpiritusip-fa vacationis otiaad cogitationes illi
citiSjpertrahunt, vc
vnaqusequc repro-baanima quo re-
motaabcxtcrnisa-dionib.feruircDcocredit.eo magis co-rii tyrannidi illicita
lo cogitado famulet.b Fiderunt eam. Sx
cis,velvitijstraditi,pra:uaricationisnoflr.'E rccordamur, & tunc dsemonesfabbatha nofira derident.cum d bonis nos feriari videnr.vnde. Qui mbulant me exultahunt,fi motus fuero. Pfal.ri.l»
c Vmatimpcccauit. Pafchafius. Caufam tantxmifensdcraonflrat efTepeccatum fingulare quo retentocmnia "'*<»•
tencntur,quo abfcnteomniadimittuntur, hajceftincre-
dulitas.vnde:.^««/«erf/'f//ae'incr«f(//^/.Exincredulitate.n.^""'*°"'*
Dcum femper cxaccrbauerunr.idola coIuerunt,in Chriftum crcdere noluerunt.vnde. si hon vmifjem, &. lo.eis non
^*'*"'^^"*'
f'if.peccacum nonha. TtoptcreainJiabHisfaiHaefi. necreliduscft in calapisfupcrlapidcm.Owncr^/^ijj/oy/^M^jwtejw.fcribx, fcilicer, & Pharilaei qui lucri caufa peccantcm dice-bant populum beatum : & econucrfo plebs delinquen.sbeatos vocabat eos , & col umnas in domo domini , (zdmodo inuicem fe fpernunt , qui adulatidnibus crcdide-runt. Oitnens & conuerja mnirjum. Captiuorum cxprimithabitum qui dum abducuntur,retr6afpiciunt,natale iolum plorantcs& gementes.•> Theodor. Pcccatu peccauit Icrufalem proptcrea faftaeftincomotione. Qiiapropterhiquipriuseam venera-bant fpcdlato eius ihfortunio , contumeliofi fucrunt inea.Pofthasc mcminit pcccatorij cuiufcunquegencris.
Veccatnmpeccauit.Q^afidicat. Aiiima pro peccato infi- p
delitatis per diucrfa vitia raptatur, quas fupra petram vir Moral.'cer;tutum non fixitgreflus: vndeangeli, vclvirilaniaiquipriusglorificabantcadefpiciunr, vt tandemgcmatpec-catum fuum,& redeat ad Deum, audiat vocem moncn-tis depoft tergum.vnde Ifaias: Erahtaur^s tu^ audimcs ver irji.;o.c.
btirn puiltcijurn monentis. Indc Mariaconuerfaretrorfum i"^"'*» ^
inucnit Icium,quem quxrcbat priusnccmucniebat:Sic& lerufalem
quahicpropeccatoinfidditatisplagitur,
^fico-
NICOLAVS DE LYRA.I Fafli funt principes cius velut arictes. mfenfati.
i Non inucnicntes pzCfjme afJiiSli.
j Et abie.&C.^(0'/ potentes inaliqt4o rrfiflere.
4 Ante facicm {ub.i.in captiuitttrm dncertis.
5 Rccordatacft Icrufalcdieru affli£lionis fuae,&c. cdft-
d!i<,i},!ila affl ci merltbiibi vencrat ^f> piccatafua praterita.
6 Omnium dcfid.fuorum. in diuinis condeficnftonibus ftbi
jaisad vntum.
7 Quae ha.a dic. zn.i.tempcre Moyfi quo Deus pauit populumilLum
illumclo c.tUla.AO.annis,^ mntta alia borrficiaconiulitet.
8 CumcaderctpopuIuseiusinmanu.£a£/wrf?cn/>K/fvtentta co<itfanorum , &ideo vnum Dppufnorum aiii,daci mcmoriUreducit,& ctiam magii apparereJacit, i^uia oppojita luxta fc pofjumagis elucfcunt.
5) Vidcrunt eam hoftcs. captam & exulatam.
I o Et dcriferunt fabbatha dus.ldcji cuUum Dei}frael,rcpu.
tantcs quod faluare tiopoteratpopuLum iLlum,fed hoc rtmouetpro-pheta dicens.
I I Peccaiia peccauit lcmD.peccatapeccatisaccumulauit.
•k Pro-
ITaBfuntprincipeseius- idcft,do<5lorcs & prjclati.
i Felutarietesnoninuenitniespafcua.la^crinim literaru,fcd
p:uniarum.3 EtahUrunt ahfque,C^c. idcft> incaptiuitatcm vitiorum.
4 .>€)«e/acimytt6.fcilicct,daemonis,quinon rcfiftcntes
fii impcUitdc pcccato in peccaiu m abyflum vitiorum.
5 l\f:cordata eji laujalem ditrnm affitciionisfiu,& pratta.Coficrando , 9 pcccata fuabene mcrucrunt talia mala.6
OmniHntatiidcrabili-.rnfuori* r,«/, &c.i. confolationu di-
uinarum quas habuerar temporeChrifti & apoftolorfi'8 Cumcaderet popuius lius. aftatu VKtutis in manusda:-monis.
t Et nonfffctauxiliator.qnia dodlores & prxlati qui debe
ret auxiliari paru curant,nifi deprofciau fuo temporalL9 yidcrunt tam hojies. ideft infideles.
10 Et derijeruntfabbathaeius. ccclefia: cultum idololatria
reputantes.1 1 Veccatum pcccauit Icrufalem.(^c.Hic redditur caufa prx-difti cafus,qui eft multipUcatiopeccatorum eius.
Tom 4. G g 2
935 Gloforcl.&NicoIai deLyra 93'^ fi cognoucrit & crcdidcrit. coniicrra rctrorfum & ingc-
A mirccns.inki;cqiicm mortuuacrtimabar.inucnitt. Qiii
vcro incrcduli funt , ncc afpiciunt rctrorfum , v(qi hodie
ficut Cain inflabilcsfunt.&portantconfufionisiuxfi
gnii,& in I^abyloncm, idcft, inconfufioncm tcndunr.
Ttccatmm petCMmt.
AUegotk^.
a
b
Allcgor. Ecclcfiain
mcbris (uis aiiquahxrcfi poUuta, pcc-catum infidclitatis
pcccat , idcoquc in-
*"* "*• nulla fidci folidita-
tc fundatur,q priusfundata crat iupra
firmampetra. Hosautcm populi , quicos vario affcdu
gIorificabant,vidc-tcshxrcfimcorumd catholicis \ dcic-
Mttt&m. aam & conculcata
n fpcrnunt & dctcfia-
tur. Ipfiautcmgc-mcntcs.a ref/>.idcft,bonum.vndc. Vide domine affliBionem meam.Bonum eft enim pcccatorcm fc rccognofcere,& cii poe-nitcntia & gcmitu cxdamare: yide domine.
b Sordes eiks.crc. Triplicitcr plangit eam.quia cotra Deupcccauit , quia ncc pocnituit, quia poil flagella ad Dcumrcdire noluit.vnde:ii«M non eii nccrdata fimsju!.
Sordes eius.&c. Pafch. Quafi lerufalcm inftabilis fad^
cft,&longaviafatigata,fordes in pcdibusportat: quodmagisdccxtcrioriplorat. Pcdesiynagoga:. dodorcslc-
gis uint , qui pcr viam qutc Chriflus cA , cam duccrc dc-
buerunt. Scd hi pcdcsfordibus fcclcrum inquinati funt.
Nccrccordatacft finis lui.idcft, Chrifti, qui cft finis lcgisad iuftitiam omni crcdenti. Ideodepofitaeft vchemcn-tcr. vnde propria voce lerufale cxchmsv.yide domitie,&c.
A principio naniquc & hucufqucdcplorauir prophcta:abhinc autera ipfafua dcploratfuppliciahumiliata,&pcccatum fuuiti confcfla,quodCgnificatTcth litcraqu?intcrpretatur bonum. vnde: Bonummihi dcmine,c,mahimi.me. Ipfaautem humiliatanon fuftinetampliu.sprophe-tam , fedcum gemitu , & lachrymis exdamat. i^ide do-
7wi«e.Morc rcthoricoconqucftionemcum indignationcfacit,vt iudiccm contra hoftcm moucat , & ipla mifcri-
cordiam fufcipiat. vnde addit. Quoniam creflus cH inimicut
uerfationis candore pcrdidit.vndc,'"^»//*)',?? lerufahmt:ttre de pulueri.Animi.n.quQ tcrrenisintcnditaftilni$,i&i.dcs ncccftc cft,vt habcat in pcdibus.i.affcdhbus.vndcHi..miliata tji inptUuere anima hoitra. Ab his quotidic pcdc»la.uadi funt,nec6tingatquodfcquuur.0todfftyin/j/a,,^
politatllrthenuurni«fPerdiofHiiTiti». ff«diu«rf«»Krin. b**"ib«8tPh«rifxi quibcjtificintpopiJam vndc.
f HsrrtxiapplMiHcftct.vcl jn^rli vcl larrti liri.fopniUMneuscjui bcacum t •dicum,ii>fi tedr iplut.
rufaIcm,proptcicatinitabilisfa(fi:acft.Omnes ^ glorifica-
af Ca.iiujm conuiftjm, harcfi ccnfulani.vel vitijjconftupratam
bant ea,fprciiciuntillamj quia vidcrunttignominia eiiis,
a*rciiaiun)Cogii>r rm b1 A^ Dcuui quemrcliijueiat. i^Perpcrnitcntiainwi ronucjfaiiotirmca-li vndeezciderJt. , cciSunum.
ipfaaiit gcmens,& conucrfa cfl: rctroifum. Teth. Sorcies
a^Do^lo i.i.» a quibus dibuli poitari.vcl aftcAibus.bl Chiiiti vel ludici/ lui#ii,vel cjpnuiraiis., _ Cf A lolioirKjli.
I
2
4
5
cius intpedibus eius.nec recordataeftlinisfui.tDepofita 7TSpiiieumfjnftuin. a1 Voxiplius captiui. %V' in fc.cjcis 8
cfl:vehemcnter,nonhabens confolatorem. Videdominc 9
a^Non iniquitJtcm btContra te fuptibicns. c fihiincipium malotumfiilicet ouiJ vid t Dcus grmesingtcirjifjnftuaiium
fuum j.
afflididnem meam,c]uoniamtcrcdus eftinimicus. lod.
»TOpeia':oif,veI luggdtionc.btCli-ldius veldiabolus.clRrgnu.lacerdoiifi, Ijnajfanaotum.vafa
pren. la^Hdf fpc.baptilni.i.corpusClirilH.Sc caretjsviituie».d«(iuali.Hjc^ft pia:ii,uacaufamaiorii.
Manu fua mi/it hoftis ad dmnia dcfiderabiha eius, t quia
4
10it
12
hi:brns.Sc^ dicatani
ma, dicat ccclcfu,
ynde domint afftH,^
ncmmem. nonpcc-catum vtdamncs,/eda/fliHionem, \i\i.
bcrcs . quonia tTtHnf
cfli. tibiimputiins,tibiinfultans quafi
npc]ucasnoslibcr.re. vndcDauid,)-ti d:cut aHimx mt^ .
efl falus ipftin Dtt .
AWcgOT. Sordes fi:
Ecclcfiafordcsjpc
dibusportat,quiai ^huius vitjcmilijria
ncmo cft qiu Giic
fqualorc vitiorui"
Hifio.
Rom.io.b
T«li.
inccdat,falteinpcdibus,quib.tangiturtcrra.Indcdnsfdcs difcipulorum lauit,& nos inuice lauarc iuflit,& a,
ftolis zit. Excutiie puluenm de pedibusvcjtris. Pcdcsaute;.circo lauit, vtpulchri eflcnt & mundi , & ficpertotumundu prjcdicaturi difcurrercnt,de quibus dicitur. ^n.
puUhrt Juntgrejius tui tn caUtamentis JUia principis . Er alihi
CaUeati pedes in preparatione tuafigeltfpacis: Sordcs au
in pcdibus,vita reproba in pra:dicatoribus,quia noaiccordantur finislui.ideft, iudicij futuri,vndedcponentu
vchcmcntcrinconfpedu Dei,non habcntcsfpiritumifolatorem, qui aliosconfolari dcbcrcnt.Conucrficrgc& humiliaticlament.b 2^un est recordata. *r Thcodor.ConucnitenimnoDdr
pro(pcritateconfiderc,fcd cxpcdarc mutationem.fljttido ergo ei nemo adfert confolationcm , ait, tu dorant
qui intucris cam infcliciter agentcm,mifcrcre.c yidedominc. Quartufdccimuslocuspqflioriis,inquiorant g audiiit humili, & fimplici ofonejVt miiercamr
d Aid»(,»j/;«zm.Quintufdccimuslocusconqucftionis,f.quem non noftras,(cdnoflrorum fortunasdcploramtficuttipfeleremias fortimam populi deplorat.
Palchaf.M<i«tt»?/j)d?w.Chalda;us mifit manus ad fantt
fanftorum, adquem nonlicebatnifi (olisfaccrdotib
iwcMjcontrarc. (ciIicct,nontua: imputatiuftitiaj,fcdfua:fu introirc, & fcmelin anno,& cumfanguincvaiadccorperbis.q.d.Videprimum afflidione mcam vt mifcrea
C ris, non facinora, quibus irafcaris. Deindequiaereduscft inimicus, vt vlcifcaris.
Sordts eius inpcdibus.Animz fordes habct inpedibus,fordes vidclicet vitiorum,f.qua; calcftis vits & priftina: c6-
ucrfa-
abftulit, & fanduariij^phanauit.Cuiusrcicaulareddquia viditdns gentes mgrcflasfanduariu (uu.i. luda-'
Gentilitcr viuentcs,& landiuarium poUucntcs, quodi
feprohibuerat vnde fequitur. Dc tiuibus pr^.ct' Vndc
alibi, Tradidit in capiimtaitm virtutemeorum.&c.
S The
NICOLAVS DE LYRA.I Propterca inflabilis fafta cft."on potcns rtfflere aduerfa-
*rijspropter Deifui oJjenfam,non proptcr eius imfotintiam.i Omncs qui glorificabtintczm.temporejuaiprofperitatis.
5 Sprcucrunt lilam.temfore aduerfitatis.
4 Quia viderunt ignominiam cms.idefl deflru3ionem,&
captiuitatcm .
5 Ipfa autem gemcns.ftib onere importabili.6 Et conucrfa cft retrorfum Sic.jcUictt i» cdfuflonem afla-tu honorabili.
7 Sordcs cius in pcdib . cius,&c. In Hebnto habetur.ln oris
cius,'o^Mj/Mr deea,litutde muherepatiente mcnflrua,cuius immUditia defcendit ad inferiora.ita^fosdantur orx yeHimenti interio-
rtspedes tangentis , c^ per hoc deftgnatur immunditia idololatri^^"
abun-
ahundansin Icrufalem,propttr quamfuit deiiruda.
8 Ncc rccordata eft finis. idejt,excaiata yaijs non ccgitd
puniuonernfnperfefinaltterventuram.ldeofubditur.
5> Dcpofita c(i vehcmcntcr. ab omni honore & confolatio
ideo in perjonaeius orat prof'heia,diitns. VldedominC.^
1 Manum fuam mifit hoftis. idc^populus ^mmouitm& Moabitarum,vt duitf{a. sa.
1 1 Ad omnia defidcrabilia cius.?*. adlibros legis,dc quiLii
r«>";yd/,i8.c.DcfiderabiIia fuper aurum & la.&c.<iu«.«-''
Sa.g, Cijaldats currentibus aU aurum, & argcntum indeiindn
lerufaiem,'fii magis voiuirunt currere ad lumburcndum ibrcs
gis,ed ^jcribiiur Deut. i ?.Ammonitcs & Moabitcs non 1
trabunt ccclcfiam domini in xternum. idt^o fubtntur.
1 2 Quia viditgentcs. idtJi,.Ammonitas& Aioabitas.
* Tn
M l{ ./i L I T El{.
f 2 Omnes quiglorificabantea.proptci vitam& miracula qu?facicbantcpifcopi ,& religiofiprsEteritis temporibus.3 Spreuerunt iUam,quia viderunt ignominiam eius.
idcft,turpi.tudinem vita: in modcrnis clcricis& multis rcligiofis.$ Ipja autcm gerntns.fnb pcccatorum pondcrc.6 Et conuerfa eH retrorjum, a ftatu perfcdionis ad mife-
riamculpx.
7^/ordis eius in pedibus. quod fit cu per cxercitiu mali acq-rit habitus per que placct adus malus/m quod dicitur,
Pro.2.c^j Utaiiinr ch mdhfnerm,& exultatm reb.pelji mis.
8 T^ccrecurd. ideft, vcrs bcatitudinis aquaaucr(ae(l[
inuolutionempcccati,idcofubditur.
9 £)e/5q//.f.rf.fciiicef,piumdodlorem&folicitumpaf
rem,idcopctit diuinamconfolationcm.diccns,
j"yide dorntnt aJfliHioncm tr,eam quonid ere.eSt nti.i.diibOt
'•
1 o Manum fuam miftt hoflis ad omtiia dijlde.eius. idcft,adai
rendum bonagratix & virtutis ficut dicit Grcgo-bo.j-
Noncuratantiquus hoftisvt terrcna tol lat, fcdvtch.r
tatcm in nobis feriat. 1
1 2 ^uia vidttgei!.ingref.fanHu,fH, facienics ibi tcmporc I
ladini ftabiUum equorum.>
jOmni
/f . Thcod In ranftaran<!!lomm foli pontifici liccbarin-
^ iz&x .& hoc fcmel in anno, in fanda vero anteriora,foIi
Thren.Gap.I. 5,38rc virtus rcdcat , & fpiritu Dci anima rccreataconualc- Dfcat,iurecumclcdoriim multitudine plangendoexcla-mzx..vUe t/oww.q.d.fafta funi vilis.mihihumilis in oculis meis,quia mcin<*s dominitetigit wf.Coph.n.manus inter-
pretatur.Cum aQt manus dni,vel puniendo.vel reuclan-
dofuppIitia,velin-a fDorolnus. b 5^Carnalcs,vel vitia.vel quia ludzi cultum idolorum in templum eontulttant
^Saceidotes Gentiliiec viuentes.'JP
c uTemplum.anjmain.vel ccclehamd ^^accrdos in quo fuerit macula non acceJat ofFrrre.
fi
|crdotesingredicbaniur,inmteriorem vero atnum,et
J,iita:,at in cxteriorcm.qui erant degcnerc Ifracl, & pro
fiyticircuncifi . Omncm namq} non circuncifum, etia
jjllamlexprohi-b3atintrare,maxi
ritamcnviditgcntes ingrcflasfanduariu fuumrdequib. prxcepc-
a TAnimam. b ir.vianu5,excuius taftuclamat.Videdominc.&c^«iVox propheta:. 'JC^yrtus
locus conquertionis
ras,ncintrarentinecclefiam tuam.Coph Omnispopulus*
ifAngoDii libelli. bTVe.ljDci c TCa:Ic(iia protcirenis. ^ _, r 1 -cius g^mcns, 6cqusi ens panem . Dedcrunt
prcciofa qux-^ ^"^^ fabrica tua,
tlNonad fatiantarn bf Aniinaliitcam. cTQuariurdccimus locus conquedionisquauiUUl Jll VlllS .
fVp.T fynii;.w,a:,vfl pccl_(i«,vclanimx. d 1 Faftu-am tuam, n«n iniquitatem m^am. Anima qUa^ prlUS
qucprocibo,ad refocillandam animam.Vidednc6i con- i obleaata virijglo-
bTDuodcciuiuslocusindignation's, indignatieniin vidctucquod 4 rl^batUr, maUU do
t; & Amraonitas
jt^rcdivctat../^'?-
n^ita cr Moabita no
inabit in eccleftam
dnini in ^tirnum .
}-iiuslcgismcmi-n lamcntatio.
Uanumfu. DiaboIk audader ma-nm fuam mittit
a anima dcfidera
bia,&aufcrtvir-tium ornamcnta
ftruendoanimam,
velneghgentcmccclcfiam tetigcrit ,
moxadfc redicns,
& ingemifcensdi-cit.yidedo.q.d. con
^*''» '9^.
fibip.«m,umcucncrir a
fl^rc.plina ^TSanfti y miui tafta lC Vilcm
Iidciajquoniamttactaiumvilis. Lamed. Ovosomncs 5 profitetur,qu2adfNoi. Ji..benie$ hic mancntcm ciuitaicni. a uCcletittr. b fChriflum, vjideego fum via. imasincm fuicrca
TViitntum. c fQuaitufjciimusliicusconqucftionis. fCompatenti corde. d KCharitatisin- .& ,. ptentione. • IQujs infirmatur, & ego non infirmor Quisifcand & e n vrot. tOriSCOndita Crat •
ficm,fpcm, charj- qui tranfitis per viam, attenditc 6c^videtc, fielt ddlor 7
ta:m, dilCrCtiOne, afPcourreniscaileAiaptididi. bf (deft.vindemiabit. fBon s viitutum.
& Ouodillftusiu «Qm debuir dcfcndere. c fFei Chaldzos,pei Romanos.
tB, d< fieri permittit,ficut doldr mcus*. Quoniam vindemiauitme, vtlo- 8
qta videt gcntcs,^" ^tuas .C fuggcftioncs& cogitationcs ,& voluptatcs in-
-rflfasfanduarium anim2,qua:dcbuitoftium clauderc
kn cubiculo patrem orare . Tuncpudicitia corrumpi-11, abftinentia euertitur , & princepscocorum omncsnrosanim«.i.virtutescucrtercconatur.ficvindemia-
aifuisbonisanimamfineconfolationcrelinquit.ianHmJHam miftt . Hoftis antiquus ad dcfidcrabilia cc •
cli2manuramittit,in membrisipfius fidcm contami
n;is,baptifma rcfcindcns,do(flrinam corrumpens, cor •
Di:& fanguincm domini indigne contrcdans , & vafantiofa.i.oues Chrifti quafi lupus dcuaftans. Et cau fa ta
naliredditur,quiageiues.(carncm amatcs.quafi pr^omm retinentes,& Chrifti circuncifioncm non habentcminii^ri altaris cfficiuntur.
a Omwrpu.Pafchafius.Quantam famem Iud«i pafii sut
niori^no tacer,& lofcphuspr^cipuc manifcftat.vfi hic
Omsptipuluseiusge.ar qnte.&c.ad re.ci«/.i.corporalcm vita.
Fiie do. Nota quod propheta;profuerit , dum fe nonpingcntem Icrufalem planxit, quitamcn fupra quafiiinobiliotibus membris plangcns inducitur.nunc vero
qafivitalifpiritu rcccptoomnis populus plangcrc per-.
o£tur.^j!it<a.Sicut.n.galIinafouctouafua, &coani-nt, fic fpiritualcs viri fubditos fuospaulatim , vel mo-rndo vcl plangcndo fouent.vtfibi coanimem.Omnispnputui eiut (jewrwj. verbi Dci, qui dc C9I0 dcfccn
d.Inangufliafamisccclcfia hunc pancquzrit adofto-
n.nccinucnit,quia dcderuntqua^qj pretiofa procibo,c<eflia.fpro terrcnis, ajtcrna pro caducis ad rcfociUanda?:m,non fatianda, quiainnumefisdefiderijsacccnfamrcocillare poffunt,non fatiare.Hmcquoqi populus ge-
n-ns&qu^renspanemDci, quiapraui affliguntur &Oiciantur , quia non ad votum deliciofie vits afflucn-
tihabetur.
bDederuHtpretinfaquieque. * Thco. Hoc loco prctiofa
V catinfantes . Nam guftaucrunt tempore famis ctiam«icarnibus humanis.Infciix aia prctiofa qu?q;pro cibo donat ccclefia , qfiC V tutcs mcntis ad tranfitoriam dcledatione inclinat, &
ribcillare nuit, du diucrfis vitijs & defiderijs fatisfacerc
rachinat,vii.Po/>M/«f eiusge.& quttrens pa. plangitur, quiaqauispretiofa quacq; pro cibodcderit,pcupifceti.-E afte-
tisnofatiat vifu,gutlu,& CcCtcrisfcnfib.Vii fi qua for-
tb.
NICOLAVS DE LYRA.^
I Omnis po.c.pr^ anxieiatefamis, qu^x prauduit in Jerufalc,]* 'ejfa a Cbaldxis,vt habeturjupra . 3 S.ca.
2- DcdQ.Scc.iUi qui erant diuites.
2 Ad re.animam.«.arf mitigandumfamim^&non adfatieU-U\,tdeo in perfona eius orat prophcta dicens.
4 Vide d.<iJfitciionem meam.
C faft/i/wTww/jy.Vi^'^'''"''"''**
hsefficiturecclefia
cum crcfcente nu-mero malorunon
fummapetit&c?-
Lamed.Ieftia,fcd infirma& terrcna.
d itfwerf.DifcipIina vel ptritio.Quod.n.proph.lugct,aIiis
difciplina cft & ptritio cordis,vt lugcat fimili mo landli-
e o uos omnes qui. Pafchafius. Proprium eft miferorum Hiftorici.
tanto maiorcm xiiimarc fuum dolorem,quant6 alienu
minus intcUigcre ftudueri'it,& quo magis dolorem fuu
fcntiunt:tlicnum fibi xquari non cofcntiunt.Scd venus
reliquia: qua; falux fiunt,contritionc cordis talia deplo-
rant.quandofan^uarium deftruitur, tcmplum piopha-natur, altaria cuertuntur , lumcn candclabrorum extin-
guitur,libri concrcmantur.faccrdotcs& Leuitoecaptiua
tur,virgines & uxorcshofiililibidincpolluutur,omniafanda contaminantur . Prohis&huiufmodi rcliquijc
quaifalua: fadxfunt non immcritoIugent.cumgentSfuam , non minustcrrcna quam cacleftia bona pcrderevidcnt : fic-n- vindemiauit cam Dcus iufto iuditio, ficut
in Icgc& prophctis locutus cft.
wjomncx. Animavitijspraegrauatanontamenom- , ,
ninocxeaecata uidensalios cum defiderio ad patriam fe-Moraliter»
ftinantes,& peruirtutum uiam gradicntes,cumingenti*"
dolorecxclamat.o vos ojwn«,€2rc.q.d.videtequib.lauciata
pcriculis , quibusafflidlatribulationibusquibus fubia-;
ceam paflionibus. Quonim vtndemiauit rfo>wi«««x.bona.f.uic
tutum iufloiuditioabftulit, quibus me quafifponfamdccorauit,indie furoris fui exacerbatus malismcis.Vos
crgoquitranfitis peruiam.i.quiprcfcntcmdefpicitisuitam tendentes in uiam ueram qu^ Chriftus cft, uidete fi
cftdolor ficutdo.mcus,c?lcftia amifithcfaurizaui mihiiram in die iuditij, & grauata malis meis , non poffUmuobifcumfcftinareadgaudiac^li. _ AUgoric^;
vos vmnes qui tranfttis per viam,attendite,& videtey&c.^i^^tZ
Sion cuiusc6uerfatioeftinc5lis,'decelo in terrispofita Pftl.r»x.
mebia fua confpicit,& qu? patiuntur quotidie de cxccl-
foconfpicit,uii miferando proclamat. o vosomntsjantfi,
.(.dc quib.Dauid dicit.£«"{a ibarit,& fiebant,&c.Hi eut puiaqu?Chriftuseft,ueftigiaciusfequetes,neq,-addcxte
raneqi ad (iniftra dcclinantcs . Vocati n.ad pafchalcs da-
pcs:& pafchalia uota cclebrantes, agnum fm lcgem co
mcdunt feftinanter.Hos pfpicit eccfa uiarcgia ad patria
gradietes,q mulrisfiliotucuris ppeditaigemit&clamatu vos own«,d^c.N6 utretrahat a uia, fcd utad copaticdumoucat:attedite mete,& uidcte intuitu chrtis, fi c dolor
f^ ficut
5 Etcon.ielcuutiituehm,
6 O UOS.Hic inducit propheta alios ad compafftonem dicens,0
UOS omncs qui tran. pcr ui.propb lerufaiem dejirutiam.
7 Attcndite& ui.per compajjionem.
8 Quoniam ui ScC. Loquiturdc lerufalemper modumvineiCf
cuius tUujura e[i diffipata, &frucius coUtQus^ quia muri leTuj(.-
lem etant dijjipati,& omnia bona ajportata.
4« De
Ml{ .A L 1 r £ H.
IOmnispo.ge.Qx tali contcmptu fanfti loci.
' T,
£f qua.pa.zd famis tcmpcrationcm . Et quoniam hict« ualdc dolorofum,fubditur.
4 A^irfedo.oculotufclcmcnti^. Prouocantur etiam ali)
ad compatiendum cum dicitur.
6 O vos oes qui tranfnisti^c.quonia vindemiauit mc.vt lo.rjl do,
tradcs meinfidelibus,ad meumfanguinem cffundcndu.
Tom.ii. Cg s
-ij
939 GIoford.&NicoIaideLyra p^^ ficut do.m. Murtercim ptrtl tri.hs. Vndc Apoftolus . rilioli
A metquosuerimpJrtutio.EcdcCn.nquxpeiitSc^eTicut&
nutrit& ladhr.proomnibuscontriftatur.vnde. iiuis inftr
matur,& ego non in. Sic ctiam ccclcfia tcncros laftat, aucr-
fos rcuocat.pigros cxpc(2ar,pr2Cipitcsvt prouideant ca-
Caat^,c
ftigat nc qucm hofliscxtra caftrain-
ucniar, duiplaor-dinato agminc ad a
patrii fcftinat , vn- b
dc. Qtfdcit ijia qint
tjcendit ptr deferturn
fuMt aurora.Adz(cc C
dcntcscrgo vcl tra
fcuntcsab cxcclfio
libus mcrabni di-
citur. Ovos0is,&c.
rorumA concupifcentias . Conucrtit merctrorfum.vi
poft iplum ircm.nonpriircm.Hoc rctc ApoftolisconvmiflTum cU.vt de mari huius mundi pifces cxirahant:Pf i,
dibus meis: vndc, Ah omni via mata prulnbui pedts meos. Pofuit me dcfolatam prxfentibus bonis.qua: mihi prius fc
latiafuerant.TotjaTreiptopheiu. b»Qui oonmeBtftut. cti^ujj et»eetl<aui illum. d Tludiiij.
'cTEx ipn<donis.l.$|uritullanAieruditur.
f TAlto eonfilio. 5Q2;n'u» lociu conqueft-onis.
cutus cft domfnus in die irsfuroris.fui. Mem. Dc cxcclib
a1Apparueiuniilli(dirpcttitzlingu>. TSpiiitu'l>i>^i-b ^ Foitioiibus. c TSic-
d TDoflf=ni.d
mifit fgncm in ofsibus mcis,e*tt erudiuit me.Expadit letc 2.
• IVoluptaiibu». bTDe vitij» «d vinute». TDeinHdeliiatead lidcm. ciVt audnem vocem poft'
trrcuir. moncnti». dfSlc. e TTfnrnofolatj).
f *Omni temp^re.
pc'dib. mclsjcou^rtitmcrctro^rfum. Pofuit mc dcfolata tota
• Trizrcnliavits dolore.Oc delidciio tututx.vnde.Fuctunt mihl lachiyms mex. b TSempiteinum.
TConcelfio. cTQu^tfi Vindifta punit, quidoimire vldcbatut. iMe dirniente.
d TSupetpn-^ndum mihi. TPioi'ocan5 Dcum ad vinjiftam
quiaaliafunt quaj d dicm^rorcconfcdam Nun, t Vigilauitiuguminiquitatu^
.. _ -_ _ .»i TQui ex meluni. b fIn leiiibutiooc doinini. c Tlniolubili vinculu.
rTanqiiam graue pondut
f Buna
prohisdolco, alia
quzabhisquxin-tus, vcl foris funt
tolero,a patriadif-
fcror, in cxiliomoror.Attcnditecrgo
dTTanquam luffbcatutf. Te ISiriit laqucu^ luHx. y
mearum t in manu ciusrjcoudluta: funt& impofirg cdllo 8
•,.. alVtnonp^ffini lefiflfie. h Tlufto iuditioDei. cTCh.-Mjti.vel poiiu» Roni3j.i,hortis,vel diaboli. p w.. ... ..v>ji.in,c
mco. ''nfirmata cft virtus mca; dcditmc diisin manu,dc 10 porefecure, & 1
punequicfccrc.i
dic mocrorc con
fcdl.dolorc.Cprpitium tribulationii
& amore futurc
rumbonorum,C Expanditnir,^! ^
^ Thcodo. Rci hvocatmala.qiiaK
uitarinonpoflunEtcnim
ctiamquaufugerunt cap(funt.
dyi^itauitiug:
Pafchaflugumii 71quitatis dormi:
cftinncquitiati'
t.Cot.t.d.
MaL/.a.
HiOorica.
Moraliter.
quamuis ad brauium nos indcfcfla rapiat dcuotio , vidc-" tc dolorcm mcum,filioscducarc volui,&cduccredc mi
fcriacxilii,&pcrduccrcadgaudiac?li fcd multiabcrrat,
multicxafpcrant, multilangucnt,paucifuntqui venirc
curcnt.Omnia omnibus fa^us fum,vtomncslucrifacia:
pr o omnibus lugco,pro omnib. vror. f^idete n^o ft ifi do.
fi.ft.do.m. tcditccrgo oculum mcntis ad cxtrcmum iudi-
tij diem.& vidctc. Qtioniam vindemiamt.i. vindemiabit mcdnsindicfurorisfui.dcquo dr.Domine neiufurore tu.ytto.
tfi do.in t/it/wr.quando rcddct vnicuique ^m opcra fua.
a MF.Inccdiu tcpii rcgaliuq; domorii,& totius ciuitatis
fugicntiumqjopprcflioncm & defolationcmfignificat.b De e.mi.iji. Pafchafius.ifupcrnam vindiftam dc quoin Iobdicitur.IgnisDeidefcenditdec^lo,&c.Ignem mi-
iit,xreas f.potcftatcs.quibus cruciandi ludsos vfquehodicpoteftascft, inolIibu.smcis, vtfortia.f.intcriusextc-
riufqueaffligant:& ficcrudiantur qui Dcum blandiente
audircnoluerant.vndeaddit.&crudiuitmc. Expandii re-
tepedibus wm.ncpoft voluptates & dcfideria vana vfqucad finem vitaiircm.conucrtit mc rcper anguftias & tri-
bulationes. Vofuit me defolatam. Defolati funt Iada:i vfqucin finem fzculi& moerore confcdi.
vigilat in mcd. vn Icremias. A^jV^tw vigUantem ego yi
Cui dns.yigilabo ego fuper verbum mcHm,vtfaciani illud . ^
bis.n.torpcn tib.peccata latcnt , fcd in manu diii vigiUi
du nosadvindi6lamiuftacrctributionisaccufant:vnc
/^oJf languims fratris tui ctamat ad me de rfrra.Conuol Utc
quafi pondus ad prcmedum,& impofito coUo mco,:
torque aurea,funiculo iniquitatis circudata.vii in Pn
Funibus peccatorum fmrum (juifq; conilrtngitur . Datacft|c
in manib.pcccatoru,necpotcrat furgeredonccintrct
nitudogetii4,gjfignificat7y/<w,cpinterpretaffempireri
Sempiternuin .n. cft illi iugu eius,& captiuitas pcrpcti 14
yigilauit.lvtgvtm. animxvigilat in manudi'ii,qusre
tijs & fcclerib. fubdit, nifi quotidiepoenitcndoponatcoram OCulisfuis.vn.TTcMrK «»?«»» contrameeflftmpcr.'
luit.n.Dauid vigilarc,& pcccata flctib. ablucrc,nevic
rctiugumeoruminmanu domini, vndc,^(frre/<i£/f
a pma.me q.d.nolo,vt in manu tua vigilcnt,fcd vtego
tra peccata mca vigilem,& fletibus pnrgem.nc conuo
tas iniquitatcs imponas coUo mco, nec des mein ma
de qua non potero furgcrc.
yigita.Dunx ccclcfiatentationib quatitur.vigilatini „.:>
nu dni iugum iniquitatis cius,& hoflib.tam vifibilib
Def.Ycf//o.pum anima pro pcccatis a domino corripi quam muifibilib.fubij citur,amiflis monilibus,qui d( *
tur , ad fe rediens falubritcr compungitur , & in olTibus rat ei in ornamentum fponfus.vndc ingemifcens ait,(
fuis.i. cogitationum meduUisadomino ignem veniflc uolut£ funttmpofttie colio meo.vnde Ifaias M.Q.uia ^iix sion
AUegcrk^.
tcftatur,vndediuinituscaftigatur,&cruditur.Etquiasetit do^rinjE Dci retia coram pcdibus fuis expanfa , gon-ucrtiturretrorfum,abftinct abillicitis:luxum voluptatis& concupifccntia: in lachrymas conucrtit,tant6 fortius
moeroreconfcdtum plangit,& praifcntis vitarconfolationem non rccipit, quanto vcrius in cis pcr vana defideriafe confiderans abcrraflc.
Deex.Quidc ludiis crcdidcrunt.vclgcntibus, & vnaC ccdcfia fafti funt,merit6dicunt de excelfo, decoelo mi.
ig.i.Spiritumfandum , quo corroborantur fortia virtu-
tum,& eruditur diuinitus ecclcfia.ne vltra idolis fcruiat,vcl mundi delitias quairat . Qupd fignificat Mcm litera,
quas intcrprctaturex ipfis.fdonisSpirituflanai.quib.gratulabunda fecruditam dicitecclcfia,vtcafte amet,& ca-flc timcat , & ex ipfisetubcfcit vitijs, quibus deferuierat.Expandit rete. f. pra:dicationir,ne abcam poil vanitatcs cr-
N I C O LAV S D E~LY rX* I "Deexdcl.mi.Scc.i.in temptoy®isfortalitio,&iHC<tttrh,
dequorufortitudine cofidcbat populi4s,ftcnt offasuc rolmr corporis& omnia iihfuerunt combuUa a Chatdais vt dt&umfuitfup. J a
a Et crudiuit mcquia vexatio datinteUtBum. In Hebrao ha-betur.Et fcparauit me.l.membratim laceraun.
S Exp^in.Te.pc.meis.i.pemifit expandi.Et vocaturhicrete de
ceptiofalforum propheiarum qu^e fuitpopulocaufa ruina , vtfrcquenter diHum cfi fupra.
4 Conuertit mc K.i.de fiatu bonorahili adconfufibilem.
f I De excelfo mifit ignem.C. vindifta: fua:.
t in ofjibiis mcis.lin viris fortibus,quinon potuerunt fedefcndcre ab infidelibus.
2 Ei eruu.qm infliaa vcxatio dat Intclleftu,i6 fubdimr.} Expandit «.fp?nitenti?,vt vUranonprocedam ad malum,fcdreucriarad bonum.
ih/atte»'««rfjrfe»foco//o,aufcrcndacfle omnia ornamcr
&intcr cxteratorques& moniiia. Torqucs inpcc
pcndcntcs.intclligcntiam mentis dcmonftrant.Mon
omniaornamenrafignificant,quib. amiflisviriccdc
ftici muliebriaffedlu ambulant extentocollo,&nutii
oculorumloquuntur, plaudentesmanibus&pcdibvt compofito gradu inccdant fecuri,gloriam Icftantc^
rccrgo iugoiniquitatumprcmitur,qua:tantisvirtutiornamcntis fpoliatur,vndc,conuoluta: iniquitatcsfii
culo infolubili plangcniur.&impofirxccllo eius,qL
quxdam membra fuffocantur,ficut ludam laquco U
fpcndifle lcgimus,vndc addit.
C infirmata t(l virtus mea.Qniz implj in xtcmu tradun'
tcritu,vbi vermis coru non morict,& ignis eoru non
Sicut.n.fupcrior fcntetia qua: Mcm intitulaturjjcx if
5 Vigilauit lugu iniquit.&cin manus ei\.\s.f.(iomM,^
vigilanter& {olictte induxtt pxnam pro iniijuitatib.meis,pro
hoc in perfona eius dicilurin principiolibri dedefiruSionepc i
/o^wfjj.Vigilabo ego fuper verbo meo,vt faciam illn
6Con\.\o\\x.C\int.j.inii{uitates mete.
7 Etimpofi.col.mco.9/'c«//jr(/f//Mji»jponit/tfrro»iJ(/fpris
8 infirmatacft virtus mea.Ow me deftrente.
9 Deditmcdominusinmanu./,C/w/</<eorttw.10 De qua non potcro furgcre. yiriutepropria,f(dt'"
«
diuina. 4« Abfti
t 7'oftiit me (/e.pcr peccatoru meoru iugcm rccordati c
5 yi.iu.Hoc pot exponi dc mortuis in pcccatomor |.
quorij p^na grauis cft & ptinua,i6 iugu vigilasnouii
jt.
t i«»><i«« ci«j. f.iuftitia:._
I.
6 Co«o/«./««^iwpo.to/.w.ficutfardclluslatronidepI^
8 Inftrmata eii virtus mea. ga talis cftcxtra mcrcndit i-
9 Dedit me in manu^de fl«<i.Na in inferao nulla cft rcdef>•
t ^*./^*''
r.41 Thren.Cap.I. ?42
yl qx.(.domit\usmifitde coe!o, conncrtit cam ad pcniten
j jni.itacx iugoiniquitatumciusNun, quod (cmpiter-
(jpplicijs, fcdqua:.ranit
jjcnibrisluis acci-
,;'<"• ^nt, imputarlibi
aplangit. Uijirmata
,f Sextusconquc-
fi}nislocus,qii6d
cmadomino bo
nmexpcclaret, in
iiTimas dcciderit
nierias.
r.cha.hccpleniiis
irextrcmacaptiui
tiacciderut, qua
oprimctc,ncc pro
pfct.-c nccfacerdo-
riens aducrfarij npftrj fortitudinemcalcaret.atq; conte- D
reret . Hoc torcuiarcalcauit dns in paflionefua virfrint'
filixluda,vtcredentibusprxmia, incrcdulis&: crucifitrc
tibusperpetuxcaptiuitatis, & danationis«tcrnxefrun •
deretfupplicia.Propheta ergo vidcns duritiam lud.tora
deplorat cp calca-
ueritdominus toc
qua n(5n potero furgere. SamecET AbftillitoWesmagn]-
^"'^' ^'''' ^"'^^ '
,-, f^^ii.irtiH Ifcusccinqueltionis- llufto m.iitio. fQui diu d.ftuivrat,
ficosmeos dominusde medio mei:vocauitaduerlum mc
j minterpretatur.impegitin intcritumrvtiufto Dei iu
tiolccundum impoenitens cor fuum fcmpiternum
i;urrar fupplitium , non 9 ecclefiaad vitam pra;derti-
rtamhis tradatura ^Vnde.Non adijcUtiVtiefurgat virgo iilia irtael b ^Adiutotiam Dei quod omnino.f.fublaium eft
cTlrruentibusRomanis- dTtliges,
facerj)ote5,prophetis do<loies, vd ecclefix,vc! fenlijs.
a lldeft tfmpoiescccptoatflxit me. f Vindiftj:tjujc non tit a Djonili in lempore.non puniiante
peccaium,noncoron.ii .-inievia riam. b 1 Ptincipes,velqui videbantut vututibusemmentioresvel con.itus reeniis exceMenfs c TCrucis, . n.ie: Tor-ular calcaui folu.;. \c.
b
Quod.n. dominuspatiebat ad ipfiuj
rcmcdium,conuertitfibiintormentu
, ,, r, ,extremx captiurta
ttempuSjVt coatererec elcctos meos.Torculai- calcauit do- 3 tisj&perpetux da- '.tcongrejt.
»tSynagogx,vcletclefia:i|ua:clttiliafynagoga:,velanimj: coniitenti. t nationis > Vll ipfiuS*"'°*'**"
b^Fons velocuhis - '
cCSepriniusindijnationis !ocus:faftum cnim crudele & tyrannidemSc violentiamhotliumoftendit. ^Wox lynagog* veleccleiia vel grophet«,vcl ammx. d«r\l
ludit liteix.quEoculus dicitut. ^
, f Fontem lachrymafin. T
minusvirginifili^Iuda.Ain.tldcirco^egopIoraSjtSrocuIusf laracletus! 's, «Ail bonum; - 5
meusdeducensaqua,c]uiaIongefad:uscfta mecofolator,^
«Vaf.antem & crranu'ii,. a * -. J liteiam vel ad opera vel qui.-; pint ecclelia quoiidie. 7
tfemanferuiit.In t conucrtcns anima mcam . Fadlifunt filij mei pcrditi.qm \
"™ perfidiam ,;&
o?tiuitate.n. Baby -
T durmamfpiciam*. ^
fynagogJB ploratis
inducitperfonam.Idcirco ego florans , .
&c.Longefaausefl d^^"'•'^^-
me conjbtator cotiuer-
tens , eJ^f. Hoc fa:pc
probamus,fiIudai
oica, Danidcm, & Ezcchielcm, & multos confolato-
t.hnbiicrunt:in hacautem omnes m.ignifici ablati sut
yod Samcch fignificat , quJE intcrprctatur adiutorium.
Vde Ifaias. ^nfcvan: a i: lufaUm validum c fortem & omne
iMpanis, & omne robtr aqus., principem & qutnqna^^cnariYt,
T_Yudint(m elonujfniyiiii i.CTi.W^VtC ipfos angdos in portis
lailaleclamafielegimus . Tranfeamuscx hisfedibus.
^6f7tt//>,ei''f.Scnfus virtutum.f.quos in feanima fentit
c: tiuosrvnde dominus contraeam tempus vindida; ad
dcit, cumdiuinum adiutoriuadducit,quooblato ini-
n.cusinconfiifionctncrroriscaptiuam ducit , &dumTidicatorimi do£trinamobliuifci facit, elcdos mcnris
..aatuscontciit, vtcam virtutibus fpoliatam facilius
-lafiinterraalicnapoffidcat, nepcr recordatione lani
c'*gmatis& mc!iorationevita:adprifiinum redcat ftatu
jlhiiuU!. Spiritualis lerufalem quoiics tribulationibus
catitur,quotiesperfccutionibusagiratur,velhxrctico-nv ho(iibusimpugnatur,meritoplangitdicens. .Abji:-
/ijomiKay (->«««,o f.Sxpe.n.in tofoorbepaucircmanfcrclagnifici, quilanadodrinadcfendcrcntcaufam fidci.
hi4'.it idutvfurn mt /««//'«i.peccatis cxigentibus. Tempusuidicl3eadducitdominus,vtcontcratelcdoseius:quia;) ciiquidefendat , vcl murii ponat feprodomo Ilrael.
; ToniiUr laliafit dowinus virgiiiihiij: luda. ^. Thcodor.
:.rripediuina(c:riptura comparat fuppliciumgrauifii-i u cum tofCL:lari,to quod in torcularib.omncs vuce c6
:rantiir, itavtneacinusquidemvnus , vtplurimum,''.iig/at.
•: Hieronymus . luxtafcriptnr.-E fanftaeconfuetudi-rim intcrdum pic vitioncacfupplicijs ponitur pcccatortn. Interdumin congregationenouoium frucluumppnenis poniturarq;tormcntis, vt Hicremias inprne-foti lamentationc plangcnseucrfionem lerufalem lo-
qitur.
Pafchafius.Torcular vltionem fignificat,& pcccatoru^\i\>\\iiA,Vn(it{(z\7L%,Qi4a>erubriim eh in(iumemum,i^ c.^^n-
gisqiuwntibusdominu refpondideinducit, Torc.catc.
/uj.Cf.iilud, fcilicct,quo malisfupplicia, bonisprie-na calcanuir . Hoc folus dominus calcauit , quia nul-
Imadiutorcra habuit,ncquecnim Angclusncque Ar-
'^imgelus corpubhumanum airumpCt,vt pro nobis moricns
Metaphor.autem dickvir.To>cutarcalcar4it dominus virgi'
nifili^i iitda. Mctaphoricos vineam fiiamde Aegypto do-ifa;-_j.
minuseduxit, &interram promifiionisplantauit, qua:' ' *
diu fterilis & infruftuofapcrmanfitfecundum illud, Ex-
petlauit vtfactret vuas, &fecit labtufcas . IdcO dominus tor- Moraliter,
cularcalcauit,vinnmfibi refcruauit, acinunrpcccatorii ;
perpetua captiuitatc preflit.
Torcular calcawt dominus . Stcr ili animcE virtutibus,& O-
peribus vacuJe dominus torcular calcat, quando ea quaii fterilem ,& otiofam affligitpoenacondigna, vndcair,
Idci.ego p/".quia fentit ie amififleconfolatorem, & impgnitentem ruere,vbi erit flctus& ftridor dentiu m,vnde in
gcns animx flctus dcfcribitur,vt fibi fciat poft huias mu'di vanam Istitiam omnemconfolationem defuturam.
Ibifilij perdentur, ouia frudus malorum opcrum difli- .
pabitur,& folus inualefcct inimicus.
AUegor.ror.frf/caHif.QLiando.f.ccclefiaeper pafilonem in, j^i.
fuamaereaspotefiatcs lubiccit. Ipfaverovereefi virgofilia Iuda,quia de Sion exibii lex,& ve> bum din.ini ae lernfa-
/fw.cuicalcauitdominustorcular.i.opprcfiionisiugum,vteflctlibera. Sed quiacalcantedomino multafuerat
amurca, idcirco dcplorans propheta , inquit, Ocutusmeus
dcducens aquas.Sc idco Ain interponitur,quod fons vel o- ro.i^.f,
culusintcrprctatur. Cum.n. pra;lumcrucisprefljt,deChrifti latere foiis emanauit , vnde , Etcotitimoexiuitfan-
guis&aqua. Hocfonte emitur&lauaturfponfafponfi
complcxibus focianda. Hoc dotatur vtgaudcat,vt fpon-
foIbliinh3Ercat,folumdiligat,quifetantumdilexit. Et
quia Ain etiam oculus intcrpretatur ,non immerito de J'''"^'
hoc fontcoculusincbriatus aquam deducitlachryma-*"
XVim,vndc.EX!tus aqujirum dtdux.&c.
U)gc htiiis t(i conlolatGr.Qaoucs ecclcfia tribulationib.af
ficit', quoticsdcfolatauxilioDei, ad lachrymasquafiadafluetaarmarecurrit.duautdodlorccxtcriusmonetcnoadeft paiaclctus,qui cu inftruat, & crudiat intcrius.pgeafunt filij eius perditi,& inualefcit inimicus. Quifquis cr-
go do£toru ecclcfia fibi comiflam minuscouerti vidcrir,
defontcamorishauriatjVfilachrymas.pducat^donccco .
folatorcm,& conuertentcm paracletu reducat, alioquin
inualcfccnteinim;cofiuntfilijciuspcrditi, qni.fnondu
abladati,nondum in virum perfeaum funt produdi.
NICOLAVS DE LYRA.• Abftulit omnes magnificos meos . regem& principes,: phitas (^facerdutcs.~ Vocauit ad me tcmpm.f.affliUionis & dcflruaionis.
3 Torcularcalcauitdns.7i«<i/if«f intorculari de vuis expri
mmvinum, jic m aejiruiiione lerufalemfuit tjjufusfangms lu-
dxorum.
4 Idcirco cgo.tn cjuotiotaturfletus,& dotorisaliundantia.
5 Quia lon t^.i.ipje Ueus ritralnni a me confdiition(.mfuam
licetjn vbm'41 pt.r potcnt.a':,elfc)itiam, & pr.cjentiam.
6 Facli iunt filij mc\.i.habi!.itores lerufatcm.
7 Vc\:diU-Jaific,murtuliiate,>adio.•5« Expan-
t
M0R^.ALITEI{.1^hHulitomnesmag.m'. idcft, fidclcsdcuotos,quorum
p:ccsnon valcnt danmatis, propter quod ablati dicun-Vi abeis.
z yotauit aduir.me tcmpus.in quo malc opcratus fum,cut.Ticn mihi datum fuiflJct ad bcnc opcrandum.t yt lonteret cltHus me i. fpcciaksfocios , vt focij fint in
Fcnahcutinculpa.
j /'o)-c'//^r(, t,6.j,tit (/(/wu«<f.i.locumperfc6l^deprcflionisficut fandis praeparauit locum cxaltationis-
4 Jdarco c^o depl.ruiti.n^m ibi eft flctus& ftridor dentitt
Matth.S.b.
5 Quia Itnge fa&us efi a me confolator.con.a.m^am.f.zd bon&nam poenitentia fruduofa non habet ibi locum.
t Fadifnntfilij meipLrditi.i. imitaiores mei.
t QuQii.minudiiit 'wJm.'f«j.Inconfli(^umortis.
Tom.j. Gg 4
943 GIorord.&NicolaideLyra 94a Expaniit ri»». Pafch.Dolorem fignificat quafi partung
^ lCS.vn alibi,?Ki*X expaniittuia n -id nMdndu munns j i<tt,lic cr
KJ. 40. b.j,5 tter angiiflUs.
Et an,i(ufiia,ziUpofredit me/icut an^uflia panu
{?'.*'•''• r</'flftf.Anguftiacaquidcmcordis.quxincxpafioncma-ioucai.^i.a.
num„„primimr,plulquamincxclamationcotis.vndcPhc pratlCriDltUr , »chiW«ti«.»d «.oimnm.dijbolu». k50rii. cf<^rtiii locujconqurftioni».
fQiyfi pjrtuncnj.vcl quod non vilit ore.fignHiC.M inanuum rxpanfione,<* 'Tiicni, vrl rrtlrlij.vrj inm. r f Afniflo vrro confolatnrc.
ogenuum.
X&.»»J*
Moraliiter.
rc,vndc. t^tceditea,
me,amareflebot nolite
incumberef vt confo-
lemini mry&c.* Thcodorctus .
Illxcnim quJC lu-
gcBtconfucucrunt& cxtendcrc & c6trahcre manusfuas.Dicit itaq; illi
admittcrc non poflc confolationcm, pra:cipuecum pcr-
« miferit dominus hoftibus impetum facere in cain,& co
fccratampollucre.b Mandauit domintis aducrfiim lacob.i. iufto Dei iuditio &Chaldxi & Romani addui^i Uinr,non n.conlurgit gcns
aducrfusgcntem.nifiprxcipicntcdomiao. i>jijipui'uta
menflruis. Sicut abominabilis cll mulicrdum mcnllrua
patitur.fic ludsi vbiquc tcrrarum habcntur.
Expatidit . Anima qux fucrat Ipcculum Dci & vitioru
fupplantatrix,cum proptcr iniquitatcm traditur fpiritua
libusncquitijs,frulira quarit conlolatorcmextrinfecus
quae fpiritualcmconlblationcm pcrditintrinfecus.Mcri
toergo mandauitdominusaducrfumlacob,&c.i con-
traanimamquondam vitia fupplantantcm , nuncfolo
nomincgloriantcm . Vnde incircumitu fpiritualcsho-ftcs obfidcnt cam , ne pofTircffugcrc , qux fjepe videns fc
vallatam,cxpandit manus fuas intcrcogitationum anguflias,ncc eftci vox oris,ncc vlla exculatio fermonis,quiamcnftruispoiluta.icrucntisopcribus maculata aquib.
Q lineconfolatorenunquam liberabitur, cum etprophe-
Ifa.«4.e.tatefletur, cpomncsiuflitia;nofti\Equas nobis afcribi-
Allcgonfc. mus,fic funt coram co,quafi pann u$ menftruatx.
ExpanditSioit.QyLoivzs ccclefia h^rcticorum vallatur e-
xercitu.dominus aduerfus lacob, ccclefiam.f qux debet
vitia fupplantare.contra eam mandat inimicorum excr
citus,quiaSpiritumfanctum confolatorem & dodorcmamifit, finequonullusad fidcmcruditur, nullusavitijsreleuatur.Ideo expadit manus fuas inter dolores & pref-furas , ncc cft ei vlla vox oris digna , qua poffit hoftiumdogmata vincere,& fua defendere,vnde fcpe fit pollutafoeditate camalium operum , & fanguine carnaliumdefidcriorum intcr hoftes, quib. interius& exterius im-
pugna-
pugnatur,vndc. V^ t>rtznant''busy& tiutrientihus 11 dif n:
c luiius tfl dominus Pafcha.Sadequa:prxponitur,& in
tia; inrcrpretatur , fignificat quod iuftitix domiui rcci -
qijod bcnc his vcrbis oftenditur, iujius eli dommus.&c.(pn^
oi ctus ad irucuadiami r .q.d. oris cius iudicium iuflepcnulit, vndcconfitcn
quiaiuftus cft do
minusnondiftuli.
£tnotadura,quo^;fupra tranfcunta
pcr via quafi pau-
ciorcs, nunc leri;
Icm vclprophi.i,
cumitu cius hoftcs cius.Fada cll Icrufalc quafipolluta mc 4 ad^cqfi-.Icrandui
afluftitiz btDcpietatio ^v^afi , lufta fenientiaon; Uoinjni conitJine piolaca.a\ i .» m ^.,
f In oninibus vij» fais d Vcrbum patiis,vel pizdicatoies,vel proj)hetjs,rrl inxfcntiam.
ftruis inter cos.Sidc.'uftus clldominu.s,quia os cius ad ira
HPeccando. blAurecoidn. c5Noii lunfeunici pri viaiii,vi lupia.d «inilifiiicr conlHeiar-. »
cudiaprduocaui Auditcobfccrovniucrfipopulij&vidctc^
a ^OAauut liicosindignationit fCMC intrntioncs. b ^ Fonci. ciBabylonit. 71Vin.,inr»rnim recaliumUdete, nec fedefrndete poflunt. 8 «aj, v%. ku.uu.wj.
doloie mcu.Viigincs me9,& iuuc^nes mei abieriitin capti t gctcaptiuos .numrobuftio
pratfcribimrqucorisinrcrprcta
;^"'f.'.^ mSrfur«;^n . inualuitinimicus.PlK^t£xpanditSio'nm.inusluas,no'n t
nVeiin..-"»•»'""» ^ r «t*nim»m. b ^lulte -.lipjndo.al.as dipcnlando. ,
dlt intCr angUHiaS, cTAnlmim. ou«debr'»iti»fupplai.tiir. 55olo nominc gloriantem.
fignificatgjorenobcflquiconfoIcturcam.Mandauitdnsaduersii !acob,Incir
^
ValCt CXprimcrC q* ^ ^Chaldxoi.velRon.anoi. b1 ^anagloiia.dum nobis atiiibuimutbon»,Sc ipfa va-
patiturin cordc.cu
fit finc conlolato-
nitaif •icui inen(liu's >]u'cquid tang.ir.m . polluiirius.
doloie luum on
ncs communitL.
inuitat, vt corun
fit vna paftio, quorum vnaeftnatur?
conditio. Supcri.n virgines Iquu
das,& paruuloi;
etiam roouiiior
iuucncs& captiuatas virgines,& quanto malum cum,
latur,tant6ludius multiplicatur.<_^«</«e o^/c.T/»Wji;>or
l!,& vide .dolortmmtun-.Ma^no.n inmita & acutaconCa
rationc hxc difcernuntur.
luflfs eli domi'ius.Anima quai ex oris iuditio caftigati
merito confitctur, quia iuftus eftdominus, quiaprai.
dcliderijs os domini ad iracundiam prouocauit.vi du:
contra Icproferatfententiam ,quiaiufluseft domin.
inomnibus vijsfuis . Vndeconfufione fuaperfufancaudetoculum ad irratum iudiccm Icuarc,fcd vniucru
inuitat,vt vidcant & audiant dolorem fuum.Talis qu;;
pc eft humana; naturae aifcflus, vt doloris noftri & ga
dij confortes qu£eramus,quorum participatione facil;.
feramus,vndc . CongraiuLminirnihi , quiainueniouem me:
qudmpn. Quxritergo anima multiplicesintcrceirort
quia ad iudiccm qucm offcndit,enam oculos leuareni
t\iit.yirgines mex& iumnes mei abivrunt. tunc.fcummuidanas cogitationes & affe^^usrobuftiorcsquafi fobolt
& fpem vteri fui dcperirc hofte vaflantcccrnit, & fpcr
futura: generationis amittit.
luflus t/j!rfo»»w«j.Palchafius.EccIefiaquaj fupcriusoriuditium pertulit.quxosdominiin fcripturis fanctisa
iracundiam prouocauit, didicitconfitcri , luflus t
'
Nihil .n fine caufa fit fuper tcrram,& in magna Dc; :
publica nihil fine prouidcntia Dei fit , quia os cius c
iracundiam prouo.non quod humana mcmbrahabc
Dcus, fcdficuttropice alcribuntureihumaniaftefli;
ita & membra.Per os verbum dcorcpatrisprogcnitu
fignificatur,ac fi dicat flagitijs meis iuflum iwdiccm p
uocaui , & natura clemcntem compuli contra mc du
ferrc fententiam.^«d«c oi>(e.vtii.copui/. Calamitatelua
multiplice & inccftimabilc penfat , vndc ad cpndolcn^ omncs
NICOLAVSDELYRA.'
I Expandit Sion manus fuas. Loquitur de Sionftcut de per
{ona mijera & abiecla,qu£ ex^.andit manusfuas omni tranfeuntiy
qu/tre>^do fiiffra^ium,& non inuenit.
2 Mandauit dominus aduerfum Izcob.i.populum Ifrael
3 In circumitu eius. i>uiupopuii qui habitabant in circumitu
luddSy-veneruut cum Chal Ixis ad dclirudionem lerufalem.
4 FadacftIerufaIcm.J.e« <i6oj»/n<jW/j.
5 luftus eft dominus.Hic Icremias in perfona Icrufalma
tetur diuinam iuftitiam ih difii rudione Itrufaiein propterdiuin
cffcnfam,diceus.luQus eft dominus.''/ mea punitione.
6 Quia os eius ad iracundiam prouocaui.trd7j/g''f<''"
iegcm ix ore ipfius datanijExoi^.zo.
7 Audite obIecro,vniucrfi populi.co«/e^onfr» peccatiti.
8 Et videte dolorcm mcu m.nonfoium dc pana mihi ill'
fed etiam de ditiina offcnju -Je qua pLus dolebat leremas& dij'
fii,quam de pana.^ Vocaui
MOn^.ALITE^^., I Expandit ^ion manusfuas.Hoc cxponi poteft de amiffio• nc
r^ni Icrofolymitani.In Sion namqi fuit fortalitium
Ierulalcm,qu3e mctropolis cft in rcgno lud^g.propter ^pcrSion poteft intcUigi tcrra fandla , cuius habitatoresChriftiani frccjucntcr pcticrunt auxilium ab
alijs Chri-
flianis,idco di.Expandtt sion manusfim , pctcns auxilium.t ?^one/<fl«/fon/o/£t«rea7M.quianonfuitciscxhibitum
ptoptcrquod ab inimicis circumftantibus fccutum eft
tcrr? totius cxcidium,ideo fubditur.
a 4iianca4t dominus m (inurrUtu eius , idcft» manda ri pcr-
mifit
mifit per Soldanum.
4 Fada rit lerulaiemquaft polluta menRrui intereos.q\M'
catur pcr Saracenos . Quia tamen hoc cx diuina iufti
permittitur ex peccatispopuIiChriftiani,fubditur.
5 luiius efl domitiUS,quia cs eius ad iracundtam prouocant•
quoniam fubtraftum videturabillatcrra diuinuBif'
fidium & humanunijcxclamat dicens.
7 .Audite obfecro vniucrfi pupiiii,& vtdete dolorem mtiM .
fubditur caufa cum dicitur. i
t yirgines mea & iuuenes mei abierunt.Jn captionc.D'lc'
falcm & Achon contigerunt illa mala.
9^J Thren. CaD.L^anc$ inuitat , vt multorii compaflione anxicws Icuior
A ft.Vjrgincs:dcquibiis dicitunor///»';!// vos pni. &i. juue-
i/A r.quos in fontc baptiCmi rcgcnerat matcr cccicfia . Hicni autfisrcticaprauitafecornimpuntur,aut vitijsco-
i prantur, non loco fed mcntc in Babyloncm.i. confu-
f-necaptiuantur.'''
iicnimaahxret mc-
r-rict, vnum orpus
efitur cum ea.lnde
nitu.s Uidus tan-
tiq;dolor cumii-
lair, vtvixabvni
urllsvcl videri vel
iiclligicredatur.a ^OM«J amicos.Vn
uafddmuslocusindi
gationis. Abhis
rrfa£tumc(\, quifilijfacercnt,dc-
bicntproiMberc.^aichafius. Foca
afm.-f.CophjVocatio intcrprctatur. vndecontinuo fub-B i\iiit: yocauiamicosmeos .^eyyptios.quomm ludxi frcti
utamicitia&auxilio. Sedip^ dcccpcrunt mc:quiaineiporcprimas & vltima: capriuitatisnullum auxilium
pilbuerunt. vnde Ifaias: Ent tcrra luda. ^egypto in die vajii
U.' eorum tn formidine,&c. lurc aute dcccpti funtqui ma-
giin Ac2ypto,quam inDcofpcraueiutSaccrdotcs mci&cncs,&c.h5cfub Romanisaccidiflcnuili dubiumcft.'vcauiamuos wm.Dulcescarnis affedus,fed & ipfianirm fibi intcntam dccipiunt. Etquiain ca rcgalcpcrijta.-rdotium & fcnile maturitatisconfilium,vanis illefta
iiderijslaborat ad rcfociliandam concupifcentiam carn. Acgyptusvancauxiliatur. Quia mundus tranfit «Sc
cocupiicentiacius quieftbaculusarundincus,quifu-p< fe nitcnti pcrforat manus.
_^oiaui at/.icos me<s . Ecclcfia (xpc amicos vocat quos in
fic fociosputat, fcd ipfi dccipiunt qui fidcm corrupunt,ac intus latendo , aut in hasrcfim apcrtam prorumpcn-d. Maliquoquccatholiciin potcftatibusconftitutiinqibusccclcfu f«epe confidit quafi amicis, fjcpc dccipiutcivquodquc peius eft, tunc crudelius fsuiunt, cum fa-
CQOtcs& lcnes fame vcrbiDei confumpti funt.qui (e-
^ qentcslucra carnalis vit£, magis quatruntcibumani-nilisviti,quam celcfiem deSalomonis fcrculo vd cua
ap. 5^4*^
r
z
i
4J
cftpro amaritudi-netribulationis.
Moralitcr. Ani-madolorib. varijs
vcxatavcntrc,i.m6
tcmturbatagcmit.vn-.cucernadominijpi t,^a.J<i.i,.
'
raculim hominis: qute
inuefligai omnia jecreta vtntris.i. mcntis. tp«>«citef
I^cnceftcrgo capi-xcfceilii lui;
tis ifte gemitus.
cruciatusflcaatad mifcricordiam pudor ad veni5 Con- Dm^.>r^,/ive«^<rr..«,.quafiparturicntis plcnafuminoncx partc fc taftam . fcd amantudine doioris & moerorisplenam fc fignificat. Subucrlum cft cormcumpondert:tribulatioms. Giadiujpericcutonsforis intcrficit mc, &
. TVo«,io. b ,AeErp,io. v.l h.rccos vel ,fF.flus'c,rn;.*^°"^' "^°" ^^*"''*
^a 1 xrH cAtgypt„v,„e,uxiliatur. fq«ar„., I<x;w conqueflioni,.
uitatcm. Coph. Vocaui amicosmeosSc^ipfidccepciunt
a tB.eS»lefj'«'aotiuni. b ^Maturitasconlilij.• '
_, , •„ r b«
^'«'"'•''^™>»rl«"'m«,vtl«cleli.,vfli«tnte.
mc. .^accrdotes mei & icncs mci in vrbe con/umpri /unt :,
^l..crar.-..-^.vclv,na;dcfidr.i,.b
r*n;mal^.nc,n.c f -ap.S.i.e ..- cn.i.'.
quia qu^lierut cibum libj,vt refocillarec animas fuas . Re s.
Vidediie,quoniam tribulontcontuibatuscftvenrer mcus. ^
Subucrfum cll cor mcu,in memctipfa,qmtamantudinc ple •a iPeilccutorum. b 1 1n nienic. c ISiiggcm, iieui
/ . . Ml<ieMemjumvelpr«1lcat..m, vMctgir.tmr.im. 9 H» lUC gCmitUS,
na lum.honsintcrhcitgiadius;8cdomi mdrsfimilis cft.Sin.
'° ni<^ns.n.in capitc fi
u giiificatur.Vndcalibi lercmiasait:^*» ^*'"*"'**''»
trrm meum doleo^yer.me.do.Si cxponcns adiunxit: ie^ijHi cor ^d,s mei tMrbati (unt. Vcntcr.n.mcntcm
fignificat,quia ficut*
m vcntrccibi conapiuntur& prolcsficin mcntcco-^itationcs. Fidehs
cnimanimatcntationibusfatigata,in^tuj& toris tentationibus attritam fc depIorat,foris perfccu-tionibus.intus doloribus.Cum cnim flaj^elliscxterius at-
tcrimur,intuscarnisfuggcftionibus fatigamur.vtldc ad-(kx:forisinttrfjcitgladiHt,ar Uumimorsjimilis tjt.pto amaritUdinc tribulationis.
A^/rff rfc. Rcs,capitis interprctamr. Conturbatioenim AUe«,ric4l
ventrisvcllubucrfiocordiscftgemitusmetis,qucinca- 'pite defignatur. lurc crgo conturbatiocapitis dicitur.daccclefia fuorum cafibus amaritudine
replctur,qu.-E dolo-rcm&tribulationem fuam quotidie clcmcntifilmo cx-ponitiudici.Vcntcromnium cfcarum rcceptaculum eft\a quo cxcoquuntur.Pcr qucm ifti
inteliiguntur,qui pancm qui de coclo defccndit.intus runiinarc & rccondercnonomittunt,ficutmundaanimalia hunc cibum reci-
piuntpcr fidcm.dccoquuntpcrcharitatc &: lcgis Dci mcditationcm.vndc Ilaias : ^ timore tuo d-imne concipimu^& ^^'^•'^'^
ftpcmniisjfmtumjuiuus.Hunc vcntrcm ccdcfia conturbatum lamcntatur.cum varijs tetationib. alliditur, & intus
^atq; forisgrauafur.Subuerfum eftcor mcum:quia.f fu-
'
j Vr'"-—
•
""^ .-.—pcr'-'orfuunoupofuitDcifignacuIum.vnde-Po//ewe-pt*'"***^
vSin?nr-?'li P'^!l"r*'°""'"^''^'*'l"°'^°'""'""' y'^«''^"/"'^'/''';'f''"''^"'?.Si.n.fignatafuiflet,hoftisc5n6fub.
h .'2.?^ n'""^??'""'"''•
n- •,
"«^"'^^•f-F^itcrgoforisgladioprecutorMnmsdoarinab yidt dumine. Qaintuldccimus conqucftionis locushercticoruautimprobitatcmorn.quefcireamariorasfit
Mpotiusquintus:qu.afin2ulacxoonitiud,ciincommo * Grcgorius. Foiisgladiusintcr^ cum ^^^^^ ,fcriens vindiaaconfigit. Scd domi mors fimiliscft,quia c.!..*& fiagcllaquidem fuftinuit, & tamen intusconfcicntia atentationislordibus munda non cft. Hinc Dauidait,liaht tanquampuiuisamefaium ventt , dr anulus domm atfii-
gtns eos,
^ Audierunt
\\potiusquintus:quia fingulacxponit iudici incommo
c,\ t quafi rcs ipfas vidcat,& non modo audiat,& ad mi1 icordiam deiccndat.
yidedminecjuoniarn. Pafcha. Aliqfi Icrufalcm pudorecnftinditur
:aliqii dc Mifericordiapr^fumcns fublcua-ti.vndcaitiA^ide uomine
^«o«Mwtr<6«ioi.vtpiumiudicemcru-~
NICOLAVS DE LYRA.^ I Vocaui amicos mcos.i. Aegyptios mihi confccdcratos.•
-2
EtipfidccCpcrunt me. quia nbellain ha'.Jjiis ex eorim
t<"<icntia,ft ipl$ non tulerunt mihi atixilium ni meu mifricordia.3 Sacerdotcsmci& fcnes mei./. i.«/i«j orrfinar^.4 In vrhc.
fcilicetlerufaltm.5 Confumpti ([int.f.fame,& multoplus alijqmnon habebantm tanta authoritate.6 Vidc domine quoniam tribulor. in mcnte.^ 7 Con-
M I^.A L 1 T EP^
\ i
''oMHidwicojwcM./fpgj.ideft.aliosChriftianos.^
Etipft de.mc.nzm cx auxilij pcrmiiHone Saraccni grawsegeruntcrgamc.3 Sacerdo.i.iWi quifueruntobfeffi.Etquoniam hxccfttntena doIoris,exclamat dicens.<5
^'<iedu.Et(ubditurcaufacumdicitur.7 Contur.efl ven.me.Ycntei: ccclefi? funt pr.xlati& alii dj-Wi.s m ccclefia Dei , quia ficut vcntcr rccipit cibum proiccproalijsmembris, nam indcmittitur ad mcmbracaera
ntttrimentum,fic ipfis data funt bona tcmporaliapr lepaupcribusqui funtecclcfi?membra/cdifte vcn-tcconturbaiiiscft{orfionibus: nam illabona rctorquetacumptus pompaticos faciendum, vcl ad araicos iuos«nalcs mdcbUe promouendum.»
subuer.tji M. CoriUud poiTuftt dici rcligiofi , quia fi-
cut
7 Conturbatus cft vcntcr meus,&c.ejr redundantiamen^ad co'p'<s.
8 Subucrfum cft cor raeura.i./e»/«f meus abforptus cfi pr*umto dolore,
' «.
j> Foris intcrficitgladius.Er loquiturpro tempore obftdionis,quo interficicbantur omnes qui cxtra lerufalcm inucniebantur.I o Etdom i. idefiyintra ciuitatem.
I I Morsfimiliscft. quia aliqui moriibmurfamc,aliqmgU'-dio,CS aliqui lapidibus proicHis per niachinas ab extra.
^ Audiccutcorcftlatum lupcrius & ftriftum infcrius, ficrellTgiofidcbentpcramorcmcoeleftium fupcrius dilatari&mfcrius circa terrcnorum appctituin quantum bonomodo ficri
potcft,rcftringi, diccntcscum Pauloin cpift.l.T\moth..6.b.Habe),tesalmenta & quibus fganmy^hisconten
ij^/m«y.SedcorilIudcftfubucrfum,quiaiTiultifuntcircadiuina multum rcftriai, & circa curam tcmporaliumdilatati.Bcrn.fupcr Mifluseft : Vidcas plerofqucpoft ag-grcflam Chrifti
militiamrurfusf^cularibus implicari ncgotijs, rurlus cupiditatib. terrenisimmergi cum macnacura erigcrc muros & ncgligcre mores,fub prctextu quoque communis vtilitatis uerba vcndcre, diuitibus & matromsfaIutationcs:cx
quibusfcquitur bencconfiderantibus amaritudinis plcnitudo, proptcr quod fubditur.9 foris imcrfi. ^/a.f.infidclium ab cxtra Chriftianospcr-fequentiiim.
'^
1 £tdo. ijww.i. intra ccclcfia pcr gucrras Chriftianoru.
t ^udic-
947Glof.ord&NicolaideLyra 94
Kiftorici.
^a ^udhrunt. Scamduslocusindignationis:Oftcnd.t
A Jnim adqucm rcs .fta prxcipuc pc> t.ucat .dcft.ad.plijm&: qucm hoftcs in Ims dclpicmnt.vndc mgrcd.atur
^"j;:r«l:;.Pal?h\GcntcsIcrufalcmcircumfu^uitatib.cius in(ul
Aifd^cruntquiaingemifco cgo:& non cft quiconlolecau r
.,l)xmo..>,.<rIh.rrtc..vcM.,al.ca.l>ol,ci^ " V ?
""•• />
^
me.Omnes inimici mci audicrunc malum mcu:l^tati lunt, 5
•
ctludic.i. dTMcjnoni..oum. ^ tUr llCUt iofiustio
auoniamtu fccifti. t Adduxifti dicm conioladonisA ncnt ^ ratcOatur, & fio
*,fCiitiu.aflni. btSign,.
ctQ^mJ wdcmj
!'.«•7 apud Grxcos,», \
u fimilcsmel.Tau.lnffi-cdiaturomnemalumeorumcorams nmr.rftiirrr, .
«Futu i^ bjii:« rutu 14 njii!» L ...te :& t vindemia cos , ficut vindemiafti
me proptcr iniqui-
a «:lu.»etci;ieft b «CLiu muhifxcrnus.
tat& mcas.MuIti cnim gemitus mei,&;.cor meum mo^rens.
Moraliccr.
»ral.70.t».
talVcnocftquiam
bigat. Dcftituta.n.
Dciauxilio;?audc-bant ,
cui intcr tot
proccllasrcfiftcnti
inuidcbar.Quonia•» AdduxiBi tu fccift., Dci iudi-
i,em c[nem cio imputat, a quovwcM.
jjIj ordinari non
ignorat . Mduxijii
t fic eis Ccot dim cofoUtionis.Vcr
fcciih njihi. baprophctaifunt,
qui cdrolationem
futurafquiacertif- ... f
rimcpreuidit)quafipraetcritamannuntiau.t in confo-
R lationcm captiuati popuU . Rhetor.corum more loqu.-
turqui ribiiudiccconcilianr,& inaducrlanos.acitant.
J»<ii ru»t . Deploratanima.quandoaudierunt inim.a
inalaqua;tolerat,noncft qui conlolctiircam. Anxiatx
anims doloriseft augmentum.quia in quo Iperat.dUtcrt
auxilium.Hocquoquc ineffabiiitcrdoler.gjirndcnt ho_
flcs inaifibilcsqui priusblandiebantur.Conlcicntiaautc
crauius infuitando accufat, & vitia, qux pr.us yidcban-Fur dulcia, patcfcunt amara.quae autcm aute u.dcbantur
tmici qui dcbucrantcompati.fiforte nfafcdera tciunt,
irrident quafi inimici.vndcDauid: 'j^t
cutiodiehmc an.mom
tneam , conftlium faeruKt in vwm . Scdhabct aninia dcntes,
idcft, virtutcs, cogitationes,qux prolpcra & aciucrla no-
runt diuidcre. & confolantcm Ipiritum rcquircrc , &mDci mifcricordiafperarcvndc
addit: ^dd.x^fii diem confo-
la Sciteuim fortis anima poft anguftias poenitentibusve
niam dari,6c inlultantibus fupplicia retnbui.
\^«rfif,«-;/.Dcploratccclcfiafua&luorum
malajvndcprxponitur Sin litera,qu2edcntium fonat. Hiceftdentm
fictus,dequibus in Canticislcgitur:f)ef«fw funtnrcj't's
ton
jaruw,&c.H'i lunt qui non lade infantia: indigcnt,fcd ma
ducantfoUdumpanem. vnde Pctrodiaumcft,Ai^f/je^
mandHca. Q.d. Non folum pancm tibi ad manducandum
prxpolui.fcd&reptilia.Talescnimdoiannsacumine
lciunt vitiu madare & reptilia in corpus Chriai ti-aijce
re.Dentium autcm diucrfum eft officium. Al;j diu.dunt,
alij minuunt,alij voces formant. Sic dentcs myftici. AUj
funt vt grcges tonfarum,quivctuftate fpoliati,foetib.fuis
lac doarin.x & indumenta virtutum miniftrant. Alij la-
C aecandidiores,pulchritudineofficijfui decorati ad fub-
tiUtatem fummam vcrbum miniftrant.vnde Apoflolus.
Terfeiio um edjoltdus (ibns,qtn excitatos Ijabcnrfenjusi^udie-ut
ifuia in^emijio. Audiunt inimici fponfam plorantem,qu»
fcntitfponfumabfentem, qui etfi femperadcft per ma-
ieftatem.patitur tamen fponfamtentationibusconcuti,
vtfemper folicita fit& timida.nccorruptorisluggcftio-
nem fufcipiat.-^/W;er/.nt qui.tin^cmifco ego. <$ fempcr opta
uerunt, quod nunquam fufpicati iunt. Jsjj^-n tji cjm couj.me.
quia in libro Sapicntix,/^<»-««^ difiipUn^ eff'i<giet fiBum, "idicmultiplicaturmalummeum. D?mones funt
cccfe inimici & h?retici & falfi Chiftiani. Q^Q.tu tectlii.etc.
Vndc.EfO dcjwnus Jacicns pac/m & creans w.t/!«m.ideft, iufto
iuditiopermittcns.Adduxifti in diemcofolationis: hoc
magis
ma?is ccdefiz cogruit.quiapoftyUimamcaptiuitatcn)nuiraconfolatiorcftatUjdxis,indiciudicij rcdt.ictdomi
nusconfolationcm bonis,& fuppliciamalis.
b /n!;rHijf«»-»/ji.rft.Pafchafius. Tau,figna intcrpraatn•
pluraiiier,quia hoc figno monftraturillud ad quod mita fignificantia rc
c tFii^«ofpiri.u. fcruntur. vndc i
Ezechielc.yi^narjin fiontihus y>irnrk)
gtn.!iit<rr.,&c.\r\\\r
cruxChriftifffi;n;
tur ficutipfius"ti2
K CASfentc fi'onf.>
b
iudui" prrmiliiti.b 1 1dcll.ad. ucc».
'tiudici. d fMcf nonillo um.
frtjic.) b IPer eM.
Allegbriee.
Can.4.b.
Aft.io.b.
Heb.t.d.
Sap.i.
Ea.ij.
NICOLAVS DE LYRA-
^ I Audknmt.f. Chdd<tirneobftdenles.
2 Qmz \ns<:m'upr4! fame & alijs miferijs.. .- -f .
j Et non crt qui confoletur me- veniendo ad auxiltu fnihi.
4 Omnes in imici mci.^w eram in cxercitu Chaldprum.
5 Audierunt cndL\\xmixiz\xn\,?x.ctde&tantHm,quodnon
poffum vttra reft§icre.
6 L?tati funt. Obfidcntes enim cimtatem diqua multii gaudenU
qHaiido audiunt quod illi quifunt 'tntra^ non poffunttencre ctuitate.
7 Quo-
•j-I ^Hdicruntqutaingemifco^&c.SiCcquimT^Etlxta.funt.niLfidelium ad inuiccm contuibatio eft infidciiii exuitatio.
8 Mdu-
8 tima cftiitcra,
t apud Hcb.Tau,\
9 de dominus ai
10 t.goJumaiphiCSuitium&finis.Sm]
ter ergo Tau fign
ficatcrucem qua frontcs fign.intur , nc ab intcrfcifl' ;
interficiantur.Tau namquelignum cruciscft.imo,>c:
ipla crux• In frontibus dolcntium pofitum cft,fed tiiti
crat fignum futurxcrucis,nunc ipfacrux . PrctcrcaT^
fin scftHcbraicarum litcrarum, qiietotidcm funtqui
libri ve.te.quorum ipla fignalunt.SicutenimTau cft
nisomnium elemcntorum, ficeorum libroruracti
Chrifti,qui eft finis legis ad iuftitiam:& omnia illalibi
rum fic.na dominicx incainationis & noftrg redempti
nis fuiu facramcnta.Ideo Tau iure interpretatur figna;
pcr cadem figna, hoc vnum annuntietur, in quo omr
rcfcruntur figna Nccnon figna lamcntationu.-n inqu
concurrunt figna iudiciorum Dei.Dignuseftfinis.vt
mcnt;bus& dolcntibus in quorumfrontibuscruxQfti fignatur: merces laborum
a domino compcnfetur,
his qui tribulauerint eos, nec operis tanti figna uolua
agnolcere,dignavltio retribuatur.Hinccft quod dicit'
innediatur omnemalum. & adlitcram ficfaftumeft. Ix
prophctas,& omniacompletainuenies.
i»oredwr«r.Anima in confpedu Dei expanfa.rogat:
^rediutur omne wa.quod.f.foris intufqueingcrunt. Ing
diacur coram te , vt euadam tuo auxilio , qui .n mc n
confido.Vindemia eos ab oibus fraudibus fuis,nc fru<
meum auferant mihi.Sicut vindemiafti me,cumtui'
tusdonatuafubtraxiftipropteriniquitatesmcas-.quaJufius es domine ,& rccium tud'cium tuum . Et h?C funt fig
propter qu? ola fignorum fada funt miracuia.vnde:
difli metuentibuste ftgmjicationern.-vt fugiant afacicarcusy&
rentur dUedi r«:.Qui autcm nolucrunt precaucrcinctir
ea que minantur fcripturae.vnde:Excna Jurorcm &
^^'<
iram:tclii>ia ,empus,& trumentofnis.Q.d.l^C fempcraftli?
tur fanai, recipiat vnufquifque quod gefirit ,& imm
mirabiUa,pro fignificantibus fignificata.Idco in fine I
iuslamentationis Tau literam,ideft,fignaprcnotauii;
verfibuslachrymabilibus futura prophctando coplc•
Ingrcdiatur vrnne maium eoinrn coram te,et vinutmia c s
vindemiajii we;>»o/>rcr,er-c.I'a(d-iafius. Quafid. Quan
non v!!:dicas fa'iguincmn3firur>.>Et a.\ib\:!^indica domiiic
nrmlfuoriimtuorum qui ({f')Ji<stJi.Et,''indemiaeos.l\OCm •
dicio complebitur quahdo mali rccipient quod mci
tur.Scdimpij hicaufcrunttcmpcnalia infuturoai•
tentJEterna. Et ficutlantlos Dcopcrmitrcntcoppn>
runt, ita Dco opprimcnte xtcrnas poenas luftuicbuni a
timens ecclcfiaadiungit: Multiemngcmtius mci. '
Q Ca]
7 Quoniam tu fe.^. d. boc non accidu clhUamum w> ''»
fed tx punittonc tuin iuHitia.
8 Addux'i(\'l.'.adduces.Loqu!turenim defiiluro permoduin
teriti propcer cmitudinem prophctix, videbut emtn piopl)tt.i.n-
ram Babylums dcflru£lwncm ad liidprum coiilotatiottent,fiH<^
hocljabutrunt licentiarn Hdmtdipiimoauuo Cyri.
o Ingrcdiatur omne ma. v£ pttHWwr.
10 Et vindemiacos ficutvindcmiafti,&c</f/?»-w«''«|"-
ros eorum & bona rapiendot& Ijoc dtcii proplntanon ^elo
:['"•
£i^,fcd diuime iujiitia. „^44 t/«
8 .Adduxifii.i. fidclibus in tua pr.xfentia , quia dici
doaoribus quod fcfta Mahumeti ficutagladioint
fic eft per gladium terminanda,idcolubduur.
f £tyi.//.wei. Qu^patcntexdiclis.
ra
?'9 AdaA A D D I T 1 O.
icipiuntadditiones Tauli Burg.luper Librum Thren.'lere,
icap.l.vbi dicitur in poftiUa.Qnomodo fedct -
icetliberi/lecompeienter expoHuturad planum liter<e fenfumg flil.
tamen magifier Tetrus ^iireoli notabtUns vtdetur tUum
exfierein quodam compendiufacrxfcriptur^ :& quia illud com-
ftrimnon habetur commuaiter, ideo de hoc non me expedio,re~
rnbndo adipfim.-fedfuam expofttionem interpufuiinter additio-
nesicet non eam ponendo omnino fub proprijs verbis:fed quandO'
HUdUquidmodicum mutando,addtndofeu diminuendo ,proutvi'.
furfuit. Et notandum , qtod in hac expcfitione non proceditur ad
finilaverba litera (xponenda , fedfolum adprincipale intenttm
cuvtibtt vcrfits:relictis ali^s indufirixfiudentis . fum quia liber
ifimetrich procedit,vt pofiiLdicit& communiter teneturjn tro-
ctlautemmetrico nonfingula verba junt ponderanda,feph enim
tacn tepUcatautor vel alta mtroducit , prout meirico modo con-
.: pu '. fed iUa tantum Juni txponenda qiif principatiter intendun-
tur^um qm illaquainhat. expofitione retinquuntur,pvfiunt haberex pofiilla fua modo prottt ad propofitnm pertinet exponenda.Trwergofecundumprtdiaumdoci. lib.ifle in quinquepartes di-
aidiir. In quarttmprimapropheta principatiter lamentatur d'ftruaiim ciMttatis lerufaiem: qua erat part regni, quf quidem parstonnetur tnprimo.c.alphai/ttico,qnod incipit : Quomodo fc-
_ dc&C. Infeeundalameniaturpnncipatiterdearuaionem totiutP
pofli Jfraelis,& totiht regm, /(// incipit infecundo.c. Quomo-dcibtClit./n tertia verb more prophetico conuertitfe ad Chri0,rrimmaturdefeipfo, quaft induentperfonam Chrifti,qna ratio-
ne item hocfu hic introduciun diceiur in princterti^ partis: quKmnt tettio cap,ibi:E^o vir vidcns. /« quarta autem parte U-nu-aturprincipaliterdetieiiruciioiiejanfiuarif& templi:qu:e tn-
t'.pin ^.c.ibi.Q^omodo obfcuratum cft aurum. in quinu
iu.mpirtefttKduoratioHtm imploratiuam addiuinam mifericor-i^ii prouocandam,qua incipit in J. c<:.:i/.Rccordare dominc.fnmergoca.quodprincipaiiter refertur ad ciuitatem leru/ale:
querat caput regni,dtuiditur in duas partes principales . Trimbnaqutprophstaprincipaliter admirando lamentatur deftru£lio-
%eltrufdem,qi4aftloqtensadfeipfum. Secundo vero ipfamet ciuitalamentatur feipfam , quafiprouocando atios ad compatiendumf^Secundaincipitin i i.verfu: vbi dicttur: O VOS Omncs,quitra.pcr viam,&c. Trimaparscontinet i i.verfusfecundu ii.txiitnuas ciiiitatis lerufalem :fuper quarum amiffione leremiasdnkbiliteream lamentatur . Exceffit namque ciuitas lerufalemat:s in authoritate: quia multis ciuitatibus& terris dominabatur,fitmtempore Dauid& Satomonis, quod deplorat in primo verfi.
J.f»f.Quomodofedct,&c,£?/f^«irtr.Princcps prouinciann fafta eft fub tributo.fijrco^f etiamm
t^tttia & imundita.
timnximhempore prfdiilorum regum, quoddeplorat infecundo
*fi.(f'.Ploransplorauit,&c.e^/f^«««r:Non cft qui confol<ur eara.Tffrio excfffit infecuritate,ita vt de
attjsttrrts ad eam
ciuemrtntpropterfecuritatem:qup cxcelletia videturtequi adprer ji j* '
', -—-7;v -"-"—-••-^."i.*«'/i:Y«»a«/7rf tnmmisacrxjcripturjeiocis.intertiaver(it}artflamPt,ta«,i\xt,,n
CaUsduas,qutquidemexcellentudeptoraturintertioverfi.J^ fitetur ifludprJuenieexreaitudinediu7JZZ.^^^^^^f.'^M/2ramt ludas propter afflia onem.rir W;r„,.r>rr, t.,a.,c-aX>^;^.,c. .,..:-„. ''aiui».tiujtiti^dequo dtctt.cir,MigT2mt ludaspropter affliaionem.dr/f^«««r;Omn>per/ccutores eius apprchenderunt cnm.Exccffit quartomtenmtatibus e^ celebritattbus diuinis,quia ter in anno debebatpiulusconuenire in lerufatem adcelebranda diuinafefia, quoi de-piat m quarto verfi.di. Vix Sion lugent.fo quod non ftnt quivitant ad fvlennitatem .
Excefftt qumto in pacc (^ tranquitlitate,qii licettantus populus ibi concurrcret prefertim inprediBis fe-ftitmen erat inttr eos
tranquillitaspacifica, vt patet tempore Sa
{oomf,qHoddeploratinquineo verfi.di.Fadi funthofteseius
in:apite. Excejfnfextd infortitudinemititurn & probitate,vt pa^i*p'4frtimtemporeDauid: quodadmagnum dtcortm politiapmet. Dccet
enimfecundumlegifiasimperatoriammaieftatemtliarmis
dtcoratam.quod deplorat infexto verfi.di.Egrzffas cft a"iiSion omnisdecoreiusrfafti hintprincipcs ciusvclut
' .'tcs&c.^/e<;/«f«r;Et abierunt abfquc fortitudinc. Ex-
t feptmo inmultiplici profperitatc& diuitiarum copiofitate.
~<t enimtempore Saiomonis copia auri& argenti qudftferri , vt'
'';" l-Kez.quod deplorat in feptimo verf.di. Et rccordata cft-lalemdierum afflidionis (vi<^inHeb.hahetur:Dicx\\mipertatis i\xx.& fequitur. Et omnium dcfidcrabiliu fuo-[n,&c.£Arcf^)l 0^4«^ in Uudis pr^conio &famofitate,nomina
batur
ICIO.^jo
haturenlmincuna:sregms,Itavtreg!naSah4ven}ret dc finihm Dterr.taudtrtfapienttam S.itcinonis,quod deploratin cfhtw verCdiPeccatum peccauit Ieruialcm,dr fequitur^Omncsonikorificabant eam,fpreuerunr cam.£Afe/At nond mpulLitudineaformohtatceratentn- puUherriml-
idificata.-cidcplarat in nonovern.di.Sotdcs cius in pedibus cius.^/t<?«»«r;Dcpofitaeft vchcmzmcuid fi,dcfornma. Exzeljn dccimo in ceremoniurufanditate,ua vt
nonpermittercturaliquis Gmilis ingredi infra te-plum quod deptorat in decimo verfi. di. Manum fnam mifithoftis. &feqmt,ir: Vidit
gcntcsingrefTas in fanftuariumluum , dcquibus pr?cepcras , non intrare in ecclefiamtuam. Excejpt v,.d<cimom
ccptapanis&faturitatcpront in multis locisfacrxfcuptHr.€ dlaicrracommendatur , quod deplorat invndccmo verft.dt. Omnis populus eius gemens,& qucrensP^nem. DeindetnctpultcM,dapa,spr:ncifatisiamtmattonishu-
t^spnm cap. in qua poHquam prcpfjeta iamentatus tft ciuitatimdeliruaam,introducit ciunaum
ir.mentar,tcmfeipfam ,(S incipitduodectmo tnverfifeq.tln: O vos omnes,&c. ibi enm toguitur
ctmtas tnuocans attos adfibi cmpaticndut,.: Ouepars diuidnur inquatuorpartes principalcs. Vr.mo namque lamtntatur immenfitatSfu* mifcrt£,&hocinqujtuorprimis verficutis fuh fimithudinequatuor modorum hominum,rjui confueuerunt omniafpoliare Dicitentm in
pnmoverficulo,domimmfehabuiffead ipfaminfiar vinde
mtatorts,quimhU,nvineaTC>inq!,n, dequodicn. O vosomncs Equi tranfitis,&c.eir/y«i,„r.. Qjioniam vindemiauit mc.Vt lOCUtUS Cft dominus. mfccunao dicu Deumfe habwfie ad ipfam ad infiar incendiartf& vet,atoris,Incendiarn(s enim confueuittotum comburere, & venator
quicqutd capit in reti,maaare fcu oc-c'dere:& de hocdiCit infequeuti verfu:Dc cxcel fo mi fit iffncmm offibus mcis:^ fic ince„diarim . Expandit retc pedibusraeis,*5^ fic venator. In tertio dicit Dtumje habuiffe ad tpfam adiniUrligantiscaptum per mamm& collum,f,c qubd nulto modopoffit euadcre . dequo dicit in
fequenti verfu , Vigil au it iupummiquitatum mearum , in manu cius conuolute funt &:impofit? collo meo.e^/f<?«««,;Dedit me dominus in manu dequa non potcrofurgere./« quarto dicit Deumfcbabmffead tpfum ad modum calca.tis in
lorcutari,qui nullum hnmorcmtelinquit in vua.de quo dicitinfequenti verfuulo , Abftulitom-
'
nesmagnificosmcosdominus,&c.Torcularcalcauitdominus,&C.e2r y/c/«/» quatuormetaphonsprfdia.s tameniata efi
fu£ miftn^ magnitudinem . Infectmda verd partc lamcntaturfwertmplacabilitatediuin^iracundi^,& hocin duobus
verficulis Inprimonamque ofiendit, qubdipfa nonpoteft Oeum pUcarc iaclnymisoculo' um dtcens,ldcitco ego plorans& oculus mcus dcdu-cens aquas, &c. Infecundo verb
ofiendit,qubd non poUfiDeumplacare gefiibus manuum, autfignis dcuotionis quorumcunque di-
«»r,Expandit manus fuasSion,& non eftquiconfolcturtzm,&fic tamentaturfupcr tmplacabilttate diuinxirecudie cumtamen confueuiffet aliasfihi Deum placabilem inuenire,proutpatcttn multisfacrxfcripturx iocis. In tertia verbparte lamentando pro Ffletur i/ludtroueniref yvfftifu/t;,!» j;..:.^^ :../!:.• . , >• ..
luftus cft dominus: quiaos cius ad iracundiam prouocaUl.e^ durat pars ifiaper trcs verficutos . In primo enimprcfiteturDeum non fuiffe iniuftum in captiuitate quam inflixit ludfis a le-
rufalem exeuntibus,de quo ^««.luuencs mei& virgines meeabieruntin
CA^pimimcm.lnfecundoprofitetur^quodDcM nonfuit iniufiustnfamequam inftixit rmanentibus,de quo dicit:Vocaui amicos meos,&c.Saccrdotcs mci & fcnes mei in vrbe confumpti funt,&c. m tertioprcfitttur,quod necfuit iniu.(ttis tn morte& gtadw^qi^em inflixit omnibus tam iliis quum Hlis
dequo rf»7f,Vidcdorainequoniam tribulor.Cf/M«;>«/.Fons interficitgladius & domi mors . In quarta verb parte&vitimatamentandupr^siotatur duicortm diuinfclementie&rtmediumconfotationisfuturf,& coniineturparsiUa in duobtts vcrfnuIts vltimis. In primo namque aperit inimicorum compaftionem re-
fpeaufui,& prenuntiatfibi diuinam confolationem ex aduerfario-rum atfiiaione futura. dc quo dicit , Audicruntquia ingcmi-fco,&c.eir/f^«,>«r.Adduxifti,idcft,adduces,Dum co^oiaiioms.&fientftmiles mtht.lnfecundo verb petitfuturampunitionemfuper tnimicos ex demeriiis eorum adfuam futuram confoiatiore.dequo rfic«,Ingrcdiatur omnemalum corum coram te &vindemia cos ficut vindcmiafti mc.
CAP.
Gioford,&NicolaidcLyra nC A P. IL
X» a i^ yomodo oirf«r.Pa(cha.Priocibusfingulis fapphy
Hi«o. yj ci mctriclaufulis tcrnorum vcrfuum , fmgulas
curnmtcrprctationibus fuwlitcras rcddidi,n6 9 prophc
taclc^antix fxculari aui racuo ludcrc ftuducrit:fcd fpo
teixcularisfapicn ^ 1 *^ «iA P. H.
dnsfiliamSionrproiccitdc c^loinier-• « Bomm priut qni affeiebat frufturo eu--*gelicum: St cjntem-
plauoncTidcbacDeuro. .
b tQui Hiii dtlertam patitiireuc.
ram inclita Ifrael , & no cft recordatust ^Aniinaiulli fedcjeliDei. b r?»' l"lcl>at cvalnre.
b fcabclll pcdum (uorum in die furoris fui.Bcth.Pr^cipitauit
B
I£i.irc.
tia fcruit diuinac.
Scdqa ii.funtHc-
braica clcmcnta <j-
busomncquoddicitur.initiatur &fi a
nitur:placuittoti_dcm iniiia vcrfuu
clcmcntis cifdcm
cxordiri,vt&poc-ticadcfcruirctdifci
plina.&diuinafulgcrcnt myftcria.
QiiiavcrolongumcftfinPulis claufu- .•/••/- .
lisfingulaslitcrascumintcrpretationimisluisinlcrcrcec
cxponcrcdccrcuicarumconncxioncsinprincipiofccundi alphabcti annotare,& lcaorisarbitrio rcliqui:quomo
dofingularumlitcrarum intclligcntia rcddat verfibus
fuis.Ert autcm primaconncxio quatuor lircraru, Alcph,
Bah,Gimcl,Dalcth.hoceft doarina.domus. plcnitudo,
tab'.ilarum:quarumfidnxinnganturcxrrcma-,c6ficientdoarinamtabularum.in quibusf.lex Dci digito fcripta
cft,& plcnitudodomuscft.Ex doarinaliluorumaiitta
bularumplcnitudodomusDcicfticitur.SinauteGimcI& Dalcth iunxcris critfcnfusquodplcnitudotabularu.i.
fcripturarri,cftdo(arinadomus.f.Dci.QuiavcrodomnsSalomonisintrinfccu$tabularalcgitur,pcrtabulaspoflu
museos intcrprctari : quoru latitudinc charitatis domus
cmincntiora coniunfta ornantur, quoru dof"^ - " ' -
nitudototius domus:quede fontetimorisDei nafcitur,
vt ad culmcn fapientix Dci pcrucniatur . vndc:.^ tmore
tuo domtne comtpmw& prperimus Ipv tt m faluris . Sccunda
conncxiocftHc,Zai,Bcth,hoccft ifta,& hxcvira • Haru
fi duascxtrcmitatc:iungas & duas mcdias,cxibit talis in-
tcliigcntia.Et hcBC,qua:premifimus.f.inifta vita,ncccira-
ria lunt:fcripturarum.f fcicntia pcr qua Chriftus agno-
Exech.i.d. fcitur in hac vita & prxparatur fcmpircrna. Hictli liber in
quo conwentur lamentationes& laymin i& »j. lamentari cm
oportct pro pcccatis & pro dilationc boni, vt tandc DcolaEticarminacanamus,ncvaepcrpctuumincurramus:&in pracfcntiarum ifta cft vita corum,qui dc infantia abla-
dantur in virum pcrfcaum . Tcrtia connexiocft Teth,
lod.quod cft principium bonum:in quo cum doftrina a
timorc Dci concipimus lamentandi inftituta.donec pcr-
Mi«h. f .1. ucniamus ad fpQm falutis.vndc:SM« tjui lt,<jMonia ipft con-
/o.Sic ad c^leftis vitx caniicap€rucnitut,fi bonum princi
pium prxpon^ur.vn-.runc ahlier.Oim omnetn la.icrcScquia.ji.n. tur intcr fcptcfScpte funtconnexioncs) mcdiaconncxio
^CophXamcdl manuscordis vcldifciplin?. Manus vt
cxtcndat ad opcracharitatis: Cordis.ludusfubaudis^vel
mcditatio difcipUn?,vt 0ia munda fint nobis:quod quinta litcraru oftcndn pcricopa.q cft Mcn,Nun,Samcch:hoccft cx ipfis fcmpiternu,adiutoriu:quod
fic planu eft,vtcx
pofitione non egcat:cx duobus.n. mcdijstam fupcriora
compleftentur.q inferiora remuncrantur.Vn fexra con
ncxiofequitur,Ain,Phe.Sadc,quodeftfonsvel oculus,
oris,iuftiti?: quiaex gemitu cordis cmanat fons pietatis,
& oculus illuminatur quo Dcusuideatur.vfi:^e^« »'undo
orrft.^./p/i.rf.v/.Exmanu autcm &oriseloquiodiuiti? iu
ftitix conduntur in coclo.vn: Diuitiascoelo condidit orc
Pill III b nianu.q diuitixpfcft? vitx iuftitie intclliguntur:vii: lufti' '
tia eius manet mCfiulu fecuti.Scqnil cxtrcma& fcptima CO-
ncxio,Coph,Res,SiniTau,qa cft interpretatij,vocatio,ca
pitis,'
NICOLAVS DE LYRA. CAP. IL ~7jj l^ Vomodoob.Hic confcquenter dejcribiiur lere.lamentatl»' S^ fub (ecundo alphabtto,et primo lamentaiur deflruciione ci-
uiuiis(tteinpli,dicensadmiratiuc: 1 Quomodo ob.c.pri/^M-
lationismaximf. 1 In fUTOTC (uo.utn cjfeiiu fux iusiiti^.
3 IiVumSion.idefltlerufalem.vtexportlumiftca.prMe.
4 rroiccit dccoclo in ter, ided, deftatu fHmtrtj honorjbili ad"
lM ^^ L I TTliT
1 1 Quomodo ob.(^c.f.Si i.ccclcfiam In ccclcfianamnue cc
cidit caligo magna pocn^&ignoranti?: quia doftorcs
thcologi pro vanis curiofis falutaria dimilcrunt.
4 Troiect de cx.ia ttr.i.dc coiitcmplationcccvlcnium ad
TEfclamaiio idmititionii Sc dolotia plena.
beaeconueniunt hzc.
b *-ubito. c Errorii pcccati &ignoraniic.b •
I _•-furorcfuo
quetcrnariosapiircfcrtur.
Vdmodo obtcxit caligine 1 turorca i Quam taniuro diligebai.
b f Decarlefticomitrratione.b
pitis,dctium,figna.Pcr dentcs,vox articulata
intcUigitur
quia clemcnta qux prxmifl*afunt , figna funt omnmni
vocum fanftarum Icripturaru,& vocatiocapitis.LChr'
fti.pcr quem veniturad patrcm,nccdubium,quinSpiri.
tuiranausmyfticcinfcptcnaiiohospofuitintdlcaus.vndemeliusadvtrol
ALEPH.Quomodo ob. Pj
fchafius.NotandLeft quod trib.
lap
phyci metrialph;
bctis.vnumprinc
, 4 piumcftvnaq;cxclamatioplcnadi
loris, admiraiio
5 nis&ftuporis.Vi6 dc notandii quan7 toaftcdu.quant
charitatcfandip,
trcs caufas omniu fuas faciunt:& quantislachrymis alic
nos riftis abluunt vndc lercmias totics ponitladirymai
lcprincipium : quo fedet,quomodoobrcxit,quomodcobfcuratum eft: quafi tam improuisc,tam infpcrateoua
fibicxomnibusgcntibusclcgcrat&glorificauerat.oijtr
xitcaliginc.Eftcaiigobona.dequadicitur: MoyjesmtH:
ad cali^-'em in qua erac l>c'is . Et alibi : Cali^ofub pedihwstm
fcd Sion caligine turbinis & mtKroris tcgitur : proijcitu
dccoelo,dcaltitudincglori£e,dc Iblio rcgni,dctutdaDf
Et quia dicit domini noluit obfcruare,qucm -vidit Alir
ham & gauijus e]t,irt\pcs,\tin dicm furorisdominL
Qunmodoob. Anima lumen fcientiJE& fpcculumdiuinac c6tcmplationishabuit:& nomcneiusantcquampccarcr,incoelo fcriptum £iiit,fcd pcccato dciefta in tcrrar
naro7nVn7ur,'quorfrdoarina cft pic proftituitur & vitijs inquinatur , & pcdes diii , i. vcfti-
Apoa.
Matth. ^a.
prcccptoru cius dcrcliquit.cfi cflct tcmplum in quo ha.
tarct Dcus& dcambularct; idco in die furorisdiii abh
ftib.conculcatur,ncc dns rccordatur.Quia in dicdomin
& in luccftarenoIuit,tradiditcamindiefurorisfuLvii
dc alibi : MaUdi^a dies in tjuahatus jum , dies in qua peperitm
mater mea\n qua.f.animadccoclo cccidit,& tollens men
bra Chrifti fccit mcmbra mcretricis.i.Babylonis. Etide
dominusnon rccordatur,fcd iniuria fuam vlcifcitur.
Quomodo (.b. MyfticaSion caligine pcccati & crroriji
ignorantictcgitur.quaetantismuncribusantcafuofDOilo ditabatur.Terram inclytam Ifracl de coelo proicftar
coufpicimus,quando coelcftibusrclidis,ccclefiam terrc
na feftari videmus, cuiusvcraconucrfatio incoeliscfl
fcd abijcitur iufto Dei iudicio, ncc recordaturdorainr
fcabelli pedumfuorum.Quamuiscnim fucritSionD
habitatiopulchcrrima angclis miniftratibns,& Deiprc
tc£tionc honorata : multis miraculis& diuinis folai
cducata, vtfcabcllumDcipropterftatum diuinicir
meiitodiccretur,ccclcfiatainen predicaturgloiio: :
vndc Mo)'fcs ; yidtrunt oeum ifraet, &jubptdibus eius fi-
opus lapidis fappl}idui,& (]u:ifiroelum cum ferentm e^ .Hoci
COdum dcquo di(kum cR.Casli anarant ^lor/am Dti.^
)
* Thcod.Hincclaru cft,DauidemfcabdIum pcducii
appcllaftctcmplum Dci. ./dorate.n.M,)cai)<ihmfdJirn
Sinedubioprophctacalamitatcm fimile fccitcaligini'
dicitciuitate decoclisin tcrraefleproicda,eoquodpiuata fitflorcfccntcgratla, hoftib.cffcaaeftcaptu facil
b Vr.(ap!tAuit. Palcha. Hxc omnia Uidxis accidilh
manifeftum cft ,dominus autcm h^c omnia olimfcc
fc dicitur , nonquodlcrufalcm pcccarccompulerit.li
iuflo iuditio pcccantem punicrit , & puniri perinil
rit fpcciofa lacob , famofum tcmplum , ccrcmon;
rumcultum,& huiufmodi.Scdiratusdominusoiapi
cipitauit ,vtintclligcrcs dominumnonproptcrh$cnX^ ir.ines:
fummemijerabitem. 5 Inclytam IfracI././fr"/''^'''*^"*'
ntetropoiis& nobilijfima in ngnu luda.
6 Et non cft re. fca. pedum fuo. /. t: mpli quodinccnda>
Chaldxi,& diciturjcahellt:m pc duvi Dti, qniamtra ipfnm
erat•
ca teflanienti cJ- propiiiatorn.m quoi erat quafijedis Dei, & '
|'
tjuajt fcabellum illiusJidis,fiCHt di8nm Juiiplcnius,EXod.25
j
7 rrccipitzuit-Ocuulumviawiufliitafu^. __*_rl-L
occupationcm tcrrcftrium , qui funtparsindytapopj'
Chriftiani,ideolubditnr. .
6 £t non eii rr.J.p.luo.i.ccdcCiC militantis, que dicitur
bdlum domini . ficut ccdcfia tnumphans fcdcs c
Ifa.v66 z..Ccekm mihijedes efl,& ter.fca.pcdum mmum.
7 vr[cipnatHtdmirm.'pctaiii!!iVi\i't 0"""
n Tli ren. c,0 mies.fcd pp hoics ha:c obreriia(Tc.Iiid;ti aut hxc pfcre-A te^loriabaiurA
in (alcribusluis voliitabantur.Scicn-
(jintn ha:coIafubRomanis plcniiiscncc6plefa,nepe
g;ucrutoIaiflalegalia , qiiall magnaqdaui prophctia,vticnte veritatcola CDpieta runt.Wco prxcipitata luntoi, deftruda, dcie-
d,pphanata, neq;
vccrunt,vtfutura
vicant ,ppherare.'rrfC'^'/ia'<./.Deii-
cViis Cpcciofa ale,
ne»arcit qn forni-
9Hap.ILre rcplcfiquis ipfa priushabuerit natural/fcrcocipiendi ^gratia & nutri^di efficacia.-rcd & lc pdidit & natur^iibert.'itc,& idco q dcpeccatioriginciiafcunt , cofringuntur.Cornua alia rorc diuinc grariarcrefcu nt & exaltant,fed'ha;c fibi inuiceaducrfant.vndciCofrcgitdfisoIacornua
carnalislfracl ncfca IMorefuo. TOrnamenM t^mpli. fViftutes.b ^ lacob
doiiniens; afcendentes Sc dcfcendentes sngelos vldit.Ideo
qui«caj)ui,ideft,inentein fuper l»pidcm, ide(t Chriltuni.po-liiit: alitei.n.& fi cellat quii a ttrepitumundi.anKclos non con-fpicit.
. ^ , .c TQ:i' rnnfttuxe.-at d Qui natnra mitJs.
dnsnecpepcrcit.-ofa f fpeciola lacob dcftruxinn fiirorc
a «"l>a!iores,di)aor(.s. 1 Virtutes. b T Ecd.fii vel aiilmzprms cafti.cfQ^IJeuabstincotlum. d TQ^i Tiundauerat. • Collutuin nftenH t.
T Vel aiiimam qux D.'i erat templuaj .
b'"^uijblidauerat.
r^ciilus.
ra-fiorauisdcfide r • -i«^
''Q:'|;'e«b»tincotlum.d TQ^iTiundauerat. • Collutuin ..ftenH t.
xTfeK ar^ore^"°
' munirioncs^ uirginis luda,& deiecic in terram:po1-
fp(i,cuidiauerat:Obutfcere populu &(loKipa,titi.(^ conc»,
rtxdtco.t. Deflruit
mriitiones , qn fi-
deinfirmatur.nec
va'tfuftinereteta-
tioes q infcrunf.
1 Saccrdotcs. •Qu^^is p.oaiouerat.
I.
'^ u ..
..^ui loiiaaucrai.
lui tregiui& principcs eius.Gimel.
Confregit in ira furorisa iivegumi.riitudiiiem. «iVirrutu.-ji. b
<i EccleGz vcl aniins.
^ . ,"^ 1 ''''"''• Vtqi-i' ru.iiisininumtuain&detuam.ft infinem d Defenfionem
iuiomnccornu IfraeJraucrtitretrorfum dcxterafuaafacie.
VpalHliinCpuentis,
lTi,luxuria:,concupifcentia:.
inimici, 6(^lucccditin lacob quafi igne flammc deuorantlOeS q inrCrURr, . a «,• udiclun- b 1Nonndc..tiig.-nd.j,ii Q U,,,'C^r~.A- - *• u
galerdtdkip5m& b ^is
mgyro.Daleth.Tetenditarcumfuum^qi^afi inimicus, l loedcuirJinat &cu:hritudinc, qui-
'• ''^j^^^-ji-uiij^indrajoc
diuti^cftollat.Plo-
ratat Propheta,n6gafrangunf,fcdqacu his I furore Dci ^ .
ala contcrif.de quo,!''^""'*""dr: Domm',ne "i fu. tuo pfai.6,a.
ar^^.mc. Cotrahitatdiis , ^ auertit manufuaafacieinimici,alam infcquetis»
gaipfafc priusho-flibus expoluit,&aduiterurcccpit:qafo ris egrefla cfi Di-na
, vt vidcrer filias Gcn,j4. _hui'feculi,adiabo-
pu:hritudinc, qui-
budclcdabaf fpofus.- (icdeflruunf muri virtutfi g fufti
^ncantviolcntiahoftin Proiic tur dc c^lo in rctr.i.qacoL-iGcafli amoris violaiut, & lordjbu". vitiorti ic proilij.,cui rede dr.rer.a rf,c m urra //'(j.Polluir rcgniim &^n.e.ipfa.I.q
fucrat Dei tcplum cum fcn fibus luis, g ei
. m e principantur .- dciccit in terra, perdidit crgo rct^nii
-& rincipatum ad quod in unda erat pcr baptifmii ru.'w.Ad ccclcfia populo pcccatc h.xc iurc refcruntur,
g;iramis naturalibusno} cpercit Dcus.nccnobis q dc
oliftro pcifi lumus.etfi coru dcipexit ofhcia,Quatoma!;k noftra polluunfpoUutametc & cofcicntia.Specio
ii.'MtC(ih(MC^.Vndt:.ylHititte:iiiiaadtxins u;u.Etalibi:
T^hraes amtca mea,&c.Sed multispcccantib. deiccit dtis
fpciofaeius^qohm virihtcrluaabaf, & tradunfhofti-bii.Dei aiJt deijcere, cft iufto iudicio vnuaucmqj in de-fimacordis (uipcrmittere. Deftruit autcugraticc iiix
. futrahitauxihu . Dcftruunturmunitionesccclcfi«,qii
ntcuhoresauxilio Dci nudanf,3c voluptatib.dcpra-uiilf.Quiavcrofcdeftruclos& difllipatos minusintelU-
gnt,choruslanaorLicorupulchritudine,&:fortitudi.ndepcriffedeplorar.Eft namq, ccclefiaChnfti krufa-Uqedificatur vtciuitas,& ficutturris Dauidcu propu-gacuiis .- mille clypci pendet ex ea,oIs armatura fortiu.M cu muri i.paftores &: dodorcs deftruunf , hoftis in-
2;ditciuitate&populatur.vndefcquitur: Deie.m inttr.c.l.tetrcnisaaibus & vitijs occupat.7\(^c'c e/i j/»y2<;.c.jrt5,
^vl dottnnaE vcrbis vcl opcru exeplis. & idco diuina vl-"ukquimv.Totluit reg.&prw.f. Dcus aut iUos poUuit,cuntepollutosofledit, q fe & alios cora Deocaftoscxhi-
b.-e&cuftodiredcbuerut&immaculatos,g faaieratr^alefaccrdotiu.vndc: culpafacerdotu ruinae populi.a Co»/ft^H.Paich.Inirafuroriscornu Ifracl confrcgit,cm rcgnum ludsorum dcftruxit . Rctrorfum dcxteraliim aucrtit,cum dcfcnfionem vrgetibns inimicisfub-tixit; & lerram corum in manusinimici tradidit,cumlyitiahoftium quafi flama voransomniacofumpfit.Co/rf.Aiacornuafuahfcperhibef^dc gbus df . 0;j «r-
^peccatorucofiin.&cx.ior.iulii.Cornua naq; aiaru funt
i^"^""'"^^f^ virtutu : gbus aducrfa qucq, rcpcrcu-
ti & quafi f^nuautpuiuerein aerevetilat& difpcrgit.
J-rnua_figdecuaialib. n5 liafcunf .incll th eis ca nalcc
flAccaianatur^inftinau virtutib.amaf,fcd Dci mune
re
NICOLAVS D E L Y R A.
^^INecpeper.ejr/«« mjemo^dia, eo^hctjem^ luliitia annexj.
3Jmnialpcciofa \:iCob.t.regnum &JacerdAium,ciuitaicm
Cfmplumy& ptr conjequeits alias ciuitates (& fortatitia .
i^o\[aittc^num.ideit,oJiendnpoUutummiiUiplicibuspecca^itxrigorejuapunitionis.
4Confregitinira furoris fm.ideli,in ejftaufu^ iuflltix.
5Umnecor.If.i.oew^dt« dgnHatu,&funttudmedefeftoms.
*Auertit retror.dcxte.fua a facie ini. Ql pot duplicuer tn-
^tgLyno modo rtfenndo ad Im u.tof},
nd di ftndit populu Ijrflel
M l{ .A L 1 r h1(.lOmniafpeciofa iacoi;,idcft,fcicntias & virtutcs,qux con-ti doemonum cxcrcitum funt munitioncs.3 Po/^«»
»-e^„Mr«.fcilicct pcrmilfiue tamcn.T Etprimpes eiui.qui funt prselati.
'^'^^"Jrigninirafurorisjui.i.di^muicm ccclcnaflicam, &
t
. . ... ipfi Icorporata cft,idcoauertitdns manu fua.S:
fubtrahitauxiliu.ga illa fe
priiiscorruptoricxpofuit. HacdccaetIud^'Osin cxiUu Emifit,ga crat leprofi no volatili lcpra,fed manenti.qd fi-
gnificabatMoyfes cu manu q lcprofa fucrat , extedcrat,& miada,cu in finii reuocarct.vii Dauid^rr qdauer.m^utu, Pfal.7j.b.C .Maimsextefa ludeosaDeocxiflc tignincabatextefosad praua opa,& idco optos lcpra.Reuocati vcrodcmenter.q. manusinfinueorCimudifiebat. VhDauidcernesirreuocabilecaptiuitate & Dei indignatione, inqt: rt qi Pn.lr.ie
«j«cr.w.cJrc.q.d.Duaucrtis manutua, nifi remiferisca I fi-
ni3,ipGcxrefi Iter gctesimmudicrijt & leprofi. Sii^raia qdcfinuDeiad fecularia defideria exierit, contaminata •
crit.Dfis.n.fouct&^tcgitquosIfinugcftatvclaliascbiibrat:cos vcro q exicrunt audi qctfcquitur; ^'^ccen. m u.q.i.f.'l.in!(.Au-n. immudisfpiritibuspcrmifla fuccedirur,\iexaf,& concupifccntiaru liamis deuoratur donec ad ii
nu reuocef. Hajccft fornax Babylonic^ , q fcptnplil fuc Dan.j.c.cciiditur, &incenditquofcunque rcpcritdeChaldrcis.
Confrr. Noftra Icrufalg q cft fponfa Dci fummi , cu ab AUegorfrf;
eorcceflerit&tcclcrib.feruierit,cornuciusc6fringiriir:qd crexit diis in domo Dauid pueri fui,ne poflic refi flc-re inimicis. Manij aucrtit dhs retrorfum a facie in imici,gextenta tcncbataddefenfione& vltione:Iedprius ipfa
auerlaeftrctrorfum.PerdexteraDeifiliusintclligitur, ^Deivirtus&Dei!apietia,cuiusauxiliu fubtrahif cum
'•^'"•'*'
fpofaamatorib.^ftituif.indccornu eius cofrcgiflc Deu plamcntatur prophcta: fucctn. m
Li.<i.iifia.de.in;iy.Cum.n.Dei gratia dcfolatur , & fuis viribus encruaf',accenditur »
ignclibidinis , cuius fiammis intus &? foris deuoratur.b Tetendit ar. Pafchaf. Hxc ola diim fecifle conftat, qii
^'^*<'-
pugnanfibus vcl contra lerufale Chaldxis velRomanisludicia (uacxpleuit.Ipien arcusin manu dhi muUo an-te advltioneextenfuserat.Scd garedirenoluitSion.crimenlura tpis implcta ellmenfura peccati, vt tande fcri-
rct.Et quia noluerunt eflc amici,faaus cft diis cis inimi-cus,iuxtaillud C/i'«;;'(r<iec/o/7(.»«me//i-. Firmauicdtxifrajuiq aji
/;. .ga & ipfi hoftcs diuinjelcgis crant , vt vcl fic ad^'"^'•^^ i
ciifccrent, qma xon tn ^Udio polieaciwtt terram , neibra.e.f.c.
Quodganonintcllexcrunt,occidiiomnepulchrum vi-fu.Occidendi.f hofti potcftatem dcdu: Non ftiHauit.fcd
eftuditquafi ignem in Sion. Quod lub Romanis vcrius
complctur,quando tota t Dci indignatio cffunditur .
^Tcten-t die.
ajuis ininiuis,&jic autrtit dexiera f<4i virtutisab eis. Mio mo-do reftredo adpopulu,d qw Deusjubtraxit virtutt & indujiriajedefendendi,(S ftc aut/ tii dcxtera ludxorum dfacie Chaldteorum.
7 Et fuc.&C.fp Chaldps lerufale , & terra i circuitu incededo.8 Tctcndit arcum (uum.tdtfi,variosmodosinuadend, cimtatct,i per exaautm Chaldprum.yel ad lttera,UrCHm,qHia in Chal
dj;vrtm exeicitn erantmultija^ittarij.
p Quafi inimicus. ttcut.n.idferendo beneficia ojiedit fe amicu,iia infercdo ptnas iudicatur dfimpLicib. inimicus : ^uis hocfaciat
_ad purgatiore maiorum & extrtitm bonorumin virtute pati?n£.
fccularem , qux Deo permittentc ciipiditatls ponderc arcctitudine iuftitiae funt confraftz.6 ^uer.re.no reprimcdo ipsu ab luafionc populiXpiani.7 £f/«cccnc/«ri« ji/cot.permifliiue.
t /^«cr/i.carnaUtatis&auaritiae.8 Teten. ar.fu.Q fcrit a l6gc,ideo fignatafpc^ia impudicu.
Sj^ GlGforJ.&NicoIaideLyra 8y(
^ Tetenditarcum. ContraddinqucntcmaTam dnsquafi
A inimicusarcum tcicndir.cum cam pcccani.m adpvni
Rofaliter. tcniia noncmollitlcd manu cxtcnta poacarnaliadtfi-
dcria irc pcrmiitit,ncc aucrtit.lcd occidit , qa pulchrum
crat vi(u,honcnatcm.f morum in conrcicntia cms.Pcn
mcrcaiitdnsdr.cQf *d pCTCu'irrdum
quia cu pcccarrix aTa relinqnirnr,priu<: ab ca dona vi:
lu q dau luntad manifcltationerpirit(isaufcrutur,oJndcfidci (pcuSc charitatis fundamcntacucrtfitur.H
oIapcrfidisIuda;isdnsabfiiili;,6c e;cnribiisconuilit.\:
dc; ^iuitre.ura vubisrc^nJi Dti,^t.^tdcv\ hisanntiacxpliat,fitcidns, fic
^fiftoro.^oftorei.honffl.ifm morum
firmauit dcxtcia fuam quafi hoftis;& occiditomnc quod
Albg'
t tnnAolit
pcrimi patiiur , &tradii cam in pal-
fioncm ignomini^&flammam libidi-
nis , vt dcfidcrijs
fuis acccnfa amaio
rcsfuosfcquatur.Tittnnturiii.Cb'
tra ccclcfiam tcdit
dnsarcum iuuquaritnrmicus,quiaip-fa inimicacft, ncc ,-
.-
,.y,.- ^ ,
vultaudircclaman b lialudahumiliatLimSQiumiliatam. Vau. ht t diilipauittcm vt pocnitcat &
t
b1 C' "ftjtcm Jaiido. I
pulchru crat vifu in tabcrnaculofiha: Sion : cffudit quafi< »lrr.conciii)ifccmix 8cliuiurini)di finimicu». b rNun vcre.
i<^n *m indienationcm fuam. HE. Fa6lus cfl dominus ve-
lut inimicus,pra:cipitauit ifraehPrxcipitauitomnia t m?I <<yii lunioMiiiDrnti eii cli». .....
b ^D'fcnrionr»ecc!e;;i,veldora fiiir^-utranrti,in<iu!bu5cftfalu$. c trMultiplicjuit.
nii cius, difiipauitmunitioncscius : ^f t rcpkuit in fi-
«iniflicaii pfMnitit.b
~
PfiLio.
lob «1.
Pfj|.ir.t.
HJo.
Sap.eo.a.
klorjiiitcr.
rcdcat.Pcrarcuiu-
dicium intcllipitur quoquifq; nuncpcrcutitnr,vtcorri
gaturaut mirialitcrpuniatur autdiii tcnditurvtcCipcc-
cataconfummaia fucrint, adpumcndimigiauiu^ rcla
pXctur.Inarcudiuerfaifunifagittx.Alijemittunturadpcrimcndum vctcicm hoicm cua(ftibu!, (uis. Aiia" ad fla
gdlandu.autcoronam autad corrcdioncm aut ad poe
na . Iliosafitgcmit ccclcfia & plangit, quos pcicuiit dns
quafi inimicus.aut pcr diabolum.aut pcr hxrcticos.dt qh\\$6x:Ptctaioris mtti.detunt 'i' ti'.rn,ra> .i.la.ift.iCr ' .Yhuniv.^o
di.n.lagittxdcarcu dni.i.dciudiciodiuino vcniunt.vn-
dc: av,ii:t domini in nieftint.Et aiibi: -a^ittjciiu mfixtf iunt mi
/>/.Quoldam aut non pcrcutit dfis vt corrigantur , qa ar-
cusin furorc tcndiiur, vt cordcindurati dunus fci atur,
Vndc: 'idiitirnuiithtibns ir.f.vt tu.a fj.a, . Firmauit diisdc.
•
fu.quafi hofiiscontra ecclcfiam cum inccflantcr atfligit
vtcorrcOarcdt.at,aui mduratafualuat lupplicia Occi-
dit pulchra viiu, dum prctiola cius mcaibra pcrire pati
tur. htfniit q-iafi igiicm iiiiiion.tion' iiijuuiii. \'idcs oia dili:or
dizincediis.fic concupilccntiacflammiscrcman.Hccccrtiusin nobifipfis lcgimus.qua in lcnpturarccordjmur.a fd-^Kf r// riiiwin/(j. Palch Hx-coia Iuda:ishinorialitcr
C cucnifTcdubium nocftLachrymofacrgorclatio adco-
paiicndumcomouct.adlamcnia inclinat quafi.Diisdu£lor Indxorum,5c cunosfuir.quibusquaiiamicusami
cisloqucbatur,fadus cl^ inimicus. vndc (upia df: VrAci-
piiauit dominus ntcpeptrtii ota Ipecioja laioby utjiruxit in futore
fkOTtiuiiiiioites vir^iiiis /«d.»,quodibidixrt iufnforejuo hicdl
C\tquj(i iniMicus,ib\ fpeiwfa,hi<^ ihu:ni.T,vt quafi alia diccrct.
Scd cadc rctcxes amplius ad lachrymas rcuocarct , vt adnoua vcrba nouasciiundas lachrymas,& cade (^pifiHmeitcrans, nunq fafiidias, nc forte cum dfis nos pcr llaiamvocctad flcium,ad planCtum,& ad caluitium,& ad cin-
gulum (acci, adgaudium,& ad vanam la:titiam cxcur-
ras.vodc: ^elius ejt iread dom~i ludus,qH im ad duniiitonutnii.
Faiius esl tlominus.Ha.hct3d3. virtutum moenia , ficutci-
nitas adornamcntum het moenia. Munuioncs vt (c dc-
fcndat.itafuntdonaq muniunt, aliaqu.'Eornani aiam.iJimilitcr& ccclcfia.vt prophctix dona & gcnera hnguarum,intcrprctationcsic;rmonu&huiufmodi.Hic(untmcrnia mcn tis q fi quis non het , ftarc tfi pcr fide & cha-
ritaicm & crtcras virtutcs potcfl', fincquibus ialuari nopot.Cum dc ludasa prophetiam & dodrinam & mira-culorum figna abftulitdominus.moeniacius prarcipita-
uit.Quando vcr6fpcm,fidcm,charitatem aufcrripcrmifit.mumtioncsdcllruxit . In his crgo rcftus ordo icruac,
quia
ludxis inimicu';
quidiccbat./iM»;:,inis ero
itiin.iius,
^^'.?,' 'vfl/.iprcinir
cafic afHigif.vmi
RcpUtincahunliatus&humiljat
idc(\, (cnlus&co
tatioimmuiida,initis& foriscot
mclijs .igatur, d
ncccofufaad pc
tcntiarcucrtatur
Fattiii ifl di,tuii
•pfluti imirus^ptti,
pi&r.Cum fponfa dni fpcciofa fcaucnii a complcxib;
fponfi, cotra pccpta cius agcndoinimicitia Dcicontn
hit , (cd tepcrat Dcus fnlam lcucritatis.qa nonablolii;
drinimicus,fcdquafi. Quamuis n aftligaiur &'pcniti
dcnituta vidcatur.tn vt rcdcai flagcUatur.Et noiandfi,
primum pcipitat Ilracl, qn mundjtiam cordis anfcn:c
indc moeniacius q ad pulchritiidincm & dccorempc
tinctrcligionis.Hcrmunitioncshxcciuiias, nchoftisi
jupat:hethoncfia <5c inhoncfla (cd quse inhoncdafun
abiindantiori honorc ciicudamus. Sunt in ccclcfia fin
pliccs.sutruftica vilitate abicc^^i^fcd vtriqj neccflarij &
frequcfcr diis aliqnos pcipitari pcrmittit, g vidcbanii
ornamciaccclcfixcfle autin hcrcfimaut inqlibctviti
Munitioncs quoq;difi^pat (;EpecudcfcnforescrrarcInit,& prauis adib difiipari . Rcplcr aut.i. multiplicatc
vtroq; fcxu humiliatu & humiiiatam,qi'i pafliim fraud
dcmonu plurimos tcrrcnis opibus hnmiliari pcrmitti;
b Et diiiipauit '//(.V/.Pafchaf. Notandum quanta vcrtjB
elegantia,quato carminisfplcndorcHcbraica vcrita»
gca t.qux translata lanta pollet elcgantia . PoflquaniJdixit: ^icrnodo ob:ixit,iic pcr fingula gradatim dcfleuif,\
qijo poflitomnibusco3piari:fic quo proiccit, ({uotnodtj
tijJuauit,n''itmodo dtfiruxVyquomodo deiti u,<fiwmodQ deiedi^
lu!t,&c. siccroo plangit fimul & dolci oia,vt fluporc,a
.niirationcjgcmim plcnalunt fingula, vt fic dicaturqii
diflipanit quafi honum tcniorium (uum ? Scicndii ai
tcm,g7 pro pcccatis Iuda:orum hoc dns difiipauit quid
fipandipotcftatcmdcdit.Santautetabcrnaculavbicotinxfunibusdi(\cntaetabulis intcrftantibus appendui
tur,quibus tcntoria fuftincntur.Tentonum quoquci
quod crexit Moyfcs in dcfcrto. Tabcrnaculum cft icn
plum Salomonis,qua: propter fcelcra ludxoruin tradi
funtpoteflati inimicorum . Primum diis rcpulittn^^c
naculum Silo.vndc ; t^tium uomui ouic inqu.i
iniwnii.
nornen jnium,& m tjua vos Ijjbttis tiducidm,fici't fecit Silo,
Etdifjip, HetaIatentorium& tabcrnaculu, inquoi,,
ci cu liDirituflando colloquiu. Scd diflipatur quafihotus i\ fc rcfolucrit in luxum & carnis obleclamcntuNaut dillipatur vt hortus dclitiarum Dci icd (icut illc (u
qua Saigon dux AflyriorCi praicflb lcgitur , qui princcf
horioru intcrprctatur, quaii voluptatibus & hixuria:i
ditus:Achabquoqi rcx Uracl vinca Ni\borh in hoiti'
vcrtcrc voluit.qd illc intcUigcs jcgc troroicigia;; ni..
niori qconfentirc , v i hxrcditas patris 6c lania podcil
virtutiSjimpij regisdcfcruirctdclitijs. Scd gainfclixatcnto-
NICOLAVS DE LYRA.* I Occidit omnc quod pul.crat vifu lr\ tabern.fi. Sion.
idefi in iLtnpU, domim q^odtrat tn monte Sion^jAUjuceniotts occi
fifuerunt ibi, w habitur infrd todcm cap. & omnia prctiofa inde
afportata.Cittcra patent ex ditiis vfqueibi.
i Et
2 ht rcplcuitin ti.luda.'.i«^e«£f /«'••'i"-'^.
3 Humiliatum & hu. quta omnts vtrnijqucftxusbum:.
inleruitiitiih is taptinitatem redigenda.
4 Etdifiip.quafihortum . cuiusclaufv.rx difjipanturtol
JruMiis.^ Tcnto-
M I{_^ L 1 r £l{.
t t Fn-ma««rff.rffr<jro/«d»j.qua;fcritdcpropc. idcofignat
jllicitumtadum.I tt otcidii i.omi\c honcflum . Efl tamcn hic hypcrbo-lcquia non omniahoneflaecclcfisfuntdcftruaa .
t Pr.eap,uuit ifrad dc conucrfaiionc c?lcfti ad terrcna.t T-icipiiauit omma mfnia Ciw.fcihcct vjrtutum.
Et
2 Et teplcuii infilia i/(c/^.idcft=ccclcfia.
3 HuTnili.ititm & humdtaiarn. i. dc llaru gratix dcic^lu
&dcic6iara,fic;.itdi6tum fuit.Tpnncipio. Illaqu«iii
portcnt culpam non cft intclligcndum.cp Dcuscafccci|nifi pcrmifliue,& ficcftmtclligcndnmdc diclis&diCjdis poftcrius,nc oportcat amplius i cplicarc.
j
4 Et ailftpauu ith.ist. i.ccclcfiam miUtantcm.ficut ho:
flctilis ciaulura diflipatur.
t ohlium
.1
5)»7Thren. Cap.lL 5)58
b T rabetr.aculuin.
d1*
J{ept4l!t dcmlnus.Qviodiitciim Jli-^cordisnoftripropha Dnatur,& mens & confcicntiaproftituta vitijspolliiitur,
Moraliter.
ybid nbbis acccptum Dco facrificium iure offertur, fm ^^*^' 5"'*'
illud: iavrificium oeojpintns conir/bniams.SanCtificztio ma-ledicitur,cum anima maledidione profternitur.ga in fc
T In quibus quaf. in ecclefiayidebaturquiffcere.
nOmCll Dci landl-
jff •ntdrinm fuum,i.carnem,qu:coflibus& ncruiscopin-
^ itiir.dcliiiofoluxu diilipari pcrmilit , & tabernaculu.i.
•ipfam in fiiis voluptatibus dcmoliri,vineam & heredi
[tcm fummi patris in hortum concupifccntiarum ne-
4in]morcc;i mutaricofcntit. Ideodiisfefliuitatcscius
Tfabbaiha"obUui/ itur,quia temph'i
ilquovotadignc
(jferuntur.&foler$celebrantur,de
ipUtumeftillcce-
bbfis dehtiis,& dc
{^idumelUcnto-im carqis varijs a tioiiem furoris fiii regem & facerdorem. ZAIN. °Re-CMCCtametlS • ixeX a Itnlocaultorum.vel Chtirtumvelanimam.
AfaCerdOS dantUr ^ TS'CtificiJ5.Chiifto,in ononoltn (anfllficatiocflivel coniiitioni coidis& facrificio Tientis.
lt5pprobrium,qa b pulicdommus alure fuum, f maledixit fandificatio-
h Officiis amiffis' " fChaldii velRomanivel diaholivcl ha.ieiici.
.,.. -(-,{".,
UJ- b- TApoft^los^elopera. c IFidelinm vel vinuiuin.
d-i^ibus impijs.^^ ^^^ ' tindidic in manus inimici muros turnum c-
"V^i g Azotios dc
a fCcncupif.cntiatuni.d 5Deqnodtcilur: DominequishabiubiiiD rabcrnaiulo luo.
quafi hortum tentdiium fuum,demolitus dl t t^ernacu-3 f >.i^'i
violituin cft templuin.in quo celcbrabantur.
lum {iium . Obliuidni tradidit dominusin Sion fcftiuica-
tem 5(riabbachum ; & in opprobrium , & in indigna- ] blTaycelum' en>ia 5De quibus dicitur: Efunt leges nutritij tui. x/ •
i^^'
b TDequibusd ctur.Sacerdotesducitinglorios.
" ~
ficarenoluitcudi- ^ r o. -
gno facnficio.Tur f„„^ .^nRrcrcs animae (unt fi-
gationcfua.
des,fpes,charitas,ct
rium fuum.
,1^
u^lac gcnerationi ac libidirffleruientes , quia Azotus
iais gcnerationis iritcrprctatur. ALteri qni florcntes
Crifti vincasin horto coricupifccnriarum defideratco
iritari.vnde fequitiir; n^pula d,rninns^ult rp (mm .
tdiljipa. In ecclefia muhos diflipare vidcmus. q.hor-
tj[h(Qrtus hic eft ecclefia.de qua in canticis dr.Hortus con
H usjprormea.Ihi putcusaquarum viuentium.ibi ipirat
Baikr,&rcmouetur Aquilo,fluuntaromata fauum cu
nillecomedit fpofu^. Scd eft ahus hortus dclitiaru quafiaradifusDci dequo df.cpelcuauitoculos fuos Loih,
&;iditoemregionem lordanis quaiirrigabaf ficutpa-nifusDei,& ficut Acgyptti.vtefletquafi hortus delitia
ik voluptatis. Ad hasdeUtias fufpirabant ludajiollas
.nium,coepas&pcpones& cucumcres Acgyptiorumitldcrantes.q Qia in alo eorum funt qui tcrrenafapiut.\ huius horti fimiUtudinem diflipat dns in ccclefia la-
aient^s.&adSodomorum & GomorrhEorum& ad
.^gyptioru defideria fufpirates ficutin fynagogaaberratc.Dcmolitur tabernaculum, cum quofdam in ecclcfia
dTcntes flagitijs exierminari & concremari vitijsper-nttit.Non nhabitatin tabernaculo Dei,nifiqui ingrc-cur fine macul3,& ope.i.Quibus pr^termifl[is obliuio^
riradiditdiisfcftiuitates& fabbathanoftra, nonqdeinn plaCcant fcfla noftra; religionis , lcd qa in nobis ta-
brnaculu.i.teplum Dei violatur. No cft.n.in riobisvn-
cplaccanteiqua:oflerutur:vndc obliuifci diciturqu»
r'bisadiuftitiam,vioIatoDeitemplo, no imputantur.Iderex&faccrdos opprobrio traduntur, quiccclefiae
iKtallaiam.quafinutriti) prxponuntur.vnde; truntre-
gnuiritif tui.Scd quia violant templu fpirituflandi, ma
gorice ,
tur.Muri gbus munit',c3£terarfi virtu-
4 tumoperafunt.Hiin manu hpftiii tra
5 diitur, quiaanima t proJem i
forisintusvelfuis'"''''^'^"^"*
adibus difl!ipatur.6 Hoflcs dat vocem
in domo dominiflcut in die folenni , quando immundi fpiritus in porte-ta vitiorum vitiato jemplo ipirituiranfti jnanimapcr-ftrcpunt,qnp fpirituflandi organa & virtutum harmo-riia refonare folcbant.
/^ep«^r<io>wintty.Eft VnuaUareinecclefiaDei.Chriftus,Allego
qui hoftia & facrificium , pontifcx & facerdos dr, in eo
olaiacrificiaioflerimus.Sedfuntianftialtariaabhocal- £tari diai>ficut lux aluce,& motes a monte, paftores a paftore. Altarc illud pater repiilit in paflionep ludaeis oratcm.Tater trarisfer calicem hunca we.Aquibus repuUuspa-temo iudicio transfertur ad gcntcs.vnde Dauid; Tu verb Luciii.e.
reputijii c^ deftruxi/ii . Sicut.n.facrificiailla figura Chrifti PC>l-88-+''
gcrcbant , itaaltaredclapidibusimpolitisquosferru no"^^"^' *''"'*
tctigitjprxfignabatcorpusdtiicumnullohumano opere
contaminatum.Quia ergoChriftusad ccclefiain tranf-
fertur,in eo quafi in altari fidelium vota oflerimtur,pro
quibus quafi apoftolis compaiiens plangit ecclcfia , non
q? a fc translatum doleat,fedcu apoftolispro morteemstriftata eft,vt poft cum cifdem derefurrcdione gaudcat.Vnde mos inoleuit in ccclcfia ab apoftolis traditus , vt Miflfe officiii
quo dicpafluseftChriftus,corporis& ianguinis Chrifti 'n<J'cpa"'«
co dic hoftianon oflijratur^tribus.f.de caufis . Vcl gain "um"quoHc»veritate immolatur , cui ha:c caetcris diebus funt myftica & quare.
facramenta.Vel quia ipfc pontifex Chriftus,qui ca reftc
off(:rt,eo die per Icipfum ad mferos defcendit . Vel quia
tcmplo foluto & altari depulfo , non eft in quo corporis& languinis domini viftima offeratur. Sequitur.b Muledixit fanHtficationiJm. Chrifto.f. qui cum peccatiinon haberet, pro nobis pcccatum & maledidum fadus
eft.vnde t/\oyics: MalediEius omnis qut pendet in /igno.Hiccft Gil.j.d.
Cginecclefiaopprobriumfuntqnamdccus .dequibus. oIs!noftrafandificatio,qui jptiobiscrucifixuseft.Sicque ^Deucjr. d.
Lni&.EtnuiicrtgesinieUigitey&c. Ex quibus vcrbis infi-
njtjquia regalc gcnus & facerdotiuiii fandtum fumus,liilutares hoflias offerre Dco volumus, tabcrnaculunt .
f<.ftifpiritus fimus ; m quo dignse Dco hoftioE off^erun-
tt.Hocne vitijs demoliatur.dihgcntcr obferuemus.a P^pulit dominus d/faye>ttfw.PaIchaf Altarc.f. in quo vi-
<!^na:offerebantur.Maledixitfan6tificationi,i.(acrificiis
lcs,populu & turrcs tradiditinimicis.vnde inimici ibi
iwefli magna vocc exultauerunt.vbi quondam diebusli:;nnibusfaccrdotcs Dculaudabant.vnde Kaias:Df/b/<j-
i*tdmus{anii'ftcationii nofira, ybt laudaueriit tepatres nojiri.
l{epu-
li.C.
impktum cft. Tradidit doiriinus muros turri.eius iri manus mi
wiitl.Apoftplos.f.quifunt muricaeterorum fideliu. Tra-
didit intentationcm inimici,qui expetiuit cribrare eos ficut
triticum.l^ocem dederiint m domo dorrtini. Qiianta fuerit tunc
cofufio in domo diii.quanta in atrijs, quanta in plateis>
quata in ciuitate totacum eiret dies feftiiia, euangeliumdeclairat .,vndc Ifaias : .ExpUtaui, vtjacent mdkium.&ecct jfj.j.b.
clamor .'
4« Theod.EtqdoTum molcftifllimu eft', yocgbclli de-
dcruntindomo domini.tanq pfalmuleuitaru in diefe-
fti loco pfaImodi.EfoIita:, rcionabant vlulatus hoftium.
<# Coii
NICOLAVS DE JLYRA..je
I Tcntorium (ixnm.ideli,templum Sulomoms, quoderat di-
fpctum fitrd perfandumC fan^im Jan3orurn,ficui tabernacu-
iuiquod fecerat Moyfes in deferto.»
ObIiuioni,&c.((fef?,tr^(/i /ctir.3 In
Sion.^Kitf dejtrucio templo,& populo captiua(o,talia cef-Jawunt quafi per annos feptuagtnta.4
Rcpulitdominus.fcm/i/ten</oi//tt</^f^>-«j ptrChaUxos.
5 Ma-
5 MaledixU. idefl,teniplo in quo fan^ificabantiir hominesper
facrijttia er oblationcSyCui n'aledi.xit,i'iefi,maltfetit. Dicere enim
Dei,'flfacfre. 7y<!/.l48<7.Dixit,& fadtafunt . Licet aut Dcus
nvn fit autor malt iulp£,ejt tumtnautor mali pamc&Jic malcdi-
xit ttmplcjhiquantumpcr Chald^os ipjum combufjit lecundum or-
dinety fupiifinie.
6 Tradidit \n manus inimici mmos.prope enim templum
erant lutrcs rtoiabiliorts ad Ijci dcfenjiouem.^Vocem
M O H^^ L I T E !{,.2 Obliuionitradidit dominus in 5ion,Adofticiandam enimccefiam pauci veniunt & tarde,fcd ad recipiendum ibi
pcuniam multi veniunt& feftuic.
4^f«</«dtiffj»/j«^.propter malitiam faccrdotum.
5 Maledtxit fanSlificat:omfue. propter iniquitatcm bencdi
ccntium, hocn. non cft intelligendum in illis, quorumaffedus non depcndctcx bonitate facerdotum.
6 Tradidit in m^n<s mnros turriu.i. pra:Iatos& religiofos,
qui debenteireiurrcsaddcfenfione populi Chriftiani.
\ yocera
87t Gloford&NicolaideLyra 81tcsfacit.Chriftusihacciuirarc,&antcmuralecn«c ni crus cui mcmbrorumfuorum luftusalcribitur. Hicn
rusdiflipaturcumciiismunitioncccclcfiadefolaturb Dcfixjifunu^y^PiCdMCPonxl tcrradcfigunt,vc>
pcrduntur Sc conicruntur.ciim do^orcs fynaijo^i, \
dcfcniorcs, mci
^ii lurmcnfurapfn^,fn\iUud.yidhHimanns ctus cxtenta. HOC
<]uippcc(l> cpnonaucrtit nuniiruaa
pcrditionccorum,' ncc rcducit cos in
^ ^ pcnuiit.quin:uun<ii« r*icitibus aditum claLidu nt
e
Moraliter.
Alkf.
/^ t CoptmiUinml Pafchan Profundoconfiliodijpofuit,
A &ncvidcaturcogiiairc.& humanaiuftitiacxccflincad-
dif rticn .'if /i«./i<.idca,mcnfuram fuam pccne lccundum
«qualitatcm culpx Coi?itarc auie mct.iphorice ad Dcu
transfcrtur Ab holbusnon aucrtit manum a percuflio-
nC,donCC.(.implca a *Hofto.vclJnrnionfi,vHvitij. b «tTfmplotrlfCC^elia vcl animi.
ius.Voc»cIcdcruntindoinoDci,{icucinclicroIeni. Hcth.
a *C«eit«ndifacult«c.i.«liqu.t. b fdel .Ch 'ftum c 1 EccicCx.-cianimx.^ • d fV-^nih Itacntlitiem-nluii.
Co^ritauit dns didiparcmumm fili^Sionttcicndit funicu^a fN .'. iciiinitniiu 111. tl.ugo- ic.it.
lum fuu,& no aucitit manu fua a pditionc: t. luxittjian-
.. a 1Fid«,Chrirtu» INc dcf.-n.tat.^
« Mcnte.
protc^ionisfucfi- b tcmuralc,&: niuruspariterdifiTipaiuscft.Tciii.DcnxajluntnU.fcd intCr gCnrCS i^rerrcni». b IDoJ^orea. ^Seiilui. c ^Q^i Jiu.ni legis laiuam -
quafi man*Moyfi , ,,
cxtcnta & ita vfq;
hodiclcprofi&immudi manit. Antcmuralcluxiflc tro-
picidf,ga vidctcs
cosangclorucurtodia dcfiitutos quafi antcmuralclugercfccit. Co^itaun do-
B mmus.Cii DcusaTamdcarcocontcplationisvidctadimatcndcrc , cogitat muros ciosdifliparc, fcd aniefuniculu
tcndir.vt vidcatqua mcnlurapunienda fit.Primumqui
dcdclib^Tat.vtrcdeundi facultatccirclinquat, & vtipfa
rccogitct,cp pcccaucrit. Antcquam diflipct murii , fupcr
cumcxtenditfuniailum q.pcrpcndensquantafintdcli-
da & qualia.vt fimilitcr ipfa perpcndat,& p6(lcorrigat;
alioquinfciat ga manum fua nonauenit.Scd gaillaco-
gitarcnoluit 9pcccaucrit, lcdfanguisfanguinetetigit,
jdcomurusdinjpatuscft,& ipfahoftibusfubicaa . Au-
di.u hxcq tcmcre ludicarc n6 mcruut ,ncc caula.siufto
examinc pcrpcndunr, dfis nihil fine dclibcratione & mefurafacit,iu ftoexaminccunaapcrpcnditqui pcrfcd^
olanouir.Anrcmuralcfidcscft q diftipatomuroUigcrc
df,nonillaqucpcrdilcaioncmopcraiur,fcdquad?moncs credcrc & cotremilccrc dicuntur : pcr quam aiitcq
murus difliparctur, viriutum f.caetcrarum conftruftio
cratci Chriftus murus & antcmuralc pcr candcm fide
in animxcoUoatus.Sedquianoluitper fidcm Chriftii,
cuftodcm & dcfcnforcm habcrc, diflipatur operatio vic
tutum & luact antcmurale fidcs.f;qua iudicium credit
& contrcmifcit.Ita non potcft rcfifterc hoftibus, non qd« pocnitcntixaufcraturlocus ,fcdquiaredirccontemnit.'
Co^itJMt rfo.AHcg.DnsfupcccIefiam funiculum peccatoru noftrorum & normam diftrifti iudicij extendit, vt
ipfamafBigatfmdclidorumcrita. Murus difllpatur,f.
rcdorcs& dcfenforcs.cumaut immatura morte fubrra
huntur.aut ab hoftibusiupcrantur . Sed quia iufto Dci
iudiciofit,manumlUam dpcrditorumaffiictionenonaucrtif.Vrbs n.noftrx fortitudinis. Sion non minus abinuifibilibus hoftibus intcrius , quam a vifibilibus cxte-
riusdcuaftatur.Lugctmurus.i.faluator,dum nos luge-rcs
I
2
4
t6
7
t
t8
tcrrcnisapplicSt
Rcgcscius&p;cipcsciusingcn;idcm rcpctcrc \
tur.vt pcrport,i
tclliganturrcntv
p vcdcs princii
Hiingcntibuscfradi & pcrdii:
inrcrradcfixi.ndcant ad ciiai o
in lcgc proniini
in tcrra porta!eius,pdidit& cocriuit^vcdcs eius , t rcgcma 1 ftincipatus inan !Morjin l>ei. b ^Vitij» c f Opinionc .otum. ^
ciu.s,&: principes cius, ingetibus:noneft icx, & propheta: 9 fufcipcrc nolucr
a «iPeiue.ii J'>ftiiics,fpitiiinlcmintellu'cntiam pciJum.- Huniiliati. lO InO Clt lCX,C|UJl i.
ciusnoainuencruntvifionemadommo.Iod.Sederunt in n maraeftaChaldtvcl Chrifto an.;
nuUalexcis eft.vndc iam apud ludgos nulla cftlctji^
fcraaric>*. Prophcrje non inucncrut vifioncm a dortn;
quia lcgiferum fuum,& dominum prophctaru prcli
tcin vitTcrunt,& contcmpfcrunt.Df^x^x/i«'.r.Aiaplangitur,cuius fenfusfuntin tcrra
fixi,i.in fimo pcccari,&non cft virtutu fubftantiacu,
di: q quia noluit intrarc per anguftam portam.porufcnius fixit in terrcnis oblcaamentis , vcdlcs pcrdidi
fcras virtutu, ne immundis fpiritibus prohibcat ing
fum,ficprincipatusmandatoru Dci captiuatur.Norlex ci ncc vifio a domi no,vt audiat intus, quid loqua
Deus:fcdcfFrcnispoft vanarapiaturdcfideria.
DtfixxJunt.&i.Vonx ccclcfix dodorcs funt quid:
fcicntixgerunt.qiii intcrrafixi funt dumtcrrenisoci
pantur. Superius dixiiportasdeftrudas.hicquafial.
plus,finterradefixas.Quodinfixumeft,difticilcmou
p6t.vndc:£Wp(^me do<nnie dc lucu,vc noh nfiiar.Ycf^i^ :
ti funr & contriti, qui.f.diuina: legis ianuas credcuiii
prius recluferut : vel quim circulos aurcos ad portararcam mitti dcbucrunt . Hi ha;reticorum viribuscor
rutur.quiaperditisfuismoribusdeprauantur .Sicre
& principcs vitijs vitx carnalis quafi ingcntibus capt
tur . Non eft lcx quantum ad eos.f g quotidic fibi maccumulant , & fine lcgis vindifta putant fc poflc pc<
rc.Talesdodorcscccicfiarii quafi prophcis ludascri
uinac infpirationis vifionem non mcrcnrur,vtredeiccar de futuris,ga fe prauis & vanis implicat dcfidcrij
c Seiiruntinter.Pi(ch.?atcth[{\oni, quia morefuoda:i tantistribulationib.opprelC, miierabili habituf .
gcbant: Nontamen finecaufailli pra:cipueploraii:
plangunt, in quibus & rcligionis autoritas & intcgi
tis honcrtas pra;dicatur.iedcruu . Aia cu fpiritQ confillj mittit,quafi fenef ^'
NICOLAVS DE LYRA.' I Voccm dc.in do.f.aduerjarij txultando de captione &fpo-liationr loci,
2 Sicut in die fo. ideflf ficut in folennitatibus folebant cantare
Leuitit Ijkdes Dei.
3 Cogitauit.(/Mu ab ftemo prfuidit omnia in temporefiendx.
4 Tetcnditfuniculumluum. d<<rfe//>-«rM(i«>»/ec««rf«w/i-
neam (uc i[{itif.liio m&do dicitnr.i.l{e'i.8. u Mcnfus cft Da-
uidduos funiculos.vnum ad occidcndum,&c5 Luxitqueantemuralc Antemuraicentmejiparuusmu-tusante murum pnncipalem in claufuris ciuitatum: & vterq^fuit
diffipatus in lerufalem.6 Dcfi.fun t. Hic Ipecialiter larnetatttr Itrcmias de^ru£lionem
perfonurum (S alfliHionem , tamen coniinuar.dofe adprfctdentia
^ \ ,P^r
M O l{ ,4 L I t'e l{.
I yo-em dederunt k domo Dei . niercatorcs & homincsgarruli & mali.
j Cr,g.tai>it dominus diffipare murum . idcft , aufcrrc prxfi-dium angclorum propter malitiam dcricorum.J Luxitque <anffm«rj/f
.idcftjtcligiofi.
t Elmuruspariter diffipata t/<.idcft,praElati , quifunt inaltiori ftatu,quam religiofi.6 Defixejunt in
tcrrapoitf ««f idcft.facerdotes curati ba-ptifmum adminiftrantcs.qui cft ianua facramcntorumdciixi funtm amorc tcrrcnorum.
t yclfet
pipniitit de iiuitat.s aeit>uiiioneydiiei:Dcfi.(unt in tcrraj•
tX c'\.US.'.tmotf\ie lutis fnis, & in ttrr^m proieHx.
7 Pcrdidit & contriuit,&c,regcm cius. sedechia,quii
duBfs in 3ahyl'otitm,& plurts dupnncipibus fuis.
8 Non cft lcx i.doilor le^is,aafiienit occij.-.itarxpmt P^-'•
Totct txponidclegead literam,cj!'f ftitl tunccomhuJi.i,ytdhi
eji jucra cap.prtecedentiuamen pojitafuitper Efd-.m icpara<
5> Et prophctxcius. idefi, pyophctx lerujMrn , qutnontt
vcn^jru tutji frvfhii.i,idevf-bditur.i o Non inucncrunt vifionem a domino .fcd magn > '
Ji^io' e vel dafn,oni<m illufiotic.
1 1 Scderunt in tcrra,conricuc.fcncs filix Sion.tt!<ji,
falem.tj.tf.iUi tjui pnns tiantibiinbonore& IvqutbanturtH<>
ritaic,lunt inhonorati & muiijttf confuftunc.4«Cor
t ytiiesciHi idcfr,archidiaconi,qui per vifitaiionCij'ta tcncrc debcnt laccrdotcs curaios honcftatc daufr !
t i{e^t tius & 1'riiiapts ««y.quafi dicat omncs dciixi I '
in amore tcrrcnorum .{
8 T^onejilex. lciiicct diuina in orc dodorum,fed'"
gisinutilia&curiola.9 iff/o^^/ym.idclr^prxdicatorcs. _
i.
10 Ti^oninucneruiit vilt.itnm d doinuio . quiamagisCurJi''
ccrc placentia qudm falutaria .
I r stdcrHCinteira,coiituueruntjenes, f, mor bus & f»^!' \^
tangi abicdli,& pucri aetate, moribus & fcicntia pro
>
t u^-r'^'
fIn tftreni».
dirmm malorum.b TAb «tate.
c tSoIo nomine.
fMentei.
capita
i;tolo nominc amil'|V>imore fponfi.
fiia vir^incs liida .
:i 1 inuirores,
9^1'f2iuitatis& d'gnitatS inaturitatistcrrenisinhsrcnsin-
rjl.,at:qanullofalccondita
tcrrenasfcftaturillcccbras.-
si/encs fcdcntin iena,con(ili).( cogitatusA prudetix
adisinvoluptatib.quibuscumalaoccupaturjConticc-
fcnt apudDeum ocseius conatus,fm i\\\xd.i>uomum ta-
ifTiufteraiurur.tolaojJa tnea,
Qidumabeis qintussut
vc;ra(cunt,dum fedantur
veirishoislucrum.quafi
cuofi fcncs de fpecula cce
lcftvitxinterraprolapfia
bois c6ticefcut.Scd ad hu
iusrit? negotiatotadiccla
mic non definunt, ita ca-
pur.mentepuluereafper-a
gui& vitiorum fetis & ca-
pr^pilisaiacircumami-
fta;loriam perdit qua ha-
bebt in c^lcftibus & in tcr-
la^lutatur.donecin pul-uetmrcuertatur.
^di r«?if,Senesin ccclcfia
- Dd^erito, taccnt,quoaia>. ffra fecicnr. Nec iam iu-
e -ncs di"ir,niil chorus fe-
nairum Deicumplangetibs pati2tur,& pro hu mi
libjhumilietur, fi auc ta-
lcsi nobiscflent.non pla-
^eitur,fedplangcrcnteos.b
r:heta vero fuget eos
1 us Grarci vocant prc(by-:crs ,nullo aetatisoperc decoratos, qui fatui'in terra fc-
vic!." dfi tcrrenis inhxrent,quia dr .- s^mci cha»aan& non
:: Et.Iiinetcrate dinnmrnjhrji^c^; .Viro\ncsluda 5c leril-
ilnidcmfignificant, qarcnatorumaix calertis Icru-
ilnfilix funt& Sion.Hae funt nli^ Iuds,i cofcflionis,
vicliiSioni.diuins cotemplatioiui quibusdf; -•diuro
vohiiie le>iiialtni,li inutrurnis :liUcii-m wi/iWjCirt.Scd h^nocicrecapitaafpergunt non cilicio fcinduunt.quxco-pciti&ornat^fcliinant ad iponfiamplcxuni.Scdlunr
, fikSionlolonoIe& facramcto:quxcecidcruntin hx-'
r(inidcthrono regni.autprolapfz funt in puluereter-
na:3c\ionis,quibuseftopilatumos,necadDcum au-
ditlcuareoculos ,quarumcapita,i. mentcs, puluercis
C2ribusarperguntur,&faccociUcinove(tiuntur,peco-ricontexiolctis & capraru pilis.Etquia (emcl capita in
itramdeicceruntnoluntfecrigcre, nolunt depulucrcc :utere . Dchis forfitans illa eft quje alias adiurat, nec
ri(eadfp6rumecclcfi?vfurpat,(ed iamp^nite.s,iapcc-
caplangcns. KiasvocanturfilicT Icrufalem & luda, vt
iiio nominc (uo recordcnturcatholicae confcfilonis.
£>f/?(«)'«»(/.Pal"chafius. Q.d. Quo pcdore pati poteron^arciturfexui ncc ztati : idco lachrymando dcficiut
ocli mci iucunditas vertitur in anxictatem cordisocci
diirnatioantiqua patriarcharum filia legibus erudita:
fctiucDei fui oblita,& ^p fcelera hoi^ibus tradita.Laudailis efi hic dcfeftus,no exinfirmitatecarnis.vndeDa
uidicit^Of/eio^^nf oculimei.i.e.i.&c. Oculi fanftorum cu
inirius&ardentiusinuifibiliaconcupifcunt, abintuituvibilium deficiunt. Defeierunt . Oculi alai deficiunt pra:
ia(irymisquandoamorclanguidavidct interiuscoturba vifcera (ua ncc mentis intctione ad ea dirigerc fuffi-
cituxoculusintcnditcuiusvifcera funt conceptionesco.tationii:his turbatis non potcft liberecontueri q cupiorjedoloris amaritudinc. tffufum eit m tena iecnr, voluptJum fcilicet& cocupifccntiarum luxus,quarCi collu-
uionc
Thren. Cap.lL 5)^2
IfC^busdicitur, Inueteratsd (Jorrnijilatiuniscliuiiiat.
tcrra,conucueiunt fcnes filirc Sion, confpcra Vreiicna voluptate. b fMcntes. fAbn.f. 1Vi!i<) cs.
fcrunt cinerc capita fua^ virgines lcrufalcmT ' crrrraf Alias fti tHabiiupoeiiicenti.T _
accindre funt t ciiicijs , abierunt in tcrra 2.
fQnibus maxime condcilcn lum.c TConfrfTionii.
Caph. Oefccc-
runt prs lachrymis oculi mei : t contur-a ^Conccjitiones cogitationum,vel multitudo infirmotuin,<]il; in ventie ec-
delia: toucntur.
bata funt vifcera mca, cffufum eft in tcrra1 ^Luxuscuncupifcentiarum. ^Diuites cuns V »oluptatibus
fetmentibus. b TEcclefixranctoruiarilis.vtlaniniae.t 5Vnde,ZeIauifuperiniquos, pac-nip.cci-rnun vidcns.
iccur mcum f fupcr contricionc fiJi^ pd-a fSrnfOsextenuatus. b ffides. T Mens.
fTeriena dodirina. fParuulus & laftent quibuszusSc innocentia mifeti-coidiam imp-ttat.
pulimci , cum deficeret paruulus & la-
a fC^afi.lpfa n«iuta dcbuerat cogere *Huius leculi vr>'nptjtibus.
ftcns inplateis oppidi. Lamed. Matribus
uionediuinus Ignis cxfinguitur Tgnis humani corporis D(vtaiunt)in iccorepiKcipuehabitat.indeadccrebru fub
uolat,dcindcadoculosc?teroiq. fcnfus,&ficper me- fecurrn aai-
bradifFunditur.Cumergo mentisconcupifcentu prona '"i''.'>"*'i'"<
cft in malum, & ignis de iecore in terra cffufo ad oculos*^''""'
toUitur.rea^E inretionis dc
fcdiofequitur.vndeait: De
fei t rut iculi rriei prx lachrymis.Ex dolore.n.quo lachrym^nafcuntur defe(3:us diuin?
cotcmplationisgcncratur.Notandum
afit.q? talis effu
fio iecoris de cotritionc al?
cucnit,q fandtorufilia cfse
debuit fedhoftibusconculcata (liccubuit . vnde:Exte-rior se(us vigoregrati? parunlus& mcnsintror(usIa- Aileg.flcns amiflfis virtutibus ,pplatcas huius feculidilabi- 1 intumue-
tur.ncceft quofe vertat.ni'""^
fi ad lachrymas , ex quibusquamuis oculi graucntur,tamcnilendoconfortatur. £
Dcfectrut prxlachiymisoculi mei . Ecclefia cu leremiaad lachrymasquafi addo-
Sap.i.c
lorisrcmediarecurrit,&fe
pro mebris fuis in lachry-mas profundit,dicens: Defecerunt oculi mei prelachrymis.vifcera mca coturbata sut,
dc quibus dr: yenternteus conturb.uns tji. Hasclunt n.vifce-
raqdvcnter^pcrhocfvtdiaumcftjmultitudofidcliuin
accipitunqdiuinisalimetisquotidicinfraverumccclc-fierep!etur,("cdpraj(rurarum tcntationeautmorum prauitate quafi ciare turbatur,^ quibus maiores quafi par-turientcsfoliicti funt, vndedicitccclcfia.- Conturbatafunt
TVtfrawr-.Pcriecur locupIetcsintelliguntur,qinecclc-fia curis & voluptatibus deferuiunt. Aiunt.n. phyfici . g>in iecore voluptas & concupifcentia habeantur . Cu hi ppcr varia defideria fe effundunt & laxant fi ena cocupi-fcentiaru,iecur ecclcfia in tcrra cffunditur. Et notandu,quia hepar fine fcUeno hf,nec diuitiie terrena? fine amaritudine poflidcntur.Fcrtur aiit ,9 hepar fuccum cibo-rum calorefuo contrahatad fe, & in fanguinem vcrtat,
&fingnlismcbrispartcsdiuidat,ficqui habet,fintqua(ino habentcs,&infanguinem redeptionis fuc diuitias
vertant,& fingulisccdefia; mcbris quafi cx abundantia
ianguinispaftum&alimentuprebeant. iuperco/itntione tCiUri.»,
filitpopHii wf/.EccIefia rede vocatur fandoru filia , q tuc •,
conteritur & afficitur tcntationibus.qii iecur, i. potetcs& diuitcsin terrenadefidcriaeffunduntur.Tuncparuu
liis&Ia<ffesdcficiuntinplateisoppidi,cutalcsoIfelicitatc abundare videntur qui nifi paruuli & ladantes dodrinaChriftieflent &fidepro talibusinplateisnondcficcret.vnde Dauid: >/e/ aiit pene mo.l.p.pe.ef.j.g.m. Mouentur Hiflot "c^.
aut pedes cu fide paruuli,dodrina iniperfedi terrena fe- MuwUur.
licitatem zclantes, anguftam viam <^ux ducit ad vitam
relinquentcsjcxeunt in plateas vt effund3tdcfideria fua.
b (V; di nbiis fnis liixcrun:. Dccimus conqucftionis locus,in quo infirmitas & inopia dcp^ontur. viairihtis juis dixe^
r«nr.Pafchafius. Hcc & pciora his accidiflc ludaeis deda-
ranthiftori^.
Manib.iu.s dixcrut.ldc pcne fcnfus moralitatis& tropicx & AUcg.cft.AIa rcdo itinere dereIido,cu cepcrit fc^cxtcriora dilatare,& quafi pcr platcas voluptatis ambu-
t^lare
NICOLAVS DE LYRA.I
'Onfpcrferunt cinere capita fua.J»//?««m triftitix. .Ali-•
'/«•i6i'< habent hic addnum:Virgin.cs Icruulem:/(?d »0« tfl mitt'io,(itde6 h^c litera referturadjenes.1
^ccinftf funt cilicijs./n ftgnum pa ntentix,
i ibiecerutintcrracap.fua,virg.Iuda.P>-fBiw/(ia«g!«/ZM.4 ^efeccruntprglachrymis oculi mei . Verba funt lere-
mia
t
M l{ u^ L 1 J t H, .
uatur in ecdefia ,& iic habens autoritatem loquendi,J /ibieceruntm
terracapttalua,virgines y«du.Pcr quas fignatu boni cotcmplatiui, qui virgincs dicuntur pp intcgrita:m fidci.Per virgmes vcro Iuda,fignatur boni actiui,
qui
mi£ tomp.iticntis miferitspopulifui.
5 Conturbata fiint &c. Q^.d.intantum doleo^videtnrmihi,
qiiodumnia mtmbra meu Pttatia dcbeant cadcretu tcirafn .
6 Cu deficciet paruulus & ladcs I platcis oppidi. Ex defe
ilu nutrmeti.La'.-to,tas,tde tji qi lac txuibtre.Laiito l.ides liteeji
quod Lacjngcre,'S ii}dc dicitur l ilens.i.Lac fugenSfideofubditur.
7 Matribus fuis dixeruut. Etpatet Litera.
«j« cui
quidolctde malis qfiuntinecclcfiaDci.idcofubdiiur.4 De/eccfunc pi ^ Laihrymts vc li
mci.Scc\iiit\it.6 C'»n dtficerit paruului C laiie >sinpLateis (ppidi. Idcft, CC-
cleC^propterdcfcdumnutrimcntifacr^dodrinc:.7 i/tatnbus fuis aixermt. ]dcft,paftoribus q dcbet iuDditos
Hh
Glof orcI.& Nicolai deLyra
^85,3
hrc arripitlatS 8c fpatiofam viam,qiia: ducit ad mortc.
y 4
Ailcii i/v..fqi}cxpofc; . .
tibus cum quibus non cft panis , qui cofirmat cor hois,
idcrt , doarina fpfialis,ncc
• fSptiituatiidoAriaa»
Pto«.U«c
vinriqdlctificat.i.gratiaqmcntc$incbriat:idc6cxha
larit aias 1 finu matri.s. Dti
caro g macrcm fibi crcdi-
dcrnnt in torrS rcdit.ipfi cx
halatur m finugchcnniqad morii gcnuir,vndc : Uywuitns eji ditr(,corruet in malh
Et Bttiis homo qui femper tH
ffjnidiit.
Qpodquia Icrufa-
2 audircnoluit ,adipfam a
prophcta conucrtcns quc-
»'
-j ^ rclasdicit:.C/«fo»«^a>i^o'r.
tJT^ Mambusfuisdi.xerJit.QnU b
paruuUis & ladlcnscuitif-
cunc]j.f li:xus pplatcas hu-
B iusfcculiiuxurios^vagan-
tur,ficut^digusfilius,bo-c
nisfuis cxpoluntur , 6c fa-
mc pcriclitantur ; vndc in-
quiut matribus luis.vbi cft
triticu & vinum ? Scd funt d
mifcrzmatrcs, qadtatamNobjlium vi
jnopiam filiosfuoslons^cirorum iudi-
patribus adduxcrut. Nota-
dum aut quanti fint idolis , quant^nobilitatis, qui licct
inopcs non quirunt filiquas aut hordeiim 6c talia q fa-
mclicigratiflim^glutiunr, fcdtriticum& vinum,&no-runt quamuis vitio fuo dcgetcs.qualescospatcr gcnuc-
rit,<?cqualitcrnutricrit: vnde : Prodigus filius g fiiiquas
ncc habebat.vyrtijn./^Inquit^wcc.ii df>.pa.r,iei.cr.^'.&c. Vndcalibi:fr«rwe«.c7- vin.jtabiUm rum. Hisduobusliberipafcun
tur.pancconfirmatur cor hoIs,vino laftificafur . Hicclt
panisqui dc tritico conficitur, quod in tcrrani cccidit&mortui'1 fuit,& decoclodefccntiit. Hoc vinum devinea
Sorcth,i dcvitcq cftChri(lusfuniitur.Hocpatuulus&la^lens rcquirunt fcdinplateisnon inuenitur, necAvul
ncratis dign^accipitur , idcoin finu matru fuarum ani-
mascxhalant,qua:illosmalcnutriciant:&infinumpef-
fimaiobleaationisallcxcrunt.Sapietiorcncuangelicus
prodigus qui dicit ; SuYgam,& iho jdpatretnMeum &c.quaifii qui a voluptatibus carnis quafi & matribus rcquirOtca qu.E patcrna lunt l fla fi cum patre cflcnt , vcl ad patre
Q rcdircnt, non famccxhalarcnt: fed carnis voluptatcdc-
cepticrant,non quiaqu^runthac.- fcdquiaquajruntdcarnc.Quiautcmincarnefunt,Dco placcrc nopoflunt:hi autcm funt fili; patris;<?tt/
non ex volumate ca^nihniquc ex
yoluntate >hi,fed ex Deo natifutit.
a Cuicorripdfabo &c. Odtauus locus indignationis , quiainfolitum malum & finc comparatione .
Cutcon/fara.tc.VafchzCms. NuUi dubium cft,g5quant6ludxa
fNifi granum fnin^enti cadrin in terr» &c.b *Quod laiificat corhoininit.
fuis dixcrunL-Vbi cft ciiticum& vinum?cum f1 tAnipliaetl vij ijux
Ego doir.iiuis ciuitaicTi non iii"r <ior.forati»incbii»t. fFamc. f A liiabolo.
iiucit ad m.ittcm. b f Dequa. Ego domi
dcficcrcnc quafivulncrati inplatcisciuica^is |a TFaine b frFc(tim«obleftaiionij velgelicniif .ui{nutiit H mottem.
cuni exhalarencanimas fuas in finu matrum^
• ^Opleb» iulra,velrcc'efu,velanima. b 'Idei aJBifti» tiia nulli
^ poiell compat.iri aftiiftio & ideo pio exaggrrat-onerepctit cut coiiipaia-
boic,& alIimilabote,&^x-iii»^K>,qu«oinn;.»itlem (ignificant.
fuarum. Mem. t Cui comparabo tc , vel cui i
fCoelellis. a INullifuiMiiclis.
afiimilabo tcfilia lerufalem ? Cui adgquabo1 ^Id;ltcu'u>cjlu4 coinparationecon o abcrte. b 1 Kicbs luJia
qui: non tiduilti cotiumpiidololatria, quia Dee derponfataivcl ec-
clelia.vcl a"nna.
te&con{oIabortc,virgofiIiaSion' Magna*
a TS'nec|uie'- b i Aut nullus, lciticet 3'itratus.
cft cnim vclut marc contntiotua,quis
medc- ^
a •Filli. b «rQ^jfi per vifioncm annun.;u'"es.
biturtui i Nun. tProplier^Etuividcrunttibi"^
a fbona fcilicet non veta. b fP.piilusmeus, oii betit.rt« t«dicune,
ipfi tL-deciriunt. c TTibi. d ^Qj^nm vidri^ant. 5
falfa , &C ftulta,nec apcriebant iniquitatctua 6
IudjEagenscxtcrispraK:cUcbatgroriofior,tant6pca{ijrcxii^cntibus nuUaefl modo inferi^^r.
Allcgor Mifticc hiflor.Sicutluua^acartcrisregti j|(J, ^
riofior,itaccclcfiaomnium noflrummatcr&filh^if.ftis patriit
fummi r<^is fponfa pr.« olbus cfl gloric l-fjc ?,
fidcliscftanima, cuicfti
incoelohxrcditas.Huftj^iuflificatioinfolo Di
fft i
& ex omnib* vna ccfu|&
vnumChrifticoriscii!Capitcfuo fide&chaatc!coniunguntur. Etfi.tcxoibuseft
vnaciuitasgffifti
ia.dcquadf: Glortoj.\iif
junt de te ci.Dci.itA vna li). i
laquein Babyloniaa hri l
fto fornicls degcncra /n- !
dc pro tzdio legcntir ,fa '\
pcrharumtriumcor.ni .
lesruinascontracon xo i
cxplanationisordinc loj ^
adhibcturluctus, vtd >m j
nibus&defingulisdit |b Cuiad.i:(jualio &c.Sk n.
*
illagloriofior eftoib,qK
adfupcrnx brauium taf*
tionisperucnit,itani; co*'
parandaeftignomini iuj
qujctreccpit. Na& na j
Lbc tr.c.
Gca.if. {.
Io.i.a.
HiOo;nce ,
NICOLAVS DE LYRA.i|c
I Cui coparabo tc^c.Subdii!ir:6c cofolabor tc . Solatiu
cuim mijeri tfl haberefocium in pana :fed non inuenebant in pro*
pofito ided dicitprophrta. C\iitidxc\Uiho tcScC.Quaft dicerety
non inuenio alitjud ciuitatem ita afjt Ciam,quam tihipoffnn in txe
fluni prooonere pro alimiali tua co)ifolatione,idebjubditur .
» Magnaeft. n.vclutmare contritio tua- idc(l,fic excedit
totritioiies aliarii ciuitatii > ftcut mare aquasfUminu,ideb feqtur,
3 Quis
M0I{ULITEI{.
fpiritualitcr nutrirc.
t ybirjl triticum . Dcbit? cruditionis , & vinum dcbitaecorrcflionis.
t Citm dfficerent qu<ft vulnerati.S^^itti diaboli.
t Ciim exhilartnt animas infi.ma. Ideft , paftorum proptcrpictatisdcfcftum.1 Cni c.mparabo te,vel cui affimiUbo te, 6fc. Hic ponitlir 1 a-mcntatio cafus ccclefi^^quantum ad ciUs grauitatc cumdicitur : Cut adxquabo te (<c. Qijafi diccrct, non inucniturlimilis in gramtatc- quia quanto ftatus cft altior , tantocafusgrauior,ide6 lubditur.
3 Qitis
rcpetitio vcrbpru ful oa i
fignificatione harun B, j
vnamamentiJEcecitatemvideturcoUigercquxd id. a
todignitatisculminc,im6deitatisaltitudinc,adfa o i
mifcricprofunditatcm,im6infrabcluinamignot > i
tem feproiecerunt,vnde.-£^orf/.nrf?/e/2ij-,c^/7.f.v.onjfl «,
autcmjictithomo. Nuncautcmquia dc tanta.gloria o-
lapfa cft gcns illa vcl krufalem myftica, lugens pn «. i
ta vcl chorus clcdonim Dei,ait.- Cinadxquabo tc.Q^\ <
inuenitur tibi digna comparatio vel affimilatio ve! » :
quatio,vbi nec (pecies ncc forma inuenitur.Tota' ti
formis,totaeshorribilis,totam repofl^idct contrit li \
nonefl"ctendis.Ncfcioanpofiasrcuocari.Q.d.Cui iv /
paraboanimamlcprofam, velcGcIefiam a fponfc !»> .'
clanijVclgentemiUamdc foliogloricEdeicdamtm A 3
cuiuscafuvclruinaquxlibctcarumconfolariquc'
C M-ignatJlenim v Itrmre contritio tua. Contritio.n tf^tJsillius.vel ecclcfi?corrupta:,veIcadctisaix,fi femi 10
pftibus fubiefta fuerit,quafi marc nunquam quicfcn ai l
quafi vndarum fluftibus fefe indcfincntcr collidit . a- !
ditx.n.in manibus inimicorum perfccutionibus & tt-
rationibusc6teruntur,vndefcquitur: Quis medeititu ii<a
Acfi dicat : nullus medebitur , nifi ad cum redcas,^ 16
rcceflcras.Quisfaut nullus/.aut rarus,vnde:^(c» cji », 1
quijaciat tibi bonttrn non eji vfqtie ad vmm.d Vropheta f/«.Pafchafi*us. Allcg. mifta eft hift. H. lit I
Ieru{a!epreudo,fphctas.HetEcclefia hereticos & l il- i
iTiaticosjdodorcs prauos, quiliniunt ablq; teperai w ,
^ charitai l
j Qiiis medebitur tui Quaft diceret , ftidluspofjit nifi.
u-j
4 Prophctxtuividerunt&c.H/V/pr«d//«T/«af/;H»r'W i
fttlfos prophetas , qui regcm & populum induxerunt ai rebi **j
dum regi Babylonis,'ded (//«'/. Prophetc tui vidcrunt& i*;
ftiaconf^Bione.
5 Et ftulta. Quiaper hnc fecttta ifi deflrnBio ttia .
6 Nec apcricbant iniquiratcm tuam./V veracitert ih (
doyfeu magispalUabant feccata lua.
* Vidcru., —— , . — -_ —'
,
3 Qhis medebicur tin . Qiiafi diceret,(olusDcusho( > '
tcft & fubditur vna caula didi caf us ciim dicitur.'
5 'Propheii. tiiividerunt tibt falja &liulia&c.\QLi(\int:l' 1
latorespcflimi,quiafFcrunt cxccfTum in familijscqta
;
turispompis,&;expenfis,&amiciscarnalibusvltra 1'
dum&meritumfuumpromoucndis,dccercftatfi j?'
latoru , & hoc credere ad ecclefi? reuerentia& hon p- \
Sed hoc diau eft valde diflbnum a didtis & geftisfar
\0 5r|
ru j3ccdcntium,quideboniseccIefi? magnasclecm j»'-'^
nas pauperibus erogabant ; & ipfiquantfiporcrltbilOrtimodo ftridtc viueb"at:ide6 fubditur talib. adulatoril > r «
6'Hecaperiebantiuiquitaterntuarn .SzdilX\.^g\SOCC\x\l'^ ;
& paliiabant^idco fubditur. i i
'
t f^^^"'* ^
4^ Tliren. C
b fVanafpelaftantesvfl 'uftantes.
yCiharitatiSj&doIoflsargumetationibusvclfalfisopinfo
, A libus Aibuertunt corda fimpliciuivi a vcritaicrc6l2fi-
'. ci & ft3f" ^O"' operiSjVnde Petrus z\i:Vtie< urnpjeudopro
hctfHipopKloJicui&in nvbisfnnt r/uigj}iimenflaces.&c.]<lcc
ubiiiraquin culpamagiftroru & facerdotum ruinafit
^pulusDocentenim fal
&flulta, quafi Vidcrint » ^PceihsfuHir«pr«diceBdo.
ii>onem& popuhpaipat a ytte ad p^nitcmiamprouocarenc. Viderunt*
liquitatem.MultierqUX , lldcltinagnaScctiminslia peccatae.jcienda9uafico.uemnfndj,dicen.
ciCetVCrbismalisdcftruflt tesiquxomnupro fuoluctofaciunt.
^cmplis, vt mactrix qux autem tibi t aflumptionesfaIfasj& f eicdlio-'
^ilans puerum Ia<^auit *fpjt^rsc^ndoientes.
'w.drmicnsextinxit. Hifa- b nes. Samcch. PlaLileruntfupcr temanibus
"
antOiaCaufa luCriaUt er « TfwKi^itudiiicm fideiincedcnic$,nonexotbitantcsaiuftitia,fed per viara
^'
rrisaUtiaaantia: & iOCOr qu«Chriftuseltt.a«feu«t«,qaidici.:Egofum vl. vetitas & vit..l*"""'-
z f 1 Idcll conHi.Iuetunt.
omnes tranleuntcs per viam,fjbilauerunr,6ca t^-^omp^ientis affeftu. o TMcntcs. c fludaicani pltbcm,
» b . /• r c»el ecclefiam vel ,nimam.
mouerunt capita lua lupcr hliam lerufalcm:a 1Q___a:iamlubitodciantaglotiacortuit. b TGIoriofadiftafunt de
teciui. Dei. c fPijjchnes
Scdecora filia lerufalem.
h^ccinccflvrbsfdicentes)pcrfedli decdris
a 1 Mundl vel cotporis. ^b TAccufanics.vndeiDeus laudtm meam
gaudiu vniuerf? terr??Phe. Apcruerunt fupera fAd deuoiandum. b TChaldzi.Romani , darmones,quiIibet
, j,ptrfecuio.rs. c iqu^afi lcrpente».
te os luum omnes inimici tui : fibilauerut&
^66ap.III.gnationis,gahcflibusvclcxtrancisresmiferadaoncdit D_ Vlaujauuijuper te n,nnih,<i ornncs 6^f.Pafchafius. Plaufc-
rut,alii Tuper tcalij fuper fynagogam /velccdcfiam,vel A"cg.anmiam
hxcinterprctantes.plaudentcs manibus inimi- MoraUter.
cos efle dixerunt,ex irrifione.fcilicet& gaudio infuUan-tes Sed nos econtrario dicim us fanftos patrcs& ami-cos zelocharitatis affc^los,hi cum quamlibet proie-dam cognofcunt, plaudutmanibusnon ridentis, fcd
dolcntis afFeau.quiadeta- pi"*bfn''"
dc.dcquibusdicitur:i^ide
t^i autem tibi &c.Ybi.r\. in
IiiaHicronymus. Onus
Ibylonis traflulit, vclTy
rii^elDamarci.LXX.dixe-
rtit:Vifio vel vcrbu.Sym-iichus& Theodotio afsu
3ointcrpretati funt.Qua-
.n.falfi prophetsonus
'
ppuli,i.afflidioncmvidct
iimmincn tia dclidorumfoplicia falfisccnfolatio-
rouslcuigant, &deijcerc
a orfo peccatorum oncra
iimincntiacertant . Sed
vaq; funt falfa.aflTumptio
fdicct & dcicdio ga fepc
tlcuiorib*culpisgrauio-
5
a H^aC leo deuorare copiens. b TVel lerufalem lerienam.vel delin-qu-ntcraecclefi.im.velanimam in fanguine peccatoium conculcatara.
frcmucruntdcntibus fuis,& dixcrunt:Deuo-a T Quia oblato Dei aux liolerufaltm dcuoiatepofluinus.
rabimus . En , ifta cft dies quam cxpcda-
ronera vcl afiumptioncs
ppulopr2nuntiant,cxgrauidribuslcuioraquafidiui-n autoritatc pcccantibus annunciant . Scd i'c iUis q'n d-lit bonum malum , & malum bonuw, Ycilccandiim Aqui-In.quidicunt malo bonus es;5c bono, qa maluscs. His
(joduabusUterisprauos doaorcs,& auditorcspphetplangit,ficutcarum intcrpretatio oftendit Mcn,' i^5un,
kft,cxiflis,fempiternum , fubaudis fupplicium.qui.f.;1 malcdocent fubditos, vel maleaudiunt magirtros,Pro/)/wi.ttnj,c5ri.Habetanimactia falfos prophetas ex-
|riusfcnfus,fcilicctC3rnis,qui prxfentianunciant,futu
i non curant.Habet interius prauos cogiratus quos prutnta carnisgignit.qiUB falfa& ftulta oftcndunt nobis.
..n.iudicantcfl"edamna,fiquid in pra:fcnti de voluptajbusmenspiitermittat, iniquitatccflTenonputant vbi
iiquid
acqu:ritur,aut talio inimicis redditur carni iudint indulgendum, longiora tcmpora pronuttut nobis:dic/a Dci futura vcl omnino ncgant vcl cxtcnuant vcl
^o modofuturaprophctant. Hoc lcuigant,Uludgra-1
i|nt,(uaieuiora putat,alicnicrimina ingrauant, vndc:
i^adei.tij ,u>,i.sw(/'if//.Hicogitatusvidctaflumptioncs
£ flfasaut dciedioncs &: fempcr uel cxaggcrant.uel aflu-s nint.vd dcijcmnt,vel minuunt,ac ifiisfempitcrnu fibi
j ipplicium acquirunt.r i ytderunt auiem &c. S\ quis non dcdcrit in orccorum. aippiam fandificant fupcr eum pr^lium quafi magna
penam pro paruis peccatis imponetcs& aflumptiones,Oafi magnum pondus iudicantes.t ^/««/«w.Quartufdecimus locus conqftionis vcl indi
gnatio-
to culmine fynagoqa vcl me & i Tia
ccclefia vel ala prolapfa , ta mM.fubifo ad tantam ruinamperuenit, hivcretranfeun-tcs funt fecundum illud:
Trarijibo,& wdebo yifionthac
magnam . Hi pcr viam tran ExoJ.3.a.fcant , non hoflcs ccclefiae
qui viam pacis ncfcierunt:fcd aberrantcs & tumultua
tesadimacorruunt, fibila-
uerunt & mouerunt capi- Eta fua
, &c. Sibilatio fubitCi
& improuifumdolentis3cadmirantis affcftum indi-
cat . Soletnamque motuscapitis Yel manuum ficut
fibilus, fignificarc diuerfos
affc6lus,vndefeqtur: «^m.we </? vr^y.cj c.No hofles anima; vel ecclefix putanteacffe pfcdi decoris aut gau-
dium vniucrf?tcrrc:fcd foli fanfti & amici, qui quantoglorioiiorcm & pulchriorcm vidcbant, tanto admiran-tur,& lugcntjCU in manibus hoflium dciedam videant.
Sedquiagcmitum fanftorum fupeream propheta ctia
ipfe gcmensexhibuit,inimicorumgaudium &t in^ul ^ Exuluuo-
tationcm fubijcit,diccns."*"•
c ^permrimfuper te . Pafchafius. Hicquoquchiftoric^Allcgorice Moralitcr fimulcxponemus,quiaparQdif-fcrrc aucrtimus& t^diolb \cCtor\ parcimus . ProphetaaflBcitur , vcl , quia amici gcmunt pro his tribus cx qui-bus vna ciuitas colligitur, vclquia inimici infultant fi
qua profternitur vndc: Aperuerum (inquit)/«/5e»- te osfuuw. i„;^;^j g-
Inimici os apcriunt.cum quod accufcnt,mucniunt. Ali- periuat «.*
tcr tencnt os claufum contra lerufalcm deieaam,vel dclinqucntem ccclcfiam,ucl animam in fanguinc pcccato
•
rum conculcatam.cum quotidie uenatur quid accufan-do obi jcianr,undc:ye«x Weiw weaw K.f.^c. Felix autem pjycui fi obijciuntur culp? , laudes e regione aflRflunt qu?culpasrepellunt. Sibilaueruntut ferpentes,fremueruntdentibus fuis.ut leoncs ad dcuorandum rugicntes.Sic ut pcnim boni charitatecompundi ftuporc pcrmoti dolen-tesfibilat &caputagitant,ita irridentcs cum quemlibctcorruifle uidermt fibilant & frcmut,undefcquitur: maefi diesquam expeHabamus &c. Iflam die fcmperexpcdanthoftcs qua liccat cis ucl cuiulq; animam , uel totam ec-defiam deuorarc; fcd hoc non poteft fieri nifi exigenti-bus peccatis, & iufto Deiiudicio pcrmiflum fuerit ficut Exod ji g.
terrenjlerufalcm iccidit.unde addit.
S' Fecit
NICOLAVS DE LYRA.
^i Videruntautcmtibiaffumptioncsfalfas. Inducendo tm fdjas perjuafiones adfumendim bellum contra Chaldfos .
i Eteiciaioncs. Scilicetdeterratua per captiuhatem tuatttt
cgeiiadboc fccuto,
3 Plauferunt fupcr tc manibus. Deridendofatuitattm tua( cmamHatem tuam.
^ Hfccine cfturbs(diccntes)pcrfe(ai de.7t4 enim pukhrh
&
& mainifid fdtficauit eam Salomon,qu6d delcftabile eratomnibus habitarc in ea.
5 Apcruerunt fuper te os fuum om. inim. &c. Salicet
Chald/t & alij , eis adiuruit conferendo ad inuicem de tua defiru'Bione totali,idt 6 fubditur.
6 Deuorabimus. Et quia hoc fadebant tx magna volantatefideo lubdnur.
7 En ifta eft dies quam expedabaraus inucnimus.S«7»cet cum magno deftderio»
-je Fcdt
,.... M0I{.^LITEI{.
\^nderuntautem tibi
aQumpitones falfas\n exceflibusprx
in tcrra fanda & Arracnia , qu^fubicftiE funt Sarracc-
nis,ide6 fubditur.
2 liefiin AA • ^ 'PWf»'«»^y«per fc )B<i«/6«r ^c.Scilicct infidelcsdefidc
cicfl ft
UTtutis: & timcndum nc fequatur lium fubicaioncSedquonjam hoc faftumeft proptecKMio a itatu poteflatis& dj£niiaiis, ficut iam contigit pcccara noftra,ideo fcqui tur.
uj Tom.4, Hh a
Glof. ord. &Nicolai (3eLyra ^6^^i^j
Uloi. or/X a F^^Viom.Wr-^fojj-Wr.Scptimiisindignationislo.
il cus quuncfariumfaaum&abomniiurcrcmotum.
uhsfuis dominumirritans , u.namproracruit pana^(?d^£miVbon3iu iu iiinuit adpanitcnuam,
lcd ga
fcclcribus fuis vicit Dci pa
ticntiam. tandcm fccundu
mcrita di?na (utUnuit poc
nam. Vndc Moyfi pro po- a
pulo ropitanti rcfponfum
dcbantur,non dc ifta,de qua Pctro dicitur:Port«rn/iri«o
prmali buntaduerfus in.Scd dcquibus diCitur; A mbis txi'
rufitfcdex uohis non eranc . Cornu hoftium cxaltatur, cum
Ecckfiamfirmatur,rc?num,fcilicct& potentia diaboli.
b cUunauu 4oreor«»/.Pali:hafius.Clamauiimagisintcn-
tioncquam vocc. Vifibi.
quis . DcUruxir, & non pcpcrcit:&la:tiiicauit
•^ •Exieriojem vd .nt«iorem. b <|Ex.uari permif.t. c 1 Potcltaie.
.^^''«*°^""^f,^^,,^,^,^,„^„i Romanorum .^cl
darmonum vev.r^nrum_.
Aipcr tc inimicum, & exaltauitcornuholtiu^
, ^ntrnnone. b ^Hoftiura. - ,Ideft con.u.
tuorum . Sade. Clamauit cor eorum ad do-
« «BlifDhcminduro. b f Diuinampotentiam( ^Biaipnfinauuuu. 1
^ ^E,it,„aquarjmdeduxcrunioculimei
llanlhtr.
1 9 mart •
Lae.i«g.
lacMg.
Afif.
Cft: iJJm«i4 i-tf- W/^A*"» l""
ymmtsmtn i« rf« W/ioiiif w//
y^ (^ ho: p<ccatu;n6 9> dns
in die vltionis dcbucnt pu-
nire idcm pcccatum.ga no
iudicat bis in idipfum : fcd
c]uia pcccatnmidololatria
puri no dcrcUqucrunt.ncc
pcnitucrot,vndcait:Fccicdo
nunusqud cogitauit&c. Pla-
gas.l.implcuit.quasin lcge
przdixcrat&prophcns.b
Fecitdutninus tju.tcogi .&c.
Anima quoq; ia poteftatc
hoftiu traditur, quia in dic c
bonoru fuii immcmormaj lorum.Idcircovcnit dics qcxpc^abant hoftcs , «ifi
fc-
cit diis & coplcuit fcrmo-
ncm fuum in fcripturis pr?didlum , vtdominus in ty-
po Icrufalcmpcritur.-Bvi-
dcns alam malishuiufmo-
di circumdaia flcuit, dices:
Qua ft cognouiffes & tu CTC. ^
Habct creo anima pcrucrfa hic dicm fuam, qustraiito-
rijs bonisfruitur.cuictiamcaadfunt qux adpaceiunt,
dum rcbus gaudct tcmporalibus, dum cxtollitur hono-
ribus:dum carnis voluptate rcfoluitur,nec ventura; for
midinc pocnx tcrrctur.Tat? habct m die //'<i,fed atcrna da-.
natio rcrtat in die aliena, in qua pro iniqtatibus fuis cru-
ciabitur attcrnis p^nis. Tunc q ad paccm modo lunt , in
amaritudinemcrunt,tunClixumrixariincipict,dicens:Cur damnationenon praiuidi?
Cur mentis oculos dau-
fi?Curhaspoenas non cxpaui^vnde.-T^ScaMffWJ^oHfi/ra
juta ab oeulis r«/j:Facit crgo fubito q dm cxpeaans d^libe
rauit , & complct diis fernioncs fuos quos proiccpit : dii
iubet vcnircq pra:dicit,Lie//i'«.r«e^«o« pf/5eraV,nefem-
pcr facuhatc habcat pcccandi,& quJE fibi parcerenegle-
xit,hoftibus diripiendam tradidit: quoru cornu cxaltat,
du potcftas dominandi tribuitur,& q fciugo inimicoru
crucrc noluit, fubiugatur,vndc addit: Clamuuit cor eorum.
Fecit do.qux cogit.& lotnv.fem.luit Cirt .Sicut inimici cor-
porcicontra IcrufalehaEcfeccrut,ficfpaalis ncquitis &miniftriantiqui hoftiscontraccclcfia faciunt,qii (Deoiufleiniquos vlcifccntcjfibi traditam,poenis & dolorib.
aflligunt.Hoc tanacn dc his dicitur qui in ccdefia cffe vi
debantur,
a »Eugeetige¥idtruntoruli«oflri. b^^^indem.
bamu.'5,inucnimu.svidimus:Ain.t Fcicitdo-
a ,Diu«xpeftauitiiibueo»(>at''"" ?«"'"<'' \'^^".'' fminus qux coeitauit ,& compleuit
lermo-
. ,NonbLmi..^
b
i.A"-^p'„t;"';r5it;i:
ncm fuum qucm prxccpcratadiebusanti-
a 1 Nif, dom.nus xd.Luerit domum &c. 1 Ne fempcr habeat faculu.
ndi. b IQuiatutibiparcerenolu.ft..c fKxaliauit.
fEcclefix vel anims.in
d
minum, t fuper muros filias Si6.Dcduc quafi^
i 1 Diuina.nlpiratione non liumana Holuntate infufa».
b tlnprofieris.c Tlnaduerfii.
torrcntem lachrymas pcrdicm & nd6le:non
a ,„„dun.lach,vmandide<erm.nat.b TCompunft.o rMioni». 7
d dcsrcquiem tibi,ncquc taceat pupilla ocu-8
*a fA torporr nrghgcntil.
o lldcll aduerntate,
litui. "Coph. Cdiifurgc, f laudamnoctc 9
a fNe in princip.o operis fomnus ob.epat deceptioni. . TPrzueneru.t
oJul.me,a.c.df- bf{.acluymaJCompunA.on.s.^
in principid vlgiliarum: eftundcrc licut
lcs inimici aut inuifibilcs
fupcr muros filix Sioncu
mat, animacf.vdecclcfiz,vcl ciuitatis tcrrciii.cfi po.
tcftatem quaeis dominaa-
tur.nodiuino iudicio.roi
fua; potentix afcribiit.Cli
mant aut contra dominu,cuius potctia quall mutu:
protcgit & dcfcndit.Cii vf
roauxilium fuufubtrahit.
hoftcs fupcr muroseoruir
quos opprimunt.dicuntmclamare cotra dominuni
cum.f.fibi attrahuntcjaic-
gdcontraeos pofluntquoi
Dciprius municbat auxi-
1. um, quafi libcrarc no poi
fit. Talis.n.oppccfliovenifde aiquitatc iudicij, non d<
impotctia protegenii$:ho<
quoqj propheta inter czd
ra dcplorat.Et notandfi ,i
hxc ad fupcriorc lcniai.
10 rcfpiciunt,qiiotics n.mcn .
1 1 ci vno verfu vel duob*len
fum cxplerc no polTunt,ii
principio vel in medioalii
rius diftindlioncm fadik
Vnde mox ad ipfam Icrufalem conucrtitur fcrmo.
C Deduc tjuafi torrentem lachrymas.ToncS no fempcr VDO
eodemq, impetueffluit,fed ficut inundatio de coeloo-
fluir,fic & lachryma: fecundum quod diuina infpir»-
ne & compundiione cordis generantur.Nemo quidcpn
teft vt torrcntcm lachrymas deduccre, fed his verbism-
nuitur, a^mens & oculi fempcr parati debent eftc &li
chrymas iuxta gratiamdiuinaiinfpirationiseffundat& inprofpcris&inaduerfisnunquaquiefcerc, vtnaw
fibi parcatdum viuit, & nemo torpeatquafi iccuritat
acccpta.donecadillamrequiem perueniat,inquaal
get Dcus omnem lachrymam ab oculisfuis,vnde:£"'i'
thant& fiibant, &c. Hx lunt vcrxiuftitix animsE.quzp*
Sadc fignificStur: ^lecjue taceat pupill t oculi /<//.Pupillaoci
Iitui& orat& impetratcompun<Sa diuina infpiratii
ne.Ifta tacerenon debet,donecDcushis malis fincmit
ponat,& omncm lachrymam abiicrgat.d I^eque taceat &c. Elt autcm ocuius intcrior, qui;.
Deum ftillat,vnde cxteriorconlachrymatur.& tuc,fi
minis impetus /e.c.d.^f.alioquin ftcrilis cft lachryina,qi'
tacet pupilla.c Cdfur^c.la node cofurgit g dc tribulatione vfangul
^pra:fcatis
NICOLAV3 DE LYRA.
^ 1 Fccit dominus qux cogitauit. idefl, ab ^terno difpoftuf."
1 Complcuitfcrmoncmfuum,qu2pra:ceperatddie-basMliqms.Uilicet in Dcut.n.C^ zS.vbi comminaturpanamterribilei» ludxisdeclinantibus ad idololatriam .
3 Et litificauit fuper te iniraicum. Exfua viiioria& de-
ieHione tua.
4 Clamaui t /iic leremias inducit poputum ad querendam Dei
vtifericordiam , & quia ad hocfacit aduerfariorum fuperbia , ided
dicit:C\im;iukcoTcOTnm.idcHCl}aldforum.5 Ad dominum . ldiJi,contra domimm cum blafphemando
tanquamimpotenum ad populifui dtfenfionem . Voteji etiam hoc
aliter
aliter expotii de 7«</;jr:Clamauit cor corum ad dominu
fupcr muros &C. Quia multt eorum videnti s, quud r.cnpott
yltra dcfendcre muros, clarmbant ad domirium qnfcndocius>
xilium.
6 Deduc quafi torrcntcm lachrymas per diem &cbundanter flendo.
7 Non des rcq .^A operibus panitetitie ceffando,
8 Ncque taceat.F/ef«w intetrumpendo.
9 Coniurgc.idcfl,ftmulfurge,corpore,fcilicet& menttttdt
nam laudcm vt poffis inuenire mifericordiam .
10 It) ]}r\ncip[ovig[\iarum. ldefi,celeriter&cxpedUi.
1 1 Effunde. ldefi,perfciit;ficut aqua cffunditur perfeHiHsa•
ris liquoi ibusi&talts effujio idem eii quod intenfa deuotio .
^cLeuJ;
MOn^^LlTEB,.I Fecit doninus quf cogitauit & comphuh fer. &c. Vt dcdc-cu5 culpx non rcmancret fine dccorc iuftitix.
4 Clamauit cor eorum ad donnnii &c.Hic ponitur dcprcca-tio bonorum , qui funi dc ccdcfia nuracro & merito ^
diOi
difti cafus rcudationc,cum dicitur.- Clamauit cnr eorun f
dominum &c.Ei non ostantum,& maximc.quiaiionj-
paret modo humano remedium de propinquo.Et li |-
ditur ad idem popuh fidclis cxhortatio,cuni dicitur' i,
6 Deduc quafi torrcntem lachrymas. Ad Dd miferiCOI ,
prouocandara.Et patet fentcniia vfquc ibi .
fw
99 Thren. Cap.II.yfp ifentis vitx fpc eleuams.rorporcm negligetix cxcutit,
A !findefcflus contra omnia aducrfa fc accingitin omni-
bs Deum laudet.vnde addit.f0)«»^^,©^ lauaa m nnHc&c.
( lia calidus iioftis dum flagclla ingcrit, vt Deus blafphc
r^turintenditjVnde lob ait. SUut dommo placuit,na.f.ejt.Sit
n>icn dvniini ber.ediclum. In
970
pncipiovigiliarumlauda-rdcbcmus, vtomnia qaxasmus aur patimur , ad glo
ri.ii & ad laudem eius refe
rs.nus, nc torpentes in prin
ciio operis opprimamurfcnno dcceptionis, vnde.
'^" OMai'1 gloria Deifacite. Mul
tanuidemfuntvigilia:, in
q:.buslaudandus cft dns,
j,&Tiaximc pra-cauendu cfl,
nijbinitio intetionisopuscddemnetur.Cum autcm
cancps bene incipitur, reftat
anuc vigilia , quibus vfq;
ininem in gloria Dci con-
finmctur . Efjmde ftcut. lllc
„ fiotaquamcorfuu cifun-
diin confpcflu domini , g
«^IncaIoierfi!cftioni$Dei,Dilig«dominamDrum tuum.
aquam cor tuum anteconlpcdiim domini.a «I Vox propheia: : lciulalcin Deuni laudare
j t.i:cipitur, vt paxuuli eiuia fa-mc Sc obfidione libcicntur. b tldeftopera.
, cfMaj^nienim nonpeieunt.
Lcua adeummanustuasprotanimapaiuu
»
afVcrbiDei. b Tsific non efler/, nonpenflcnt. t"
lorum tuorum, qui fame tpereunt in capitc
^
a TOciiliiinifeiicoidix.\
omnium compitoru. RES. Vide cIomine,&a irDi ij^nter. b fExpoliaueritbonisfms.
Poftquam mifcram rcrufalcm vcl ccclcffam vcl cuiusli Dbctanimam adIachrymasprouoc3mt,ad ipfumDcumvcrba fupplicationis conucrtit, fiquomodoa vindi^apoflit reuocarcdicens. r»rfe domine . Notanda eft aut? pii
prophetsdaigcntia,<jui multiplici ardorc charitatis rapitur ad diucrfa
TQujfi; Qiiomodo i, poteflhocfitri!
confideraquem t vindemiauerisita.Ergo ne 4aTAnimrpeccaiorum. f Sicut Martha filiaEleazati. r
comedec mulieres frudum fiium , paruulos 6nihiriatetlcuiidjrvidai
n fOpetum. fProquia.' '
fad menfura palmjs.tSi occlditur in {ancflua
nunc mala
fusBgcntisrcplicat.nunc lu-
gctpcccatanuncpcrdita bona commemorat,n unc, of-fcnfumDcum dolct: nontamcn ccirat fundcre prc- tanioiabiir.
ccs,vndcaddit.a yide domine& cofidera,&c. t^efweriwt.
Quartuslocus conqucftio»nisRcs.n.turpcs& indignasdcplangit,vnde fcquitur. £r
gonecomedentmulietes &c. U-cuerunt in terraforis puer ^fc-nex . f^idedomine.&c. Dcum tOccideDtat,
ne.ro-c
gat tamcn vt videat , vt vcr-bis& affeftib. ad mifericor
• j-r a j o 1 o.vT " .diamfleftat. Nouit.n.de-
rio clnuaccraos &^pnetas.SIN.IacueiUtm 8 mentcm Deum in natura:.».,- : ::.
b^Liebilit. cTFuetccDiumannoiuin. & idcO TOgat Vt mala fuX^_.^.uipollcre. _ ^ eTForres^ gCntiS infpiciat. i^m V;Wc
ruiaueris ita. Q.d. nulli genti
» tTeiienis regoiiisA fQux vitglniiate viWrbantuipolicre.cxntimoafFcducordisla- ^^
~r h or" « • • d ',::,:
chymas producitcompu- b terral:orispucr&lcncx,virgmesme?6yuuc£tinis , quia facrificiu Dc6
fpitus contri. Si tamen tantus lachrymarum imber noafierit, noncft defpcrandum, vndcl^mnia rneafuut tena
/i;a^«a«A^Animamarentcm ficuttcrram fincaquap^ni:nscoramdominocxpandit,vtirrigctimbribusfuis,01 fiticntipopuloaquasdcpcrraproduxit. Corquoq,-fcit aqua effunditur , quando liqucfadum amorc Dci,
&roximiquafiglacics calorcrelbkiitur.vndc fcquitur.Ua dd eum manus luas . Pro paruulis ad Deum manus lc-
u .quioperamifcricordixpro humilibus mebrisChri
fl;xaltat,qiiifamc & fiti pcreunt, quiaterrcnisadhajfcrnt. Ha;ceflautcm
pcrfcdiacharitas,vtcorquafi, quafndaturadDeum, &manusleuenturadproximum.S:utMoyfcsmanusleuafrelcgitur,nepopulusDci vin-
caur,fic5cnos vtparuuliccclefix vcltcners cogitatiors animiECOnfcrucntur,vndc. UquefaSa efl anima mea vt,icHuslocutus
ejf^on.n.cor vcl animarcfoluitur afrigo-I infidclitatis, nifi calorc diuinx infpirationis . Et ideofnper orandum, vt refurgat Aquilo , veniat aufter , &f.antaromataTuncn.fluuntaromataorationumcumicns diuino fpiritu afflatur.Sed ne fola Dei dileclio fu f-
'l.cre videatur , Icuanda: funt manuspro paruulis,qui peiuntfameverbiincapircomnium compitorum. Nifi.in vi;s & in capitc compitorum clTentinon famc vcr-
ivclfinlaborallentjfcdrcuocandifuntdc triuijs, dc
fueis,&decapitc omniumcompitorum,vt vcniantad
cminiprandium,nefamepercantin pcrpctuij. Lcuan-dfuntmanus vt Amalcch vincatur,nc paruuli contcrattjVndc Paulus. \e alijsfortepradicaHS, ipje reprob. inueniar.
tania bcneficia contulifti ,
nulli tam iuftetatairrogatafuntfupDUcia:quiaprovuisfecit labrufcas,(Sc pro frudu fpinas.Non eft qucm vindemiaucrit dominus ita , nifi qui cius imitatur cxcmpla, 4
quib.abftulit lcgis& omnium cercmoniarum ornamg-
ta.Cum.n.cumquicundJaprajftitcratoccidcrunt,omniabona coelcftis& tcrrenaj vitx pariter amiferunt : qui dctanto amore mcrucrunt oftcnfam, dc tantaglona igno-miniara.Ad hac videnda Dcum prouocat,vt ficaffliftis
quamuis immeritis parcat.£>-^o necomedent muUerts.Qaz-fi.Quomodoifta facicnt^Hocn.in libro Rcgum mulie- ^ Bj. 5.fc.
rcs fecifle Icgimus,8c lofephus idem tcftatur. Taruulos ai'
men{uram. In alijs codicib. cxprcflius l^itur ad mcnfura
palma:,nccincrcdibile. Tanta.n. eratfamcs.vt nec fame
parccrent,nec natura.S'/ ocfan.fa. Quafi iufto Dd iuditio
puniuntur,qui fanftuarium domini poUucrunt fangui*nc prophctarum.HocquoqiCCclcfiscChrifti5c animsfidcli timcndum cft.Si.n.diuinis mancipati oflScijs fimilia
committimus,fimiIitcr punicmur& noftra rcligio pro-phanabitur. Mulieresquoquc,idcft,anima:pcccatorum -
ad mefuram palmae fiUos vtcri fuicomedent.quia quid*quid vitiorum cx fe gignunt.ad mcnfuram operum reci
piunt.fuifq; faturantur frudib.vnde magis nobis lugendum eft.quam cxplanandum, nc cxaltati vfqj ad coelos, pdcmcrgamur vfqi adAbyflbs,b laiuerunt in
rerr<i,e2rf.Populu bellatorcm cum rcgib.& HUJoricc.
principibus intcremptum gladio , rcliquam xtatem ca-
pta cflc demonftrat./af«fj-KBf. AUcgorice. Omnium ma- AUegorici.
^ laquafi
NICOLAVS DE LYRA.
1 Leua ad cum manus tuaspro ani. &c. /. pro anlmahus.2 Paruulorum. {>uod
dupliciter poteii inteUigi.^no modo,vt' w<e tlU nciptantur m [inu .Abraha.^lio modo,vt mors illorumt>ocentttm inomionerecordetur anie dominum , adprouocan-d.n Dei vindiQam contra Chald^os.
3 Vidcdomine&confidcra SccTercondefcenftonemtuaptatis.
4 Qucm vindcmiaucris iti.'t.fpoUaueris omnibus bonis,in-tnum quddfame moriuneur.
5Ergo ne comcdcnt muUcres.i>.<'./'c fa^um efl.Legitur.n.
^.v^g.6.
4.^g.6.f. f> in ohfidione SamariamuUerescomedertmt filiosfuor
pr£ famis magnitudine , & idim credibile eftaccidiffe in obfidtone
lertifalem per Chaldxos^imb exprefsedicitur infrd 4.
6 Paruulos ad mcnfuram. MuUeres.n.pragnantespr£ anguJiijs,& duloribus pariebant ante tempus fixt'*s imperfeBos : &jtcftatim moricbantur& a matribus comcdebantur , & h^c mJferia
prxdicitur ludais , Deut. 28. fi relinquerent Deum inclinantes ad
idololutriam, quod fccerunt, vtpatet m lihris ludicum & B^gum.7 Si OCCiditur . .Accipitur hic fi,pro quia,quia Chaldict paffim
interficiebant jacerdotes in templo domini , vbi tamen parcere de-
bmffent pri fanHitate loci.
8 lacucrunt in tcrra foris pucr & (cncx.infepulti.
•jc I Percuflifti
H II.A L I T E i{,
t J
i«»fl<J(i£«»jM<i.Inorationedeuota.T T^ro anima far.ffpirituali,quia non reficiuntur doftri
'
7"^^emplan vitafupcriorum idco fubditur.
T incapiu.i.Ecclefiarumquaedicunturcompita , eo m
11
conueniuntfidclcsadaudicndum diuina, doaorcl
/nr^. iP^^^l^^^^^P^^^^^^thuiufmodi compitorum,^ pro uU raifcria exdamat ccdcfia.
j Er^o ne comedent mulieres . Quod fit moralitcr,quandofupcriores malis exemplis corrumpunt populum fibi
fubiedum,propter quod fequitur.
7 iioc«rf«Mri»/aw. Etaccipiturhicfi,proquia. Nam in
fanftuario faccrdos occiditur, quando ab eo indigne la*
cramentumEucharifti3ECclcbratur,&fimiliftTprophc-ta , quando pracdicator prae qua:ftu diuitum pa iiat mala.
8 lac.inter.^c. Namcommunitcromncsillifuntinca
piditate terrcftrium dcfixi^idcofubditur.
Tom.4. Hh 3
8;.Gloford&NicolaideLyra 8;
Tlnaiflbili
S\t qaaGfuaplangitprophcta.quivndiq; charitateocu^^ btus% ois in omnib.in Gngulorii corporu Imguhs mJ
bris mala lua pcr(crutatur.&lamcntatur.S.c^ 'l'bcr .n-
fufusd.lcaioncDci.&ptox.mi,ado.r.n.afcdcbetcfFundcrc . malaomnium quafi propria
dcflcrc . vt vidcatur fi
qua mcora ccclcfia: iaccant
in tcrra foris .i. tcrrcnis oc-
Cupcntur ncgotijs , dcquib.f.TiakJ.a. dicitur. "Slmo miluas Deo im.
/r.iif/f.Forisiacctquicxcut
anobis» nccpcrmancnt in
opcribus fidci . Plurcsautc
corporc intus lunt, «5c apud
nosviuunt.fcdapud Deum
pcrditifunt. Pucrquia micrra,virtutc lcnumnon ro
boratur : & fcncx quia pucr
ccntum annorum cft malc
dicitur Virgincs & iuucncs
attasflorida.&iucunda gla-
dio aducrfariorum in ani-
mo fcrifitur , & quod pcius
R cftm dic furoris cius intcrfi
duntur. AUtcrpcrcutitur vctushomo vtcorruat,& no-
uus vt rcfurgat , aWtcr pcrcutiantur , & occiduntur qui
ftarc vidcbantur.quiin dic furoris finc milcricordia oc
ciduntur.IndcnafciturflctusirrcmediabiUs.quoplangu
tur, qui ncfciunt qui gladio furoris Dei iam intcrfcdi
funt actcrnae damnanoni dcputati.
a yoca.quaji ad dian,&(..'Ddcnbii vltima captiuitas omTiB niudcaorii plantib.dcplorata. Tau litcra prsponitur.vt
in frontib. gcmcntium & dolentiu fignau inucniaturin
quibus autmucntanonfucriccxponetur mimicisfuis.
quafi ad dicm folcnncm vndique congregati$:qui fnprj )
dixcrunt- lOa cftdies aexpcdabanius,inuenimus,vidimus.Dies folennis df.non 9 Dco placcat, fed g» tunc mproborum cxpcctatatlafciuiacompleatur: adcuiusfo b
lennitatis dicni,idcft,vltimicxaminis Iblucturfathanas•5« Thcodorctus.QiUmetu
^ t bantincurfioncmhoftiuni
ncs mci ceciacrutin gladio: t interrc6tisut t lucconfugerunt.vclutad vi
in dicfuroris tui:pcullirti:ncc t mHermscs i bcmmunitam,vbinih.lo.r
.uol "vc. d..oL. ,cui „,mo «uait^
nus omncs capti funt . Ccr
Vcumfoluto.fuMiitim«bunte.e;\i, flt frniii purgsbuntur. lUCUCrant .U. tCmpOrC teftc
TAV.Vdcafti quafiad diem folcnnem,qui
a 1 f Hoftibu» non D«0. 1Quibu«nemo rehlHt.
V> f 111 ciicuiuuu imptj ambulaitt.
b tcrrcrct me de circumitu: &c non fuit iadica «Dillfftiiudicij W inriircuflus.
furdris domini, qui ciFugcrct& rclinqucrea^DirciplinatyrociBij. b 1 La.tcdoarin» vel cotpon: Choa»
c»Dijbolu$vH R.otianus . ^lnoregUdi).
1k.4iA.tur. Quoscducaui,5cenucriui,inimicus
"^
• fVilij»• iiol'iuit.
mcus cdnfumpfic eos.
rum illucomncsconcurrt
re,idcirc6comparat fcfto c.
ptiuitatcm,vndc addit.
D Qui Urrcrent me dc c;r. Vid.
bunt ctiam cledi dasnnon.
vndiquccogrcgatosvifuhcrendos, ad dcuorandasan
mas effrcnatos, & cxicrn
purgabuntur.ncc erit qui c
5 fugiat,autquireUnquatundilicuffus. Indefandoruaucio gcmebunda& plaftu cc
fona.adcpta fibi membra deplorans,dicit.
c CJhos e(/«ca.SciUcet Tyrocinij difcipUna.& enutrtMiA
aeadodlrina, quia non peruenerunt in virum perfcci
vt dimicarcnt contra exercitum hoftium . miTnicus n:
conlumpftt er>s,vition\m lciUcct dcUcijs.Idco.nemocftcrum qui effugiat, nifi qui fignaquxTau fignat in frc
tc portat.vn. iiui vuU venire poji me^ibneget lLmetip}m,i.
ReUqui ooneffugicnt gladiumfuroris dniquamuis .„
Ecclcfia,cditi, cducati, nutriti, ga inimicuscosupfitcc
NICOLAVS DE LYRA.
j, 1 Pcrctffifti ncc mifcrtus cs. Diffi rendo illam paniani,cum
in omnihiis npetibus Deijemptrcum iuftiriacunit mijericordia .
a Vocafti quafi ad dicm folcnncm &cQ.rf. 'iicut adjolen
mtatem prompte& Ubenter confiuitnt homines,ficgetts in circuitu
ludx*
judxa habitantes , promfti& gaudtntes ventrunt cum Chalii
ad dellru8ionem vrbis.
j Quos cducaui & enutriui./. habitatoret lerufalem qmccbantur eius JiUj.
4 lnimic\ismeus.i.Chald£orumexercttus.
5 Confumpfit cos. Vartimfame, in longa obftdione, &pi
timgladio m vrbis captione.•J* CAP.
I
1 1 Ceciderunt i/»^t«fio.Sci!icct diaboli. t JntetfeSi funt in diefitroris.Vcrmi^mc.
^ A D D I T I O.
In cap.i.Quomodoobtcxit caliginc.Jn hoc cap. Vropheta. lamentatur dejlruiitonem totius terne If-
rael,& totius regni.Et diuiditur in quatuor partcs . Tnmo namq^lamentando loquitur adjeipfum, Secundo vcro lame^tando dirigit
fermonemfiium ad terram Ifrael,& ad ipfum regnum,bi:Cui c6
parabo tc.Tertio datjuphocfalubre CPnftUTiyibi.Chmmit cov
eius ad d.'im . Quartd,texit deuotum oraculum ad Deiim,ibi.Yi
dc domine. Trima parsin qua tamentalur locjuendoadje diuidi-
tur in duodecim partes,ficundum duodecim infeiititatcs qute vene
Dnifi* runtjuper regnum illud oppofitas duodecim exceUentijs,quas prius
babucrat. Excejferat namj, illud regnum aUa regna.Vrimb infnbli
mitatt honoris,vnde Deut. ig.a.Faciet tcdominus Dcustuusexcclfiorem cunflis gcntibus tem tntidcw.Erit fcmpcr
fupt^ & non fubter. supirhoc crgo m primo verficulo lamcnta
tur (//ccni.Quomodo obtcxit caliginc /• tribuiationis. FiUaSion.'.for<im tmam & re^num. Etjequtiur. Proiccit dccoclointcrram inclytam Uizd.Secundo verd cxcejjerat regnaaUa
* tjuantitmad nobti taXtm& diinitatem principum , quiajiirps Da-
%id quit regnabat in IfracUfuit fanH''Jfitna-f'p^r quo infecundo ver
fulamentatur propheta,duens. Pra:cipitauit dominus nccpcpcrcit.y«<jw>itr. Polluit regnum & principcs cius . Tertid^yero exc(Jferat quantiim ai robur miiitum , & roburpugnatorum,yndefuerat regnumfortijfimum ficut cornu ,fuper quo lamentatur
propheta in verfu tei tic, di. Cofrcgi t in i ra fuioris fui omnecornu Ifracl. tiMdrro vcrd excijjcr&t quantim ad vmujlattm ar.
borum &pulchritudin(m tetrtinafccntium,vi:deeratterranemo-
rofa ad videndum pulcherrima, fuper quo lamentatur propheta in
^«arto »fr/tt.rfr.Tetcnditarcumfuumquafiinimicus,occidit omncquodpulthcrrimumeratvifu. i^mrocwi/eratqudntum ad vrbes muniioi& multifUx JbrtaUtim,quod erat in
toto
MO\.A-
toto regno Ijrael,& in multis locis terrx prom!ffionis,vt patett
bris Varalipom.&. l{egum,fuper quo in vcrfu quinto iamentatu
cens. Faftuseftdiis vclutinimicus, pra:cipitauitoir
moeniaeius,difl[ipauit munitionescius. ic.xid,(xc(iit
(jnantum ad locumjatrkm & Dei t&bttnacuium^nuodfutretu
Jo regno aUquando tn SHo: aiiquando in Mpjphat,& dtmum ,n
rufal'm,fuper quo infxto vetju lamtn:atur,diceiis.Et difllpa ;
quafi ortum tentorium fuum : demoUtus cft tabcrn:
lum fuum . Septtrnoverb exctfjcrat quantum ad Det alux,
multipUxlairiJiciiini,per quodjilijljracl expra.epto diuwof"
habuerant furifjcart,fup£r quolamtntatur iii retju feptitio.L:,
RcpuUtdiis tabernaculum fuum,malcdixitfandifica•
ni (ux.Oliaud excejkrat quatiitnad vi bem principalem,qu£
i »
metropoUs& regni foUum , qux quidern ciuitas erat valdi nou •
Us in miiris (^ munitionibus,juptr quo lamentatur in o3»«o w *
t/icenj.Cogitauit dominus diffiparc rauros fili«SioD.•
^j«i(«r. Luxitq; antemuralc,& murusciusparitcrdifl|
tuscft. ^(o»o excejferatquantum ad ccetum homtnumjapienul
uina& prophetia fr^ditum, riuUum euim aLud itgnum rtccp^'
legem Dei aut habueratprophetds Dei vifiones vidcntes, fuperl
lamentatur in nono verju, dicens . Dcfixa: funt in tcrra po !
cius , quiain portis Jedebant iudiccs& legis doiiores, Dent.
i :'
/f<j«irhr.Reges cius & principcs eius mter gentes.Non
jt
lex nccprophctas^&C.Dccirwot.vCfjfJfror quaniHmadpopull*^
honorc& reuereniia dignum , qniam nullo regno erant tMsji \
aut tales virgines in vtroque Jexu,& qub adjaaitatem & «"'j'
virtutem, & qub ad aUas condiiiones reu(reiJtia di^nas,^»^ [•
lamentatur i« vndecimo vetju , dicens . Sederunl in «cr|.
conticucrunt fencs , abiccerunt iu tcrra capka p
Virgincs luda . yndecimo vtro excejjerat fiamitiHM•:
mtrum paruulorum , & muUitudintm tnfaj.tium , ^«W i
^
muUipUcabat Jcmen JtUoTum IfradfUtfquamaUarumnauo'
m
n TlA itie in Mgypto fuerunt fatls in brcui tempore vltri modumntul
lUcatijupcr boc viro prophcta in verjn vndecimo lanUmr plo,nS defedionetn pantnlorun!& laclantium,4'ceris. Dcfccerunt
jx lachrymisocLili mei.
Vf^rtjf;,)-. cuni dcficciet paruulusi lad:ens
in piatcis oppi di . Duodccmo vero excejjtrat c^tura
rnal" ahii-idantia viciualiun;: & boc quatitum att vitjm dinnu.
nn,vnde non ahbreniabantur hominesp.iffirn
in pucntia aut ado-
li^intiii.fed periteniebatitad pof cl •ni atatem & erat vna htnedi
^ inter filios Ijrael,fii vi^ebunt iilios filiorum fuo)um:fuper quobmtatitrprophetavcrf^.ii.d.lsi^mnbXms dixcrunt: vbi eft
vmm& triticum. Vf^wm.Cum cxhaiarcnt animas in fi
nm^iia^^^^^^^cnm.Dcindejeci.tnurparsfecHiidaprincipalis,iiimpropheia lamtntim ff.um dirtgit ad taratn ijracl & ad rc-
^im ad alloquendum ipfum ac poncndo pr^ oculis quinque. Etfc-
Ct4i*rn hoc pars ifta continet quinq^ verfus.Vrimo iiamqnc prjz ocu
limit ipfi rcgnoyvt conftdcret maiimtudinern fut pccnx & fuf mi
je£y& hoc in verf i ^ .dicens.Cui comparabo tc vel cui afli
nlabotefilialerufalem; magnaeft ve ut mare contri-II tua,quis mcdebitur tui . iccundd pomt prx oculiSy^ fbiineritorigmemfu£ cuipa&Ju^e malitiji: q^x origofuerat ex hoc
t^YOpheunon aperuerumjilijs Jfraeifuam iniqintatcm, vt eos ad
Bfaitentiam prouocarent& hoc facit in verf 1 4. dicens. Prophetatui Viderunt tibi falfa. rcrtio vero pomturprj; ocuUsm co-
fdonmtctins vicinix (^gtntiumpn,pinquarum :hj>cefl.>?. vnavirinacaufa doloris exiflcuti in mijeria, dnm non inucmtdiqnem
'ibi compatiatur& hocfacit in verfj^.dicens.P[:\ufciiit ftl-
pctc manib.fuis:omnes tranfeuntes per viam fibilaue-ru t & mouerunt capita fua. Q»u,td vcrb pouu pnt ocUis e?..ingerit exAtationem& gaudtuiH gentis aducrjau^ i(^ natto-
,11 ihi inimic<g,que efi magna caufa dJms,dum.f. alquis iwmicH
Vitingaudi'j,&hoc faiicm verf.iS.dicens. Apcruerunt fu-Kte osfuum,omnesinimicituidixerunt. Dcuorabi-r s.Enifteeft dies qucm cxpeclabamus. Quinio ponupr^
^
L is & ingerithoc non ejjifaciurn a
cafn, imbfe, undum prxftm-tiim iuHx Deifevtcntie : & hoc in verf.xy.dicens . Fccit dns-;is cogitauit,comp!euitfermonem fuum qucm pra;ce^iLt^idicbus aatiquis. Dand': fiquitnr tertia pais II.
q4.7 pro-
iren.Cap.Ilf. P74
pheta pofi lamentum per faktare remediutn &faluhre confilnm. DDocet.n.rtci.rnre ad Deum
per.Jex.Ducer.n.primd.orare, & cla-
mare,fecundd,plorare,tertio,ploranch pcrjeuerare,quart6 in orationc ettam innoHe
vigilare,quintd,corJuum humiliare,&ficut aquatffundere, fextb, leuationem manmm
&alrjsgejlibusipfumplaca-re,& hocfacu in duobns verfibus.f 1 S.& ig.Troprimo namque
^c/r.Clamauitcor corum ad donMnnm.Vrofccundodicit.
Dcducquafi torrentcm lacluvmas . Tro tertio dicit. Nondes rcquicm.-PT-p q„ano. Confijrge & lauda in nofte. Vro^wKio.Effunde ficutaquam cor tuum . Trofexio. Leua adeum manustuas. Dandejcquitur pars quarta,inqua prophetafonit oraticms t(.xtum:& te.xit oraculum deuotum ad Deum. Monuit enim flios Ifratlfcut defolatus ad Deum orandum:& ibi po
-
mt orationem quam facere dehcnt , dicendo . Vide domine&COnfidcra. Eft auiem ifia confideratio fumme pruuocatiua diuime
rnijmcordit,&trescQntinetvcrfus.f.io.& 21. &2Z. ^ittiturenim protwcare Dei rnifiricordtam,altegandoJuam mavnficentia,
&ytiUtaum propriam,& Ijoc inprincipio ffc/wf.ao.'Videdo-mine& confidcra,quem vindemiaucris /f^. q.d,nondecet
tuam magnificent/am& exielUmam, perjcqui meftc vilem & impotentem . Secundo
ver6,dlcgando mfwlicitatem multamiamper-pcffam . Quodpatet in hoc qnod mater comeditfilios,& quod pro-phcta,& faccrdos occififunt infananario,& quod nulli ftati, pe-percitgUdius,& hoc facit ah ipfo lo
co.Ergo nc comcdct m u Elieres fruaum fuum, v/^; ir.finem totius verf.20.& deincepsm verf. II. Tertio vero allegando hofiium aduerfariorum immani-tatem & maliii.mi,vtmagis Deus cornpatiatur,& hoc facit imz.verficuloJbi.Vocidi quafi ad dicm folennem,qui terrerecmedecircumitu , &c. tt fic finiiur latnencatio juw.da , Circa
quain confi'.ie, andum fccundum pradi^um magifirum, q, licet hicfiat hieutio dc ciuitate lerufalem , tamen omnia qua in hoc
capiteconttnentur,rcftrendajunt ad deplorationem totius rcgni Ifrael in
cvmmuni,ita quod ornnia qu£ dicuntur de lerufalem dicuntur deea inquantum erat pars principalis vel metropolis regni . Et idedin ifia lamentationefit mentio de terra
Ifrael,&defpeciofts lacob,& de ftliabus lerufalc.fde ciuitatibus regni,que crant ficut fiii<e,&
lerufalera ficut mater.
C A P. III.
Co vlr videns &i . Pafchafius.
Lamcntationib. deb cmusinccflanter infiftere,fi forte
'
in libroludicum kgitur: Ange-i malancftra moncnte&anniin-
tintedeGalgalis.i.voluptatib afce-
dmusadlocumflcntium cum ip- ;
C (''vbi ctim loquerctur ad omncm1 aclem ieuaucrunt vocem& flcue
rntvndevocatum cftnomenlociil us flentium vel lachr}'marum.Scd quia flere pena cft
v:inueniturqui diligatlamcntationes. Nosautein his
qafiinquodamfpcculohuius mundi turbincs,&naafrgianoftra cum gemitu & dolore confideremus Tcr-
iimigituraggiediamuralphabetum,trimctrocompofi(m,inquo tcrni verfus vnacademq;literaincipiuntquntrib. alijsalphabctis Sapphico mctro copofitisnoincnitur H caut qua:da dcccclefia^quxda de paft^ioneCriftialtiori fcniu requirercdcbcmus.qd finePictib.no
pcrumus.Rogemuscrgo quafi fedetcs fupcr afina.i.fu-
P«lafciuam carne, vt irrigarc dignct Dcus arente alam:
&fi
CAPVT III. &fin6irriguum fuperius, falterai
concedatinferius.
A L E P H. Pafchafius. Qiiam in funebri to-1 Tchtiftus, vci cccie tiusjcorporis lamcntatione, profun pbTvliiiitetagens.
da dc Chfifto & ciuscorpore apcriiic<rn-i.gentcr
^I tur myftcria & nunc ad fvnagoga,
Gouirvidens nuncadecclefiamdcinde adChri-aiTExqua omnesdi fti paflioncm luftuofa difcurrit ota
nannpri-Qr<i tio:nuncdcChnfto& eiuseorporcpda^cii<iic agitur.vt prior huiusalphabetiinfi-
nuat vcrfus, nuncmoralitas pcrmi-fcetur, fiquomodocordisnoftriduritiain lachrymasfoluaf,aut pro his qui labunt de Chrifti corporcaiit prohisqua: Iudeisaccidcrutincaptiuitatc,aut prohisq fiutin capite,vel pro hisqua mebrapatiunt>el quia bonispriuamur . Vt aut melius difcernamusq pcrrinetad ca-
put,q ad corpns:prima rcgula tyconi) inlpiciat, q eft deChrifto&eiuscorpore. Qnacapitc finepermutationep^^rfon.'^ ad corpus,vel a corpore tranfit ad capur,vcl qii
vnaeadcm_q;fnTanon minuscapiti ^corporicongrue-revr:ncctnabeademperfonareceditur ficut in hocverlu . Ego vtr videns paupert. f-etiiflam fecitpelle m mcam , &c.
Vnura
NICOLAVS DE LYRA.C A P. III.
Go uir uidenSj&CHic d^^Jcnbitur lamentatio lere
^'
mixfitb tertioalphabtto.EtdicithicB^. Salomo.^\- ffP^ leremias
fcripjittfiudcaput.pofiqua loachimfiiius
^!kH^ ^o/'f combufferat Ubrunifuum , in quo erantfcriptaalia tria capita.f.prtmum,fecundum & quartim,ji-
CKiiHumfiiit,fuprd iG.& propter hoc tnfine illiuscap.diiitur,(p
Jimias tultt uliuil voLumen,& dcdit Baruch qui fcripjit in eo omrifnmones libri pnoris , & infuper additi fnntfermones pluresfm antefuerant , & ad hoc denotandum fub qualibet titera po-Itttesvtrficulus in hoc capite.Sed iitud diclum videtur rcpugnart'lis qMjHpra dixi
./", quod lertmias hic Lamentaturdcfiiuftio-tiii ctuitatis iarn
ditlam,eiuia vtctit prophctiamjuamcumplctam,
quia
quia combiHio huius libri& reparatio fuit longe ante dcfiruciic-ncm
leruJalcm.fqnantoanHo loaclnm Htio Iofi£,vtibidem dicitut
Qui re^nauit vndetim annis,& pofi cum lechonias filius eius menfibus trihus^^^Spofi eitm Sidcihtas vtidecim aniiis , ita quodin eiusanno vnaettmojuit lerufalim dtfiruaa . .Ad hoc diccndur,:,quodIcrimtas vidit dcfiruBionem cmitatis dupliiiter. l'no modo vifio-ue intclleiiuati& propbctna, & fic eam dcplorauii fcribendo ante
quam (utn'rct.,4liu modo vijione corporali quandofuit comidcta,(Jficearn dcpiorauir, Ww.d quod pnus jcripftratpcr modurn
iugu-bns carmims oie proferendo . Igitur pr^jens caput in tris partesfotefi dimdt,c]uia pnmo leremiasfuam miferiam tamentatnr& popul},fccundo Ddmifericordiim & iuflitiam fuam ainexam confite
lur,tbi.Milcncordix dnutrtio adtamentandu miferiamreuer-titur^ib.. Opcruifti . Etp\imum dicit in perfonajua & lyopuli .
^ Ego
. M It^^ L 1 T E 1\.I
Eg^virvidenspaupertitem meam.Hoc dict potcft In pcrioaCiuiftmdeiusmcarij bonicafum ccclcfiie lamcn-
lan-
tantis.E^ow videns paupertatem WMWj^jTf.Proptcrfpolia-tionem fubditorum meorum,quantumad bonagratuita,& uulnaationcm.quantumadnaturalia.
,Toai.^. H h 4
97^ Glorord.&NicoIaideLyra 9-p
/f Vnum.nhorum.quamuisomnicorporicomicniat.ap-A tiustnapraturcapiti. AUcrumvcronKmbns.vrpcrcac
ncm 4c pcUcm &. oiIj ilii accipiantur.qui m ccclclia ve-
tullatccontai-iomsaHkiunt, & prcfluristribularionum
ContcrunturNam quod dicit /•<<> ViV vtd.pM,p. quamuis
plasicnti prophctxconucuiat.tn ma
nitclhusChrifli vocclbnat,qu.\:in
nunib.prophccarumanimilatur,&a mcim in vlri^a indii^nationis
'
ocsinfcpcrncncrationocolliuusvt ,^(i,,,i..,r?..(u,n.&.L h,m.
occurramus in vjru P_crfcau& rlc- b
^i^^^^ ^ £ p H.Mcminauir,&
• 1 CcliDmpam iaJic'$ «f ui.i jietfons fua.
b«Non tuiuri^ Td cortciliorjj.b
HiAonce.
Iju.i9.('
niiudincmcorpotisChrini- Gilbcr
tur.VniucriasfcrclamcntationcsIc
rcmixquintocoqucftionislocoin-
fiiniri dilii;cnri patctlcdori.Deplo-rantur n. lingulaincommoda, antc c
oculosiudicisficdigcfta, vt vidca-
tur vidcrCjtSc rc ipfa ad mifcricordtam condcfcendere.
£>;o •.'<>• v/i/tHjpj«/)f<f.;»!M»w.icrcmias nou miniisdcplo
ratpopuliruinam,c|uamanguniampropriam,qiupaiipcrtatcmcum cisrribulatur , indi?,n.uione Dci patitur,
in tcncbras addiicitur & uon in Iticcm.Supcr cum verti
tur& conucrtitur manus dni , vtcxpcriatur au Ide vclii:
fcqui.qiiib pcUis & carolcrcmiac allicifur fainc.quari ve
tullatc:& contcritur vi2;or populi, qiiafi mallco pcrcuf-
B forisA dcficit virtusbcllandi. Oblldioncm quoq^ plan-
^it,diccns.-^f</'.^"'"r m^}'ror//fo . Vndc. St loiiio^nHts & t".
tt ^o^^A\XCZ.Circud.ihunttcinimici tin i^rJ^/rt.Populum quo
quefuumcircundatumamarirtidincm mircrianim. &laborcangufliaru plangit,qd & in prima obfidionccoti
git, in qua Icrcmias a populo niniia cordis aniaritudinc
vcxatus,& p populo laborc tribulationisafflidus cil, i^
hoCC^ (J A\C\U^ircndedit me f'Alc,& ir. une.fol CfUali mo> .'ti .
Hocapcrtc Icrc.coucnit qui rcclufuscH in tcnebriscarce
ris,vtpcne mortu' fit qiiafi ;p rcaiib.fiiis mori menicrit.
Moraliter. Ej^o vir vi.pj:i.meam.So\us (piritus hominis fcit qua; snt
hominis.quiquotics diiiino fpiriru tangitur, paupcrtarefua intcliiuons alhcitur tlctib diccns. tgovJrv'.nj»r.nu.T.
quia cum Dd indignationc fl.igcllatur , vt flctib afficiaf,
fc nihil cfic cognofcit:cui nuUacflc opcratio virtutis, nc
dc fepr.Triimcrc polTit. Ncmo.nbcnegloriatur caflu fc
habcrccor.Idco humilis vcl laclirymoluscofitetur. £eo
yir vi.paup.rnean,.non-n dc fc prxfumi t corrcptus virga iii
dignarionis, vndcaddit. /Ufwi"u«'/.quia omnis aiacumiram Dci rccordatur,& tcrrorcm iudicij di!cutir,& fada
fuaantcoculosfuosquafi inmoriisariiculoponitcrrorib.fc infcdam,in tcncbris vcrlari v.idct,dum mcritoiii
fuoru paupcrtatcm agnofcit . m virgain^upia. eiu<;.\. Dci.
Vnde bcnc dicit . Me mi.& adduxit in tc. Et cum dc fc nihil
C nifi infirmum fcntit,fe addu£lam quafi in tencbras plan
gir. Talisauimadum virgamdi(cuflionisDci& minas
contcmplatur. & mala fua vndiq; pcr(crutatur,addudain tcncbras& non in luccm rct^ccrcditur,ncdefc praifu
mat.humilitatcm pcrdar.fuperbiam incurrat&quia';Mu pdnpir.s ipiritu. bcnefpiritus hols pauportatcm fuam vi
dcns contremi(cit,dum fc('c iiib virgaindignationisconucrlarinonambipit &feadlioc minatam & addiicla
intclligit.Heccfl dc^^rina quaipcr Alcph fi.;nificatur,vt
fcfc lcmpcr anima infpiciat & omnia fua rctcxat , & lu-
gcatdonccilluminctcamorie.c.Kalto.quivcnitillumi-narchis qui in tencbris & in vmbra mortisfcdcnt. Scd,Tai.iumm >ne vir.&io.uer.ti,u.cj-c.M.itcrno aio Dcuscxponitalam tcntationib.& abijcit:& aliqii ploranrcm &dolcntcm in finum rccipit.lac dodnna: fuggdrit,blanditur.
hocctlquoddlcit.rwu«w /'/ me ver.& coninf.ma fna tot.die.
Ej^o vif V ^'.ir •.AUcgor.Pot olum fandorum vox ifta
CfCc quanru funt vniti in corpore Chrifli, quantQ eande
p3upertaiefucrintjmitati_,quantuin viru pcrfcaufide,
Vnrarotn di^Op^-^r^^^ollciai.vU fev^uit li vttga indv^natwnis eits . Alia
Bcifiu». cflvir'Mluroris,aliaIdignationis,aliadirea:ionis,aIiarc-
gni.H(ln.virj;a fcrrca,qua cotcrunc vafa teflcal ira furo-
afT.WIationii.
aciduxit in tcncbras,iv: non in
luccm.A L E P H. tTantum in
3
4
|i(«t.j.a.
Luc.i.g.
ri^-.AIiaqincquitarercguntTancti.vtdirigantadbrauiO
fupcrnx vocation-s.Efl virgaindignationis,dcqua,"
ruValcm \n\dcdi'.. l nuign^txine »ica pcrculli f^eir jHrei,,,
n-»e mta mht<s fnm tw .H cc.n. virga pcrcutit vt niiferca
Hac virgaChriftuspcrcuifus cft.noq? in (c indignation
dignus cflct, fcd proprcr (cclus popii percufliiscfl:hoccflquod diciti
virga indignationiscius.
i'^u vir i'/.p.Jtt,p.cv'c.Licerhocom'
bus conucnirc vidcat,cxcc'ilci;
Chriflointclligif. Inquo ficut^Ai.
lun t oIa,ita vt vifio ifla.Qmd.air,
rum i] paupcrtatcmluaquilibct\dcar, quapcncols prcflus labori
fcd iicut cft gloriofior paupcrrl
Chrifti,&mirabiliorcflo'
tijs fxculi (qni nOitrapiri.im aib'tratui ell elle ic eq-
ita hxc vifio paupertatis profundior.Idco tota mcntis,i!l
corporis intcntionc confideranda,vndc. Dcctr.:
^!tfi4ijer c<^m'm e7'pj«''^'''e»i.Si.n.Chrifti paupcrt_. ..,
fct.fenfu difccrni poflTct.ncc folointcllcdui pateret:ii ::
aiJtbeatusprffidicaturquiintelligit.Bcnearit Chrill: .
pcrtas admiri^nda & inquircnda,& cum fanctorum
Apoftolum)altifl^ma fit paupcrtas qux a paucis intt
tur,tant6magisergoillaadmiranda,qnam &augo.rantur,& dcquaintcllcdabcatitudonafcituf Suntq.
dcbcatipaupcrcs^irirujfd^eofpirituquoiih paupcn
intclligiturqucea Spiritufanflorcfcratur.Proptcrin-vcrfuum principiaapudHcbr^os ab Alcph infiLT,
qux dodrina interprctatur.Multa n.doftrina^
fus,dequofummusautorgloriatur,& c'
fit,qui vidcat & qui intclligat,ait . t<j.ovr,
trni rncam. Q.d.Egocui adiunt omncs thcfauri lapicir
&fcientix, vidcopaup.mcam,quamfponre pioaliA
fccpi,quam mifcri nolunrintclligcrc,quinccomni:v:dam miferiam fuam voluntaduerrere.
a in vir in.Qb indignationcm fcclcrum noflrorum;
pcrtatcmfuam& paitioncmfuftinuir,vt liuorccn .
ncmur.HuiuspaupcrtatismyftcriumautnuUifanuiautpauci vidcntadplcnum: quantabonitasD-
~-
dilcftio (upcr filios irc.quanta mifcricordia in
ciliaiionis:idc6quafi (olus vidcat,dicit: fg' vn
per.meam. Vidct (liam, mirani & ineffabilem,
rum mcmbrorum paupcrtatcm , qua ipfi con;
fcientcs(/'0i/ pvientta pAi.'.tiofi.p.i.f.Kc£i.ccr^ovna vc
capitis & corporis £•.:''vlr vK pa: tntam. liw/J f.t
'
o.h.q.> e. Prolepfis in hoc loco, fcilicct prxfump ,
diccndarum notatur. Prsponit .n. cius,cua'' noiidiid
rit ad qucm rcferatiir: quia notu cficnon ambigii,f" ^
tcrfilium virgapaflaonispercuflcrit.Noncrgoniirt:.:
mcmbraeiusvirgaindignaiionis cus ad corrcdio
pcrcutiuntur, vt fit vnavox, vnusgcmitus, vnusp -
tus.in vallc lachryniarum.vndc:Mcminauit.b Memi^ianit &c. Cum (cilicct & voUiitpatcr cont
filiu in infirmitarc lua, &rcpiiraruscftquafilcproii.
pcrcullusa Dco & humiliatusquafi in tcncbras & r
iucem duduscft, (cd tcncbri cum non apprc!
Ecclcfiam quoqiicminis& tcrroribusuibijCit .. ••
citin rcncbrasaffliclionis& nouialuccmprxfcnti^lperitatis,undc fcquitur.c Tan''im in rne vcrtt. Hoc quoquc ad cfaput & mcn
a:qucrefcruntur.£^'<ic««(/ac c"'»'/ v Lnntpiiv-uefeinCh
pcrjcL!4.p.tticn quorum uoxcft:Tantum in mc.aliosc
non corrigitled libcre vagari permittit . Ecclcfiam ;
tam dc ludxisquam dc gcntibusmultisdifciplin.i
affligit angoribus : manum ad cafligandum uci
fiigi i%tO'nnem Hlturn tftiin re.y clt-inin.cr co'iHi.iUC '•
r«».Manum namq; conucrtimus,cum a fcriendorc:
mus. Conucrtit crgo nianum,paiccndo,au.<iliaiid:'
quos cmendat punicndo.Dc ali;S aut di:. m Uboichi'
ItO!
NICOLAVS DE LYRA.Ego uiruidcns pdnip.mcnm. injpolnicmeciuitatts,& ca-
ptiuaiUKic.
l In uirga indignatio c\ns.i.vindiSix & correBionis Dei.
i M: minauit . 2'er cxtrcictm Cbaldxorum ia captiuit.itemtiuctndx.
? Et
3 Et adducit in tcne. /« locis tcncbrofis me redudendo, p•
etlatnhoc lUieltgide sedvchia,quieiat caput p.ipuU& cx^-
lusfitit du^tis tn Babyimem. . . , ,
4 Tantumin meucr. I.oquituradmodum hominis «»'''
affiicti,qin vidctui.tp nnUa affii^ioalla ftlfua compjrandti,-
dicit lelolum afflittum. _ i
^ i Vctuftaff
tM P^.A L l T E
l<^.
i In virga indignation . ei-is . Idcft.dxmonibus qui diui-nx iufliti.T (unt cxccutorcs in pocnis mfcrnaUbus , idcornbditur.
2 MemitHiuii & ad.in ft .Culpx,& gehcnnx.4 Tantum in me vertit, yc. Vidctur .n. miferOjg» non
beat focium in poena malo.
917 Thrcn.CaD. lllmfiinti^irn^^jo.noufi'.'''^^ Quodbcnc ^ncfTcauir, cum: cd ficarionctcmpIiSaloinomci maiiciis & fonitiis noc atiditusiqui.i omiiia lic parata !unr Ck dol.itacxrcrius,
V!propri)siunifturarum locisaptctnr iiitcrius: vndedr.
>.»rws«"wy ''f»*',(-omniii limando doiando, planando,vconneniantin a:diticio.Etconucr
timaniim iu.im iam.(".cc(rjndo,cri
uhhcatos proprijS dcpurat manlio
nHis , &• ordinibus ,quoriim cri»o
VI firiiduracft, vna mcmbrorum ,.,„,uu,.. ,.„,..•. «p, n.„ a.c.m
conpagcscorum,vnayoxe(tvnus a fuam tota die. BETH. t Ve-
pJratUS .& VOX Chn U CCOCl].r (iC , ,:^,„ d.c. : (>,. t .n ,..l«o «o„ mife,„,ur.
vitjVtintcgcrcnrutusinucniatur. !j
«iii"«<'''' ai» .i,c.in.ii.'t
a re;7'/;(<jw/fnf/><//fM.Animapccca tultam fccit pellem mcam 6c^
5,78
a INonalais c]ui inlahoreliominiini non fui-.t
b " miin Jo,c.T.(:?nd.Mi.i[i-cndo. c<|Oi..:ra<if.ii.H. .
mc vcrtit &conLiertit, miiiUa Allij:ie: t To:a vita Ijndoimn .:li ci.ts viia.j:
Moftuuse'*- loblcn-.s &pl n.is Jic.im
n Tfe^s'" f.'i?ilem b IFoitiorct.
carne mcarcontriuitofla Beth.a T'.'irciindedefuntCliitliuin cuii) Lnietnis dc tjci
htl- "v 3rni is
tiji vctuftatcm plangir,(5c non pcl-
lcfcd pcllcm vctuftatc infcclam gent, quaprimi homincs induti a Pa
railbcxpulfilunt.Hxc vna mulro- x-j^c ^ ^rm pcllis cft vctunarc fuCcara.qus b Adiiicjuitmgyro meo: &Ccir
pcprimi hominisprajiiaricatione
mrtalitatc, & pcccati horrorc om-ncvCllluit, vndc Imieiei-auunter om-
nnnirmos mevs . Indcanimaucmit,
a ^\'i non policm fu^^ie. b f Ocdctunt in dcainmen.Ti ''.1.
cundedit me feJle &: laborc.a Tinferni veHepulclin. b TPater tollocari
pciin.lit.1 .
.^ II- •"
T> j I \ 3r II b •rivJL vaiio circunccpta anali \Mp
dmcxcrtusquali pclhs inuctera- c Betll. Intencbrofis CoIIocauit 6 amaritudinisc^. laborc tnbulatiot^iis
in vctuaatcpcccati carncsefrcnf .cfca inimlcorum non Dellenr Cumu.i
oi,amea.^ Idcil, fortiorcs: quia in panfioncChrifticri.imapoaoli iunrconrrm, & timorcdilperirHocDcuni tccilk
dicit,..]aia iullo judicio pcrmiHt.b ^ejiluakitcscir: nu.i.,vjco.SicanimaquslibetdoIct Moralitcr.
fclle malitix coiiclura.labore fati-^a-ta, ma.vimecumle vndiquc vrgericonipicir, & propri;s iniquitatib. re-
plcri. Hoc.n. immnndi (ijiritus tcn-
tanr, li quando , (i quomodo mifera1 an;man)prauisoblcaamentis inuo ^ '"P''^*
luant, & pcflimis rcpleant defiderijsquorum nouiiiiina fiunt omni fcUeamanora.
^'^'iificanithi <i-yro ff/?o.AIIc^o Vox2
ccdcfixgctncntis immoChniti inmerabns fnis, qu i in padiGnc dcpre-
l hcnlus inquit: Tradirus fum & noti4 cgredicbar,quia a:difiGauerar,f.pater
ing>rooblidioncm,quando cum ac5 mis&facib.circundcdcrunr,& vin-
gum ante pfsiidcm adduxernnt.Hoc vallo circunccpta qnafi felle
Mjtth. if.t.
tuconfcicntia, & intcrnus decorBqufi carocorrupta, tabe pcccati confumitur , vnde : vtd\tcarnesnieas.\Ac(\, afTeduscarnalcs^adquosquafi adrximos diaboIusappropiar,vtco,s iii quibus (unt qua-iincm in corpus fuutm traiiciat. Hisfinitiscarnibus
(ibitfpiritus, vtnihilquodcdat, iTperiat inimicus.urr/«;«(//.>Mf.anima',(cilicetvirtures. Oifacnim funtfir-
mmcntumcorporis & virtutcs meniij,c|uibusconfra-t,vclobIcaamcntis,vcltormeti.s,vci dolisantiqui ho-
itiredeanimaplang'to(falua contrira.iMijm latpcihmm am . Non
veruflatcpcccari Chri-fli, afficitur,fcd mcmbra cius viri;sinuctcrata corrum-
-iuur,quodcommuniterdcplor3tcaput &coipus,vn-A.)atiid.//.A(fttr4/.. iiitcromnis '«/rr,<if j j/,eo5.Habct vir i(!e'1 vidct paupcrtatcm fuam pellcm & carnem vetufta
affliClaefihumanitasChnni^ficetia tvallatu,^adpaflioncmduauseft,&ibicibaiuse;l fGllc&laborc, vnde. Dc<uy!a,t m cp ,nr.M. &t. In fdlc aiiiaritudo Pfal. a.e.
pafiionisin mentcdcCgnatur, In labore nibulatio in carne vcl intcgra Chrifti pafiio inteihgatur . Eafdeiii paffio-ne.squo!idic inccclcfiapatiturChrifiusquiE cfidecarneeius & de ofl:ibus'eius,utcompleat ca qucc dcfuntpafllo-nibus Chrifti Indc dicit: Aunfnauh m ;^yn,7ntv. Ecclcfia n.obtccfla oi«nib. malis intcr fcorpioncs ambula^ ubi' efifedcsfatanx':hxreticorum vallaturcxcrcitiia falhs iTatri
bus.q.d fcUc & labore potarur pcrfccurorum undiq; opprimiturtormcnris hincfcculi oblca.imcnta & carnisblandiunrur dcfidcria ^hofiis antiquus undiquc rcnditinfidias,iindcrcdeclamat:^c(,7/;c<7/.ir/// rir.w.ft.undeali*bi:C^.-iy d^hu rnhi peK.fuAO. & vc. & rc. His & huiufmodi P^-'l-f4-a.
bctpcksanetijm rubricatasadopericndum rabcrna in mentc quafi fcHcamaricafur.ln carnc uerc aborr ficmm, & hiacynthinasad decorem . Pauper in hisqua: tigattinHis tribusuerfibusBeth literaexplcmr ou^con!viuftaic afhcHintur:Diues in his quxad decorem nomi fufic intcrpretatur.Qui cnim in uctuflatcm dccidir uirii^eiiisinpropnolanguinerubricantur.autccclicolori busfradtis^uallatP.robfidionc antiquiboflis fdlcini-iri
c3f'>"'""'''""'"'"'''*""'"'• ^^^'-'^'^"'^ tudinisrcpletur,&locafurinrenebris.JdcflVincoSo-<Tora fandoruiaa marryno coronanrur, vnde : J!'gerte nc . Quia ucro confufio plangitur humani '^cncris re
rf*<m../...Hiacynth r^xya
o Innt quos virginiras euchit fub hac lircra totius domus ruinam plan^ir & maculasir:celura, vbi ncquc nubcnt ncque nubentur.fcd funt fi
ctangehDei. In tabernaculoproximiorcs funtcoelo
lmpellesS3lomonis.Idcfl,Chrifli:cuuispdIesfuntoesiacti^qui fecum Chriflo crucifigentcsjnorrificaucrunt
(^ca(cilicetcumvi.& cu quibus^tcgunrur viliacorporis
n-imbra,vtpoflmtimitariChnflipan]onem.Cuiusqui
ci|quepcilisfuerit,inrccc(fib.animo2contincbit,quafiin^anaidanclorumdiuinamyflcria fummiregis. Sedqiavaruiseftpdliscrteaus, inaliispcilchritudolauda-
'ii"^j r*'^'^°^^'"'''^^^"'^^'''^^'°''"'^ tc2,itur,in alijsec-ci^a defcnditur,vnde:P. i^cw pn,p //, o^v„u,nfi qua. hahtt
J:" '''lP'o.a».fi,<. Conflat cnini fandos pan^onlbus tra-
clijscflc,vt iplorum & aliorum anim.x laluarcntur do-«kia & cxcmpls informand.x. Q_d. Satan: Qnid iftummtii darc
moraris,qui omncs fandfos paflionu->us tradrs
Prlanunabuslaluandis? Quiacrgotanta eflgloria pd-liiJiigemKChriftus
vd ccclefia,quia qufdam alficiruur
pcjatimacula quafi pdlis inuctcrata . Pcccatum pcrti-
n^ad vctuftatem,virtus ad nouitatem,vnde./:.r«f/-./y ve
«fjhommon cum aBibu^juis& vidumes mm,„ . Hac VCtU-
Itilrconfccfaeflccdcfia.qu.-Ein pra:fcntinon potcflcf-icnc macuia & ruga. Percirncm vniucrfa plebsin
cyoreChnlh, quiamollis& tcncrafignificatur, vn-ae\UHmapp,opiant jupirme no. vt cduni ca,. meas. niii cnim
in
Mjraiiter.
uctuflatis.Bcth quippe domus iftterprctatur,qua: pro c6fufioncfua
A\c[t:f.^ttujia7hfecitptilemmearn,&-i. potefl C\-
quidcmad Chriftuni referri uctuftas pcliis fccundummortalitafcmcarnisquaminduit.Rcliquauerofubhac^litera ipfi conucnicntius aprantur.e m icehrofis c«Uocf.uit . In confufionc anima pofitagradatimlugct. Primum,quia ucruft.ate pcccarorumniaicida iacet. Dcimk quod inimici fraude nallara cxiread libcrtarcmnon ualct circundata concupifcentiarumfclic & peccaronim labe.Tandem amiflb lumine in tenebriscollocatanccidpfam (quamfitmifera quam infe-hx .quibus oppreifamalisautnudaranobis j uidcrepo-tcfl. Hoccnim maximeconarur inimicus.utanima lu- ,
nicn amirrat nccamiO^um redpiat . Hinc PhiliflhxiSamfonioculos crucrunt, dcindc admolam mittunt,
•
utambulansindi-cumirununqiiauiamuit.Tinucniant.'HincScdcchia;Nabuchcdonofor oculoscfibdit, dein-dc uin6tuin in caucam Babyionis ducit, ut in confu-fioneconduiusluccmnon uidcrct amplius. Cumau- ». ^(,x.-tcni tal is .inima adhuc in carne uida dcplorat, non cfl:
"^" ^' "*"
ueie, lcd quafi mortu.-i : dumdaturcilocuspaenircntic,
antcquam urgcat fupcr cam putcus os fuum . Quia (x-
pe mifcrantc Dco de profundo iniquiratis ad uitam re-dit Gimcl litcra icquitur , qux rctributio ucl plcnitudointerprctatur.
. /a ^^
iiT.e.
*i V a^^COL AVS DE LYRA:
,
* 1
yctuttam tcdt pcHem. Lx jurne a- l^boie,qux accclerantji:fciuietn.
'
2 Contriuit oK.Hefl.robw crporis tnei.
^ l ,^^'^'fica.in gyro. HiHa Cha!d,eipofuc. unt tentoria ia civcim
'erufaleTfi,>ie aliquis pofjit eg^cii ud fHgicndim, nec ingrcdi ad
auxi-
aitxit aniun.yiiei, jubcticHt.
4 Et drcund n\c.U\\c.id,fl,ccrdisamar,tttdinr.
j Et labo: c. m dc/c;^ji„ne ntnron-m, & ttiam in cpmbns labo
rivfis,crfiriii'ibi>sp'i{l riptionrm ciuit^tis.
6 \\\ tcacbrOfisCOllo.mc. f/oc dicititr c^uantimadHUs, quifueruni incaiiCiti l, BabyiouCjfiiut Scdeclnus &flur(s al^.
* I Circun-. M I^.A L I T E n.T t
^'"'/'«w/-fcj,ei7.r. Perpenem infdligitur conuerfatioc:cnor,per carncm & offa difpolitio incntis intcrior.
3'
Mdi-
S .AcdiHtauit j»/ ?y.»*e.Terationii laqireus undiq; rendedoqui metis amariiudine ingcrunt& laboris , io fubditor.
4 Li circudeiit^ j^cEt Ck m"e collocauit I tcncbris miicrix.
w Glof. ord. &Nicolai deLy ra 980
Olc«. #j.c.
Hcb.io.
^ intenebrofiscolAa prophctis fignificatnrChriftus. vn-
^ dC-.ln mjmbHsprophc'ar„m alJmdMus !ur,,.l.l:^Ui<hr,av,md
^i,«f ,»«Jir.<Jrr.I>affiocrgoIerciuix.ChriOi paffioncmfi-
Kn.ficat.vndc: mtn 6r./;jto/.Mf.Quodmagisadcaput
pcriincrcvidciur.Chrirtuscni.n pronobis mortuusctt,
mortuis Ixculi, qui mortcm in mcr
ccdcu» rccipiunt iniquiiatis & cx
propaginc pcccati.vndc: /.«.'/w^r/wr
/t»«p.'r^'*-<.Liccrcnimvcrc mortu%
non rcpulit cum Dcus inlcmpjrcr-
nunvcoUocatus in tcncprisvcl ir.fccr a
Hiiiorioj.
I«re. 7.d.
ni.vd tcpulchri.vcl pafllonis.(cdno
mortuus icmpiicmus,ga intcr mor-
tuos lil'cr c]uia linc pccccai^ , vnde
citorciuncxit.
a L tt(Mti.je'lifitauU,&c. Pro fc& pro
populopUngcrc vidctur,qniain car
ccrccompcd^busaggrauatuscft ; &cotrapopulum fuum & ciuuatcm,
xdificatam obfidioncm dolct , quia
pcccatis impcdicntibus, non poHccuadcrc prxuidct , cxclufit 01 atione
mcara.vndc: \f alJuimis pro iist:uU'm
cr oruticmni.Yix & fcmitatconclufac
funt lapidibus quadris,& fubucrlje,
quod pcraggrauationcmdicitur,ne
poflintcfFugcrcOmncscnimcxitusmilcrz ciuitatiscxclufit hoftis
a fNonvne.quiaurttadieierunexil inret moi.
hber.
me , quafimortuos fcmpitcr-
.T ^Ci l.ots Ui.ixpfum.
nos . Gimcl.Circuma:dificauica ^OhtiJioncin. b fDeciuitacedemaoibusini-
aducrfum mc, vt no cgrcdiar:a «lercinias in caiccte compcditus luit. Chriltus
li^llUS.^ tudjtis, »"11113» vitrjs.
aggrauauit copcdcmmcu. Gi-
a , V .1(1.:; i'aici li licn p..iiil,trjnl^at a mccalix lUe.
f Anim.i i)uo.uicpccca(i5obfifteniibusnon audiiur
mcI.Scd cumtclamaucro & ro
exclufic orationcm5Itin-r3Jciipturarum fanflaxuiii
compedibus,pium iudice roget,indcfinetcr inftct.vt fal-
tcm proptcrimprobitatemaccipiatquodpctit:quia/>ro.
pi isi Inmitit! ont' ibns ,mi(cant bus,&c. Alioquinadpatriatranfirc non potcfl,Obftruxit ci viamcocupiiccntiaocu
lorum,voluptascarnis & fupcrbia vit;«.Qa6d fi ad fcri-
pturas fanftas quafiad pafcaaviw
leconucrtit.inquibusrcclanaviatn
inncnitcontinuooccurruntquadrati lapidcs hjercticorum quibus viati
dci obflruitur,& lcmitcefubucrtun-
1 tur, vndcdicatanimacu prophcta;
Quisdabit mihipcn. ficco. Etcum
Apoflolo: Jn/t/a- c^o hoino,&c.Ab hi;
." cnim omnibus fola gratia libcrat.
Ci'CUrn£dificauit aduerfuni.Ac fi Chr
2 ftus dicatcxcitauit aduerfum m;
tcr corda Iuda:orum:circundcii
hortcsutnon cgrcdiar deman:
3 eorum,donccimplcantiir(cilici,
t ticiniaprophctarum . Exclufitli
orationcm,fcilicct: Tuicr jt jierip,gaiicro ,
mea.Gimcl.Coclufituiasmcas 4 r»-an/Mt a >wecfi/(Ari//e.Ecclcfiaquoqm
a 1 phJofojhorum cioquijs ncc lec^o irsmite coHcluditur dogmatlbus haircticoiiamite
fidci ciiius ad ojjta-ain peiucniant paiiiam.b T Hinc cui'iunt meimirri)iir do entque gta.
dci.f.Mic. c *Siiblilcs inlillciflus.
n
rum,vallatur fupplicijs pcccatoruir
( aliaspcrfccutorum) quod dcplo
Ia'pidib. quadris fcmi tas meas t rans toium Dcotribuit, cuiusiudi
i.^uu.i.flim siciiicct diuinatumicium imeiii- ciofit. .A^grauauit comptdemmem.\
Moraliter.
gcniiss farcuiaii, dogmatc lubticiti pcimilit.
fVndcA timotc tur doir.ineconccpimus & pe-
pfiimusfpiiitumfalutis. Et.Cum tiniorcactie-
ni"'e (a.vr.ope.S ^D'.iboliis in ",<'i'ibris.
CirCiimMdificaut aduerjhtn mr. Ani-. . ,,. , ni^^Tc la.vc.orc. " i i".il,uii'» ni "''"•*'*•*.
macuiiamrctnbuuorquamOimel r u »>f jf nalcrh Vrsusinfi-fignificatjprofalcribusluisimmi-
b luDu.rciC. l^^aicai. visusinii
Pljl.i4i.a. nct,cxclamat:Orc»»»..d//;M«.«:.^c/«rr- j,-rT.,n.,,,la „,;!,; *l,?oinnhr"/;.m me. Q, d. Circundederunt me do.m. O'-! ^^^^^^ ^^^ ^^^^^^) ^^O "^ 2D1-
Hiscompedibuspraegrauatane cua
dcrc non poflTu forraidat.cuiusfuit corruercfcd mifera-
tis Dei cft crucre , cui hoc mifcrabile ert , quod conclufa
carccrc pcfllmaecaptiuiiatisnon poteft cgrcdi adliberta-
tcm bona:adionis aggrauaiurcompedibusdclidorum,& carnalium voluptatum, aegiauatur dolis inimici , vt
libcrc ncquc.it hisconftriftai.iqueis^adcaquasno vidcn
tur properarc . Aggrauantur copcdcs ,quoties iniquitati
iniquitatcm apponimus,qus fupcr plumbu rcde fcdere
ZidL<.e. Tcribitur. txciur.t o»af.»rte.Lachrym.-c & prcces mifcncor-
diam mcrcnturiudicis: vndc valdcpotcftcotriflari cumfic fibi offcnfum iudiccm fcutit, vtoratio non poflSt
tranfirc ad fontcm pieiatis: Quod fit ; quoties Dcus fic
nospcccarcpcrmittit,utflagitianoftra obtutent aurcs
pij iudicis:vndeefl.Quiclaulcritaurcsfuas,nc audiat le-
Q gcm oratio cius cftcxclufa. Cvnclnjit rifs meas,v^c.Habcnt
Virgtliui f. pcccataquadraturamfuam.vndc dicit Virgilius.Hi^c inc-
Aeocid.rtt««/,c«^j«nfr/tfc</o/t/;r'/«f^<««^e«/^/ii.Hisquadranturitinera
noftrorumpeccatorum,vt tandcm ad l"c rcdcatinfclix
ala,&vctuftatcinfcda abinimicis circumfcflfa^fcUeini-
quitatis& mircrievallata, vanisfatigatalaboribus,cotra
quahoflcs intcriuse^ctcriufqjdcfaiuiunt. Hisaggrauata
compe-
immanitatcm tormcntorum vcld
ccptionum: quod frequcntcrcom
giflcncmodubitat . Suamquoqurorationcmcxclufam gcmit,duma
probationem diuinum aii.riii^jr
5 difl^crtur,(cdnonaufcrtur'
ancoram . Idcft,fpcm fuani ni vui
fixam,nehuiufmodi fludibus fubmcrgatur.b f^rf^is inftdiatts . Qmd tcrribilius qiiam authorcm n^
flrs falutis vr(um & icoiicm ficn nobis? Vrfus,fcra f
dulenta, & brachijs & lumbis fortiflJima. InNabucdonolor auteni & Tyto & Vefpafiano,quialibi apak
fingularis fcrus dicuntur , dominus , urfus & lc^^ "'^''
tur,in quibus poteflas Dci inimicos vlcifciturl
ergo iufle, quod pius& clcmcns dominus pecc;tibuslco fitvclurfus, utcius potentia hoiks i.v,
,.,,,.,
mosobfidcatfic aflligat, quafi fignum ad fagittanilcru
falem ponitur : quiacii;cunfufishoftibusundiqiieobi:
dctur, ut frequetcr quafi Jhgittis vulnerataad medicuD
rcdcat ucl coada . Has gcntes quafi arcu tcnlo(modcr;
to tamcn iudicio ) contralcrufalcm fxpc mifit ,utuel
Dcum timcrcdilccrct,ne hofliumfuorum fagitlisvulr
ratadcficerct , huiuskmitjefubuertunturabhoftibu!& ipfa confringitur.
i-rf.s . Sub Dalcth litcraqua: timorem fonat,phianima timore percufl^a . yrjus mft. fa.cfl.quja & uir
gittarumin apcrto, & infidiarum in occulto exf^
plangitquafi dcfolata.
Tetttviii
NICOLAVS DE LYRA.4« I Circu mxdificauit aduerfum mc. Hoc poteji exponi de
obftdione cinitatis tn^yro , vt pradidum eji ,& etiarn de illis quiin Bibylone fuerunfrecluft in ergnliulis^ rnde non poterantloredi.
2 Aggrauauit compedem mcum . Quia aliqui fuerunt
fofiu iii {OMptdibus lam pondaofis , ciuod vix poterant fe mo-uere.
i ScdSccnmcVim^xiicto.ii^iafidicatficuteliexclttfumame' hutm-
humanum auxilium , ita etiam diuinum . yidibjt enim Jn
mias captinuatcm per longum tempus duraturam , & tdeofn
ditur.
4 Conclufit uias mcas lapidibus quadris. Qu^' ^'"'
lomodopronuncpofjum euadere, quianuUu claujurafortKiri^.
uiua fententia.
5 Vrfus infidians faftus eft mihi . nonperfe fedpcrf
dieos , qui ex ordtnatione diuina me ceperant pervias occuli^.
msniftjias»-* I Tctfn'
C^t l{^^ L I T E B^.
T I Circttmxdificauit aductfum me.ln confuctudincm pecca-torum inducendo, qua: laqucus cft impcdicns cgrcfllimapcccato: ficutfilumquotenctur auiculaperpedcmli-gata impcdit cam, nc fimplicitcr auolet, idco fcqui-tur.
^
X .Aggrauauit compedem meum. Pcr habitum vitiofum cxconfuetudinc acquifitum.3 itd& cum (lamauero.l\t inftinaum fyndercfis rcmur
miiran-
murantis peccata.
t Exclufit oratiouem rtteam . Eius impedicns effcflum f
peccati recidiuum.
4 Conclufit vias mcas. Proccdcndi in bonum.
t Lapidibus cjuadris . Idcfl , pcccatis qua: quatuorfaabc
angulos, fcilicctDci otfenfam, obligationcniad p'|
nam,gratuitorum fpoliationcm,& naturalium vulnc
tioncm._
5 yrjus inftdiaiis fa^us. Hoc dicitur quia fallaciadiatx
non poteft vno norainc cxplicari.^ ^^ Semitih
?^i Thren.Cap.IlI. 982'
fU/fcJdeft,iiTdicium,quodtamen differt qiiia mauult
itjcniicquosremuncrecquam quosdamnct.vnde:/)e-'
^, maueiaih'is,&(.VoK(\ per arcum facra lcnptura intel
lij.inquachordanouitclt.fledhcurduritiavcrciisInde
Ij [[xmitiuntur quibuscordis duntia penetracur,6c ex
arJiudicij lagitts mittuntur adpe
inpopulofuo; quoddomini pracdixcrat comminatio, Dfcilicetcibabo populum idum abfinthio:& daboeis po-tumaquam [cWis.vndc:Incbriauit me
amaritudinr.B^cplcti Ictem./.b.
enmi fuit lerufalem & in prima captiuitatc & in fccun-da:&: potataabfinthio,anguftiis,f. & nccelTitatibus . Per
, , ^ . . aquam fellis fignificatur malorumPiiendavitia,&ahaqua:vulnerant a condlto.Daleth. Semitasmcas t magnitudo&fempitcrnumcaptiuicbriratem.Aiaauteertquafir.gnu, f„huemt&COnfiecrirmr • nn ^ tat»siugum autignorantialegis,quavninc iulcipiatvulncrachantaiis, luDuemc<xconriegitmc. po- rcpletiamaritudinefeliis pro Chri-
in?rcpellatiaculainimici. r - «^^Xr>.Ui-,rv, rvJ-^U T- fto Antichriftum funt fufcepturi. .... ,^ - " ruitmedelolatam.Dalcth.Tc-^ Mirnmrembmmei^.Ammaanoq.m^''''^''^*
a f.udicium, V,. arcumfcr,p,urnum. his& huiufmodi amarimdinib ouotenditarcum luum, & polmt t tidieincbriatur, vtnihilcidulcein ^
prajfentivid^tur
: dum tantis maUsAikgorui.;mceuanter affligitur. Mifitm re. Hc,li
s Luxu,u.f,s veiinfidciibus. tcra.viuo vcl cftintcrpretatur.Aprin
He.t Mifitinrenibusmeisfi-
irjw5tuftdinns,&i.Qomvi\nn\ssox
eitapitis& corporis,qu6d vrfusin-
iids fattusfiteis, qui & aeternus eft
& )coiiimutabilis,nonqu6danaturaiecatis& bonitatis immutctur,
icoropter efFedus.lllum cnim ccn
trailmm fuum erigi permifit , qui b'
vcit vrlusinfidians,rraudc,& forti
. iiunc perimcre & dccipcrc tenra-
uii,ficut& corpuscius aprincipiovlcie adfineni leo ablcondito . His
dubus beftijs omnis diaboli laeuuia
m<iiftratur,& perleoncm ipfe dia
^ bois, per vrium vero mebra cius',
baEtici, fcilicet & falfi fratres . Vr-
iiij:nimlicetbrachijs & lumbis for c
titous , ramen capite eft infirmus ,
Cctiomnes mali caput infirmumhacnt, idc(t,diabolum, qui vel in manifefto vtlco, vel
vt rfus in abfcondito.cjj^c«»«f quarens quem deuoret. vnde:
Duolus un/juam leo rugitns uaunut.&cVzlCt quia dc forti
tuincc6fidit,quirugiens & frendens circujmit.De cu-
iuaifidi)sdicitPfal. Iniidmur inaifconmiv quiijtleo mjpelun-
citji. Hisarmis contra mcmbra & caput pugnat, vnde
gciit propheta.mio Chriltus & ccclcfia.Vrlusinfidiafls
ilaciseft. Hsfunt beftiae, quas contra Dauid paftorcm
imvcniunt,&grcgcm deuorare cupiunt .Sederuit
.iidouemdcoiclconis, &faucesvrfi &brachiadi-
icejjit.Hiceft Chriftus,qui oues fuas ducit ad pafcua vi
t*i cruit de ore leonis, & vrioru brachiac6fringir,nos
aiipopuluseius &ouespafcuaeeius.ToUit etiam ariete
denediogregis ficut ipfum Dauid,que fidiis non eruif-
fehon euahHct . Ha: beftiae auerfus Dauid confurgunt.
lda,contraip(um Chriftum.Dauid lcone & vrfum in-
teiecitqa fadu eft in morte Chrifti, qn oues liberauit.
a Smitai mfi?jy«Z;«frw.Haec lugendo rcpctit.pojuitme defo
Q /dfw.Ierufalemjrcilicetquam lupr. prophetaplangebat.lai fortaffis in (e reuerfa,immo Chrifti fponfa fanguine
eisdotatagemit fe de(blaum,& quafi adulteram a fpo
idereliaatD,quafi fignumadfagittam, &c. Chriftus
enn dc ecclefia,in titulum contra omnes aercas potefta-
,. re<& fallacias erigitur. vndc; spetiactium fatii jumu^ ange-
lis r hominibus. Chriftus in le & in omnibus mcmbris ia
cii^inimici opponitur.b ^ijitinrembus. Dominusiufto iudicioquafi& arcu
diisxtenfo tandem mittit in renes fagit.fi.pha.vteorum
libiinempuniat^dequibusdicitur:'^»"/'?'"^'/"^
""^ vxorern
fromt fui binmtOat . Per pharetram occultum Dci iudi-'
ciui fignatur , quo Nabuchodonoior & alij contra k-rulleni
quafifagittse diriguntur , vtexpofita quafi fi-
gnm vulneretur , quam cum propheta iam obfef-
ianincreparetquafiillum nugacemirrifit,vndeaddit:
f^cs fum inde.o.p. Rele. m. a. In fecompletum dolet &in
IVndiquc pcrcuticnjam. b TTimoiisvcl anioris.vdcuiiislibetaifliftionis.
mc quafi figniimad (agittam.
3 ISa^ittas occulti iudicij vel fciipturs.b fViuo vel eflfe. c fVox Chrifti, vel leie-
m;x , vtttque enim a popiil> e" derifus.
lus pharctrx Cux . He. Fadus
fumm dcrifij.m omni populo5"in mt! pfallchant,9ui bibebant v;nu.n.
cipio.n.huius alphabeti cxinanitio2 Chriftioftenditurfmillud Apofto-
li:tx/nanikitjefur.ferui.acc.&cproptcr PhtUp.iJU
quod opprobria,& paffiones& mor3 tem(uftinuit.Sedtamenfempcr&incommutabilitereft, & vcrc viuit
quafi reipodeat, deridcor& afiligor
mco:caticum eorum tota dic. 4 cruciormorior,fedtamen&veresilTPaiTion.hus.
vcrc viuo, & vitam pcccatoris nolo, E,
He.repleuitmcamaritudinib. 5 quiavitanonvultmortcm.H?cna-*
quevoxfponfi & fponfjc commu-nis eft, vt illa confiteatur , quia cft&
viuit:& ille refpodeat,fum & viuo,fm illnd:J{efurrexi,&adhuc tecumfum.Hiccttcrgoqnic&Scqui viuit&prono-bisplangit:& pro illis,M//;n« renibus mcis filias pharetr^ fux.1 haretra Dei patriseft fcriptura,ex qua iudicij Dei.quafiex arcufagitras,corpusChrifti accepitquas&ipfepertulit por.Has fagittas ardentes facit aliquando,vtcorda fri
gida vulneret caiore charitatis.Hxreticiquoquefagittasinfidclitate aliquando intoxicatas ex hac pharetra pro-ducunt,& corda innocentum fcriunt.Exhacpharetra vc
niuntfagittje,ex quibusexteriorhomotimorcconfigitur,& interior amore afficit.vnde:Co»^_ge timore tuo car.m. PC1I.1 x8.p.
Quod enim ait: W;y/n'n renibusmeisfilias,pharetr<t.ldcR,!^ffcftioncs diuini timoris vcl amoris. In renibus propagatiocarnalis,& in fide virtutum gcncratio fpiritualis . De his
rentbusgignit Chriftus,in vterocaft.Tmatris.Idcft^eccle-fix mifit in renibusfiliaspharctrai.ideft, fagittas, quibusadamoremvulnerentur ueladtimorem, vtvitiaperi-inantur,virtutes propagetur.vn Dauid:^rf renesrneos.etc.
p{^4*^*'*Et alibi: iavht^ tua injixxfunt mihi.SznQx quoque prxdica- idJJ,^'tores Dcidehacpharetraquafifagittaediriguntur. vnde: p
'
Inpharetrafua abjionditme,ac fidicat:Chriftusquafi fagittaclcdam abfcondit me,in pharetra fua.utoccultus caligi-ne (cripturarum,& tandemex arcuemiirusprobemre-ncs & cordaomnium.Fa(S«j/«»3.Cui fimilecft. Egofum PCilii.b.
vermis,& non bomo,&c.Qnod in pafiione declaratum eft. • Piai<?8.c.
C 1\epleuit me amaritud.pafine. Ideft, myrrhati, vini. vnde'Pfa.l. Dederunt in elcam meam fil, & in fiti mea potaueruntmeinflc«o.Cumdicitfe inebriatum abfinthio.oftcndittam in-
terius quam exterius fe affcdum amaritud nepafilonis.His &huiufmodidoIoribus totumChrifti corpusviq;ad confumptionem cruciatur.
Greg.Ebrius quifq^ quod patitur ncfcit. Qui vcro ab-finthioinebriatur,& hocquod (umpfit.amarueft, & tii
nonintelligiteandemamaritudinequarepIetur.Huma-num igitur genusredo Dei iudicio in voluptatibus fuis
#fibi
NICOLAVS DE LYRA.5« I retendit arcum fuum. In exe) citu enim (.haldprum erat
muijagittarij, qui ex omni lempo) e mi:tebantjagiitas,ad inierfi-
ciermmdefenfores murorum, ideo fibdvur.
2, vlifitin renibus meis filias pharet. Ideli,fagittas qu£ di-
'un.Ypijaretr^Jecundum modum Loquendt Hebraicum.Et quiaft-c t,ie a matre
cuJtodiHntur,ftcJagiil^ in plmctrapro ctiftodia re
ponttur.
5 TzCtns
M B^.A L I T E l{.
\t mitas mcasJubuertit,&chonnvn propofitum fubucr.teno.
t onfregit.me.ln pcccatum pr?cipitando,ad quod fcquituricfolatio.i \undit ar.fuum. nouas tcntationes pr.tparando.
t £«
3 Fadlus fum in deri.omnej enim nationes ludps deridebant
Jtciitdeuicios tr cptiuatos.
4 Canticum eorum, & c. de talibus enim viclnrijs folent fie-
ri cantilenf ad laudem triumphantium& vituperium deui^oruwt
ideo fubditur.
5 Repleuit me amaritudinibus. Tana enimgraum nomi
nepotusamartde/igtiatur,ttiamJccundumcommunemmodum lo-
quendi.* I Confregit
I Et pofuit , &c. nam eius exercitium eft me pcrcuterc
per culpam iteratam.
z Mtjit iu eJrci.tentationes luxurie,qu? in renib.viget.
j Fatlusfum in derifum.Nam pcccatum luxurix maioris
eftinfamia:.
5 i^d/jfcwfrMcawa. culpae &infamisc
\ Insbriauit
5,83G\o(. ord. &NicoIai de Lyra
/f flbl dimiflrum , atquc pcr cafdcm voluptarcs fpontancis
A voluptatib.traditum,abfinthioclUbruim,quia&ama-
9htl.AMi<c. ra funt.quac pro huius vitac amorc to.crat,& tamcn can-
dcm amarimdincm caratatccupiditatis,auaa inlcnfibiU
tatccbrictatis ignorat.Mundi.n.glonamfuics,dum mul
ta$ .pca tribulationcsrcpc-
rit>amarum cftquodbibita Cunfrtf^ttad
tmmerumdev.
if.Icrcmiam a popiilo affli
ftum, & populum ab hofti
busnuUiduliiumcft . Hic
enim pcnc famc pcrSptus
eft, illc omni gcncrc pocna-
nim dcpaHus eft vndcqua-fj cincrc cibatus plangit, ut
animacxpulfa dc corporc
ocdatur ,vndc bonoru cft
oblitus, quorum mcmoria
intcr fupplicia cito clabitur.
f Mirihiti »cri. a •'Vt nfc»nu» trmanfat.
incbriauitmeabfiiithio.Vau.Cofiegittad nu ft frtcd<caioi<!<vcl(enru<. b fCinciem canquira paiiL-ni mauducabam , &c.
[
c tPcrnMfnti«,mo:tisinemoiia.
mcrumdcntcsmcositcibauitmecincrc.Vau. 2
a ^Amu radinepillioni». f Adeoopinione. b T Aff.aLS. c ^Ptsieiiio-
tum<elfjiuiottim,de|quibus diciiut.Credo adcrc bjnadamini iii leiiatri
transfudit Chriftus.C/td.we crwrfm Pfal.Cwr«»(anqut
pahtm mandutabatit, crr.quib. nialis rcpuUa^cft animachiquosplurimumdilcxit, & proptcr quosvcnitonvodio pcr cqucbaturcum vndc:CffpK icjiis udere &ptutr \
Sub Vau vcro litcra iftacxaggcrantur.&pcrcaquidda Uint , durius tcmpcrar
*
f«A
Dcot. t^A.
teoaisod.
Iob.4tA
MaRkio.c.
AUegoric».
Et rcpulfacft anima mea; oblii' lum bonoru.
V"'<levirfciur.
Vau. Etdixi ,Pcrijttfinismcus, S^fjjcsmeaaa ^Hic a petfoni fua mifera iudicis iiiileiicordiam toiiipaiai. 5 Ezpufitit
Cgillatim in commodis, bencuolenturo iudicis coirp tai .1 ff. luaa.lua,&
iudicis&adurilani.quod propiijsnoiatutlocis. iDuftevelhuc.
b wPio noU; p;u?er taflus «ft Chnau» & ttanfgerflio,& malediftum Sc pec-
. L c " catum c T^tiumiix .
Lugct crgo prophcta hnc .-^ain. Rcco"idaret paupertatis& trant
Bpopuli fui, & fpcm conucr b ' r r
^ t Amar,.«>..ni..
tcndi dcpcrifle Impius n.grcflionis mcp,abrynthii&fclIis.Zain.Me-CUm in profundum malO-b^ ,v,ix a.em.. , UlJ.U ... b 1 L-c^ in U.uia., .uo anima mea.
rumvcncrit.contcnjnit.
•
mcmor tcro^.SctabcYcctin meanima,Confrt.adriu.den, Anima ' ^ '
faftidio fandlx fcriptura; af
fcQa frafturam dcntium plangit. quibus tcrcrc & riimi-
narcdcbuitvcrbumDci. Animal cnimquodnon rumi
nat,in lcgc rcprobatur. Vcrbum Dci fenlibusquafi dcn-
tibus molcre& ruminarcfanitas & vidus cft, vnde in
prxconiumdicitur.cpdentcs Moylinon fiicruntt com-minati : quia verbum Dci fcmpcr cordc& orc rumina-
uit,& pancm angclorum indefincntcr comcdit Gui aute
dcntcsfranguntur,rc£lccincrccibatur,inquocordismgflitia& poenitcntiadc(ignatur,undclobcumdominumvidiftct& audiflet inquit:.^?'» pamter.mm inf.iuiUa& cine-
»f.quia fcilicctuifaDcipulchritudinc, &altitudincfauil
lam & cincrcm fc cognouit.Et alibi:0/jm m ctlic-u& cintre
paiitentiam e^iljeu. .Y)\Cit crgo:Cita«/i me iinen :Quafi dicat
quiaucrbumDci ruminarcdiftuli,ingcmifcocibatuscincrc mortalitatis. Kepulj^tfl anima nie : hitusjum Loiiorum.
Dolet fc a DeorcpuWam & tcntationibus cxpofitam,nead bona qua: fentit , libcrc rcdirc poflit: qux opprcflaacrcdinc doloris non potcftbonorum rccordari, undeaddit: Vertitfinis meHs,& fpesmeaa <io»«i«(/. Hxcbcnelitera
Vau fignificat, quje non cft illc fonat, pcrijt cnim & noncft cum domino.qui ucrus finis eft & cofummatio idco
Ipcm fibi a domino pcrijflclugct,quiafc ad diimcrigcrcnon ualct. unde bcnc fcquitur : Zain , qua: intcrpretaturduc tCkUcl huc tanquam uocc dodoris dicatur . Noli diu
inuolui in his malis, fcd duc tc, & tanquam qua:rat quodcbcat ire,& rclpondct demonftratiue:huc.f.in uiam precandi:& quid & quomodo prccari dcbcar,fubiungit: i\e-
cordarepjuperiaiis& tranfmi'^ruiio>usme.t,i!rc.
Covfngit ad numcrum dentes meos , &c. DcntCS Chrifli, i.
apoftoli&ali) difcipuliinpaflioneconfradi&diflipatilunt, quibus quafi dcntibus ( credcntcs in corpus luum)
transfu-
6
78
t
9lO
turqu.-Elonat: nonlicill
vclnon&ille.Licctcnii:di xcrit : Pirr// finis mtu\
,jp,
tiieaa rfom.-no.Non ficiljca.
bitrarusefl, &nonillcobtuscftbonorum quictnpatrefcmpcrhabuit,autricundum humanitatcm n>
ccpit,dcquibus. Ciedutii
luna dutniniin terra viutnti»
Non ergo fic arbitrarusci
licct anima ipfius repulfit duritia ludcorumacdmium dolorcm anim.' /
moerorcm infinuattanqi
incbriatusamaritudincpfionis,non pofiit bonorur
rccordari,& cxaccrbatusi
CMiVerij: fiiiis mi'Hs.A\^\'
"
mincsautcmpcrijflcv...
tur,quid\ccbant:Seipfumnonpoit(ifatuuMfacere.S\ccaichsrcticorum & pcrfccutorum malis rcpuiraprstcnirum bonorum obliuifcitur,& nouisopprefladolorib
inquit : Terijt finis meus,&fpes mea a dommo. vndc Pfal.A
autem peni motijunt pe.penk ef. juntgref.m,
b I{ecordare paupertatis& tra>ifgrclJwnismeie,&r.Ahm
huius alphabcti dcfcribit miferias mifercciuitatis& p
fionesChrifti,&ccclcfi£laborantis,utctiamquafid
^crandodixcrit: Verjjtfinis meus,&fpcs mea a dommo ,^
utdiuinitus auditum cft, ductc:moxnouafpecrcaiiaddominumconucrfusprccesamittit, & promittii
dcinccps mcliora fpcrare, praetcritorum oblitusdeli4)
rum. Vndc aducrtendum haecclemeta magno niytocflTc prxnotata, quibus magna; intelligenti^ facramcni
quafimctrot iuxitfpiritusm prophcta.EtquiafcnrDeioccultus.hincindemyfterijsobumbratur ,qurcli:ratishumanis patcat fcnfibus,^rcgicSpirituiraD>ha:c & huiulraodi intcrpofuit. ut faftidiu auferrctle?!
tium:& intcr lachrymas animas recrcaretintcllige.':r
I{eccrdare paupertatis& tran]grtffionis me(e,ahf\nihij ct f
Aia quoquc in hoc verbo viuificat ur& reducitur,c:.
citur: Duc te fjuc: q.d. ToUe grabatum tuum &ambuU. vo
fupplicans dicit : l{ecordare paupertatis & tranfmigtaiio f
nita,&c. Heccnimin Adamquafiinprimo florctra
grcflfa & paupcrtate nudata , Icd cum in haclitcra k'
duccrc iubetur:momoria mcmorarur& ficut filia .\
hecontrafpem in fpem crigitur: & vcnit ad litcr
Heth,qu^ intcrprctatur uita& pauor : ucl ut poftqm
moniarumlachrymastimoredominiconcipiatdeqdicitur:/«i«!f» japientix titnor domini .- & guftetniliiir
nus Dei verbum,& voce confeflionis dicat: Mijcnc,S dov.i
NICOLAVS DEJLYRA:
.}: I Confrcgitadnumcrumdcntcsmcos. i^.rf. firrmwa/"-
fliHiontm lultmui.ae Jt omnes dentes mei fuifjent ffgiUatitn confra-
{I''.l{.t.Sal.dicit ifuod h^c efi literasConfrcgit in arena dtntes meos,
qiua lud.ti ai lerra fua eietiifaciebant panfsfiihcinericios,:n (jui-
bus ci.mmijcebir.tur pulutres& areni€,fecundum quoddicitur ET^ech. ^.Siccomcdcnt filij Krad pancm fuum poUutum in-
tcrgcntcsadquascijciam cos: & ficcxarenacommiftaoffcndcbantur dcntcs manducantium.1 Cibauit mcci. Commilio tn pane.
3 Et rcpulla cft,&C. .Ab omniconjolatione.
4 Obliius liim bonorum. Idcfi , itadongattufum a bonis,
acfi
acji nunquam altqua habuijjem.
J Etdixi peri)t,&C.Z,o^«««>- inperfonainfirmoruni,tpii (ft
ladch.itit ni defperationetn txpondere malorum, &idcofupcr
prophcta deprecatur dominu in pcrfona popiili lam afjticiic:.
6 Recordare. Tu domine.
7 Paup Quam jufiinioinamoticneomniumbonorbtneor8 Et tranfgrcflionis,&c. Et accipitur Inc traifg^tjfio />-,
idejifpajjionis rnex, quam Chaldei intulerunt mihi vliru koci
9 Mcmoria mcmor cro. SLilicetpeccatorum incorun., .
bus ijia merui. In Hebrp habttur : Memoria mcmorcri;
domincad punicndum.I o Et tabcli:ct in. Depeccatis perpetratis conjufa, (J qi*o
lis confufto addncit gloriam,ideo Jubditur,
M H .A L I T E l{.
1 1 Inebriauit.&c.Ex infliflionc poena:,cum dicitur.I Confregitadnum. Idcft,mcditationcsmcasbonasquib.mafticatur & incorporatur cibus ucrbi diuini: quo dcn-tcsfranguntur, quando mcditationes maljcinerediun-turidcofubditur.
Cibauit TOf.Idcft,iiili mcditationc.Et repulfa eji anima. a mcditationc bonorum.
2
5 Etdixi , pe, Quia pr?di<fta inducunt aiiquando in de-Ipaauoncm.
^
<5 ^CQt-
6 i^ecordarf.Wic ccclcfia cognofccns fuam mifcrian'
conucrtitad implorandamDci mifcricordiamdi.iv
darepau.cx gratuitorum fpoliationc.
7 £f tM»/. ex naturalium vulneratione.
t .Abfynt. Ex poenarum multiplici pcrpefl!ionc,&<! •
dc fcipia. .j
9 Mtmoria. Pr^didlorum frcquenti meditarionc. i<'
fubditur.
10 Etabef.Vxz confuCone, non tamen defpcrabc
Dci mifcratioiieadco fubditur.\
t ^i^
Thren.Cap.Iil,9'T
% dSniffl: quia non fumus confnmpri.
t^ \ecordarepcrci^f.SuBthxc vciba Chrifli, funt ecdcCix
pjficipantis,CUi dicitur : Brati paupc > s ipiritu (juoniam ipjo-
ra «•/'•• rej^nnm Calornru. Chriftus tamcn ncc tranfgreflus
cfi nccaliquis fuam transgrcflionem iudici oiFcrt : fcd
vd^cunde profcrt uiuote fa
926
(ieUnamd peccatismeis. Scd
Qirtus tranfgrellio legis
prrtiobisfaclus efl,(icut &
niicdidum peccatum vn-
^C.UU<i^^i<i omnis (^ui pf.ndtt _ ^' r T
in tno: & eum qui non no- b quia non t lumus coiumpri.quia non dcfe
ueit pcccatum, fccit ^ no--- ^.. .- . ....
aTVif^tt. «ernam.
mea. Zain. H^crecolcnsin cordcmeo, inaUVitavcI pauor.
lj<^Apctfona iiHicis. efNon noOri nieriti.
Deo fpcrabo.Htth. Mifericordix ddmini ,
aTR.<:liquiaf faluac tient. liCTot inalis,
a^FonsviuiJS«ficcienefcit . blSccundumniuliiiudincni mifcrationuintuatani dcle iniquitatem.m.&c. cfConfe/Iioneni tuam & patieniiatuam 1Di'<-si & te cojnofccre feci. dnQuandofjl iuftitia leftirrex t.
&:iaicdiduoi &tra_nrgrefc ce'iutmiferationescius Heth.tNdui dilucu
af Fais mea qui moda dicebas:Feriit finis nieus. TDominuspars ha:reditaiis mejE, & calicis mei, &c. Pottio mea domine in tcrta riuentium.Portiomeadomine.dixi ciiftodirc legem tuam
Io,muIta ellfides tua.Heth.Parsmcadii.<?,di-a^Vnde: Expefta dominum,>iiilitcr age. bf Si moram fccerir.
xit aniina mea ,propterca expc6labo cuma^Vnde:Krnitatcmfecuti cum ler.tdo. I^Q^im bonus ifiael Deus,his
quit:dolunccoide. fCumpeiueifo pciueite.b fOptand" & diligendo.
Teth. Bdnus eft diisiperatib. in cum, anima:
liocm dcleret noftra. Ma-
gnm crgo efl quod dici-
l^Xl^ecerdare pauptrtas.Q\liz
prtnobisfadus eflpauper,
vtosditarct, & iungeretcuj capite corpus: v t deprccaone capitis purget.Cor-
puauteraquia in prxfcntivitfinc tranfgrelfione non
vii.t,muhis airumnis rcple5 turk amaritudinc abfynthi),&: fcUis. vn laborib.& do-
lor). fatigat ecclefia, vt dccoda paflionibus fponfo (uo
fiaiicceptior. vndedicit.^fccirrfart/7.!«.Qn^afi dicaf.rccor
daiquxpro traigrcfl^onib. meis patior.Idcft,abfynthij& fllis, mfwo«a numorircj&c. Acternx vita: lcihcet,6c
idc mox tabcfcct anima mca ad cam fufpirans, lccun-
du» iUud:Defccit in la.t.anima mca vndc addit. tixc re-
iolii mcordemeo,in Deojpera. Cumenimecclcfiaadeius
coicraplationemfedirigit,quafideficiensgemit,&qua
cxfclliuspoteft dicit: memoria mernor ero. Ex ea illa lcili-
cetnemoria xternae vita:,qu2interius afpirata viuifi-
cat t dilcant Chrifti mcmbra nihil aliud memorare co
|it;caut diligere,quam fe in nouitatem vita: reforma-
re,inotandusccclcfix fubitus profedus,qu2prius vf-
qiiaddclpcrationem vcnit.fed ex quo falutarem vocc,
(ij((f,audiuit , mox memoria intabuit, & recolensqua:fuinuitin verbo illo longcadduda. In Deo,inqmt,lpera
^['^uafidicat. tn verbo tuo laxabo rete. Sic contra fpem iii
fpai conualefcit ieterna: vitse memoria recrcata.
a [//crjcordu dowi/n-.Pafchafius. Depofitislamentationu
qurimonijs incipit moralitcr viam reucrtendiadDeu•
cxianare, vt nemo audeat de fe prxfumcrc, quia no« eft
•
•po\/Hisnt<\Hf!Cwrentis.\'rdDei milercniis.vndc 3\t. Miferi.do.
Qa non fumuscofampti. Quia fcilicet reliquia; Ifrael
falifiet.Sic anima quxlibct, mifericordise domini tri
bu; quia non cft conlumpta flagitijs (uis in infirmiiatc
C camSjdeleiJatione fcculi hoftium infidi)s.
b Q^ia non dt.meius.Vndc dicit Dauid. Miferere mei Deus
ftchlnrnmjgnam mifericordtam . Q^?^ ^'^^^ ' M^S"'' ^^^^
dcltta & magna mifcricordia,multa£ iniquitatcs,fcd&JintK miferationes Vnde nulli diffidcndum , non defi-
ciut mifcrationes- Vnde fons mifericordise non ficca-
tur nifi prius fucrit exficcatus Hoc cft initium noftrce
couerfationis, & Initiumvita:timordomini.vndc.Bc4iHSHr quitimet duminum . Timentes cnim bcati funt
,
&
NICOLAVS DE LYRA.l^ I laec reco. mmiluer.i n Dco Ipe.D' confecwione diuine mifericordia finaliter,
} Ai\cticoidixdomini.Hic prophetaconfitetur diuinammi
ftriadiam qu^ftmper coniomitatur iuHitia juam, pp quod pcena« 0( infiiBa di putientcr tokrai da.Et primu ponitur hutus confef
fiof.undo rtm<.uetur erroris occajio,ibi:^on enim. Dicitigit:Mijicordiie dortiini jupple appartnt inpurmoiie nojira,
4 ^uia non,&C.Z.jc/t hoc merwfknt peccata nofira.
i ^uianon dcfcccrunt mifciationes dus.Dimittendo no
bis
&(apicntcs. vndc Beatusdiumtueyudteyisdomine, C^delege 15
twarfocwem^aw.Nam & fandorumcftpauor.vnde:fec/rf;r Pfiln.h
pauorfnper ^brai}am cum lacr^ficaret.er Dauid dixit: Ego di-
xiinpauore tneo omnis homomenddx. Quiliuncpauoremha G*"''r-e
bent,& vitamhabent. Quodquamacceptumfit,apcri-^^^*"''*
tur cumdicitur.
C l^oui diluculo multa efi fides
f«.7.Q.d. Poftlachrymasq-rimoniarum,poft tantura
fuppliciu,poft cofeflioncm
fcclerum.poft prece& con-fcfl!ionem non diflera mifcratione. NouidiluculomuUa
(ft fides f«^.Noui fidei confta| ooujt.f.mi.
6 tiam dicenti.'; .- Non defecc fericordije
runt miferationcsdomini. quoiibetma-
Jiuui diluculo quiama. cfifiies nctmagnacft
7 tua. Ac fi dicat , approbaui If^^^^^^f,8 qu^humilitcrgcmens cnugnjcil fidcli
nierafti , & nofccre te fcci, tas tua.
9 quia multa eft fides tua di-
luculo radio fidei exorto,
qn fcilicct Chriftus rcfurrc-
10 xitlnquodiluculoadomino commedatur,qu^ prius
infirmitatecarnisperiiflTe videbatur,fmillud.Teriftfinis^?^^*^»
m-us,&c.Morc fuo faepiusprophetje perfonas mutant & ^
tcmpora.Vndein Canticis canticorum,nunc fponfusad
fponfam nunc fponfa ad fJDOnfum.nunc ad fodalcs ami-
cos loquitur,muhoties abfens, multoties prajfens eft fpo
fus,vtfponfjBdefidcrium inflammctur.Hicquoqucfpofa: anguftias fuas plangenti.continuo adeft fpon fus& cdfolatur dicens.T^^""* dU .muLcH fides tua .Fidem tuam laudo
& prefcntem mccxhibeo,quem abfentem lugebas,quiadiluculo noui multa eilfides tua.vn.dc illa refpondet.d Vars mea d.di.a.vj.pro.ex.eum. Foelix qui hecdiccrcpo-teftalienus avitiis,f(^regatus abomni labc pcccati.Qcf& Dauid fub cadc Utcra odauo loco pofuittPomo mea do „^..,mincydtxt cmtodire legem fM.'i>w.H?c.n.folummodo vox cius
cft,qui de feptima tranfit ad odauam, ideft, de prazfenti,
&de veterivitaadfucuram,& ad nouam quiterrenanon concupifcit,foltim Deum expedat quem diligit, &non fibi,fcd Deo viuit. Vnde adTcth literam perucnif,
qua: cxdufio vcl bonti interpretatur.Talis.n.fummo iti-
haerct bono,exclufus ab omni tcculari negotiomec mi-
nastimet,necoble(flamenta ampleditur,quia forasti-
mor a pcrfefta charitate excluditur.vnde fequitur.
C Bonuseftdominusfperantibusineum.&c.Vc\imi\ios: Bo-
num eftfuftinerc,& fperarc in falutare Dci. Qyisenimvercfuftinetdominumnifi quicharitatis ftudioexclu-
fus cft ab omni labc vitiorurii? Quis fperat nifi qui vere F
diligit& optat ? Quod.n.fperamus per patientiam expc-fliamus.Sic qui fperat,fuftinct : qui fuftinct per patientiS
cxcludit affeftuscarnales. Itaquefub hacUtera vtraquc
intcrpretatio quje difcordare vf , congruit , vt bonus fit
dns (perantib.ineu.Qui.n.fperant,n6deUnquunt. vnde Pra!.ti«.t
Dauid fub cadem litcra dicit:Bnnitatmfecilti cumjeruo tuo P^-7*»
rfow»'/f.Et aUbi. Quam bonus Ijrael Deus,his q<>i rcclo funt cordc.
Cum perucrfis autcm peruertitur,licet fit natura bonus.
Etnefpes fit otiofa . continuofubiungit: ...4««>««^«.6r«t
^ iilum.
bis reliquias populi quamuis non meruifftmus.
6 NouidilucuIo.i.<ip«£mM mta, qute dicitur diluculum vit*
fjiman^yfiLuiJene^us dicitur tefpera.Fuit enim leremias dpueri--
tia tlluiiraius cognitione diuma:vt habetur in pnncipio buius libri.
7 MuUa eft fides tua. ldejl,fideiitas. Et dirigitfermoncm ad
Beum,qui ejt fidehlfimus remunerator bonorum,idto Jubditur.
8 Pars mea dominus. quafi dtcat fufficitmihi pro omntbus.
9 Proptercaexpeftabo eum. ldejt,remunerationemeius.
10 Bonuseftdominusfperantibus in eum. i{epticatio
efi tiujdemfenieiui^ ad maiorem (onfirmatioriem.
* I Bonura
M 1{^^ L J T E I{.
ii i{crec.&c. ProptcrquodrccognofcitDeimifcricor'diaidicens.
i dijer.dom. Supplc apparcnt in hoc.t ^"'''«on/MjMwjtowyww/;. Licct mcruifTcmus.J Si»» <<»^«<»i».ldc0,i aoKi teflamenti pdncipio , quod
dicitur dies,Ro. i ? .d . T^ox pr^cefftt dies autv appropinquabit.
6 Multa ejt,(:$(.ldc(\, fidelitas in fiipportatione peccato-
rum,& rcmuneratione bonorum,ideo fubditur.
7 Tars mea dominus, dixit antma mca,propterea expeHabo eu,
Bonum eil pra^otari cumftlentio. Idcft,patietcr.Etquiahoc
acquuitur pcr bonumcxctcitum/idco fcquitur.'
t Sonum
oS; GIoford.&NicoIaiJeLyra 9^)
4Ca&j.t.
rr4. 7f.«
fCun p3t eniia.
IDo^iioa. iUtiar. ^Grcn n-^nbabcnigraue. blScilicet li fotuue-i.t ifln qujCO.ri.»do.»ijiiifiiam.
viro, cum poi tauerit iiigum ab addlefccntia
•11'iincipiiiin vci iierol«tio. b^Qujdtci. %St^'V. u-rii uguji. »'iaJole-
rrniii, " Non in ftrcpiiu mundi. cfNon>rii cioyuscxcur ^ione.
fua lod.Scdcbit k»Iitarius taccbit.-quiii
leua-
t^ Vliij viir* coiiupix n»> ic. b^ Alij li. Oabit in Irpuiuri vcl lu foirn-
11 rufuiun. 'Memijonjquapuluiscs.Scin puluerem tcufie
uitfcruper{c.lod Ponctinpuluercos fuum,if Si qu ipciiufleiit lc in dcxicram in>xiU.iin,pizbc ci & aitciaiu.i Faij
tui lu inete.
d fi fortcfitfpcs.lod. Dabit pcrcucicnti
fe ma-af Audiielulripict vfqueadeomplct«ocm.fCalicem falutaiisaccipum.
bf Mo 115. tMa uis-ei imurua i-
xilla,faturabitiuopprobrijs.Caph.Quianon^ 5 tt ii iJ li. .jiii.
f rcpclletin fcmpitcrnum diis.Caph. Quiatfi
lugaai quotuplcs.
Muvii.i
p:>L>4-
loit.
.//«..quoniam quifpcrat.nondumhabet.fcifruiturin
fDcquod habcbit in TC.y/ndcinl-a^h m nod^ ,i,xriui,cii,fm
dtii .7, .n u.a mcc. Vbi quatuor omni quircnii ncccflariia
noiantur.vt fcilicctdclibcretquidquxratAvbi A: qn &
quandiu.donccfcilicctinucniat. Qui.n.inlcaoquictis,
&innoaCCICitati$DcUm .cnefiW. iU». fNc.c(»o.iolafpc..
quxrit.nullidub,umcft.<j qu^r^ntiiHuni. Tcth.Bonum eflpr^ltolariinucnircnopcflit.fcdlcao ^
1 ^,,,
. ^- , , ,• -r l u A
cxcataddicvcniat,quzrat b cumiilcntio! lalutaicUci. 1 cth.lionum clt
donicinucniat. Vbi autcm
quatrcndum fitMoyfcs in
tmV.Pfopc (fivei bum iii ore t -o
& m (crde tw. Dc quo dicit.
Jn patc faaiis rfl loius t "i.Et gfcilicct loquctur pacc in plc-
bcm fuam,& in cos qui con
ucrtuntur ad cor.Quia crgoimmcnfuscft fcmpcrqux-rcndus& cxpcaandus.yndc
(cc^wiW.^i^fiMneit pTitttc.citm
Jfiloi.fjlu.Dti.
a Bon<m efl prdfle.cum filen.fa-
i^.Dfi.Nota quantum profc-
ccrit poftquam moralitcrvi
,
rcs rcfumpfit , cxdudcs oia
aiix mundi funt vltra angelicam di5nitatcmtranfit,vtinucniatqucmdili>,if, quodfa cturquafifummumbonum furtincndum,& fpcran-
dum: Et vt lempcr inhzrcat, dicit.
b B 'iiwn eA vno cnm por.iu.dnm n: al> adol.rua.ScW icCT folita
rium fedcrc & taccrcHicbonacxclufiocfl.vtlrdeatlo-
his cQ Dco , qui fc fcntit portarcgrauciugum abadole-
fccntiafua.Scdquia inftitutiohscmoralitcrtantumdi-
citur.vidcamus dc quo iiigo dicatur.Efl.n.grauc iui^um
fiipcr filios Adat.Efl iugu inhdcl itatisEfl iugum dnilcuc
rdcuatum fpcrcmuncrationisxtcrnic, de quo dicitur.
T<.l!ite iu:;um mftn lurer vv<.Si quisautcm antcquamfarcina pcccatorum oncrctur, hoc iugum tulcrit,(cdcbit fin-
gulariter cu Dco,f& cum co qut in iilo fingularitcr fpc-rat. Hoc iugu proptcr aufleritatS corrcdJionis graue cft,
fcd fpc rcmuncrationis fuauc.Qui lioc lugum tulerit,cu
Dco folirariusfcdcbit.-non immiflusncgotiorumvelde-ildcriorum turbis,taccbif ab omni flrcpitu l"cculi:vel cx-
cuiatio pcccati non crit ncccflaria illi. Magnumcft aute
iuucnibus fs: a virijs abflincre & lubricxfic pcrplcxxvigCrrorc fugCfC \ndc Dauid : Dtii^a luucn.rtie^ i^.mr.Cfc.
Hxc tnim x:as fragilis cft & labilis infcia & tcmcraria :
hoc grauc iiigum fi.per fc lcuat, quiaiuucntutc fcculo
rcnimtiat , 6c ad molcfliarum tumultus quafifurdus ta-
cct. Hoc ritc fuper fc dicitur tuliflc , quia vltra vires cor-
ruptfnaturxcflquicquidnouitatisimperatur.Scquitur.c itd. Qnx principium vcl defolationcm fonat,fub quaplagitur,qui ponit in pulucrcosluum. Vel iuxtaalios,
(jii-ujii- in
ii:pi>tiuramfjji,r.e (sjuiii/tyCi tamcn cft fpcs paticntix. Vndc videndum cft, quomodo principium fit
qiiod in pulucrc proptcr fpcm osfuumponit, fedmo-ralitcrpoftniilcriarum fupplicia, fidcrcddita.- principiumcflprofcfl^ioois noftrc.in pulucreosponcre,&momcntis fingulisquod lumuspuluis,cogitare . Vndc fpcsgcminatur,(5ccharitas diiatatur . Hcc ola fupcrius dida
de
dccapitc intclliguntufjcui ficompatimur&conrc?!bimus. vndc fcquiiur.d iJuhit^ erfKtieniijimaxillam^&c.CinCimilcdicitar.''!,:te rercu/itrit in dext ram n^axill.imjVrAb" n cr «'
e*a'//.Pofl"iii
dc terrcna Icrufalcm in captiuitare humiliata hsc inu
ligi :fcdmcliuscllChrift
i
& ccclcfix attribui.Ecdefcnimbonum cft pnflobcum filcntio falutaredon
ni, & maxiUam pra:bci.
cutienti.Hoc aurcm cftpr:
ccptum cuangelicum boi
fcilicct principiu m: cum (
uarcc.-cpcrimus& implci
quafidicamus: Hocrct.
bucmusdilopro onn.
quxrctnbuitnobis. c-
fatutaris accipictriuSySc fic ^
ticmus iugum captiui;,.
noflrx de ccruicc,ciim , ,
icrimus iugum domini .,
lcueeft.
c ^''^/«'^'^'Wof. Nodidf.fi
ftincbit opprobria,fed u:.
rabitur opprobri js. Fac: :
eftvnum&alterumiiire.Scdvtfaciliusmifericordiam iudicis moucat:ir:;
tudincm opprobnoru auidc (e fufcepiflc dcclarat ;
ab auiditatc furgit fatietas . Quod oftendit Dauid .
Semei opprobna&conuitia patientcr tolcrat diccn:
dominusiuflStillivt maledicatmihi: fi quomcKiodcat humiluatem mcam:& rctribuat mihi bona pro ;
lcdido,fecundum illud Ifaix: nimiffa iji inicjuitai lUiiiuif
jiilcepnat niuuu doT/,itti aupitcia . Foelix crgo demonftr
dcfolatio fubhaclitera:quia vbi dcfolatio,ibi humi:. .
quamcomitaturpaticntia,& illam probatio, & iilai
fpcsquxnon confundit pcr ,Spiritumfanttum:qiiid»
nobischaritatediflufa:quicft vcrusconfolator. Bonti
eftcrgo viro iugum portare,folitarium fedcre:vtfir-
laiitcrconftituaturin fpe;quoniam numcroDcusi;ri gaudet.vnde Pfalm. taBusp^tnjicut p^ficrjnhtariuir. ^
Secundum alios dabit in fepultura vel in fofluracslu
In quopatientix virtusoftenditur:i't fcilicctqiiodam;
gerc virtutum obftrufus non loquatur: ncc qucriniondolor extorqueat,vt quodam tu mulo fpcs futuri voa
doloris obruat,quam nullafulcitct iniuria,(ccundiiaj
lud: Qiiafi ouis ad occifioncm dudus eft.
f Caph.Minnsvci incuruatusintcrprctatur.Quicunqcnim rcdte fcntiunt, fub manu domini curuantur,qiaut punit, aut corrigit . Ideo uir tantus, humiliat(
prxlTuris , corredus difciplinis,gaudctcuruarc ccruicc
fubmanu domini, mcntis fcilicet& cordis, (pcmDcum dirigens qui in (cmpiternum non rcpellit
:
abiecit, er ttiijeiebuur , &c. Ipfevcrfuum fcnlus dcc!..;
qvid fit fub manu domini curuari, paticnicr fc;
omnia fuftincre, quia in fempiternum non repc
vnde fub hac litcra inquit Dauid : Tuuiommus lonjn
tnauerutit tnein tirra. Abiedlum cnim fenticbat fcini
ccrtamma , vnde mentis ccruiccm ad dominuni i
dcbat^dc qua.
NIGOLAVS DE LYRA.1 Bonum cft prxftolari filcntio. Idefl,patienter, & abfquetKMrmurt irbulatiuiiis tcmpne . Et quia hocfacit exerdtium pa-tientix ,i o/ntrf/t.r.Bo.cft vi. cumpor.iugumabadolc-fccntia lua.
2 Scdcbit folitarius & taccbit. yirinpatiemiafM exerciU'tus.
j Quia lcuabit fc fuper fc. .Afpiranda ad bona caleftia , &COntenmcn io tcrnjlr.a.
4 Ponct in pul ncrc os fuum.Humiliterlotjuendo.
5 SifoticCn(pcs.Qu.erfirxpeiiuio futurA beatitudinis . Et
duittorti:non p.opier muiab.Ltaitmaparte Dei,fed aparie liberi
arbi-
arbitrij,<juia homo i{Uintumchnq'ie exercitJtus in virtutcfiii"
per defi hibititatem liberi arbmij pottfiab ea caderc,&fic /'
ri lemuneratione. Etquoniam homoperfcdus in virtntepitu
ncnfolum fufiinet aduerfa pattcnter,ftdniam f^audenier^fuunii
ilhd Ml$.<^. Ibantapoftoli gaudcntcs aconfpcducor
li/.quoniam digni habiti lunt pro nominc Iclu coni .
liam pati, ideojcquuur.6 D3.bitpcraiucnti,Scc. Iniurijsfeoffirendo.
7 Saturabitur opprobrijs. in ipfisgaudendu.Et ^«iu #"
mtuitu fuiurte mtrctd'S,tdeoJubditur.8 Qu ia non repcl.&c. scilicet iuflos tribularipermitiend
o Quiafiabiccit.inprf/f«« W/«.^ ^"* I Etmife
tI Bomm efl vi.cum
por.;;/.<jrf.Et quoniam homo fcrcna-lus pcr virtutcm paticntix , difpofiiuscft adcontcmpla-tioncm coclcftis glonj.fcquitur.1 iedd nfcliianus& lactbit . Et quia quanto quis in Deuclcuaiur,tant6 vcnu6humUiatur,cogitans fuam fragili.
tatcm
tatcm iuxu diuinara maieftatem, idco fubditur.
4 Tonet inpulutre (;r/««»/.Etquia ad vcram huiniliMtt
fcquitur patientia, fubditur.
6 Datnt pitcutienti fe maxiUa,&r. Et fubditur caufa: ynon rcpcllctin fcmpitcrnum dns,f humiliter paiicnt
o Umafiabiectt. Humiiesineonfpc^uhominuni-'^
-f 0fcrebtw
,i' Thren.Cap.IlI. 95)0'
jlificH f^itsvtcirculumcollumtHu^n.Qui.n.non flcditad
hH^iiUanclfi&miferendumcor fuum: fruflracxteriiis
^
ccticemfLiamcuruatad fupplicandum.Hic aiu appro-
hnlan-itiis.lpenngularitcreredusconfidcnier ait.
nbiecitmifc.&c.Ad hoc.n abijcit vt niifercatur.Etad-
Jlit' Tionenim humi. cx corde
luo^TU Vt.f.fatieturpoenis
nolisjcdvultvthumilic-
mu (Sccurucmur vt milo-
reasr, vnde fupra fub eadc
litei ait;Ojj popuius eius ^f . et
qut. dfderunt defiderabilia jiia
ia'e(t*H-yide domine ijiiofacl-t
fmn 'iis. Qui ergo quasrit a-
nin:: ere£lione,iure cu rua-
turlimilitate,qiia poflitad
Deinifericordia alcenderc
&f(itiredednoinbonita-
tc:qiafi abiecit, & miferc-
bit,ndetanqua curuatus
corpre & mente ad multi
tudie mifcricordiaru Dci
conjgiat. Non.n.humilia-
uit squc abiecit cx cordc
fuo lios hominu vt hu mi
liet.n pcrnitie.fcd vtrclc-
uct i falutem. Hui' fenfus
con quentiam fub Lamed
litcrprolequitur.LMd. yt contereretfub ps-
quai i domino inferuntur,ant fupp] jcia mcritorum autDcaufa futurorum bonorum. Om'ts.n.v <eeii<s mijencordia,e^rmwf.Ergofm difciplinamChrifli profiteturcordisinnocentiam, (Scdicitvir vidensDeum, feruo praeceptudiuinum. Benecontrahacreticos,quiDcuma|prmant
affecic.
Pral.ii8.t.
adibu.momnesvinHos. Mirum immodu poctarum morecuatresab vna litera verfus incipiant,vna dictionc vnadauilaterminantur.vtfit fcnfus: Dominus vtcontere-
retibpedibusfuis.omncs vin(flosterrje ignorauit.Etvtdecharct iudicium viri,dominus ignorauit: Vt pcrucrtcre?oniincm in iudicio fuo,hoc quoqucignorauit: qamalit ieruarequam damnare , & hsceft magna dilci-
plmvelcordisconfclTio.Lamed quippe vtrumqj figni-
ticai/cl fcruo,quibusfenfibus magna (declaraturobliru-
litavtitelligamus fub difcipHna Chrifti & puritatc cordis iruada eifc qua: dicit.Qui.n.habct difciplinaai Chri
fti,(:uareprofitctur prxccptafalutiscum puritatecor-dis ]uia nonficabiccit vindostcrrx, ideft,tcrr:ecrimi-
nib5obligatos,vtcontereret : Dominuscontererenon
nou,quiaficnon abiecit vt repclleret,fed vt redire compellret,dequodi(flum cA.OmmafulHecifii fub p^^.cius.Qms.conitutuscftomniumiudcx fidenter fubdit: DetU.iu.
;;
vn Dominus ignorauit , qui iufte iudicarc nouit,& vt
pcrerterct hommem in iudiciofuo ignorauit , quodvcl eprxfcnti vci dc futuro potcft accipi . Mala cnim
qux
animas crudciitcr affiigerc,
corporcis traditas crgaftu-lis,(Sc in ve.tcmultos punif-fcindifcretis prdudicijs: vic
ifte flagellis eruditus, fm il-
iud:^/r^ia cafligaberis filia Sio,
Cordis pu riratc confitctur ,
g? ola iufto Dei iudicio agu- t^olorentur vtfahuemomnibustri
''^'"'
buatinveritateinuocantib.
& fmintcrpretationcmli-tcraEclamat: Seruodifcipli-.
nacafligationis,(eruopro-fcfl^onispuritatCjferuoin-tcr ha;rcticos inuiolatam fi-
dem.Magnus animxprofe- Aniinjtpro-
dus,qu£Eintertotdifcrimi- feaus.
na a charitarc Chrifti nS le- P^ii.i".a
parat,fcd dicit: Ot«/? n<firiad
rf"W>/« .'Jr««o//r/y. Poftiftius ^
iftequidixict vtiieierjclominonoiubente? 9 fideiconftantiavenitadMe^
aTQunfiTm-p-i j:fp...i,tioncfluau3ntomniamortaiia lo litcta procin(Sa ad dofcndc- 1"*
uf^^
Mcm.Exorealdfliminocgi^dietnecbona^^ da iuftitiam contra Epicu- f, nerar« do
reos,& contra eos qui dicut minus.
Dcum mortalia no curare :
a*Non ir. perpetuiini irafcetur. b«iNon obliMifcetutmifereii Deu,.
abitcit & mirercbitur/ecundum multitudi ,
.-«N lei.sf tiirari p.rn s noilris.Non viilt moitem pecoatonj. t
nem mifericordiarufuaru.Caph.Nonenim $IPeniius.
thumiliauitexcordefuo, &t abiecit filios
i^Mita citeicgjntiahu us li;era:,dircipl:Da velcorjis confedio velfciuo. Ab«tCruJc;l;ter f Doiniuus ignotauit. cfDe quo.Omnia fubiecifti fub
peJibus eius
hominum.Lamcd.Vc coiitereret fub pedib.5
alTerren $ Lt>.»peJibus. bV'iui eft iudex viuomm & moituoium , ic
r.ddet vnicui(;ue uixta oi>fra fuas,
fui.s omnes vindos terrc-e Lamed.Vt dcchna 6a ^Etfi non in confyeduhominnm.
retiudicium virijin conljjeduvultusaltiiri
mi.Lamcd.^Vcperuerterethominem in iudiafPixlenti vel luturo bfC^i omnia iulle agit. cTQuam ftultus,t)uamaudax cuin "'t puluis Sc cinis. ^A peifona aduerrariorum.
cid fuojtdominus ifrnorauic.Mem.Quiseft 7
a S Alit;uid- b^CJ' lu te difpr^nenteomnia fiunt
contra quos Pfal.Ille dirigitur, in quo dicitur : Q^omodo
fiit Dcusy ©• fi difcitntia in exceifo, quos etiani vir tantus in- Pfal.ri.b
crepat his vcrbis. Qut\ ejl ijie (jui di.&c.
h Affw.Exintimis,vel,exipfis: vcl, ignis ex vltimisin-
terpretur . Magni cnimardoriseftpro fidetam fiddi-
ter certarc , vnde irriforie dicit. Qms efl ifle (i-m . ( cum fit
cinis& puluis inflatus fpiritu fuo) dc immenfo,& dc m-
circumfcriptibiliaudct difputare, &nos ( qui tanquamfilij flagellamur, nccum hoc mundodamnemur) fub-
fannaic, acfi patienter dicat. Omnia fiunt tufto 6c veroiudicio Dei, & cjuaECunquefuperiuslachrymando pro-tuli: magiscxfontepietatis quamex prsiudicij qycri-
moniadixi,quodex intimisvifceribus fluxit,quiaignischaritatis ex intimis medullis exarfit,de quo fupra . Dealto mifitigneminofiibus meis,quemfcilicetvenitmii:tere in tcrram, & vult vt ardcat,& noftra peccata conlii-
niat,&intimisvifceribus, fuf cognitionisardoremin- „fundat, vt citiflimecornoftrumfcriptura: facra: fontem ^
hauriat, qui falit in vitam asternam, vnde. T\ionne cor no-
sirum ardens erat in mbis^ Hoc igne cxuritur foen um lignu# ftipu-
NIC OLAVS DE LYRA.I Imifercbitur. infutkra.1 Scun(iumultitudincm,&c.Q2</<ir7o/?<nt codi%nxpaffiO'm h us
tepuris ad fuiura gloriam (jua ieuelxhitur in nobis l\p.8 .
3 lon.n. Hicrcmouetur cuoris occaftiU& dviiditur in duas
parttjecundii duplice crrorem,fecnnda ibi.Quis cd.Circa pdmti
fiiencm,^ aliquiacceperunt occafioneerrandi,ed 3,videbai iuflos
infrknti vita,vt communiter tribulari credentes,rp iflud tfiet Deo
ferf(idire8ipiacitum,<p non efl verum,ftcut amaritudo mcdici-
Mnofi accepta medico per fe^fed folum ratione fanitatis confcque
dxi^iceHdepaenis prxfentis vita,qu£ funt quxdam medicin^ >e
fpeciiDtiiquieii medicus animarum^& hoceliquoddicitur: Notn\vh.\xm.i\iz\x\u'Pocnis&affli3ionibusvittpr^f:ntis.4 E corde [\io.ldefl,&per{e& ex direBa eleHione,fed vtperexeniiim paiiemixjequaiur prxmium glorix.J t contc.fub pedibus fuisomnes vinflos terrae. i\efu-
maiu. ^on enim ex corde fuo.Jdefl,ex tleciione diretia hoc non fecit. Iflmiliter quod fubdttur.^ tdecUnaretiudiciumviri. Termittendo euminiufle
trtiiit-
tribulari , Ideofubditur.
7 Dominusignorauit. Idefl ,rmnapprobauitmalitiam fa^
cicntiim .
8 Qu i s cft. Hic remomturfecimdus error. Ex hoc enim,^ iufli
inprxfentivita.vt freqw nt*r tribuiantur & impijprofptrantur,
crcdidcrunt aiiqui j, Deus noti Ijuberet notitiam de lois quxfiifnt in
terra.fx quorum pcrlona dicitur Joh.Z2.h,CitCH cardincs C(Xli
pcrambulat,nccnoftraconfiderar. Sed hoc tfl erroneum,no
folum fecundumfan^os ,fed etum jecundumphilofoplm Thiiofo-
phiis emm. i.de .Anima , argtienscontra Empi'iboclem,ducit ipfum
ad iflud iiiconueniens, qudd Deusalicfuid ignora'et , fcilicet difcor-
diatk quod nos cognofceremus,propitr quod dicit leremias: Quiseft iftc qui dixit Vt ficret. .AliqHidfcilicet in trrra.
9 Domino non iuben.irfey?, Deo non prmtidente& ordinan'
te,& firnditer quottfcquitur.1 Ex ore al. ideji,ex eius difpofitione.
1 1 Non egre. nec. Qu^ ftmiiiter ftunt in tcrra quaft dicat ifla
funt tnonea, & ideo conflqutnter itiducit adtoieraniiam aduerjo-
rumiiua:
a Deoordinamur ad meritum, & pr^mium elc^jrum di.
Je I Qui
MOIl^LJTE\.\
IA^wtJtxrjeSrc.Sufcipicnscoshonorificcinconfortio
angorum .
8 itis (fi tflt qui fir. Hic rcmouctur crror corum quidixeint diuinam proiAidcntia fe non cxtcndac ad haec
inferiora,& ficdicebantquod fequitur.
10 Exvredtiffminen egredientur. Quod falfumeftNamcx eius prouidentia & ordinationc procedfitomnia bo-
na & etiam mala poens, & fic dicitur Amos. j.b l^on efl
malum in ciuitate quod noii fecerit domitms.fidco contrapraedi*(Xos fubditur. o
991Glorord.&Nicolai deLyra
?s.
ifContta r>f"m. b^H-musptfrJro'.
nccmala Mcm. t Quid murmurauit homo
gcftM»
ilfidc.
c«'eiT>pi
S fliDula & plambum iniquitatis.Hoc !gnc inardcfcimus,
A viprofidcccnantcsdicamuj. Quisefiift^fudjcit.vtficn
dommo non lubcnu i Etdomini milcricordia prxftantur
(alias pairantur ) bona . & cx Dci iudiao fiunt mala , vt
ncc m^s iusqucrclchabcat, vndcfcquitur .
j Qaafiiit a QuidmunnuraMilhomo.ld--homo »i»cnt
j.Q^ pcccatorum , vcl vir vi-
A>eMUf i«i«ucns.Idcft.iuftusdequodi-
«tp«au»j.,j|yQuscxfidcviuit.Hinc
Pauiait.;0 bxmo tutfu
s cs,q t
tffpcmdtji yr',<3-f.q.d.qddi
flurus cfl homo pro pccca-
tis fuis, cumomncos ob-
ftruatur. Non potcsdiccrc
Dcum non curarc morra-
lia. cum ab ipfo funt vcl bo
na vcl mala, omnis iniqui-
tasoppilabit osfuum.Harcconfcftiocftcxintimis, vcl rcrimiis . & ad iracundiam prouocaui-
incordr,atiendetihiy no diuitiis tuis. n6ponc{lionibus
viribus,fcd animo & mcnti,vndc fada &: confilia&
gitationcs.ibi tcattcndc,vbi potiores.HocApoUinis.;
gnatfabulaGcntilisquafihuius fcntcnria: autorfucri ^qua dicitur : citu tapj^m, cum de Moyfc rranslata fit o:
prior fuitHinc quoquc
btSonfocinim.difactusgrjiia. clPcfemlcndis. d^txle.
c« >eiT>piirniim .tl princl^ u.tcI pjfcua.vcUnicii?. <Ta piopiii ;•rlon».
viucns,iiir propcccatisfuis?Nun. Scrutcmur
1Dili»f»t«ficitote.fruini«cn(le tibi. tfAftion.j. bTnilnje.iief.^ '
ctCotn.trndu.
lomon.ii ig^ntras tevpnkinti r muliercs, egredere , z,-
poft vctiioia •ircji^im tHoru».,
Notandriquantumvir
dcnspaupcrtatcm fuan
gclliseruditusi)fucrit,r
quam ad Zain litcra vt:
& diic tcaudiuit,&"i
f non peper-
vi.is noftras,& quarramus& rcucrtamur ac
j«Aquoteccniinus pcrpccMtuui. t<1A:imoio.rxc11r.tegi<ati!iiei.
ddminum.Nun. Lcucmus cdrda cum mani s;!>p"i
fupcr fctui^u.&k
a«Opetibm. b.Qu.r.,Coipjnoftraeftnoniu3c«Contra ru.ximum. O lOlltariUS , Vbl altO filn:
c busaddommum inccclos.NLin.Nosiniquc vidcnscognouu.cpnia,
a5Q_....p,iu,efi.^ 7 fit vtfcrutcmur viasnra
ceimus , & ad iracundiam pro*uocaui-quia lubric2,& tc-
V* .^..«— - ^„i.,o I.nti.pcccMis. b1Audi.clfirmaM,cntu.r, ve; adM„o:iun,. IUntma.Xime in aOt
ditigniscxintimismcdul^
dj^^,^ iadrcotu f ine.dnbilis es. SaWch. ^'«^rS^rS^^^lis:Nonhabctvirviucns.Id
^ correcnoncannosii
Tru
gcft.uiftuscx fidcquiddicat,jnulto minus pcccator & impius. Vndcvigilantcrait.
K/r;iro/jft<fl'«y/<Jr.Virindicat fexum homocommu-ncm naturam.Aliud cft cx natui-a,aliud cx gratia.vt ncc
homoqui cx propagincprimx naturx fl.igcllatur ,ncq;
vir quigratia difccrnitur, habcatcontrafiguluni quid
quxratur, vnde lob ait(licct cxcruciatustormcnti *J/i no
mcn d<.mini be)iedttium,ficut p'a(iiti dnmino, tt.^ f.^8iini tji.
h >(«'.Sempitcrnuvclpafcuaqua:cftChiiftiis, dcquodicitur. in loco Tafcux,ibi mc coUocaiut.lpCc nos rcficit boni.s
del»cm* psfcuxfua:, & diuinis facramcntisex \ bcrtatcagri plc-
ficete. ni.cui bcncdixit dominus.In hac palcua fcripturaru funt
lob.fcd niyftica facramenta, proquibusdicitur. Scrutemnr v/.
Tto.&c. Tria faccrcdcbcmus,fcrnrari,quxrcre,rcuerti.
Qua;ramus quid fafli fumus, quid fuerimus , quid dc-
, bcamuseftc, vtpcrfpcdishiscompulfi addominum rc-
ucrtamur, ad quod nos litcra N'.in inuirat , qux princi-
pium intcrprctatur, vnde vnicuspatrisait: E\(opriu!pium
i}ui& loquor vi bis . Hxc cnim litcra etiam vnicus inter-
prctatur, qui verum principium <Sc verum pabulu.Suntquoq,- fcripturx pafcua,quibus pafcimur & inftruimur:
Tcd vnicus , pafcua fpiritualis,ad quem leuarc dcbemuscorda noftra cu manibus in coelum vbi vcraad pafcua.Etnotandum, quodcordafinemanibus nonleuantur,
nequcmanus finccordibus, vtintcgritasfidei noscom-mendctDeo& operatio.Vcra cnimfidcseftquxpcrdi-lcdioncm operatur, ficquerccolcntcspaupertatcmno-ftram dicamus Dco.C lips inicjue egimits,^ (quod peiuseft) ad iracundia prouoca-C uimus,idcirco tu inexora.es. Omnis fcripturarum dodtrinahorum trium vcrfuum intclligcntia rcdditur , vt fcru-
tcmur vias,idcft,a^iones: & quxramus quid fucrimus,
&quid fimus.reuertamuraddominupoenitcntesaquodifcefitramuspeccates,niagnumcftvnicuiquefeipfum
Dcat. JO.C nofccrc.vndc Moyfcs .- .Atiende tii/i nefiat verbH abjconditumin coY-
tis diccn tes: Oomint f
() iuuefite mefyC^iihil mihi dcerir.i loco pajiha ihi n.ec
Hxc funt vtcra pafcua vitc,vbi vnicus patrispalc; ,;
lili.i,doncc afpirct dics,& inclincnt* vmbr.t.Hocarii r
bis(ubfidiumeft.Lcucmusadcucordanoftracr'
bus,dicentes:Dt/'t'^'i iuumtutis mcf,& ig.me.ne.ym .Q
uiora funt fcncftutis q iuucntutis vulnera,vndc . .
eji vtro cum portauerit tngum ab adidefcentiafua.ScmbniK
diumcftpeccaredcfincre,fcd
ftimulanteos pcccata.c
gitatconfcicntia, & confuetudopcccatiinftabilc::.
Lcuemusergocordanoftracum manibadDDcLi adiracund.r^rouo. Quia prxtcritaabundant,
pcccatanonceflant,alitcr.n.incxorabiliscft,non9vciclaudaturianua.nifi noftraclaudaturmaliria.vndcrc
Samcch fcquitur, qux aadi, vcl firmamcntum,veU..torium intcrprctatur,quod ipfc tcxtus indicat
d Samtcb.K\xiM\t\. firniamentum,vcladiutoriiminus deftruxit rcgna diaboli quc in monte fil
& aduerfariaspotelbtcs perdidit,& aquibufdaqibra funt huius capitis abftulifti aduitorium & i
&prxdeflinatosadvitamftatuitchaosinagnu,quiiuDciiiiditio prxordinati funt ad fuppliciu.vnde. inia
& vos magnii chavsfiiriiatii eii.Sccundu hoca quibufv'litera intcrpretatur firmamcntu:quia non otiosc - .
audi. Hoc cnim audiendu eft aure audiendi, non k:
comuni.Hicquoquc notandu cft poft moralem fcnii
quid fcquat eos.qui peccandi fincm nefciut. Oppvf^^ilU
betibi,ae tran.ora.Ei\ nubcs lcuisiupra quam alccnditc
Eft nubes lucida.Eft tencbrofa,fcd quia oppofita plar
tur,denfitatcmpcccatorufignificat.Columnaiiubisicxcludcbat Aegyptios,claudebat Hcbrxos : h is lux c
illis cxcitas . Nubes quoque corporis Chrifti : lux(
dcntibus, c.xcitasnon crcdentibus: & pctra fcand
& lapis offcnfionis , vt opcrirct in furore- Idcft.Dc
in homine iatcntem occultarct : pcrcuffifti t vulr
(^infidt
a^^lintcrf^
NICOLAVS DE LYRA.I Quidmurmur.homovi. .Ajfii^itsinprxftnttfecunium
dijpolttionem Dei.
a Vir pro pcccatis fuis.'Per peenam expiandit.
3 Scrutcmur vias noftras qu^ramus.(7«<j/J dicat /i diUgen
terfct mamur conlcientias nojlras,ihutnicmus plura peccata.
4 Et rcuertamur ad dominum. Verpanitcntiam.5 Lcucmus corda no.;« oratione deuota,<iu* eft afccnfus w?
tis
tis in Deum,fecundum Damafcenum,6 Cum manibus adDominum in cccXos.vtftmdci
ttiur inciite & corporc.
7 Nos iniquecgimus & ad iracundiam prouocauiirLictichim leremt.iS
efjitinnoctns^Jancins^tamcn cjiuimtt t
ludt(ispeccantibus,tji4iaeratde populo illo.
8 Idcircotuinexorabiliscs. i^nex dtfcciuVifp^i'^"^
ex adu noftra ini.^uitutis.
* I Opcruift
W I{ .^ L I T E !{.
t Qfiid murmurauit lomo fiitens pro peccatisfuis. DctrahcnST prouidentiidiuinx,nam& Philofophusi.de animaha
bctproinconucnicnti,quodDcusaliqmdignoret,quodnos fciamus,idco fcquitur.
i Sirut(.mnorias mfiras& cjHArmus. Quafi dicat fl bcne
confidercmus fadla noftra , inucniemus quod mala
nx infliaa funt nobis a Dco & iuftc. Esquia vcxatic'i
intcUcdum fubditur.' Et veuertamufiid domlnim . Nos iniquc ^iniuscoi
I
tcdominc.8 idcirco inexorahilis es. Non fimpl icitcr,fcd ad tcmi j>
quoufqucapparcat iuftitixdecus.
t (?/•;<
95?Thren. CaD.lIL
iniclitatis fcilicef.occidifti, ideft, impoenitcnresfccifti :
i^ nepepercidi,ideft. (eucritatcm iudici; exercuifli. Hxc
niiesoppofjtaeftrhancno potefttranfireratio,dum ca:
c- ci!seft in Ifraei Idcirco Chriftus.eradicatio 5c indigna-iicoiitus eft.fccundum illud: Tropterea Dens dtjiruei le ia
//?:)f.t^c.Ideohec
a fCicitite. b fplagadifptiConis.
9P4
i.
Jit% interprctatur
aui.Quiaincopre-hefibiiiafuntiudi-
ci^ius, vtomnes,f.
co'eaudiant& in-
relgat, vnde: fuprdfufcadem litera.-ia
cun lalcauit aominus
iii^m iilix /«(/j.quandocilicetrlacusfa-
di eft ludsis paf-
_Opermfli m fu. Plangitreanima peccatorum calioinc & D
iniqu.ratisoperiri,& percufram,;& occifam iudrcioDci Mor.l;ter.prseuntc\ ulnereprauitatisiNubes deliaorum oppofiraplangirur,quc magis contra nos orare quam DeuiM exorare
CKdltm.vndf.FoxJinguiniiirutristm ^bdclamutad me ^««^.b.
</efmtf,quamfcihc.
TSpiritualemleEisinttlleflumabftHlifti.' COgitatio terrCna.Et
rs * -n- ' r « ii/-i-,-..<<
fomnibusbonisipotiafti. 2 dcli£lorumimmaniOpcruifti in furoic , & peicu^iTifti : occid/fti , nec p^- 3 tasfacit,nepXnQ
perciiti. SAMECH. Oppo/uiftinubem tibi, ne tran- 5 tranfirc ne ipfc ora-aJNoft.a
b lDercrramen,,u,,.. c ,Comra .ndignos d TCJ,„<fum. <StibUSparCerCt ,quia
ieatorario.SAMECH.Eradicationem6^abiedioncm po 7 clamorterrenusop-r -n. . «/'n»>anifcflo. ^Fons v.loculus.
-^ 8pOnitUr.VfqUC ad fi
luilti me in medio popuiorum. AIN. Oculus meus t nemhuiusalphabe-tilucedariusrefer-
fioaluatoris &'gentibusportusfalutis. Cruxenimdo- quidAinet^oIitcrafignificet,videamus^^^''^omi^v,
miiinfideiibusicopulus, nddiv.isportus.Ideoprxmit c ^;«. Fonsvelocululdr 011;-,«^,;»^ r a • /-
tit. Audivrfurura cognoicas,quia torcularvWus devifioneoculorbona v^^n^^ltg n^^^^^^^^Sf''r^
'""''"f" ^"^
-ala,aSrAd^^^^^^^^^^"P- ^-^
funt.Fons (Scongo malorri,vn:fupra fub eade litera. Oc«. pius meusdeduac,qu>along.f.eH d m- co«r,.eir< .Vbi patet.quod
^non fecaptiuu deplorat,fed populfl de confolationeDeiderchau.q.d.veredolenda
eftcaptiuitaslndequoq; niic
?n1mnnf;i'^""'*"?V"''"'' ^^^"'«'^'nec requieuiffe. Ibienim nulla quies,vbi fpintus fandli confolat-o deeft. Vndequi ab
eiusfanaificationerecefterunt.nullamfabba-thi requiem muerierunt,in quo rcquieuitDeus . Hanccaptiuitateinprophetapr?uidensluget.Sed quia afHidus
o!fIt"'i'^ P"'euerauit,refpexitdominils deccx^lis. Mat«o.cQm entm perjeuerauent yjqueinfinem,faluuserit.
Oculusme.depr,e.cfiani.Enidcmcrfntum iudicium enuntiat,& praeuidensqus futura funt ciuitatibus lud», im.ber lachrymaru manat.Prauidet.n.obftinatam plebem,qua:negaturaeratp_ropriumautorem:Oculusauteam'mam dcpr«datur,qn omnis doloris affeauseffundimr,& languor &ardor animi in lachrymas liquatur quadoquicquid eft in anima ficut de fonte riuus effluit, vnde:
qiivTi calcauit dominus:ideo calcatus cft,vt ex paffionisn prao fidesgcntium darcfcerct, & fex infidclitatis in a-
mijcam tranfirct .
iyftice. Samech,audi, vel firmamentum, velad-iutrium intcrpretatur, quifcnlus verbis kquentibusccaratur .
a Jppojuifii «uhemtihi,c!rc.Qin ehim prxtcrita non plan-cuti& nouis peccatis prouocant Deum,quotidicdelinaidoincxorabilcm rcddunt. Quod fuperius fub cade
; tca plangitur : Abjiulit do'/iinus omnesfortes meas dt rnedio
'wyc. Nonenimtuncabftulitomncsfortcs, quandopojlusin Babyloncm dudus cft, fcd quando Chriftus
.':r,& tcmpus vifitationis fua;IudcEanonnouit,& no-i :aptiuam crigere ccruicem, & fidei fuicipeic luccm,ie Chriftus cradicatio & indignatiopofitus eft in me-OOpulorum, vndc : Ego vem, n videntes non videant,^t ium , ceti fia a. Et Ecce ijic pofttus eH in ruinam , & in re.
<•& infjgnum cui contradicttur . MeritO crgo fublatumae,itur adiutorium,quod indurato corde relinquitur,1: : rede dicitur : Ecce conjiitui te liodieftpet gen.^/uper. euei.& rfe.Quatuor triftibusduo la:ta oppofuit, nonan iditicantur bona,fi non dcftruantur mala,
Gregonus. Oppofutlii,&c. Hxcnon tantum infideles
-carnaliter viuentes prcmit ac fi apcrte dicant. Menti. clr.^ terrenis voluptatibus afllictz.curaru fuaru phan-taliata iufto ludicio obijcis, quibus eam in ipia oratio-iii.^ua; intcntione confundis , & quam dcfiderijs infir-m deditam non ignoras.rcde cajcatam ab intuenda lu
cisu;5pcrlpicuitate rcucrberas .
^'^..r/;tM:/.EtindignationcmpIangunt,fcilicct,feponimediopopulorum. QiiialudiEiqui in Chriftipaffio-
'
Jjebcrrauerunt, indignatione pcrpetua digni funt erra-dicri de terra vmentium . Ideo propheta quatuor in-du« ; Operuifli in furore, pcrcufl[ifti,occidifti,ncc peperaft In furore enim fuo , vdamento caecitatis faciemluctorum operuit, ne agnofccretur : quia velaraentumpolumcfl fuperfadem. Moyfi vlque hodie,dum lcgi-tur crcuflit eos plaga difperfionis,nec fcnferunt,occidiiti.]eft,fpiritum vits abflulifti,quem in lege non intelligur^. Necpeperdfti,quia a gratia.a tcmplo.a lce^ca folopatio,& abomnibus expulitfacramentis , vnde : nubespcQtorum
oppofitaplangitur, ncoratioad Dcum in-groatnr. Hicnimirum locus& de perfona Chrifti legitur c de
Ieremia,qui cxcdfus domini fonat.
„. Operuijli
LJeJecitmJalutarituoanmarnea. Defeceruntoculirneiin cloquiuP^"^'-"»-!.
/««»».Animaenim dcpra:datur ab ocuIos,vt fuo creatori^''''"™-
hxreatdefediffifa,milloc6fifa.Deficit vt in fpiritu tranleat , & fit vnus fpiritus cum Dco
, ideo didtur oculuslingulariter,nonoculi: vtcumDcovnianmr,'- ^dc: yuL ^nerajii cormeurn m vnooculorum tuorum. Chriftus cnim in £,„ ^ cvnooculo
videtur.Alij funtoculi carnis qui aperiuntur**
ad malum: Ahj metisqui tranfeuntin vnum, vt fitvnamenscum Dco.Alij oculi ecdcfix, qujE habct duos ocu-los,moralem & myfticum.Myfticus acutior,moralis dulcior:ita oculus Chrifti amorc rcplctus , animam dcpr^-daturm cunais filiabus vrbis mca: pcr fingulas ddidtoraafflidioncs& a:ternx vita: cogitationcs fdlicet,deprxda-
tur.Idcoautemhxcliterafonsvdoculusintcrpretatur,'
ga nec oculus fine fonte, nec fons fine oculo dilcdionismanat.
Debcr.n.quifque peccator fontelachrymaru re-
bapnzari:qui nutritur oculo fandaE contemplationis..^in.Fons veloculus interprctatur, vndc
d 0c4usmeus,&c.Cuius^i^ofl^ciumeftquod videritnun Lucj.c.
tiare. Chriftusquoq/alijsinruina pofitus eft,ali;s in refurrcttioncm. In hac litera oculoru dedarantur ofliciavtficfcihcetdefleant pio pcccatis vd defiderio coelcflisgranx.Hi fuauibus
ddcaantur,afperisoffcnduntur vn-de.Ennon oculusfupplicioru didtur:vel tcntationis,' velhsdi,vd vitula:, vel gcnerationis , vd fonsgencrationis
.^vbi,'
NICOLAVS DE LYRA.
^I
Jperui fti. nic reuertitur lcremias ad Umentandum fui&pop'i rniimam, dicens. Opcruifti, fcilicct,nos multitudineaQirlariorum.Infurorc.«<ie«,w«rfjci« w* lujiitu,^
"'tpercuftrifli.A(pj/dTOe.3
-)ccidi^i. Gladto aduerfarionm ,
4 Nec
4 Nce pcpercifti. Vropter defidium mmtorum nojtroril^i Oppoluifli nubem tihUde^,peccatorum nojirorum cali-
ginem confiderafii.
6 Netran.ora.q»afidicat,exhocmflraoratiofitinexaud:bi'
lis coram te.
Eradicationem. ,yi ludaa.
Etabicdioncm./» terraaliena .
9 Pofuiflime in mtdio.fecundHm ordincm tux iuftiti^.
* i Apcrue-
78
.-^^
, . MOl{_.ALITE]l.1 1,, rP°J"'^'
n»bem tibi. fcilicet, pcccatorum noftrorum
^JSirunfeatoratio,&c.(.nonrz ad habcndum effeaum^'.c iiat mftuia: tua; complcmcntum, idco fubditur.
7 Erradica. (3 indi.i.vnc eradicatam, & tua mifcricordia
indignam oftendifti.Etfequitur poilca: uonecrejpiceret &yideretao. idcft,donectu domine velles exaudirc,t Oculus mcusy&c. Hoc cxponi poccft de infolcntia clcri-
coium vt dicat ecdefia.
Tom. 4. li
95>y Gloford.&NicoIaideLyra c)c;
vbi,fcilicct,Toanncsbaptizabat:vtcorumaifliaionc pcr
fontctn gcncrationis rcnati tranfircnt in adoptioncm fi
liorum Dci <5c hoc cRiOculus mtHs af.est doloribut,ide{i,Sifiii
aus fum:ncc tacui.laclirymz enim a maxilla afcendunt
in coclu.Oculus dicitur:quia pcr cura lempcr tcaiamur.
Vndc: Ci«i vidcnt tcn-
tattonis mtUUtem »dto
cnpifcendum eam , dc.f dfflutit, & Non dixit fimplici-Maccibc
«froloieciptiuitati». bf Lachrjrmx jpud Deumpondtw vofishabcnt.
elQuia Deum aiuilnunt.qui in £ibbato|tequituit. d^Qiii peifeuetauetit
vTquein tir.cm fluus ent
tafflidus cft, nec tacuit,co qc!non efTct requics.Ain. Do-
a "lOculismilcriciid .r.
nccrcrpiccrct,&vidcrctdomlnusclecoeli.s. Ain. Oculus t
itSinRuHuier quiiad vnu.ntcndit. b-.^Omnia cntiahendu inDeum. <f Affiiaionibus 3
tdo!*rcafrc
•t.
IHiLir.e
duxit oculus mcus
Lib.Jt. fflor.
cap.a.
Hiflou
7iU.io.ll
tcr :qui vidcrit muJicrcm:fcdaddidit,adcocu.&c.vbiocu
lumabfoluit, men-
fcmligauit. Nccdi-
xir,ma:chatus cft in
oculo, fed in cordc.
Oculusvcro cfthx
di:qui,fcilicct ad fi-
nirtiacfl. Pcccator
cnim q«xa dcxtris
ftintjvidcrcnon potcfl.Vndc.Prc«»<ffi5
dominm in confpiBu
meofemper. Et ocul'
vitulx quando afli-
B duo loro vitulcpec
catorcsiniquitates trahunt. EtociiIusgcncrationis,aut
fonsgcncrationis quia cx confpctlu oculorum aut bo-
na aut mala gcncratur. Et cft ocuhas fupphciorum,quiarcnatus peccatorum fuorii lupplicia corde pauidopcr-horrcfcit.IdcircoAinoculusvclfonsdicitur.
* Gregorius. Subludxa; voccquxexterioravidcn-do concupifi;cns,bona intcriora terdidcrat,propheta di-
cit,OcWHj»«fwj,^t.Concupilccaciocnim vifibiha inuifl-
biles virtutcsamifit. Quxergointeriorem frudum percxteriorcm vifum prodidit, pcr oculum corporis pcrtu-lit prxdam cordis. Vndc uobis adcullodiendam cordis
inunditiam,cxtcriorum quoque fcnfuum difciplina fer-
uandaefl. NamquantaHbet virtuic mens polleat,quan-
taUbctgrauitatc vigcat , carnalcs tti fenluspucrile quid-
damcxtrinlccuspcrfirepunt.Hif\oricc. Phc,orisinterpretatur,vcl crraui vel osapc
ruicui alludcnsprophcti ait.
a .Aperuerunt (HpranoSy&(. Sic quoqucin pluribush'tcra
intcrprctationibus alludit. vt literx verborum , & verba
fcnlum litcrx cxpediant. Vnde fe crraflb fccundum fen-
fumlitcrxoflendit diccns.
b Fonn do cr laqueus fa8a ffl ncbis,&c. Errorjs autcm fuit,
vaticinationcmprophctaruin, & contritioncmcordis
C corum qux poenitentiam fuadebant,non errore refpue-re:vnde formidoinfanabilis& laqucus accidit,Propheta
quidcm non errauif,fed populi voce gcmit,cuic6tritio,& vaticiniumlaqucus& formido fuit. vnde ait.
c Z)i«r/("!fj w^«.ded«.oc. Aliaverocflconiritio propheta-rum dcuoratione diuinx infpirationis,alia corum qui ^peccarisaffiidi fpiritu vcxantur erroris.Dcus.n.corptn-tu &humiliatumnonfpernit,nifi prius vaticinium ,&
con-
contritione prophctarum pro ipfisgcmentiimi,Sc ir
rcntiii m fprcuifkt.ideo vaticiniiim cislaqucusell.qi.,
inpaflioncdominiciaccidifreiiullidubiumcfi.^pcnnTurtfiprr. Chrifii & mcmbrorumcius vox i
micisformido,factacQvaticinatioprophciarum,(ji.:.timcbantne in.
rcturinChrifto
quoquc paflio ,
contriuo& hu:
litas Chrifii.fuii
fidclibusriuna,
de:Dauid(qua
rt- ri-cifiushtcixfono
mcus t dcprardatus cft animam mcam in CLinCfis hliabus 4 Os mcum apcr
1Ccgiiaiionibu»«'ttnxvin. afA pctlonaaduerlarioium. 1 Vox pi> phet* Scpopuli.*' --
fQuali leo, bf Oejuiandoi. cfSanguis eius fupei nos & fuper (ilios nollios^fvilibiles & inuifibiln.
a vrbismcT. Phe. Aperueruntfuper nos ds fuum omncsafVoxfoiiut populi. f Neimpleietui.inChrillo. bfCaufa captiuitatis.
cftiuaocbu.' uuate. fChiiftillPcophetiMim.
b inimici. Phe. Fdrmido&^^laqueusfadaen:nobist va-
afEorum. bfA ptopiia peifoua. cfAd abluendaciimina velainoiis
v.Incra niiticanda.
^l ticmatio,6c contritio. Phe. Diuiliones aquarumTae- ^ q^^^,
di-^ii^VorMin.
a<S irituali raptiuitatc
in cdntricione filix
&at.d Diuiftonri ar
runi,6-c. Vndc:
Euangcl. Stnunt
tiiji-.m, &l f ••
non fuijim, : .
nonhabcrcndmtii
tt iuexcujM"
aqu^
)uU
NICOLAVS DE LYRA.,I Nec ta. Idtji^ere non cejiauit,ed quod non
efjet requies,fci-
licet,nob'.s,fcdUbor <& miferia.
2 Doncc. Uuafi dicat, requiem non expe8o via humana , fedtamen diaina,
3 Ocul us meus. idcfl.cx ni.nioflttu abfiulit fihi confoUtione.
4 In cun. idiii , pra dtflruHione ckndanm ciuitatum Iud^a
HUMdutbantur fili<evtb's lerofolyrnitan£,qud erat metropoUs.In
htbr4:ofic-habetur.Ocnlas mcus fordidauitanimam mea,ide(i,txfl(tu conlinuo fordidauii (atiem mcam , in qua rclncct vis
animx magis quam in ateris corporis partibus , eb qubd omnes
/enfi>s iimt in fadfuxtcraficut prius cxponantur.5 Apcrucrunt fuper nos &C Matedicendo & conuitiando.
For-
cfi cis vatA
popull mel. 8 vnde:tupi..i.fub hac litcra
chrymabilis qucrimonfa exponitur. Expandtt Sir
quafi dignarcmunerationeerrorisaccepit,quiate manus in crucc ncglexit audire, & alis ciusfi"
* Gregor. Diuifascxoculis 3quasdeducimtis,(tis fingulis difpcrtitaslacrhymas damus. Neq; .
dcmquc tcmporcxque mcnsdeomnibusdolet:icdnunc huius, nunc illius culpx mcmoria acrius
taiig;!:
fimul deomnibus infinguliscommotapurgatur.c In contritione fiiu porulimti. QuamuisC halUxorum>
ptiuitatem defl[erevideatur,propheticotamcnrpritualcm captiuitatcm dcplorat qua, veriisChal
vincula erroris captiuat.In hac pcregrinationcflra fidcs cft, quxde longeadduxit,& fupcrn«_re addudos ciues ordinauit.vndc: lam nb ejiis iiof.
Sedquia afolo patrio & a Dco,idefi fidc, & teflamc!;
difpcrfierant,rc£lefubditur:Et cinnfwnes aqui.dc.
Optat.n.cum Paulo anathema cffe profra.lu.vni..,;
quanta fit paflio charitaris,& hortus dcliciarum . Hi
omniagcnera virtutumnutriuturcxquoa'
quikrigatoia gcnera virtutu.Primu attoUci
tuor capita virtutum dcindc pcr omncs d uifioncsaq
rum,vt incbriet germinafidei & morum.Gencralitci
afFcftumpoenitcntisautdiligcntisamorcmcxpreffit.
diuifioncsaquarumpeccataabluuntdcliciarum.arecinfunduntjVtfiuantomnia gcnera aromatum. H -
fionesquaficum impctu dcducitccclefialibanoi ..
abluendo. Hxcenim gratia fan£h fpiritus, aiijstons
alijsputeus,alijshortusconclufus,fonsfignatus,aliisltorumriuus :quxquafidiuifioncs nunicrantur. Dfioncs autcni aquarum dcducit,qui fingirlacrimablucndo pcrfundit vcl amorisvulncra linit, vndc:
^ ruLtui
6 Formido & laqueus fada cfl nobis vaticinatio 5:
vaticinaiio lcremid:0' uiiorum prophetarumcuinon cn
deiccit nos in formiditn m laq-'eum& contritionem. In H.
hic : Vaftatio & contritio : idto videtur quod vitiojir.
fofita jtt hic vna didio pro alta.fcHuet vaticmatioprn tj
ftmititudine literartm.(5' ftc eflfenfis:Vormido & laq.
formidmefugientes vnum periculnm ctcidiinus in aliiid,'(
enimformidas feruitute rebtllauit regt Babytonis :aiqiefl eiuscaptio & exuculatio , vaflati-j terr^ & Itrufalttaco-i
7 Diuifio.ptr quo d defignatur niagnitudo fietus.
8 Oculus. Sicordinatur ifleverJi4SpoJi pr.i:ccdcntetnpro"
Hcbrao habetur,quarnuis in atiqvtbus libris no(irisfit icmutrii
cit ergo: Oculus mcus. d magnitudmeftetus.* i Vcflii
MOV,^LITEI{,j t Oculus meus deprcdatus efi an .Oculus ccdefix debet cfrcdcrus qui tamcn dcprxdaturcafUtatem mulicrum qua-fi vbicunquc cft habitatio clcricorum : Et qiua inde fur-
gituitamiaclericorum,(ubditur.5 .^pcrue.Ju.Kim indc infamatur ecdeCa,ideo fubditur.
I
6 Formido & laqueus fa8a efl ncbis vatkinatio,&c.(cilicc^
bitatiO mulierum cum clcricis.
t ^«y^ijfio. icilicet:Omnis boni.
7 DiHifioncsaquarum dcd'ixitoculusmeus,&c. HocdlCtin pcrfona cuiuslibet fidelis de diffamatione ccclcfia: ^Icntis. V
^M Thren.Cap.III.
(% ynaitclcy^iintdtetiottim.Deducebat illa diuifiohes aqua
A rfiuxpcdcs dfii lachrimis irrigauit. Deduxit & Dauid
d irioncsaquariifm multitudinemdclidorum luoru,
8 &'ctrusfleuit amare.Hinc Dauid ait: Lauabo per Imgulas
BfVj/f.wc.Etquafi vocc lcicm[t:txiti*saquarutnde.ocu.m.'
ElTubdit quare -.qa" ' '
afConfoUtio vcl iullitlz. fiApctfai» aduerfaiioruin.nole.mn>. AcG di-
ca^cadcploroqua:
peoculosconrraxi&dmifi.Fietenim
'"\ fatlis tnagis culpa
. _ fcfDeceptlone.eTDequatSemitamignorauitauis. dfludii. eTSinecanfa. Res turpes & fca
inilej & indignT,
Corfolamimpopulemei-s.Etpofl pauca: DmlJtdtniuiciuitH 'r Druf.il(m puia fi f-epH dr manu domini dupUcia pro omni.p.f.Et »" I^iat-^oJi
fidcsdccflct pecna fatisfaccret.Firconfolatio in varijs t5-tationibus quiawcntatio paticntiam opcratur:& illa pro-bationem,probatio verolpcm.Lachrymz quoque coni- R»» r » ^
folantur,quibuscri-
Sadc. Venationeceperutmcquafiauc inimicimcigrads.,.-._T 1. . /- .
b1Q_jaduoltttufH I orculii pafnoiii;,.le quo: Totculai calcaui folai
"qymarumna. Et, c Sade.tlapiacltmlacu vitamca,&poruerurlapideru|? me.'
leimiaSaUOq,nOn d IPcfuli. alCaputenijnlmnecclcfiz b «iln n emtnsddpcraniibus.^. .^
'
, ^irVocrtcvel .onclufio.velafrice.
pfcS"';," eSadc. Inudaucrut aque fuper capi5t mea:dixi.Pe,ij,CopL
qum poenastcrni'"'.! >
-.
,
fuplicij, quiavidet populi fui impoenitentiam.FIet po-
pu srumnas &excidiumpatrrx,ledma?isquiacontra
Dtimosaperuerunt , & maledicentes blafphemauerut.Flflit Chriftus in paflione, quando fraftus agonia prolixisorabat. Fleuit fuper Ieru(alem &fuperLazaruiii:& \v\Ci\. flent euntes & mittcntes femina fua:& deducuc
diiifiones aquarum,vt vberius accipiant fruftum.
a ^dA-.ConfoIatiO vcl Wi^lUX-.f^eriattone cepcrunt wr.Poft
taraslachrymas ,& tantum doiorcm
, poft difcriminis
foinidinem & contritioncm: poft infultarioneiTl inimi
coi.m , congruenter confolatio quam Sade fonat inter-
f?ct:vtquitantumpuniti funt,fpercnt indulgentiaiu-ite, confolationem mifericordije : q<ii lachrymi.*i4ais
ifunf.afordibus fuis. Scdquiarcquiesex foIaChrifti
aionedatur,voccrcdcmptorispro nobisplangitur.enatiotie lepe. His verbisexpaiTionedomini cofolatio
jicis oftenditur, & iuftitia: indulgcntia , quibus efficia-
mr iuftilicctperfidorum impictas fquafi venantesaue)
.iigladijs& fuflibus Chriftum apprchenderit gratis.imias quoq; gratis captus eft,in lacu pofitus eft,& inu-
cvrruntficut aquarum fluftusperfcquentes fupcrca-tueius. Sed dc Chrifto haec manifeftius dnr,g vt auis ca
ti plansitur.Vnde^Iob.i^ewi/faw ignorauitams. Wxc auis
jaffiseft aquila , quasprouocatad volandum puUosi5,ideft,Iudeostexpandcnsalasfuasfupereos,quidum
V ait eos fub alas fuas congrcgare,quafi gallina infirma
tuE{\,8capprehenfus,vnde.c apiA ffl in (irt.Hunc lacum folus calcauit dominus,diimrte moricndoperemit , & vita refurgendo reparauit.d 'ofueruntla.fu. Quidapertius:Lapiscnim pofitus eft&
figatus,& poft refurrcdioncm ab angelo reuolutus , &tjdimatus eft Chriftus oim dcfcendentibus in lacum >
Ji» ejt juut iiomo ftut adiu.SiA:inuKius cfi,iuter mortuos liber.
jnnprma(jH<e. Idcft, murtitudopopuIifupcrChriftumqiicftcaputnoftrum.
enuimc,&c. Pafchafius. Voxccclcfix,ideft,corporisluprcuiuscaput inundauerunt aqux,ideft,populi,vteii2r;Jsperimerent,vnde:vocem ecclefiac quafi fpe fua fru
frsa;fubditur:Pf>^.Qaia difcipuli ctiam relifto eofugcrui,ncgaucrunr,dubitauerur,vnde:rede prccponitur Sa
dc,Uc-econfolatiointerpretatur: quianifi confolatio pij
pabns adcflet, nulla ouium falua cflTet . Vnde patct,q3temtio paftaonis non fuit fineconfolationc fpiritus fan
^iui defpcrantesconfortaret, fidem reintegraret vel fu
«CEarct.vnde: Egu rogai^i pro teTetrc;vt non defi.fi.t. quantutniipfofuitncgauir,fediiiDcofideseiusmanfit. Sic
ergvoccecdefixconucnicntcr dicitur: 't tf.kd prxfcie
|ia:promiflione pij magiftnfides inuiclafuit. Confo-
lati autem fit muUls modis: Cofolatur enim fcnptura,& idicis mifcricordia:& delidti pcrfoluta poena, vnde :
niinaabluunrur.vn^^*'**'*
dc: Exaudiuit dominHS
1 vocemfletusmei.
Dccurfis itaq; fup-
plicijs quae pro pcc-2 catisfuftincmus.de
vcniacertifumus:3 Inhiscnimnondc-4 eftconfoiatio fpiri-
tusfandijfinoadeftduritia cordis.Phefunt,r«^/«* rfo.>-.?.c.Sade.enimconfola
pcji ,j ,,
tio^vcliuftitiaintcrpretatur. Expaflioneenimdominimci'.
'
multimodam confolationem accepimus, cui coformesinflagellis& paffionibus iuftificamur,vnde:F;7<rfcor.?<rrece.bo.itiv!.t. & If^d.fi. tlidlarturic autem htc confolatur, tu vero Lue.i6.i
cru. lam poft paflGlonem, poft tcHtationem,poft confola-
tioncmquid fequaturvideamus, ideft, vocatio vcl con-clufio vel afpice,vndc:alludendodicitur: /n«oc<i«i»o. w.
'
domine &Iupra.inea.litera.^06««j amicos,&c. Sijpri,i.f
e Copb.Jnuocaui no.tuum dnmine. Vox Chrifti fccundii hu-manitatem.Qiiafi dicat. Qiiamui^inlacum lapfa fitvita
mea,cgotamendenouiflimolaqueoinuocauificurIo- „/nasde-ventre cetLCui fimile dicit{Iob:S"< defcendero in pto-
^
fundum inferniyinde me liberakis. Vnde:|& caput fiden ter di-
cit: In diequa inuocauero te domine,dixiftt .; T^oli timere. Vndchicquoque. vocemmeamtmdifli^zs-chppvopinqnz^ilVtn- lo",^;'*re
r»o,n poteft,cui pater prxfto cft,cuius vocem audierat,*
'
dubiure non poterat. Sed quia Coph etiam conclufio
intcrpj?ctatur:iure qui perijt^gemensorat. Ne auertas aurem tuam,&c. Incarnatusenim ad extrema montiii ve^ncratterrae vc£IibuscGncIufus,fedfiducialiterfciebar,g> Ionai.a
liberarct patcr vita eius de corruptionc,quapreflrus nobifcu pro nobis dolens dicebat. inuocaui %ome)i tuum dmine,
Quod lonas in vcntrc ccti prsBfigurauerat.Ideo Coph rc
dedf conclufio.quia conclufit Deus omnia fub peccato, Gal.j.i
vt apcriat nobis ianua vite,per eti qui in corruptione car
nis vcnit vfque ad nouifl!ima laci:fed inuocandoexauditus eft pro lua reuercntia.Nos quoq; corruptione& peccato conclufi,& idc nobisaffiituru credimus.propterea.
^^^•^^
.Appropinqua inquit,&c.vt nos quoque fiducialiter ide dica
mus& fpercmus.Qui aut fic condufi fumus,afpiccre,&circufpiccre nos debemus,vnde:Coph afpice intcrpretaf.
Q.d.afpicc quod mortalitas & corruptio ad nouiflSma la
ci me perduxit. Afpice quo laqueo fum conclufus , noli
infirmitatcm & penculum diflimularc;c6cluditur vnufjf^ ^
gfq; innumeris laqueis.Coph quoq;vocatio df,vt pclufi uili.c
iugiter inuocemusillii qui de ccelo veniens, languoresnoftros tulit,qui ait: "Non efi opus /anis medicus,fed ma.ha.Hi.
bes vulnera medicinam no differas: Afpice fprritualibus poculisquomodo conclufus fis, vnde: Leuaui oculosmeos in PfaLiio.»
montes,irc.Et alibi. Ocdi noltri aidominum Deum nofiru.Viinc
quoquefuprafubeademlitera: Effunde ficut aquam cor.t.an Pfal.«i».a
te.con. dom. Ideo fub hac litera redemptoris noftri forma
proponitur , qui delacu nouiffimo inuocat , & fidcnter
orat,& gcmtt& clamat,n6 voce,fed mentcvbiquediim Thrcno i.f
prsfentem fcntit,& fibi appropinquantcm indieinuoca
tionis,& Dcu dicete.Nc timeas^qui dicit. Confidice ego vicipj-^
mlt'iu,vndc: Dominus iLluminatio mea , &Jalusmea quem time-
Z>(/?i^t.Talisvoxcordis,taIilq;fides,magn'cIamoreft.Eftcnim
.in. t6 gPfal.t6.a
NICOLAVS DE LYRA.
^ /cnationeceperuntmc,&c. Quia exercitus Chaldaorut>'ff*endo Sedecljiamcomprehenditeum,&multosalios. ^.\egii
Lapfaeft in lacum vita mea,&c.'^a.S',T. dicit,quod lere-
prophctahit Jjoc de Daniele , qut fuit de tranfmigratione in
Baby-
1
mi
M B^^ L 1 T E R^.
t '
^enatione.fcilicctfpiritus maligni , & dicitur hoc inpciona ccdcfiae pro adhuc viucntibus peccatoribu« ,&
Babylonem,&fuitproteHusinlacumleonum, & lapis pofttus fu-
peroslact,vtbahetur Danielis.6,^ 14.
} Inundauerut aqux.i-multitudo aduerfariorum , eo modo lo-
qutdtquodiutur ija «./'.Adducctdominus fupcr eosaquas
fluminis fortcs & multas,r^em AflTyriorum: &c.
4 Dixi,Perij . ldeJi,non imbens remedium via bumana.Et quia
non remanet nijivia diuitja,ided fubditur .
* 1 Inuo-
pro defundlis quod fequitur.
2 Lapfa ejl m lai.it vita m€a,&c,Scq\litnt:Inundaueruntaqii.t
Juper caput meum , Scilicetpcccatoium & iribulationum
quia tn non aufertur totaliter fpes mifcricordia: lubdit.
Tom. ^. li *
999 Glof.ord.&NicolaidcLyra looc
Ibidem.
Genef j. b
PraJ.7l-a
hominis , morccrgo rcthoricoapcrfonaiudiciscaptai)
iuftuni ludiccm coUaudat , deindccamam anima:!,tar
dem cur vencrit,*idcft, rcdcmptioncm oilenduEftcni'
rcdcmptio vita: noftra: , quam lliam circ proptcr chjcii
tcmdcclaratjVtnosiniUofic ipfcinnobisviaat. Taidcm pcr 'jndr^n
«tVo» ChriftKecundum h«inanif»teni. «A petfona iudieif. bTC^ui libetafli.
Dciiiclein-deliculeonam. «jfConunionii.^Deinferlio.
Inuocaui nomcntuumdominc dc t lacis nouilTimis.
a^A rerlonalua.quoJ humili e & ruppliciietorat. bTExaudiHi pctitionein mea Q^iijfi:
Quiaudifti eviudifti. f Fi>tinj otindi Stjpetandi proponitur nobis: Mifeii eftoie & m.
^ enim vox cordis& clamor, & vox fanguin is qu ar ad do •
A minumpcrucnit. Hxcvoxexaltatur lubHmitatc,5cco-
ccptu virtutum, fcd non intcntioncfonorum. Grandis
damor fidci .pcrquamdamamusAbba patcr. Spintus
quoqucclamatpronobisgcmitibusxncnartabilibus.Ma
tnacft
voxiuOitix
: charitatis , pcr 5mortui non modoioquuntur.fcdcla-matficutAbcl. Ma
Kitt.i. e
enaeft voxapofto^lOTUmquu. inttnne
ttrtavi exiiiH fotius ro-
tum. Hacvoccda-
jnatcaputnoftrum
Copfi. Voccm'mcamaudifti,ncaucrtas aurcmtuamaa<:Cotdis. bfAdieftcilli apptopinquaie. T
s1leg.T.aMuiii.ia.d
tioncm adiicrfar
ruminiquitaien-
& furorem c6;:
morat.vtiudicci"in(c mirericordciin adiicrfariojin
gnanrcm rcddat
Qiiafi . dicat , lic
probarcscaufaninimar mcac, vdtamcn furorcm
rumaducrfumrIfdkacr.in. Inq
patct,qu6dinivitatcm rcproban
puniat,a:quitai-:
diligat.&fingu,rum cogitationw
difcutiat^quifqu:
LoqucbaturAnna.q caputmembraregit&viuificat) &omniaiuftcdirpe
ringultumeo&cIamoribus.Coph.Appropinquafl:iindiea^Dominusilluuuiiatio mcaSifamea ^uemti- blCapui,vc*^piiii,ve) ptimaius.
dlmi?n^tT&"mcm" b quado inuocaui te dixifti, Nc limcas.Res.Iudicafti domi-
bra* Clamat Rachcl alluflitiam. bfVoxmcmbioiumq'* venundata fubpecc.t.., fQncm nihi; latet.
plo.fi.fudiccns : Nc c nc caufam animx mcac, redemptor vira: mcx.Rcs.Vidifti
aucrtas aurcm tua
afingultu meo,&damoribus . Cla-
mat Moyfescuidi-citur : Quid clamas
admc?Scdfcicndu:
quia in corde da-mant alij:alij in cordc loquuntur
a^Ailueifiiioium,fcilicci. bTQui omniaiufteiudicas.
f lecundum onod audifli.
dominc t iniquitatcmillorum aduerfum mc: iudicaiudi
f In ac1ii. 'Noniaiionem f In aAu.
cium mcum.Rcr Vidiftiomnemtfurore, vniucrfas cogi-
5
fxoLi^A
Iac4.c.
^pToMbatVopriuatisidcftjfiliis.Clamabat Moyfcs ardo- fat . Eft autcm hsec vox
cledtorum^ideft^corpori
rccharitatis. Sub hac crgolitcra conclufionoftra: de- fti,quiprimatumbcncdi(aionisadepti funt. lli
merfionisexprimitur , & inuocatio vt amplius ciamc-
mus agnofcitur ,& fingulis didtur : .Ajpice tfuomodojis co.
tlufus.' lama ad Deum<\i*i yrxliu eli.^eanertas aurem tuam,&c.
Quiacodufit Dcusomniafubpcccatovt omnium mi-
fcrcatur.vnde:Mi/<rrjc/(otff/owfr-. Quafi dicat afpicitccon
dufioncmveftraminuocatcdelacn nouilTinK>. -
Gilbcrtus.Non loquaci,fcd dicaciinon ftudofSNfcd p-
fpicaci rcthorica fcmina iacimus,vtquod aliquibu.s in io
cis lamentationum facimus,faciat ipfe in omnibu>.Hoc
tamcn gcncralitcr notandum,qu6d ficutiudicis miieri-
cordiamcomparandoqiiintoconqueftionis vtitur lo-
co.incommodalua figillatim cxponcndo: fic in aducrfa
rios indignationcm excitando duodecimum indignatio
nisponit locum ,colligcnsquxin ncgotio adafunt vcl
fccuta,cum vniufcuiulcunqucindignatione & crimina-
tionc rem verbisanteoculosiudiciscxponesvt indigne
tur.ac fi mtcrfucrit & vidcrit, vndc if^^idtfli domineomncm
furortm,vniuerJas iogitationes,&c,
a i{ts. Caput.vel capitis vel primatus. Caput nobis eft,
vel formacapitis,vt cofidcrcmus authorcm vita;,quicft
caput noftrumomnia fouens,omniaregens, & fenfibus
implens. Scnfiiscnim fapientisin capite, fublato capite
non agnolciturcorpusnccfupereftcaufa viucndi. Quid
crgo caput dc (e fcntiat audiamus.
b l'"iicafii domine caufam anim^ . Hacc VOX tS capitis , eft g[
corporis,vt nec capu t fine corpore, nec corp* fine capi te.
Caufaan:mseiuftitia,qua:capiticoaptatur,redeptiocor-
poriseft:redimitur.n.qui vcnundatur. Sub peccatocor-
pus no confidit luis viribus, nifi iuftitiacapitis fuffrage-
tur . lufUtia crgo Chrifti iudidum patris redcmptiohomi-
fonat primafum . Alius cft enim populus,quUmogcnita vendidit, aliusqui cmir.Singulaeraris mcmbracapitisgratiam participant,primatu|vcndicant.vt vigor capitis ad fingula mcmbrajIn capitcvigor vita:,& pnmatusnoftr^harrcditijomnicorpore cxpofito cuftodire debcmusfic
caputcuftodit,exponitcorpus,quafiincovitatucrit. Sinehoc capite non viuimus. Hisitaqtverfibus clcdi per caput ( quod cft Chriftus
) pat
mcndantur,eiufqueiudicioiuftificati,&rcdemptirfruntur, & iniquitas& furoraduerfariorum, &c(^rtioncs condcmnantiir,& miracapitis & corporisvniideclaratur.
C i{edcmftoryi'£meie. Alij Defenfor. Redcmptioracbrorum , dcfenfio vero capitis , & corporis eft. Redc
ptio ergo , & dcfcnfio totius noftrx faluationis Chnfoffcrtur patri,vt pei^fimplicem cius mortem, noftra:(
plaEredcmptiocxhibcatur. Rcftatcigovt in capitc)
jnatum fcruemus, qui auferrinonpoteft, finon ai;
raturChriflo. Sitergocaputfcruandi|fummani'
operis. Summaipci, & virrutis, vt fimusin vnitj .
poris. Chrifti coniundi noftro capiti, vnde : Ifaias:.
firam ^ lud^a caput (^ caudam . Ideft,initium & fincm.
putludaiaamifit, quandoChhftum nonacccpitqti
principium ecclcfix , & primatus , & primogenitumortuis . Ipfe eft finis lcgis ad iuftitiam omni crc'^
perquem iniquitasdamnatur , xquitascoronr.;ror & cogitationes aduerfariorum reprobantur. lan
ro quid Sin litera contra eos afFerat,vidcamus.
a Si
NICOLAVS DE LYRA:
-j1 Inuocauino.tpum domine dela. no. Jdifi , deextre-
' ma vujeria . Vel ifludpotefi exponi ad literam de leremia , qui
fuit pojitus in lacu , in qiionon erat aqua , fd luium , vt habetwr
fuprt. ) 8. &ibi orauit dormnum ,& exauditus fuit , & de lactt
edu8us,ide6 fubditur.
z Appropinquaftiindicquandoinuoc&c Me affecu-tando .
3 ludicafti do.caufam,&c. liberando me d praparata mihi
morte.R^b.Sd.vero exponit hoc didumeffeinperjonapopuli di,
quod
quodifludreferturad priiiina tempora^ in quibusDeusfuot
iudicio liberabat populum Ifraelabaduerfarijs , vtinrxitude.
gypto& in miiliis alijs : vt patet in bbro ludicum , & i!:
gum& eftfenfus : ludicafti dominc, &C. Ideli , confu,.
domine ab antiquo liberareab affiigentibus me miu/i^ , iitofu•
cias modd,oropter qnodfubditur .
4 Vidiftidominciniquitatem.yc//;Ve£rMrf.<orirw.y Aduerfum me. Quia crudeliter ,& imqua voluntaiei (i
funt vi3oria habita de lud^is.
6 ludicaiuditium meum. Liberando me ficut confml
facere .
* I Audi
M I{ .A L I T E !(.X 1 Inuocamnom. tuumdominedela.no. Perhocnon cft in-
tclligcndum , quod orct ccdcfia pro damnatis , fcd procxiftcntibus in purgatorio quod eft qua:dam inferniportio .
t yoccin^eam audiiii , ne au(rias,&c. Quia Dcus fcmpcrcft paratus auditc voccm humilitcr deprccantis: Ucei no
femper exaudiat in afFeftu ftatim , fed tcmporc coa•
tenti,idco fubditur.
3 ludicafii domine caufam anim* mea. Me liberandoci^
petcnti tcmpore.4 Fidiftt domine iniquitatem illorum. Idcft, dsmonum
C
obftinatorum hominum in peccato : qui Uuitiueffj»
corum de quibus fubditur.
1C31 Thrcn. CapiiL 10C2fT L;„ pafcha Dcntiiim vcl fuper vnlnus dcntium Ad-
A ueus Chfiftiim opprobria pUnguntur.De quibus dici-
tu. Of„«i£.v.«wa^w.',(j7-^j;j.twi£7-t.quorunilabiainlur-
Jf contra vcritatem.Qd- Lahm doLfa ui coidt ^ corde b.
1
.^^ut, hac cadcm litera inquit Dauid . Vrincipes perfecuti
j/7ffe.,?r.«-'x,&<^-E£alibi qua
fihiusliteremterpretatio
ncDCxponensait. w.per<fo- a
luri rul.e. ad. Quafl dcme- b
dicia mortem fumpferut.
Vnc. jippofe iri.f^per.in eo-
fHWjTf.Interpretatur. n • h?c
litci.vtdiximus.fuper vul
nuyndeprophetalamen-tati-,quia (cum hac medi-
cin vulnera curencur ) his c
fupraddidorunt, qui mala
proonisreddiderunt, &
perdiam & fide prophctarurmeffuerunt, & perfi-
; diaomicidiaaddetes, hec
makonfumata iuftusar- d
bit(iiuftopatrisiuditio of e
fcrt)unienda,quorumin- f
crcjlitas vulnus fuper vul
nudominiintcrfcdiofuif.Supervulnusrcftemedica-metum apponitur , quo vulneris f- afperitas mitigctur,
Su':fvulnusoleuminfunditur vtmoliatur : hi autem
rei^o medicamcnto , fuper vulnus infidcl itatis pcrfidia
adidcrunt & mortcm.ficut omncs rcprobi ex patientia"^
Dcquiadpoenitentiamnosadducit. Sicuitdamdunttam
tur.s irimilnfdunT^am \ib! omnes C(JgitJtioy es eorum ,\&c, Dcii
xiprasfentem infinuat, cui pra^fio funtomncscogita-uocs,& corda
b /£H#;(/f.Hocefteiaudircquod videre &vidcre9ir,quem nulla latcnr, cui omnia patent, reprobi aute
i\\ luper vulnuspcccati ira thefaurizat fibi.Vn addit.
kffiomn ec.i:^ re.eo. Infultando n. & fubfanando non
Muscontracaput fseuiuntquam contra corpus,quafi
t tDominusnouitcogintinneshominutn. bfInnocentem.
c1sin,dcn!:uin,v-l!uper vulnus.deq jibus dicitur. Dcntcs eorumarnu if la^itta:, 5c fupcr dulorem vujnetum eorum addiderunt.
tationcs eoru aduerfum me. Siii . Audifti op-a ^Vt; Dimoiiium habes.Schuiulmodi. b ^^Vt quid cogititis luala
incor.veltris.
prdbria eorum dominc-omnes cogitationcsafLabi» dolofa in cor.Sccor.Io.lcilicet.
eorum aduerfum me. Sin . Labia infurgcn-^
tium mihi,& mcditationes eorum aduerfum•r^liijie. j IQusii ni.i,;ilhorum. ^
mc totadie . Sin. Seflionem eoium& refur-a f Exaltationein. b ^ln mepfalleb^ntqui bibe.vmum. "
rcdioncm eorum vide : ego flim pfalmus eo-a ISigna vtlerrauitvel conlumauit. boVtpro infidclitate
ampUustepeilantur aiide. c fQuiteddisvnicuiquefecundumo ei') iua.
rum.Tau Reddeseistvicemdneiuxtaopera4
a «iNepenetieniur i.TcuJopndicationis.
manuufuarii Tau. Dabiscistfciitumcordis ^
dit.qui cordc obdurati,& pcrfidia caicatira fide 5r ver/ra I>teamplius repulfifunt, nepofltntintrareiniuftitia Dei& viam falutis. Qui.n.vitam pcremcrunt.moi tempro-merucrunt,errauerunt.n.fecundum quod.Tau.interpre
'
tatur, errauit . EratautemcScomnisreprobusquicordcimpoenitenti obduratur .
Ideo& dominus confum-
mauitiuditiamfuaquodfignatur per Tau. litera qua:iuftitia
fonajLVn fequitur.
f Dubiscis lm.c<ir.&i..Qw\i.
dum laborem palfionis dc-
rifcrunt , eodcm cor fuumtexerunt,ncc prajdicationisiaculis penetrari permife-runt.Sic ergo reprobi,quosinuitat ad posnitentiam patientiaDei, candemoppo-nunt fibi quafi fcutum cor
dis,vtnon videantquid fu-
ftinens Iaboraret,& fic the-
faurizantiram Tcnditurar
cusiuditi) dum (iiftinetpatientia Dci, fed hi duritiam EGordis 6c excufationesobie tetributiong
(ftantneuerbavitaefufcipiant. Hincprophctadicit. ^a ^^[^'f"^:
borauififtmens. cum pcrfidi Dci filium' laborantem in paf jjj," maildl-fione viderunt.Quia,ergo fignificationeni,vt fugerent a aionem tua.
facie arcusc6temp(erunt,rede Ccqainn. Perieqnt> is m fu- Pul i.a.
rore,&i. .Vtquia obdurati & fedentes in cathedra peftilen'^*"^»- 'i'^-
tiaj,& furgentes contra dominum.tanquam puluis a fa-
cic terrx fubcoelis conterantur:quia ncccoelum efTenec
cocleftib.difciplinis voluerunt inhxrere . Qji n.Chriftii,
& mebraeius perfecuti funt, iure in furonsperiecutio- c ^ ,
-
ne COtriti funt,Vt audiant. Dijceute a m^^rnulg.tn i^nem at r"P" '"S*
n«nj,eirf.Ha:cfunt.n. fignaqujBprmcurrcruntvt fugerent jupraa fac ar. & noIuerunt:vndcrctr6 fub hacIitera,voceec-
clcfia; prCEmiffumeft : Ingrediatur oninemali\ii tornrnoram
te,& deyindemia eos propinfie.&cEt in alio alphabeto. T^o
i.g.
ccs & dodores in cathedra peftilentiac fcdentes. quO fuit in die furoris d.qui ejfugeret& relinquerctur er Refte ergoinnuUusfoucturmcdicamine: quiaomne caputhngin-m:
,& tmne cor niaiins a platit^i pcdts vfcj;ad ver. rion eji in eo
jits vbivniuerfitaspericIitatur,<Sc totum corpusconfu-nlur.iam non cft malagma imponere Eft autem men •
CtivulnusquodoIcoSpirituflandifouetur: & pacificis
fcnonibus quibus expellitur nequitis virus . Sunt .n.
viborumfomcnta,& medicamenta Suntlegis vincu-
laqiubusalligati loluuntur, confradi folidantur . Sub
h.itaqi verfibusirreuocabilis malorum infania plangi-tii qui omnem mcdicinam repellunt quam quafi fuper
vtnusChriflusattuIit,quivinum&oIeuminfemiui
Tau confummationem fonat,quia fubipfa finem & con pfumationemaccipit,quieftChriftus:impictasvcr6con-fummationem damnationis & fine ne vlrra pofl!it cxal-
tari. In vtrifq-, praecedentia figna yeritatem exhibent (ux
fignificationis . Nam diis oftendit populo fuo dura in fi-
gno crucis,vt liberentur diledi.IUos ver6 qui figno cru-
cis noluerunt fignari, conlequetur veritas fignorum ,&contritio ^terni fuplicij,qui contra miracula fcutum per
fidix obiecerunt. Eledli ver6 habent fcuium bon» volu-
tatis quo coronatur:quiaquos Deus protegens adiuuat,
remunerans coronat Dc fcuto reproborum dicitur. Cor lob.^iji.
uididi vlnera eff"udit & alligauit, & ftabulario qui cu pus tllius quaCt (cutafufilia . Corpus n. diaboli fiint reprobira» illius haberctcommifit,qui dc Icrufalem defcaidebain lericho.Caueamusergo ne ablcrufalem delceda-
niK.peccando.Icd alccndamus,bencfaciendo.Si tamenpctauerimus ne defperemus , quia medicum habemusquilligaturamcasleftium verborum fupervulnus im-
foit di.Pceniteittiam a^ite,a.e.r.c.hic vulneracurar, & conlra;a folidat idco defperare planguntur qui cOtra Chri-flu)& ccclefiam inccflantcr debacchantur , dcridentcs,&
)bfannantes,qui fecundum opera fua iudicabuntur,
vnc^fequitur^/^cf/t/tj eis victm &c.d ^ati, ugna.vd errauit,veI,confummauit.Qu^.n.hic di
curur,fignafuntfuturorum, vnde: pfal. Osfe. dfiipopulotuu ura.dedijii metuentibus tetig.vtf.a.f,ar . Sed quia noluc-rur aucrtere.
c •^ddes eis vi.domi.iu.ope.fua.Hznc primii Iuda:is reddi-
dit,
(quafifcutafufilia) fragiles& infirmiScutaquidem fufi
lia contra fagittas robufta,cafu fragilia,fic& rcprobi per
obftinationem duri funt,per vitam fragiles, nullo pracdi
cationis iaculo pcnctrantur,quia fcuto praua: dcfcnlio-
nisproteguntur. Detalibusergoredeplangit. Oahiseis
fcu. &c. Abutcntesenim Dei patientia cogttant Dcumnon curare talia.aut non videre aut conditorem in cau-
fa eiTe ficut Adam qui ait. Mulicr quam dedijti mhiptrjuaia Gen-3-««
& comedi . Mulicr quoque culpam retorquens in ferpcn-
tem,obIiquat in autorem. Hoc fcuto protettus Cain ait^ ^
fuperbe &contumeliose.A(e/«orft??2i»f.frauduIcnrahii-* •'^' *
militas& {2}i{znt^Zt\0-Ht*nquidcuiiosfrat>tsmcicrc. con-
tumax contraDeumobiurgatio. Sicquifque dum Dci
patientiaabutitur, &fignaiuditij metuere dcdignatur,
nec fignohuiusIiterEE munit', muldatur iufta danationis
^ vindicta:
NICOLAVS DE LYRa.
:1
\udiftioppro.&c. nonfolumprolatacontrapopulumtuvfed intrautplum,qma Deum Ijratl reputabant impotentem adtaluaim.^- Ubia infur.mifti & mcdlScc,i{eplicatio eSl eiufdtmfenitn^ad maiorem txaggerationem.
3 Seftao corum &g vide Saci.tn domine qm vidt s omnia,tu
vides quod ChaldpJcdenUo &jiando deriforic cantant & hquun-turdeme.
4 Reddcs eis vicem domine . quando tibi placcbit fecundu
ordinem tua: lujtttiie.
Dabis cis fcutumcordis. i. obdurationem inpeccatis vnde
babeturin w^^^rco.obdurationem.•J« 6 Laborcm
i ti^"<''n«o/>proiWf<»ieora>». nami»fideIesquaficonti-
nublafphcmantChnftum.
5 Seffionem eorum ^ rtfurreBio.vide &c. q.d. fedcndo , &flando dcriforieloquuntur de me.
4 i^ccit/erfif w.i.poenamdebitam.5 Dabis eisfcutum cordis laborern f««w.i.dimittes COS in obduratione ad moleftandum tc in membris tuis.
Toni,4. li 5
lOOj GIoford&NicoIaideLyra 1004t fFjflionein,««<Tm,niomm.iafutLtjuciUDicp rfecuti fuBt.
b<;Ergo. fHic vel
c f Ilc inalcdiAi in ijjucmXteiniiin
^ indi<aa- qui no folum crra-
Aoit.vcrumctiamconrum- r, r '• • r «
mauit&implcuit mcniu- laborcm tuum . Tau . Pcrleqiiaismtuiorcram pcccatorum fuorum,
xndc.T^ondnm.n.compieta sTu
pcccata ^»norr/)<«ortt»n.Quib.
complctis mox promiffio,& vindi£la vcnit. Quodhicoftenditurpcrlircramquaeconltimmauit intcrprctatnr:pcccatum confumrnatum,
gcncrat mortcm corporum impocnitcnscftconrummatio . Cum gctmtu crgo <5c lachrymis orcmus , vtcor no-
ftrum
a fVndeduplici cuniiiiitmc con c.do
b IQu -cotlciifsedciiolueium.
tLio,& contcrcs cos,* fubcoelis dominc.
ftrum cmolliat dominuvt Ijgnaeius mctiiamus,
potati vino compunftinis tugiamus a facic ar.
Gilbcr.Ingrauiflyloi
mcntationcs cflc compc •,
tas manifcftuni cft. Pomtiir cnim cuiufquc rci verba ornata,vcl piopria.vcl ix;
latx fcntcntia: graucs,cum amplificationc, & mifcrati
nc,& cum fcntcntixornatx cum vcrborumgrauita:CUt h.ic.Quomodo objcu.est au.&c.
NICOLAVS DE LYkA.^
l Laborcm tuum i.Uboremferuorum tHQruniyifui dicitnr ta
bor tuus,ej moio lo<)i*endi quo dicitur, ^8.9. Uulr, Sautc, quidme
perfequeris^Perfecutionem.ri.fttorumfiddiumfuiimdicit . Vropter
laborem .n.&dolorem quemfecerum Cbald^i ludxis iuftis ; quO'rum
rum plures trant inter captiuos,qui mtruerunt vt D; us fubtrjlx
ah eis fuum auxiiiitni,& graiiani:&fic in niatis obdurarcmua CUaedis,& Verfisincerficerentur,idcofithditur.
2 Pcrfcqucris in furorc tuo. '.J» vindida tux iuHhis.
j Et contcres cos.l^f <- Cyrum& Darium , n Imbetura
t
fi
MOI{oiLlTEl\.Verfeq»tris i»/Hrorf.Finalis iuditij.
Cm-
3 Cvntereseosjub calis domt.i.in infcrno,quicftinn,,
diprofundo.
A D D I T I O.
Incapitctcrtio.Ego vir videns.
In Im capite efi tcrtia limentatio, vbipropheta poflquam deplo
rauit defiruiiionem lerufalem qu£ erat folium regni inprimo capi
U,& deinde defiru^ionem totius regni IfraelinfecunHocapite.TsiuC
in tertio incipit tamentari affii3iontmfiiipfius in carcerepofiti,&
in lacu coniiituti,ftcut habeiur Ieremi^.2o.& 28. yelpotius ,&magis proprie ad Itteram deplorat pjffionem Ctni^i cuius memo-
riahic introducitur,eo ^ ficut inter omnia mcritoria qutg in lerufa'
Um fuerunt a8j,fuitfummum paffto Chriiii,fic inter omnia pecca-
ta qu*fuerunt in lerufatem materiali commiffa propterqu.eirrepa
rabilittrfuit defiru8a,occifio Chriftifummum tetiet locum,vnde in
finehuius terti^ lamentationis concluditpunitlonem lud^orum fi-
natemiqvteetiam hodie durat dicens in fine . Profcqueris in fu-
lorc,&C. Quam quidem paffionemin perfona ClniHi deplorat in
tnuttis verficutis . Infrimo.n.tamentaturdcfuaexpoliaiione,quatxueruntcum veiiimentafua,& nudauerunt ficutpauperem.ynde
incipit.Ego vir vidcnspaupertatcm meam.^^ecunddverdlamentatur de fua captione ,& altigacione quf fuit faUa no6le a co-
horte& trilmnis,vndefubditur. Mc minauit & adduxitin te
ncbris & non in \wCcm.Tertio vero tamen/atur dejua vexatio
_ ne , quapcr totam nodcm in domo Caiplig.& .Anna fuit a lud^is^vexarus.yndefibdit.TAntum in me vertit.& conuertit raanumfuam. Subdiiettam. VctuftamfecitpcUemmeam.ae-dificauit in gyro meo,in tcncbrofis coliocauit me. L>u^r-
to iam ntJtur d f-u aaijuatio>i>: quj fuit lo cLanatus in CiHi e,vn
defub^^i . Circumacdificauitaducrfum mc,vt no cgrediar,
aggrauauit compcdem meum . Uuinto vcro lamoitatw de
Jua Ui.umrM •>ic quj cLar>:auit in cruce,& ahfrr, :xauditiune vt vi
debatw,cum f bdit. Sed & cum clamaucro,cxchidet orationcm meam:conclufitviasmcas 'apidibusquadris. itxtoinncntatu, d^ fua iliufione& btafphemati»nc dc
qi' f npttim cft.
PrJEtcrcuntcsblafphemabanteum mouenres capitafua;CrhocfacitcutHfiibdit . Vrfusinfidians faduscft mihi: po-fuit mc quafi fignum ad fagittam,faaus fum in derilum
CAP IV.C A P.
o mni populo,canticum eorum tota dic. Stpcimoimntur defua cibatione , & potatione ex vino myrrhato ,& mific i
fctle,vas .n. fuit ei impofitum plenum aceto:& hoc facit curr,
Rep4euitmcamaritudinibus,incbriauitmcabfinthi(cordarc abfinthij mci & fellis.Oi?ii«o lamentatur it jut
tudine in cruce,& om>ri deferttone txctpto tatroneide cuius cc
fioneagitcum d/c/f.Memoria mcmor cro,& tabefcet in
anima mca,& feq<t<r vtrbum Chrifii ad /arrowew/.Noui 1
CUlo,multa eft fides tU2.,&fubdiiur : vcrbum latroms. ]
mca dominus prDptcrea expedabo cum.Hono l^n'.:
de muttiptici cotaph::^atione cum .7<7.Dabit percutientilci
xillam,faturabitur opprobrijs. Duimo iamtntJtur '•
marum ejjufioncin cruc ,it qua dicn jlpoftotus ab Heh.
cumlachrymis& clamorcvalido prcccsobruliiD.
hocfacit cuni lubdiuQculus mcusafflidus cft.cryf^^Huifioncs aquarum dcduxerunt oculi mci.t^ndeff^^tatur de morte& fepultura & Lapid<s otuolutione ad ofiiittlhi
menticumait. Venatiouccepcrunt mcquafi auterali
eft in lacum vita mea,& poluerunt lapidcm fupcrmDuudetnno tamtniati<r di muiiirum fietu& vlulatione, fni:
Inundaucruntaquajfupercaputmcum.DfcimofiDw:agii defua dif enfionead Iinibun,'un2 dicir. Inuocaui nOD
tuum de lacu nouilfimo, voccm mcam audifti . Cw
quarto agit dejua rejurr Hi >ie,tb . Appropinquafti in dici
do inuocauite,iudicaftidominecaufam animacmc;
Decimoquinto agit de ludMrim matttwfa machinatiunt .
rtfurrcHionem dederunt pecuniam milit.bus,vt dicereiitj^;
It eius ipfis dormientib.fuerunt eius corpus turatiyideo jubiti.
difti domineiniquitatemillorum labiainfurgcir'& meditationes aduerfum me . Decmolexto veio ^
agitde congrua lua^orum pitnitione propter illudpeccntitmyrum delirutiione& perfecutione qtiam hcdie patiutiturcvndcditur in
finetamentattoiiis.PcTfcqucrisinfurorc,5cconiCOS fub COelis domme./« boc lamentaUo tcniafinitur.
QVomodo0/'. Aleph.Vox
.dolcntis&increpantis a
ficut & illa.^/" »flo<<oyt(/«/t- bU ««iMf.Dcplagitur ludco-
rumduritia, quoria patrcsrcfuUcrut quaGaurum& lapidcspretiofi, in fanftuario
Dci,
IV.
ALEPH.
Dciinfidc&opcrib.piri. poftcrioru Chfovc
tc ad pcrfidiJicouerfi :
>'
b ^«r/<»^;.Quialidcsiio
bis rcmancr, & baptii
cramcnrum aurum \
mur , & iapidcs lantli
fcdobfcurarifuligincf^torum & difpcrfi pcr diuerfa gcncra t ncgotiorunS a ti
f Attentos facttdicendo tem magnam, no-uam,incredibitcm.
bf^Fidesludaoium. TVitafacerdotum.Tleniium Dei verbum.
Vomodo obfcuratum eft auru
NICOLAVS DE LYRA.C A P. IV.
^Vomodo.«/c defcribitur tamentatiojub qndrto al-
phabtto,& dicit hic f{a.Sa.^ lenmias fcripfit iftiid
qnartum caput Imentando mortem regis Iofif,fecHdum
quoddicitur.z.Vara.^^.d. Vniucrfusluda,& icrufalem luxcruntcum ; Icrcmias maxi-micuius omncs cantores & cantatriccs vfque in prefcn-
tcm dicm lamentationes fuperlofiam replicant,&' »"
lex &C. crgo cum in trtbis capitibus pr.tcedtniibusnov ti<"
'
tio de lamentatione Lfia , oportct dutre vt vidtu-.r , q^i'^'
mias l}ic eum tamentatur ,vel quod lamentationes de lofti
'
nos non hahcntur , sequendoergo fenfum iflum quiviilet.l''
tis rationabilis:prsfens caput in duas partes diuiditur , qul""
ponitur Imufrnodi tamentatio . Secundd contra aduerfartJ*^
ueflio,ibi:GAudc& lactare • Circaprimum fctendutn,(i«o•"'
\I Qucmodo obfcuratum tfi eurum,&r. per aurum quod cft
intcrmctallaprctiofius.charitas fignificatur , qustama
fuii in ecclcfia
cratcor vnumprimitiua , quodmultitudiniscrcde ";
, & anima vna lcd quantum fit imnij^-"
pcr guerras mortales intcr Chnftianorum princip
monftratur.f I Wir
liC)Thren.
Cap.lIII. lOO^/^g Lapides fan.
Virtmes animx fidclis. Notandum quan-
A tfitvishuiiislamcnti, quant^ prophera charitatis ad
cnniafeextendit, plangitcccitatcm ludasorum, diipcr-
lineniecckfiarum.nuditatemanimarum
pvanitatisnego'ff^ ti:fedinnationes
'"'cjicras, qui pruis
dberfi erant in ca
pi;oranium pla-
te.um,latam.f.&
- a
gantesplanguntur.Noncfifecularisvita:aftio.quam no Dadminiitrant faccrdotes,& miniftri altaris; monachi impUcanturfecularibusnegotijs. virginumcaftitasmultisexponitur illeccbris . PlateaGrajcealatitudincdicitur..M»tth.7',fc.
nuo.ob.e>i aurum,&c.Fidd.C.8c innocenti^ fplendor qu^ Lata ejt.v.& ipatiofa vUqujeduciiad mmem . Difpergunturomclarnerunt in
aTs,nftiutish»bitu5,charitati5.orn«as. bfAfanftuorioDci. crgo Upidcs, no fo
il) pOpulO; difpCr cfViui. «lPatii.-,rcha:&prdphetx. fSaccrdoies Cbrilli niotiachi, lumin platcis , fcd,-..„__ r.-.|,,rn virp/nes.virtuies. d fOui in hAn-.rcenb vr)1uni,quamu's fecul.rin ouTrant. ,lunt non loium ^ n. \
^ i-r ^ r 'i-ic -rvd ••*t mutatus elt color optimus :
dilperlisuc
lapicies sadu arij ^afLatxfic rpatiolx vitzqusaucunt ad niortciu. b <rOomus.
cTUidasi vcljfideles.
in capiteomnium platearum . Beth. Filij Sion f inclyti,6c'^
alGene.j & dudrina bl^Orntti. c TCaelcltifapisntia. rf l^v^ifi; Q__uin adini- ^t3nda& quain mfperata mutatio c «iReliftis coelel^ibus curantes tetrena.
a midti auro primo': quomodo reputati func in vafa teftca, 5r
fpdofam viam in 6 quterunt.Horula-cecntes . lude.n.qui de fanduario Dci fe ad negotia f^- pidum ordinem dominus promittit dictns.stemamper or
dinemUpideituos&fi4ndaboteiifipn!)vdi,&ponamiafpidempropitgnacuU tna
, &c. Sternit Chrifius in ccclefia eledoril
incapitc omniump'atearum,dijperdefiderium operahuiusmundi a^Qt +f'''^"°'''*
&dcrdigiofoha.r„';r"*-bitu.demde culme ifa.j4.e.
honoris vel laudis
cii expulcrunr, a fide in pcrfidiam cxpelluntur , deindc
^ catiuantur.
£^o.o/).Plangitfe anima in baptifmo niue dealbata in-
fuoncSpirituflandiauropulchrecolorata: fed poQea
ai hsrefib.infe<5ta,aut vitijs obfufcata.cuius fapietia au
; rclarius fulgebat.eloquentite colorib.diftinfta . Sed dii
Bcocupifcentijs oble(ftatur, aurum obfcuratur , & color
daigraturvitijs. Habct anima verbumdiuinumauro
l;idiustqu3echaritate interioricolorarur . Sedcum
.:cnisapplicatur,aurumob(curatur &color mutaiur
5C.cuterrenisapplicatur,aurumobfcuratur , & color
mtaturinamorem.f.mundanorumabamoreccleftiii,
.a.pH.i.animxvirtutesdifpergunc in.cap.n.p. Quiaamifaharitate cxterse dilToluuntur, & ad concupifcentiamrndanxvit.tinclinant quafi incap.o.r.Etlapidesquosu rationale iudicij annexos , in pedoreportaredcbuit,nloriam k laudem Dei & fui decorisVcolorc dileclio
uDei in deterius commutato , difperfi iacent in capite
licarumiquiatamen verbi Di;i lubftantia innobis ma;dncorrupta,quamuis peccatistobfcurata.non natura
iiillanticEperempta.fcdobfcurataplangitur: etfin. Itje-
leci integntaccm ndei corrumpere videantur , vis ver-
bik natura non foluitur ,obfcuraturquidem , fed non
ccrumpitur. Itaergo obfcuratur aurum.t/n^Mi^w.f.
UigmMii & prjcceptum dointni lutidum i'.oculus,^i.d.Qno ob- fcraturmihi quod lucet ali)s,& transfugasconuertit.
ltiomod:icbj.u.&c. Vox ccclcfi3e,aurumfuerunt inno-
c(uiaDei,& prsrogatiua patriarcharum; fed obfcurati
tutfordib. delidorum , vcl aurfiob(J:uratum reproba«niftrorura Dei,fordib.fnii:ata:quondam virtutib.glo
tiia,nijcper ncgotia feculi oblcurata. Coloroptimus,fsiditatishabituspcr terrena& abied^a mutatus. Dijpcrft
lt.t tapides iiii.&c. Qui fcilicctintrinfecus feruabantuc
immifacerdotis vfib. cumad fanda fanftorum ingre-
dcntur.Lapidcsquoq;fan£tuarij,faccrdotesChrifti&aniilrialtarismonachorii & virginu chori , qui fcm-
/icdeiJCHtt affifteteconfpedibusDei; quinondebcntforas ; ncc occupari circa fecularia , kd dum foras
u^ inquietudine fpargijiur,mre in capitc platcarij va
animas meritorum varietate diftin£las,fundauit eam in
fapphiris qui funt aerij colons.i animab. c^leftia petenti E^
•
bus. lafpidem pofuitpropngnacula (qui eft viridiscoloris) illo f. qui in virore fidei contra aridos & marcentcs Huini. n. mecclcfiam defendunt. Euangciu.
•jc Grcgor.Aurnmobfcnratumeft,quiafacerdotiavitaquondam pergloriam virtutumclara^nuncperadionesinfimasoflendic reproba . Color optimusmutatusquiaille fanditatis habitus, p terrena & abieda opera ad ignominiamdefpeclionis venit. Lapidesverofandtuarij-in-trinfecushabebantur, necfumebanturinfummi facer-
dotiscorpore, nifi cum fanda fandorum ingrcdiens, iii
fccreto fui conditoris apparebat.•5« Hieronymus.Et notandum quod non hos difpcrfos
^''^*'*
in platcisjfed incapite platearum dicit quia cum terrena
agunt, fummi videri appetunt , vt & lata itinera teneant pexvoluptatedeledationis, &tamcnin platcarumfuntp
..,
capite ex honore lanftitatis.Sccularia itaq; negotia, ali-™" * '*"
•-
quandoex compaffionetoleranda funtnunquamveroex amorerequirenda, nccum mentem diligcnris aggra- Prou.j.t;uant,hanc fuo vi»^a podere, ad ima dec?lcftib. mergant.b Fiiu
yMn.Iud^orupr^rogatiuaoftendit^quinonfoliimterrenxSion fili;,fed cglcftis,gcncre & dodrina /"c/^.pri .MlegoHce,
uilcgiogratiae.adoptati prx cu6lis filijs Dci. & amici vo
cati,quorum patriarchae,& prophetx(ex quib. Chfscft)
^miHtauropiii Dei fapientia,vnde . Thefanrusdefidsrabiln
requiefdt in ore fapientis. Hocaviro amidi fulgebant, quafiluminaria in mundo,auro primo i . fapientia cglefti, nofecundo.i.feculari fecundum illud. Pnmi& punl/imi fru-^^^-^-^8<seius. Cum.n.radix fapicntiefittimereDeum,fruduscius eft vidcre ipfum.Hoc auro ecdcfia quoq; amidtagloriatur, fed & lud^i
mutati reputanf in vafa teftca,& ccclcfiK mcmbra.Ecclc
fi2B.n.filij,fapietia diledlionis Dei & ^ximi amidi, ad fia
gilia,& tcrrena labunfopa,& fiut vafa teftea q dcbuerut
vafalcorruptibilia ee& c^lcflia.Hoc auro amida ceclii
^ pulchra
NICOLAVS DE LYRA.p 'Mtdicit i^'.?ij. leremias lamentando lofiam immifcuit populin
rtam-.quia lofias erat caput populi,& ideo de vno tranfit ad a-
iitpiopter connexionem capitis ad membra& econuerfo;&fecudiahoc diuidttur in trespartes: quiaprimo leremias lamentatur
ff.umiitationemyfecundd poputi deftru&ione,ibi.Scd8c lamix.te-io
loftxoccifionem ibi.SpiritVLS.CircaprimumfciendumtC^uodfict lofus fuitfan8iffimus,vt patet 4.l{eg.& z.Vara.ficfiltj
eius
fttedentes eifuerunt peffimi.f.Ioacha:!^,loachim& Sedechias,vt
Po't^.l\eg,2j,i^ i^,Etideoper mortem lofu fuit mutatus re-
'ivfiatus a bono in malum,& hoc e(i quod dicit leremias admirati
««'C^iomodo obfcuratum cft aurum. Terqmd inteUtgitur
Uitisoptimusregnifub iofia propier auri clarimtem & pr^ttoft-larr,
1 lutatus eft co.op Quia t^e loftie riguit diuinus cultus (^fubmlms idololatria.In Hebrao habctur. Mutata esl maffa bona,fqi intelligitur Iopas,exqud tanquam ex maffa optimaproceffcrut
f^pfffimijquod cii magn.e admirationis materta, ideo Jequitur.
2 Difpcrfi funt lapides fanftuari;./. lofiafilij,qm dicuntur
lapides propter ohditrationem in rnalo. Dicuntur tamin lapidcsfxn
£iuarij,cb^ procefferunt de patrefan£i:J]fmo:& hitc cji mttaphorlca locutio ficutfrequenier fit inprophetis , & isiitresfilij lofiafic
fucfunt difperft , quia loacha^i vinflus duSiusfuit in .Aegyptum^& ibifuit morturs , loachim iiiterfetius proieBusfuit extrapc--t.is Ierufalem,vt diBu eflfuprd.iz.Sedechias verb exoculatus fuit
dufltts in B.ihyionem,& ibi mortuus.
5 Fili) Sion . Hoc dicitur dcfHijs lof/a qtd fnerunt nutriti tn
monie Sioii,vbi trat domus regia.
4 lnc\yn.qi4antmi adgcnus,vel quia fecundum pr<eceptum pa-tris nutricbantur in moribus: quamuis exfua malititifuerint per-
uerfi.
5 Amidi auro primo . Quia ad Iramfilij regum aurifrigia-
tis veiiibus vttbai.tur.
6 Quo.rcputa.&c./.vi/jVer ahie8i,vt patet per pnedi^aiCuut
fragmenta vajorum tesieorum proijciuntnr in locum immun-dum.
4« I Sed
M H^^ L 1 T E l{.
I Mutatus efi.ro. optimus.i. cxtcrioris conucrfationls , in-
^li rduccbat maruritas& honcftas.fcd nunc fcre in om" latu apparetdiftolutio & inhoncftas.^
f^ifperiijuntiaptdes fn.lu.ni^in capite omnium platcarum.
^JJ uligiofi quiinclauftro debcnteffcclaufi, cxpofiti
funttumultibusfccularium negotiorum, de quibus adhucfubditur.
} eilijSion inclyti& ami£ii auro primb.i. fandifllm^ con-
uerfationis.
6 Qunmodo reputati funt in vaftt tellea.i. depiitati ad operavilia. Etquiapcrhocimpediti funtabona comriiione
fpirituaU nouitiorum.Scquitur.
Tom.-^. li 4
1007 Gloford&NicoiaideLyra roc!
^pulchra vt laha.dcaa vt Co\,8c fill) cius inclyti, auro pri
A mo ami(ai:in qiiorum nouiratc nihil cft fordidu his qui
rcformanturin aradumprimn^dignitatis, quscflpa-
ma ftola.i.immortahtas,vndc.F/iH uonindyti&sn'tUau.
ro primu Eft aurum Arabicum punffimum.cp de Sabaof
fcrturdomino. Eft
practiofilGmum.g»
dcOphir offcrtur.
Ophir.n. rifus , vcl
hcrboius intcrprc-
tatur, dc illo.f. rifu
inquo omniagaudni, vbianimarlanfloruin hcrbisvi-
rcntib.rcquicfcuntHoc iurcprimumdicitur. H.xcn.fa-
tfQ^i poteOdeeoJtm Incoaliud vii faccre in honorem,aILd in contumeliamb fHi-efici^ hvp-^rrit». c^Aperuerunt prauamdo^fltinam.
opus manuum figuIi.GimclScd & t lamix nudauerut ma r
a TDifcipuloj vclaftusluosprauos. b «Sygmgogj rcl peccitiix 2aninia vcl ccclcfia cfSanAoiun. d «fixlcntia tantumco-
gitaninihi! dcfutriio curans,
ma,la(flaucruntcatulos fuos.Filia^popuIi mei ciudelis qua'
i^lB diKiiaiiaic •\ir.ii.-. b^Incpincis.'
fi llruthio idefcrto.Daleth.Ad h^.sitlingua Is^dcntis ad paafCui fiinilc.Nobilc^jnteiieruiii fame:&mu!titudoeiusfiti atuit. blQiij poteianr fuinere
folidum cibuin. ••.tVerb Dcn
d TEipnfCt.int^gtum.n paruul' non coircduni
latum ciusinfiri,paruuli pctierutpancm,&:n6eratg.frana ffiimut cuDqueliioDii locus.
fIn patribus
bYiaciamcntislciiftuix.
78
Proa.j.b.
lob.jo.c
Eccle.i7.a.
Xoin.^.c.
Hiftoriee.
Luaia.
picntia& immor- c • t ii /^ • br i
""'i' ^ ^- ^ • -9
talitasprctiofiorcft gcrctcis.H .Qui velccbantur voluptuosemtericruntm ,0
cuni^isopibus : rc-
putati funt in vafa tcftca,vnde ]ohCoparat:ts fum ln!o,&c.
vndc & alibi.^^r lntHtnplat.arum deUbo ens. De luto .n. funt
vafa tcftca,fed aliain honorc aliain cotumdiam, dc quiB bus,dicitur.^j/<i h^uU probatfomax.ldco fequitur.Opj manuum figidi.c\niz ficut figulus habct poteftarcm de eademmaflTa aliud vas faccrc in honorem aliud in contumclia
SicChrifluspotcftfaccrcdciuto vafa aurca tribulatio-
ncexcocia.&aliarelinquereinconfufionefua.
Tcrtiufdccimusconqueftionislocus.Conqneritur.n.cum indignationc;, g>ab his maic tradtatur , qui dcbuc-runtadiuuarc.
a ^ei& bmne &c. Scribarum Pharifa:orum duritia cx-
probratur qui lamijs duriores , lac dodrina* paruulis nc-
gauerunt. Lamiaautcrudeliorfuisfoetibusquam cxtc-
r^befti^dicitur.Vndc lamiaquafiiania appellatur,quiacatuios fuos laniare crcditur.Sic Pharilii populo dodnnamnegauerunt,& infuperlaniauerunt,ft:iithionibus
fimiles.-quxouafua vbiponunt exponunt,ncc in foetu
calofaciunt.Lamia Hebraiccii/«/j.nominatur. Qua qui-dam HebrjEorum vnam dc furijs infernalibus fufpican-
nir,qus parc-E dicuntur,c6 cp nulli parcant.Quib.fimilesfunt fcribi & Pharifxi, qui ctiam manus miferunt in fi-
Itum Dci. Plangitur ergofynagogaqusequafi ftruthionullam fibi fpcmaut poftcris relinquit in pofterum .
C ied Cf laTMify&< . Per lamiam prudentia carnis defignaMonlltcr. tur qu^catulos.i.adlus fuos quosgenuit quafi facuifiima
bcftia laiae mortis nutrit.fed (iepem melius commutatacfficiturprudcntia fpiritus,&dctegitcrudeliaflagitia, &ladi doarina» , & pietatis vberc ladat , Sc nutrit catulos,morcs.f&adus fuos : vt deferitatc ad manfuetudincmtranfeant.Scdprudentiacarnis i.filia popuii meiqu^dmobduruit, crudeliscftquafi flruiio qua:ouafinccalorcamoris& fomentopictatis& finefpe prolisdcrelinquit
iwprudcntiacarnisomniaoperafuaoroprasfcntibusfaAUegonce .
(.jt fj^g cufj futuri.
mHu.'"' ^'^'^^ ''">'' Pcr lamias hypocritaru & hsreticorii calli
da perucrfitas dcfignat: quifaciehumana/edcorda bcl-
luinageflat. Mammam nudant,quandocrrorcmfmin)libercpraedicant,catuloslaclant,quandofcquaccspen:-fadoftrinaobledant , & adimpictatcmmalcnutricnjconfirmant.
FilUpo.mei &c. Ecclcfia.f. delinqucntis plebis qur fiii
fanctorumdcitii
pcrquosinChri
renaicitur.fcdqu,fi beftia inuolm-
confuetudinc pccandi fimilis ft:
thionipr^fcnti.:
tumcogitanti.inihil in futurin
fpcranti , t parti '^
luosfinccalorciriratis cxponitr
lamfuiura:vitt.ram gcrit.
b ^dh*fit. Ext;
£tis matribus laftentes fiti cruciabantur.Paruuli f& -
diores panem petcntes matrib.non crantpancs.halaatcs fine ladie,paruuli finecibo pcricre..yfdhelit lin Sincladc blandjBpcrfuafionis&rorcSpir ^
tuflancti.fitibundalinguaprolationis: adh.xren>>
carnis , obmutcfcere facitinfantiam mentis , & iu;;„.
glsdioinfidelitatiscordisnoftriconccptus, ncadlucc;,,
mittantur.vnde. Coyrfe creditur ad lullmam'. ireautcm corj.-
Quidn.valctbonum mente concipcre, nifinutriatur
iXc doftrinac,& vbcrtate gratiae??aruuli petie.pa paruul,
cogitatus , cum de Ch rifto& vita sterna concipiunti
mox panem requiruntqui decoelo delccndit : fedra:
deprcfla ignauiac fua: tor*pore , & curis prasfentis vitzn
fcit eispanem frangereintelligcndo , neq;comminucruminando: neqj eos fatiare difpenfando.vndc plansc
do iddituv.^oneratfrangerec m.quia & fidiuinitus ali'
pus infpirata intus animatur,foriscxinanitaconcupii:
tijs tabefadla.viribus vacuatur.
./f rf/j*/?f eiTf. Alleg.quianon habuitlacdodrina;nq:
gcnte do£torc , quaGftruthionc,quidebuitlac<'
miniftrare,dequo dicitm-.Lacdedt vobispotum,&^,
pe.pa.&c.Qui poflTcnt.f. folidum capcrccibummyfic.fintclligere,fi efletqui frangcrct i.exponeret:fed 1
gunt magiftrijlamijs crudeliorcs foetibus fuis.Sc;.,
;.
.n.facraaliquandoeftcibus: aliquandopotus. Poms
apertis.cibus in occultis,vnde.O 7/?;t^/?f;t~tex vciiteadif^
.i.fcripturas,f»i«e & comedite.vitxcihum:vitium& ia,
infantia:,vinuna ebrietatis.
c Qui. vcliebaritur &i .Lucc clarius ludxoru pcrfidiari
raf,quorumobfcuratumcflauru,mutatuscftcolorcmus quc habucrut in
patriarchis& in proph.& difpi
funt (ficut hodie ccrniniusj in capiteolum platcarO
quauis incly ti& amifti auro primo/m prirogatiu.
patrum. rcputati tfi funt in vafa teflea lamiis faiiorc
ftrutionib.quoru pfidia lactetes fiti defeccrut, & paru
famepierut, vt vefccbant voluptuosein vijsDditcn
famcquiaoiafcripturarilmyftcria, in quib.vefcebVOlll
Ditufi^
NICOLAVS DE LYRA;
I Sed& lamias. Hic confequenter leremias Uwntatur populiS« miferiam,&jccundo fubiungit miferi^ cau/um,ibi. Propter pcc-
cata . Vrimiimiuas-.quia primo Umentatur
miferiafamiSjjecun-
d>drfiruciionisvrbis,ib!.Comp\cuit.Ci,caprinmmfciendum,^btflu tjuantuncunq; crudeles naiuraliter
diliguntfuetusfuos,& ali
^uando cxponuntje mortiad dcjendmdum tos. In obftdionc verolerufalemper Chaldxos tant i fuitfames 3,
viri& vxores ahfcoK-debant ctburn,&ctlabant adimticem,fian fuitpr^dicUm pcr Moyfen D,ut i8./.Homodclicatusin teinuidebitfratri fuo,&vxon qux cubat in finu fuo , ne det eis de carnib filioruluorum,&c dr eot/em modo dmittcbuntfiUos &tiliasmorif*me.u U.tcs cibum ad mortemproprtam d,jj(rendum,& iieo plan-l>t lcremias irudelitatm
populi juimaiorcm qudm befiiarum di-
««r.Scd&lamise. Beftncjmt habentesfaciemmulicnjit!,..
2 Nudaucrunt mammam./iarat* nutrirej^tusfuQS,
j Filiapopuli meicrudclis.i.cMi^t/jo''»;'/'^.
4 Quafi ftruthio in dcfer, Quji: ponit oua & abfconiii/1 •
na,&fic dimittit, ncc eflfolliut^ de f(tu ouorum, nec ietdoB. '
pullorum:& ftc erant matresm obfiiione lerufalem nfpeSuji
rum,ideofubditur.
j Adhzfit lingua ladentis^r.^ac fugentis,ficutdidm if
pra.zxap.6 Adpalammciusinfiti./. ex nmia ftti qus defuctt
guam.7 Paruuli petierunt pz.i patrihus& matribns.
8 'EtuoncttitSiCC.ex caufaprxdiLla.
9 Qui vcfccbantur voluptuosc. -nte obfidionem.
I o Interierunt in vi.fame dum qa^terentpanem.5* Q?
t {.^'^^'^""^«"^'"'frunt mamm.im. Inter n.aliasbeflias
ioTiJ^ u" ""'.^'"';"°'=^ f?tib.fuis, & tamennutriut
tin;.?r!! i'^"«•cligiofi (untfblicitidercceptionenoui-
i fir n.n, r"f' ",?" 5"''""'^'^^«"^» nutritionceorum
?i,.r^l'"'/'"i""''^' quib.dicitur,Matth.2j.A'* vob,stcribts& Vhar,j4,s hypocritf qu, crcum.tis mare& aridm , vt
/''••"'f^'»<r>'pro/elytum:&cumfaausfueritJacitiseum}ilium
gehcnn^fidco.icquitur. ,.
3 Ttlia po. Qux ponit oua& ablcondit fub fabulo, 1,-
fouetea.'
.
5 ^dh^fit linguaJa.&c. Ideft.nouitij cx defcdu bom
trimenti.Etquianon folumnouitij maliscxoiiplis''^
pereunt, rcdctiam aliquando iuucne^ piofcmquiP'*
fucrant bcnc nutriti.Scquitur.
9 fiui ve/cebantur voLuptuosK&c.Scc^uituv.t » Ampl'
10)9Thren. CaD. IIII. ioio
Clfl
nii.vT
ap.munduscxieritabhomine, nrcuerfusfuerircum fpiri- Dtibus nequioribus.fiun t nouiflima hominis illius peioraprioribus. Spiritus abhominc cgrcdictur, quandoinChrifto renarcitur.Rcgrcditur,quando inuenuanimama bono opere vacuam pcr hypocrifim a fordibus munda
tam,&fimulationiIn
f vo«ptuoseprophetx&: patriarchx obflinanter eicce-
i rai-,& negaueruntChnltumcircDd filiu,qui eft prin-
'
imomnium viirum : & ideo in vijs la:culi intcric-
ndefeQuitunUw ««'• eianti/icro e Syampli.xJ-nc litr-
eofCrocciis color cft igneus quo dcfignatur ignis Spi-
nftran^fti ,corda
a fSjcuIi. tOijiiChtiftumcontenipferunt, quieft via,vejitas & vita.
b f Doni<Spiriiull4ii<fli. c «lCarinlia lf«;.i inflituM.
uis, (^uiniitricbanturintcroceis, amplexatifuntfterco-^
n T Qi'i iiotiiism hab nt rei Sccoiitenipfit.ieruusrtiens voluntatnn dominifui.ff non Ki pla va.
nuii. IQ^iaiuitusiiominiisinoinnibui vijs.fuis. b f Peccan is. c t.Sanftorum patrum.
ra . Vau . Et miior effeda eftiniquitas filj':^ populi
?
a iCiiij tineleije^ notitia Eei. b lioJonia.r Gaudiiim hypociiiiv.id inflar punftt.
nici peccaco Sodomdrum , qua: fubuerlaeftin momen- 4a ^ Ali(;uidboni. _b I^Quianianu. nonct ndita, ., _ — . .,, ..»1... .
pauperes.
to, &ft non cepaunt in ca manus. Zain . t Candi-a »i'riinu9Ccnqu^ltioiis loi,.> . Indignaiio iudit;s con'i i adueifjrios excitatur, cuiusNazciii atfi!-
juntur." Flnfentfs»el finrti. 'i fConiem, 1 niuis. c rAftiuis.
didres Nazar^iciusniuc , nitidioresladc, rubicundiores
intamanrui-
crcr^ishinui"ni<".U
lani patresenu
tricanturfacrame
pisfiatiaruui.fcd fi
hi Oininum abne-
gares amplcxati
iun.lcrcoradequi
buApc'flolus;Ow-^nia6-imtntum feci,-
r.antrof vtfiercora:'
icnim,fcilicct, Ic-
gisicralcmquemcatblici abijdunt,
vtlcrifaciantChrifiumvolcntes haberc iuflitiam,qu2
cftefidclcfu Chrifli; cui ludxinon funtfijbiedi qui
iuftiamfuamvoluntconflituere& literam lcgisdcfcn
dcrdn obfidione quoqueprocioo amplcxatiVunt flcr-
convtprctiodiflrahercnturflercora columbina, necta
jnciad dominum redicrunt.
Qvifctbmur, &c. Virtutcs anima: voluptuose vefci,
& iicfoceis nutriri vidcnrur,cum dileftione Dci & pro-
jmalfedxlatiantur & illuminantur.Color cnim cro-
ceudaritatem dileftionisdefignat. Cu autcm charitas
am;:itur, rcliquae virtutcsamplexanrur flercora : quiadc bncDci&proximiodore diledionis tranfcuntad
foetcem prauitatis.vnde Paulus: Ji cbaruatem mnhjbuero,
.ifum vdut asfo>iatis,&(,
Qj. vefcehantur, &c. Dclinqucntes dcplorat ecclcfia qui
chatatcm,&c2tcrasvirtutes,inquibusquafi incroceis
nutebantur.derelinquentes ftercora delidorum amplexinn vndciComputinerunt iumenta lu fier.f.ln ftercorc quafiiinenta computrefcunt qui in foctore luxuria: fux fe
cunumdcGdcnacordis flagitijsdeferuiunt .Qiiia vero
funpleriquequiadpoenitcntiamnonredeunt, plangit:: corcclefia, quia plangere ncfciunt&amorepeccandi
'
flcioraamplexarinondefinunt.a .1 maior tfftc.sTc. Per exaggcrationem fi:clcra fynago-
ga;Jc mifcria: deplorantur,lecundum illud : ^ pianta pi. dii '(jtieadverticimiioneii /«fo/d«;r<2i.PeccatumSodomo
•
rurfccundumEzechielem,fuperbiafuitabundantia fa
turas panis& otium quia & egeno & pauperi non por- rcxrunt manum,vnde hic quoque. Et non cepc. in ei ma^
,.;. »KJ;liquidbonifubaudi,adcomparationem.fcilicet,ma'/' Ij qodgeflitjCui dicitur : IuUifi.at.i tfl Sodory,a loror tua (X
U. «ux fcilicet, mandataDciaccepifti , & facereiuflTa
'Deioepiflijfcdpofteacontempfifti, vt vincercs Sodo-xnai peccatis tuis,qu? iubuerla eft in momento, quato
ergcynagogs poenagrauiorquae fcelerofior.
t^aior tjt. Scclera anims planguntur,quf in hipocrifimbitur, cuiusmaioreft miquitaspcccato Sodomo-
ruttqu^ mala deaurando tegit,bona fraudulenter facit:
' Vnd!; maior efftHaiJt i itqnitas fiii^e populi meipeccatojo. St-'
cutppulusinfefeerigitur,ita mores , & adlus hypo-
critiumcontrafeconfligunt, & bonaqu? agunt, pe-ioraunt vitijs Sodomorum : quia cum fpiritus im-
mundus
niiculo.
busornatam, tunc
populo immundo- "tcccino yet
rumlpintuum :&turbavitiorumanima rcpletur, & maior eius iniquitas
pcccato Sodomo-rum efficitur. imciui
tas fili£ f.opuli. vitiO'
rum,fcilicet,& opcrum, &nonmitti-tur manus ad fru-
flumooni operis.
tMunJiorcs.
cxtcriusornatafal-fis bonis,intusrepleta viti;s,vnde fequitur; Candidions l{a Alleg.
:^ariti,tius iitue,&c,
Mavir elf,&c.Tzn%h ccclefia peccata populi quafi maio Mundial/s
rapcccatisSodomorum. Vidcmusenim, quodfides& peruerfitas
iuftitia terram reliquerit,humanitas & benignitas nulla^"**'""''*
fit,difcordia & concupifcentia orbcm inccndunt, & irae
inuidi flamma vorax.rapinis & fraudibusecclefia popu-larur :pauperesexofl[antur, ianrlacetterrarum orbis in
vcprib. incultus. lcgum iuraprofabulishabentur, diui-
na & humana fafque ncfafqueconfunduntur.- quotidicinnumera malacumulantur .Maiorergoiniquitasnfa, ojomentum.quam eon"i qui viam veritatisnon agnouerunt, & ideo
minorafupplicia meruerunt,qua:inmomcntofubuerfa Rom.i.a.
efl.Momentum eft omne quod viuimus,& quotidic peccando quafi in mometoad poenafubuertimur,quideteriora meremur,g thefaurizamus nobis irain dic iudicij.
b C^««/irftorcj Tya^ar^;;. Secundumlircram pukhritudo Hifto.
Nazareorum defcribitur , qui abflinentia candidi, carnenitidi , faciei rubore iucundi : qui pcr cxaggerationem,laudantur vteorum foeditas maior oflcndatur,quorumfacies fame confeda fuper carbones dcnigrata plangi-
AUegoncj.
tur,qu3e dcformata non agnofcitur.Caiididiores
T^a^^arctcitis niue , nitidiores lacie
,rttbicvndio-
rcs,&c. HabetecclcfiaNazareosfuosniuecandidiorcs&
laftenitidioresper quosabftincntium vitafignaturnixenim de fupernis lac de carne quafi dc imis • Pcr niuem
crgo candor vitaecalcftisper lactemporalium difpenfatio dcmonftratur. Habet ergo ecclefia Nazarcos, que per
contcmplationem vitam coeleftem ducunt: & per aftua^
lis vitae difpenfationem ladte candidius ad laudem crea-
torisnitentjutplerumquecosquicoeleftemuitamtcnucrant, uel terrena bene difpenfaucranr, uirtucum operib.tranfcendant. Quia ueroperfcruoremfpiritusantiquorum patrum & fortiorum uitam fuperare videntur , re-
fteadiungiturrubicundiorcseboreantiquo,Du.n.ruboj.
..
ris pulchntudo laudatur flamma defiderij f qui exprimi'
*
turiEbur aiit elcphantos eflTc non ignoraturSapphiro pulcriores.Sapphirus ^thcrei coloris eft.vbi brcuiter tota Nazareoru vita cxprcflTa cft: quiaper adione ad fuperna tendcntes& percontemplationem prxcellentes,patresiu-
pcrarc videntur : Sed quia plerumque inopcm copia fe-
cit; & felicior homo eft qua expedit mens fspe de fe prs.fumens.
NICOLAVS DE LYRA.
.y,I tul nutriebantur croceis. Idejl , in veiUbtu fuauibm &pMts vnietnHebrp habeturdnfcarleto.*
.mplexati funt ftercora. in mbrp habetur, Vimos,ftcutfaufes tn byemtqni vejiimtnta non habent, inuoluuntfejimo.i mzior cSc. Quia idololatria(]u^ vigebatin Iud^a,cumI" ^'<^icontia Deum grauius peccatum ejt, quam Sodomia l{ab,
4 ^"['ponit hoc de grauitaf punttionis,vi fitfenfus:Et effcda cft
iniOltas./df//,^rj«i«f ^«?) ta cjuam iniquiias Sodomorum.Etfnb'^'""'dhoc duplex rattotpnma cum dicitur.
4 ^u? fubuerfa c&.ldefi,»on habens longum cruciatum,ft(Ht
ludd
ludxiin Ierufalemobfeifi.Sec,<ttdacum dicitur.
5 Etnonceperunt in ea manus. Scilicetiaduerfariorurn.so-
doma enim fuitfubuerfaper augdum, & ftc bona ciuitatis non ra-
fueruntftbiaduerjaiij .- jed bvna lcrujakm raputruntfibi Chatdai
totiliter ,& h^c fuit vna pcena ludprum , fcilicct quodaducrfarif
Jui gai^dtnntde bonis eorum,
6 Candidiorcs Nazarci. Idefl , facerdotes& Leuita diuino
cultw, deputati,e]iii erant induiitineis vifiimentis& atbis .
7 Niue. Emphatica efi locutio , ad exprimendum iutenftonemalb(d ns,C^ aiidemfacit quodfubditur,
8 Niti.laftcrubicundioreseborcantiquo.Hci*-^; dkunt.
Rubicundioresauro.* 1 Sapphiro
MOR^.AlITEI{.ii
ja
implexaiifuntfier.&c. Idcft.aliorum mala cxempla.4 i •""""»'
ftfe.f/JjBioMi.c^c.Inquantumdircftiusoppo-niti:charitati.
^
6 Candi-
6 Candid.ores J^a^^^rxi eius niue. Scilicet, fucrtmt pcr cafti-
tatcm.
8 A(/i;d/»r«/a.perhoneftatem.
f [{ubicuiidiorcs.pei charitatem.
1011 Glof. ord. &NicoIai de Lyra lo
mis rubc 5 , corporis, poft can tfupcr carboncs facies corum,& non func cognitiin plateis.
«fc;"**°':f'"''"^'?'r^
. .nd.m.us,u.o.ua,. . ,Fo»uud.ncv,n«u.n .
, ^,., , / , .^.,l^ w
"_ KrcdinCni adula- ^ lAndiiminfenfibilrs. ftfnlr, uiflcxibilc.
Adhxfit cutis corum ofIibus,aruit,& fadla eliquafilignum.nigredo,
tlBdit.j.c
a «Vftbo Dci. H ^E u..icin vctbi.
^fuTiens, & vanofauori acquierccnsfufcatur,8c c\nx al-
A bcJccrc vjdcbatur,dcnigrata rordcfcif.vndefeqmtur : Ot-
AUegorice. mgruta iji fuper Car .
a /JeTji^w/affl .Nigripoftcandorem fiunt.quiaamina
Dci luftitia fuam laudcm quacrunt : quia dclc prxfu-
niuntvndc ncfcic- ... ...
t« riinnrinnrrra , f Antiquo um p^trum fortituaine &rp.ntuali feniore. ...ICS rUUnrinpCtCa- j^ CAminjcandotc ,-.) i,p,. fuinttderc.vndeNcIifllcn.miumiuftuj, quupriusininguftavi»,
tUm:5cpoft i?,ncm .pxdutuad viiJin,nanclunt:iiampl«'ni.i<iuciiadmoitcin b i
tcrporegemcntis ad frigus a tcboreaniiquo,lapphiropulchriores.Heth. Oenigrata clt i
' •'". !_:.».;>•. .riM, ...,,« u «Fotiituainc viiioiyn.
t fMcAUtn ?>^^^. , . ..
• *
tionis vanc dclccn
dit, vndccxtindlis
carbonibus ,fimi- b Xhet. t Melius fuit occifis gladio,(]ua
interfc*5tis fame: quo-ICS fiunt prOptCr ^p^nur;, ^ccienjrUiKn piiJicatiocefTai.eccleCanoniFnjaificat.
quod dicitur:Noli cj^[^ j(^j cxtabucrunt cofumpti a ftcrilitate tcrra:.Iod.tManus
cflcnimiiiiuftus. d ^
Ec non jHtit cogmtiin pbteis.in latitudinc fcilicet vitx fxcularis . Nihil cnini
humani menti anguftius, quam proprias volunta-
tcs abncgarccarnisdcfidcria frangcrc 8c huiufmodi : &indc intrarc pcr anguftam portam . Nihil aut latius qiia
B proprijs (cruirc voluptatib. nullis lubcflc legibus & hu
iufmodi.In platcis autcm funt qui fua quxrunt.vnde: UMatJ».?. b. tJ cU eiiim i$ umpla v;a qut ducit ad >n rten. Scd in platcis no
cognofcunturquinonfuntquodvidcbantur, quialmderant,& aliud oftcndebant,vnde fequitur: Adhejit at.e.of.
Pcroflafortitudo.pcrcutcm infirmitasfiguratur. Cutis
crgoadha:rctolTibus,quandomfirmitasvitiorum puta-
turfortitudovirtutum. Heretcutis oflibus.dumadula-
tio pro benegeftis extcrius & intus vinutibus fociatur,
quibus coniundis mcrccs amittitur: & quia dccepti adu
lationibusde (c magna (entiunr.cmendari contemnunt,vndc : ir*ii &fdci.i csi quaji lig Culpa namque inlinfibi-
lior rcdditur , quanto quafi vera virtus ) laudatur , vndc
& arefcit,quianuUaintusgratiavircfcit :quia mulri du
corriguntur quafi lignum infenfibilcs funt, & a rore gratiae alicni a. andi funt:hoc eis contingit,qui altiora fe ap-
petunt & fandi videri cupiunt : iedoccuhe vitijsdefer-
uiunt.hiin plateis cogniti funt.Noruntenim viri fpiri
tualcs,quia aUud fun t& aliud fingunt Candens cxtcrius
niuc pulchriu.s,la£tenitidius,ebore rubicundius:fed quafi lignum aridum inrenfibiles funt interius : vnde fxpencc blanditijs nec minis emcndantur.
pjn^ b Me//«f/iK;t. -.5: Hieronymus.Quantumadcompendiumortis refpicit ,
brcuior fuit poena fubito gladio occifo-
Q rum, quam famc& fiti diu cxcruciatorum.
Hocin vltima captiuitateludii paflifunt,quandolc-uius fuit (ubito occifis quam lentis & diuturnis aftiidis
cruciatibUs: qui fame & fiti & cxteris miferijspaulatim
confumpti lunt.
Moraliter. Melius/Kit . Melius cft fenfibus gladio verbi Dei occifis
cxtcrius, viuentib. interius,quamexaggeratis virtutibus
fincpabulocharitatis quafi fame & fiti deperire. Steriii-
tas.n.virtutu,abfcetiacharitatis,qua abfentc virtutesani-
mxquafi inopiaveri panis tabefcunt, ideo fcptcm filij
\ lob
lob trcs fororcs fuasvocantpcrconuiuia. Ca;'crici!
tutcs finc fidclpc & chantarenon fatiantur: vndc;
aiiipe 'O' pngnedine rci>Le.,tur aii ma,iTc.
Mtlius f^ t, &(. Gladio verbi Dci quam intcrfcdi^
meciufdcm verbi.Hicnimocciduntur.vtviuaat: il
terficiunturv!
rcant.vndc.^
tegiadiuni i-
efi ve-hir,ii ,,,
aute gladius ,
mors pcr-
vt vita I .
turcius.Elhli
pracfciditvitair,
cidit aninuni ,
quo: Gladimi
deuor ibitmm! .
gladius flamn
atquc vcr'
cuftodicndam viam ligni vitas-Eftgladius limatu:, .^
tus,cuidicitur:'^e<f«trf <'d7a^jni:r//.Maricquoq;atiir:
gladius pcrtrafiuit dolof, lcilicct,dc pafllone Chtifti
ecclefia dc his gauder qui gladio verbi occiduniut .
his dolct quiciufdcm famc intcrficiuntur. Illosl:
quos famc vel fifi pro ftcrilitate terrx confumUit, vnde : Mucam in ets non famem pjnis wqi^cfuihandiendi verhum Dei. Hac famequi pcremptus fiu
nx morti fubiacebit:quia noninfolopane viuithji
Sicut cnimcx duabusfubftantijshomoconftat, itac
bus vitamconferuat : caro fuftcntaturcorporalicib,animaverbodiuino,vnde: Vancmnoflnm quot^
«o/>jy/;)(i(e.Vtrumqucenimpctimus qui vtrc
die indigcmus. Sterilitasterra:,pcnuriaccclefii|do (magiftrisdeficientib.)diuini verbiimbribu
funditur.Culpamenimfacerdotura,iSc in fcicn
ncgligentiam docendi confumptio fequiturpUc /0 /.Principium vcl defolatio. iTincipium >
nis immincbat ludaiis , quando vxorcseorum 1
fame & fiti confumptos(quafi per milericordia
langucrent,(5c matrcsa morte rcdimcrcnt)coxcin cibos. Lcge hiftorias,ncc dubitabis hxc ludfl
giflc.Romanis circumfcrentibus obfcfla ciuitatc,
d Maius muUerum . Hypocritxconccptusanimi'
coquunt& comedunt:du fimularc (quafi pcr nii .
diam; laudis vclfauorisgratia uirtutcsnouitercocc
pcnmunt,& in cibos decoquunt:qui non futiira,(ed
lcntialucraquxrunt:& duiii uirtutum parcuntiui»
bus.quafipropriosnatosfauorisadulationedccodcmedunt . Qui bcne mulieres fuifle & talia geffifTc"
bcntur , nificnimmuliebriafimulata; uirtutisi;, .
fedarentur , conceptus animi ad uitam forniati, u
noncxponerentur fauoribus.
Manus mulietum . In ecclcfia quafipermifericorcfilios fuosdccoquunt, quiculminercgiminisli.
ignczcliuclinuidix inflammantanimas fubd;
dumnimis iufti uid«ri cupiut,& tyrannicapoic
primuntqui forfitam habcnt Dci zclum,fcdnon li
^'du
NICOLAVS DE LYRA.t^
X Sapphiro pulchriores . In hoc denotaturpulcbritudo orna-
mentorum ma.xime (acei doturr.
X Dcnigrata cft, &C. prx fame &. mlfcriaf& fmiliter efl hic
eniphaiica locutto ad expre/lionem nigredinis.
3 Et non funt cogniti in plateis. idcflydifiinlU ah alijscommunibus perjonu.
4 Adhxfit
4 Adhafitcutis eorumcflibus. Trcpter diftHmmenti.
5 Melius fuit occifisgladio. Ideflt ninusmaltpuivrem cruciatum, vnde lua.y.d. dicitur .- Sitfinis ncfii.
oregladiiyCjui longior cfficitur in.ariditateftcis.
6 Manus muHcmxn. Idtji, qum ratwnefexus folatttffi !>
ricordes.
* Coxcjt
tM l{ ^ L I T E I{.I Sapphiro pu. Per Gontcmplationera , c6 quod fapphi-
T ruscft coelcftis coloris.
» Denigra.tfl. Icilicct modo pcr infamiam.) Et nonfuni cognitiinplaieis. Nam cffigicspatrum dcletacft in cis.
\t^'!l*^'^"'" '^'"''"" ''^'^'"' "^^''^ autcm adliaifio fit per
abftraaioncmcarnis,quxcftin mcdio: propterquodfi-gnat obdurationcm mcntis, pcr hoc quod deficit tcncri-tudo pietatis.
^ruit
t ^'«ir /j, perdeuotionisdcfcdura.5 Meliusfuic occifisgladio.i. minus malc. occiGocrti'-
dio dicuntur qui peccato mortali ftan tc tamcn fioci Jf
mi daemonisgladio feriuntunmortui uerofamc.qi !|!
defcdtum fpiritualis nutrimcnti in fidc pcriclitanii
6 Mauus r««/«.EccIcfie paftorcs debcntcflTe matrcs
•_
lios ecclefie ucrbo & excmplo in fide & moribus:<Sj^^
tcmporali fubfidio quantum ad paupcres nuu:icntc >-
aliqui per contrariumcoquuntcosanxictatisignc,'«•
tescorumbona,&indeuiuentesnimislaute. i
t 2. Coroplc
[o'5Thren. Cap. IIIL 1014
% dui fcientiam . Irta aiifteritatedominationisquafi pro
\ iiiltiaadiirunr,(5cinfirmam &carnalem corum vitam
jj-,[is&incrcparionibusqiiafidentibusrodnnt.H?com
ni^ii contntione ecclefix; qux eft filia populi Doi Apo-flo»rutn (dlicet,& fucceirorum abcis fiunt,qui(eculari
aufcclefiaftica poteHate ty
nnice animas eXUrnnt,du ,^ TPndicatorutn fauore vano cffaminatomm. b rOpinioue fna.
COfUpilCentia innammati d c^ubditpsv 1 foetiisnnimiifneros.
filic quos lade dodrinx mulicriitn mifcricordiu cdxeriic liliosfiios :
iiucre dcbiierant, aduftiQ-
neaii(3ionisvexant.
a ^mpleuiidiimiiHS. Qiiia
coipletacftmalitia lerufa
len, compleuitdiis fupcrcanfurorem fufi, Ccut c6-
pk< erant Amorrhasorum
pccita,quandodcleti funt.
£jjuttramindi.fu£. Quia &ipfafcdera
& ipfa fceicra
fuaftudit. Deuoratitfu. eiHS.
Qai non i;ccepit fundamc
b T<ioncYed-derunt. Sccundum ffteramrQuamdiu lerufa Dlem aijxilioDci valiata, & prxfidio an^clorum munita, Hift<
iudicium & iuftitiani fccuta clhncc rcges terrs.nechabitatores orbis credere poterant , quod in cam ingrcderc-turholtis: cuiusicrasportarum dominuscofortauerat,
&finescius pace pofucrar.
Sedquia auerfae(>a domi-
^^Dum carnalem \itam fubditorum affligunt.reprehendunt, detrahunt.b lEcclefii. T Ar°"o'"'""i *;'ucctfl'or'im.
facli funtt cibus earum in conrritionefilisea Tlniplctlspeccatis. nQua''' CeWf iam ira cui latisfccit pana.
populi mci. Caph. Complcuit dominus fu- za 1 Honiinibus pct vitia effufis.
rorcm fuum,efFuditiram indignacionis {119.a llQui puero.! lobconfuniplit.
Et fuccendic ignem in Sion,& deudrauit fun 3
a fVera uae delltuiia. A
damentaeius. Lamed.Non credidcruntre- 5a fDzmoacs vel quilibet. h fNon trantitotes.
tunquodeftChriftus.Vn- bgesterra?,&vniucrfihabitatorcsorbiSjqu6d t
d£:(imvidiljtt}erufalem,fieuit a iDiaboIos&meHibtaeius. b fVnde:Confoitauitdominusfeiasf Pratdicatotes vel viitutes.poi.iu.itum.
j .1 art' f,. . . - h c>.v.iciiair
mgrederetur holtis & mimicus per portas | ho Dci firmatam , non crc-af..cMi«.
- , T^ , duatquod inercdiatur ho-lerulalem. Mcm.Propter peccata prophc- 6
-
a f Hrilatorum.
c taium eius&iniquitates faccrdotum eius ,
a «iFr.fti velexemplo. b f Pi>blicfe.
qui cfFuderunt in medio cius fanguinem ta fQ^! lulli effe poffcnt.ii doftores docuiffent. b fDoAores.c ^Sinelumine Chrifti. d «rA via vetitatis.
j luftdrum.Nun.tErraueruntcarciinplateis: ^
JKpeeam , dicens, quuficogno-
mi}e& tu,i]uia non relintfuetitf
in tijpis juper la.
Cmpleuit duminus. Funda-
mctahypocritarum & herctlDrum dcuorantur ab
ignfurorisdominijin quo^rurmctc dominatur ignis
ind;nationis eius, & fuper. cosompletuseft furor do-
ttiii. vnde lob: i^idi HJtum
firmtadiie,ti nuiedixi pnlchri
iMdfi eius ftatim . Quamuiscnim videantur operibus fir-
xna & radicati, ftatim coram Dco funr maledidli , quo-rurcordavanis laudib.&fauonbusinflammantur,vn-de lquitur.7\(o» crfci.rfp.re.cJrc.
C/«p/fMii.Siiperecclcfiam completuseft furor domini:
qu menfurampeccatorum fuorum impleuit,vndc:£/-fufiliconteiuio Jiiper primipei:& e<.fee.&c. Etalibi. Q^uiin
forSnstflforMhnc. Eff"uditiram indignationis : quiapec-jCaiiofumusefTufi. Succendit igncminSion. nonquiluprApoftolosdecoelodefcendit, (edqui pueros lob
cofumpfit.Habetenim Dcus ignes varios,Guos emittit
dehcfauris fuis.Cuius ignis in Sion & caminus in leru
falti.alicsinfiammat.vt erudiat.alios vi exurat:quibusfu<enfisomnefundamentum deftruit,fidcm.f. intcgrl& ;ramomnin6fubuertipcrmittit. Vndemagisno-
.. litjquam lud^orum miferiasdebcmusplangere,in qui
bujgnisconcupifccntiifuccenfuseft,&ca;terorum yi-
tioim flamma vorax vniuerfos pofl^dct,& oUa fucccn-
fa aacie Aquilonis feruet,& fornax Chaldsorum quofj curque rcperit de Chaldaeis inccndit.
b T^on
no Dco fuo,cuius muniebatur bcneficio.rcccflitomnc
prjdidi um .& fafta eft prjc-dahoflium.
2yon crcdiderunt reges lerra.0,-]]^^,**'
de quibus dicitur: .Afliterunt Epbe'
'
re^cs tcrrf,f:t prin.Cotiut .in vnu:
vcl dasmones.fecundumil-lud : A^o« eii nobis cvlluciatiQ
(tduerjus carnem & fanguinenif
fcd aducrfus principes & potrfia
m,C<<.Habitatorcsorbisqui^^*'' ^*'*'
nefciunt dicere : .Adutna ego
Jum, & pengYinus apuitr^ &c.fcd audiunt : y^ fuper omnts . .,haii Aiorcs terne. Hi vidcntcs P • ' '
ccclefiam munitam, & auxi
ftisperportas Ierufalem,de
(^xxihnsdxcitnv.Quicxuitasmede por. mor. rt an.o. Uu.t,in
por.fi.fi.
C Troptcr peccata prophrtaru.^
Secundum litcrampropeccatisfacerdotum& pfcudoprophetarum,qui fanguine
innoccntcm in mcdio ciuscftuderunt , quse difta & di-
ccnda funtciuitati contigcrunt.
Allegorice. autcm proptcr iniquitatesfacerdotum &Principum EcdcficE mala crebrcfcunt , qui lcgem in publico pcruertunt.iudiciainuertunt & fanguincm fangui
'
ni addunt,repleti dolis iuftosopprimentcs,& fanguineminnoccntemcffundentes. Noneft hic exponendilaborconfumendus,vel feni"ustripliciterexponcndus,& in tcr
rcna lerufalem & in ecclefia , vt vniufcuiufque animaifta communis cft ruina.
d Erraucrunt ceci inplaieis. Scribx& Pharifaei cfFufio fan
'
guinepolluti:abintroitu tempU (e abftinebant,crrantes
in plateis non lugentcs pcccata, fed in plateis lalciuictes.
Errabant autem vt ca;ci,putantesquod talitcr purgaren-
tur,fcilicetfitcmplumficabftincntesnoningredirentur,cum fuperbiam iadarent;& humilitatem fingerent. Te-
w«t-./i;./iiflj.Laciniofis:fcilicet,induti vcftibus& fciflis quafi ca»ci viciffim fefe tcncntes : fequebantur vt fub hac hu-
militate populus placarctur.Erraue unt c^u.Ambulatvani appctitus,vtc^ci in platcis
Moraliter.
luce f
Hiftoricc.
NICOLAVS DE LYRA.^ l !^OXerunt fillOS fuos. Vr,» mmia anxietuns fame.
1 -ompleuit dominus furorem fuum . Hic confequcnter
^ Jereamentatur mifertampopuiex deflrutiioneciuitatis cudici-
^«''^^ompleuitdfisfurorem fuum.-. vind^S^fu^effeHunt.
3 uccendit ignem in Sion. ^^i erat tenplum& regis do-
tnicium.
4 "^euorauit fundamenta eius idefl,ipfms ';ion,ijuia nonfo
Imdificta qnt erant in monte Sion,fuerunt cvmhufia; fed etiam
mwalia, cjua erant inpede montis& circa momem, vi habctur
fupr.U.
5 Jon crediderunt regcs terras. Quia :>domon potcntijfmusIttit km mutauit
, C" tarn Jortitcr rnnniuit, quod inexpugnabiiisyidiuur.
6 Proptcr
6 Proptcr pcccata prophetarum eius.Htt cotijeqienter lan
g'ttir ir^diih miferi^ cuuja,et tjidnplex. Secunda ponituribi. Cii
adhucrna efi occilio innoctntum tn leruJalePi,C^ maxme timpore Manaffe,vt habetur :j.f^g.2^.& hoc fiebat ad intlinclnm & ex
hortatiunem &falforum ptophtt«rum & facerdoium,vnde& rnor
tirn ipftus lertmia quarebant.vt habeturfup. 26. ideo dtcitur hii:
Proptcr peccata prophetarum.Er patet liiera.
7 Errauerunt ceci in plateis.Litera ifia eft obfcura & inuo-
luta,& multiplicitertxporiitur..AccipiaM tameniltum modim qui
mihi vidtnr magis liter^ conjonare , fc ilicet vt contiuuttur literf
immediatc pr^cederiti,quj; loquitur de punitione iniquaiiimtituri ,
quorum aliqui occidtbantur,quidam excj:cabantur,& quantum ad
ifios diciiur.
EfraneruntcjEci./</e^,j«/li nequiter exc^cati.
•^ I Pollii-
M I{,a L I T E l{.
t i'ompleuit dominus . Hoc rcferri pofeft ad perfecutione
•A.richrifti,quaipofteriorerit,&decadicitur : CompUuit'ior.i.us furorern Juum . Erit cnim illagrauior ca£tcris,pro-
ptcquod furor nominatur.4 ^-ideuurauit fundamtiitaeius. Nam plurimi deillisquifu(:ntarc deberent ccclefiam cadcnt per incoftantiam ,
qu d vidctur incrcdibilc multis,ideo fubditur.
\oiredidetunt rcges tcr-^rf. & fubditur.
t ii^dd ingnderem holiis & intnuiiUi. i. Antichriftus.
t Ter
t Tcpurtas i^rulalcn/, Ideft,ecclefis militantis,vel ad lite
ramciuitatislerufalem : nam ibi ledebitin templo Dei
tanquam fit Deus,vt dicitur 2.ad Thefl^.z.
6 Vropft peccatJprofhetarum eius & iniquitatts facrrdotum
eius. ideft,proptcr pcccata prxccdcntium & aliorum ec-
clcfiae miniftrorum falutem animarum non quaercn-
tium,fedqua:ftum.
t Q.ui tfuderunt . ipfos malis excmplis fpiritualltcr occi-
dendo,ideofubditur.
7 Errauerunt c^ci. ideft, fimpliccs Chriftiani ex ignoran-
tialcgis.
t Cumque
loi^ Gloford.&NicoIaidcLyra lo
f i»4]iiiMci.
^ Vninoncl) pix fcl concbi^ia.
tlle m<>diai iii i(',nem zteinum.
b vltravc habitecincis. Plie t Facies dominia f \ pczdciiiniiis. b f M.ifciind.>.
^VnJc: Rcfpcvit dominusPi-triyrn.
diuifit eosrnon addet, vtrcfpiciat
eos . Facics
B
^lucc carcntcs, qux Chifhiscft. & dum ipfum qui via cft
A rciincrc ncqucunr.quia extra fc vani fauorisgratiam ef-
fundunt.tcncntcslatinias vciullatis kix- cxplcrcnon va-
lcntcsviasvitjc, quia vcftiuntiir vitiorumvctulUcc,cIc
quibusbcnc (ubditur: Rtcrd.tepopu it&c.
Eit tnerunt ixi I .'« olaieis. Itt
ccclcfia faccrdotcs & dodorcs fanguincm iuftorum cf
fundunt ,qui iufli cflcpof-
fcnt ,nifi corum ncglig€tia
dcpcrifl"cnt,vndc:>'< /-« <»'»»««
tiamris inifij niiuttMes fxas a
fanguincme<«5 de ma>iu tua re-
quiram. Quia fcilicctfan^ulj
cius , idcft , pcccatum culpa
Jaccrdotum vfqucad mortcm ctfunditur:Etf2pcquividcbantur iufli cxcmplis
prxlatorum & doarinapra
uitatispcrucrtuntur& pcc-
cati fanguinc polkiti mo-
riuntur. Indcfacerdotcsdc
prophetx caeci crant in pla-
tcis , dum latam , & fpatiofam viam qux ducit ad mor-
tcm apprchcndunt:& anguftam qu.x ducit ad vitam non
introcunr, ncc aliosintroircpcrmittmu, 6: hoccll, fan-
guincm ijflorum cfFudcrunt in mcdioeius,ideft, cccicMatth.xj. •.
jj^ quajcft Icrufalcm vcra & matcr noftra. Hi cum tcm-
plum Deifanguincfuopolluti ingrcdincqucant,tcnent
laciniasluas,idcft difciflam vetuftatisfux vitam.Tcncnt
aut inuiccm lacinias fuas.vt cum < tms cxco duca^um prxbcat,
atnbo in foiifan. cadunt. Hocdcplorat prophcta,im6elcdto-
rumconciototacpin fpatiofa via ambulaiucs, &vitamvctcrcm duccntcs vias vitx non apprehendcrunt & fuis
fcanfraclibusimpcdiunt,c^ci fcfcfcquuntur, qui Chri-
flura vcram luccm fuam fequi dedignantur.
M/ftiei.Errjunimt acii p/<i<ai.Hxrcticorum c^citatem deplo
ratqui rectum fcripturarum tramitem rclinqucntes, &catholiccfidei rcgulam afpernantcs.latitudincm erroris
'
eIcgeruntpoIlutifanguine,quorumanimasdeccpcrunt>& cum caiholicam ccclefiam intrarc dedignantur , laci-
nias luas vjciflim ampleduntur,l'cripturaruni fd.fciflSo-
ncs. quarum fraudulcntcrpanniculos furati funt.
Hiflib a ^e Ciue. Dcflct prophetafcclcra lud^orum quibusetiam hoftcsinfultantciuitatcm ingrefli clamantes: lie-
cediie, criminibuspollutia fanduarioDi.:i;./iAjc, jnca-
ptiuitatem : A^o/.tf f<»n^t)-e,rcligioncm ,undc prophctaC fubdit, /«r^fl«7«<wr.fcilicct.inimici,& vtnquecowTwot/.ilU
ad iurgia , ifti ad lachrymas , D.xerunt inier gmtes , &(.Vcl
Vd luda;! hccdixcrunt,vel d;: gentibu"; aliqui.Intc;
tcs cnim Dcum vcrunrrcliqucrunt, & idolacoluctiuvcl ipfi fortaftis intor gentes iurgati ruiit,(Sc fanguincplurialijsclamaucrunt: «fCfe/tf^Qiiiatanquamiufiial
afpcrnati luntivndcintcrcosiurgia & ("cdirioncs.[
\.cf(/(rf.Hxrcticico" fVpl •t>t»'«''tit. b TP-cotij fubditorum, •Qjianolrbjnt.
pollutifunt ranguinc:t cumqucno poflent,
tcnuciuntt laciiiias fuas. .Samech. Rcce-I ^A'">l'i'. l' 'N- nospolluaii». c 5 ^d con.imilc5.
dite polluti, clamauerunteis, recedite, abitc
a 1 jjui«men;al>ei. ^rrotali correikioie. b fideo.
nolite tatigcrc:t iuigati quippe funr,a com- 6
1Gciiiil.-s imerquo.,. i i^'cs numcuUoibUf^hemadi
fidcm catholicam,& n
mcDonatiftc, >5cquic,-
roslcvocantclamant.(i«f fl «oirt.Quia nos nvvosimmundi.
>((,/(>' t,,
ncinquinctisnos. Hife iurgantundiucrfisc
bUS.Co/n»«ct/j;;n',qui3i!
flarenoluciunt, mou.moti: ciixcrunc intergcntes: Non t addet 7 aboricntepedesfuos,
b uaveivindiaa. 8 nctunt iu Babyloconftrucntcs lup^,
rmilinguis diucrlisd;
fi funt vnde fcquitur:domiiii diuiftt.
8
9
lO
1 1
12
Mattli.t;.b.
l{eiedite . Sxpeinectcxci &pollutinco
grcditcmplum Dciviui & facrisparticiparcii
quosalij (quamuis& ipfipolIuti)quafizcIoDd d
ciunt, qui iufti vidcricupiunt , quia nondiim nun
funt.VndccrcdofupcruiIioobiurgantcsdicunt.Rctc a nobis & a facramentis Dei. Ite ad eos quorumiforteseftis. Nolitctangcre, (acrofanctaqmbusinJcftis.His & huiufmodi alioscrimmandoiuftos.ciM
dcreconantur . Inde fxpe Utcsgcncrantur quia nor
cundum Dcumcorrigunt, fcdalijsopprcflisfanclMvideri appctunt.vndefubdit : i'tna'i fuu qwppe ^ o,.
/•><•. Priusenimcommotiiurgantur,dcindeacriusc(moucntur, quia non ftant in eoqui id,;m cft,& cum
qucruntqui pax vcraeft, proprcrcafubditur: ./(? j
hon addit vlna.&c. quia vbi pax & croncordia n<
eftc non potcft-^«w m pa ef.iHns tli loc tse n<y&c.l
tcs namquc pcr tales nomcn Domini blafphccb Fiicies domini diuifit eoi.Q.d.quia facics faccrd'
erubucrunt,im6Deum in ciscontempferunr,nc...in fuisSaccrdotibus reucriti funt:idc6diuifi (untal
Domini,quia cxtcnditmanumfuaminretribu;
uififlmt, quiaalijspcr orbcm difperd (unt, alija.:..
conucrfi f"unt,ncc Deus miferctur corum,qui lcnui
fcrti non funt: prophetarum fciliccr& ("accrdo* ;
Facies d:rrini diuijii eus . Hcreticoru diuerfiiasa.. .
quidiucrfispugnanterroribus necrccipiutdoftrinij
iholic^ fidci,qui nec fibi coueniunt, ncc Catholicis
<^fac
NICOLAVS DE LYRA.
^ I PoUuti fu nt fanguinc Scilicetyaliorum iuflorum occiJorurHf
qitianon ndentesponcbant pedes fuos ita in fanguine ftiut inalijs
locis.
3 Cumquc non poflcnt./.rfflc incedere. .Aliqui libri hahcnt
hicadditumilnirare fe.d non eji in Hebrxo nec in libris correciis.
3 Tci\\lCT\int\acim3iS.fdeJi,apprehenderettritaueruntorasue
flimentorum videnttum, vtftc exirent dc locis fanguine repletis,&
ipft Tidcntes&maxim^prdphettefjlfi&faccrdotcs non permitte-bant dicentet.
4 Rcccditc polluti. Quia quamuisfecundum veritatemejfent
iufti,tjmen a matis rfpuiabai.turinKjui.
5 Nolitctangcrc./'.«or,nenjj/«twvf^ra/n<;(«nfW«f . Etperbunc nnidam de taiibus dicitur J/d.65 .a.quia dicunt:RcccditC
a mc.
amc, non appropinquesmihi,quiaimmundusc$.6 lurgati quippe funt . 7\((»?
emm fujfciebai f.iljis
6 JaccrUoiib. mjius afjligere faHiSffed etiam affiigebani
iurir)(is. Etquia tale facinus trat c.vecrabtlc et apud C(
(juorvm notitiam dewtii: huc execrabiU fiHutti, ideo fubd.iu.
7 Dixerunt intcrgcntes. Diiium irimm dtteliavtes.
8 Non addetvltra.yt.//"f Omj/«<ii^o(-«w.
y Vt habitct in eis. propter malitiam ipfoiim, idr.n
10 Facics domini. /« Hebruo babetur. ira domini.',
eadem fententia.
1 1 Diuifitcos. Idfji,in diuerfis terris d/fperfit.
1 2 Non addct vt rcipiciat eos. reducendo eusadtcrrm f
1 3 Facies facerdotum./.^o«o»«OT de quorum mmtro en "
cuiu^ verba inaepatiua tioii receperunt.ftd midla opprobrii^''
tupcriaeiiutulviunt t vt putetptr Jupradici^ inplmbus^ociCT
0\i ^ .A L I T Ef{^.
3 Cumquenon poffent. Idcftingrcdi in viam falutis pcrfcipfos.
} Tenuerunt lacinias fuas. Qiia;rcnfcs a praedidis faccrdotibus & prophctisdirigi, ficutcaecuscorporalitcr tcnet la-
cin iam dudor is fui. Scd quoniam inter ignorantes funtniul ti panpcres a quibus non fpcratur tcmporale lucria ,
idconon habcnt a diftis faccrdotibus & prophetis confi-
lium.fcdmagisrcpulfioncm & vitupcriu,idco flibditur.
4 {'neditepoUiiti.Vi fint verba rcpcllentium diftos pau-pcrcS;c6qu6dnon(pcrantindc temporalc lucrum . Scd
quo-
quoniam indealiquidiuitcsfcandalizantur,idc6l^'-^
cxcuiando dicuntquod fcquitur.
5 7N(o« a'.ldet vltra vt habittt in eis. Scilicet Dcus . Dnj
enim, quod non rcpeUuntcos propter pau pcrtatcn |
w
proptcr obftinationcm eorum in maloidcolubditii
6 Facies domini diuilit eos. pcr rcprobationcm:&fic
ji"'
tcremusnoftrumlaborcm. ,|
1 3 Faciesfao rdoium non eruhuerunt. Scilicct dcUOte f
jJP*
ribusconfuIentium,im6 fatuosrcputantcos,c6qci''
borantcircatalcs perlbnasa quibusnonhabcnitc!•*>•
ralclucrunj.
1017Thren.
Cap.lIII. 1018% fa(;;scathoIicorum
facerdotumnoncrubucrunt.nec
\ ad't vltradominuSjVtrefpiciatlicut nonrelpcxit ad
Oi necad muncracuis. lurgijs crgo comoti lunt d fta-
ticcreds iidci, vnde iubditur .- Cum alhuc fihftiiertmus.
cies domini . Qiudam in ccclcfia Dci timorc abiefto
facs facerdotum
iioKrubuerunt, c^
afaedomini , &ab a vultus cius
diui funt ab his,
jcili;t,qui vocati
funadvitam.Nc-
qu£ enum miferti
funi praeiatorum,
fcilicf,quiinomni
bus is codolcntes
a fQtiorumdign tasrcuffendi. «Quibus ptzrentibus 8c corrigentibut peccauerunt.b « DicePt]Ui":Quis inffinutur.St ego non in 8cc c fCum lit miferand.i foncftus.
facerddtunoerubLicrunt,nequelcnum m/ierti funt. Ain.k Tln carnejin fidt. b ^A veto lumme c ^lnceniionibus lerrenisinlixtenies.
d TQuodin vanum fp-rsuimus. ^Exa^gcratianf
Cu adhuctfubfifteremus.Dcfecerutdculinoftriadauxiliu 2i f ;^iui'Cs,jiotentct, vel hircticoramj^rincipes. ,
noftrum vanum,cum rcfpiceremus attcnti adgcntem^qu? 4" - -
' ....... ...
^
ylulate miferi , Cf plorate fnper miferrh qUitadfienient Dobir. hf
nccfenecaliospofsutfaluare.Imo malediausols homoquiconfiditinhom.&c.PoiTunt hacc&de hareticisco-
uenienteraccipij&dchisquiineorumconfiduntauxi'.iijs, quoruni oculidum falfa in Icripturis perfcrutaturj
a veritatc deficiunc
adquoseorum au
ditores.quosfalua-rc non polTuntjiiivanumoculos dc-
ficientes dirigunt.Vndc cx pcrfona
gcmcntium fequi-tur; Lubricauermt ve
iiigia nofira . &c.b Lubricautrunt yt'
D
t
t
< ^Q^afl;Turo!usl.iluadomine,quia alius Bon potelt, fed.iuxilium noittumadominoq'iit'ecit coctum dc terrain,Stc.vnde : Malediftusquiconfidilinhominc, Scponn carnemoiadiium Cuum. b ^''ai via illotumceneb.Sclub c l^ Non h.vafapra petram.
coo^fcendunt.No b /alulrc nos nonpotcrat. Sade. t Lubricauerunt
veftlgiaJ'' .^',?ww^M.Cogruit
tS (lam terriDllC j Tvoliipuium. b ^Duaircelencoai[>lentur,dumlccutis"" """"•••"•••'^
fit f:Crd0teS COn-, adr,.d^ccmarbor.^i..,nitur.
tcmcrc, necfacies noitra in itinereplatearum noltraru,appropmquauit hnis
COrlTl Crubefi^ere, tRetiibutii n s a 1 KutcoinpleiisAmorih.rorumpeccaiisveniieorumnnis.
jdcfliilismoncnti- c noftcr,cdmpIctifunt dicsnoltri, quia vcnit finis nofter.
busi: videntibusa
fcclabus non cct-
farc Dc his enim
donnus dicit: Q»i vos audit,yne audit^qui vcsfpernity mefper-
.nUi\.dc{abdillir:t{pn'addet vt rtfpi(.i^teuS,vcno<t lonui.rtan-
tur i: fduentur,qi4ia facies domiiu diuilit eus d fan^is.Hxc fa
cies;fpexitPetrum , & conuerfusaraarefieuit & recc-
.
ptu;.n corporc mcruit audire : Vetie amas me , pafce euet
wfaHarcautem diuifioplene fict in iudicio diccntc domiri://e malediHim ignem ^iernum, tunc facies Dei ira fci-
.vel vindida in igncm aeternum diuideteos quia fa
..i..sicerdotum cotempferunt , ncc fenum miferti funt.
Etntandu,qu6dI'uprafacerdotcs quafi homicidasplanxit.chicfeparantur a facicdominiquinon detulerut
cis.aamuisenim mali fint,non funt conftcmnendi, fed
illeiillis colendus & honorandusaquomifli funt.
•a «m adhucjub/i^ietcmifs. Luget crrorem mifcra; gentis
quanagisfperauit auxilium Aegypti&Pharaonis quaDe cuiusoculi profpiciendo dcfeccrant , dumgentcmqucTiec ie nec aUos faluarc poterat,cxpcdabat: quod fu
praxpofuitlatius lcdhicdeploratamarius .
im adhuc jubfistetemns , &c. Vox cft in ecclefia plan-
gcriumqui fevana fpc ladauerunt fecularibus nego-ii]S)Ccup3ti , fed mortis mfirmitate aut qualibet tenta
hxclamcntatiolu
d.Tis,qui fub articu
lo mortis fcelcra
fuareuoluunt.Scd
prophetaomnes in
fe transfigurat.om-nium lcelcra tan-
quam fua deplorat
ga tam amara& infpcrata captiuitas defsuitin gete fua.
Lubricaueruiit vejiigia nofira lu itinere. Vox cft harcticorufcro plangentium , quia vcftigia eorum in fcripturis fa-
crislubricaucrunt, & quialatam viamarripucrunt,diicatholicorum patrum rcgulas tencrcnoluerunt, necviam quae eft Chriftus: fed vnufquifque a rc(!lo tramite
defiexit,fecutuslatitudincm fuscperucrfitatis, Philofo-
phorum etiam rcgulas ingcnioli fui igniculo tentans,&
impudcntcr vituperans.idco lubricatescadunt in mor-tem,& fceleribus complctis vcnit finis damnationis.
Lubricautruntvefiigia nostra.HxC quoque in CCClefia iu-
rc planglmus , dum cos qui fpleadide & voluptuosc vi-
uunt,refpicimus:PlagimuseorumIafciuiam,quiIubri-cam fcdantur viam:quia non funt fundati fupra firma
petram,vndeplangcntcsdicimus: Lubricaueruritveliigia no
jira . Nifi enim in plateaspcdcsexifrcnt , a rcfto tramitc
non lubricafrent,vnde:£jr/ citd inplateas.Qni enim latam& ipatiofam tcncnt viam,antcoculosfummi iudicis ex-
tra lunt, gcorporc in ccclefia funt. Lubrica funt platca-rum itincra & procliuia . Hxc fc euafifTc Dauid gaude-bat,diccns: Statuit juprd pe.pi . me.& di.gr.w.& alibi: Qut per
t expeftare-mus.
Hlftorlce.
1 Veftigi/s no
lirijita infi-
diabantur ii<
non amt>ul.i-
remus in plateu noitris.
EMoralitcr.
Allcgoric^
Lucr^.e.
^. .... _ . . Pfal.j9-a«
tiocprauenti,inueniunt,fenon folumdcccptos, led Jecn pe.rn.tanquam,&c. Vnaeftplatcarum via&Iutulen- Ibid.i7.e.
erim ca:cos. Cum adhnc fubfijieremus . Subfiftil quifqucqodum viuitin carne, redam fidem tenet: & fi operi-
']bujiOHimplet,fcdaliquatadusmoIeftia, inucnitocu-ios josdefecifre,quos ad caduca & labcntia intenderat,
^ vanmquarensauxiUum. Qiiantomagiscnimintctiocoris in rebus figitur terrenis,tant6 ab intcrnoluminc& pigucdine gratiae marccfcit, vndc bcne reuerfus plo-rat,<cens.- Defccerunt oculi noiin ad auxilium, &c. Cu rclpi-
ccraiusattcntiadgcntcm , &c. Szpecnim in diuitibus& ptentibus fpem ponimus,quibus lacobus apoftolus,
^lulate
ta in qua non ambulatur finc ruina:ideo congruc anne
&.il\lI:appropinquauit fiiiis,(!^c.
c Completifunt di. Completio enim non fempcr in bo-
noaccipitur,fccundum {[[iid^tipndum funt compteta pecca-
ta .Amonb<eorum, quorum complctio finis fuiteorum &exterminium.ficut hiC dicituv.CompletiJuntdies nofiri,eiuia
>e»«:DiescompIentur,dum fcclera& menfura patrumcumulantur,& vcnitfinis, qui priusappropinquauitil-lis completis.Appropmquabat autem
dum complercn»tur,& fccurisadradiccm arborisponerctur.
a Felociores
FGcn./j. 4.
NICOLAVS DE LYRA.
wwp-M ei intu lerunt,vt pattt per jupradiHa mpluribus locis:&idtmacicbant de
alijs iufiis , potejt ctiam h^c litera aliter exponiftfcrjdo eam ad Chald^os, qui propter malitiam ludforum ah eis
tognam , vtpr^diHum ejl,jic tontcmpferunt totum poputii, quod10« tferebam a^cui ratione ordinis aut
ftatis.^ *Um zdhucHic poniturfecunda caufa prfdiHe miferi^ lu-
^.f°''*i'.<juefuitvanaconfidentiainauxilio ^egyptiorum, vtfre-
9*Jrdiaum eil iuprd,& hoc eji quod dicitur : Cum adhuc.
'^(lintequam ctuitas efjet capta.^^efcceruntoculi noRn. ExpeHandocu magno deftierio.
i -d auxilium noftrum vanum. idefl, ad exerdtiiMgy-ptiorum.
MO[{.ALITEI{.t
'>?«f/fn«»».fcilicet,pauperum.T ''/'««/«nt.Quibus tamen proptcr a:tatcm cfTct mife-ranum.I madhuc. Ideft,adhucefIemusinaliquafpebonaae (ttis pradicatoribus& prxl atis.i
^ffcjrmcocuLi noyfrj.QuianuUiiauxilium habuimus
«>c,jdeofHbduur.
6 Lubti-
ptierum,
4 Curefpiccremusattcnti. .Advidendumftveniretadle'uandutn obiidioncm Chjlaprum.
5 Ad gentem quac falua.nos non potc.Quiaftcut diHum
efifuprd 3 y.b.ium exeicttus .Atgypii ejjettn via veniendi in attxi
Itum ludprum: redijt in ^e^yptum timore Chaldprum fibi oc-
currentium.
6 Lubricaucruntvcftigianoftra. Tartimtimore,partim
fame: quiatimidiorfame conjumpti noninceduntfirmtterjedlu-
bricando.
7 Appropinquauit finis noftcr.7de/t,morr, quia multifuc-
runt occtJi,& retiqui cafUuati,quf capttuitas tft mors ciuilis .
it 1 Vclociorcs
6 Lubricaueruntveftigia no/rra. Vtfint vcrba illorumqui
nonpoffunt habcrc confilium & auxilium a prjedidfis.
Etquoniain hocapparct magnusdefc£tuscharitatis&abundantia iniquitatis, fignu cft appropinquationis ad-
ucntus Antichrifti.ficutdicitur Matth.z^a.idcofubdic.
7 .4ppropin^auit ftnts nojter . Quia finis mundi fcquitur
aducntum Antichrifti. Etquoniamfub Antichrifto crit
ir.axima pcrfccutio.Scquitur.t » f^tlocio'
loio Gloford&NicoIaideLyra iczc
A
KAoiKt;.
BUralim.
% f^elockrtt fufruTit Ylxc hyrcrbolic^dcIiidjBoriim ini-
ir.icis diQa funt.ficut Saul & lonathas in thrcniy Dauid
vclociorcsaquilisfuiflc laudatur.Forfitan regcs&: prin-
Cipespopuli qulobfidione Chald^orum cualcrat maio
fi vclocitate ab his quos fugicbat,captos cllc Cgnificat.
. Velociotts. Hacrc-
» f A petfon' aduftrstiorum.
tvukiK&iiaris.
fo<lcrunt.
Caph.Vclocioicsfucrunt pcrfecutorcsnoftri
aquiliscoeli
a tlnfpeculaiegiiniiiispoliios. b fQuiapejcutilmpaf'.& iiil|ict oucs gteg.c «Moiiacliis& rrrniiiis.
fupermontcs pcrfccuci funtnoSiin defcrto infidiati sut nd
a fDcquo:Spiriiuin teduin ipno;4(C. . b ICordecicdicuc ad iuni.orcauie» titcunfcflio
adfiluiem. c^neiriliui. flofiis. d fCiuafi loiius milciiilol»-
tium,in.Chiiftorpeteir.us:iltum imiiemur,c]ui captiis c!i pio [>ecciiis noliris.
e fQut peccaiuo^ontrcit.
bis.Rcs Spiritus t oris f nofti i Chriftus dns captus cft f in 6
a f K.cti:gciaiionis,vnde:Sub rmbiaalarumtuarum fiic. b fAdunati gCMib'Js,)vi iiai vnumouile & vnus palint. f^An^e moitir.
^ccqatisnoftris : t cui diximus , in umbra tua viucmus in
Iiatt.r4.e.
AUegor.
M3tt.»4-<-
ticifcpc indifputa-do vclociorcs funt
aquilis cocli, i. do- a
florib. plcbis.quos
pcrfcquijfur fupcrmontcs fcripturamfdhccr.&dodrina
apodoloru & fan-
florum patru, crc-
mitisifidianc frau- b
dibus & mcllifluis
fcrmonibus. c
Nota quantisvr
gcmurmalis. Inoccultoinftantinfidix.In apcrtofupcr montes fasuitper-
fccutor.vt paftorcs dcijciat , oucs ftcrnat. fecundu illud:
Tmuriam paslorem,& dijpergtniur oues j^regts.lndc fequitur:
Spiritusoris,&c.
^e/ofiorej.Quiaprophcta oTum lamcntationes & pcr-
fonas & proprietates in fe transformat(omnibus fadus
oia)plangit perlccutiones ecclefia.cuiuspcrlccutores
aquilis vefociorcs funt. Immundi fiquidcm fpiritus ve-
iocioresfuntncquitia.fraude & agilitatenaturaiadlacerandum & dcuorandum quam aquilxcoeli, i prjedica-
torcsad eripiendum,de qu.\biis:f^lfici4nque fuei u corpus.ibi
cogr>.n.ib:intui & aquiLt.Qaiivhi mcmoria paflionis Chri
flicclcbratur,&panis& vinum per myftcriumfandKorationis in corpus & ianguinem Chriili trasfiguraiur,aduolant aquilaceoeli quafiadefcam > vtde monte cius
vitampcrcipiarir. S:d velociorcs funt aci-e« potcfiatcs,
quia non cft fuper terra potc(hs,quac compju^^tur eis,hgfugiunt & quairunt qucm dcuorent;. ir.niy. ,
•je Grcgorius Aquilarum noic infidiatores fpiritusex-
primuntur Icrcmia attefiantequiait.^^e/ociony.^r^.perfecutorcs.n.noftri aquilis cceli velociores funt, cii:m tanta
contra nos maligni hominesfaciunt,vt ipfas ctiaaereas
potcflatesinucntionibusmaliti.xpra^ire videantur.y
</7mu>i perfe. (unt yios. Quia dum ad ecclcfia: resjimi-
naextollimur ,acriuscosadpcrfcqaendum cxcitamus,ncc in (pccula apoftolici; fcdispofiti fecurifunt:quiaquos fuper montes eleuatos videnr,vtc^terosdiligetius
in(picicndoconfcruent,5c adculmina virtutum prouoccnt,tant6 audacius (Scardentius infeftant.
/». atjerto inftpaiijnnt in nohis. Per deiertum vita mona-flicaaut crcmiticafquxindefcrtis & in folirudinibus,
agiturj dcfignatur/iontraquosquafi athletas fortiores,
inui-
inuifibilcs faiuiunt hoftes. Sed quia fccularibuscn
pcditijContra hoftcstaium folicitifunt & circum
idcooccultius infidiantur illis quos vident latcrc
culris.Scdqui (upcr montcscxaltaticniincnt,cxr,
manifcftis viribuscrebrisinluhibus fuftingr Hisa
c?li fgpehof:
fDocmoneshiretici. b 'DY^^T-busplcb;..loClOrCS futlt
cipicndum,adcauendun
aquila;cdi c
nicntcrdicin
dclpcdis tcrr
calcftibusl'p
tur. Notadui
g7 0uibus&'.
vclcquisvcl'ribus velqii!bct auibusncuntur veloi.
oc.
fcdaquilisccdc ilihiiOrexperditns fa&us e(lpopuh>smcus,p4ioneos , fecerurrtijue vagar^ in montibus : q ui fcilicct dc ii.„
collem tranficrunt obliti cubilis fui.
b spiritus oru.Sicut ex hoc aere fpiritum ducimi:
adipfum rcducimus& indeviuimus ,ira homc
•rior,pcr fidcm fpiritum Dci attraxit;& inde viuit:
fus ei,quod viuit quod bene facit.quod orat.quo
tatdcnique omnia bona fibi afcribcndo rcddit .
spiritus oris nofiri.Hxc ludxi de lofia dida putaniuftus rex non pro fuis , fed pro populi pcccatis c
fit,in quo (pem pofuerat.cuius alas vbiquc gcntib
poncbant.Sed veriflfime Chriftushic intelligitur,q
peccatis.humanigcncris, non pro fuis , a lud
6c occifus eft;cuius diuinitas notatur cum dic,
Spiriius owna/in.Spiritus enitfl dicitur fihus (ecu
illud : SpiritumreBum innoua in vifceribus meis . H "
infinuatur,cu:tnfubiungitur; Chniitis dominu:,
enim vna perfona cft homo & Deus , vbi Chrilktur jDcuscapi.dicitur : spmtus oris miiri . Chrifl
nedicitur , quia quem corde credimus,orcconfiufecundum illud; Corde creditur aitniJhtiam,ore .:
Oriseft afpirarc,& quod infufionegrati^afpiian
cipimus,refpirando confitemur.Scd eorum proptvox cft , qui ita habent in ore verbum veritatis qu ci
Chriftus,ficut & in cordc: quiacx abundantiacot^"
loquitur.Hiccaptuscftinpcccatisnoftris, vt&nc -
pcccata dclerct,non pro fuis: quia qux no rapuit,:Jit
cui diximus.C In vmbra tm vi.in gen.^a ipfc eft cxpcdatiogetii fr
men Abrahse.In quobencdicetur gentes terr«,in ^
phcta cordc crcdcbat & ore ^^fcrebat . ln vmbra ti
^c«.Veturus.ncrat,vt cugcnubusludxosfaluarei
*
NICOLAVS DE LYRA.
1 Vdociores fucrunt pcrfccutorcs noftri aquilis. Quafidicat pa>t(t aut nulli poterant e^u^tre ab eis.
2 Supcr montcs pcrfecuti funt nos . vbi credibamuscjfe
tuti prortn inacccllihditaiem loci.'
3 In dcfcrto infidiati funt no. Quafi dicat nSpatehat nobis
tlicjuis lo(Ms fugicndi.
4 Spiritus oris noftri Chriftus . Hic confequenter leremias
lam'otMur lufixmortem . Circa quod Jcicndum quodfecundTi He-
brxosidaefilitera; Spiritusnaris noftrx Chriftusdnica-
ptuscft infofiseorum.f/«o(y/icc.voon»«^:Spiritusnarisiio
flrx Chriftiis,&C.f'£tt in bominihusrefpiratio fiatper os &per
rMris:.umen dla iju^fitper nares,efi melior fecundum Vbilojophii.Ulis auicm rejptratio ejt vitf human^faluatio, quia ipfo deficien-
U,defictt vita.Dicit ergo leremiasinperfona populi ludx : Spiri-
tus
M0\UL1TE\.A \
^e/of/orfjfwfrMntpcr/fCHrorerffo/i.EtloquiturfcriptUra'
dcfuturopcr modumpracteriti.4 vfM/Kf orjr no/m.Hocliieralitcr cxponitur de mortcC hrifti Moralitcr autcm potcft cxponi de paftorc bonoChndivicano, quiciuscxcmploinperfccutionibusnofugif ti d conflantcr cxponit (c propopufi fuifalute, &pro ptxcatis populi patitur pcrfccuiionem, quod maxi-
me
tusnarisnoftrx,&c.J<if/f,rt.v/o/;<jf cv tuabonitate&
tia coi.itruatorvirc mftra.
5 Chriftus dm.ldejt,vn£lus in regcm cx ordinationc d. »6 CaptUS eft. In folfis eorumfcilicet .Aeg yptmrum. Dii a»
R^a. ?a. quod cim lofias iret ad pugnandtim contra regH ^i 1l»t
6 noUct a pugna requiefccre^vt habetur.^.I{e. 13.^^ Z.Vi J}-
.Aegypivjfccerunt fofjas propefuum excrcituWf^^bi liideidi i^eos aggredi qug erant operte de(uper .& ideo exercitus lo i'M
veniens per fojfas ilLs dcceptus fiiitftatim debellatits , «''.
letbaliter vuLneratus:& ex vulnere pojtca mortuus.
7 Cui di.ideftide quo viuente diximus,
8 Invmb tua.idelt,fub protf^ione.
9 Viuc.in gcn.idiftffecuriab impugnationegentiu q
c <««
habitant.kxpojitores vero Latini dicuntcoiter qi leremi^ ^f
pht tauit de morte domini noftri lefu Chtifti , &fccHnduni !•¥
e/t/<>er<;:Spiritusorisnoftri Chriftus dominus,& "*'
mecontingettcmporibus Antichrifti idco dicitu
tus oris «oyfJi.Nam ad vitam fpiritualem fui populrat fidcliter vcrbo & cxcmplo.5 chriftus domi.Qnn gcrit vices dni noftri lefu C
6 Captuscfi Hocdebentdiccre fubditiquandopicatis habet pati.
7 Cui. Ideft,debentcnim bonifuLd-ti c6fiteri,qi
uunt ex meritis boni prxlati.
jiX)-
jifii.
011 Thren. Cap. JIII. 1022Dcr ituru dixi : yi'Cf»"^
'
(juipeccaus mortui eramus.lnvm-
i 'a dequa 'licitnr: ttb vmbra alarumtMym po.n.Chri
fliisaptuscft& cnicifixusfub vmbra padionis nos pro-
tcxi g3 3^'^ '" crucc cx tefis, caro cius nobis rmbra fuir,
qiidcitusmetis nollrce refrigerauit , & varias xftuu paf-
fjoris tempcrauir
l^Sed. «rltonice loquitur
Gaudc & Utare . Edom & Babylonia idem ngnificant. DDucE.n.ciuitates ab initio fcculi fignanturalteralerufa Allcgoticc.
lem.altera Edom.q 8c BabylonrAltera cu prophetaplangit&parturit, altera curplangaturnefcit: AlteraChri-ftus ffidificat, alteram diabolus, gper Nabuchodonofor
fignatur, Babyloneft ciuitas perdito-
ru,q inebriatoem
gentibus.Sin. Gaude & Ixtarefilia Edom q habitas in ter' *"'^™ vinoiniqui
a ^Coni.rutor.s.iJeit,d„bol.. b TSicut ad leruf=l«m,vndc,^ *-^"^'
, ,^'
.
* """!-„ , i a
CVjn^ccpeiiigiadium sladioperibit c •Babylonis.qui inebriat omnes gfntes. 5 rCHS Babylon iri matlU '^
ra Hus . Ad tc quoque perueniet caliXj inebriaberis atque4 dominjde
vim furoris
j lVi'tuiibu=. b fF nu.,vnoc;Oi,ri;, .elt iniquitas illius. cTEcclefia. d ISpecul.nionibus 5 etUS biberUKt OeS gen-
t nudabciis.Tau.Completa cll iniquitas tua filia Sion:no ^ '" • Q^° Edom &inebriata -'-":-'-
jgatl&apoftolorii
vnil'a fanabat in-
irmb. Caro eius
juallvmbra fuit a
[uialidimuscum,ioa!abentcm(pe-
iemicque de. DcfCnnr.Jjiende b
,1 ji,pernnkm c
mmai^zredietHTmti . Hxccftnubeslucida fupcrapoftolos, nc eos
ratis cxurcrct ardor;quod propheta pra:diccbat:l3
jbratu.vi.ingen. Nam & prophctacum in vmbra
iceht,quicifafiinfpcculomcntis,diuinoilluminatus)irit futura prguidebat.nunc autcm tocum illuminat
lunum, quamuisadhucpcr vmbram fui corporis,i.
-'ea vidcamus cum non facic ad facem . In hac vm-
rfrii^crati fpeviuimus.NotanJum, q?omnislamenoisintcntioad huncfinem tcndit,in quo ois mole
fiitiir:poftcavero quafi biu lum dcmoftratu r, quia
s edatenet dexteram.rcproba peccatis polluta,am
.iurlcuam.Vndceidamnationetcrna. alij vita.xter-
: « abjicr.Det<iomnem la.ab vLults. Quod crux Dommi
iltribunal ludicis praefignauit , vbi per fide altcr eo-
nuihincindedepcndcbantaflimiptuseft , alterpcr
fiemiamdamnatuseft,quiapcndentecoram ocu-
.1 vitamcontcmpfit.Eftquoquediligcntidifcretio-irandum quod fandlorum lu£tus terminatur, &dim poft tnftitiam incipitur . In duobus fequenti-
\lrfibus, agaudio vt vltimum inchoatur : quodi(riolonsremcdioterminatur,vndeadditur ; Gaude
.ife filia Eaom .
Gudc& itiarc filia Erfow.Idumseos femper ludceis ini-
cUuiflc& CKterasgcntespercircumitum hiftorise
:a&propheta::&quiadcmaliscorum Ixtatifunt,
;n uindicladomini inebriantur, undefubiungitur.:d tc ciuoqut peruetiiet catix.Hxcomn ia com pleta funt
.oionijsludsos captiuantibus,qui & ipfi captiuati
unfcrfis& iMoedis uaftantibus: ledmeliush^cdeul-!m<iudicio accipiuntur.
Gaude
c Terrena »el fanguinea.quia ficut io Chiifto fpesaiiftoiuu) & txultatid.ita U malorum confufio & damnatio.
Pfitinac: Itudio rl «Noninr,~'o.
plagitur.Ideo ei ironicedf:
Cauie & l^tare.Edom fanguineus vcl rubeus interpretaf :
hiceftpopulusquicarnisvitiafcdatur,quideprimogenitis pra;fentisvit2 voluptates nundinantur.vndefcquituv.^^i^ babi.in fer.Hw.Nifi.n.in terrenismentempofuif- q, ,
fet inebriari,vel uirtutibus fpoliari non poflet . lerufaleApo^s.d.
aut furfum eft,cuiusconuerfatio in coels.f*.w.A«6/rflw«-hus in tfri-fl.Edom vero q in terra habitat licet gaudere & £Istari uidcatur,aurco tii poculo incbriatur,& in furoredni nu.datur.ga decrcuit non in tcrra fimpliciter conuerfari,fediuxtaalioscodicesintcraues,i confiliatoris, dia-
bolijfqui peruerfa fuggerit cofiliacontra angelum ma-
gnic6filij.Nam&Edomterrenusintcrpretatur:inquofignant. g terrena fedantur diaboli deccpti confilio, un-de ad cos perucnit aureus calix, & nudantur gratia Dci.
Lonpitta tfl iniquitas . Nota 9 in claufula ultimi uerfus
attribuitunicuiqjpartiqiJc6ucnit,utSion,f.afflidan6
dcfperet,& fiiia Edom affligenda non infultct.
c Complera tft. Abfolutis peccatis populo Ifrael reditus HiflorlcJ «'
jnterra fua,& quia fccurapromittitur. In cos ueroquicum perfecuti funt,i. filiosEdom futura uinditla decla-
ratur . Hsciuxta literam utrifquecontigiflc manifeftii
eft,fcd generaliter de omnibus accipicndum eft, quibusin ultimo examine fecundum opera fua fentcntia dan-da eft:ut Sion de mcerore tranfcat ad lsEtitiam,Edom dclaztitia ad triftitiam fempiternam.
Norandumaximeadmirandu,adquataaItitudineIe- Nota excel-
rcmiasc6fcedcrit,undequafide fpeculo dilatatocordc lentiam lc-
agoncs huius feculi cofiderat.nunc fimul oes nuc fingu-">'*•
los,nuc ludaroru cafus deplorat, nuc ecclefix luget detri F
menta,moru perturbatione dolet.niic reftauratione le-
t^ rufalcm
NICOLAVS DE LYRA {iruxeritteplumz^captiuauitpoputa ludxorum temporeTiti &yejpafiani & /ic per filiam Edorn hicintdligitur Edom feupopu
'wdiendum,<iuod vbi habemns hic dominus:in lleb. habctur,no lus B^manus cum dtcitur: gaude &C.Edom q.d. gaudium ijiud
•: mini Tetragramrfiaton,quod non potefl dici de aliquo in no
.S140 cafu,nifi de Deo ,vermtamen quia illud nomcn efi inde-
.•l!e,ftcut& alia ncmina Htbraicn, indiffcrentcr acctpitur in
I imnatiup,& getiititw,& reliquis ,/nuthiCC noia cornu&.' iLatino: & icled fccundum quod iflcpajfus exponitur de lo-
.
ijul^uit bomo purus,non pottjidici de eo m nominattuo cafw.fed
itnejtefiyfrouttxponnur de Chrifio,qi<i efi verus homo & verus
^eus vno fuppofito,& fic eflfenfis:Chriflus dorninus,'. lefus re
us heo& verus Deus.Qui efljpiritus oris noflri,i. nos viuificas
quod habmfli de de^ruclione duitatis& templi.in trifiitiam tuam
conuertetur. ^d te quoq; perueniet calix vindi£ia diuina .Sed ifta
expofttionon videtur rbnabilis, quia Edom alio rtomine diBus ejl
Efau.Gen.z^ .& fic Edom defcendit de.Semfilio KJoe ptr lfaac,cH
ius filius fuit Efau.Tota aute Europa in qua eft l{gma , diciturpo-
pulatafuijfe dfilijs laphet : fp ^ non videtur ronabititerdtfinm^
quudper Edomfignifiietur l{omanum imperiim,^f quod dicut do
ilores no(iri,quod per filiam Edom intclligitur ipja Idumxa ab ipfo
Efau prout diHus efl Edom dtnominata: & inueljitur hic propheta
nTcfpationeJux ^Mliit.CaptUSeft in peccatis noftris,'</e//, ipectaliter contra Idumaos, q;:idebuerant diligerefilios Ijraci , to
.'Jld^i^jTadituspropterpeccata nvjira detida.Cuid ximus: In vmitHviuemus ingcntibus.Loquebatur.n.Ieremiasin perjonapoii vprxdiHurn tfl.Fidit auttm lercmias aliqiws de tudaisfidc
nlirtctpturos,C;pcr conjcquensJub vmbra cius vtciuros cum
''itsfidem Chrijti rapientibusfub nomine ChriflianQ.fidit tt
;(;oJ iinfidetitate permanfuros,& iTlos,etiam vidit viHuros in-
er ChfiiaiiOs temporaliter fub vmbra Cbrilii . l^na enim caufa
]Hare c permittuntur viuerc eft , vt Chrifliani per pr^fentiam lit-
Uorw. magis haheaht memoriam Chrilti,jicut diffufius diBufnit
fupcr \ud pfal. 5 8. c. Dcus oftcndit mihi fupcr inimicos
niconcoccidaseos',nc qh obliuilcantur populi mei .
I Ciudc. Tojiquum pojita e[i lcremix tamentutio , hic in fine
fonit; contra aducrfartos inucCiio . Et dicit hic I{a.Sa.quod lere-
tnm i(profheti\at de dejtrucitone I\pmani imperij, eo quod de-
ftruxcrit
^defcenderutd duobus fratribus vtcrinis,f.Iacob & Efau,& ipfi
niatis i conuerfo habucrunt eos odio,& in dejiru^ione Jcrufalcm
fuerunicum Chaldais gaudcntcs dc illa deflruBione:ided dicitur
fcic.Gaude & Ia:ta.Edom,5«j/« dicat^fia latitia tanquam iniu-
fla in tnliitiam conuertetur.
2 Qnx habitas in terra Hus. ifla Hus noefl illa de qua natus
fuit lol',vt habeiur loh.i,fedalia eiufde nois exiflens in rtgno Idii-
mei€.F>equcnter.n. infcriptura reperitur, qSdu^ cinitates vcl loca
in diuerfis regnis pofitit., eodem nomiue aquiuoce nomineniur.
3 Adtequoque perueni./i/f^.po-na diuine vttioms.
4 IndDTiihc. !dcst,adplcnurnpunicris.
5 Atqucnudaberis.Ho/wreeJ^fl/f/^^ow/r.6 Completa eft iniqnius.i.complebitur infine. yo.annoru
quia tuiic reuerteris ad tcrratuam completa captiuitatis tu^pena
^quie
M l{_^ L 1 T £ li.
I CudcHic ad litcram dffcribitur dcftrudio Idumex,qU2 ait multum molcfta ludaeis, & quoniam intcrprc
, ;tatutcrrena fignat populum terrenis cupiditatibus im-
•mcrlm,cui dicuurironicc. Cauds &litarc. Qiiafidi-
cat,
cat , magis debcre triftari & plorare . Et fubditur caufa
ciim dicitur.
3 ^//eperca.Ideftpunitiodiuina.
4 inebriaberis &i,. in quodefignatp6dustribulationis.6 Completa eft iniquitas tua fi. nam in tribulatione Anti-
chtifti purgabuntur elefli.
t ^o»
10Z3 GIorord.&NicolaideLyra lo4S rufalcm 3c gloriam iniiictur,& ecdefiam cxaltanda glo
A riaturcum viaoribussatidctcum vidi.sluiz;ct. dcniquc
omncm rexum.omncm .ttatcm.prxlaios & lubditos ta
quam vnus fit in omnibus fi malc cxcvdat, deplorat, &ad plorandum inuitat.fingulis pcrfoms propnaiaracta
impcrtitur, &rcm-tPljnmi indomodomini.i»! leriisdo. Dei «,
«:l'unirniiLi
B
1^4.40.3.
P£d.j \A.
Minb.a^
addct vltra,vt trafmigrettc Vifitauit iniquitatetuam hlia
a 'Tctirin N 1 rnuinc-I. iQ^i» toiiliieiinoluUli.
Edt)m, difcoopcrict peccatatua.
pnouaslachrvmasfundit.Vndccumaltcrnatim nouas
plonasinducic^ ad
vlimium dominunoOru klumChrihum cflc captulc-flatur pro pcccatis noftris:non tamcn omncs a morte rc
dcmitrc propc fincm ingcmilcit. Et corum qui conucrfi
(unt,finiram cflc malitiam gaudct, vt vltraeosdominus
non trilmigrct, ouia plantati funt in domo Dci & crut
iicutangcliincoelo.i.rcgnabuntcumChrifto. Eos vcro
g fandos pcrfccun iunt pro miquitatibus p.inicndos ef-
fcatfirmatcum corumdetegcnturpcccata.H ncintcUij
gendum cll, quod in fcriptui^is landisnihil aliud cfl qua
lametationcs,q frequcntande fu ntinhoc lcculo,& car-
men quod cum angclis cantabimus in coeio & vx quodfilij Edom vlulabunt in inferno.Lugcamuscrgo cu lere
niia in'hoc (cculo.ne vlulcmus cum filijs Edom in infcr
no. Fugiamus gaudium prasfentis vit3E& inania carmi-
na, vtcuangeliscantarc poffimusperpctuumhalleluia.
Con.pUu »y;.Hx lunt(vt diximus)duacciuitatcs,quaj ab
initioc6ftruuntur.sion qua:& krufalcm pcr Ifaiam di-
cirur, quodcopleta fit malitia cius , & dimifla iniquitas
iIIlUS,kcudum illud : beatiqiwru riniiji£ii>ritinicfi<iUt'S,u-v.
Cui fimile cft iftud Cow/j/fw eji iniqki.is fUia tuu Sio>..Com
pleta ci^,quia rcmiflra,& finitarquia fulcrpit de manu do
mini du.pro o.pcccatisfuis.vnde Ixu promifiio fubiun-
gitur: Vo'. uddt' vhra VI vai.fm.xt et tt .Cum cnim faflo iu-
dicio iniquitas ccn*auerit,& pkna rcquics affuerit, nuUa
amplius mutatio fuerit.
a tiinaun iiiKfuttdtcm.Kon vtremittat fed vtpuniat, di-
ccns ; Iiemalediili in ij^n^m tiernum, Crc. Difcooperiet ptccata.
tQji immutabili immutibilitetadhxrebis,
d 'Non rr'3'uijm fj "1 'l'ii niquj
Qux
NICOLAVS DE LYRA.
Cqu£ pro iniauitatib.is tuis efi tibi inftiHi.
1 Non addet -c licet dutninus.
2 Vt tranlmigr.De tena tua eijdendo : fubintelligitur tamen
conduiojLtiuet , // adh£reas& feruias fiJeliter domino Deo tuo:
ijuiaijiti prutnifjiones diuin-t inteUigantur jub coiidicione,ficut di-
iium cjtjuprd i S.& itafaHttm eft,quiafili^ ifrael non fuerunt eie-
m
Qnx tc<^a fucrunt , & iniquitafcs , quia tuncitia:
Cruntabfcondiiacordis noitri.quando: lliumth4:
riusuhi'0'iuiiMit>:f^o>aruiii,QuxhiC cclandoicgimus
icgctDcus,& qnx lachrymis ab!uimi)s,attribuii(
dis&corporisoblitcramus.Hxcquidemfuntli::turi cxamin.
pcr Tau lite
gnificatur:q1 ixpc dixim:
2 gna intcipi\
3 vndc & ia;
4 tioncs fub ca
tcra tcrmin.
vndc: Oedifli rmtuei^t'buttefj<i.
v.f.af.arcus.
Rccapitulat tanquam rhetor diuinus omniafn
afpcftu colligcns morc ihctorico conqucllioni.ii,
dignationcm altcrnationcm pcrmilccns.Conquvin Ic & in fuos clcmcntiam iudicis allicicns.liidii
nc in aducrfariosiram compcUens. Conqucrcno
cxponit quibusin bonis fucrunt , &quibusi!fint,diccns.
l\ecotUare quidacci.*!nbis.Yc\ fecundlim alic
mire quid acce.nc.&t.lDcplotzt igiturantc iu<
tifliimum quam turpes rcs & humilcs paflri fint.l
crgofi bcnc perpcndisctiam loqucndiarics.^
philofophos tranfiflc , non ab illis ad noftrcv . .
quod plcnc pcrcipics fi per fingula intcntioncmpi
tx & aftcdum & vcrba confidcrcs.Ipfccft.n.fratr
tor, qui multum orat pro populo ,pro omnibusl.
tans & omncs ad lamcntandum inuitans.
Hxc lamcntatio aquibufda canticum appcl'ir:
&lamentaredecanticadicuntur&econuerk j
inprafentifinemiferijsnulla Ihntgaiidia,ita llnc
tisaut pauca.aut nulla fiintcantica. Monachi •'
Pialmum dccantant.Vcraaijt caniicaincocL::. ,
ccntlamentationcsinexilio. lurctnantequamadfvcniatur ad quam properatur,quafi in mcdituli:c.
naflctibus& econuerfb permilcetur,dumpra;.c:
laplanguntur;& gaudia futura Iperantur.
£ii deterra illa, donec nezaueru>t dominum juum hfjr: <>•
coram Vilato.dicentes : Non habemus rcgcm nifi C :.
loh. i g.c.eius mortem iMquhprocuranus: prupter quua\ninos fiierunt partim occifi,& partm captiuati,
j Vifitauit.£am lulie pumendo.
4 Difcooperict peccata tu:x.Vcenam mawfejlam-
ferendo:^ Loquicur defuturopcr modum pr^teritipiopU'
dinempropbeia:.
*c
M Il^ L I T E l{.
l 7{pn addet vltrd . Nam elc^i immutabilitcr rccipicn-tur
turin gloria coclcfti.
3 /^iy«<j«;r.grauitcr puniendo.4 Difcoopcriei.m finali iudicio.
t MOl.
A D D I T I O.
In cap.4.Quomodoobrcuratum,&c.Setjurur qnai ta lamentaiio qua inctpit.Qaomodo obfcura-
tumcft 3\.\r\xm,vbi pofiquam prcpbeta deplorauii deJiruHionem
ltrHfalen:,qu£ erat caputregem,nunc deplorat deJlruBionem tem-
pU& cultus dtuimjanHuarij . eH tamen notandum, quod licet itt
qualibct lamentatione tangatur aliquid de^ruBione ijionm qua-tuor
tamcnprincipaliter intendit prtma lumentalio deprimo, &fetunda,de(ecMndo, (iftc de alijs . Diniditnt ergo hac lamcntatio intres partes principales . Trimo namqiie propheta deplorat templiCHttiif diumi dilolationc.Secundo vcrd ir.fen dtfolationis caujam,&inquirtt& inuefitgat ratione in verf 1 1 .qui incipit.]<ion Crc-didcrunt rcgcs tcrrx. Tertid verb cum ga-idio predicit & afpi-€it Hturamconf dationcm in
verju ii.quiincipit : Gaude& Lu-UTC.Vrima atitem parsin qua deplorat propheta dejiruHionem te
pU dmiditur in quatuor partes , {ccundiim quatuor qux confidcran-dafMnt cirra templum. Votefi enim prtmb confiderari eius apparatus quo vcfiiebatur.Xam J.l{cg.7.dicitur,quod nihil erat tn tem-plo , quod non
tcgeretur auro, vbt erant laptdes faltem in rationali& vcflibus faterdotutn.Hunc apparatim deptorat propl^eta in primo verfufiicensiQuomodo obfcuratum cft aurum,& nmtatuseft color optimus . Seitmdo vero
poteji conjtderanarcattmplum comii^tus & tcetus qui ingrediebatur ipfutn,& per quosfrequcntabatur, 7\(am ingrcdtcbantur ipjum inclyti homines^qucsdtploratinfccundo vcrju p>ophcta,diccns: Filu Sion inclyti Sc
ami<f>t'
amii^izaropULO.alias prnnn, Ingrcdiebaiiiui iplumfi.
uot<e mulieres , Juper quibus deplorat in tcnio verju pr
verf<e funt ad fimditudincm lamiarum qux f.lios Ijti-
rnilitudmem crtideliim firtitkionum ,quia mulieies d>:
legunmr comediffefilios fnos tcmpore cbftdionis,'
& lamia: nudauerunt mammas fuas- liig>-
pueri &injantes quos defiirat m quarto verfu, dictnsiA -
lingula laftantis ad palatum cius in Cni.iir
dcdiiiofi iuuenes& adolejcer.tcs,qiws deplorat in,
ccns,Qw\ vcfcebantur voIuptuose,interieruntins
grcdtcbantur quandoque diucrjiflatus humines & co'1 1-
omnesfub vna claufulageucrali per comparationcma^
nem Sodotnorum propheta deplorat infexio verfii,dicim"
ior efftdacftiniquitaspopulimci pcccatoSodo^-
Terubpotefl conjtderaricirca tempium 'h{a7^atccriimfitK:'^''
libatus quo obleciabatur: Uut quidem 7>{a>^a>eidelnibmH'
' l^
fiina digniuite verfu feplimo,qui i»f/f/tjCandidiorcs> 3^"
cius niuc: quos depLrai in verfu cflatto , qni incipii.Di I
ta cft fuper carbones . Deinde verb cor.clwdiiiir '.vfw i""'
lamitate quxdam generalis fententia ir\ <).vcrfu; McllUSi
,
cifis gladio,quam interfc<flis fame . Dani.e vtrodl^
'^^^tia appyobatur exfatii euidcnia & per locim a tninori tr.
•
vcrfu . Manus mulicrum milcricordium ^°^^'^^''j^^^
inoS.Exquointe'.titproplHta,l>bare,q^miliusJiiitotctlif^
quam mterjeclisfame. Quaito verb polejt confiJeraiid"
conftru£iura& totius Jabricieflatus } qu^ in fublnne ij^
ia5Thr en. Cap. V. 102^
.^i^., combstJHonem
& defi.udioTiemvfiJ; ad fundameta deplorat
i,: i,verlu,dicens:Compkmtdns fuTorcm fuumrfuccea-
(jjjtTnctn in Sion,& dcuorabit fundamenta dus-.&Jicfi-
yiirprma p^rs prinupuits qnaru lamentatmii.Eft aut fciendUy
mI ticet ali^uaiiter poffit exponi,quodin iHa lamtntatione prxdi-
fjp efi de cotnbuHione tetnpli qm fa8a eji per Cbaldeos& per
'K''uVirdixn principemiiitie Tslabuchodortojbr imperant , magii
tai:n clare (3 literaliter exponi habetde dclirudionefa8a f f{p.
tnccsjub Tito& l^cfpafiauo : quia in obfidione B^manorutri le-
fuur tnulieres tnifericordcs coxifiefiliosfuos , & Ijommes exta<
buiepriefame^iSrc.quxhic dicutur,qu£ tamen non leguntur fuifje
/jji ,„ ohfidicttc ivrufalem per ChaLdxos.Deindefequitur pars je-
cuiatrincipalisytn qua p) opheta inutfiigat& narratdefolationis
tenlt caufam& ratiomm , qu£ incipH verju 1 1 . Non credide-
rut regCS tcrra: . vbiprophcta ofienditbanc dejolationem ante-
Mcifiert t,fi'fe -vniuerjisgenitb::s incredibilem:& hoc verfu i z.
aitioa crcdidcrunt vrtiuerfi habitatorcs orbis, quoniaiflfcderetur hoftis per portas lerufalem.yaSt/o vcro ofie-
dit indem dejolationem pojimodum vijam eifdcm,gentibus iujiam
&monabilem propter tres caufas.Vrima tffi^fiofangninis innoce
tis r iujli : quia facerdotes& falji propheig ititerfecerunt Zacha-
nar,ljaiam,& muUos alios prophetas lfi\tel:& hanccaufam le-
7cm defcribit in verf.i ; .qui tncipu : Proptcr pcccata ^phe-tarfn &iniquitatesfacerdotum,e5"/« verj. i^.qui ir:cipit:
ErrucruntC£ci,polluti lunt fanguinc:5e>- quam caufam in
troaitclamorem otnniim geritium <T nationcm contr*. habirato-
riifalem verfu i s.Reccdite polluti, clamauerunt cis:
tcc8cc.& inveifu i6. Facics diii diuifiteos. i^ecK^ciawra
Ciu quarerationabilis Juit templi defulatio ,fiiitpra:fiolatioalte-
!s:nxilif qudm Dei. Cum enim 'bfjibucl^odonoforobfideretciuitct
tttiiedechias & populus ad auxilium dumini dcbuifjent recurrif-
fe,eootiusrecurrerunt adauxilium rtgis Tharaonisipropter quodlaus tradidit eos m manus J^abuchodonofor qui templum de-
:i.i.Et htiiufmodi caufa tangiturm virf.ij.qui incipit: Cumlhcfubfiftcremus,defccerunt oculi noftri adauxihu^tura vanum,cum rcfpiccrcm.us attcnii ad gcntcm qMt nOS non potcrat./'< kt/« i 8. dejtnbuur quaiittr ipfts
.
ft:ltolantibus .At^yptijS non vementibus firiisvcnit obfidionis
eorii,& capti fuut.vnde tncipit verfus ille: LubricaueruntVcAisa noftra./« ve»/« verd i^.ofienditur, quod nec potuerunt fit-
'
'.ets deciuttatcperuenire vjquetn .Aegyptum.vnde fubdit: Vc>ores facrunt pcrfecutores noftri aquilis coeii . Tertm
e^caufadejoiaiiotiisttmpltfuttmors &interfe3io lefu Chrifii,
<.!iiuur verfu zo.qui incipi :.Spiritusorisnoflri Chriftiis
dcninus captus eft in pcccatis noftris. Quamuis.n.aitqut lu
dAufninieliiguht hunc verfitulnm de lojta , cpii interfecius eji d
Thauie\echao.alij vcrb de Scdechiaqui egreffus de ciuitate vo
luit
luitfugere in .Ae^yptutti:i]Hem perfecutus e/J Chatdeorum excrci-Dtus,& coprehendit indefcno hriihu: tamen
nonpdtintelligiadli-terain de iUis.cittn quilibct ijioru captusfuerit inptccatifjuis . lo-
ftas quidem qnia no obediuit verbo prophete cx ore domini, vt dici
tur in z.lib. Efir^ i. Scdechias aut quia non obediuit vcrbis lere-
mix,nec ftruauit turamttmm quuje ajirin.xerat cum rege Chald^orunt. Et idcirco dicitur literalittr oon pojje ifia intelligi, niji de do-
mino lefu Chrifio.ynde quii dicunilir d 1 2. verfu. &• dcinceps ha--
bent referri ad mortem ciiis,in quem conjpirauerut,f.facerdorts i&
propl)ette:hoc e/i legis doHores &fcrib^:vnde ttiam de ludfis ve-
rificatur pofi mortem Chrinipr.ffat'4S verfus,qui dicif.Fnciesdiii
diuifit eos : non addct vt relpiciateos • Toficapmitatem.n.Chaldforum Deus refpe.ut eo^,& in terram fuam reduxit : fed pofintortem Chrifiidejpexit eosficut eji hodie.Uemft beneattendantur
pr^diaa verbafcilicet : SpiritUS oris noftri Chriftus .- proprii
intelliguntur de ChriHo, qmJvcundum diuinam naturam infpira-uit in fstcicmprimihominis fpiracuUim vitx, Cen.z. b. quodpertinet ad ejfe natura: hotiinif. Dt iplo etiarn kgitur. loan. 20. c.
Inlufflauitineosdicens:AccipitcSpiritum fandum, qipertinet
ad ejfe grati.£:& fic Jtcundum p<x<ttctas conli derwiones
propriedicitur de Chrijio Deo & /;«»»J«c,Spiritus oris noftri,»»aiit de aliquo alio puro hoie. !tem quodjcquitut : Gaude& Ifleta-
rc fiiia Edom,propjievidctur iiitelltgendum de illa Idum^a, qua
efifynagoga ludieorii procurantium mortem Chrifii, proutfuit de-
claratum in additionefuprd.lfa.^/^.De illa.n. pote/i intelligi quod Ein litera dicitur:Quq habitas in terra Hvis,Scc,Hus.n.interpretatur confiUum:vnde de ijia Iduti/aa dicitur fuprd, Ija. 3 4 Quodconfilium iniuit contra Chriftum. si.n.in hocioco idim<ea
intcUigerttnrde iUa qux defcendit ah Efau fectindum carnem ,&
Hns de illa natione qux defcedit d ^achor ; ftcfalfum cffet dicere,^
Idumtea habitarct in terra Hus. nam Idum^a& Hus funt diuerfa
tiationes in diuerfts regionibus habiiantes . Deinde fequitur ttrtia
pars& vltima ifiius lamentationis , in quampropheta ajpicit&prxdicitfuturam confolationem de cottuerfione ludeorum: pcfiqua
introibitgentium plenitudo , vel de reditu eorum de captiuitatt Ui-
hylonica. Etprimb ironic^ loquitur contra nationes vicinas &' Idu
maas diccns verfu.z i. Gaude& laitare fiiiaEdom, quJE ha-
bitasin tcnz.\\\xs:q$ intelligitur per antiphrafim & quandamironiam. Secundb verb confolatur Iudeos,vel de
regreffione dt capti
uitate Babylonis , velpotius& literdlius de conuerftone eorum ad
fidtm lefu Chrifiiiqug erit in fine feculi:& hoc in verf.^z.& vlt,
Complcta eft iniquitas tua fiha Sion: non addet vltra vt
tranimigrct tc.Confiat.n.quod ad literam Ijoc inttUigi nou pottfi
de capttuitate Babylonica.7{am poflquaWHde capttuitaie Babyloni-
ca ludfifunt reuerft , captiuati funt per l{pmanos & tranfmigrati
& dilperft^ propter hoc referendefunt hxc adfinemj£culi,ficut
diHum eli.Et in hoc lamentatio quartafinitnr.
e;
c A P. V.\Etordare. CaptiuitatC'<3c mifcriam ihx getis
inaritocuUscrcatoris.No) tanumtamen quod iudi-
' ccrinaducrfariosnoexa-
fpeitjfedgenti fuidcplo- atano vcniam orat-Nd di-
citi^cmento dne injmicom noftroru.qd.tollc doniie mala qua: patimur,fcdgnofce fadonbus qdacdcrit nobis. Ma!a enim qusdam funt nobis quafi natutlia.fcd alia accidcntaiia,qu? fponte & aduaUtcr peccarfo adijcimus. Intuerc& tefpicc idem efttfcd itcratio
affthonis indicium eft,hoc.n. pcr affcdum dolcntis le-
gcdum cIl.Opprobrium.n. cratgcntem fandlam mira-
cuUs
Oratio leremia prophetx ,
C A P. V.
» fA peifona iudicis , cuius mireriroidiam humilitei im-
ploiat. ^ Voxmartyrum. fQ^ii oblitusvidciii, dumnou vlCcitceiis IQiiammagnum, quamcrudele.
Ecordare doinine quid acciderita flmmciius^ ^ Aptuoiia gio^tii cuius expo-
nitui mileiia.
b *Vnde: Faflifumus opprobiium vicir.is noftris
ndbis : intuere&; rcfpice opprobriumnoftru.
culis praiditam Dci prafcatia iUuftratam intantfi pcc-
caflc,vtiufto Dci iudicio
tam immani mulftaretur
captiuitate. p^ Hicrony.Vifusprophe-tarueft frcquetcrphuma-nascofuctudincs dnm lup
pIiGarc:recordare.n vcl mcmentoiUidr, qui nuUius
aliquado potuit obliuifci.
a i\ttoniare. Vox martyru AUeg,
eft.qui tormcntisaf^idiclamant.xMcmeto dominc.q.d.cum cnim iri pra;fentia non vlcifcatur, oblitus vidctur.
Vndc:(^Iqutquu domtne obli.infintm.Et 2.\ihi:0bUuiJceris inc.n. Pfafi» a.
& t.n. Opprobrium enim & contumciias martyribuscf^''"••i'<i«
fc ilIatas,nemo eft qui ambigat. ^ Hereditas
NICOLAVS DE LYRA.C A P. V.
•}« TEcordarc.Poy/^i lamentatione leremit,hic vltimb ponitur
-l< iMioratio,in qua explicat multiplicem populifut mijtriamM 'uuocandum diuinam mtjericordiam.Et diuiditur m duas par-
teshiiaprimb explicat mifetiam expariecaptiuaiionispopuii.secundo
tundb expartc aciiniHwnts regiu (^ itmpii , ibi: Cccidlt coro-
nH.Circa primnni dicit.
1 Rccordarc domme quid.?rfey?,p.r tua pietate noflr^ mife
rifcondtjctnuc. i\on enim obUuio& rccoidnto habet ptopri^ ic-
cum in Deo , fed ad modum recordanus alt uius miftrt Je habct
quando et auxtiiabiiur.
•}«Hxreditas
M [{ ^ L 1 T E r^.
'
i i{ecofdare domine. Poft lamcntationcm leremi? dc po-pu & ciuitatis dcftruaione, hicconil-qucntcr poniturciu orauo pro vtiiufquc rcparatione.
Mo-
Moraiucr autcm poteft cftc oratio ccclcfia; vcl cuiuf-
libct fidclis pro relcuationc tcrrs fan6I?,& popuU Chri-ftianiabcadciedidicendo: l{ecordure dum. tuncenim di-
citur rccordari Deus alicuius mifcri^ , quando mcipiccam rclcuarc.
Tom. 4. Kk
1027 GIof.ord&NicolaideLyra loj
Kftor.
A
4a HiTeditas . Mala particulatim cnumcraf. Iudxis.n. in
capriuitatc translatis,h?rcditatc eorum poiTcdcriinr alic
ni.Tangit ct patrum prarrogatiuam, & largitatcm diui-
nam,c]ualargicntc hoftiu haercditasad patrcs tranfiuit,
quadiu poflcdcrunt protcdionc Dci.Ad alicnos a Dco/.non ad fupcriorcsvcl ad parcs, (cd ad •
^5010111«. » »Dofmon«.
c Matrts w.Matrcs olnm virtutum.fidcs, rpcs.charit. DcxquibusDconafcimur, &cctcrivirtutcsgcneranti 11
Scd cum fcculi vanitatibusvitiaiuur,&charitasqua\
rumrcruaturc6nubium,adaliadeflcditur,quafividinon tti abiblute viduac dcploratur: quia ctfi in quibm
cxtcrioribusCh
b «•^criptnrarura incelligcntiz rel mente».
Allegor.
infcriorcs.quod ift a Hacrcdltas nodra vcrfa cft ad alicnos:ddmus nortr^ ad ex
digniflSmum c(f. pcccaiis noDiis oftrnCo
es eire sHiutor.vnde: Pupillo lu
1 A foriuni.rs adiutor.
(jfi vidu?.Aquam nollra pecunia biblmusj ligtia
noftra pre-a fSymoniacii faceidotibut.
rctici hsrcditatcm
ccclclixauc d^monibus aut prauis in
niiutionibustradi-
daut. Vnde alia in
tcrprctatio; Utredi-
tas nojlra conuer/a tfi
alienis , ^ domns no-
Hra rxtraneis.Qi.n.
conucrtitur,cratq-dcm lcd in aliud mutatur.Scriptura.n.hacrcditascft fidc
lium.hanc autcm coucrtuntqui a Dco alicni funt,Alie-
niscft fc.fcriptura ad mortem quse conucrtitur catholi-
cis ad falutcm,quia immutata feruatur. Domus noftrx
cxtrancis.Quicquid.n interiusextcrius ve habuitpopu-lusabhoftibus(fecunduliteram) pofienumcftvcl tranf-
latumcft.Tropologicevcrodomus, fcripturasdiuinasfi
gnificanr,in quibus metis intentioncs habitant tanq ia-
nuis patcfadisfenfibus.fcd cas hicrctici ad (ux prauiraris
intcntioncmconuertunt. Docmoncsquoqucextranciintclliguntur,qui (cnfum cxtrancum fcripturis infcrut:
Domus ctiam noftr3c,i.menrcs h umanx ad extraneos,i.
_ fpiritus immundospcccandotranfcunt." b rtt/j/W/rtflj.Qnintiisdccimuslocus coqueftionis. per
quem eorum qui chari cflc debcnt, magisqudm ^prias
plagimus fortunas.Pa/)////.Alia intcrprctatio h^bct^Orphani facii fumis vvitt non hnbttes patnm. Dcus.n. ludxos ado-
ptauit fibi in filios.vndc .- FiUusmeus pnmoge 'itus ifracl: fcd
failifuntvclutnon habcntcspatrcm.qucquamuisha-bcntcs iniquitatibus fuis irritauerunr. w^t^a no.q^ta.vi. fe-
ptcm.ffynagoga: in montcoliucti conftitutx , q tanquamatreshUosdebcbantladlarcfubditos educarc,q Chal-
da:a captiuitate derola,t£e & crematx funt.P«p/W. Eadcmccclc(ia voccgcmit ilom opprefla anguftijs,minus fcntit
auxilium patcrnae pictatis& cofolationis.Aluus vcro in-
tcrprCSdixit,non hahcntes patrem:3\[us,i>elut rtonhabctes. AUqfi.ngrauioribus delitijs offenfus,omnino patcr amitti-
tur.AUqnautcm auxUium diffcrt.fcd non mfen.Matresnofirx quafi W£/M^,ccclcfijc.(.qua:nos nutriunt fuo lafte:vi
duata» , apaftoribusfugientibus vel negligentibus , non
pofTuntfilios Deogcncrarerquianonhabentqui polfitfaecundare:Non tamenabfolutedicuntur vidua:,fcd qua
fj v/rf'/*, quia vidcntur viros haberc . Hxreticorum aute
iureftcrilirasplangitur :quoruniecclefixre6lequafivi-C du2 dicuntur:quia ctfi vero fpofo in quibufdam facra-
mcntis iungiitur , Deo tamcn frudum nonconcipiunt.Hanc figntficantconcubinJB Dauid, qui ad cas prius in-
i.Rc2 16 L tr^uit fcdnon fibiplcnoc6iugiocopulauit:quaspoftcaAbfalom tanqua fatanasinceriauit,& Dauideas in a:tcr
na damnationc in tenebris redufit.
C Matres
Eccl^fix.vel 6des, rpcSjcharitas.
a f Dco i<io pci
YQuibus dcbe'
b traneos.Pupillifadli rumusabfqjpatre.-matresnoftr^qua
C a fForiun». b tRcs lurpes & iiuiniles. ^DoMiii.jiu.
c «Conira illud Ouiiionliale Aareentom.crnit'- d ^Scripturarum rpiritualium donorum.I .< A b /1 " • c
" " '
b 1 Perculiis. c 1 A perrccuioribusd 5Qu|> defocoinlocum fugere compellnntur.
fluamplcdivi.tur ,viiiuiiraii(
prolis gencranamiicrut intc:
il^od.n.noneiti
de pcuaiitmei':^
line charitatc.
^dcfle non pod
.Aqi4anin(j.(_
Hiaor.
Exod.4<f.
Allegor.
tio comparauimus.Ccruicibus noftrisf minabamurjaflis^ri''^'^ !|^^"'
a TPotcrtii.ti(msc]uicurisdiuitiaMjmobrcurantur. b fQ^.ali vinfti. ^ airllCtlOnClUOri
non dabatur rcquics..fgyptd dcdimus manum , & Afly-^
^^^J^P'.^^'^ ^ftio cmerent.cii
bcat efle vfus communis aquarum.^ffuam n(/.Aquam pccunia bibunt, qui lachrynia: '.
quoribus gcmedo incbriantur,pccunia.f. fcripturandum in cisartcmx vita: prxmia perpendur & fupp!,.
quarum mcditationc charitatem nutriunt& timorc
& vtroquemodontanimuspronioraddolendiii"dciCibabts nos pa.la.Li%n3. quoq; ad nutriendum :
mini emimus,cum fpiritualia pofthabitis tcrrcnisui
paramus.Hancquoque aquampecuniabibcrc,cl1iatiam& fcientiam fecularium prolpiritualibusdarc,,ccrtc virtutibus animi poft habitis vitia admittcrc.
.Aqiiam wt.Contra faccrdotcs dicithoc,qui faciunt
mum Dei domuncgotiationis, quidodrinamDcifacramcnta &fpirituflandi donapccuniadiftrahumIfaiasdicat.Ownej/;f<-c«rfr venite ad aqMs,&'c.& bibiitt
rlla con.&c.Kcc\t ergo hic voce plebis plangitur, cui :
pturarumligna&ipirituflandi donaquibusignisqijtidie in altari nutritur , pretio comparantur .
e CerMJc/^wj. Contemptum captiuorum , & vcxaticr
pioiudiciinfinuar,gDotetcsdeponit,&humilese.xi;
Ccruicibus.n.percufiis minabamur & copellcbamurlaffaticurrercnt,& finerequielaboreoperis perfcrrc
Ceruicibus.Ticplorzi ecclefia.q? martyrcs a pcrrccij'
bus colaphizantur , ligatisccruicibus trahuntur,i.ic >
in locum fine rcquiefugcrccompelluntur.quodligfiCZtCum dicitnr: Lalfis nvti dabatnr tetittta.Omniszmi
dlio & dcfpedioin pcrcufl^sceruicibus moftratur, q
tamen diftu eft 5 siqHis\te paculferit in vnam maxtUam,f
fceeieJra/M»;.meliusperceruicemfuperbiamaccipim
qua ferimur & fugamur,cum ex confcientia reanis'
timefcimus,quiaDeus& humiliarefpicir,& altaali ••
cognofcit:Q.uo confiderato no cft rcquies.quia vita
nalis labonola,(piritualis quicta.f .//fgjyp/o.Plangitqinobilitati progatiua prophcr& patriarcharu , Aegyptocui antefcruieriit famcco.
^panib.dederut manu. vnde: i{epkti pnuspro pambvicaueriit.AfCydis quoq,- vrgerc fame feruicriit gbiisDolim mana plueiar,&cos miraculis muitis cxtulcrat
aut alia traslatio het.-Acgyptus dedir manu Allyriisii •
tietate ipfis: fignat Aegyptios Affyriosqjad ludxor \
NICOLAVSDELYRA•Jt I Haercditasnoftraverfacft adalie.ii^c>-drc<j/?«W;j7M<i.
gna pa:na,maxtmt qa illa terrafuerat patnb. eoru d Deo coceffa.
2 Pupilli fa^i fufnus abfqj patre . (^iri.n. bellalores mortui
fuerat& occtfif maiori pa^ U:&ficfilij remaferat pupilli,& mattes vidug. Sciedum tamen^ pnpillus proprie efi qui caret matre:
Orphanus vtrb patre : vnum tamcn frequenter accipilur pro alio.
3_Aquam noftra pccuniabibimus,ligna noftraprctioCOparauimus. Quiaexiflcniesin tena Babylonis ndptrmittebatnr vu communibusiVt aquis cjr nemoribusUbcri, ficut Dabylonif,
fed
fcd emebant talia juut jtrui.
4 Ccruicibus noftris minabamur./t/f/^.e/e ampntmnt
pitumiiojlrorurn,
5 Laflisnondabaturrequies. Quia Babylonij cogebant
adlaborem vlcrar/todum.Confequenttrexplicatmtferiamijni'•
ante ciuitatis de^lruEiioriern,aim dicitiir.
6 Acgyptodcdimusmaiium,& Afl}'riisvtfaturar.•
nt.quia uLquundo conjadirnutjrunt fe cmniits altquaidocui•
liSfVtpofjent tutari contrainfititum re^is Bibyt«nis : i^ficpot'
colere terram juam acth^bendum vitium dt tcrrx nafcentibiis
^c Patrc
t
M l{ ^ L 1 T E l{.
Jnfwmeir rf.eJ-c.Ma^num.n.opprobriumcfttotiChri
ftianitari , & potiflTmie principibus Chriftianis,g> infide-
lcspoflidcntlocanoftrzfalutis,dcquibusfubdItur.1 HxreditJS nOyVeucfl ad a/.c.idcft,SarraccnoS,2 TupilU faHi. principcs ad quos fpcdat dcfenderc po-
fiulumChriftianum.dcbcntgcrcrc vicespatrum:& prc
aci qui dcbcnt eum nutrire vcrbo & cxcmplo.vices matrum , fcdtam ifli qudmilli parum aut nullum circa
proB-
prxdifta ponuntrcmcdium.5 .Aqiiarn nofiiamptcun'a htbimus. Nam iHa quat funt i'
delibuscommunia.iChriftianisinter eos habitantil »
fub tributoemuntur pecunia.4 Ccruicibui nofirts mtitabamur.^i^am Chriftiatii intcr 1
j;
deles habitantcsjde vita fua non funt fccuri. nccctia!'
quifunttcrriseorum propinqui.Vndcmododicitu ,'
fc pra'parant ad inuadendum lululam Cypri.|
6 ^evypto d<. dmus nianm,& .Afiyri^s.idcil,uifidclibt
[ ytfatiai
109 Thren. Cap.V. 1030
poriatesintelligiintur q Aflyrijs,i.potentibus adiungu
iur,t per eoselcdos Dci pcricquantur . Hoc aiu faciut,
vt npieratefualatiencrudelitate pe
narm- Aegyptus
quoidatmanuAf a
fvrif in fatietatem
ipfigqiihsreticifociatr h?reticis , vt
quid noui adijciens,quauis cade rcuolucns 5c nouos rc Dfert cruciatus , vt pius index ad mifericordiam moueat.Sem rfo.fQuafi dicat.Tu hberaftinosin brachioextc
to,&: exaltafti in regno.nunc et ferui dominanf noflri,&non cft qui redimat.Quafi dicat,Cur obiiuifccris cofuc-
ta beneficia refjjice
a fDirigentibus feadlacrarsculi. b fCaducis rebus ttanfitorijs.c 1iE(.clefiafiici,velAdamS£ Eua. d ^•(^ia mortui.
tPattes noCri comedcrunt vuim acetSam, & dentes filiorum obftnpferunt.
riis vt faturaremur paiie.Patres noftri peccauerunt,& nona 10rizinalepeccatum,velpacna.i.culpafacerdoium. b fAtonuna c <Q^i debue.unt feruite.
5Vcrba vidcntuc obliquare iniuiliceji,vtimraciitus vltetiusnon affligai.
f Dcemonc5,ve!hirerci,veImaU praslati.
fefacntacquifitiob runt:& nos tmiquitateseoru portauimus.Seruidomina-
ePti POpUli. a tSi r>cusnon vult.alius n a putelt. b 1N n Chriitus.qui feiplum dedit in prctium. c «f i'otclt3te
t
I
2
3
4ne CCepti pOpUli. a tSir>cusnonvult,aIiusn.aputelt. b 1N nChriitus.quifeiplumdeditinprctium. c«fi'otclt3te. 4 pCrdldcrUt libcrta-
Sedixta Hebraica c ti funt noftri : non fuit qui rcdimeretde manu eorum . In t tem dominatur no
in nobis opera tua,
nonnoftra.Stmi dominati funt Allegor «?.
Ko/?»-/. Ploratgesfaii
fta.populus acqui-fitionis, (jjfpiritua-
lesnequiti«e, qfuapcrdidcrut liberta-
^Delidctio aninioium. b fQm de coelo defcendit
c fAb impugnationeinfidiantisdiaboliquicecidit depatadilo , vt habitaret indefetto.
fQuifi;Qusroi digna ;a ittiar.quam cruJelia.quam mifcrinda. TScripturaruin virrutuin
animabusnoftrisafferebamuspanem nobisafaciegladij
3 «iMnrtalitatls. b fniabolus. c t^^latu diaboli,
in deferto Pcllis nollira quafi clibanus exiifta eft t ^ f^cie tea Spintuaiisciui qUJli tutbo tcmpeftatis A linam concutit. b ^^Ecclelias. c THacietici.
T Adufilarioc in odium inducit,quoium fjftum.fpurcum.fupetbum &crudele oftendit . Et a perfo-na eorum brneuolcniiam iibi acqi"iiit.
peftatum famis.Mulieres in Sion thumiliauerunt , & vir-
vcriiteecclefiala
mer3tur,quod et
niiniki altaris protcrreis rebus dant
mans potcntiori-bus Iqui
diuitiaru d
vd diftorutene-
brisofcuratur.Ae e
oypts.n.tenebrel-"
otatur.VeUAf
ij i.dirigctibus,quife. f ad omnia mundana dirigut,
d.itijs affluant honoribus cxcellant,quibus (eruiunt
minlriChnftipro caducis& trdnfitorijs; & fic lumina
ria lundi tenebras fiunt qui manus adfanfta dcbent le-
uart, & cum Moyfe ad coelum tendcre, ne fiant graues.
-d iniiodibus extol.maiius v((iyasinjanda iy bene.dm.
jtra noihi mcauerunt. Pafch. ludxi iniquis patribusics maledida lcgis in fc traxerunt,quafi importabile
.arnoknresChriftumrecipcre, qui iugumlegisve-
Liaut'erre:quibus df ;•
t venutjuper vos oninisjanguis iu-
),]; tf.eitjuper tfr.&c.Et alibi:/»wp/ftf menfuram patru ve-
ii/.Quibus verbis oftenditur,g> imitatorcs praEcede-
[Tiatrum in ledelictatrahunt,qui fuaportare non
+iunt.Quia crgo xmulatorcs patru hsereditaria im-
picceDcum cflendcrunt , quafi de radice in ramos &pcc«a & vindifta peruenerunt,quafi patribus noftris fi
ils & iniquitatem eorum & vltioncm portamus .
-"(5); .Vox eflChnflianipopuli,qui faccrdotum&
icipu peccat.i' fiagcllatur,diccntis: T^atres nojiri pec. &c.
funt qui debuerant , & nos iniquitatisiii. vinvii.iainfuflinemus:non tn populusdefe pra:-
iat,quia pro nicrito plebis efl eleftio pafloris: ncque
iiaioribuscuipa minuitur,fedaugetur vnde:Cain fc-
,:utpunitur,LamechIcptuagicsfeptics.Poftpraeceptu: cnii <Sr exemplu maior cft peccantis poena ficut & pec-catii Potaiiocreferriadoriginale peccatu, cuiustabcs
:, in d,s tran iit lcd qui gratia funt liberati , non portat ini-
quijtcmpatris.P.v.« ,t.ptc.Pcccatum.n.nihilcfl,& gpeccat ihil eft.quia rcii£l:o vero efle.voluit noncfle, i.pec-
car6Ion dixit.patres peccauerunt,(5c non eft pcccatii eo
runjlllis.n.defun<^is,manetpcccatum & poenapcccati:
Scdbfig peccatu in baptifmo remiflum eft.vnufquifq;
profi)spunitur malis aut rcmuncratur probonis.b irui dom.Eafdem texit& retexit miferias,fempcr ali-
1 quid
ftri,&aifligntferui
tutcpeccati. Vel fer
ui peccatoru inec-
clefiaru rcgiminec6ftituti,ieosquos^ P™P'"
diisredcmit,lupo."""'""«•
P ruvtuturrabie,n6caniimdefenfione.
10 Ludlus ergoiftepc tafflixerunt
nitetium cfl, quilaqucos fatanae euadere cupiiit, cuius diiio fubiugati funt.
Hsereticiquoqj ferui peccatorum.dominantur eis quosdcceperiic,& fcruos faciunt vitiorum, & interdu nemoefl qui ab(oluateos,qui eoru dogmaribus irretiti funt .
Ec m anima.&i:.ImmeCi laboris vexario defcribit'.cutam „.,aia qudm corpus laborare oftendirur. Erat.n.cxterius.la-bor quotidianu vidlum acquiredi , interius labor a facic
gladij quafi cum periculo vitae acquirebatur panis .
lnan!ma.noflr!s,&c.tdixal3,qux tam ardcntcrpctitpa Alleg.ncm vit£E,fcripturarum,f. & virtutum,qucm acquiritafaciegladij folitudinis,i. timcndo & cauendo ab infidijsdiaboli . Contra huncgladium opponendo fcutu fidci, Eph.^.c.
vt laluctur a facie perculforisjdc quo df : ^ntefaaem eius
fuit faradijuSy& pofi eumfolitudu deferti,quiz antcquam fide-^''''•*'**
lemanimamirrumpat.virtutibus floret quafi paradi-fus:fcdeiusafflatu ficcatur, & indcfertumredigitur.Relinquiturenim aDcoqui fupplantaturadiabolo.d VtU/s iwfira.ln exuftionc pcllis.magnitudo famis,q C\ Hlftorice.
gs nofle defiderat(g matres filios deuorafle affirmat; lo f"ffP''",' ^^
lcphu legat,& deuorantiii fauces latrunculos prefocafle, ,,^.7^6 ,,
'*
& pencdcipfis vifccribus cibosdeuoratosabftraxifle.
"PeUtsnofiraf&c. Plangitur pcUis noftra,quafi clibanus
exufta.qua primi paretes induti de paradifo funteieai: Gcn.3.d,.
vndefingulariter pellis non pelles dixit , qa ex ipfis om-nes vnam c6traximus pellem mortalitatis , hscfada eft
quaficlibanusardens.i.diabolus qcft fornax vitiorum,
quemquotidicnouisconcupilccntiaruminccnditvftionibus.Hac aduftionctempeftate famis ;affligimur,g cterna vit^Ecpulisnon reficimur. Aliaver6«anslatiohet,plagarii famis, cum vna plaga fit vel tempeflas corpora-lisfamis,ga famesfpiiituaiis vulncratoes fonfusmcntisF& corporis.Hacquafi tempeflatum turbincanimaia^tata rapratur Vndc lcquimr-.Mul.e-es in \ion,&c.e MuUeres.Hoc ad Jitcra ludgis accidifl!enemo dubitar,&
i^Chrifli
NICOLAVS DE LYRA.Ptres noftri peccauerunt. peccato multiplmsidololatri<s.
a"^"^onCnnt.iuperterYaviviuentes.
3 Enos iniquitatcs,&c. Vropter.n.miquitittes fa£las tempore
Manlje regisfnit defiruHa ciuitas , & populus ciuitatis captiua-
tiis,rhabetur.^. }ie.2^.qui longe ante captiuitatem mortuus fuit,& aieiufiem temporis:bene tamen puniuntur filij,pro parentibus
ffnpraliter,^ maxime quandofunt imitatorespaternorum fceie-
rm.cut fuit inpropofito.
4 erui dominati./.iW qnipriusfclebant feruire nobis.Tepote.n.iamd& Salomonis ldum<ci,& alij pof
u i circa ludaa habita
tes
tes erat trioutarij regt ludf, jedcaptaciuuuietnuUiae lud^.s iocii
funt eis ferui^quia tn Ula captioncfuerunt curn BabyUnis, ^sfic ha
buerurit partim aUquam decaptiuis.
5 In animabusnoflris.'^t//,!«pew«/o vitfnoflr^ .
6 Affcrcbamus panem. i. vi^um noftrH.Cuius canfa fubditur,
7 A faciegladii in deferto. vbi ponebantur infidi^ ad nosfpoiiandum& niteifiaendnm.
8 Pellisnoftraquaficli.&c.jrff/?,e'A7Vcd/<iCf? denigrata.
9 A facie tQ.ex i-tcfeHu.v.nutrinieti cutis deficcatur et nigratur.
1 Mulicrcs I Sio /.Chaldxi & alij aduerfarij nofiri eis abuleio
it / locofacro,& muUofortius in aliis,ideo yejf»»:Virgines &C.•>« Principcs
MOIl.JLITEI{.T
tfatmremurpa.tiim habitantesintcrcospro vidunccflario funt in graui feruitute.1
'"tresnoHri peccauenit^&c.Kam p|? pcccata fua deftru"1
Intper Saladinum & aliosSoldanospoft ipfum .
3'noj«w<yi«farfj.ingtumacccfrulibcroad locafandla
pruiti fumus , & fuppofiti fcruituti gtum ad fidelcscu
inhidibushabitantcs , idco lubditur in corum pcrfona,4 erui domi. jdeft , infidclcs qui econtraiio dei!)ercnt fi-
dchusfcriurc.
t ^*'»
t JXo« fuii cf'i ndr.de ma.eorum.Nzm principes Chriftiani
pcrguerrascorumadinuicemfuntimpediti.5 jn animabns «ofic«.ideft,in periculo vita noftrx.
6 ^ferebamus panern.i acquirebanuis vidumnoftrum.Chriftiani namq;,qui iunt inter infidcles , multas molc-ftias fuftinent ab cis finc cau(a,idco fubditur.
8 Tels noiirjy&c.mm propterdcfcdum nutrimeti ca-
lot naturalispropriam (ubftantiam confumit.
10 Mideiesm sion /;'<r/'J/.Captanamqiicciu!tate lerufalc
per Sarraccnos,probabile eft quod talia mala feccriu ibL
Tom. 4. Kk i
1021 GloforcI.&NicolaideLyra 10
^ Chrini ccdcfias fame & fiti vcrbi Dciamiaas, & hxrcti
A coru prauuate corruptdS.vndc:r/i»« ueconumpjturjenfus
l. Cor.TM. vejtri i Lollit^te^HM eil n Cbriflo lefu.l.X:De(pondh>.ws vm w-
ro . w.ca.fxhibere Chrifl» . Talcs virgines corruptas fuino
mcrito ,pphcta lugct,q fi muliercsno fuiircnt,muiicbria
no admiriircnt h?re
Ibidca.
M >raliter.
ticoru fraudib-dccc
ptx,5c aduUcrino
huuuliat^conubio.Mulirrts,i^c. Quo
tics ptccatoru fcedi
tatcgrauamur, &de Sion altitudinc
tsionficuc^dhumiiiacorrujrunc. AWc- miis,mulicrcs.i. aic
fcccnad mo noftra; , inSion.i.inlcodum tulc culminc ccclefia; le
ruat.
fDiuunt gradibu».
fNon furtim fe^ puSliri.
circumitu vertetcs perpctua cascitate damnati funt: fi
Samfon criitis ociilis molamcircumuchit.vtfccxpl
rc non poflir,fcd in cifdcm obcrrct vcftigijs.
^doltjcenitbuifiy-t .Sunt potcntcs fccularibusdiujti
honoribus, lunt & fpiritualib. Ilhquiin fcculi pert:
cia &c6cupik
, _ «fSicut Antinchm Jcfocijeias.
elncs in ciuitatibus luda.Principes manufLifpefi lunt ; fa-
j ifvVjji holtium iruJclitas ucc zt»ti i>epercit ncc digiutati.b ^Q;iaitusconqueltioni»locus Hfcrnim fortuna 8£priftino honore indigna funt.
c IMaiculi in matculos tuipitudinem opetanics.
cF'ftiim fpurcum,nrfariuni,vnde hortes indiicuntu' in odium.
^cics feniinoterubucrunt.AdoIefctntibusimpudiceabufia ^StuIt'. «Qnibus necstasfubuenit b ^Ciucefcilicct contempta. i ^iaie indigna.
c ^frimuslocusconqueflionis. IConfiliaiij. f ludices.
d fAreritcmihi por.iuftitix.^c.
d funt,&: pucriin ligno corrueiut . Senes defecerunt de por-
a ICJ^u dicunt;lfallamlpiiitu,piallam &mtn'e: b fStTftoium. c f Impocnitfnt bu»
f *uiti tuiiueodabis gaudiiim,&c. d ^Contriti & hu"iili.Tti.
tisjiuucncs dechoropfallcntium. Defecit gaudiumcordisa Armoniain '^gcudi. f bVi'tutum. c] t H,^neftiin ecclefia vei tulgiJi vtl voluntas bona.
r noftri, verfus ell in ludu chorus nofter. Cecidit cordna ca-
uata: hiimiliantur.
AliudcftvcroISohumiliari.i.in cccle
Ha cordc cotrito&hnmiliato peccata
cofitcri.&fpcrarede mifcricordia iudicis.AlIud extra i.
ab altitudine virtutu corruilTc,<5c p vitioru humilitatcm
lerc.y.f. aberrailc.vndc fupra: Ooctv jiiias vciiras Utr.e «>& vnuqux-
tfuep'oximaiujmpUridum. Monct.n.afFcdioncs aiarum la
chrymisablucre,& quafi filias vt pocTitcntes plangat do-
ccrc,& operationcs corporis noflri quafi ^ximas lamc-
tationibus cmundare Fidcliiim.n. mcntcs quafi Dco di-
^ cata: virgincslunt Ciuitatcs in quibus humiliant' diucr-
fi dnr gradus Alia eft.n.profclTio (acerdotum.alia Lcui-
tarum, alia monachorum,alia virginum.alia viduaru,
aliaconiugatoru.In fingulisfunt alique virgincs,alique
Supti i.f. no .ppofitu fcruantcs dcuirginantur.Vnde: mucnes mci (^
rir^iues ifu.t ahterioinn capciuitaic.Vcrc n- oes virginCSSUt,
quaccorpore & fpiritu incorrupro Dco feruiunt. luue-
ne.sqii.tnouitatcm vit2E& fortitudineminducrunt: fcd
multihoUiuminfidijs& fcclcrum flagitijs corruerunt.
Wfior. a T>rinc/p«»>w»j«/H//"'«/i/«»jr,crf. Principcs ludLEorUjfuis
ipfotu manibus aut hofliij cculco,vc!cxrcris tormcntis
iufpeloscx aliisgrauionbusmanifeflucft.Scnibusquo-
quc rcucrcpdis facic & astatc rcueretia nuUa impela cft.
^^**^* Vriiicipes,o:c. doftorcs fanda; ccclcfice hoftiu manibus
adaltafufpcndutur, qiiintcntioneboniopcrisdcfcretcsad voluntate hofliu diftrahiitur, & fuaiu manuu dcuin-
diopcribus^quafiin cculcodiftcndutur. vndefequitur.
Wioj^ b tacics fenum non erub. Nulli.n..'Ktati paicitur, quia fcr-
pcns callidiffimus nccpucris mifcretur , ncc iuucncs re-
ucretur.ncc parcit fcnibus:oem xtatcm & dignitate vna
tcmpcftatcinuoluit.Sa:pcautem priucipcs ccclefia:,& lc
niorcscontumclijsaftcdi,manibusfufpcnfifunt.Ilifior. c ^ lijklcentib:is,iirc.h\iz intcrprctatio. 'otivjrfj molis mc~
C lcbarit,& iuueus Ug-w co'^jfi/<«i.Sfdcchiam fccundum hi
floriam plangcrc vidctur, cui oculorrcx Babylonis cuul
fit.cumq, molcre fecit,& iuuencslignocrucifixit. Scd le
cundumnoftram intcrprctationem Romanorumtagitflagitium,quim3(culisimpudice abufi funt.vnde;Aia/c«
Rom luL'' '" ^"'l'-''^"' turpuudincm o/)ecij«fti,Pucri.n.in ligno corruerunt ,qui in Chriftum in ligno pcndcntem crcdcrc no-lucrunt.Potcntcs quoq; in ligno (crandalizati funr,quafi
pucri,& molis molcbant , dum icge ad literam infinito
cir
voluuntur, hi
ptursniclami
gunt &tcruntluut, & rcuoli!
Hacmolamolmilagincpanis
c^lo dci"cedit,&:
lcnta intdlcauDci facrificiun
fcruorcfpint
iuuctutis inni.
rio vicerunt li
crucisfidcifirir
tccofixi,quorr
^W.Mihiab.
ifi in criicc c.r:
d Sencs defecerunt de portis . Vcteran i& fcn io confcc
ipfisportis fameconfumpti funt,dumtremulis&cr
disartubus ad vi£lualia quercndacgredi nitcrc:v
ccrteab hoftibus difperfi funtconfiliarij & iudi.. : .
tatis.vt morc folito confidcret in portis . luucnesqu
pcrterritiofticijsabrcnuntiantesfugcrmitdcplatcis.Senesdcfccerunt c/e/Jorm.ScncSjfquoru fcnfusfuntc
manfucti,&quieti.ScdfiDeumoffcndunt,dcporfis
ciiJt.dcquibus di-..Apcrite mihiportas iufiiti^,&clnhi
ficiunt du fcandalisfatigati.iter rcdij dcft;tuunt./Af«
dcficiuntji/ec/joro p/a/.in eis fpuale canticu dcficit,&ai
ro fandorum alieni obliuifcuntur canticum domin
e Defecit gaudium cordis,&c.Scxms locus conqucftic
Pra:ter fpcm.n.in mifcrijs fccftcdemonftrant.&cun
pcdarentbonum,in fummas dcucniflemifcrias.
Defecic gaudium cordis noliri.qniz. ludxi ad iraciini
Dcum piouocauerunt, defccit omne gaudium
choriquosinfolennitatib.ducebant, in luftu vi
Z)f/efjr,eirc.Vox eft p^nitcntiu.gcorcontritii .
liatii Dcooffcrunt.Et qa abeftfp6fus,oegaudiiiinii
conucrtunt.qd Dauidrccuperarc defiderans air : ?
meo dabis gaudili:l{edde mihi Uti. Quia fpiritali con: .;
copundus contritionis t medela continuis orabat i
bus.Vll Ifaias .• m die qm alliguuerit duminus vttlnus popku
&percuffuraptagieeiusfanautrit,inqno.Cvu\aus&.\im
plaua tumcns. Quotics.n. ala fagitta pcccati vulncra
gaudiu cius diflbluit,cu ad con fcientia reucrtit. Chf
virtutii in ludu comutatur, qd in Azacl rc£le figura
qui tanq caprea curfor erat velocifiSmus.Vnde diin
caute,& pcipitatem hoftcm iniequcrctur, idusinir.
ne pcrijt.Sicaius qui vclocifilmos motus (iios pati^
& grauitate no moderat, faspein fornicationc me:
corporisprxcipitaf.ChorusvcrtiturinludiJ.qiiinptcntibus, virtutuchorusquafiharmonialugcndidv
rat,qd amifit,& intentum fcruat poenitcndi, vt po(l
ftus& lachrymas rcdeat chorus idcm ad gaudia.
f acid«,2^c.Dciedion e rcgni lud^oru dcfignat,qi;
& honor pcrijt & gloria.vii fup.Dic regi&d^minatn.miliamini &fedete , quoma. eecidit de capite veflro corona s;:
NICOLAVS DE LYRA,I PrinQ\pesm3n\X.riuia aliqui dc princip4ibus popidi, ex quorum conjilio nbdlaw Scdechias,in deuflMionem fatit fuerunt pa-tibuisper manus eorum affixi.
3 Facics {znn.ib parcentes eis rone fue£l^ etatis. In Hcbrco.ha-betur: Molaoncrati funt facics fcnu &c. qSexpones i\a.sa.
dicity^cuducetoitur captiuiia Bibylone, dltqui ducebat eos, co-
gebmt eos ad poitandZ molas ad terendum blada& fmilia,quibustndiget exercituSy nec in hoc
d(fertbantalicuiptoptcrfenetiutem.
j Adolcfccntibus impudice,&c.wf.o sodomitico.
4Et
4 Et pucri,&C 9iJ aliqut toru fueritnt jufpenji,vt dichali]
Heb.jtc habeiur : Et pucri in ligno debilitati funt; 7^"
I\a. Sa.de iuuenibus quipotcrat aUqi po/idns portare, & Hlii •
nebatur ligna pottanda in itincre,licutyirisgrauiora,vtdi(ii»
5 Scnes defccerunt,&C /. lerufale& altanm ludit ciui <»
vbi avtc deflruHionernftdebantfencs autcnticeadiudicandm
6 luucnes dc cho. pfal. qa partim erat trucidaii& piri^'*
ptiuuti,^j) qS jubditur:De(c-gm.cor.no[l. Scc.&p<Jftt[i'it
7 Cecidit COrona,&C.Hi<. conjequcnter expLicat miferiai*
ftruHione regni,Lum dicitur : Cccidit COr. & fubditurC'"'
i^i u H^ .A L I T E t{.
i Vrincipes manu,&c.t\inc n.Guido rex Icrufale & magiflcr militix tcpli capti fucrunt viui , & fic corti fufpcfiofuit in potcftatc Soldani,Ucct non fucrit fadum, talis.n.
potjftas manus vocatur,ficut vulgariter dicitur: Talis ci
uitas cft in manu rcgis,i.in cius potcftate.a Faciesfenum,&c.cos turpiter tradando.3 Molejccntibus /fw;«d.talc namqj vitium fatts coc cft in-tcr SarraccnoSjVt dicit epifcopus Acon.in li.fuo de gcftis
iranf-
tranfmarinis .. |
4 £fp«m,e27-c. idcft,pueriincunabulis ligncisiace*
quianullia;tati parccbatur. ^
5 <^eiies defe.dc pui.vhi prius fcdcbant ad iudicandunj»
ad Sarraccnos translata eft potcftas iudicandi. .1
6 luuenes dc choro pjallcnttum. C[Ui3. fubtradacftoBJni
tcriagaudij.
7 Cecidit corona capi. Non.n. eft hodie rcx lerofoiyt
nus nifi folo nomine.C«Etera patent vfque ibi.j
ICU Thren. CaD.V.^fciin alla inferprctationchabctur,defcedir.Regnu.n.Iu-
A clori)rovfq;ad loachim paulatimdeicedit, inSedechia
oiocecidit.Vii vox captiuoru ludluofa addic. ^.e no.^j.
ecidit. Corcnacapitisaoltribonavoluntaseft.fmil-
lu. ^cvto bcijne vc4u' .tnx coronajii nos. Tunc crgo mens no-
/itCOrOnavirtlltU ,^^^^^_ _ TAmifi-a corona
dcorat,cumfcuto- -
bosvolfltatisor-
nair,fcdcunivo-
lutas mutatur/,
co5na amittitur,
vne fequitury<e
nob ia fec. Fruftra
.n.i caiterislabo-
I0j4ap,Etfi fm holem inducafur,regnum tn eius cO in cternum !>d Qjiareinperpetuum.PoW omnimodas lamcntationis fpecies,ad cu folu preccsconucrtir, qui folus por confolari
Quarempeypetmw.Hoc: nobis afiidue exorandu.ne obliuiIcaturnoftn,ne derdinquat nos inpcrpctuu .qd bcne
vocib. oramus, fQ<\
Ipitis noltri:ua;nobis,quia peccauimus. Propccrca mcftumr n. ^^°; """'";'" '''^"'""-'""r^.usn.^ndcfpicies. aTCor,„pti,.ne ,cca-,.
taaumeitindolorccdrnoltrum, ideocontenebritifunt""
» ilBtcriores. ^Quj <)cbucrui.t afiHccte in Dciiiii. «rProuifotcs in ecclciiabTDec.mjsIocusconqucltionis pcrqucn folitudodemonftiaturcCCht.lhm:.
|d^Eccl.fix ^eTl-^xjmni.nsfefot rer.ac. f Pe,fecutoresl,:.tetici.
oculinoltri.Propter monte Sion quia difperjjtjVuIpes am
,VLacctando,deChrnlomalcfentiendo. I, ,.. pe.fon. mdicis.cui,^ fci.ud.ncm, L»En,tudineinfiridicat fineadeittatione.rarus,ficoronam b i
ja. -_b ^ ,
"''nptid.cat (ineanenta.ione.-°—
4
nohabcmusvolu c Duiauerunrineo.Tuautemdominem^ternumpermanc ^
tat. Ita.n.nonfo- dDis,loliumtuumingeneratione&generatione . Quarein
^
lurpereXCeflum, a,Nonu.perpetuu,n itafcctur,n.-^a.- nx!cr.com:.,,.Non fecu,.dum pccca.anoftra fao^in^b.s
fed:tiam per vo- «..„»...- i i- -r • n • ,bTP-monibusrub.acere.
luratispcfHm^de e perpetuuobliuilceris noftri, derelinquesnosinloiidtufidcium delinqUi J- j.''"* <f'"^;» butn.l.tcratiupplicter obfecrat
°
niLj.f "^"^ai^rum.Conucrtenosdomineadte,&conuertemur: ^
ccidit cor. Sacer
do»s ecdefis , & gvirinesquaficorona .:coris,fed hi f? h
peudunt vitijsta-
bcfc^i. Fidesquoquediim intcgritatcmamittit, quaficonnadecapitecadit.Ipfeautdfisfm Ifaiam ecclefiecoroii eftjVnde. Em dominus '"xi.rcit.co.ii^lo.o-c.Winc corona
ecciiaperdit,dumfidcsChrifticorrumpiturin quibuf-idarmembriscorona cadentc. Vaeimminetpeccantib.quivbinoneftgubernator,ibi ruitpopulus.aT9pwf,7,^(.CorIadsoruinvtraqjcaptiuitatc meftu
fuiC&oculoslachrymis &do!oreptenebratosomnib.
patcVoxeftpenitentium.Duplcxautm?nitix&: dolo-ns fbcies cft.vn Icre.Oo/or meHifAper iolorem,&c.c^\X\z pcccatcumdoloridoloraddiccopunaionis. Eftdolormalusequodr.Indolorepariesfilios Eft&bonus,fm il-lud m<» weus renowus 'f? .
Itaq; poft pcccatum mcftitia
conumiiiat,vthui»dolorismcdicinaifirmirasabfccdat(.ntmbymUntocu.m^MtiA f- pcccatoru infe<ai & ceca
ti,vChrifti lumen vidcre nopo(Tint,qui eft mons abfci-
luscmontefmc manib & m monte magnucxaltatus.-•'j'.'a;/pe-f,.-.i.cum cflet squalis patri.fcmetipfum cxi
natuit ,vtqui non vidcnt videant , & qui vidcnt, coeci:. nai-
Weoobtcnebratisoculishuncmontem non videt; perdi,quia dilperijt.; '^•pesambula-.er.weo pcrfecutorcs.f.vel hgretici,qui ma.
'c'«icriintdaincarnationedni,ecclcfiamlaccrantcs,&catbicamfidem
fraudulentercorrumpcntes. Ideopartes vipuim erunt. Vulpes fuitHcrodes perfccutor Chriiti flloannis.Vn.D/cHf vnlpi iUi.Sum & hxrctici vulpcs,
|CCl)dum iWad.Captte rwbs vidpefyfju^ dcmoUuntur vineas.
;
° ''«""'"w.Idcm diccndnm.TH memdomincinatcrmmpetn.nes.Et alibi.r« autem idem ipfe es,&r.
T-^manebis.Jsioncti tcmporalis manfio.nec localis, nec
rj-^9"?|"'P<e,fed ipfavna& indiuidua & permanens«11-fia.Q.d.quamuisfilius feexinaniuerit, formam feruiacipiens,manet tamcn in ajternum.C Sim tum,&c.itcieftHi Deus in i^culm ftcuU^t z\[hi.J{e
^'w>j«Mw,rfir„«3joI«m/ic«/or«m.Dum foUQ audis:intelli-ge ii3icem,& time.Q,d. Deum time,& mandaia eius ubjerua.
a •"Vnde.tircHuscius ticuta piincipio.,. ^ -_-.«• i-4'>:i>u>c.u5 ncuta pimcpio. bfA tea.iivbiqu-eiinnoua dies noltro^ ficut a principio . Sed proijcie^is f rc-a «quafi pollutos. b f Peccatis nofttis. f V. pa.ere, non itafcctis vt iuSex.
.11 ./l- i 1> c 1' TConuat.os tibi.
puUiti aoS:,iratus es contra nos vehementer.
''t -^.I-^^^^^"^^ ^^ LYRA.fodaHr^r^ Pec.^.rf./;<,c malum & alu propter peccata
"fe"I'fl?5'''^'''"^
T'""" ^<^'"><=Hequenter explicatjm f.v destrufiione temph^cum dicitur.
i rPf
" mon .Sion. i. ^p tcmplum in monte Sion ^dificatum
i^li^dc^yTeo.u«r«i«V
tcmpli, quiafoknthabitare
fdimZTr''? l"''- P'<'P'''^^orium,tamen remanetfirrnn
weaHj^^^^jilfrJeremu,
ad tmptorandum Dei miferirordtam dt.
bTConceffio .c TP?n!fent!a conttltnm . -
melius reb. exora-mus. Simusergomcmorescius, ncobliuifcat' noftri :
quia non obliuifci
tur mifereri Deus,nifi nos obliuiica-
mur,etfioblitifuc
rimus, ipfcgratia
infpirat, obliuione
fugat, vr\dc i{emtni- PfJLix.f.
/cc- tHr& conuertentur
ad dominum vniuerfe
fines terne.
7 e Obliuifceiis. Cui Gmileeftillud; f^Jque
P^^L/i.a.
8 quo domineobli.mein ,.„.
9 ^.f.Non^obliui-f"?"''"'-fcat mifereri Deus
10 fedcum diffcrtau
xiIiari,videturobli
tus,vtficaccendatdefidcnum,& dulcius fit folatium,& ,
ipfeintenmrideatdepoenisinnocentum. Sicutfigulus , ,
vafa fua probat,vt vafa in ho. fa.quia va.fi. for. Rom./c.fj:o/j«mf,^f.c6uertendoquiac6uerfioreparationisini E
tiu eft dierii £Bternitatis:innouatio aeternitatis perccptio.Couene nos domine.At^cvCiones noftrx multa; funt.Vh ali rcre.t^.a.
bi.Conuerte nos Deusjal itarisno//er.conucrtepergram,& p-
P'"al 8-»" a.
uertcmur quantueftin nobis arbitriolibertatis^vii.Gr*'-Cw.if.b.
tta Detfum idquodfum,&gratia eius in me V:icua non fut . Gra
Ji.vocantis pr«cedit,& cxcitat libcrtate voluntatis. No nr t _.ftrum eft cp decidimus.Dci,qj refurgimus . Homincs.n. Rom Jic.
-
caro funt.Ipintus vadens & non reuertens. ^on eli.n.volctrs neque cutrentis,fed miferentts Det . Notandum tfl, 9 gratiaDci non
cpnuertimur,nifi &noftra voluntateconucrtamur.Eft aut quoddam velamcn noftrx infirmitatisfenlibusnoftrisobieaum , quod nifiilluminatione Dei fue-
ntremotij,c6uertin6valemus:libertasergo ggram red lc-e.ji.d.
ditur.Sempcrergo nobisorandueft. Conuerte >ws dominr.
g !'tnouj.Ad hoc principifi rcuocamur cfi puertimur:cuad illud pcruenerimus,innouabimur.Inueterati.n.& cor ''^^'•94.b.
rupti fumus,& diesaEternitatisperdidimus,quos ppuer «.,
fione rccipimus,vii alibi. Co«frre me domine,& i ouertarad tt £.'"'•^?-'^'
h iratus cx.Prima repulfio eft, qua tentatori tradimur .
Secunda cfi tentati fuccumbimus ad tentandum fine iraDci repellimur.de qua df . \on repuUt Ueus plebem fmm qua Exo r cpr.tfcinn.Qn autem vincimur fed poftea non p^nitemus, MacthV» j.j,irafcitur Deus vehementer, vnde . Quts nom miHatem j>*
/«^.i-c.Aliquando.nirafcitur.vt pater,qii vcrbisincrepatddinqucntem,&faeitp?nitentem.Iralciturautvtdominus, quando corripit vt durus & ftatim vlcilcitur, vndeMoylcs.l^e irafcaturfuror tuus contra popitlumtimm.Vtindcxiraicctur,cum dicet./;e mdediiliy&c. cum iam necpaenirtentis ncc vcnix locus erit.
GilberSuflicianthxc adexpofitionemlamcntationii'
leremisB: quaedepatrumfontibushaufi egoGilbcrtusAntifiodoicnlisecclefis diaconus.
CAP.
5 zt^rt^'- •^''''^"'^'^"^°'^"«^'^u'P'""^doIofi.
bcr.eriedf.m;""" *'?"'" ^"^'«-''•^f.idcopotes adhi-^ i<femcdmmprovoluntatctua.
-^rctnperpetmm obii. nofirti. pcr tam longum tempo .
6 Quare in perpetuum,&c^.rf.no« decettuam clernemiamideo f'<Oditur.
*
7 Con uerte,&C.(7«w debita conucrfto liberiarbitrjj ^d Deum
praiuppnnit tniiinaum diuini:m,qui diciturgratiaprjcucniens. 1
'
8 Innoua dies noftros, ficur a prin. quia in mtrabdib.'tuitintroduXifti nos in terram
promifftonts.
9 Sed proijciens repulifti nos.in captiuitatem cijr.iendo.1 o Iratus es contra nos.pu)uendo vltra id quod poffun, usfusiinere,licet l)xc posna non excedat ordinem iufiiti^ . q.J. refpice nosoculo pietatis & mifericer^dia , quia tibiproprium rji mijcreri &parcere,qui viuis & rrgnas Deus infaciUafaculorum, Mn.
•« C A P.
ris fpatium.Etquoniam defedusnon cftex partcfua (cdnoftra,idco(ubditur,
'
7 Conuene nos domine ad te,&c.iwioua dics nofl'os ftcut a princ ..i. qn terra fanda cratlberein manib. corum fidelium.9 iedproijcieus repuUlti nos. & maximc a t^c Saladini, &c!
Tom.4. Kk s
lo^yGlof! ord. &Nicolai deLy ra
A A D D I T I O.
IntMp.K .rki ditit»rmpofiilla.KccOTdirC. ,
ybmd feitmtm ormo letemid prophct^propypulotra ^fmtgra
Wofio ««- U txtuniiryO- diHidttur in oflo purusprinapalei.ln pnm^ namqi
uomi !«€«. «<«,orf«iif bcneor^ntis.cr deuoti tnuocot ad fe,& exatat diuivam
miferatitmm&pi^uuem.dicens.Kccoiditcdncquid accidc
rit nobis. ^ecmido vtro narrat& rtfiratfuamviiliiaiem,i^ '«-
iehcituem& affiiaioner,, ,(^ quaniumad amiffionem pofJ,fJto»um
dtc<nf. H«rcdjtasnoQra vcr(acn adcxtrancos,6- ';«<'^«'
tmtl/ionemamicotHmfnbdens. Pupillifaaifumusab(q-,pa-
trc& </"<''"^ amiffiokem cibariorum addens. Aqua nram pccu
nia bibimus.cr^ ad miijfiovelibertatis /u6r/^5.Ccruicib.no
ftris n-.inabamur . & (\uoad parentcs fubdens
. Patrcs nodri
liCCCi\iCT\int,6cnonCunt.&i;unadamffi'>ntmpotefiatis,&
iMiontatttfHbdis.Scini dominatifunt nonri.er q-w ad amif
fionempacis&fecuritatisaddcs In manibusnoflns.Cr < uoad
amiifwncfH pdchritudinis &fanitatncondudens . PclllS no(tra
quafl clibanuscxufta cft. Tcrtio vero recitat adutr-umrumul
uplUcm iniquttJtem (3 abufionem, qua ah:,fi juut in capUuatis,vt
tx hec Deus »iw?ij ad mtfericordiam prcuoL<xreti>\&hoc f^:cit
ibi.
MulicrcsinSionhumiliaucrunt&virgincsmciuitatib.\\xdz.Dcinde vero malitiam (J crudetitateminbdem. Principcs
103^inanu fufpenfi funt.facics fenum non crubuerunt.^r»>rf- 1
yero iDfor:.m neijutttam & feditatem^fubdtns . Adolclcentulis
impudiceabufi funt . Quartb re>d propheta dipioratpn^mm
difnitaicm &prijiinjm confolat'u>tt:myq»t^ C? de/ecit fap:entia,&
fc'^-tia,& l'Ctuia,& excdlentia qu£ conf<twrant effe in I r.filf.
ijt niiu >i adfapienttam dicit.Scncs dcfcccrunt dcportis 91«
titm ad Ixtitiamfubdit.liiucncs de choro pfallcntium. ^im».
tnm adcxrellentiam concludit.Cccidn coronacapitis noftri.
Quinlo verbprophcta explicat fuarn intfiicatem & lonfitttHriu.
iiam punit!onem,ibi.Vx nobis.quia pcccauimus.proptcrea
moertum faiSum eftcor noflrum. sexto vcrduudat &pra
dicat diuinum duraiioncm, ibi . Tu autcm domincin a:tcrnii
pcrmancbis. Seplimovero imploratDeibetagnitatem,&piUt
Jui reditus& fux conuerfionis acceltrationem : reditus tfuidem tkI
de Bibylonica captiiutatein hrufalein ,
vi l potius& melius dc in-
crediditate ad lefu ChriHi fiden. :& Imfacit ib'. Qnarcin pcT-
pctuum obliuifccris nof^ri.ye.y«/f/<r.Conucrtenosdomi-
'
nc ad tc,& conucrrcmur.Oi^.ittodr Wr/mo mtuetur cr cemt
diuinumfeueriiatem,& per confequens aliqualmddationem «««
ditionis de hoc qund petitita ccleritrr impUri,cdcludens.Scd proij
cicns rcpulifti nos.iratus cs contra nos vehememcr: iSi»
hoc Threni lcrcmiit Hniunt.
Incipitprxfatiotnlilfri4m^aruch prapheta.
Ibcr iltc qui Barucli nomine pr^-
Bn^^S^ nocatur,inHcbr?ocanonenonha
bccur: fci tantum m vulgata cdl-
tione, fimilitcr Sc^piftolaTcremia: .
Proprcr
notitiam autem legcntium hic fcripra (unt,
quia multade Chnlto nouiilimii^uc tempo
ribus indicant.
Vulgatacditiodc qua fit mcntio in prologo fupcr Baruch , cxponitur in prologo fupcr Ezcch.Cxtcra planafunt
^ a TP Thjt'. verb.&c.
E -5« Thcodo-rctus-Admirandus
Baruch difccffit v-
nacumluda:isqui
aufugcrant in Ac-
gyptum. Vcrunta
mcnpoft quinqueannoscxquocaptacftvrbspucnitBa
IncipitBaruch propheta.
C A P. I.
fet modicotctnporc fadlus eft 1
uus. Necal
afcopo.quiajillosin(enfur
catorum priftino-
rum,vtctiamcala-mitatis cauiain»-
gnolccrcnt, mnlti!
ctiam lachrymiJ
:otcmpo
cftc|^
abera|
ifuifiP
Thxcvcibalibriquxfcripfit Baruch filiusNe-^
ri2,fiIijMaafi2e,filijSedcchi:c,filijScdei,filijHcl 2
»«yvcy *^'^ inBabylonm,in anno 5.&L7-^ie»"^"^^^^i^ \
tcmporc quo ceperuntChaldiEi leruialem , & fuccende- j
cft vrbs puenit Ba- runt eam igni. Et legit
Baruch veiba Iibri huius ad aurcs 6
Fof»fis^>^^n^^^bylonem.Omnem i^^\^q^^^ (^ljj
loachim rcgis luda, & ad aures vnmcrli ^ quas mittebantfa-
KnVpiTtaram populi venicntcs ad librum , & ad aures potentium fi- 9[^f^^^jf^S^^J^Ji^^
?tlfirmos &Td^ vcritatem dcduccrcnt. Cum ergo peruc- parandas vidimas quas immolarcnt, vt dommu ffl Def
niftct Babyloncm recitauit leremiae prophctiam cun- Iibi propitmm rcdderent.
aiscaptiuis, & potiflimum Icchonia:, qui cum regnaf- _^_I_____-
Diulfia libri
Incipit poftillavenerabihs patris
fratris
NicoIaidcLyrafiipcrBaruch.*
IC T hxc vcrbalibri.Toy^ tibnm Tohiu fccundim ordintm
XI'tcmpi. r sfequitur liber Bartnh inimcdiathynatn htsloria To-
biJtivntigit temporibus ^^{cchix regis luda, vt rficnjum tfljuprd.
inpnncipioltbn Tobts.Baruchautemfuit notarius leremi<e a tem
fore loachimfitij lofu, vtliabctur lere.i,6.& difirudta lerujalem
per Cbalda:os tum lertmia dtfcenatt in ^egyptumpiji interftciio-
titmCodvlit,I(re.^S. ($ pojiea fcripfitlibrum iHumquantumad
illam partm,imusfuit a^^tor, qnantH autcm adcpi{iij'am lertmi^
(qu{ pohitur m hoc libro,cuiustamen non fuitauior Jed tuntti Jtri-
ftor)JcripleratuntedeHruciicnem ciuitaiis, vt vidibitur infrd do
mino conctdente . Igiturliber iile in duas diuiditnr partes ./.
in li-
brum Baruchfcrib{,& in epijlulam leremif^qu^ inapit cup.6. Tri
mad utditur in tres parus : quia primd circa libium Baruch poni-
tur dtjcriptionis aUus. Secundo legendi modus,ibi . Et lcgit Ba-
rwch. rtrtio libn procejfus ibi. Et dicctis . Ctrca primim piimo
foi.iiurfctiptorisgcnus , titm dicitur . Et hxc vcrba libri quxfcripfcrat Baruch filius Ncria:,&c. &fecundum regulam He
brforum patci B*ruch&auus, C c^teri qutponuntur hic habue-
tunifpintum propheff ficul& ipfc.Dicunt.n.^ qiiandoin princi'
fio aiicuius prophitfpoaitur nomen patris eius& aui,& fic afcen
dendo , perboc daturintctligi quodjpiritum propljeticum
habue-
runt.Siienduri, et,<^ diHio copulatiux citm dicitur.Et hjEC vcrba
libn.Copulat adverba lcremi^ , quje Buruchjcripjciat ante.itcim
do,ponitur defriptionis tocus,cum dicitur,
% In Babylonia.5"fd /;oc videtur alicui falfiim,quia /frf.^j.fii
(iturf^ CHtn Utemfa& alijludei qui rmanjtrant in lud^a , dt-
fcenditin jltgyptum,& non init in Babyloniam
ciim alijs taftiii
tis. Dicendum,^ morluo leremia in .Atijpto, Baruch iuit in But
loiiiam adcapituorum conjolationem , & ma.ximhqiiiz lertma
prophetauerat.AegypcumcitQdedrucndum ptr ^ub^chodonoj
regtm B.ibyloais ^lcrem. ^i.Tertioponilur dtfcrip.ionts temp
ciirn ditttur.
3 In anno quin.f.adefiruaione lerufakmper Chutdfosjic.ii
numerabant ludp a ttmpore captiwtaiis B.ibytonicc , jicutluod
computant a itmporc captiiiitatis fu^ per l{urnanos , iniipenito
dcjii uHio e lerufdem fa(ia per Titim& yejpajianuni.
4 Et in feptimo dic mcnfis. Hpn dicitin Inc quis menfisji
rit,& ideovidetur,(j)fneritprtmusrrunfis.
5 In temporequo Chald.xi ceperunt Icrufalem.J.j
'f
poreillo indeincipubat Jii(t^ori.mni<rritratio,vtaiciume\t.
6 Et legit. Htc cohfequenterponitur
circa iibum iflum tcgfn
modus,& pnmb in Baby,onta,Jtcwid6in lertfu tyitia,ibiiSC
COlii
PCtunt. Circaprimunidiiitur.
7 Et legit Baruch vcrba libri huius ad aurcs Icchonu
&C. Scdiontrahoc vidttur , ^ lechonias ifit cratincaHtrtit^
Bubylonis.DicendumSfr.Ofieratincarceteclaufusfaltcmcotinn,eb^ ejjct nobitis & rex I^da,vtt ji
erat ctaujus.nontamen talne
qum Buruchpofjttad eum acccdert,tdis.n.acnf}us frequtmtn'
ctditiir dettntis in carccre.
8 Et ad aurcs vniucrfi popuU vcnientis ad hbrum./.
daici in Babyionem diS\ -
9 Et ad aurcs potentium filiorum re.^«w d^clifu(r^\
aiiqui dejemine regio,vi Ijabciur Dunu .i.S l"Cr'itii
i» Tna^"-'
tejtate,ftct*t patetex todem libro cte DanitU &Jociji
cius . Q"
patentvfqiitibi. ^ ^^
