1

Organizacija Organizacija poduzećapoduzeća

Organizacija Organizacija poduzećapoduzeća

Prof. dr. sc Zdravko TolušićProf. dr. sc Zdravko Tolušić

2

Vrste organizaci jskih struktura

• Podjela modela OS prema principu departmentalizacije:o Funkcionalni model o Divizionalni modelo Hibridni modelo Procesni modelo Projektni modelo Matrični model

3

Funkcionalni model

• Organizacijska struktura u kojoj su poslovi grupirani prema srodnosti

• Prednosti: povećava se nivo specijalizacije, ostvaruje bolja kontrola, povećava integriranost zaposlenih

• Slabosti: veća identifikacija sa odjeljenjem, favorizuju se grupni ciljevi, funkcionalni rukovoditelji pokušavaju povećati prestiž svojih odjeljenja

4

Funkcionalni model

• Oblici funkcionalne strukture: početni, standardni i razvijeni oblik

Generalni direktor

Nabava Prodaja ProizvodnjaFinancije i

računovodstvo

5

Divizionalni model

• Organizacijska struktura gdje se poslovi grupiraju prema objektu diverzifikacije, npr. proizvodi, kupci, geografska područja

• Oblici divizione OS:o Proizvodna/Predmetnao Teritorijalnao Tržišna/Orjentirana prema kupcimao Mješoviti oblici (strateška poslovna jedinica,

struktura holding kompanije, centri odgovornosti)

6

Divizionalni model

Generalnidirektor

Direktorregije 1

(USA i Kanada)

Direktorregije 2(Europa)

Direktorregije 3

(Jugoistočna Azija)

Generalnidirektor

Menadžer za gazirane

napitke

Menadžerza negazirane

napitke

Menadžer za energetske

napitke

7

Divizionalni model

• Prednosti DM:o Omogućava fleksibilnosto Uspješna koordinacija međuzavisnih

poslovao Povećava odgovornost za performanse

• Nedostaci DM:o Povećava broj potrebnih menadžerao Povećava organizacijsku strukturuo Angažira veći broj resursa

8

Mješoviti/Hibridni model

• Poslovi se grupiraju prema različitim kriterijima u istoj organizaciji, tako da na pojedinim organizacijskim nivoima dominira jedna vrsta OS dok je na drugim nivoima zastupljena neka druga vrsta OS

• Na istom organizacionom nivou se kombiniraju različite OS

9

Procesni model

• Usko povezan sa funkcionalnom OS, koja služi kao osnovna OS u preduzeću

CEO

Marketing Proizvodnja Financije

Presno odjeljenje Brušenje i priprema Linija montaže

10

Projektni model

• Privremena organizacijska forma koja se uspostavlja za realizaciju određenog zadatka/projekta

• Oblici projektne OS:o Individualna projektna organizacija

(voditelj projekta bez radne grupe)o Čista projektna organizacija (voditelj

projekta sa radnom grupom)

11

Matrični model

• U matričnoj organizaciji na jednoj strani imamo funkcionalnu OS kao primarnu a na drugoj projektnu OS kao dodatnu

• Za preduzeća koja istovremeno rade na većem broju projekata

• Dualna/dvostruka odgovornost članova tima – projektnom rukovoditelju i rukovoditelju funkcionalne jedinice

12

Modeli OS po Mintzbergu

• Jednostavni/poduzetnički model• Birokratski model• Profesionalni model• Adhoc-kratija

13

Jednostavni/poduzetnički model

• Početni model koji primjenjuju gotovo sva poduzeća u nastajanju i prvim danima svog rada

• Prednosti: fleksibilnost, inovativnost• Nedostaci: neefikasnost, nepouzdanost,

zavisnost od lidera, spin off• Ključni faktori za primjenu: veličina i

starost preduzeća, sredina, strategija fokusiranja, tehnologija

14

Jednostavni/poduzetnički model

Generalni direktor

Građevinski sektorDirektor

Komercijalni sektorDirektor

Financijski sektorDirektor

Opća službaPoslovni sekretar

Nadzornik

Sklasištar

Građevinski radnik

Komercijalista Blagajnik

Knjigovođa

Čuvar

Vozač

15

Birokratski model

• Organizacije ovog tipa funkcioniraju kao strojevi u kojima se sve odvija po unaprijed utvrđenom planu i proceduri i gdje svaki dio zna svoju ulogu u njenom radu

• Prisutan u zrelim, velikim organizacijama koje su vrlo često u državnom vlasništvu ili pod državnom kontrolom

16

Birokratski model

• Karakteristike:o Podjela rada: visoka horizontalna i

vertikalna specijalizacijao Mehanizam koordinacije: standardizacija

procesa i ponašanjao Delegiranje autoriteta: visok stupanj

centralizacijeo Departmentalizacija: funkcionalna

17

Birokratski model

• Prednosti: efikasnost, pouzdanost, veličina

• Nedostaci: nefleksibilnost, zamjena ciljeva i sredstava, problem koordinacije, nizak radni moral i motivacija

• Ključni čimbenici za primjenu: sredina, veličina i zrelost, tehnologija, strategija penetracije tržišta

18

Profesionalni model

• Promjenjuje se u organizacijama u kojima u operativnoj sferi rade visokoobrazovani, stručni ljudi

• Bolnice, instituti, fakulteti, konsultantske agencije, itd.

• Ključni čimbenici za primjenu: složena i sofisticirana tehnologija, složena ali stabilna sredina

19

Profesionalni model

• Prednosti: visoka motivacija i posvećenost poslu, profesionalni standardi u radu, razvoj zaposlenih, posvećenost problemima klijenata

• Nedostaci: problem koordinacije, problem diskrecije profesionalaca, niska lojalnost organizaciji

20

Adhoc-kracija

• Organizacija se prilagođava potrebama posla, fleksibilna je i mijenja se od slučaja do slučaja

• Prednosti: inovativnost i kreativnost, fleksibilnost, sofisticiranost, motivacija, razvoj zaposlenih

• Nedostaci: neefikasnost, barijere rasta, neizvjesnost

21

Suvremene organizacijske strukture

• Inovativni model• Horizontalni/timski model• T-oblik model• Virtualni model• Mrežni model• Izvrnuti model• Paukova mreža

22

Inovativni model

• Inovativna struktura je dualna struktura u kojoj su odvojeni operativni i inovativni dio

• Predstavlja kombinaciju matričnog modela i najčešće divizionalnog modela

• U velikim organizacijama u kojima postoje istraživačko razvojne jedinice

23

Horizontalni/timski model

• Nastaje transformacijom funkcionalne strukture u timsku, tako što se umjesto funkcije kao osnove za grupiranje poslova koristi proces kao osnova za grupiranje

• Procesni timovi u kojima se nalaze svi oni poslovi koji su u funkciji određenog poslovnog procesa od početka do kraja

• Tim za potrošače: predstavnici marketinga, prodaje, podrške potrošača i planiranje prodaje

24

T-oblik model

• Ne predstavlja poseban oblik OS, već se njime naglašava snažan uticaj tehnologije na oblikovanje organizacije

• Karakteristike: o Velika sloboda pri kreiranju struktureo Prilagodljivosto Decentralizacija odlučivanja

25

Virtualni model

• Umjesto da obuhvača sve aktivnosti koje posao uključuje, od sirovina do finalnog proizvoda, svaka kompanija u mreži virtualne organizacije eksternalizira sve aktivnosti u kojima nije najbolja, a zadržava samo one u kojima je lider

• Moguća između organizacijskih jedinica velikog preduzeća ili između nezavisnih preduzeća

26

Mrežni model

• Interorganizacijski dizajn: strateške alijanse, joint ventures,

• Oblici:o Interna mrežao Stabilna mrežao Dinamička mreža

27

Ostali modeli OS

• Izvrnuta organizacija: oblik nehijerarhijske organizacije, koja se primjenjuje u onim organizacijama u kojima individualni stručnjaci posjeduju veći dio znanja organizacije

• Organizacija paukove mreže: nestalni oblik organizacije, koji se oblikuje ad hoc unutar nekog od novih oblika organizacije, kako bi određeni tim nezavisnih stručnjaka radio na rješavanju problema

28

Hvala na pažnji!