บทท 4

การใหความคมครองสงบงชทางภมศาสตรของประเทศไทย

4.1 สงทไดรบความคมครองตามพระราชบญญตคมครองสงบงชทางภมศาสตร พ.ศ. 2546

กอนทประเทศไทยไดเขารวมเปนภาคในความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทาง

ปญญาทเกยวกบการคาหรอ TRIPs นน กฎหมายทรพยสนทางปญญาของประเทศไทยทใกลเคยง

ตอการใหความคมครองสงบงชทางภมศาสตรนนมอยสามฉบบ คอ กฎหมายลขสทธ กฎหมาย

สทธบตรและกฎหมายเครองหมายการคา ซงพบวามเพยงกฎหมายเครองหมายการคาเทานนทม

ความใกลเคยงในการน ามาปรบใชแตเนองจากทฤษฎของกฎหมายการคานนมความแตกตางกบ

การใหความคมครองสงบงชทางภมศาสตรอยางสนเชง กลาวคอ เครองหมายการคาจะมความ

ชดเจนในการบงบอกความแตกตางระหวางเจาของหรอตวผผลตสนคา แตสงบงชทางภมศาสตรจะ

บงบอกพนททผลตเปนหลก อยางไรกตามพบวากฎหมายเครองหมายการคาเฉพาะในสวนของ

เครองหมายรบรองเทานนทมความเกยวของใกลเคยงกบสงบงชทางภมศาสตรมากทสด โดย

เครองหมายรบรองจะเปนการรบรองเกยวกบแหลงก าเนด สวนประกอบ วธการผลต คณภาพ หรอ

คณลกษณะของสนคา1 ทอาจจดทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรเปนเครองหมายรบรองไดแต

เครองหมายรบรองมลกษณะของการคมครองทกวางไมสามารถเปนไปตามลกษณะสงบงชทาง

ภมศาสตรทสนคาจะตองมชอเสยงได อกทงไมสามารถครอบคลมในสวนของพนธกรณของ

ขอตกลง TRIPs ในการคมครองสงบงชทางภมศาสตรไดทงหมด กลาวคอ เครองหมายรบรอง

สามารถออกใหไดแกบคคลเพยงคนเดยวและกไมสามารถใชรบรองตนเองได สวนการจะน าหลก

1 พระราชบญญตเครองหมายการคา พ.ศ.2534 มาตรา 4 วรรคส “เครองหมายรบรองหมายความวา

เครองหมายทเจาของเครองหมายรบรองใช หรอจะใชเปนเครองหมาย หรอเกยวของกบสนคาหรอบรการของบคคลอน เพอเปนการรบรองเกยวกบแหลงก าเนด สวนประกอบ วธการผลต คณภาพ หรอคณสมบตอนใดของสนคานนหรอเพอรบรองเกยวกบสภาพ คณภาพ ชนดหรอคณลกษณะอนใดของบรการนน”

58

เครองหมายรวมมาปรบใชกไมสามารถท าไดเนองจากค าก าจดความของเครองหมายรวมไมได

ครอบคลมไปถงเครองหมายรบรอง2

ดงนนจงเหนไดวากฎหมายเครองหมายการคาของไทยนนยงคงไมครอบคลมไป

ถงการคมครองสงบงชทางภมศาสตรประกอบกบกฎหมายกบญญตไวชดเจนวาสงบงชทาง

ภมศาสตรไมสามารถน ามาจดทะเบยนไดตามพระราชบญญตเครองหมายการคาดวยอกเชนกน

นอกจากหลกเกณฑในเรองเครองหมายรบรองแลว ยงมกฎหมายไทยทเกยวของกบสงบงชทาง

ภมศาสตรอกคอกฎหมายคมครองผบรโภค กฎหมายอาหาร ประมวลกฎหมายอาญาและประมวล

กฎหมายแพงและพาณชย ทเนนไปในการคมครองผบรโภคจากการถกหลอกลวงในการซอสนคา

โดยเปนการปองกนการใชสงบงชทางภมศาสตรในลกษณะทท าใหสาธารณชนสบสนหลงผด ซง

อาจจะสอดคลองกบขอตกลง TRIPs มาตรา 22 วรรค 2 (a) ได และในสวนของการคมครองผผลต

จากการแขงขนทไมเปนธรรมทางการคาตามมาตรา 22 วรรค 2 (b) ของขอตกลง TRIPs กฎหมาย

ไทยดงกลาวจะใหความส าคญทนอยกวาการคมครองผบรโภคจากการถกหลอกลวงใน

แหลงก าเนดของสนคา ตวอยางเชนในเรองการซอขายมะขามหวาน หากผขายไมไดหลอกลวงผซอ

โดยผขายระบไวชดเจนวาเปนมะขามหวานเพชรบรณ ซงปลกทเพชรบร เชนนกจะไมเปนความผด

ตามประมวลกฎหมายอาญาในฐานท าใหผซอหลงเชอในแหลงก าเนดของสนคาเปนตนแตการ

กระท าดงกลาวอาจเปนการกระท าใหเสยชอเสยงหรอกดวลลของผคาอกรายหนงหรอของสนคา

นนเสยหายได จงกลาวไดวากฎหมายไทยไมไดใหการคมครองสทธในสงบงชทางภมศาสตรไว

โดยตรง อกทงไมสามารถครอบคลมถงพนธกรณตามมาตรา 22 ถงมาตรา 24 ของขอตกลง TRIPs

ดงนนกฎหมายไทยทมอยจงไมสามารถน ามาใชเพอคมครองสทธลกษณะนใหเปนไปตาม

พนธกรณดงกลาวได แตจากการทประเทศไทยเปนสมาชกของ WTO ทจะตองอนวตรการ

กฎหมายเพอใหเปนไปตาม WTO ซงรวมถงขอตกลง TRIPs ทงหมดจงกจะตองพจารณาถง

รปแบบกฎหมายไทยทจะใชในการคมครองสงบงชทางภมศาสตรวาควรมลกษณะใด3

2 ทวพฤทธ ศรศกดบรรจง, คมอการศกษากฎหมายลขสทธ, (กรงเทพมหานคร : สถาบนวศวกรรมการ

พมพ, 2552), หนา 18-20. 3 วมาน เหลาดสต, “แนวทางการคมครองสทธในสงบงชทางภมศาสตรของประเทศไทยตามขอตกลง

TRIPs”, วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2539, หนา 171-173.

59

ในการคมครองสงบงชทางภมศาสตรจากทกลาวมาบทบญญตของขอตกลง

TRIPs ในสวนของสงบงชทางภมศาสตรเปนเสมอนบทบญญตทไดมาจากการประนประนอม

ระหวางประเทศสองกลม กลมแรกเปนประเทศในภาคพนยโรปทประสงคจะรกษาผลประโยชน

ของสนคาทใชสงบงชทางภมศาสตรในประเทศของตน ไมใหประเทศใด (โดยเฉพาะประเทศ

สหรฐอเมรกา ออสเตรเลย) ทอาจเปนผสบเชอสายตลอดจนน าเอาสตร กรรมวธในการผลตสนคา

มาจากบรรพบรษของตนทอยในยโรปและอพยพมาอยในทวปใหมโดยไดน าชอทางภมศาสตรใน

ประเทศทตนอพยพมาใชกบสนคาทตนผลตขนในประเทศของตนและไดสงสนคาออกจ าหนายทว

โลกในคณภาพและราคาทต ากวาประเทศดงเดม โดยในกลมประเทศในทวปใหมจะอาศย

หลกเกณฑภายในประเทศของตนทวาชอทางภมศาสตรดงกลาว ไดมาอยางตอเนองและเปน

ระยะเวลาทยาวนานจนสนคาทใชชอทางภมศาสตรดงกลาวไดกลายเปนชอสามญหรอชอกงสามญ

และสามารถใชไดในประเทศของตน ซงประเทศสองกลมน กลมประเทศในภาคพนยโรปจะม

กฎหมายทใชในการคมครองสทธลกษณะนโดยตรงและจะมรปแบบของกฎหมายทใหการ

คมครองอยางเครงครด ประเทศดงกลาวประสงคทจะหวงกนสทธในสนคาทผลตขนในประเทศ

ของตนจงไดเปนสมาชกของกฎหมายระหวางประเทศทงหมดทมการใหการคมครองสทธลกษณะ

นเพอใหกฎหมายระหวางประเทศดงกลาวมผลบงคบใชไดกวางในระดบระหวางประเทศ แตกลบ

มจ านวนประเทศสมาชกทจ ากด

สวนประเทศในทวปใหมทไมมกฎหมายทใหการคมครองสทธลกษณะนโดยตรง

ลกษณะของกฎหมายทใชในการคมครองสทธจงเปนไปอยางผอนปรนโดยไมไดเปนสมาชกของ

กฎหมายระหวางประเทศทใหการคมครองสทธลกษณะดงกลาวนอยางชดเจน เชนความตกลงแมด

รคและความตกลงลสบอนหรออาจเปนเพยงสมาชกของอนสญญากรงปารสเทานนเพราะ

อนสญญากรงปารสก าหนดใหประเทศสมาชกคมครองสทธลกษณะนอยางกวางจงไมบงคบใหม

การคมครองอยางชดเจนนก กฎหมายของกลมประเทศนจงผอนปรนซงสามารถยอมรบหลกเกณฑ

ทมสงบงชทางภมศาสตรกลายเปนชอสามญไดซงเมอประเทศทงสองกลมไดเขามารวมเปนสมาชก

ของ WTO ทมขอตกลงตางๆ เกยวกบการคาอนรวมถงการคมครองสทธในทรพยสนทางปญญา

บทบญญตเรองสงบงชทางภมศาสตรจงมการใหการคมครองไวอยางชดเจนแตกมขอยกเวนในการ

คมครองไวดวย

60

จากการศกษามาขางตนจะเหนไดวากอนทประเทศไทยเขารวมเปนภาคในความ

ตกลงทรปสมเพยงกฎหมายไมกฉบบทสามารถน ามาใชครอบคลมถงการคมครองสงบงชทาง

ภมศาสตรได ประกอบกบกฎหมายตางๆเหลานนเปนเพยงการกลาวถงแหลงก าเนดของสนคาใน

ลกษณะกวางๆ เทานน ไมเปนการเพยงพอตอการใหความคมครองสงบงชภมศาสตรทประเทศไทย

จ าตองอนวตการใหมการคมครองสงบงชทางภมศาสตรตามความตกลงของ TRIPs ดวยเหตนจงม

การตรากฎหมายเพอคมครองสงบงชทางภมศาสตรขนโดยเฉพาะเพอใหความคมครองสงบงชทาง

ภมศาสตรของไทย จนในทสดเมอวนท 6 ตลาคม พ.ศ. 2537 จงไดมการเสนอใหมการออก

กฎหมายเกยวกบการคมครองสงบงชทางภมศาสตรซงในขณะนนยงใชถอยค าในรางกฎหมายวา

“ชอทางภมศาสตร” หรอ “Geographical Indications” ตอมาพระราชบญญตคมครองสงบงชทาง

ภมศาสตร พ.ศ. 2546 จงไดมการประกาศในราชกจจานเบกษาเมอวนท 31 ตลาคม พ.ศ. 2546 และ

มผลบงคบใชเมอวนท 29 เมษายน พ.ศ. 2547 ซงรายละเอยดเกยวกบการคมครองสงบงชทาง

ภมศาสตรตามพระราชบญญตคมครองสงบงชทางภมศาสตร พ.ศ. 2546 มรายละเอยดดงจะกลาว

ตอไป4

4.1.1 ค านยามของสงบงชทางภมศาสตรในประเทศไทย

ในมาตรา 3 ก าหนดนยามสงบงชทางภมศาสตรไววา “สงบงชทางภมศาสตร

หมายความวา ชอ สญลกษณ หรอสงอนใดทใชเรยกหรอใชแทนแหลงภมศาสตรและทสามารถบง

บอกวาสนคาทเกดจากแหลงภมศาสตรนนเปนสนคาทมคณภาพ ชอเสยง หรอคณลกษณะเฉพาะ

ของแหลงภมศาสตรดงกลาว” จากนยามดงกลาวขางตนจะเหนไดวาสงบงชทางภมศาสตรไมได

จ ากดแตเฉพาะเพยงชอของแหลงภมศาสตรเทานนแตยงหมายความรวมถงสญลกษณทใชแทน

แหลงภมศาสตรซงตองสามารถใชสอสารเพอใหผบรโภคทราบและเขาใจถงทมาของสนคาจาก

แหลงภมศาสตรนนๆได เชน ใชสญลกษณพระธาตพนมใชแทนจงหวดขอนแกน หรอสญลกษณ

รปทานทาวสรนาร (ยาโม) แทนจงหวดนครราชสมา เปนตน ทงยงหมายความรวมถงสงอนใดทใช

4 ตะวน เดชภรตนมงคล, “การใหความคมครองสงบงชทางภมศาสตร: ศกษาเปรยบเทยบมาตรการตาม

กฎหมายไทยกบสหภาพยโรป”, วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2550, หนา 37.

61

เรยกหรอใชแทนแหลงภมศาสตรดวยซงโดยทวไปจะเปนชอ หรอขอความอนใดทไมใชชอเรยก

อยางเปนทางการของแหลงภมศาสตร แตผบรโภคสามารถทจะเขาใจถอยค า หรอขอความดงกลาว

ไดวาหมายความถงสถานทใดหรอเปนแหลงภมศาสตรใด เชน ค าวา “โคราช” หมายความถง

จงหวดนครราชสมา ค าวา “เมองชาง” หมายถงจงหวดสรนทรหรอค าวา “สองแคว” หมายถง

จงหวดพษณโลก เปนตน

อยางไรกตามสนคาทไดรบการขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรเชนไวนทราบ

สงภเรอของจงหวดเลย หรอกาแฟดอยตงของจงหวดเชยงราย จะเหนไดวาทราบสงภเรอหรอดอย

ตงนนไมใชชอเมองหรอชอจงหวดเหมอนดงเชนมะขามเพชรบรณหรอหมยางเมองตรงทเปนชอ

ทางภมศาสตรโดยแท กรณเชนนสงบงชทางภมศาสตรไมจ าเปนตองเปนชอเมอง หรอชอจงหวด

เทานนอาจจะเปนชอทไมเกยวของกบสงบงชทางภมศาสตรกได อาจจะเปนชอภเขา ทะเลสาบหรอ

ทราบสงกไดเชน ทางตอนเหนอของโปรตเกสมฝนตกหนกมากและมากกวาทองถนอนแตทาง

ตอนใตมพนทเขยวชอมมากกวามการผลตไวนซงเปนทยอมรบหรอเรยกกนวา “ไวนเขยว” โดยค า

วาเขยวไมไดสอถงแหลงภมศาสตรแตสอวามนมาจากพนททเขยวชอมชมชนหรออกนยหนงกคอ

สงบงชทางภมศาสตรเปนชอทใชเรยกสนคาแตไมไดหมายความวาสงเหลานนเปนชอทบงบอกถง

แหลงก าเนดของสนคา (Indication of Source) เสยทเดยว5นอกจากองคประกอบทางดานถอยค า

หรอสญลกษณดงทกลาวมาแลวนน สนคาทจะไดรบความคมครองเปนสงบงชทางภมศาสตรตาม

กฎหมาย สนคานนตองมความเชอมโยงกบแหลงภมศาสตรซงเปนถนก าเนดของสนคานน โดย

สนคานนตองแสดงใหเหนถงคณภาพ ความมชอเสยงหรอคณลกษณะเฉพาะของสนคาทผลตจาก

แหลงพนทนนได

4.1.2 การควบคมมาตรฐานสนคาตามสงบงชทางภมศาสตร

4.1.2.1 เงอนไขของการไดรบความคมครอง

สงบงชทางภมศาสตร ตามนยามแหงมาตรา 3 บญญตวาหมายความวา “ชอ

สญลกษณ หรอ สงอนใดทใชเรยกหรอใชแทนแหลงภมศาสตร และทสามารถบงบอกวาสนคาท

5 ปจฉมา ธนสนต, “ระบบการคมครองสงบงชทางภมศาสตรไทย-สหภาพยโรป”, เอกสารบนทกเทป

การสมมนา ณ โรงแรมอมพเรยลควนสปารคเมอวนท 23 สงหาคม 2550, หนา 1-3.

62

เกดจากแหลงภมศาสตรนนเปนสนคาทมคณภาพ ชอเสยง หรอคณลกษณะเฉพาะของแหลง

ภมศาสตรดงกลาว” โดยองคประกอบของสงบงชทางภมศาสตรประกอบดวยเงอนไข 3 ประการ

ดงนคอ6

1) เปนชอ หรอสญลกษณ หรอสงอนใดทใชเรยกหรอใชแทนแหลงภมศาสตร

ลกษณะของชอแหลงภมศาสตรตองมลกษณะเปนชอของทองถน เชน ชอของ

แมน า ทะเล ต าบล อ าเภอ จงหวด ภมภาค หรอพนททมขอบเขตครอบคลมพนทหลายจงหวด หรอ

แมแตชอของประเทศ เชน เกาะพงน ดอยตง นครชยศร เชยงราย เพชรบรณ ทงกลารองไห

เทอกเขาสามรอยยอด คอนยค แชมเปญประเทศไทย (หรอไทย) สวสเซอรแลนด (สวส) เปนตน

สงบงชทางภมศาสตรนยมใชชอแหลงภมศาสตรมากทสด เนองจากสามารถสอความหมายแก

ผบรโภคโดยตรงวาสนคานนมาจากแหลงภมศาสตรหรอแหลงก าเนดใด

สญลกษณทใชแทนแหลงภมศาสตร การสอใหผบรโภคทราบถงแหลงทมาของ

สนคา ไมจ าเปนตองใชชอของทองถนเสมอไป แตอาจจะสอดวยสญลกษณตางๆ ทเปนทรจกดใน

หมผบรโภค เชน ธงชาตไทยแสดงถงประเทศไทย ใบเมเปลแสดงถงประเทศแคนนาดา หอไอเฟล

แสดงถงประเทศฝรงเศส เปนตน สญลกษณทใชแทนแหลงภมศาสตรสวนมากจะเปนรปภาพของ

สถานทส าคญหรอสงทเปนสญลกษณส าคญของทองถนนน เนองจากสามารถสอความหมายแก

ผบรโภครบรไดวาสนคาทใชสญลกษณนนมาจากทองถนใด

สงอนใดทเรยกหรอใชแทนแหลงภมศาสตร จะเปนชอหรอขอความทมใชช อ

อยางเปนทางการของแหลงภมศาสตรนน แตสามารถสอความหมายแกผบรโภครบรไดวา ชอน

หมายถงแหลงภมศาสตรใด เชน แมกลองหมายถงจงหวดสมทรสงคราม แปดรวหมายถงจงหวด

ฉะเชงเทรา เปนตน

2) ชอ หรอสญลกษณ หรอสงอนใด สามารถบงบอกไดวา เปนสนคาทเกดจาก

แหลงภมศาสตรนน

สงบงชทางภมศาสตรจะตองเปนสนคาทเกดจากแหลงภมศาสตรหรอทองถนนน

เทานน กฎหมายฉบบนบญญตไวชดเจนเฉพาะสนคา มไดหมายความรวมถงบรการ ตามทก าหนด

6 ปจฉมา ธนสนต, กฎหมายคมครองสงบงชทางภมศาสตร, (กรงเทพมหานคร : เนตบณฑตยสภาใน

พระบรมราชปถมถ, 2555), หนา 237-238.

63

ไวในความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคา หรอทเรยกวา TRIPs แตอยาง

ใด (หากมการละเมดบรการทใชชอสงบงชทางภมศาสตร เชน มวยไทย จะใชกฎหมายฉบบน

ไมได)

ค าวา “สนคา” ค านยามใหหมายความวา สงทสามารถซอขาย แลกเปลยน หรอ

โอนกนได ไมวาจะเกดโดยธรรมชาตหรอเปนผลตผลทางการเกษตร รวมตลอดถงผลตภณฑทาง

หตถกรรมและอตสาหกรรม จงอาจกลาวไดวากฎหมายฉบบนใหความคมครองสนคา 3 ประเภท

คอสนคาเกษตรกรรม สนคาอตสาหกรรมและสนคาหตถกรรม ซงจะตองมความเชอมโยงกบแหลง

ภมศาสตรนนๆ จงจะสามารถใชชอทองถนหรอสญลกษณหรอสงอนใดทบงบอกถงทองถนนนกบ

สนคาทมาจากทองถนนนได

อยางไรกด ในค าจ ากดความของสงบงชทางภมศาสตร กฎหมายใชค าวา “...สนคา

ทเกดจากแหลงภมศาสตร...” จงอาจมปญหาถกเถยงตอไปวา อยางไรจงจะถอวาสนคานนเกดจาก

แหลงภมศาสตรดงกลาว หากเปนสนคาสนคาเกษตรทเปนพช ผก หรอผลไมทสามารถน ามา

จ าหนายไดทนท โดยไมตองผานกระบวนการหรอกรรมวธผลตตางๆ จะไมมปญหาในการตความ

แตหากเปนสนคาทจะตองน ามาผานกระบวนการหรอกรรมวธผลตตางๆ อาจมปญหาวา สนคานน

จะผานกระบวนการผลตจากทองทอนไดหรอไมและจะถอวาเปน “สนคาเกดจากแหลงภมศาสตร

นน” หรอไม จะสามารถใชชอทองถนนนเปนสงบงชทางภมศาสตรเพอน ามาขอรบความคมครอง

ไดหรอไม

3) สนคาตองมคณภาพ ชอเสยง หรอคณลกษณะเฉพาะของแหลงภมศาสตร

การแสดงใหเหนถงความสมพนธหรอความเชอมโยงระหวางสนคากบแหลง

ภมศาสตร ซงหมายถง ภมประเทศ ภมอากาศ สภาพแวดลอมรวมถงภมปญญาของคนในชมชนนน

สงผลใหสนคาแสดงออกมาในลกษณะพเศษ ดงตอไปน

คณภาพ ในทนหมายถงการใชชอ สญลกษณหรอสงอนใดทบงบอกถงสนคามา

จากแหลงภมศาสตรใดทน ามาขอขนทะเบยนเปนสงบงชทางภมศาสตรจะตองพสจนไดวาสนคา

นนไดผลตขนตามมาตรฐานคณภาพทแหลงภมศาสตรหรอองถนก าหนดไว เชน ไขเคมไชยา

จะตองใชไขทไดจากแมเปดทกนอาหารในทองทและกรรมวธ อาท ดนจอมปลวกทน ามาผสมพอก

สงผลใหไขเคมมไขแดงทมสแดงเปนมนเยม เปนตน

64

ชอเสยง ความมชอเสยงทยาวนานเปนท รจก และเชอถอในคณภาพและม

ประวตศาสตรเปนทยอมรบ เชน ไขเคมไชยาชอเสยงเปนทยอมรบวาไขเคมชอนมรสอรอย หรอรม

บอสราง เปนรมกระดาษสาทท าขนทต าบลบอสราง อ าเภอสนก าแพง เขยนลวดลายท เปน

เอกลกษณเฉพาะและเปนภมปญญาของคนในชมชนนน ความมชอเสยงจงเปนทยอมรบ

คณลกษณะเฉพาะ อาจกลาวไดวาสนคาทมความสมพนธ หรอความเชอมโยง

ระหวางสนคากบแหลงภมศาสตร ภมประเทศ ภมอากาศ สภาพแวดลอมและภมปญญาชมชน

ปจจยเหลานสงผลใหสนคาแสดงออกมาในลกษณะพเศษ หรอคณสมบตเฉพาะทท าใหสนคา

ประเภทเดยวกนมคณสมบตทตางกนไดแตมคณลกษณะเฉพาะ เชน สมโอนครชยศรจะมรสชาต

หวาน อนเปนลกษณะเฉพาะซงเกดจากแรธาตในดนทมความเคมและความเปรยวทพอเหมาะพอด

ซงตางจากสมโอขาวแตงกวาชยนาททเนอแหงและหวานกรอบ อนเปนลกษณะเฉพาะทเกดจาก

ความเชอมโยงกบแหลงภมศาสตรหรอ“สมโอนครชยศร” ถอวาน ามาขนทะเบยนเปนสงบงชทาง

ภมศาสตรได เนองจากเปนการน าเอาชอของแหลงทางภมศาสตรมารวมดวย ประกอบกบชอเสยง

คณภาพและจดเดนของสนคาจะตองเปนทยอมรบของประชาชนทวไป สามารถพสจนไดวาสนคา

นนมความสมพนธกบแหลงภมศาสตรทสามารถพสจนขอบเขตทางพนทไดจรง ไมวาจะเปน

ขอบเขตต าบล อ าเภอ หรอจงหวด เชน “สบปะรดภแลเชยงราย” เปนสบปะรดทมจดเดนรสหวาน

ฉ าและมขนาดเลก ปลกไดทจงหวดเชยงรายเทานน หากน าไปปลกพนทนอกจงหวดจะได

สบปะรดทมรสเปรยว ในกรณนจงสามารถพสจนไดอยางชดเจนวาสบปะรดภแลเชยงรายม

ความสมพนธกบพนทนนแลวและตองมการใชสนคานนตอเนองมาจนถงวนทยนขอขนทะเบยน

4.1.2.2 สงบงชทางภมศาสตรทไมสามารถจดทะเบยนได สงบงชทางภมศาสตรทกลาวถงตอไปน ไมสามารถขอขนทะเบยนขอรบความ

คมครองตามกฎหมาย มาตรา 5 หากสนคามลกษณะอยางหนงอยางใดดงน

1) เปนชอสามญของสนคาทจะใชสงบงชทางภมศาสตรนน

“ชอสามญ” ตามกฎหมายคอ ชอทรจกกนทวไปวาเปนชอทใชเรยกขานสนคา

ชนดใดชนดหนง จงอาจกลาวไดวาชอสงบงชทางภมศาสตรทประชาชนใชเรยกขานสนคาชนดใด

ชนดหนงจนรจกตดปากกนทวไป เชน ชาจน เปนตน ค าวา “ชาจน” นาจะเปนชอสงบงชทาง

ภมศาสตรเพราะประกอบดวยชอสนคา คอ ชา และแหลงภมศาสตรคอ ประเทศจน แตเนองจากชอ

65

สนคานไดมการเรยกขานมานานจนตดปากผบรโภคและเขาใจวาเปนชอสนคาชนดหนงเทานน

ไมไดหมายความวาใบชานนมาจากประเทศจน จงเปนชอสามญทางการคา

ประเทศไทยมสนคาทมชอเสยงเปนทยอมรบ แตชอสงบงชทางภมศาสตรของ

ไทยท เขาขายเปนชอสามญคอ “ซอสพรกศรราชา” เนองจากประชาชนทงในประเทศและ

ตางประเทศไดใชเรยกขานซอสชนดหนง คอ ซอสพรกสแดง หากศกษาถงประวตความเปนมาใน

อดตทผานมา บรเวณอ าเภอศรราชาจงหวดชลบร ไดท าการเกษตรปลกพรกแดงทมรสอรอยจ านวน

มาก และเมอเหลอจากจ าหนายและบรโภคจงไดท าเปนซอสพรกเพอใชจมอาหารทะเล นอกจากน

ในการจดทะเบยนเครองหมายการคาในประเทศสหรฐอเมรกาไดใหแสดงปฏเสธค าดงกลาว

เนองจากเปนประเภทหนงของสนคา จงกลายเปนชอสามญทางการคา

2) เปนสงบงชทางภมศาสตรทขดตอความสงบเรยบรอย จะไมสามารถน ามาขน

ทะเบยนได ตวอยางเชน รปสญลกษณฆอนกบเคยว แสดงให เหนถงการปกครองระบบ

คอมมวนสต สงบงชทางภมศาสตรประเภทนจะถกปฏเสธไมใหขนทะเบยนเพราะชอนขดตอความ

สงบเรยบรอยของประชาชน

3) เปนสงบงชทางภมศาสตรทขดตอศลธรรมอนดของประชาชน สงบงชทาง

ภมศาสตรทขดตอศลธรรมอนดของประชาชนซงนายทะเบยนอาจจะปฏเสธไมรบขนทะเบยน

ตวอยางเชน การน ารปหนตาหนยายมาเปนสญลกษณเพอใชในการบงชวาสนคานนมแหลงก าเนด

ทเกาะสมย เปนตน

4) เปนสงบงชทางภมศาสตรทขดตอนโยบายแหงรฐ สงบงชทางภมศาสตรทขด

ตอนโยบายแหงรฐทอาจจะถกปฏเสธไมรบขนทะเบยน เชน การใชสญลกษณรปดอกฝนกบสนคา

ทมาจากดอยตางๆ ทางภาคเหนอ เปนตน

4.2 บคคลทไดรบความคมครองตามพระราชบญญตคมครองสงบงชทางภมศาสตร พ.ศ. 2546

กฎหมายคมครองสงบงชทางภมศาสตรมขอแตกตางจากทรพยสนทางปญญา

ฉบบอนในเรองของสทธแตเพยงผเดยวในการใชทรพยสนทางปญญานน กลาวคอ กฎหมาย

คมครองสงบงชทางภมสาสตรมงใหสทธแกชมชน แตกฎหมายทรพยสนทางปญญาฉบบอน

66

เชน กฎหมายสทธบตรหรอกฎหมายเครองหมายการคาจะมงใหความคมครองสทธแก

ปจเจกชน เปนตน

4.2.1 สทธของผทรงสทธ

เนองจากสทธของผทรงสทธในการใชสงบงชทางภมศาสตรกฎหมายคมครองสง

บงชทางภมศาสตร เปนการคมครองสทธของชมชน จงมความแตกตางทส าคญจากกฎหมาย

ทรพยสนทางปญญาฉบบอน ซงเปนการคมครองสทธของเจาของแตเพยงผเดยว ดงนนเมอค าขอ

สงบงชทางภมศาสตรนนไดรบการขนทะเบยน ผทมสทธใชสงบงชทางภมศาสตรนนไดจะไม

จ ากดเฉพาะผทมาขอจดทะเบยนแลว ผทมสทธใชสงบงชทางภมศาสตรนนไดจะไมจ ากดเฉพาะผ

ทมาขอขนทะเบยนเทานน แตจะมบคคลอนๆ ดวย ภายใตกฎหมายคมครองสงบงชทางภมศาสตร

ไดใหสทธแกบคคลอนๆ ในการใชสงบงชทางภมศาสตรทไดรบการขนทะเบยนแลว ตามทบญญต

ไวในมตรา 25 “เมอมการขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรส าหรบสนคาใดแลว ผผลตสนคานน

ซงอยในแหลงภมศาสตรของสนคาดงกลาวหรอผประกอบการคาเก ยวกบสนคานนมสทธใชสง

บงชทางภมศาสตรทขนทะเบยนกบสนคาทระบ ตามเงอนไขทนายทะเบยนก าหนด” ดงนน บคคล

สองประเภททสามารถใชสงบงชทางภมศาสตรไดตามกฎหมาย คอ ผผลตสนคาซงมถนทอยใน

แหลงภมศาสตรและผประกอบการคาเกยวกบสนคาสงบงชทางภมศาสตรนน

ตามมาตรา 26 ก าหนดวาหากบคคลดงกลาวขางตนไดใชสงบงชทางภมศาสตร

โดยไมปฏบตตามเงอนไขทไดขนทะเบยนไว นายทะเบยนสามารถมหนงสอแจงใหบคคลนน

ปฏบตตามเงอนไขภายในเวลาทนายทะเบยนก าหนด หากยงไมปฏบตตามเงอนไขโดยไมมเหตผล

อนสมควรภายในเวลาดงกลาว นายทะเบยนอาจมค าสงเปนหนงสอระงบการใชสงบงชทาง

ภมศาสตรของบคคลนนเปนระยะเวลาไมเกนสองป นบแตวนทไดรบแจงค าสง ทงน ผถกระงบ

การใชสงบงชทางภมศาสตรตามวรรคหนงมสทธอทธรณค าสงของนายทะเบยนตอคณะกรรมการ

ไดภายในเกาสบวน นบแตวนทไดรบแจงค าสง ถาบคคลดงกลาวไมเหนดวยกบค าวนจฉยของ

คณะกรรมการ ยอมมสทธน าคดไปสศาลไดภายในเกาสบวน นบแตวนทไดรบแจงค าวนจฉยนน

หากไมด าเนนคดภายในก าหนดเวลาดงกลาว ใหถอวาค าวนจฉยของคณะกรรมการเปนทสด

67

4.2.2 ผจดทะเบยนสงบงชทางภมศาสตร

1) ผมสทธยนค าขอขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตร7

ผมสทธขอขนทะเบยนตามมาตรา 7 แหงพระราชบญญตคมครองสงบงชทาง

ภมศาสตรฉบบนไมไดก าหนดใหเฉพาะบคคลใดบคคลหนงสามารถขอขนทะเบยนไดเทานน แต

ยงครอบคลมถงผมสทธขอขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรดงตอไปนดวยน

ประเภททหนง สวนราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ องคการปกครองสวน

ทองถนหรอองคกรอนของรฐทเปนนตบคคลซงมเขตรบผดชอบครอบคลมบรเวณแหลงภมศาสตร

ของสนคา

ประเภททสอง บคคลธรรมดา กลมบคคลหรอนตบคคลซงประกอบกจการคา

เกยวกบเกยวของกบสนคาทใชสงบงชทางภมศาสตรและถนทอยในแหลงภมศาสตรของสนคา

ประเภททสาม กลมผบรโภคหรอองคกรผบรโภคสนคาทใชส งบงชทาง

ภมศาสตร

หากกลมบคคลดงกลาวขางตนไมมสญชาตไทย กสามารถขนทะเบยนสงบงชทาง

ภมศาสตรได แตตองมสญชาตของประเทศทอยภายใตขอตกลงเรองสทธในทรพยสนทางปญญาท

เกยวกบการคา (TRIPs) และมภมล าเนาหรอสถานประกอบการในประเทศไทยหรอประเทศทอาศย

อยภายใตขอตกลงเรองสทธในทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคาการขอขนทะเบยนสงบงชทาง

ภมศาสตร

เปนททราบกนดวาในระบบการคมครองสงบงชทางภมศาสตรในโลกนน บาง

ประเทศไมมกฎหมายคมครองสทธในสงบงชทางภมศาสตรเปนการเฉพาะแตใชกฎหมาย

เครองหมายการคาในสวนเครองหมายรบรอง (Certification Mark) หรอเครองหมายรวม

(Collective Mark) แตประเทศไทยใชกฎหมายเฉพาะคอ พระราชบญญตคมครองสงบงชทาง

ภมศาสตร พ.ศ. 2546 เชนนจะสามารถยนค าขอในประเทศไทยไดหรอไม ในเรองนจงตอง

พจารณาวาการจดทะเบยนคมครองในประเทศดงกลาวเปนการจดทะเบยนเพอคมครองในลกษณะ

สงบงชทางภมศาสตรหรอไม ถาใชกสามารถมายนค าขอขนทะเบยนในประเทศไทยไดถาไดจด

7 ปจฉมา ธนสนต, อางแลว เชงอรรถท 6, หนา 239-240.

68

ทะเบยนในประเทศนนแลว เชน ประเทศจนใชเครองหมายการคา จดทะเบยนเปนเครองหมาย

รบรองขนมาและแนนอนทสดหากมาขอขนทะเบยนในประเทศไทยตองแสดงใหไดวา

กระบวนการของเครองหมายรบรองของจนนนตองจดระบบการควบคมคณภาพของสนคาใหได

ตามทส านกเครองหมายการคาของประเทศจนก าหนด8

2) คณสมบตของผขอขนทะเบยน ตองเปนผมสญชาตไทยหรอเปนผมภมล าเนาหรอสถานทประกอบธรกจอยาง

แทจรงในประเทศไทย หรอประเทศภาคหรอความตกลง ระหวางประเทศเกยวกบการคมครองสง

บงชทางภมศาสตร อยางไรกตามหากเปนผมสญชาตของประเทศทเปนภาคของอนสญญาหรอ

ความตกลงระหวางประเทศเกยวกบการคมครองสงบงชทางภมศาสตร ซงประเทศไทยเปนภาคอย

ดวยกสามารถขอขนทะเบยนไดเชนกน

กรณสงบงชทางภมศาสตรของตางประเทศทจะยนค าขอขนทะเบยนเพอขอรบ

ความคมครองตามกฎหมายนได จะตองประกอบดวยองคประกอบ 2 ประการ คอ จะตองปรากฎ

หลกฐานชดเจนวาเปนสงบงชทางภมศาสตรทไดรบความคมครองตามกฎหมายของประเทศนน

และมการใชสบเนองตลอดมาจนถงวนทยนค าขอขนทะเบยนในประเทศไทย ตามมาตรา 6 และ

สอดคลองกบมาตรา 24 วรรค 9 ของความตกลงวาดวยสทธในทรพยสนทางปญญาท เกยวกบ

การคา

4.3 ลกษณะการละเมดการใชสงบงชทางภมศาสตรโดยมชอบ

การละเมดการใชสงบงชทางภมศาสตรตามพระราชบญญตคมครองสงบงชทาง

ภมศาสตร พ.ศ. 2546 สามารถแยกพจารณาไดดงตอไปน

4.3.1 การใชสงบงชทางภมศาสตรโดยมชอบตามมาตรา 27

เมอสงบงชทางภมศาสตรใดไดรบการขนทะเบยนแลวยอมไดรบการคมครองตาม

กฎหมายหากบคคลใดไดใชสงบงชทางภมศาสตรนนโดยมชอบถอวามความผดตามกฎหมายน

การกระท าทถอวาเปนการกระท าโดยมชอบดวยมาตรา 27 มดงตอไปน

8 ปจฉมา ธนสนต, อางแลว เชงอรรถท 6, หนา 241.

69

4.3.1.1 การใชสงบงชทางภมศาสตรเพอแสดงหรอท าใหบคคลอนหลงเชอวา

สนคาทมไดมาจากแหลงภมศาสตรทระบในค าขอขนทะเบยนเปนสนคาทมาจากแหลงภมศาสตร

ดงกลาว

องคประกอบทส าคญคอ การใชสงบงชทางภมสาสตรโดยมเจตนาทจะท าให

ผบรโภคหรอบคคลอนหลงเชอวาสนคานนมาจากแหลงภมศาสตรทไดระบไวบนฉลาก หรอมง

หมายท าใหผบรโภคสบสนหลงผดวาสนคานนมาจากแหลงก าเนดทไดระบไวบนฉลาก ทงทใน

ความเปนจรงสนคานนไมไดมาจากแหลงก าเนดนนแตอยางใด ตวอยางเชน การใชชอสงบงชทาง

ภมศาสตร “มะขามหวานเพชรบรณ” กบมะขามหวานทปลกในจงหวดเชยงใหม หรอการใชชอ

“สมโอนครชยศร” กบสมโอทปลกทจงหวดสราษฎรธานเปนตน

สาระส าคญของการกระท าในขอนมกจะกระท าโดยผผลตทอยนอกแหลง

ภมศาสตรท ระบไวในการขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรส า หรบสนคานนหรอโดย

ผประกอบการคาทจ าหนายสนคาทคลายคลงกบสนคาทระบไวในการขนทะเบยนสงบงชทาง

ภมศาสตร เนองจากผผลตและผประกอบการดงกลาวตองการแสวงหาประโยชนจากชอนนใหแก

สนคาของตน ซงไมมชอเสยงเทากบสนคาทมาจากแหลงภมศาสตรนนจรงๆจงเทากบวาเปนการ

แสวงหาประโยชนจากชอทตนไมมสทธใชโดยชอบดวยกฎหมายนนเอง

4.3.1.2 การใชสงบงชทางภมศาสตรโดยประการใดทท าใหเกดความสบสนหรอ

หลงผดในแหลงภมศาสตรของสนคาและในคณภาพ ชอเสยง หรอคณลกษณะอนของสนค านน

เพอใหเกดความเสยหายแกผประกอบการคารายอน ซงอาจแบงออกไดเปน 2 กรณดงน

1) การใชสงบงชทางภมศาสตรโดยผผลตทอยในแหลงภมศาสตรนนหรอ

ผประกอบการคาเกยวกบสนคานนมสทธใชชอดงกลาวไดโดยชอบดวยกฎหมาย แตหากผผลต

สนคาหรอผประกอบการไมไดผลตสนคาตามขอก าหนดและวธการทไดระบไวในการขนทะเบยน

สงบงชทางภมศาสตร ผผลตสนคานนยอมไมมสทธใชสงบงชทางภมศาสตรดงกลาว แตหากมการ

ใชยอมถอวาเปนสงบงชทางภมศาสตรโดยประการใดทท าใหเกดความสบสนหรอหลงผดในแหลง

ภมศาสตรของสนคาและในคณภาพ ชอเสยงหรอคณลกษณะอนของสนคานน เพอใหเกดความ

เสยหายแกผประกอบการรายอน เกดความเสยหายแกผประกอบการรายอน เนองจากการผล ต

สนคาทใชสงบงชทางภมศาสตรทขนทะเบยนไวตองเปนตามมาตรฐานและมการควบคมคณภาพ

70

การไมปฏบตตามมาตรฐานทไดก าหนดไว ถอไดวาเปนการหลอกลวงประชาชน และเปนการใช

สงบงชทางภมศาสตรทไมชอบ

2) การใชสงบงชทางภมศาสตรโดยผผลตทอยในแหลงภมศาสตรทมชอพองหรอ

อยในแหลงภมศาสตรอน โดยแอบอางใชสงบงชทางภมศาสตร ท าใหเกดความสบสนหรอหลงผด

ในแหลงภมศาสตรของสนคาและในคณภาพ ชอเสยง หรอคณลกษณะอนของสนคานน เพอใหเกด

ความเสยหายแกผประกอบการรายอน เชนนเปนการใชสงบงชทางภมศาสตรโดยมชอบดวย

กฎหมาย

มขอสงเกตวากฎหมายใชค าวา “ท าใหเกดความสบสนหลงผดในแหลงภมศาสตร

ของสนคาและในคณภาพ ชอเสยง...” จงอาจเกดขอโตเถยงวาจะตองท าใหประชาชนสบสนหลงผด

ทงในแหลงภมศาสตรและคณภาพของสนคาจงจะเปนการใชสงบงชทางภมศาสตรทไมชอบ

หรอไม ในกรณนเหนไดวาในทางทฤษฎการท าใหสบสนหลงผดในองคประกอบใดองคประกอบ

หนงกนาจะเปนการเพยงพอแลวทจะท าใหการนนเปนความผด ในทางปฏบตเมอแหลงภมศาสตร

ทเปนแหลงทมาของสนคาแตกตางกนแลว คณภาพของสนคากยอมจะแตกตางกนดวย ดงนนแม

การใชค าวา“และ”แมจะไมเหมาะสมในทางทฤษฎแตกไมมปญหาในทางปฎบตแตอยางใด

อยางไรกตามมาตรา 27 ไดก าหนดขอยกเวนไววาหากการกระท าดงกรณดงกลาว

ขางตน ไดเกดมาตงแตกอนวนทสงบงชทางภมศาสตรไดรบการขนทะเบยนใหถอวาเปนการ

กระท าโดยชอบดวยกฎหมาย ทงนเปนไปตามหลกการคมครองการแขงขนทไมเปนธรรม ตามท

ก าหนดไวใน TRIPs ขอ 22.2 ตวอยางเชน อ าเภอเฉลมพระเกยรตจงหวดนครศรธรรมราช สามารถ

ปลกชมพไดอรอยรสชาดหวานกรอบอรอยกวาจงหวดอนๆ เนองมาจากดนมแรธาตดอดมสมบรณ

ตอมาผปลกชมพดงกลาวจงมาขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรวา “ชมพเฉลมพระเกยรต”

สามารถขายไดดมราคาแพงกวาชมพทวไป ดงนนกรณอาจเปนไปไดวาผปลกชมพในจงหวดอน

เชนในจงหวดนครราชสมา หรอจงหวดบรรมยซงมอ าเภอชอเฉลมพระเกยรตเหมอนกนโดยน าชอ

“ชมพเฉลมพระเกยรต” ไปใชในลกษณะทท าใหเกดความสบสนหรอหลงผดในแหลงภมศาสตร

ของสนคาได เนองจากประชาชนหรอผบรโภคอาจจะเขาใจวาเปนชมพทมาจากอ าเภอเฉลมพระ

เกยรตจงหวดนครศรธรรมราชกได

71

อยางไรกตามกฎหมายไดก าหนดขอยกเวนไววาหากการกระท าดงกลาวไดเกดขน

มาแลวตงแตกอนวนทสงบงชทางภมศาสตรนนไดรบการขนทะเบยน การกระท าดงกลาวกไมเปน

ความผดแตประการใด ทงนเนองจากกฎหมายเลงเหนวามผผลตและผจ าหนายสนคาเปนจ านวน

มากทไดใชสงบงชทางภมศาสตรกบสนคาของตนโดยสจรตอยกอนและไมทราบการกระท า

เชนนนจะเปนความผดในอนาคต ดงนนกฎหมายจงไมมผลลงโทษยอนหลงแตอยางใด

4.3.2 การใชสงบงชทางภมศาสตรโดยมชอบตามมาตรา 28

การคมครองสงบงชทางภมศาสตรตามมาตรา 28 เปนการคมครองส าหรบ

“สนคาเฉพาะ” เปนการปฏบตตามพนธกรณตามความตกลงกอตงองคการการคาโลก (World

Trade Organization : WTO) ในเรองของความตกลงทรพยสนทางปญญาทเกยวกบการคา (Trade-

Related Aspects of Intellectual Property : TRIPs) ทประเทศสมาชกจะตองใหความคมครองใน

ระดบทสงกวาเกณฑปกต กฎหมายสงบงชทางภมศาสตร มาตรา 28 วรรคหนง ไดก าหนดให

รฐมนตรวาการกระทรวงพาณชยอาจประกาศใหสนคาประเภทใดเปนสนคาเฉพาะอยางกได โดย

ก าหนดไวในกฎกระทรวง เมอรฐมนตรเหนวาสนคาสมควรไดรบการคมครองพเศษ เชน ไหม

ไวน สรา ขาว เนองจากขาวเปนสนคาเศรษฐกจทส าคญและท าชอเสยงใหกบประเทศไทย หากม

การลกลอบน าสนคาสงบงชทางภมศาสตรนไปใชกบสนคาทคลายคลงกนมากโดยอาศยชองวาง

ของการใหความคมครองในระดบธรรมดาทผผลตเพยงแตระบแหลงทมาทแทจรงจะไมสามารถ

เอาผดกบผใชสงบงชทางภมศาสตรนนได เปนตน

การคมครองการใชสงบงชทางภมศาสตรส าหรบสนคาเฉพาะอยางทถอวาเปน

การกระท าโดยไมชอบ กฎหมายไดมการบญญตไวเฉพาะในวรรคสองถงวรรคสของมาตรา 28 วา

“ภายใตบงคบวรรคส เมอประกาศใหสนคาประเภทใดเปนสนคาเฉพาะอยางตามวรรคหนง การใช

สงบงชทางภมศาสตรกบสนคาทมไดมแหลงภมศาสตรทระบในค าขอขนทะเบยนเปนการกระท า

โดยมชอบ แมวาผใชจะไดระบแหลงภมศาสตรอนแทจรงของสนคานนไวดวย หรอไดใชค าหรอ

การกระท าการใดทแสดงใหทราบถงแหลงภมศาสตรอนแทจรงของสนคานนกตาม การแสดงใ ห

ทราบถงแหลงภมศาสตรอนแทจรงของสนคาตามวรรคสองใหรวมถงการใชค าวา “ชนด”

72

“ประเภท” “แบบ” หรอค าหรอสงท านองเดยวกนประกอบกบสงบงชทางภมศาสตรทใชกบ

สนคานน

การกระท าตามวรรคสองมใหถอวาเปนการกระท าโดยมชอบหากผใชสงบงชทาง

ภมศาสตรนนไดใชสงบงชทางภมศาสตรดงกลาวเปนระยะเวลาสบปตดตอกนกอนวนท 15

เมษายน พ.ศ. 2537 หรอโดยสจรตกอนวนดงกลาว”

การใหความคมครองแกสนคาเฉพาะอยาง เปนการใหความคมครองทเพมขน

มากกวาธรรมดาหรอทเรยกวาการใหความคมครองในระดบพเศษ ซงจะใหแกสนคาเฉพาะอยาง

เทานน หรออาจกลาวไดวาการใหความคมครองในระดบพเศษ คอ การทกฎหมายเอาผดกบผน าสง

บงชทางภมศาสตรมาใชโดยไมตรงกบความเปนจรง ถงแมวาจะไดมการระบถงแหลงทมาทแทจรง

ของสนคานนกตาม เชน ใชสงบงชทางภมศาสตร “ไวนทราบสงภเรอ” กบไวนทผลตจากพะเยา

ถงแมวาจะไดระบแหลงทมาทแทจรงของไวนนนวามาจากพะเยาหรอผลตทพะเยากตาม ซงหาก

สมมตวาไวนไมไดเปนสนคาเฉพาะอยางทรฐมนตรก าหนดการระบทมาทแทจรงของไวนนน

กลาวคอ “ผลตทพะเยา” จะไมท าใหการใชชอ “ไวนทราบสงภเรอ” กบไวนทผลตในจงหวดพะเยา

เปนความผดแตอยางใด แตขอเทจจรงปรากฎวาปรากฎวาไวนเปนสนคาทรฐมนตรก าหนดใหเปน

สนคาเฉพาะอยาง ดงนนการระบทมาทแทจรง ไมท าใหการกระท านนไมเปนความผดตาม

กฎหมายคมครองสงบงชทางภมศาสตร ดงนน จงเหนวาการใหความคมครองระดบพเศษน จะไม

ค านงวาผบรโภคสบสนหลงผดหรอไม เพยงการใชสงบงชทางภมศาสตรไมถกตองตรงตามทได

ขนทะเบยนไวจะถอวาเปนการกระท าโดยมชอบทงสนนอกจากน การคมครองในระดบพเศษยง

รวมถงการหามมใหใชค าวา “ชนด” “ประเภท” “แบบ” หรอค าหรอสงท านองเดยวกนประกอบกบ

สงบงชทางภมศาสตรนนดวย เชน การใชค าวา “ไวนแบบเดยวกบไวนทราบสงภเรอ” กบไวนท

ผลตจากพะเยา ถอวาเปนการกระท าโดยมชอบ

4.3.3 มาตรการในทางอาญา

การคมครองสงบงชทางภมศาสตรนนนอกจากชมชนในทองถนนนเปนผมสทธ

ในการใชสงบงชทางภมศาสตรทไดยนค าขอไว ยงมสวนราชการหรอผประกอบการหรอผบรโภค

อกดวยเปนผมสทธในการใชสงบงชทางภมศาสตรนน จงไมใชสทธแตเพยงผเดยวของบคคลหนง

73

บคคลใด บทลงโทษกฎหมายจงไดก าหนดโทษทางอาญาไวในกรณทมการกระท าอยางหนงอยาง

ใดโดยมชอบตอสงบงชทางภมศาสตรและใหถอวาเปนความผดตามกฎหมายในกรณดงตอไปน

4.3.3.1 ความรบผดตามมาตรา 39 กลาวคอ การใชสงบงชทางภมศาสตรโดยม

ชอบ เพอแสดงใหบคคลอนหลงเชอวาสนคานนมาจากแหลงภมศาสตรดงกลาว หรอเพอท าใหเกด

ความสบสนหลงผดในแหลงภมศาสตรของสนคา เปนความผดตองระวางโทษปรบไมเกนสอง

แสนบาท

4.3.3.2 ความรบผดตามมาตรา 40 กลาวคอ สนคาประเภทใดทประกาศเปนสนคา

เฉพาะอยาง หากมการน าสงบงชทางภมศาตรนนไปใชกบสนคาทมไดมแหลงภมศาสตรทระบใน

ค าขอขนทะเบยน เปนการกระท าโดยไมชอบ ตองระวางโทษปรบไมเกนสองแสนบาท

4.3.3.3 ความรบผดตามมาตรา 41 กลาวคอ การทบคคลฝาฝนค าสงของ

คณะกรรมการหรออนกรรมการทสงใหมาใหถอยค าหรอสงเอกสารหรอพยานหลกฐานอนใดตอง

ระวางโทษปรบไมเกนหาพนบาท อยางไรกตามในทางปฏบตแลว หากผทยนค าขอขนทะเบยนไม

มาใหถอยค าเพมเตมหรอสงพยานหลกฐานหรอเอกสารตางๆ ตามทพนกงานเจาหนาทหรอนาย

ทะเบยนรองขอกถอวาบคคลผนนไมรกษาสทธของตนเอง ซงจะมผลท าใหนายทะเบยนมอ านาจ

ใชดลยพนจทจะพจารณาไมรบขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรทไดยนค าขอนนไว

4.3.3.4 ความรบผดตามมาตรา 42 กลาวคอ กรณทผกระท าความผดเปนนตบคคล

ซงตองรบโทษตามพระราชบญญตน กรรมการผจดการ ผจดการ หรอผแทนนตบคคล ตองรบโทษ

ตามทก าหนดไวส าหรบความผดนนดวย เวนแตจะพสจนวามไดรเหนยนยอม อยางไรกตาม

ความผดตามพระราชบญญตน ตองระวางโทษปรบเพยงอยางเดยวมไดมโทษจ าคกดวย ดงนน

เพอใหคดเปนอนเลกกนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา กฎหมายจงก าหนดใหอธบด

มอ านาจเปรยบเทยบปรบได เมอผตองหาไดช าระคาปรบตามค าเปรยบเทยบแลว

มขอนาพจารณาวา การพสจนความผดในคดอาญาโดยหลกทวไปแลวผกลาวหา

หรอโจทกจะตองมภาระในการพสจนวาผตองหาหรอจ าเลยไดกระท าความผดตามขอกลาวหา

ไมใชใหผตองหาหรอจ าเลยเปนผพสจนวาตนไมไดกระท าความผดแตตามบทบญญตแหงมาตรา

42 นเมอพจารณาถงภาระการพสจนการกระท าความผดแลวจะเหนไดวากฎหมายไดผลกภาระการ

74

พสจนไปใหผตองหาหรอจ าเลยวาตนไมไดเปนผกระท าความผด ซงบทบญญตดงกลาวยงใชอยกบ

กฎหมายหลายฉบบทเอาผดตอบคคลตามทบญญตไวในมาตรา 42 จนกระทงปจจบนน

4.3.3.5 ความรบผดตามมาตรา 43 กลาวคอ กฎหมายบญญตใหความผดตาม

มาตรานเปนความผดทสามารถเปรยบเทยบปรบได โดยใหอ านาจอธบดกรมทรพยสนทางปญญา

เปนผมอ านาจเปรยบเทยบปรบและผตองหาไดช าระคาปรบตามทไดเปรยบเทยบแลว ใหถอวาคด

เปนอนเลกกนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาตามความในมาตรา 43 อยางไรกตามม

ขอนาพจารณาวาความผดตามพระราชบญญตคมครองสงบงชทางภมศาสตรนนไมเปนความผดอน

ยอมความไดเพราะกฎหมายพจารณาวาการกระท าความผดตามพระราชบญญตคมครองสงบงช

ทางภมศาสตรนนเปนความผดตอสวนรวม กลาวคอ การใชสงบงชทางภมศาสตรโดยไมชอบจะ

เปนการท าใหสาธารณชนสบสนหลงผด อนกอใหเกดความเสยหายตอสวนรวมดงนนกฎหมายจง

ไมไดบญญตใหเปนความผดอนยอมความได อนงคดอาญาจะเลกกนไดโดยไมตองฟองตาม

ประมวลกฎหมายวธพจารณความอาญา มาตรา 37 และมาตรา 38

4.3.4 ระยะเวลาการคมครองสงบงชทางภมศาสตร

การคมครองสงบงชทางภมศาสตร เปนทรพยสนทางปญญาประเภทหนงทม

ขนตอนการจดทะเบยนกอนจงจะไดรบความคมครองและบงคบใชสทธตามกฎหมายได ซง

ระยะเวลาการคมครองมดงน

4.3.4.1 ระยะเวลาเรมตนการคมครองสงบงชทางภมศาสตร การคมครองสงบงช

ทางภมศาสตรทขนทะเบยนแลว มผลตงแตวนทยนค าขอขนทะเบยนถงแมวาจะมขนตอน การ

คดคาน และการน าคดขนสศาลกตาม หากผลถงทสดใหรบขนทะเบยนค าขอนนได จงเปนการ

รบรองความสมบรณของค าขอดงกลาวมาตงแตวนยนค าขอขนทะเบยนนน ทงนตามมาตรา 20

4.3.4.2 ระยะเวลาสนสดการคมครองสงบงชทางภมศาสตร ระยะเวลาการ

คมครองตามกฎหมายสงบงชทางภมศาสตร ไมไดก าหนดระยะเวลาไว จงตความไดวา เมอไดรบ

การขนทะเบยนสงบงชภมศาสตรแลว สงบงชทางภมศาสตรนนจะไดรบความคมครองตลอดไป

โดยไมมก าหนดระยะเวลา

75

4.4 วธการขออนญาตการใชสงบงชทางภมศาสตร

การขออนญาตการใชสงบงชทางภมศาสตร ตามพระราชบญญตคมครองสงบงช

ทางภมศาสตร พ.ศ. 2546 สามารถแยกพจารณาไดดงตอไปน

4.4.1 ขนตอนการเตรยมความพรอมกอนการขนทะเบยน

เนองจากสทธในสงบงชทางภมศาสตรเปนสทธรวม (Collective Right) หรอสทธ

ชมชน (Community Right) ทมผลกระทบโดยตรงตอผประกอบการจ านวนมาก การขอขนทะเบยน

เปนสงบงชทางภมศาสตรหรอไม การก าหนดมาตรฐานการผลต (Specification) หรอวธการ

ควบคมตรวจสอบการใชสงบงชทางภมศาสตร (Control Plan) จงควรตองมการหารอกนระหวาง

กลมผประกอบการทงหมดทเกยวของโดยในเบองตน ผประกอบการจะตองท าความเขาใจรวมกน

วาไมใชชอพนท ทกพนท หรอสนคาทกประเภทจ าเปนจะตองไดรบการคมครองเปนสงบงชทาง

ภมศาสตรเสมอไป ดงนนการเตรยมความพรอมกอนการขอขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตร จง

เปนสงทส าคญอยางยงและตองมการด าเนนการเปนล าดบขน แตหากศกษากฎหมายฉบบน จะ

พบวายงไมมบทบญญตครอบคลมทกขนตอน รวมทงแนวทางปฏบตและตองมบทบงคบใชตาม

กฎหมายอกดวย เชน ระบบควบคมตรวจสอบคณภาพของสนคาตามมาตรฐานทขนทะเบยนไว

ส าหรบขนตอนเตรยมความพรอมกอนการขนทะเบยนม 5 ขนตอนดงน

ขนตอนท 1 ก าหนดสนคาและสงบงชทางภมศาสตรทตองการคมครอง

การขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรใดๆ จะตองเ รมจากการรวมกลม

ผประกอบการตลอดสายการผลต (ตงแตผผลตวตถดบตนน า จนถงผประกอบการแปรรปปลายน า)

ในการก าหนดสนคาและสงบงชทางภมศาสตรทตองการไดรบการคมครอง ผประกอบการจงควร

ศกษาความเปนไปไดของการขอขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตร โดยพจารณาหาลกษณะเฉพาะ

ของสนคาและความเชอมโยงทมตอพนทการผลตซงอาจมการศกษาลงไปถงประวตการผลตสนคา

นนๆ วามความเกยวของกบสงคมในพนทนนมานานอยางไรรวมทงความแพรหลายของสงบงช

ทางภมศาสตรดงกลาวทมตอผบรโภค ในการรวมกลมของเกษตรกรผประกอบการ โดยยดถอ

ประโยชนของสวนรวมรวมกนพจารณาในแงมมทางธรกจวา การขนทะเบยนดงกลาวจะใหผลท

คมคาตอผประกอบการหรอไม เมอเปรยบเทยบกบคาใชจายของการตรวจสอบมาตรฐานและกลม

76

จะก าหนดแผนการตลาดเพอประชาสมพนธสงบงชทางภมศาสตรนนตอไปอยางไรเพอใหเกด

ประโยชนสงสด9

ขนตอนท 2 รางขอก าหนดมาตรฐานการผลตสนคา (Product Specification)

ผประกอบการ ผผลต ภาครฐทเกยวของกบชมชนทองถน จะตองรวมกนพจารณา

ยกรางขอก าหนดมาตรฐานการผลตสนคา โดยค านงถงแนวทางปฏบตโดยปกตหรอมาตรฐานกลาง

ทผผลตทกคนยอมรบและถอปฏบตได เนองจากขอก าหนดมาตรฐานการผลตสนคาจะใชเปน

เกณฑในการควบคมตรวจสอบคณภาพของสนคาและจะเปนขอมลในการเขยนค าขอขนทะเบยน

ดวย สงส าคญตอมากคอการรางขอก าหนดมาตรฐานการผลตสนคาซงตองประกอบดวย

สาระส าคญ10ไดแก

1) มาตรฐานสนคา (Product Specification) คอรายละเอยดของสนคาทจะใชสง

บงชทางภมศาสตรตงแตวตถดบหรอองคประกอบทเปนสาระส าคญทางเคม ฟสกส ชวภาพ และ/

หรอคณลกษณะทางอนทรยของสนคานนตลอดจนรปรางหรอลกษณะภายนอกทส าคญ ทงน

ผประกอบการจะตองค านงถงความเขาใจของผบรโภคเปนหลก เชน หากกลาวถงสนคาจากแหลง

นผบรโภคจะนกถงคณลกษณะอะไรเปนส าคญ

2) รายละเอยดความเชอมโยงของสนคากบพนท (Links) เมอท าการก าหนด

รายละเอยดหรอมาตรฐานของสนคาแลว ผประกอบการจะตองพจารณาวารายละเอยดหรอ

คณสมบตเฉพาะทส าคญของสนคานนเกดจากปจจยการผลตใดทอยในพนทการผลตไมวาจะเปน

ปจจยทางธรรมชาตหรอปจจยมนษยเพอแสดงใหเหนความเชอมโยงของสนคาดงกลาวทมตอพนท

การผลต

3) ก าหนดขอบเขตพนทในการผลต (Zoning or Boundary Setting) ผประกอบ

การจะตองก าหนดขอบเขตพนทในการผลตทชดเจนโดยพจารณาวาปจจยการผลตทกอใหเกดคณ

ลกษณะเฉพาะของสนคาทมอยในพนทใดบาง ซงในสวนนอาจจ าเปนตองหารอกบผเชยวชาญใน

9 อ านาจ ธระวนช, ผประกอบการ ENTREPRENEUR, (กรงเทพมหานคร : มาเธอร บอส แพคเกจจง,

2549), หนา 159-161. 10 กรมทรพยสนทางปญญา, คมอการขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตร , (กรงเทพมหานคร : กรม

ทรพยสนทางปญญา, 2549), หนา 10-12.

77

สาขาทเกยวของท าการศกษาเชน ผเชยวชาญดานธรณวทยาหรอผเชยวชาญดานสมนไพร เปนตน

การทคณลกษณะดงกลาวเกดจากวตถดบเฉพาะทอาจพบไดในหลายแหลงผประกอบการจะตอง

แสดงรายละเอยด เชน พนทการผลตหรอแหลงวตถดบนนมลกษณะจ ากด หรอระบบควบคม

ตรวจสอบวามการใชวตถดบนนในการผลตสนคาทขอรบความคมครองหรอการตรวจสอบรบรอง

และจดตงระบบควบคมการผลต (Inspection Structure and Control System) เปนตน

4) การตรวจสอบรบรองและระบบควบคมการผลต (Inspection Structure and

Control System) ผผลต ผประกอบการจะตองและผทเกยวของจะตองปรกษาหารอกบหนวยงาน

ตรวจสอบรบรองคณภาพทเกยวของกบสนคาและไดรบมาตฐานรบรองหนวยงานตามทก าหนด

ดานสงบงชทางภมศาสตร ซงหนวยงานนอาจเปนหนวยงานของรฐหรอเอกชน นอกจากนจะตองม

การยกรางแผนการควบคมการผลตสนคาสงบงชทางภมศาสตร (Control Plan) เพอใชเปน

หลกฐานประกอบการยนค าขอขนทะเบยนและเปนการแสดงขนตอนการควบคมการผลตสนคาท

จะตองมการตรวจสอบยอนกลบไปยงแหลงผลตไดทกขนตอน

ขนตอนท 3 การขนทะเบยนตามกฎหมาย

ผมสทธยนค าขอจดทะเบยนจดท าค าขอพรอมยกรางก าหนดมาตรฐานการผลต

สนคาขนตอนท 2 และเอกสารประกอบยนตอกรมทรพยสนทางปญญาหรอส านกงานพาณชย

จงหวด ภายหลงจากทไดรบการขนทะเบยนแลว ผผลตจะตองปฏบตตามทเงอนไขการใชสงบงช

ทางภมศาสตรทก าหนดไวในค าขอขนทะเบยนเชน จดตงกลไกควบคมการใชสงบงชทาง

ภมศาสตร และมาตรการควบคมการผลตสนคา เปนตน

ขนตอนท 4 การตรวจสอบควบคมคณภาพสนคา

เมอสนคาสงบงชทางภมศาสตรไดรบการขนทะเบยนแลว ผผลต จะตองจดระบบ

การตรวจสอบควบคม คณภาพสนคา ซงแบงออกเปน 4 ระดบคอ การควบคมตนเอง (Self

Control) การควบคมภายใน (Internal Control) การควบคมภายนอก (External Control) และการ

ตรวจสอบโดยคณะกรรมการสงบงชทางภมศาสตร

ขนตอนท 5 การบรหารจดการและการประชาสมพนธ

เนองจากสนคาสงบงชทางภมศาสตรเปนสนคาทมคณลกษณะเฉพาะทมขนตอน

ในการด าเนนการหลายขนตอนจงมสนคาในจ านวนจ ากดและมมลคามากกวาสนคาประเภท

78

เดยวกน ผผลตและผประกอบการควรวางแผนการตลาดโดยการประชาสมพนธสงบงชทาง

ภมศาสตร แสดงถงคณลกษณะพเศษของสนคาจากแหลงภมศาสตรทเชอมโยงระหวางคณลกษณะ

พเศษกบพนทแหลงผลตสนคาเพอท าใหผบรโภคสนใจ รวมทงการวางแผนการบรหารจดการ

สนคาสตลาดทงภายในประเทศและตางประเทศ

4.4.2 ขนตอนการขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตร11

โดยทวไปในค าขอขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรจะตองเปนไปตามความใน

มาตรา 10 ซงบญญตวา “ค าขอขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรจะตองประกอบดวยรายละเอยด

เกยวกบคณภาพ ชอเสยงหรอคณลกษณะอนของสนคา แหลงภมศาสตรและรายละเอยดอนท

ก าหนดในกฎกระทรวง” แตในทางปฏบตการยนค าขอดงกลาวไมไดมแตเพยงรายละเอยดเกยวกบ

คณภาพ ชอเสยง หรอคณลกษณะอนของสนคาเทานน ผขอขนทะเบยนจะตองเตรยมรายละเอยด

อยางอนประกอบดวย12เชน ชอ สญลกษณ หรอสงอนใดทใชเรยกหรอใชแทนแหลงภมศาสตร

รายละเอยดซงแสดงความสมพนธระหวางสนคาทใชสงบงชทางภมศาสตรกบแหลงภมศาสตร

หรอรายละเอยดเกยวกบทตงแหลงภมศาสตรทขอขนทะเบยน เปนตน

หลงจากนนใหผขอยนค าขอขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรตอพนกงาน

เจาหนาท ณ กรมทรพยสนทางปญญา กระทรวงพาณชยหรอส านกงานพาณชยจงหวด เมอ

พนกงานเจาหนาทไดรบค าขอขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรแลว จะท าการตรวจสอบค าขอขน

ทะเบยนตามความในมาตรา 11 วามลกษณะตองหามตามกฎหมายหรอไมหากเจาหนาทตองการ

ขอมลใดๆเพมเตมกจะเรยกผขอขนทะเบยนหรอผทเกยวของมาใหถอยค าชแจงหรอแสดงหลกฐาน

เพมตามทก าหนดไวในมาตรา 12 หากค าขอขนทะเบยนไมไดปฏบตใหครบถวนตามเงอนไข

หลกเกณฑ นายทะเบยนจะตองมค าสงปฏเสธการรบขนทะเบยนค าขอนนภายในสามสบวน นบแต

วนทไดรบรายงานตรวจสอบและตองมหนงสอแจงค าสงดงกลาวใหผขนทะเบยนทราบภายในสบ

หาวนและหากผขนทะเบยนไมเหนดวยกบค าสงดงกลาว ผขอขนทะเบยนมสทธยนค าขออทธรณ

11 ปจฉมา ธนสนต, อางแลว เชงอรรถท 6, หนา 243-247. 12 โปรดดกฎกระทรวงวาดวยหลกเกณฑและวธการเกยวกบการขอขนทะเบยน การประกาศโฆษณา

การคดคานการขนทะเบยน การอทธรณ และการแกไขหรอเพกถอนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตร พ.ศ. 2547, ขอ 9

79

ตอคณะกรรมการสงบงชทางภมศาสตรภายในเกาสบวนนบแตวนทไดรบแจงค าสงตามมาตรา 13

หากคณะกรรมการมค าสงวนจฉยแลว ถาผขอขนทะเบยนไมเหนดวยกบค าวนจฉย ผขอขน

ทะเบยนมสทธอทธรณค าวนจฉยได โดยน าคดขนสศาลภายในเกาสบวนนบแตวนทไดรบค า

วนจฉยของคณะกรรมการ แตหากผขอไมด าเนนคดภายในก าหนดเวลาดงกลาว จะถอวาค าวนจฉย

นนถงทสดตามนยมาตรา 14

หากนายทะเบยนเหนสมควรกใหขนทะเบยนค าขอจดทะเบยนนนหรอศาลไดม

ค าพพากษาถงทสด นายทะเบยนจะประกาศโฆษณาการรบขนทะเบยนโดยมเงอนไขหรอไมกได

โดยในระหวางเวลาการประกาศโฆษณาดงกลาวนน บคคลผมสวนไดเสยอาจยนค าคดคานการขน

ทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรไดภายในก าหนดเกาสบวนนบแตวนทประกาศโฆษณาโดยผลแหง

การคดคานนน คกรณทงสองฝายสามารถยนค าขออทธรณตอคณะกรรมการสงบงชทางภมศาสตร

ไดภายในเกาสบวน นบแตวนทไดรบแจงค าวนจฉยและหากฝายใดฝายหนงไมเหนดวยกบค า

วนจฉยของคณะกรรมการจะใชสทธน าคดไปสศาลไดภายในเกาสบวน นบแตวนทไดรบแจงค า

วนจฉย หากไมมการน าคดขนสศาลใหถอวาค าวนจฉยของคณะกรรมการเปนทสด ตามมาตรา 18

ในกรณทนายทะเบยนมค าสงรบการขนทะเบยนอยางมเงอนไขกใหผมสทธดงกลาวด าเนนการ

ปฏบตตามเงอนไขภายในเวลาทก าหนด หากยงไมปฏบตตามโดยไมมเหตอนควรกใหนายทะเบยน

มค าสงเปนหนงสอระงบการใชสงบงชทางภมศาสตรเปนระยะเวลาไมเกนสองป หากผถกระงบ

การใชไมเหนดวยกบค าสงกมสทธอทธรณตอคณะกรรมการได

ในกรณเมอปรากฎหลกฐานการเปลยนแปลงในสงซงเปนสาระส าคญของสงบงช

ทางภมศาสตรภายหลงทไดขนทะเบยนนน บคคลผมสวนไดเสยหรอพนกงานเจาหนาทอาจขอให

นายทะเบยนสงเรองใหคณะกรรมการสงบงชทางภมศาสตรทจะวนจฉยใหแกไขหรอเพกถอนการ

ขนทะเบยนนนได ตามมาตรา 22 และมาตรา 23 เชน การขนทะเบยนไดด าเนนการไปโดยมชอบ

หรอโดยอ าพราง หรอโดยมรายการขอความผดจากความเปนจรงในขณะทรบขนทะเบยน หรอ

สถานการณเปลยนแปลงไปภายหลงการขนทะเบยนและการเปลยนแปลงนนท าใหสงบงชทาง

ภมศาสตรนน กลายเปนชอสามญของสนคาทจะใชสงบงชทางภมศาสตร หรอสถานการณ

เปลยนแปลงไปภายหลงการขนทะเบยน และการเปลยนแปลงนนท าใหสงบงชทางภมศาสตรนน

80

กลายเปนสงบงชทงภมศาสตรทขดตอความสงบเรยบรอย หรอศลธรรมอนดของประชาชนหรอ

นโยบายแหงรฐ เปนตน

อยางไรกตามนบตงแตพระราชบญญตคมครองสงบงชทางภมศาสตร พ.ศ. 2546

มผลใชบงคบมค าขอทไดรบการขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรแลวจ านวน 50 รายการซง

สามารถแยกพจารณาไดดงน13

ก. ผยนขอจดทะเบยนคมครองสงบงชทางภมศาสตรทมภมล าเนานอก

ราชอาณาจกรไทย คอ

1. พสโก (Pisco) ผยนค าขอคอสาธารณรฐเปร

2. แชมเปญ (Champagne) ผยนค าขอคอคณะกรรมการกลมผประกอบวชาชพ

เกยวกบไวนแหงแควนแชมเปญ

3. บรเนลโล ด มอนตาลชโน (Brunello di Montalcino) ผยนค าขอคอคอนซอรซ

โอ เดล วโน บรเนลโล ด มอนตาลชโน

4. คอนยค (Cognac) ผยนค าขอคอบโร นาซอองนาล แองแตรโปรเฟสซอองนาล

ด คอนยค (Bureau National Interprofessional du Congac) หรอ เบแอนอเซ (BNIC)

5. ปรอชชตโต ด ปารมา (Prosciutto di Parma) ผยนค าขอคอคอนซอรซโอ เดล

ปรอชชต โต ด ปารมา (Consorzio del Prosciutto di Parma)

6. สกอตซ วสก (Scotch Whisky) ผยนค าขอคอเดอะ สกอตช วสก แอสโซซเอชน

7. นาปา วลเลย (Napa Valley) ผยนค าขอคอนาปา วลเลย วนทเนอสร แอสโซซ

เอชน (Napa Valley Vintners’ Association)

8. ตากลา (Tequila) ผยนค าขอคอคอนเซโจ รกลาดอร เดล ตากลา, เอ.ซ. (Consejo

Regulador del Tequila, A.C.)

ข. ผ ย นขอจดทะเบ ยนคมครองส งบ งช ทางภมศาสตรทมภม ล า เนาใน

ราชอาณาจกรไทย คอ

13 รายชอบญชประกาศขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรของกรมทรพยสนทางปญญา พ.ศ.2555

สบคนจาก http://www.ipthailand.go.th

81

1. สมโอนครชยศร (Nakonchaisri Pomelo) ผ ย น ค า ขอค อหอก า รค า จ ง หว ด

นครปฐม

2. มะขามหวานเพชรบรณ (Phetchabun Sweet Tamarind) ผยนค าขอคอจงหวด

เพชรบรณ

3. หมยางเมองตรง ผยนค าขอคอจงหวดตรง

4. กาแฟดอยตง ผยนค าขอคอมลนธแมฟาหลวงในพระบรมราชปถมภ

5. ไวนทราบสงภเรอ ผยนค าขอคอ บรษท ซ.พ.เค อนเตอรเนชนแนล จ ากด

6. สมโอขาวแตงกวาชยนาท (Chainat Khaotongkwa Pomelo) ผยนค าขอคอนาย

วนย ข ากล า (ประธานชมรมไมผลจงหวดชยนาท)

7. สบปะรดศรราชา (Sriracha Pineapple) ผยนค าขอคอนายปยะ โกสนทรจตต

8. หอยนางรมสราษฎรธาน ผยนค าขอคอ สหกรณผเลยงสตวน าชายฝงสราษฎร

ธาน จ ากด

9. ขาวสงขหยดเมองพทลง (Sangyod Maung Phatthalung Rice) ผยนค าขอคอ

กรมการขาว

10. สบปะรดภแลเชยงราย (Chiangrai Phulae Pineapple) ผยนค าขอคอองคการ

บรหารสวนต าบลนางแล และคณะกรรมการเครอขายผปลกสบปะรดภแลจงหวดเชยงราย

11. สบปะรดนางแล (Nanglae Pineapple) ผยนค าขอคอองคการบรหารสวน

ต าบลนางแล

12. ขาวฮางหอมทองสกลทวาป ผยนค าขอคอจงหวดสกลนคร

13. ผาตนจกแมแจม ผยนค าขอคอจงหวดเชยงใหม

14. กาแฟดอยชาง (Doi Chaang Coffee) ผยนค าขอคอกลมผปลก “กาแฟดอย

ชาง” ประกอบดวยนายอนชต พสยเลศ กลมผลตกาแฟดอยชาง 1, นายคณากร พสยเลศ กลมผลต

กาแฟดอยชาง 2, นายปณชย พสยเลศ กลมกาแฟ Doi Chaang Coffee, นายกฤษฎาธญ วยยอ กลม

กาแฟ EGO, นายนพดล พสยเลศ กลมกาแฟดอยชางAAA, นายวนย พสยเลศ กลมกาแฟดอยยามา,

นายวนชย ใสสวางธรรมกล กลมกาแฟภสวาง, นายสมศกด พสยเลศ กลมแปรรปกาแฟยามากอจอ,

82

นายชาญชย พงษอนรกษภม กลมแปรรปกาแฟลอมอาขาดอยชางและบรษท ดอยชาง เฟรซ โรส

เตด คอฟฟ จ ากด

15. ไขเคมไชยา (Chaiya Salted Eggs) ผยนค าขอคอนายอตศกด ธรธร ตวแทน

กลมอาชพผผลตและจ าหนายไขเคมไชยา

16. ผาไหมยกดอกล าพน (Lamphun Brocade Thai Silk) ผยนค าขอคอองคการ

บรหารสวนจงหวดล าพน

17. ผาไหมแพรวากาฬสนธ (Prawa Kalasin Thai Silk) ผยนค าขอคอจงหวด

กาฬสนธ

18. ขาวหอมมะลทงกลารองไห (Thung Kula Rong-Hai Thai Hom Mali Rice :

TKR) ผยนค าขอคอ จงหวดรอยเอด จงหวดสรนทร จงหวดศรสะเกษ จงหวดมหาสารคาม และ

จงหวดยโสธร

19. ขาวหอมมะลสรนทร (Surin Hom Mali Rice) ผยนค าขอคอจงหวดสรนทร

20. ขาวเจกเชยเสาไห ผยนค าขอคอกรมการขาว

21. ขาวเหลองปะทวชมพร (Khao Leuang Patew Chumphon) ผยนค าขอคอ

กรมการขาว

22. ขาวเหนยวเขาวงกาฬสนธ (Kaowong Kalasin Sticky Rice) ผยนค าขอคอ

จงหวดกาฬสนธ

23. รมบอสราง (Bor Sang Umbrella) ผยนค าขอคอสหกรณรมหตถกรรม

ผลตภณฑไมบอสราง

24. เครองปนดนเผาบานเชยง (Ban Chiang Pottery) ผยนค าขอคอองคการบรหาร

สวนต าบลบานเชยง และเทศบาลต าบลบานเชยง

25. ศลาดลเชยงใหม (Chiang Mai Celadon) ผยนค าขอคอนายปญญา สนตภรา

ภพ นายไพจตร องศรวฒน นายปกรณ วไล นางสาวกานดา กาญจนากร นางสาวทศนย ยะจา มล.

ยงยทธ กมลาศ และ บรษท สยามศลาดล พอตเทอร จ ากด

26. สบปะรดภเกต (Phuket Pineapple) ผยนค าขอคอจงหวดภเกต

27. เครองจกรสานพนสนคม ผยนค าขอคอ นายคมกฤช บรบรณ

83

28. ชมพเพชร (Phet Rose Apple) ผยนค าขอคอ จงหวดเพชรบร

29. ผาไหมมดหมชนบท (Chonnabot Mudmee Thai Silk) ผยนค าขอคอจงหวด

ขอนแกน

30. กลวยหนบนนงสตา (Gluay Hin Bannang Sata) ผยนค าขอคอจงหวดยะลา

31. ญอกมละบรนาน (Yok Mlabri Nan) ผยนค าขอคอนางสาวอรญวา เจรญคร

พนา และชาวมละบรรวมทงสน 12 คน

32. ขาวก าลานนา (Khao Kum Lanna) ผยนค าขอคอกรมการขาว

33. เครองปนดนเผาเกาะเกรด (Kohkret Pottery) ผยนค าขอคอจงหวดนนทบร

องคการบรหารสวนจงหวดนนทบร องคการบรหารสวนต าบลเกาะเกรด และกลมหตถกรรม

เครองปนดนเผา

34. กระทอนหอบางกราง (Kathon-Hor-Bangkrang) ผยนค าขอคอจงหวดนนทบร

องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนต าบลบางกราง และนายนรนทร สนอวม

35. ทเรยนนนท (Nont Durian) ผยนค าขอคอจงหวดนนทบร องคการบรหารสวน

จงหวดนนทบร ชมรมอนรกษทนฟ ทเรยนนนท

36. ลนจคอมสมทรสงคราม (Samutsongkham Kom Lychee) ผยนค าขอคอ

จงหวดสมทรสงคราม องคการบรหารสวนจงหวดสมทรสงคราม หอการคาจงหวดสมทรสงคราม

เครอขายวสาหกจชมชนกลมปรบปรงคณภาพผลไมจงหวดสมทรสงคราม

37. สมโอขาวใหญสมทรสงคราม (Samutsongkhram Khaoyai Pomelo) ผยนค า

ขอคอ จงหวดสมทรสงคราม องคการบรหารสวนจงหวดสมทรสงคราม หอการคาจงหวด

สมทรสงคราม เครอขายวสาหกจชมชนกลมปรบปรงคณภาพไมผลจงหวดสมทรสงคราม

38. สมโอทบทมสยามปากพนง (Pakpanang Tabtimsiam Pomelo) ผยนค าขอคอ

นายอมรอน แสงวมานและนางอมพร สวสดสข ตวแทนกลมผผลตสมโอจงหวดนครศรธรรมราช

39. มะพรามเกาะพะงน (Kho Phangan Coconut) ผยนค าขอคอกลมวสาหกจ

ชมชนชาวมะพราวเกาะพะงน โดยนายสฤษด โชตชวง ประธานกลม

40. น าตาลโตนดเมองเพชร ผยนค าขอคอจงหวดเพชรบร

41. ขนมหมอแกงเมองเพชร ผยนค าขอคอจงหวดเพชรบร

84

42. เสนไหมไทยพนบานอสาน (Isan Indigenous Thai Silk Yarn) ผยนค าขอคอ

กรมหมอนไหม

4.5 วเคราะหเปรยบเทยบมาตรการคมครองสงบงชทางภมศาสตรระหวางไทยกบอนเดย

ในสวนการวเคราะหเปรยบเทยบมาตรการในการใหความคมครองสงบงชทาง

ภมศาสตรระหวางไทยกบอนเดยนน ผศกษาประสงคทจะศกษาเปรยบเทยบแนวคดทางกฎหมาย

และกระบวนการบงคบใชกฎหมายเพอทจะสามารถใชเปนแนวทางในการพฒนากฎหมายคมครอง

สงบงชทางภมศาสตรของไทยและเพอใหเกดประโยชนสงสดทงดานกฎหมายและเศรษฐกจตอไป

โดยมประเดนทางกฎหมายทส าคญและสามารถน ามาศกษาเปรยบเทยบไดดงน

4.5.1 ปญหาแนวความคดทเกยวกบการใหความคมครองและสทธในการใชสงบงชทาง

ภมศาสตร

กฎหมายไทยจดตงระบบการคมครองสงบงชทางภมศาสตรตามแนวกฎหมาย

สหภาพยโรป โดยใหมการขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตร และใหมการตรวจสอบความถกตอง

ของแหลงภมศาสตรรวมทงใหมการควบคมคณภาพของสนคาใหมมาตรฐานตามทก าหนด

ทงหมดนสะทอนใหเหนถงนโยบายของรฐไทย ทตองการจะใชกฎหมายคมครองสงบงชทาง

ภมศาสตรเปนเครองมอสรางความเขมแขงใหกบชมชนทองถน เพอคมครองผบรโภค และเพอ

เปดตลาดสนคาสงออกของไทย

การทประเทศไทยเลอกคมครองสงบงชทางภมศาสตรในแนวทางน แทนทจะ

คมครองเพยงเพอใหเปนไปตามเงอนไขพนธกรณขององคการการคาโลกเทานน หรอแทนทจะ

เลอกใชระบบการคมครองแบบทเรยบงายและไมยงยากซบซอน ดงเชนการคมครองโดย

เครองหมายการคาแตเพยงอยางเดยว กอาจเนองจากวาไทยเปนประเทศเกาแกทมภมปญญาทองถน

และศลปวฒนธรรมประจ าชาตมากมาย การเลอกใชนโยบายดานสงบงชทางภมศาสตรแบบ

เดยวกบสหภาพยโรปซงเปนประเทศโลกเกาเชนเดยวกบไทย และปฏเสธนโยบายของประเทศ

โลกใหมอยางสหรฐอเมรกาและออสเตรเลย กอาจเปนนโยบายทถกตองเหมาะสม เพราะสงบงช

ทางภมศาสตรมมตทหลากหลาย ยงกวากฎหมายเครองหมายการคาซงมเจตนารมณอนจ ากด

85

ในขณะทเครองหมายการคามบทบาทเพยงการเปนเครองมอจดระเบยบการ

แขงขนในตลาดและคมครองผบรโภค สงบงชทางภมศาสตรอาจถกใชเปนเครองมอผลกดน

นโยบายรฐในหลายดานดวยกนไมวาจะเปนในดานเศรษฐกจ (ดวยการน าเงนตราเขาสประเทศ

กระจายรายไดและความมงคงสชนบทสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม สงเสรมการ

ทองเทยว และการแกปญหาความยากจน) ดานสงคม (สงเสรมความเขมแขงของชมชน ยกระดบ

คณภาพชวตของประชาชน รกษาวถชวตดงเดม และอนรกษศลปวฒนธรรมและภมปญญาทองถน)

และในดานสงแวดลอมและนเวศนวทยา (สงเสรมการพฒนาพนธพชและอนรกษความหลากหลาย

ทางชวภาพ เปนตน) ซงความส าเรจของสหภาพยโรปในดานสงบงชทางภมศาสตร อาจเปน

แมแบบทดส าหรบประเทศไทยในการเลอกใชระบบกฎหมายทมความเหมาะสม ปญหาส าคญอย

ทวาประเทศไทยจะสามารถออกแบบระบบกฎหมายคมครองสงบงชทางภมศาสตรไดอยาง

เหมาะสมสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจสงคมของประเทศ และจะสามารถบงคบใชกฎหมายอยางม

ประสทธภาพ ผลกดนใหเกดประโยชนสมตามเจตนารมณไดส าเรจดงเชนสหภาพยโรปหรอไม

ซงรฐบาลจ าเปนตองศกษาและพฒนาปรบปรงกฎหมายและระบบการคมครองใหดยงขนตอไป

ส าหรบประเทศไทยนนสงบงชทางภมศาสตร คอ ชอหรอสญลกษณหรอสงอน

ใดทบอกแหลงผลตของสนคาโดยสามารถสอใหผบรโภคเขาใจไดวาสนคานนมคณภาพหรอ

คณลกษณะพเศษแตกตางจากสนคาทผลตในแหลงผลตอน เชน มะขามหวานเพชรบรณท

ประกอบดวยค าวามะขามหวาน ซงบอกวาสนคาคออะไร และค าวาเพชรบรณ ซงบอกแหลงผลต

มะขามหวานดงกลาว และยงสอใหคน ทวไปเขาใจวามะขามหวานดงกลาวมคณภาพสงมรสชาต

หวานและไมแฉะอนเปนคณลกษณะเฉพาะของมะขามหวานเพชรบรณ ซงไดรบอทธพลจากดนท

เหมาะสมส าหรบการปลกมะขามและปรมาณน าฝนทพอ เหมาะพอดในจงหวดเพชรบรณประกอบ

กบฝมอการเพาะปลกของเกษตรกรชาวเพชรบรณ ซงมกรรมวธในการปลกโดยเฉพาะจงท าให

มะขามทปลกในจงหวดเพชรบรณมความหวานมากกวาทองถนอน ฉะนนสงบงชทางภมศาสตร

จะเกดขนไดกตอเมอมองคประกอบหรอปจจยส าคญสองประการคอ ธรรมชาตกบมนษยในแหลง

หรอทองทนน

โดยธรรมชาตนนสรางสงแวดลอมหรอวตถดบใหแกการผลตสนคา สวนมนษย

นนใชทกษะ ความช านาญและภมปญญาในการผลตสนคานน ทงสองปจจยจงไดกอใหเกดสนคาท

86

มคณภาพหรอคณลกษณะพเศษเฉพาะ ดวยเหตนกฎหมายคมครองสงบงชทางภมศาสตรของไทย

จงเปนการคมครองสทธของชมชน ซงมความแตกตางทส าคญจากกฎหมายทรพยสนทางปญญา

ฉบบอน ซงเปนการคมครองสทธของเจาของแตเพยงผเดยวในการใชทรพยสนทางปญญา เชน

กฎหมายสทธบตร กฎหมายเครองหมายการคา กฎหมายลขสทธ เปนตน ดงนน เมอค าขอสงบ งช

ทางภมศาสตรนนไดรบการขนทะเบยน ผทมสทธใชสงบงชทางภมศาสตรนนจะไมจ ากดเฉพาะผ

ทมาขอขนทะเบยนเทานน แตจะมบคคลอนๆ ดวย ภายใตกฎหมายคมครองสงบงชทางภมศาสตร

ไดใหสทธแกบคคลอนๆ ในการใชสงบงชทางภมศาสตรทไดรบการขนทะเบยนแลว ตามทบญญต

ไวในมตรา 25 “เมอมการขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรส าหรบสนคาใดแลว ผผลตสนคานน

ซงอยในแหลงภมศาสตรของสนคาดงกลาวหรอผประกอบการคาเกยวกบสนคานนมสทธใชสง

บงชทางภมศาสตรทขนทะเบยนกบสนคาทระบตามเงอนไขทนายทะเบยนก าหนด” ดงนนบคคล 2

กลมทสามารถใชสงบงชทางภมศาสตรไดตามกฎหมาย คอผผลตสนคาทอยในทองถนนนและ

ผประกอบการคาทเกยวกบสนคานน (ไมใชเฉพาะแตผขนทะเบยน) อยางไรกตามในสวนของ

บคคลธรรมดาผซงบรโภคผดหมโคราชภายในครวเรอนนนจะไมไดรบความกระทบกระเทอนตอ

ประเดนในเรองนเพราะสทธของผบรโภคทสจรต (fair use) มอยอยางไรกยงคงไดรบความ

คมครองอยอยางนน

สวนลกษณะของการใหความคมครองสงบงชทางภมศาสตรของอนเดยนน

ประเทศอนเดยไดออกกฎหมายคมครองสงบงชทางภมศาสตรมาเพอการคมครองผลตภณฑ

ทองถนและคมครองอาหารตามประเพณของชาวอนเดย ดงปรากฎตามบทบญญตของกฎหมายสง

บงชทางภมศาสตร(Geographical Indication Act) ทมจดมงหมายหลากหลายซบซอน โดยท

กฎหมายสงบงชทางภมศาสตรถกสรางขนภายใตแนวความคดทวาสงบงชทางภมศาสตรเปนสทธ

สาธารณะจงท าใหเอกชนและสาธารณชนสามารถเปนผจดทะเบยนคมครองสทธได การควบคม

การใชงานสงบงชทางภมศาสตรจงนบเปนเรองส าคญ และเปนเงอนไขตามกฎหมาย เพราะเหตท

ชอแหลงก าเนดทางภมศาสตรสามารถไดรบความคมครองใน 2 ลกษณะ คอ

1. การใหความคมครองตามกฎหมายสงบงชทางภมศาสตร (The Protection of

Geographical Indications)

87

2. การใหความคมครองตามกฎหมายเครองหมายการคา (The Protection of Trade

Mark)

โดยชอทางภมศาสตรในแหลงก าเนดสนคาเปนเครองหมายรวมตามกฎหมายการ

ควบคมการใชงานชอทางภมศาสตรในแหลงก าเนดสนคาตามกฎหมายทงสองจงมความส าคญ

ดงน

ประการทหนง ชอทางภมศาสตรในแหลงก าเนดสนคาไดรบความคมครองตาม

กฎหมายสงบงชทางภมศาสตร กลไกการควบคมตามกฎหมายสงบงชทางภมศาสตรกคอการ

ควบคมไมใหคณภาพหรอคณลกษณะพเศษตางๆของสนคาสญเสยไปจากเดม จนสงบงชทาง

ภมศาสตรดงกลาวไมอาจใชงานกบสนคาดงกลาวไดอกตอไป

ประการทสอง ชอทางภมศาสตรในแหลงก าเนดสนคาไดรบความคมครองตาม

กฎหมายเครองหมายการคาในฐานทชอทางภมศาสตรดงกลาวเปนเครองหมายรบรอง ในกรณ

เชนนผทรงสทธตองคอยตรวจสอบวาเครองหมายรบรองของตนไมกลายเปนสงสามญซงผบรโภค

เขาใจวาชอเครองหมายรบรองดงกลาวเปนชอเรยกขานสนคาทวไปจนสงบงชทางภมศาสตรในรป

เครองหมายการคาไดสญเสยความเปนเครองหมายไป เครองหมายรวมดงกลาวยอมเสยงตอการถก

ถอดถอนออกจากระบบทะเบยนได หากผทรงสทธเพกเฉยหรอละเลยการตรวจตราเครองหมาย

รบรองของตน

สงบงชทางภมศาสตรนนไดมาจากการด าเนนการจดทะเบยน และสงบงชทาง

ภมศาสตรทไดมาจากการจดทะเบยนแลวและยงคงมผลสมบรณ จะท าใหผจดทะเบยนเปนเจาของ

สงบงชทางภมศาสตรดงกลาวและผใชทไดรบอนญาตหรอผใชทมสทธในท านองเดยวกน มสทธท

จะไดรบการชดใชความเสยหายอนเกดจากการกระท าการละเมดสงบงชทางภมศาสตร ในลกษณะ

ทกฎหมายก าหนดไว

กรณมบคคลสองคนหรอมากกวานนเปนผทไดรบอนญาตใหใชสงบงชทาง

ภมศาสตรซงเหมอนหรอคลายกนอยางยง สทธในการใชเปนของบคคลหนงไมสามารถน าขนยน

อกบคคลหนงได เพยงเพราะวาไดมการจดทะเบยน แตใหถอวาแตละคนมสทธเชนเดยวกนเสมอน

วาตนเปนเจาของสงบงชทางภมศาสตรนนแตเพยงผเดยว

88

อยางไรกตามกรณจงมประเดนทตองพจารณาตอไปวาควรมการน าหลกการ

แบงปนผลประโยชนมาปรบใชเพอสงเสรมและสนบสนนกบหลกสทธชมชนในการใหความ

คมครองผลตภณฑอาหารไทยพนบานหรอไม ทงนเพราะวาบคคลอนหรอชมชนอนทไมไดอยใน

ชมชนทองถนนนจะสามารถน าชอทางภมศาสตรอนไดจดทะเบยนแลวไปใชไดหรอไม เชน ผด

หมโคราช ผขอขนทะเบยนคอ องคการบรหารสวนจงหวดนครราชสมา ตามพระราชบญญต

คมครองสงบงชทางภมศาสตร พ.ศ. 2546 มาตรา 7 สวนผมสทธใชสงบงชทางภมศาสตร “ผดหม

โคราช” ตามความในมาตรา 25 คอผผลตผดหมโคราชในจงหวดนครราชสมา และผประกอบการ

คาผดหมโคราชในจงหวดนครราชสมา โดยทงนตองปฏบตตามเงอนไขทนายทะเบยนก าหนด จาก

ตวอยางดงลาวจงเหนไดวามเพยงผผลตในทองถนจงหวดนครราชสมาและผประกอบการคาผดหม

โคราชในจงหวดนครราชสมาเทานนทสามารถใชสทธดงกลาวได หากกรณเปนเชนนบคคลอน

หรอชมชนทองถนอนกไมสามารถขออนญาตใชสงบงชทางภมศาสตรดงกลาวขางตนไดอนเปน

การขดกบหลกการแบงปนผลประโยชน ทงนเพราะเจตนารมณของการคมครองสงบงชทาง

ภมศาสตรนนมงหมายทจะใหมการคมครอง “สทธชมชน” ในอนทจะเรยกรองใหไดรบความ

คมครองรวมกนหรอมสทธทจะไดรบผลประโยชนจากชอเสยงของชมชนเปนตน ดงนนเพอให

สอดคลองกบการน าหลกการแบงปนผลประโยชนมาใชใหเกดประสทธภาพอยางแทจรงในการให

ความคมครองผลตภณฑอาหารไทยพนบาน (ผดหมโคราช) ผศกษาเหนวาควรมการก าหนดใหน า

หลก PGI หรอ Protected Geographical Indications มาใชควบคกนไปดวยโดยอนญาตใหน าเขา

วตถดบจากแหลงอนเพอใชในการผลต และการยนยอมใหท าการผลตสนคาบางขนตอนนอกพนท

เพอทจะชวยใหการผลตสนคาเปนไปอยางเหมาะสม สอดคลองกบลกษณะของสนคาและสภาพ

ธรกจ ในขณะเดยวกนตองมการตรวจสอบมาตรฐานและประเมนคณภาพสนคาอยางสม าเสมอ

โดยภาครฐตองตรวจสอบวา สนคามมาตรฐานสอดคลองกบลกษณะของสนคาทไดขนทะเบยนไว

หรอไม จงจะท าใหการคมครองผลตภณฑอาหารไทยพนบานเกดประโยชนแกชมชนไดอยาง

แทจรงและเปนรปธรรม

เพอบรรลวตถประสงคของการคมครองสงบงชทางภมศาสตร ประเทศไทย

จ าเปนตองก าหนดมาตรฐานการผลตและมาตรฐานคณภาพผลผลต การควบคมคณภาพนนอาจ

กระท าไดทงในระดบผผลต ระดบทองถน ระดบจงหวด หรอระดบสวนกลาง (โดยผาน

89

คณะกรรมการสงบงชทางภมศาสตร) ซงไมวาจะเปนการรบรองหรอควบคมคณภาพสนคาใน

ระดบใด จ าเปนจะตองมหนวยงานเพอชวยใหการควบคมมาตรฐานเปนไปอยางถกตองเชน อาจม

การจดตงหนวยงานตรวจสอบรบรองด าเนนการตรวจสอบระบบการผลตและรบรองคณภาพ

สนคาทผลต โดยหนวยงานดงกลาวจะเปนผออกใบรบรองใหแกผผลตสนคาทผานเกณฑ

มาตรฐานและปฏบตตามระบบการผลต ซงจะตองสามารถตรวจสอบยอนกลบสแหลงผลตได

หนวยงานดงกลาวจะตองด าเนนงานดวยความเปนกลาง โปรงใส และตรวจสอบได และหากมการ

มอบหมายชวงใหบคคลหรอหนวยงานเอกชนเขามารวมตรวจสอบ หนวยงานตรวจสอบรบรอง

จะตองคงอ านาจการตดสนใจเอาไว โดยไมปลอยใหบคคลภายนอกทเขามารวมนน มบทบาทมาก

เกนไปจนท าใหผผลตหรอชมชนทองถนตองพงพาบคคลหรอหนวยงานเอกชนดงกลาว14

4.5.2 ปญหานยามศพทกฎหมายยงขาดความสมบรณในบางเรอง

หากพจารณาจากกฎหมายไทย ตามพระราชบญญตคมครองสงบงชทางภมศาสตร

พ.ศ. 2546 บทค านยามศพทในมาตรา 3 บญญตวา “สงบงชทางภมศาสตร หมายความวา ชอ

สญลกษณ หรอสงอนใดทใชเรยกหรอใชแทนแหลงภมศาสตรและทสามารถบงบอกวาสนคาทเกด

จากแหลงภมศาสตรนนเปนสนคาทมคณภาพ ชอเสยง หรอคณลกษณะเฉพาะของแหลงภมศาสตร

ดงกลาว” กฎหมายใชค าวา “...สนคาทเกดจากแหลงภมศาสตร...” กรณจงมปญหาทตองพจารณาวา

กรณเชนใดจงจะถอวาสนคานนเกดจากแหลงภมศาสตรดงกลาว หากเปนสนคาเกษตรทเปนพช

ผก หรอผลไมทสามารถน ามาจ าหนายไดทนท โดยไมตองผานกระบวนการหรอกรรมวธผลต

ตางๆ จะไมมปญหาตอการพจารณาเพราะกรณจะเปนไปโดยสภาพทางภมศาสตร แตหากเปน

สนคาทจะมการเตรยมวสด ตองน ามาผานกระบวนการหรอมกรรมวธผลตตางๆ เพอน ามา

ประกอบเปนสนคานนเชน ในการท าผดหมโคราชตองมกระบวนการผลตเสนหมโดยวธการแช

ขาวเจาแลวน าไปโมใหเปนแปง การเตรยมอปกรณท าแผนหมโดยการกวาด (ภาษาโคราช เรยกวา

กวดหม) ซงเปนวธพเศษเฉพาะ รวมถงกรรมวธตางๆทเกยวกบการผลตผดหมโคราชเปนตน จง

เกดประเดนขอกฎหมายทเกยวของกบความเชอมโยงถงแหลงภมศาสตรวาสนคานนจะสามารถ

14 J.M. Finger, P. Schuler, “Poor People’s Knowledge: Promoting Intellectual Property in Developing

Countries”, (Washington D.C. : World Bank and OUP, 2004), p.24.

90

ผานกระบวนการผลตจากทองทอนไดหรอไมและจะถอวาเปน “สนคาเกดจากแหลงภมศาสตร

นน” ตามทกฎหมายก าหนดหรอไม ทงจะสามารถใชชอทองถนนนเปนสงบงชทางภมศาสตรเพอ

น ามาขอรบความคมครองไดหรอไมเปนตน

อยางไรกตามเมอพจารณากฎหมายสงบงชทางภมศาสตรกบการใหความคมครอง

อาหารพนบานแลวพบวาในปจจบนมสงบงชทางภมศาสตรบางรายการทมภมล าเนาอยใน

ราชอาณาจกรแลวไดรบการจดทะเบยนคมครองสงบงชทางภมศาสตรตามพระราชบญญตสงบงช

ทางภมศาสตร พ.ศ. 2546 เชน หมยางเมองตรงซงสวนทเปนสาระส าคญของการเปนหมยางเมอง

ตรงกคอกระบวนการในการผลตตงแตการคดเลอกหม การช าแหละหม วธการหมกหม การยาง

รวมถงเตาทใชท าการยางดวยเชนกน หรอในกรณขนมหมอแกงเมองเพชรซงสวนท เปน

สาระส าคญของการเปนขนมหมอแกงเมองเพชรกคอกระบวนการในการผลตตงแตคดเลอก

วตถดบ เชน หวกะทเขมขน ไขเปด น าตาลโตนดเมองเพชร เผอก เมดบว รวมถงวธการปรง

สวนผสมตางๆ เปนตน ในสวนของสงบงชทางภมศาสตรบางรายการทมภมล าเนาอยนอก

ราชอาณาจกรแลวไดรบการจดทะเบยนคมครองสงบงชทางภมศาสตรตามพระราชบญญตสงบงช

ทางภมศาสตร พ.ศ. 2546 เชน ปรอชชตโต ต ปารมา (Prosciutto di Parma) เปนแฮมทมชอเสยง

จากเมองปารมา ประเทศอตาล ผานกระบวนการผลตทกขนตอนตามหลกปฏบตทองถนโดยเฉพาะ

การหมกดวยเกลอและตากใหแหงดวยอากาศผานหบเขาปารมาและเกบรกษาตามอณหภมท

ก าหนดไวจงท าใหเหนไดวาสาระส าคญของการเปนแฮมทมชอเสยงนนกระบวนการในการผลต

หลกนนสรางความเชอมโยงหรอมสวนส าคญตอการเปนนสนคาหรอผลตภณฑนนๆ ดวยเชนกน

ดงนนหากเปรยบเทยบการใหความคมครองหมยางเมองตรงกบกรณของผดหม

โคราชแลวจะเหนไดวาสาระส าคญของการใหความคมครองผดหมโคราชอยทการใหความ

คมครองถงกรรมวธ การผลตเสนหม ขนตอนการเตรยมวตถดบและกระบวนการปรงผดหมโคราช

เพอใหมรสชาตและความเปนมาตรฐานในตวสนคานนเชนกน ดงนนหากบทนยามความหมายของ

สงบงชทางภมศาสตรในมาตรา 3 มการบญญตใหครอบคลมถงกรรมวธ ขนตอน หรอกระบวนการ

ผลตอนท าใหสนคามลกษณะและคณภาพเฉพาะในแตละชมชนแตละทองถนรวมเปนสงบงชทาง

ภมศาสตรดวยแลวกจะท าใหการคมครองสงบงชทางภมศาสตรในมาตรานมความสมบรณมากขน

91

สวนลกษณะการใหความคมครองสงบงชทางภมศาสตรของอนเดยนนจะมความ

ชดเจนมากกวาของประเทศไทยทงนเพราะกฎหมายคมครองสงบงชทางภมศาสตรของอนเดยไดม

การบญญตอธบายขยายความหมายของสงบงชทางภมศาสตรเพอใหทราบเจตนารมณของกฎหมาย

และเปนประโยชนตอการตความกฎหมายตอไปในอนาคตดวย เชน นยามศพทในมาตรา 1(3)(e)

“สงบงชทางภมศาสตร” หมายถง สงบงชทางภมศาสตรทเกยวกบสนคา หมายถงสงทใชบงบอกตว

สนคาวาเปนสนคาทางการเกษตร สนคาตามธรรมชาต หรอสนคาทถกผลตขนในแหลงก าเนด หรอ

ถกผลตในอาณาเขตของประเทศ หรอในแหลงดนแดนหรอสถานทในอาณาเขตแหงหนง จนไดรบ

การยอมรบถงความมคณภาพ ความมชอเสยง หรอความมคณลกษณะของสนคาเฉพาะอยาง จนท าให

สนคานนเปนสนคาประจ าภมศาสตร ดนแดน หรอทองถนนน ทซงกระบวนการในการผลตหรอ

กระบวนการเตรยมการสนคานนอย หรอเกดขนในอาณาเขตภมประเทศนนดวย

ในตอนทายของมาตราดงกลาวยงไดมการใหค าอธบายเพมเตม (Explanation) ไว

ดวยวา “วตถประสงคของมาตรานตองการทจะใหความคมครองถง ชอของสนคาใดๆ แมจะไมมชอ

ของอาณาเขตภมศาสตร หรอทองทของประเทศประกอบอยดวย แตกสามารถพจารณาใหเปนสนคาท

มสงบงชของภมศาสตรของอาณาเขตนนได ถาสนคาตวนนไดถกใช หรอสนคานนมความสมพนธ

เกยวของกบพนททางภมศาสตร โดยมตนก าเนดมาจากประเทศดนแดนหรอทองถนนนดวย” ดวย

เหตแหงการบญญตกฎหมายดงกลาวจงท าใหอนเดยสามารถใหความคมครองสงบงชทางภมศาสตร

ไดหลากหลายรปแบบรวมถงกระบวนการในการผลตหรอกระบวนการเตรยมการสนคานนอย หรอ

เกดขนในอาณาเขตภมประเทศนนแมเพยงการผลตสนคาแคบางสวน สงบงชทางภมศาสตรดงกลาว

นนยอมไดรบการคมครองตามกฎหมายฉบบนดวย

4.5.3 ปญหาการขาดสทธเรยกรองคาเสยหายในทางแพง

พระราชบญญตคมครองสงบงชทางภมศาสตร พ.ศ. 2546 มเหตผลในการ

ประกาศใชคอ เนองจากประเทศไทยมนโยบายทจะใหความคมครองสงบงชทางภมศาสตรเพอ

ปองกนไมใหประชาชนสบสนหรอหลงผดในแหลงภมศาสตรของสนคา โดยก าหนดใหมการขอ

ขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรส าหรบสนคาทมทมาจากแหลงภมศาสตรและหามการใชสงบงช

ทางภมศาสตรอนจะท าใหเกดความสบสนหรอหลงผดในแหลงภมศาสตรอนแทจรงของสนคาท

92

ระบในทะเบยน ดงนนหากปรากฎวามการกระท าโดยไมชอบตอสงบงชทางภมศาสตรกตอง

รบผดชอบตอความเสยหายทเกดขนในทางเศรษฐกจดวย เชนการน าสงบงชทางภมศาสตรไปใชใน

ลกษณะทกอใหเกดการสบสนหรอหลงผดในแหลงภมศาสตรของสนคาและในคณภาพ ชอเสยง

หรอคณลกษณะอนของสนคานน เพอใหเกดความเสยหายแกผประกอบการคารายอน หรอการใช

สงบงชทางภมศาสตรตามความจรงแตกอใหเกดความเขาใจผดในแหลงก าเนดของสนคาเปนตน

อยางไรกตามปรากฎวาระบบกฎหมายคมครองสงบงชทางภมศาสตรของไทยม

แตการก าหนดโทษทางอาญาไวเทานนแตไมไดมการก าหนดมาตรการในการลงโทษทางแพง

เอาไว ดงนนซงหากตองการใหกฎหมายบงเกดผลทดตอระบบเศรษฐกจจงควรน าหลกเกณฑการ

ใชสทธเรยกรองคาเสยหายทางแพงมาปรบใชดวย ดงนนผศกษาจงไดศกษาแนวทางในการใชสทธ

เรยกรองคาเสยหายทางแพงในกรณทมผใชสงบงชทางภมศาสตรโดยไมชอบตามแนวทางกฎหมาย

คมครองสงบงชทางภมศาสตรของประเทศอนเดยพบวากฎหมายคมครองสงบงชทางภมศาสตร

ของอนเดยไดมการบญญตหลกเกณฑการเรยกคาเสยหายทางแพงไวชดแจงโดยเรยกวาเปน

มาตรการเยยวยาทางแพงซงสามารถแยกพจารณาไดดงตอไปน

4.5.3.1 ลกษณะของการละเมดทสามารถน ามาฟองเรยกคาเสยหายได

ลกษณะการละเมดสงบงชทางภมศาสตรตามพระราชบญญตการคมครองสงบงช

ทางภมศาสตรของอนเดยมาตรา 22 ไดอธบายหลกเกณฑของการกระท าละเมดไวหลายประการ

ดวยกน โดยสามารถแยกพจารณาเปนประเดนดงตอไปน15

หลกเกณฑตามมาตรา 22(1) การกระท าของบคคลทไมไดรบอนญาตใหใชสง

บงชทางภมศาสตรทไดรบการจดทะเบยน ซงหมายถงกระท าการดงตอไปน ถอเปนการละเมด

1) ใชสงบงชทางภมศาสตรไมวาดวยวธการใด ๆ อนเปนการแสดงใหเหนวา

สนคาทมสงบงชทางภมศาสตรนนมตนก าเนดอยในพนททางภมศาสตรนน ทซงเปนการ

หลอกลวงใหสาธารณชนสบสนหลงผดถงแหลงก าเนดอนแทจรงของสนคา

2) ใชสงบงชทางภมศาสตรไมวาดวยวธการใด ทกอใหเกดการแขงขนอนไมเปน

ธรรม รวมไปถงการลวงขายสงบงชทางภมศาสตรทไดรบการจดทะเบยน16

15 กรมทรพยสนทางปญญา, อางแลว เชงอรรถท 1, หนา 15. 16 Geographical Indications of Goods Act, 1999, Article 22 (1) first paragraph.

93

โดยในตอนทายของมาตราไดมการอธบายขยายความของค าวา “การแขงขนอน

ไมเปนธรรม” หมายถง การกระท าทขดตอการปฏบตโดยสจรตในทางอตสาหกรรมหรอทางการคา

พระราชบญญตนก าหนดวาการกระท าดงตอไปนใหถอวาเปนการแขงขนอนไมเปนธรรม กลาวคอ

ประการทหนง เปนกรณตาม มาตรา 22(1) Explanation 2 (i) provides that “all acts of such a

nature as to create confusion by any means whatsoever with the establishment, the goods or the

industrial or commercial activities, of a competitor” ซงแปลความไดวาหมายถงเปนการกระท าทก

กรณทกอใหเกดความสบสนในตนก าเนดของสนคา หรอการด าเนนการทางการคาหรอ

อตสาหกรรมของคแขงโดยวธใดกตาม เปนตน ประการทสอง เปนกรณตาม มาตรา 22(1)

Explanation 2 (ii) provides that “false allegations in the course of trade of such a nature as to

discredit the establishment, the goods or the industrial or commercial activities, of a competitor”

ซงแปลความไดวาหมายถงเปนการกลาวอางในทางการคาทไมถกตองเพอเปนท าลายสนคา

คณลกษณะของสงบงชทางภมศาสตร หรออตสาหกรรม หรอกจการทางการคาของคแขง เปนตน

และประการทสาม เปนกรณตาม มาตรา 22(1) Explanation 2 (iii) provides that “geographical

indications, the use of which in the course of trade is liable to mislead the persons as to the

nature, the manufacturing process, the characteristics, the suitability for their purpose, or the

quantity, of the goods” ซงแปลความไดวาหมายถงเปนการใชสงบงชทางภมศาสตรซงมแนวทาง

ปฏบตทมความรบผดตอการท าใหบคคลเขาใจผดในกระบวนการผลต ลกษณะเฉพาะ ซงเหมาะสม

ตอวตถประสงค หรอคณภาพของสนคา เปนตน

3) การใชสงบงชทางภมศาสตรในทางการคาทเปนการลวงสาธารณชนถง

แหลงก าเนดสนคา กลาวคอ กระบวนการในการผลตสนคา คณลกษณะของสนคา อรรถประโยชน

ของสนคา และคณภาพของสนคา17

หลกเกณฑตามมาตรา 22(3) การกระท าของบคคลทไมไดรบอนญาตใหใชสง

บงชทางภมศาสตรทไดรบจดทะเบยนภายใตพระราชบญญตน ซงเกยวกบสนคาหรอจ าพวกของ

สนคาซงระบไวในกฎหมายดงตอไปน ถอเปนการละเมด

17 Geographical Indications of Goods Act, 1999, Article 22(1) second paragraph (b).

94

1) การใชสงบงชทางภมศาสตรแหงหนงกบสนคาหรอจ าพวกของสนคาอกแหง

หนง โดยทมไดมแหลงก าเนดในสถานททเกยวกบสงบงชทางภมศาสตรแหงแรก หรอ

2) การใชสงบงชทางภมศาสตรแบบหนงกบสนคาหรอจ าพวกของสนคาเพอ

แสดงใหเหนวา สนคาหรอจ าพวกสนคานนมแหลงก าเนดในสถานททเกยวกนกบสงบงชทาง

ภมศาสตรแหงนน หรอ

3) การใชสงบงชทางภมศาสตรหนงกบสนคาหรอหรอจ าพวกของสนคาอนๆ

เพอใหเขาใจไดวา สนคาหรอจ าพวกสนคานนมตนก าเนดหรอมาจากรปแบบ คณลกษณะ ความ

เหมอนเดยวกน18

หลกเกณฑตามมาตรา 22(4) การกระท าของบคคล (ทมไดรบอนญาตใหใชสง

บงชทางภมศาสตร) ตอสงบงชทางภมศาสตรทไดรบจดทะเบยน โดยการเขาถอสทธโดยชอบดวย

กฎหมายกบสงบงชทางภมศาสตรในลกษณะทรวมไปถงการผลต หรอการเตรยมการ จะไมถอเปน

การละเมดสทธสงบงชทางภมศาสตร เวนแตวาสภาพของสนคานนถกท าลาย ท าใหเสอมคาลง

หลงจากทไดมการน าเขาสตลาดแลว19

4.5.3.2 ลกษณะคาเสยหายทเรยกรอง

ลกษณะคาเสยหายทสามารถเรยกรองไดนน กฎหมายก าหนดใหเปนสทธของ

โจทกทสามารถจะเลอกไดวาจะเลอกเอาคาเสยหายตามปกตหรอคาเสยหายจากผลก าไรทค านวณ

ไดภายใตหลกเกณฑทกฎหมายก าหนดกลาวคอ ภายใตทางเลอกของโจทกทจะไดรบการชดใช

คาเสยหาย หรอผลก าไรทค านวณไดศาลจะไมอนญาตใหมการชดใชคาเสยหาย นอกเหนอจาก

ความเสยหายปกต หรอคาเสยหายจากผลก าไรทค านวณไดในกรณดงตอไปน

1) ในกรณทการกระท าละเมดทเกดขนเกยวของกบเครองหมายการรบรองหรอ

เครองหมายรวม หรอ

2) กรณทผละเมดสามารถแสดงใหศาลเหนเปนทพอใจไดวา ในเวลาทไดมการใช

สงบงชทางภมศาสตรนน ตนไมรและไมมเหตอนควรรถงการจดทะเบยนสงบงชทางภมศาสตร

ของเจาของสทธหรอไมรวาเจาของสทธเปนผไดรบอนญาตใหใชสงบงชทางภมศาสตร และใน

18 Geographical Indications of Goods Act, 1999, Article 22(3). 19 Geographical Indications of Goods Act, 1999, Article 22(4).

95

เวลาทไดรถงสทธทเจาของสทธมในสงบงชทางภมศาสตรนน ตนไดหยดใชสงบงชทางภมศาสตร

นนกบสนคาหรอบรการทจดทะเบยนแลว

3) ในกรณของการลวงขาย หากผละเมดแสดงใหเปนทพอใจตอศาลไดวา ในเวลา

ทไดมการใชสงบงชทางภมศาสตรนน ตนไมรและไมมเหตอนควรรวามการจดทะเบยนสงบงช

ทางภมศาสตรของเจาของสทธ และในเวลาทตนไดรถงสทธท เจาของสทธมในสงบงชทาง

ภมศาสตรนน ตนไดหยดใชสงบงชทางภมศาสตรนนกบสนคา หรอบรการทจดทะเบยนแลว

ผศกษาเหนวาหากตองการใหความคมครองสงบงชทางภมศาสตรอยางแทจรง จง

ควรน าแนวความคดในการเรยกรองคาเสยหายทางแพงของประเทศอนเดยมาปรบใชใหเหมาะสม

กบบรบทของสงคมและระบบกฎหมายไทยดวยโดยลกษณะการละเมดสงบงชทางภมศาสตรนนม

ลกษณะเปนความเสยหายโดยรวมตอชมชนและเศรษฐกจ ดงนนประเทศไทยควรจะมบทก าหนด

ในเรองสทธในการเรยกรองคาเสยหายทางแพงไวในพระราชบญญตคมครองสงบงชทาง

ภมศาสตรเปนการเฉพาะโดยผเสยหายนอกจากจะสามารถเรยกรองคาเสยหายตามความเปนจรง

แลว ควรน าหลกการเรองคาเสยหายเชงลงโทษมาใชดวยเพอทจะไดคมครองระบบเศรษฐกจและ

คมครองประโยชนของผเสยหายไดมากกวาทจะน าประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาเทยบเคยง

ปรบใช ในปจจบนนประเทศไทยไดมกฎหมายลายลกษณอกษรทใหอ านาจศาลสามารถมอ านาจ

ก าหนดคาสนไหมทดแทนเพอเปนการลงโทษเพมขนจากคาสนไหมทดแทนทวไป เชน

พระราชบญญตความลบทางการคา พ.ศ. 2545 โดยไดบญญตไวในมาตรา 13(3) ซงบญญตวา “ใน

กรณทปรากฎหลกฐานชดแจงวา การละเมดสทธในความลบทางการคาเปนการกระท าโดยจงใจ

หรอกลนแกลงเพอใหความลบทางการคาดงกลาวสนสภาพการเปนความลบทางการคา ใหศาลม

อ านาจสงใหผละเมดจายคาสนไหมทดแทนจากจ านวนทศาลก าหนดตาม 1) หรอ 2) ไดแตตองไม

เกนสองเทาของคาสนไหมทดแทนตาม 1) หรอ 2)” ซงเปนกฎหมายพเศษทมวธการก าหนดการ

ชดใชคาสนไหมทดแทนแตกตางไปจากประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยละเมด นอกจาก

กฎหมายดงกลาวแลวยงมกฎหมายพเศษอนทก าหนดการเรยกคาสนไหมทดแทนเชงลงโทษไวอก

เชน พระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551 พระราชบญญตความรบผดตอความ

เสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ.2551 และพระราชบญญตสงเสรมและพฒนาคณภาพ

ชวตคนพการ พ.ศ.2550 เปนตน

96

ดงนนจงเหนไดวากฎหมายไทยไดใหการยอมรบในหลกเกณฑของคาเสยหายเชง

ลงโทษในระดบหนงแลวประกอบกบเมอพจารณาถงเนอหาของหลกเกณฑการน ามาบงคบใช

ในทางปฎบตเพอคมครองสงบงชทางภมศาสตรในงานผลตภณฑอาหารไทยพนบาน (ผดหม

โคราช) กจะสามารถเปนการปองปรามไมใหมการละเมดสงบงชทางภมศาสตรและแสวงหา

ประโยชนทไมชอบดวยกฎหมายขนซ าอก รวมถงการน าคาเสยหายเชงลงโทษมาปรบใชจะชวย

คมครองระบบเศรษฐกจชมชนใหดขนกลาวคอ คาเสยหายเชงลงโทษนจะเขามาท าหนาทในการ

ชดใชเยยวยาความเสยหายทไมสามารถค านวนเปนตวเงนไดเชน คาเสยหายตอจตใจหรอ

คาเสยหายตอชอเสยงของชมชนทงยงมบทบาทส าคญตอการควบคมพฤตกรรมของคนในสงคมไม

มกระท าการละเมดไดโดยงาย ซงคาเสยหายเชงลงโทษเปนมาตรการหนงทสามารถใชเปน

มาตรการควบคมความเปนระเบยบเรยบรอยของของสงคม เชน การควบคมขนตอนกระบวนการ

ผลตใหไดมาตรฐานมากขน ปองกนการลอกเลยนแบบผลตภณฑเปนตน ขณะเดยวกนกจะท าให

บคคลทคดจะกระท าละเมดเกดความเกรงกลวและใหความส าคญแกกฎหมายคมครองสงบงชทาง

ภมศาสตรมากขนดวย