Histologija biljakaKatedra za Botaniku, Poljoprivredno - prehrambeni fakultet u Sarajevu

HISTOLOGIJA BILJAKA

botanika disciplina koja prouava postanak, grau i ulogu biljnih tkiva tkivo je skup identinih diferenciranih elija

Podjela biljaka prema morfolokoj diferenciranosti biljnog tijela: protofiti - grupa biljaka najnie organizacije; jednoelijske biljke, cenobije, plazmodije... talofiti - na viem stupnju organizacije; vieelijske alge, gljive, liajevi... - tijelo (talus) nije ralanjeno na osnovne vegetativne organe kormofiti - najvii stupanj organizacije biljnog tijela; vie biljke - tijelo (kormus) ralanjeno na osnovne vegetativne organe, koji su izgraeni od tkiva

PODJELA BILJNIH TKIVA

Podjela biljnih tkiva prema osnovnoj namjeni, kao i na osnovu stepena diferencijacije: tvorna tkiva (meristemi) - izgraena iz elija koje imaju sposobnost da se dijele i daju nove elije iz kojih e se formirati sva ostala tkiva trajna tkiva - izgraena iz potpuno diferenciranih elija koje su trajno ili privremeno izgubila sposobnost diobe, a graom i oblikom su prilagoena za obavljanje odreene funkcije

TVORNA TKIVA

sastoje se od elija koje imaju sposobnost diobe po obliku su izodijametrine, rijetko su izduene citoplazma ispunjava veliki dio unutranjosti elije vakuole, ako postoje, veoma su sitne elije priljubljene jedne uz drugu, bez intercelulara

TVORNA TKIVA

Podjela tvornih tkiva prema postanku: Primarni meristemi - vode porijeklo neposredno od elija embriona - u poetku embrion je sastavljen samo od meristemskih elija - kad embrion izraste meristemi se zadravaju u vidu konusa rasta, u vegetacionim kupama stabla i korijena Sekundarni meristemi - nastaju naknadno dediferenciranjem ivih elija trajnih tkiva koje ponovo stiu sposobnost za diobu - felogen i interfascikularni kambijum

TVORNA TKIVA

Podjela tvornih tkiva prema poloaju: apikalni (vrni) lateralni interkalarni traumatini

TVORNA TKIVA Apikalni (vrni meristemi) diobom meristemskih elija biljka raste u duinu (stabljika u visinu, korijen u dubinu) iz meristemskih elija diferenciraju se svi biljni organi U odrasle biljke meristemske elije se nalaze na vrnim dijelovima biljke; na vrhu stabljike (vegetaciona kupa izdanka) na vrhu korijena (vegetaciona kupa korijena) vegatitivna kupa izdanka i korijena nastaje od jedne ili vie inicijalnih elija

vrne inicijalne elije mogu se dijeliti u vie pravaca: pod pravim kutom na povrinu meristema - antiklinom diobom paralelno sa povrinom meristema - periklinom diobom

APIKALNI (VRNI MERISTEMI) Vegetaciona kupa izdanka kod visoko razvijenih golosjemenjaa, kao i kod svih kritosjemenjaa inicijalne elije vegetacione kupe izdanka su rasporeene u vie etaa: inicijalna elija koja se nalazi u unutranjosti dijeli se antiklinim i periklinim putem, te se tako stvara osnovna masa apikalnog meristema - korpus vanjska inicijalna elija se dijeli samo antiklinim putem i od nje nastaje tunika, koja poput plata obavija korpus kod monokotila je tunika jednoslojna, kod dikotila u pravilu dvoslojna ili vieslojna kako se dioba elija meristema nastavlja, tako se i cijela kupa zajedno sa vrnim elijama pomjera sve dalje i dalje od svoje osnove i tako stablo raste u visinu

APIKALNI (VRNI MERISTEMI) Vegetaciona kupa izdanka konusna tvorevina, smjetena na vrhu stabljike Vegetaciona kupa izdanka (Schmidt-ova tunika korpus teorija): tunika (omota, sastoji se od jednog ili vie slojeva elija izodijametrinog oblika) korpus (centralni dio vegetacione kupe, graen od prozenhimskih elija) na vrhu svakog niza tunike i na vrhu korpusa nalazi se jedna ili vie elija koje se neprekidno dijele - inicijale i nikad ne prelaze u trajnu eliju diobom inicijalnih elija vrh se stalno obnavlja

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

zatitni listovi pupoljka lisni oiljak lenticele lisne primordije vrh vegetativne kupe omota - tunika corpus (centralno tijelo)

APIKALNI (VRNI MERISTEMI) Vegetaciona kupa izdanka tunika i korpus pri svojoj bazi obrazuju grupe elija u obliku kvrica - lisne primordije (zaeci buduih listova)

lisne primordije obavijaju vegetacioni vrh titei ga od zime i ostalih vanjskih uticaja u pazuhu starijih lisnih primordija obrazuju se zaeci bonih vegetacionih kupa iz kojih e nastati boni izdanci

APIKALNI (VRNI MERISTEMI) Vegetaciona kupa izdanka diobom elija tunike i korpusa nastaje osnovni meristem, iz kojeg diferenciranjem nastaju: * protoderm * prokambijum * centralni dio osnovnog meristema Protoderm je povrinski dio osnovnog meristema, iz kojeg nastaje primarno pokorino tkivo (epidermis) Prokambijum diferenciranjem daje provodna i mehanika tkiva Diferenciranjem elija centralnog dijela osnovnog meristema nastaju osnovna, parenhimska tkiva

APIKALNI (VRNI MERISTEMI) Vegetaciona kupa korijena konusna tvorevina, smjetena na vrhu korijena, izgraena iz meristemskih elija

Vegetaciona kupa korijena: kaliptra (na samom vrhu korijena obrazuje se korijenova kapa - kaliptra, koja titi meristemsko tkivo vegetacione kupe pri prodiranju u dubinu) dermatogen (vanjski sloj vegetacione kupe, izgraen iz jednog sloja elija) periblem (sljedei slojevi vegetacione kupe) plerom (sredinji dio vegetacione kupe)K kaliptra I zona rastenja II zona izduivanja III zona apsorpcije IV zona provoenja 1. 2. 3. 4. 5. inicijalne elije kaliptrogen dermatogen periblem plerom

APIKALNI (VRNI MERISTEMI) Vegetaciona kupa korijena diobom i diferenciranjem elija dermatogena nastaje apsorpciono tkivo rizodermis diobom i diferenciranjem elija periblema nastaju tkiva primarne kore diobom i diferenciranjem elija pleroma nastaju tkiva centralnog cilindra korijena

kod dikotiledonih biljaka tkivo korijenove kape nastaje aktivnou dermatogena kod monokotiledonih biljaka ovo tkivo se obrazuje na raun posebnog tvornog tkiva - kaliptrogena

LATERALNI MERISTEMI bono postavljena tvorna tkiva koja se javljaju u stablu i korijenu viegodinjih biljaka na odreenoj etapi razvitka najtipiniji lateralni meristem je kambijum (primarni meristem) kod etinara i velikog broja dikotila kambijum se javlja kao neposredni ostatak prokambijuma u stablima bez razdvojenih provodnih snopia, kambijum gradi neprekidan kontinuiran prsten u stablima sa razdvojenim provodnim snopiima kambijum se nalazi samo u provodnim snopiima - fascikularni kambijum, a prostor izmeu se na na odreenoj etapi razvitka upotpunjuje od strane interfascikularnog kambijuma, nastalog naknadno dediferenciranjem trajnih parenhimskih elija srinih zrakova

LATERALNI MERISTEMI

felogen obrazuje se na viegodinjim drvenastim stablima i korijenovima lateralni meristem sekundarnog porijekla nastaje naknadno dediferenciranjem elija subepidermalnog tkiva, rjee samog epidermisa proizvodi felogena (plutin kambijum) prema vani - pluto prema unutranjosti - feloderm

INTERKALARNI MERISTEMI

interkalarni meristem se nalazi umetnut izmeu trajnih tkiva kao posebna zona u stablu trava i njegovim radom se internodije izduuju i biljka raste u visinu vodi porijeklo od apikalnog meristema tako to se sve elije osnovnog meristema do kraja ne diferenciraju, ve zaostaju kao zone nediferenciranih elija koje imaju i dalje sposobnost da se dijele radom interkalarnog meristema omoguava se podizanje poleglih biljaka (ita)

TRAUMATINI MERISTEMI

na mjestima mehanike povrede biljka, elije koje se nalaze uz ranu obrazuju masu tkiva - kalus, u cilju zaraavanja rane kalus moe biti porijeklom od bilo kojih ivih elija uz ranu (najee kambijum ili felogen) kalus se formira i prilikom kalemljenja, na mjestima spajanja podloge i plemke diferenciranjem elija kalusa nastaju kona, provodna i sva druga tkiva

TRAJNA TKIVA

sastoje se od elija koje u normalnim sluajevima nemaju sposobnost mitotske diobe elije trajnih tkiva su u odnosu na meristemske elije vee, sadre manje protoplasta, imaju veliku vakuolu, esto su mrtve (sadre vodu ili zrak) Tu spadaju: (podjela po Denffer Ziegler) sistem parenhimskih (osnovnih ) tkiva sistem apsorpcijskih tkiva sistem konih tkiva sistem mehanikih tkiva sistem provodnih tkiva sistem tkiva za luenje

TRAJNA TKIVA Sistem parenhimskih (osnovnih) tkiva

parenhimska tkiva ine osnovnu masu organa viih biljaka najmanje diferencirana biljna tkiva (histoloki najblie embrionalnim tkivima) elije veinom izodijametrinog oblika, sa tankim, elastinim elijskim zidovima

izmeu elija sitniji ili krupniji intercelulari ispunjeni zrakom nastaju diferenciranjem elija centralnog dijela osnovnog meristema

S obzirom na funkciju koju obavljaju razlikuje se: parenhim za fotosintezu parenhim za magacioniranje ili skladitenje parenhim za provoenje parenhim za prozraivanje

TRAJNA TKIVA Sistem parenhimskih (osnovnih) tkivaParenhim za fotosintezu (hlorenhim) osnovna uloga - provoenje fotosinteze tkivo sastavljeno od elija koji sadre hloroplaste izmeu elija veliki intercelulari koji slue za razmjenu plinova (tokom fotosinteze) zastupljen veinom u listovima

u listu dikotiledonih biljaka diferencira se na: palisadni (bogat hloroplastima) sunerasti (krupni intercelulari izmeu elija)Funkcija: palisadni (sinteza organske materije - skroba) sunerasti (razmjena plinova, trannspiracija..)

TRAJNA TKIVA Sistem parenhimskih (osnovnih) tkivaParenhim za magacioniranje (skladitenje) osnovna uloga - pohranjivanje vode i rezervnih materija elije parenhima za magacioniranje su krupne, loptastog oblika izmeu elija relativno sitni intercelulari zastupljen u podzemnim organima, listovima, stablima, plodovima..

TRAJNA TKIVA Sistem parenhimskih (osnovnih) tkivaParenhim za provoenje osnovna uloga - slui za provoenje materija i u pravilu ovo tkivo prati provodne elemente (traheje, traheide, sitaste cijevi...) elije koje grade ovo tkivo su izduene, tankih elijskih zidova

Parenhim za prozraivanje osnovna uloga - snabdjevanje biljke kisikom, magacioniranje zraka tkivo sadri ogromne intercelulare zastupljen u onim biljnim dijelovima koji se razvijaju u uslovima nedovoljne prisutnosti zraka (mulj, voda)

TRAJNA TKIVA Sistem konih tkiva zauzimaju vanjsku povrinu, periferiju biljnog tijela osnovna uloga - zatita unutranjeg dijela biljke od nepovoljnih uticaja vanjske sredine

Kona tkiva se dijele na: primarna kona tkiva epidermis (jednoslojni i vieslojni) sekundarna kona tkiva pluto mrtva kora

TRAJNA TKIVA Sistem konih tkiva - epidermis nastaje diferenciranjem elija protoderma, povrinskog dijela osnovnog meristema u tipinom obliku je jednoslojan elije koje izgrauju epidermis su poligonalnog oblika, esto valovitih obrisa, zbijene, s velikom vakuolom, citoplazma zbijena uz elijski zid, bez intercelulara zastupljen na listovima, zeljastim stablima, cvjetnim dijelovima kod zeljastih biljaka epidermis trajno prekriva listove i stabljiku, kod drvenastih epidermis se zamjenjuje sekundarnim konim tkivom

elije epidermisa su ive, od plastida najee su prisutni leukoplasti

TRAJNA TKIVA Sistem konih tkiva - epidermis graa elijskog zida epidermskih elija je u uskoj vezi sa funkcijom epidermisa (smanjenje transpiracije, zatita od tetnih uticaja vanjske sredine) elijski zid graen je iz tri sloja: unutranji sloj od celuloze iznad sloj celuloze impregniran kutinom na povrini isti sloj od kutina - kutikula

1. 2. 3. 4.

kutikula (povrinski sloj od istog kutina) sloj u sredini vanjskog zida (celuloza impregnirana kutinom) unutranji sloj u vanjskom zidu od celuloze elijski zid

TRAJNA TKIVA Sistem konih tkiva - epidermisepidermalne tvorevine Stome specijalizirani otvori epidermisa lista ija je prvenstvena funkcija regulisanje prometa vode u biljkama otvaranjem stoma omoguava se isparavanje vodene pare sa povrine lista u nezasienu vanjsku atmosferu, dok se zatvaranjem stoma, pri oskudnoj opskrbi vodom, oteava stomatalna transpiracija kroz stome se odvija i razmjena plinova CO2 i O2 u procesima fotosinteze i disanja kroz stome ulazi: CO2 (fotosinteza) O2 (disanje) kroz stome izlazi: CO2 (disanje) O2 (fotosinteza) H2O (transpiracija)

TRAJNA TKIVA Sistem konih tkiva - epidermisepidermalne tvorevine Stome otvor stome ogranien je elijama zatvaraicama o ijoj funkciji znatno ovisi mehanizam otvaranja i zatvaranja stoma kada je vodni potencijal u elijama zatvaraicama nii u odnosu na vodni potencijal okolnih elija, voda ulazi u elije zatvaraice, poveava turgorski pritisak i izaziva otvaranje stome

TRAJNA TKIVA Sistem konih tkiva - epidermisepidermalne tvorevine Dlake (trihome) izrataji epidermalnih elija razliitog oblika, jednoelijske ili vieelijske, ive ili neive, proste ili sloene Funkcija: zatita od prekomjernog zagrijavanja (mrtve dlake su ispunjene zrakom koji odbija svjetlost) slue za prianjanje na druge predmete (kukaste dlake kod graha i hmelja) potpomau rasijavanje sjemena (dlake na sjemenu nekih biljaka (vrba, topola)) obrambena zatita (arne dlake koprive)

TRAJNA TKIVA Sistem konih tkiva - epidermisepidermalne tvorevine Emergence izrataji porijeklom djelomino od epidermisa, a dijelom od subepidermalnih slojeva

Funkcija: zatitna uloga, a ujedno slue i za prihvatanje (trnovi kod rua, malina, kupina) pomo u ishrani biljaka (emergence na listu biljke Drosera sp. lue ljepljive materije koje slue za privlaenje, hvatanje i probavu insekata)

TRAJNA TKIVA Sistem konih tkiva vieslojni epidermis jedan ili vie slojeva ispod epidermisa moe se u morfolokom pogledu razlikovati od dublje postavljenog osnovnog tkiva taj subepidemalni sloj moe nastati od protoderma i zajedno sa epidermisom ini vieslojni epidermis taj subepidemalni sloj moe biti dio osnovnog tkiva - hipodermis

TRAJNA TKIVA Sekundarna kona tkiva - plutoStvaranje pluta kod drvenastih biljka, zbog pritiska unutranjih organa koji rastu, epidermis ne moe cijelo vrijeme da se odri

njega zamjenjuje sekundarno kono tkivo - pluto,koje nastaje diobom elija felogena (plutnog kambijuma) felogen je meristem sekundarnog porijekla i nastaje dediferenciranjem elija subepidermalnog tkiva, rjee epidermisa diobom elija felogena prema vani nastaje pluto, a prema unutra posebno tkivo feloderm felogen, feloderm i pluto zajedno ine kompleksno tkivo peridermis zastupljen na viegodinjim drvenastim stablima i korijenima, na izvjesnim plodovima i podzemnim izdancima

TRAJNA TKIVA Sekundarna kona tkiva - plutoelije pluta mrtve, ispunjene zrakom, elijski zidovi su ispunjeni suberinom koji je nepropusan za vodu i plinove zamjena plinova izmeu unutranjih tkiva i vanjske sredine obavlja se kroz specijalizirane otvore - lenticele

Funkcija pluta zatita od negativnih uticaja vanjske sredine, temperaturnih promjena zatita od transpiracije zatita od mehanikih povreda

TRAJNA TKIVA Sekundarna kona tkiva - mrtva kora kod veine drvenastih kultura nakon izvjesnog vremena pluto se zamjenjuje kompleksom mtvih tkiva koji ine mrtvu koru Stvaranje mrtve kore nakon preobrazovanja elija felogena u pluto, u dubljim slojevima zapoinje stvaranje novog sloja felogena novi sloj felogena jedno vrijeme egzistira, a zatim se kao i prethodni sloj felogena preobrazuje u novi sloj pluta taj proces se vie puta ponavlja i kao posljedica toga javlja se na povrini organa nadebljali sloj mrtvih tkiva - mrtva kora Funkcija mrtve kore zatita od negativnih uticaja vanjske sredine, temperaturnih promjena zatita od transpiracije, mehanikih povreda zatita od napada mikroorganizama i biljojeda zatita od poara

TRAJNA TKIVA Sistem apsorpcijskih tkiva

osnovna uloga - slui za primanje vode i u njoj rastvorenih mineralnih i organskih supstanci elije koje grade ovo tkivo su tankih elijskih zidova, sa krupnim jedrom, bogate citoplazmom

U apsorpcijska tkiva spadaju: rizodermis rizoidi apsorpcijske dlake hidropote velamen radicum tkiva za apsorpciju vode i organskih supstanci

TRAJNA TKIVA Sistem apsorpcijskih tkivaRizodermis tkivo za apsorpciju vode i rastvorenih mineralnih materija iz tla nastaje diferenciranjem povrinskog primarnog meristema protoderma izgraen je iz jednog sloja elija, sa tankim elijskim zidovima bez kutikule esto protoplast elija lui izvjesne materije, poveavajui time rastvorljivost materija koje e biti apsorbovane

kod nekih biljaka elije rizodermisa izrastaju u korijenske dlake elije korijenskih dlaka su sluzave tako da se lako sljepljuju sa esticama tla djelujui i na taj nain na lake apsorbiranje vode i mineralnih supstanci

TRAJNA TKIVA Sistem apsorpcijskih tkivaRizoidi kod viih biljaka jednostavnije organizacije koje nemaju korijena (mahovine) funkciju apsorpcije vode sa rastvorenim supstancama vre rizoidi

Apsorpcijske dlake neke epifitske biljke imaju na svojoj gornjoj povrini lista posebno razvijene dlake koje slue za primanje vode Hidropote na listovima submerznih vodenih biljaka esto se na epidermisu lista nalaze tvorevine, ija uloga je apsorpcija vode

TRAJNA TKIVA Sistem apsorpcijskih tkivaVelamen radicum odreene epifitske biljke na zranom korijenju umjesto jednoslojnog rizodermisa imaju razvijeno vieslojno tkivo - velamen radicum, ija je funkcija apsorpcija vode

Tkivo za apsorpciju organskih materija prisutan u klicama sjemenarki (kao poseban dio klice - skutelum) tankozidne povrinske elije skuteluma predstavljaju apsorpcijsko tkivo koje vri apsorpciju org. materija iz endosperma sjemena

TRAJNA TKIVA Sistem mehanikih tkiva daju biljci odreenu vrstou, elastinost i oblik nastaje diferenciranjem elija prokambijuma elije koje izgrauju ova tkiva imaju zadebljale elijske zidove unutar elijskih zidova nema perforacija, protoplast vrlo brzo odumire i u pravilu su mrtve elije (izuzev kolenhima) U mehanika tkiva spadaju: kolenhim sklerenhim (sklerenhimske elije i sklerenhimska vlakna)

TRAJNA TKIVA Sistem mehanikih tkiva - kolenhim javlja se u mladim organima biljke koji rastu i to blie periferiji (u zeljastim stablima i listovima, u stablu se javlja odmah ispod epidermisa) elije koje izgrauju ova tkiva su ive, bogate vodom, sa neravnomjerno zadebljalim elijskim zidovima, izgraenim od celuloze i pektina Tri osnovna tipa kolenhima: uglasti zadebljanja na uglovima gdje se susjedne elije dodiruju ploasti zadebljanja uzdu tangencijalnih elijskih zidova rastresiti zadebljali samo dijelovi zidova prema intercelularima

TRAJNA TKIVA Sistem mehanikih tkiva - sklerenhim najvanije i najrasprostranjenije mehaniko tkivo javlja se u starijim dijelovima biljke koji su zavrili sa rastom u duinu elije koje izgrauju ovo tkivo su zbijene jedne uz drugu, mrtve, sa ravnomjerno zadebljalim elijskim zidovima, esto proete ligninom U sklerenhimska tkiva se ubrajaju: sklerenhimske elije sklerenhimska vlakna

TRAJNA TKIVA Sistem mehanikih tkiva - sklerenhimSklerenhimske elije parenhimske elije, najee izodijametrinog oblika, elijski zidovi jako zadebljali, u velikoj mjeri lignificirani mrtve elije, veinom sadre zrak sklerenhimske elije grade kompaktna tkiva, a ako su pojedinane predstavljaju idioblaste

Vrste sklerenhimskih elija: brahisklereidi (izodijametrinog oblika, najrasprostranjeniji, u plodu kruke, dunje..) makrosklereidi (cilindrinog oblika, u sjemenjai pasulja, u kori kininovog drveta..) osteosklereidi (u obliku kostiju, na oba kraja imaju proirenje) asterosklereidi (zvjezdastog oblika)

TRAJNA TKIVA Sistem mehanikih tkiva - sklerenhimSklerenhimska vlakna (likina i drvena) diobama kambijuma prema floemu odvajaju se segmenti koji se diferenciraju u likina vlakna diobama kambijuma prema ksilemu odvajaju se segmenti koji se diferenciraju u drvena vlakna (libriform)

Likina vlakna izgraena iz prozenhimskih elija koje su na oba kraja zailjene elijski zidovi debeli, ali slabo odrvenjeli prisutni u floemskom dijelu provodnih snopia (lan, konoplja, kopriva) Drvena vlakna (libriform) izgraena iz prozenhimskih elija koje su na oba kraja zailjene elijski zidovi debeli, uvijek lignificirani prisutni u ksilemskom dijelu provodnih snopia (lan, konoplja, kopriva)

TRAJNA TKIVA Sistem provodnih tkiva najsloenija tkiva biljaka funkcija - provoenje materija elementi koji grade provodna tkiva izgraena su na nain da prave to manju smetnju protoku materija (elije izduene sa tankim zidovima - sadre jamice ili perforacije) Provodna tkiva se dijele na: ksilem provodi vodu sa rastvorenim mineralnim materijama od korijena prema listu floem provodi organske materije od lista prema korijenu

TRAJNA TKIVA Sistem provodnih tkiva - ksilemFunkcija: provodi vodu sa rastvorenim materijama uzlaznim putem (od korijena prema listu) daje vrstou viegodinjim drvenastim biljkama Graa: traheide traheje parenhim ksilema libriform vlakna Elementi ksilema predstavljaju pasivni provodni sustav kroz koji se provodi voda sa rastvorenim materijama ije je ulaenje i tok u biljci uslovljen usisavajuom silom transpiracije i korijenovim potiskom

TRAJNA TKIVA Sistem provodnih tkiva - ksilemTraheide Traheide su mrtve, pojedinane, izduene elije, sa lokalno zadebljalim, lignificiranim elijskim zidovima u kojima se nalaze brojne jaice U podruju jaica nema sekundarnog zida, a primarni elijski zid je tanak i porozan to omoguuje da se kroz te pore ostvaruje difuzijski prijenos vode izmeu traheida difuzija vode sa rastvorenim materijama odvija se samo kroz jaice - spor transport

TRAJNA TKIVA Sistem provodnih tkiva - ksilemTraheje dugake cjevaste tvorevine nastale fuzijom elija izmeu kojih je dolo do rastvaranja elijskih zidova (stvaranja perforiranih zidova) boni zidovi traheja su lignificirani i sa unutarnje strane imaju razliita zadebljanja zadebljanja daju odreenu vrstou i zatitu od pritiska okolnih tkiva

TRAJNA TKIVA Sistem provodnih tkiva - ksilemParenhim ksilema dio ksilema koje moe sluiti kao tkivo za primanje rezervnih materija (skrob, ulje)

Libriform vlakna izgraena iz prozenhimskih elija koje su na oba kraja zailjene elijski zidovi debeli, uvijek lignificirani funkcija - mehanika

TRAJNA TKIVA Sistem provodnih tkiva - floemFunkcija: provodi vodu sa organskim materijama silaznim putem (od lista prema korijenu) tkivo izgraeno iz elija tankih, celuloznih zidova Graa: sitaste cijevi elije pratilice parenhim floema

TRAJNA TKIVA Sistem provodnih tkiva - floemSitaste cijevi dugaki nizovi ivih prozenhimskih elija koji su meusobno povezani preko sitastih ploa sitaste ploe - pregradni zidovi sa manjim ili veim perforacijama (kao sito) kroz sitaste cijevi se odvija veina transporta

na kraju vegetacione sezone sitaste ploe se prekrivaju bezbojnom materijom (kaloza) i prestaju funkcionirati nakon toga sitasta cijev se spoljti i isezne

TRAJNA TKIVA Sistem provodnih tkiva - floemelije pratilice nalaze se samo kod skrivenosjemenica, prozenhimskog oblika uz jednu sitastu cijev u pravilu nalijeu 3 - 4 elije pratilice sa sitastim cijevima povezani su plazmodezmijama i jamicama funkcija identina sitastim cijevima nakon prestanka funkcioniranja sitastih cijevi prestaje i rad elija pratilica Parenhim floema dio floema koji sadri razliite materije (skrob, kristale, tanin)

TRAJNA TKIVA Provodni snopiiProvodni snopii elementi za provoenje organskih i neorganskih supstanci u pravilu grade jedinstven provodni sistem (snopi) Provodni snopii mogu biti: sloeni (potpuni) sadre elemente i floema i ksilema prosti (nepotpuni) sadre elemente samo floema ili samo ksilema

TRAJNA TKIVA Provodni snopii

provodna tkiva nastaju diferenciranjem elija prokambijuma osnovnog meristemazatvoren provodni snopi kada se tkivo prokambijuma kompletno izdiferencira u elemente floema i ksilema nalazi se u stablu monokotilnih biljaka i liu otvoren provodni snopi kada se tkivo prokambijuma ne izdiferencira kompletno u elemente floema i ksilema ve zaostanu zone tvornog tkiva (fascikularni kambijum) iz fascikularnog kambijuma mogu diobom nostati novi elementi floema i ksilema nalazi se u stablu golosjemenica i dikotilnih biljaka

TRAJNA TKIVA Provodni snopiiPrema rasporedu floema i ksilema, potpuni provodni snopii se dijele na: koncentrine kolateralne prijelazne radijalne

Koncentrini provodni snopii kod njih je ksilem u sredini, a floem okolo ili obrnuto ovi snopii su zatvorenog tipa hadrocentrini - ksilem u sredini, okolo floem rjei tip, prisutan kod nekih papratnjaa leptocentrini - floem u sredini, okolo ksilem kod nekih monokotilnih biljaka (u podzemnim izdancima urevka)

TRAJNA TKIVA Provodni snopiiKolateralni provodni snopii floem i ksilem se nalaze na istom radijusu, jedan pored drugog i tangencijalno se dodiruju (bono) najei tip snopia u stablima i listovima cvjetnica Mogu biti: otvoreni kolateralni snopii izmeu floema i ksilema nalazi se tanki sloj fascikularnog kambija karakteristian za stabla golosjemenica i dikotilnih biljaka zatvoreni kolateralni snopii sadre samo floem i ksilem karakteristian za stabla monokitilnih biljaka i lie Bikolateralni provodni snopii varijanta kolateralnog provodnog snopia, imaju jedan ksilem i dva floema izmeu floema i ksilema nalazi se tanki sloj fascikularnog kambija karakteristian za stabla biljaka iz fam. Solanaceae, Cucurbitaceae

TRAJNA TKIVA Provodni snopiiPrijelazni provodni snopii po rasporedu floema i ksilema izmeu koncentrinog i kolateralnog snopia ksilem ne obavija cijeli floem ve ngdje oko tri etvrtine prisutan u rizomu urevka (uz endoderm)

Radijalni provodni snopii elementi ksilema i floema (u obliku ploa) poredani naizmjenino na nain da svaki ksilem i floem zauzima posebni radijus ksilem i floem su odvojeni jednoslojnim ili vieslojnim provodnim parenhimom karakteristian za korijen ovisno o broju ksilema i floema razlikuje se: monoarhni (jedan ksilem i jedan floem), diarhni, triarhni...

TRAJNA TKIVA Sistem tkiva za luenje sekretorne elije i sekretorna tkiva ljezdane elije i ljezdana tkiva Sekretorne elije i sekretorna tkiva sekretorne elije mogu biti pojedinane (idioblasti) ili formiraju sekretorna tkiva produkti luenja elija ili tkiva: eterska ulja, tanini, smole, alkaloidi... u sekretorne elije spadaju i nelankovite mlijene cijevi produkti luenja mlijenih cijevi: mlijeni sok (fam. Euforbiaceae, Moraceae..) fuzijom mlijenih cijevi (rastvaranjem pregradnih zidova izmeu njih) nastaju lankovite mlijene cijevi (Euphorbiaceae, Papaveraceae..)

TRAJNA TKIVA Sistem tkiva za luenjeljezdane elije i ljezdana tkiva ljezdane elije (ive elije) mogu biti pojedinane ili formiraju ljezdana tkiva produkti luenja elija ili tkiva: voda, nektar, probavni sokovi, eterska ulja, smole..

produkte luenja izluuju iz protoplasta kroz elijske zidove u posebne intercelulare ili na povrinu biljnog tijela U zavisnosti od mjesta gdje se nalaze ljezdana tkiva (ljezde) se dijele na: unutranje (unutar organa) vanjske (na periferiji) U zavisnosti to izluuju ljezde se dijele na: hidatode (voda) nektariji (nektar) probavne ljezde (probavni sokovi)....