27.03.2017

1

POLİMER MALZEMELER

Doç. Dr. Atilla EVCİNAfyon © 2017

Polimer-İnsan-Çevre

• Polimerler bütün dünyada demir, tahta vecam gibi malzemelerin yerine alternatifmalzeme olarak kullanılmakta ve her günyeni uygulamalara imkân sağlamaktadır.

• Gerek ekonomik, gerekse kolay işlenebilirolması, plastiğin diğer maddelere göretüketimini hızla artırmakta ve polimertüketiminin fazlalığı, ülkelerin gelişmişliğininbir göstergesi olarak değerlendirilmektedir.

• Polimerlerden yapılan malzemeler değişikyerlerde kullanılırlar ve bulundukları çevrekoşullarına bağlı olarak farklı kimyasalmaddelerin etkisinde kalabilirler.

• Örneğin; sıvı temizlik malzemelerinin, içeceklerin,boyaların, tutkalların vb ürünlerin içine konduğuplastik kaplar, içlerindeki kimyasallarla süreklietkileşim halindedir.

• Nem, ozon vb maddeler veya rüzgar, UV-ışınlarıgibi etkiler ise daha çok atmosfere açık dışortamlarda bulunan polimerik malzemeleraçısından önemlidr.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

2

Atmosfer Etkisi• Polimerlerden yapılan masa, sandalye, bina

çatıları, dış cephe kaplamalar, boyalar, seraörtüleri, otomobillerdeki koltuk, tampon,aydınlatma ve trafik lambaları gibimalzemeler atmosfere açık ürünlerdir vesürekli veya zaman zaman atmosferdebulunan nemin, oksijenin, ozonun, rüzgarın,suyun (yağmur, kar) ya da güneşten gelenUV ışınların, IR-ışınlarının etkisinde kalırlar.

Sıvıların Etkisi• Sıvı temizlik malzemeleri, kimyasal

maddeler, içecekler, boyalar, tutkallar vbürünler polimerlerden yapılan şişe, bidon,varil, torba, poset türü kaplar içerisindesaklanmaktadır.

• Bu tür kaplarda polimer ile temas halindeolduğu kimvasal madde sürekli etkileşimhalindedir ve etkileşimin derecesi polimeryanında kimyasalın yapısına da bağlıdır.

Sentetik polimerlerin

insan ve çevreye verdiği

zararlar nelerdir ?

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

3

Yoketme problemi

ÇEVRESELKİRLENME !!!

• Polimerlerin çoğu biyobozunur değildir

• Bakteri tarafından bozunamaz• Böylece polimer yok olmadığından

elden çıkarma problemi doğar.

Tıkanma problemi

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

4

• Plastik parçalar ıskartaya çıkar• Nehir drenaj sistemlerinin

tıkanmasına yol açar• Böylece ani su taşkınlarına neden

olur

ÇEVRESELKİRLENME

Hastalıklar

• Polimer kaplar yeryüzünde saklanamaz

• Sivrisinekler için besleyici olurlar• Böylece bulaşıcı hastalıkara yol

açar

ÇEVRESELKİRLENME

Hayvanlara zararı

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

5

• Biyobozunmaz polimerler nehirler -> göller -> denizlere atılır

• Suda yaşayan canlılar tarafından yutulur

• Şok nedeniyle hayvanlar ölür

ÇEVRESELKİRLENME

Kirlenme

• Polimerlerin yanması açıktır• Zararlı zehirleyici gazlar açığa

çıkartır• Hava kirliliğine neden olur• Asit yağmuru problemine yol açar

ÇEVRESELKİRLENME

Sentetik polimerlerin elden çıkarılması için faydalı bilgiler

1. Sentetik polimerleri diğer atıklardan ayırmak.

2. Geri dönüşüm

3. Yeniden kullanma

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

6

Yeniden kullanılmaz …

1. Aşağıdakilerini içeren otomobil ürünleri:

• Motor yağ şişeleri• Antifriz kapları• Benzin ve yağ katkı şişeleri2. Kahverengi likör şişeleri

Sizce biyobozunur polimerlerin kullanımı yaygınlaşmalı mı?

Evet.Çevreye zararsızKolaylıkla yokedilebilir

Soru ???Atık Azaltma- gerçekler ve rakamlar

• Polimer atıklar hakkında ne biliyoruz ?

• 1. Plastik atıklar okyanuslarda her yıl 100.000 ‘lerce deniz hayvanının ölmesine neden olmaktadır.

Doğru Yanlış

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

7

Atık Azaltma- gerçekler ve rakamlar

• Polimer atıklar hakkında ne biliyoruz ?

• 2. 1950’den beri, biz ve bizden önceki tüm nesiller oldukça fazla atık oluşturmaktayız.

Doğru Yanlışİngiltere’de ortalama bir aile her hafta 4 cam şişe, 13 konserve kutusu, 3 plastik şişe ve 5 kg kağıt atmaktadır.

Atık Azaltma- gerçekler ve rakamlar

• Polimer atıklar hakkında ne biliyoruz ?

• 3. 1 kg tüketici eşyalarını oluşturmak için üreticiler 5 kg atık oluşturmaktadırlar.

Doğru YanlışNe yazık ki doğru. Üretim proseslerini geliştirmek için teşvikler düşük olduğu için, tüketici eşyaları son derece müsriftir.

Atık Azaltma- gerçekler ve rakamlar

• Polimer atıklar hakkında ne biliyoruz ?

• 4. Eğer bir günde üretilen polistiren köpük bardakları sıralarsanız, Kıbrıs adasını kuşatırsınız.

Doğru YanlışMaalesef dünyayı kuşatabilirsiniz

Atık Azaltma- gerçekler ve rakamlar

• Polimer atıklar hakkında ne biliyoruz ?

• 5. Yenilenemeyen bir kaynak olan petrol, tüm plastiklerin yapımında kullanılır.

Doğru Yanlış

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

8

Atık Azaltma- gerçekler ve rakamlar

• Polimer atıklar hakkında ne biliyoruz ?

• 6. Bir plastiğin geri dönüşümü, onun bir çöp yakma fırınındaki enerjinin iki katı kadar tasarruf sağlayabilir.

Doğru Yanlış

Atık Azaltma- gerçekler ve rakamlar

• Polimer atıklar hakkında ne biliyoruz ?

• 7. Geri dönüştürülmüş HDPE % 25 den fazlası yeni bir şişe haline getirilirken, tüm geri dönüştürülmüş PET’in % 50 sinden fazlası halı ve giysi yapımında kullanılır.

Doğru Yanlış

Atık Azaltma- gerçekler ve rakamlar

• Polimer atıklar hakkında ne biliyoruz ?

• 8. Bir plastik şişenin geri dönüşümüyle kazanılan enerji, bir bilgisayarı 25 dakika çalıştırabilir.

Doğru Yanlış

Polimer-İnsan-Çevre• Polimerlerden üretilmiş plastik malzemelerin

yaşadığımız çevre ile tam olarak uyumu henüzsağlanamamıştır. Toprakta çözülmesi için çokuzun zamanlara ihtiyaç duyan plastik malzemebazı durumlardazehirleyici veyabaşka şekillerdeçevreye zarar vericiolabilir.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

9

AmaBaşarabiliriz

Geri dönüşümle yapabileceğiniz değişimleri gözleyin

Ödev

• Polimerlerin geri dönüşümüne ait birposter hazırlanacak.

• 70x100 cm ebadında olacak şekildeslogan, şekil, resim ve yazı içerebilir.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

10

PET Polietilen tereftalat

1 PET• Yoğunluğu 1.33-1.38 gr/ml.dir. • Maksimum kullanılabilir sıcaklığı 60°C dir. • Orta sertlikte bir plastiktir. • En çok kullanılan plastiklerden biridir. • PET, açık veya hafif renkli, yarısaydam, suda yüzebilir

fakat köpük yapılamaz. • 250°C gibi yüksek erime sıcaklığına sahip bir plastiktir. • Çeşitli boyutlarda içme suyu, meyve suyu ve bitkisel

yağ şişeleri, fıstık yağı kavanozu, mikro dalga gıda tepsisi örtüsü, salata kapları PET plastiğinden yapılmaktadır.

• PET hızlı yanar, alevleri renksiz, yanarken mum kokusu ve sönerken beyaz duman verir.

HDPE Yüksek yoğunluklu polietilen

2 HDPE

• Yoğunluğu 0.94, 0.96 gr/ml.dir.• Doğal olarak süt rengi görünümdedir.• Maksimum kullanılabilir sıcaklığı 120 °C dir.• Yarı saydam veya renkli, orta sertlikte bir plastiktir.• Düşük maliyetli, kolay şekillenebilmesi ve kırılmaya

dayanıklı olması nedeni ile geniş bir kullanım alanınasahiptir.

• Süt, su, meyve suları, sıvı deterjanlar, motor yağları,çamaşır suları, şampuanlar ve losyonların kaplarıüflemeli kalıba dökmeli HDPE den yapılmaktadır.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

11

PVC Polivinilklorür

3 PVC• Yoğunluğu 1.32-1.42 gr/ml.dir.• Maksimum kullanılabilir sıcaklığı 70°C dir.• Sert ve esnek olmak üzere iki tür PVC malzemesi var.• Parlak yüzeye, iyi fiziksel özelliğe ve kimyasal dirence

sahip bir plastiktir.• Uzun süre kararlı kalır, yanmaya dayanıklı ve iyi bir

yalıtım özelliğine sahiptir.• Bitkisel yağlar ve şampuan şişeleri çamaşır suyu ve

sıvı deterjan kapları sıvı motor yağı şişeleri, penceretemizleme ürünleri, taze et kapları, ketçap şişeleri,borular ve pencere çerçevesi malzemeleri PVC’denyapılmaktadır.

LDPE Düşük yoğunluklu polietilen

4 LDPE• Yoğunluğu 0.91-0.93 gr/ml.dir.• Maksimum kullanılabilir sıcaklığı 80°C dir.• Erime sıcaklığı 120°C dir.• Esnek ve buruşmaz özelliğe sahip bir plastiktir.• LDPE plastikleri, pürüzsüz, esnek ve nispeten saydam

olduğundan dolayı film hammaddesi olarak en çokkullanılır.

• Ayrıca çuval, büzgü ve germe şalı, çöp torbası, ekmekve sandviç torbası, bakkal torbaları, margarin tüpleri,hardal ve kahve kabının esnek kapakları yapımındakullanılır.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

12

PP Polipropilen

5 PP• Yoğunluğu 0.90-0.92 gr/ml. arasında değişir.• Maksimum kullanılabilir sıcaklığı 135°C dir.• Yarı saydam, suda yüzebilen fakat köpük olmayan bir

plastiktir.• Kimyasal maddelere, ısıya ve aşırı yorulmaya dayanıklı

bir maddedir.• Orta sertliğe ve parlaklığa sahip plastiklerdir.• Margarin tüpleri, ketçap şişeleri, çubuk, başlıklar,

yoğurt kapları ve bazı kaplar ve kapaklar.• Paketlemede kullanılan plastiklerin en düşük

yoğunluklu olanıdır.• PP yavaş yanar, yanan bir yakıt gibi kokar.• PP sıcak toluende çözünür.

PS Polistiren

6 PS• Yoğunluğu 1.03-1.06 gr/ml arasında değişmektedir.• Maksimum kullanılabilir sıcaklığı 70°C dir.• Rigit ve köpük olabilir, çok yönlü ve amaçlı kullanılan

bir plastiktir.• Oldukça sert, kırılgan ve parlak bir plastiktir.• Nispeten düşük erime noktasına sahip çok pahalı

olmayan bir reçinedir.• Polistiren hızlı yanar, kuvvetli gaz kokusu yayar,

önemli miktarda kurum üretir.• Asetonlu ortamda hızla kabarır.• Koruyucu paketleme, yumurta kartonları, tepsileri, fast-

food paketleme kapları, su bardağı, kapaklar ve köpekkapları polistren plastiklerden yapılmaktadır.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

13

Diğer

Toplama alanlarının avantaj ve dezavantajları nelerdir ?

• Avantajları• Pratik• Metan gazı elde

etmek mümkündür

• Dezavantajları• İnşa etmek ve bakımı

zor• Uzun süreli uzman

gerektirir• Binlerce kamyon,

ekstra trafik ve gürültü• Çevreye potansiyel

tehlike

Polimer üretiminde en büyük konulardan birisi onların bertarafıdır

Bunun için 3 yol olabilir:

Toplama alanları oluşturmak (landfill) Yakma (burning) Geridönüşüm (recycling)

Toplama alanları

• Plastikler genellikle biyobozunmazlar• Mikroorganizmalar onlara etki etmez• Çürümezler• Biyobozunur polimerlerin araştırılmasına

başlanmalıdır

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

14

Yakma

• Plastiklerin yakılması hava kirliliğine yol açar

• Sera etkisine neden olur

• Küresel ısınmaya yol açar

• Çoğu plastik toksik duman üretir

Plastiklerin geri dönüşümü

Günümüzde 50 yıl öncesinden 20 kat daha fazla plastik üretip kullanıyoruz !

Bir ton plastik, 20.000 adet 2 litrelik şişe yada 120.000 çuvala eşdeğerdir.

Polimer-İnsan-Çevre• Bu noktada da devreye plastik malzemenin

diğer çok önemli bir özelliği olan “geridönüştürülüp tekrar kullanılabilirlik özelliği”girer. Plastiği geri dönüştürme çalışmalarıplastiğin kullanımına paralel olarak sonyıllarda birkaç kat birden artmış ve hızlayaygınlaşmıştır

Polimerlerin geri dönüşümü• Nitekim 1990 ile 1996 yılları arasında çöpe atılan

plastik malzeme miktarı bu geri dönüşüm çalışmalarısayesinde ağırlıkça % 20 civarında azalmagöstermiştir. Hem yaşadığımız çevreyi, hemdünyamızı ve enerji kaynaklarımızı korumak, hem deüstün özelliklerinden faydalanmaya devamedebilmek için plastik malzemenin geri dönüşümünüsağlamak gerekli ve önemli bir iştir.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

15

– Doğada kolayca parçalanıp yok olmazlar.– Dayanıklı olacak şekilde üretilmişlerdir– Doğal etmenler yapılarını bozamaz ve uzun

süre doğada kalırlar (1000 yıl gibi)• Toplanmaları, türlerine göre ayrılmaları,

doğranmaları, eritilmeleri, yenidenşekillendirilmeleri gerekir.

• En önemli şey halkın bu konuda bilinçli olması,plastikleri diğer atıklardan ayırması vebiriktirmesi gerekir.

Plastikler

• Çok büyük miktarlarda kullanılan plastik malzemelerkullanım sonrası çevreye atılarak çevre kirliliğine vekaynakların azalmasına sebep olmaktadır.

• Hem bu olumsuzlukları ortadan kaldırmak hem deekonomiklik sağlamak için dünyadaki birçok ülkede veTürkiye de yaklaşık 30 yıldır geri dönüşüm çalışmalarıyapılmaktadır.

• Katkılı ve katkısız plastik atıkların geri dönüşümü,ekolojik ve ekonomik açıdan önem arz etmektedir.

• Plastik atıkların çeşitli fiziksel ve kimyasal işlemlerdengeçirildikten sonra ikinci bir hammadde olarak üretimsürecine sokulmasına “geri dönüşüm” denir.

Geri Dönüşüm• Plastiğin yeniden üretiminin enerji ve çevre

maliyeti çok yüksek olabilir.• Yeniden kullanım sırasındaki bozulma

işlemleri toksin ve kanserojen özelliği olanbirçok maddenin çevreye yayılmasına nedenolabilir.

• Bu nedenle gelişmiş ülkelerde artık plastikmamullerin altına hangi tip plastiktenyapıldığının yazılması ve atık toplamabölgelerinde tiplerine göre ayrılarak yenidenkullanıma tek tip plastik olarak sokulmasıyolunda düzenlemeler başlamıştır.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

16

• Termoset plastikler yeniden kullanıma uygun olmayankimyasal yapıya sahiptirler.

• Isıl sertleşir plastikler ısıtıldıklarında çözünmez veerimezler. Çapraz bağlantılarla sertleştirilmişlerdir.

• Bunlar yeniden ısıtıldıklarında yumuşarlar ancak akışkanhale gelmezler.

• Bunlar termoplastik reçineler gibi tekrar kullanılmazlar(fenolik, furan, alkitler, epoksi, doymamış poliesterlerv.b.).

• Termoplastik (ısıl yumuşar) reçineler ise birçok kezyumuşatılıp sertleştirilebilirler.

• Bu plastikler tekrar kullanılmaya elverişlidirler (PE,LDPE, HDPE, PVC, PET, PP, PS, vb.). Her üretilenplastik ürünün genellikle alt veya taban kısımlarındasemboller vardır.

Plastikleri geri kazanmanın temel esası

• Depolama alanlarında katı atık bertarafgiderlerinin artması plastiklerin gerikazanımını hızlandırmıştır

• Plastik madde üretiminde orijinal maddelerinyanında geri kazanılan ürünlerindekullanılmasının zorlanması plastikleri gerikazanmayı geliştirmiştir

• Geri kazanılmış plastikten yapılmış ürünlerepazar talebinin teşvik edilmesi, plastikleringeri kazanılmasını hızlandırmıştır.

• Petrole yapılan zamlar plastiklerin gerikazanılmasını hızlandırmıştır.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

17

Geri dönüşümlü plastiklerden elde edilmiş ürünler

Neden geri dönüşüm ?• Plastikler geri kazanılıp tekrar

kullanıldığında sağladığı faydalarşunlardır;– Plastik hammadde kaynakları korunur– Tekrar kullanımı artar– Depolama alanlarının ömrü uzar– Yeni iş alanları oluşur– Atıkların enerjiye dönüşümü artar

Plastiklerin İnsan Sağlığına Etkisi

• Plastiklerin insan sağlığına etkisi atıklarınyarattığı toksit etkiler ve çevreselkirlenmedir.

• Çevre kirlenmesi;– hastalıklar için zemin hazırlayan,– doğrudan hastalık nedeni olabilen,– bazı hastalıkların gidişini ve sonucunu

etkileyen,– bazı hastalıkların da yayılmasını

kolaylaştıran bir faktör olarak karşımızaçıkmaktadır.

Plastiklerin İnsan Sağlığına Etkisi

• Bütün çevre olumsuzlukları her dörtetkiye de neden olabilir.

• Hava, su ve toprak kirlenmesi doğrudanhastalık nedeni olabildiği gibi, bir kısımhastalıkların yayılımını kolaylaştırabilir yada bir kısım hastalığın gidişinietkileyebilir.

• Dünya sağlık örgütünün ve ülkemizdeSağlık Bakanlığının yönetmelikleri ileinsan sağlığı açısından plastiklerinkullanım şartları belirlenmiştir.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

18

Plastiklerin Doğaya Etkisi Ve Çevre Kirliliği• İnsanoğlu yüzyıllardır çevresine ve doğaya

verdiği zararların bedelini ödemektedir.• Kişisel hırslarla, daha çok kazanmak

arzusuyla, tembellikle, sorumsuzlukladoğaya zarar verenler kendilerinindoğanın bir parçası olduklarını veverdikleri zararın kendilerine döneceğigerçeğini göz ardı etmişlerdir.

• Yüzlerce yıldır çevreyeverdiği zarardan çokçeken insanoğlunda birçevre bilincinin oluşmasıçok yeni sayılır.

• 1970'li yıllardan sonradünyada çevremizle ilgilihissedilir derecede birduyarlılık oluşmuş ve buolgu çevrebilim (ekoloji)adıyla bilimselplatformda yoğun birşekilde ele alınmayabaşlanmıştır.

• Yaşamın gereği olarak kullanıldıktan veyatüketildikten sonra yok edilmesi veya toplumunyeniden yararlanabilmesi için toplanıp yaşamortamından uzaklaştırılması gereken çeşitlimalzemelere katı atık denir

• Doğa koruma ajansının (environmentalProtection Agency, EPA) tahminlerinegöre toplam atıkların 1/5 ini plastikatıkları oluşturmaktadır.

• Ülkemizde katı atık içinde ağırlıkça%5–9, hacimce ise %15–20 oranındaplastik bulunmaktadır.

• Piyasaya yılda yaklaşık olarak 500.000ton plastik ambalaj sunulmaktadır.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

19

• Polietilentetraftalat (PET)’ın Türkiye de yıllıkolarak yaklaşık üretim miktarı 165.000tondur.

• PET genellikle su, meşrubat ve yağşişelerinin ambalajlanmasında kullanılır.

• Hafif ve dayanıklı olması nedeniyle kullanımalanı giderek genişlemektedir.

• Her yıl Türkiye'de yılda 10 bin ton PETtoplanarak, birçok tesiste geri kazanılıp,sentetik elyaf haline getirilmekte ve tekstilendüstrisinde kullanılmaktadır

• Son 20 yılda atık plastiklerin geridönüşümü önemli ölçüde artmıştır.Kullanılmış plastik malzemelerin geridönüşümünde kullanılabilecek 3 farklıyöntem vardır.

• Bu yöntemler– doğrudan yeniden kullanma– bazı fiziksel işlemlerden geçirdikten sonra

kullanma (parçalama, eritme ve yenidenşekillendirme)

– kimyasal olarak polimerlerin parçalanarakyeni üretimlerde kullanılması

Doğrudan yeni kullanma

• Plastik şişelerin tekrar kullanılmadanönce çevresel etkilerle kirletilme şansıcam şişelere kıyasla daha yüksektir.

• Bu yüzden doğrudan yeniden kullanılanşişeler ya doğrudan alındığı yerleredepozito karşılığı geri götürülmekteyada dağıtıcı firmalar tarafından evdentoplanmaktadır.

Fiziksel olarak yeniden işleme• Bu yöntemde malzemeyi üretmek için kullanılan

polimerin kimyasal yapısı bir değişikliğeuğramamaktadır.

• Parçalama, eritme basamaklarından sonra veyeniden şekillendirme basmağında atıkların safpolimerle karıştırılabilmektedir.

• Ancak bu tür dönüştürülmüş ürünlerin özellikleyiyeceklerle temas etmesi arzulanmamaktadır.Avrupa birliği uyum yasaları kapsamında bu türdönüştürülmüş polimerlerin gıda sektöründekikullanımları engellenmeye çalışılmaktadır.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

20

Kimyasal olarak yeniden işleme

• Bu yöntemde polimer zincirleri kimyasal birişlem sonunda küçük parçalara bölünmekte veoluşan bu monomerik yada oligomerik türleryeni polimerlerin üretilmesinde kullanılmaktadır.

• Bu üretim sırasında da elde edilenmonomerlerin saf monomerlerle karıştırılmasımümkündür.

• Ancak elde edilen monomerlerin saflaştırılmasıiçin distilasyon, kristallendirme veya bazıkimyasalların katılması gerekmektedir.

Enerji elde edilmesinde kullanımı• Diğer geri dönüşüm yatırımlarının yeterli

olmamasından dolayı halen en yaygın kullanılangeri dönüşüm yöntemidir.

• Termoplastik yada termoset olsun, polimerleryüksek bir enerji kaynağıdır.

• Isıtma amacıyla kullanılan sıvı yakıtların 1litresinden yaklaşık 10.200 kcal lük bir enerjielde edilirken, bu değer polimer atıkları içinyaklaşık olarak 11.000 kcal /kg dır.

Enerji elde edilmesinde kullanımı

• Ancak bu tür geridönüşümünsağlanabilmesi içinçevreye yayılan gazlarınkontrol edilebilmesigerekmektedir. Bu konuile ilgili çok ciddiyaptırımlar bulunmaktadır.

Plastiklerin geri kazanılmasındaki safhalar

Katı atık çöp konteynırları

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

21

Plastiklerin geri kazanılmasındaki safhalar

Katı atık toplama işlemi

Plastiklerin geri kazanılmasındaki safhalar

Çöpleri depoya taşıma

Plastiklerin geri kazanılmasındaki safhalar

Katı atık depoları

Plastiklerin geri kazanılmasındaki safhalar

Ön ayıklama

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

22

Plastiklerin geri kazanılmasındaki safhalar

Plastikleri ayırma

Plastiklerin geri kazanılmasındaki safhalar

Plastiklerin seçimi

Plastiklerin geri kazanılmasındaki safhalar

Geri dönüşüm için paketleme

Geri Dönüşümlü Plastik Hammadde Hazırlama

• Plastik atık, ürün cinsine göre uygun biçimde yabancıcisimlerden ayıklanmalıdır.• Büyük kirleticiler ayırma masasında elle giderilmelidir.• Yıkanması gereken atık plastikler, uygun yıkama tesislerindeyıkandıktan sonra kurutulmalıdır.• İşlenecek atık plastik ürünler, granül ekstrüzyonuna uygunşekilde kırılmalıdır.• İsteniyorsa plastik atıklar kendi cinsi arasında renklereayrılabilir.• Granül ekstrüzyonunun verimli çalışabilmesi için kırıcı eleğinindelik çapı 8 mm olmalıdır.• Yüzdürme ile hafif ve ağır plastikler ayrıştırılmalıdır.• Plastikler nem oranı %1’ den az oluncaya kadar kurutulmalıdır.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

23

• Plastik atık ürünler kullanımyerlerine göre irili ufaklı farklıbiçim ve boyuttadırlar.

• Hammadde halinedönüştürmek için, önceliklegranül ekstrüderinegirebilecek boyutlaragetirmemiz gerekir.

• Bu amaçla kullanılanmakineler kesim ve kırmamakineleridir.

Plastiğin Kesimi ve Kırılması

• Plastik ürünler kırıcıdabıçaklar arasında yüksekdevirde kesilirler.

• Burada bulunaneleklerden geçerek kırpıkhale gelirler.

• Granül ekstrüderinegirebilecek kırık plastikleriçin en uygun elek delikçapı 8 mm’dir.

Plastiğin Kesimi ve Kırılması

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

24

Plastik Yıkama ve Kurutma

Yıkama ve kurutma ünitesi

Plastiğin Besleme Kazanına Transferi

Kırma makinesinden, yıkama havuzuna, havuzdan sıkmamakinesine ve herhangi istenilen yöne sevki taşıyıcıhelezonlarla sağlanır.

Geri dönüşüm makinesi

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

25

Soru ?Aşağıdaki maddelerden hangisi plastiğin üretim kaynaklarından birisidir?

A) Ham petrolB) AğaçC) DemirD) Kristal

Soru ?Dünya plastik tüketimini yönlendirensektörlerin başında gelen sanayisektörü hangisidir?

A) Mobilya sanayiB) Otomotiv sanayiC) İnşaat sanayiD) Ambalaj sanayi

Soru ?Plastiğin çevre açısından en önemliözelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A)HafiflikB)YakılabilirlikC)Geri dönüştürülüp tekrar kullanılabilirlikD)Kullanım sahasının genişliği

Soru ?Hem yaşadığımız çevreyi, hem dünyamızı veenerji kaynaklarımızı korumak, hem deplastiğin üstün özelliklerinden faydalanmayadevam edebilmek için aşağıdakilerdenhangisi yapılmalıdır?

A) Plastik hammadde üretimini arttırmak.B)Plastik malzemenin geri dönüşümünü

sağlamak.C) Plastik ürün tüketimini arttırmak.D) Atık plastikleri yakmak.

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

26

Soru ?Plastik atıklarının geri dönüşümü vekazanılmasıyla aşağıdaki avantajlardanhangisi sağlanamaz?

A) Plastik üretiminin artmasıB) Doğal kaynakların korunmasıC) Enerji tasarrufunun sağlanmasıD) Atık miktarın azalması

Soru ?Aşağıdaki avantajlardan hangisi plastiklerin,uzun zamandan beri metal malzemelerinyerini almaya başlamasına neden olmuştur?

A) İyi bir yanma özelliğinin olmasıB) Çevre kirliliği yaratmamasıC) Isı ve elektriksel yalıtkanlıkD) Hepsi

Soru ?Plastik atıkların çeşitli fiziksel ve kimyasalişlemlerden geçirildikten sonra ikinci birhammadde olarak üretim sürecinesokulmasına ne denir?

A) Geri kazanımB) Geri dönüşümC) İkinci üretimD) Hurda ürün

Soru ?Her üretilen plastik ürünün genellikle alt veyataban kısımlarında bulunan sembolün anlamınedir?

A) Plastiğin türünü ve geri dönüşüm özelliğinigösterir

B) Plastiğin üretim tarihini belirtir.C) Plastiğin son kullanma tarihini belirtirD) Plastiğin üretim sayısını belirtir

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

27.03.2017

27

Soru ?Hafif ve ağır plastikleri ayrıştırmada ençok kullanılan metod hangisidir?

A) Elle ayırmaB) KaldırmaC) TartmaD) Yüzdürme

Soru ?Plastiğin doğada yok olma süresi kaçyıldır?

A) 150 yılB) 500 yılC) 1000 yılD) 10 yıl

Soru ?Aşağıdaki plastiklerden hangisi geri dönüşümlü değildir?

A) PETB) PVCC) TermosetlerD) Termoplastikler

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)