1

1. บทน า เงาะเปนไมผลทมความส าคญทางเศรษฐกจและมศกยภาพการผลตเพอการสงออก จากสถตการสงออกเงาะผลสด มมลคาเพมขน การสงออกเมอป 2553 มปรมาณ 93.01 ลานบาท เพมเปน 119.60 ลานบาทในป 2557 (ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร , 2557) ในขณะทพนทปลกเงาะมแนวโนมลดลง ผลผลตเงาะสวนใหญจ าหนายภายในประเทศ จงท าใหราคาผลผลตในฤดกาลมราคาคอนขางต า แตการผลตเงาะนอกฤดกาลของเกษตรกรในจงหวดนครศรธรรมราช เปนการเพมมลคาของผลผลตเชน ในฤดกาลผลต ป 2557 สามารถจ าหนายไดกโลกรมละ 60-80 บาท แตการผลตเงาะนอกฤดเปนการผลตทยงตองอาศยสภาพแวดลอมของพนททมฝนทงชวง ซงการผลตเงาะนอกฤดสามารถท าไดบางพนทเทานน โดยเฉพาะในจงหวดนครศรธรรมราชและจงหวดพทลง ทงนขนอยกบปจจยของสภาพแวดลอม ความแหงแลงของพนท และการเตรยมความพรอมของตนเงาะใหสมบรณเพอการออกดอกนอกฤดกาล การดแลรกษาในขณะทเงาะตดผลเพอใหผลผลตทผลตนอกฤดมคณภาพ

2. ปจจยและองคประกอบทส าคญในการผลตเงาะนอกฤด พนททง 14 จงหวดทางภาคใตเหมาะสมส าหรบการผลตเงาะ

เปนการคา แตไมไดหมายความวาทกจงหวดสามารถจะผลตเงาะนอกฤดไดทกจงหวด หรอแมแตภายในจงหวดนครศรธรรมราช กไมสามารถผลตเงาะนอกฤดไดทวทงจงหวด ดงนนการจะผลตเงาะนอกฤด จงควรค านงถงปจจยตาง ๆ ทเกยวของดงตอไปนวาเหมาะสมหรอไม

2

2.1 ปรมาณฝนในรอบป โดยทวไปการออกดอก ของเงาะจะออกดอกเมอมสภาพแหง

แลงตดตอกน 15-20 วนซงการออกดอกตามฤดกาลของเงาะทางภาคใต (ฝงตะวนออก) จะออกดอกเมอสภาพอากาศแลงในชวงเดอนมนาคม-เมษายน ของทกๆ ป ดงนนพนทใดทมความตองการจะผลตเงาะนอกฤดหลงฤดกาลปกต โดยใหออกดอกหลงเดอนมนาคม-เมษายน ไปแลว เจาของสวนตองตรวจสอบสภาพการตกของฝนในพนทของตนเองวาในรอบป นอกจากจะมชวงแลงระหวางเดอนมนาคม - เมษายนแลว จะมชวงแลงหรอฝนหยด หรอ ฝนทงชวง ในชวงไหนอกอยางนอยประมาณ 3 สปดาห ซงถามฝนทงชวงในระยะนอกเหนอจากนกสามารถจะชกน าใหเงาะออกดอกนอกฤดได

จงหวดนครศรธรรมราช พบวาพนทในเขตอ าเภอชะอวด พรหมคร สชล และอ าเภอเมองบางสวน มชวงแลงในรอบป อย 2 ชวง คอ มนาคม- เมษายน และชวงท 2 คอ กรกฎาคม-สงหาคม จงท าใหพนทเหลานสามารถผลตเงาะออกนอกฤดได และมผลผลตออกมาจ าหนายยงทอง ตลาดในระหวางชวงเดอนพฤศจกายน-มกราคม ถงแมวาในบางสวนเจาของสวนไมไดมการจดการเพอเตรยมใหออกดอกนอกฤดกาลกตาม แตถาหากเจาของสวนมการเตรยมการเพอจดการใหเงาะออกนอกฤด จะท าใหไดปรมาณผลผลตและคณภาพของเงาะทออกมาไดผลตอบแทนทคมคา

การผลตเงาะนอกฤด ในชวงระยะเวลาทเหมาะสมคอท าใหตน เงาะออกดอก ระหวางเดอนกรกฎาคม - สงหาคมและสามารถเกบเกยว ผลระหวางเดอนพฤศจกายน-ธนวาคม

3

จ.กระบ

ภาพท 1 การกระจายของปรมาณน าฝน (มม.) ของฝงตะวนตก (ก) และตะวนออก (ข) ของเทอกเขานครศรธรรมราชในรอบป พ.ศ. 2540

2.2 สภาพดนปลก สภาพดนปลกเงาะในจงหวดนครศรธรรมราชสามารถปลกได

หลายอ าเภอ ยกเวนพนทในลมน าปากพนง การปลกเงาะสวนใหญปลกกนมากในอ าเภอชะอวด ลกษณะพนทประกอบดวยพนทลม เปนปาพรน าทวมขงตลอดทงป และบางพนทเปนพนทดอน หากเกษตรกรจะปลกเงาะในพนทลมจะนยมขดยกรอง เพอน าดนทขดมาถมใหคนรองมความสงกวาดนเดมประมาณ 1 เมตร โดยคนรองมความกวางประมาณ 10-15 เมตร คน ามความกวางประมาณ 3 เมตร การปลกเงาะบนคนรองนยมปลก 2 แถว หางกน 10 เมตร และระหวางตนหางกน 6-8 เมตร สามารถปลกไดไรละประมาณ 20 ตน ขอควรพจารณา ถงแมวาในพนทของทานสามารถท าใหเงาะออกดอกนอกฤดในฤดฝนได แตมปญหาน าทวมในระยะออกดอกตดผล ถาหากไมสามารถแกปญหาน ไดกไม ควรผลตเงาะนอกฤด แตถาน าไมทวมและ

จ.ตรง

ก ข

4

จดการเรองน าทวมขง จะลดปญหาและผลตเงาะนอกฤดได ปกตแลวปญหาทมกจะพบเสมอในการผลตเงาะนอกฤดคอ ดอกรวง ผลรวง

ภาพท 2 ลกษณะการปลกเงาะแบบยกรองในพนทอ าเภอชะอวด จงหวดนครศรธรรมราช

2.3 ความรพนฐานการผลตเงาะนอกฤด เพอความเขาใจและงายในการปฏบตดแลสวนเงาะของ การ

ผลตเงาะนอกฤดในจงหวดนครศรธรรมราช ทงเกษตรกรทเคยผลตเงาะนอกฤดในระยะเวลา 2 ปทผานมาแลว และเกษตรกรทคดจะเรมท าการผลต จะตองมความรและความเขาใจในการผลตเงาะนอกฤด ดงน

1. การผลตเงาะนอกฤด ชวงระยะเวลาทเหมาะสม คอท าใหตนเงาะออกดอกระหวางเดอนกรกฎาคม-สงหาคม และสามารถเกบเกยวผลผลตระหวางเดอนพฤศจกายน-ธนวาคม เพราะพบวาถาหากท าใหเงาะออกดอกและเกบเกยวผลชาออกไปจากชวงเดอนดงกลาวขางตน มกมปญหาในการผลต เชน ดอกรวง ผลรวง เปนตน

5

2. การปรบสภาพใหตนเงาะออกดอกและเกบผลผลตนอกฤดตามขอ (1) หวใจส าคญคอแทนทจะใหเงาะออกดอกตามฤดกาลปกต ตองควบคมการแตกใบใหมของตนเงาะ อยางเอาใจใสและถกตอง มการเตรยมการวางแผนลวงหนาใหตนเงาะแตกใบชดใหมแทนทจะปลอยใหออกเปนตาดอก หรอกรณควบคมยากกใหออกดอกอยาใหมากเหลอยอดทแตกเปนตาใบชดใหมไวบาง 30-50 เปอรเซนต เพอจะไดปรบใหยอดชดใหมไดมยอดไวออกนอกฤดปถดๆไป โดยเฉพาะเกษตรกรทเพงคดจะเรมท าผลตเงาะออกนอกฤด ตองมการคดเตรยมการลวงหนา

3. ในการผลตเงาะนอกฤด ส าหรบเกษตรกรผรเรมท าเปนครงแรก อยาหวงผล 100 เปอรเซนต คอใหเงาะออกดอกทกยอดบนตน เพราะตองปรบสภาพ (การเตรยมตน) ในระยะเรมตนกอน โดยจะเหนผลมเปอรเซนตเพมขนเรอยๆ ในปตอๆไป หรอแมบางสวนทปรบสภาพตนแลวกตามในบางปอาจจะไดผลไมเตมทเทาทควร เพราะมปจจยหลายอยางเขามาเกยวของ เชน ฝน ศตรพช เปนตน ซงบางอยางควบคมได บางอยางควบคมไมได แตถาชาวสวนมการดแลสวนอยางจรงจง ปฏบตดแลรกษาสวนถกตอง สนใจน าความรทางหลกวชาการมาปรบปรงแกไข ปรกษากนระหวางสมาชกในกลม ความส าเรจกจะตามมา การท าสวนผลไมเปนอาชพนน นอกจากตองลงทนทงแรงกายและเงนแลว ตองไมปลอยใหตนไมผลเจรญตามธรรมชาตและรอแตเกบผลผลตอยางเดยว เกษตรกรควรรจกการบนทกขอมลประจ าสวน เชน ชวงออกดอก ดอกบาน ตดผล เกบเกยว หาก มปญหาและศตรพช ระบาดชวงไหน การใช ปย ยา การใชสารเคมอะไร เคยใชแลวไดผลไมไดผลอยางไร ตนทนและรายได รายการเหลานจะตองมการบนทกไวเปนประจ า

6

3. การปฏบตงานตาง ๆ ในสวนเงาะเพอท าเงาะนอกฤด การปฏบตดแลสวนเงาะ แบงชวงการดแลออกเปน 3 ขนตอน

ใหญ ดงน 3.1 การดแลสวนเงาะหลงเกบเกยวผลเสรจแลว หลงจากเกบเกยวผลเงาะบนตนหมดแลว ตองมการเตรยมให

ตนเงาะมความพรอมเพอจะใหดอกและผลในปตอไป ในเรองตอไปน 3.1.1 การตดแตงกง เนองจากเงาะเปนไมผลทออกดอกท

ปลายกง และกงนนตองเปนกงทยงไมเคยใหผล ฉะนนหลงจากเงาะออกดอกตดผลและเกบเกยวเสรจแลวจงจ าเปนตองตดแตงปลายกง เพอใหมการแตกปลายกงใหมทจะใหดอกใหผลในปถดไป ปกตหลงจากเกบผลและตดปลายกงแลว เงาะจะมการแตกยอดชดใหมอยางนอย 3 ชด จงจะใหดอกชดใหม ยอดแตละชดใชเวลาตงแตแตกยอดออนถงแกประมาณ 30-45 วน การตดแตงกงนอกจากตองตดปลายกงแลวจ าเปนตองมการตดแตงกงอน ๆ ในตนเพอใหตนเงาะอยในสภาพการเจรญเตบโตทด ซงพอจะสรปหลกหรอวธการตดแตงกงเงาะหลงจากเกบเกยวผลเสรจแลวไดดงน

กงกระโดงในทรงพมตดแตงออก ตดกงแหง กงตายและกงทเปนโรคแมลงทง กงแขนงทมจ านวนมากเกนไปตดออก กงมมแคบกงทซอนกนตดออก กงทหอยคลมดนบรเวณชายพมตดใหโปรง (หรอค ากง) กงปลายยอดของทกยอดบนตนตดออกไมวายอดนนจะ

ใหผลหรอไมใหผลโดยตดยาว 1-2 คบ(ถดจากกานชอผลเขาไป) ในบางสวนการตดแตงปลายยอดนอกจากเพอใหสรางยอดใหมแลวจะตดแตงปลายยอดลกยาวจากปลาย

7

ยอดเดม เขาไปมากเพอควบคมความกวางของทรงทมความยาวในการตดโดยตดต าแหนงคใบท 6-7 (นบจากคใบดานในของ กงออกมาหาปลายยอด)

ส าหรบตนทมอายมาก (มากกวา 20 ป) ทรงพมจะแผขยายออกกวางท าใหกงใบของแตละตนมาชนกนท าใหพนทสวนดงกลาวไมสามารถออกดอกตดผลได ตนจะมใบนอย ผลผลตตอตนต า แนวทางแกไขคอการตดแตงหนก (hard pruning) หรอการท าสาวเงาะโดยการตดกงใหญออกเพอใหแตกกงใหม

3.1.2 การปองกนก าจดโรคและแมลงทสะสมบนตน หลงตดแตงกงควรมการฉดยาลางโรคและแมลงทสะสมอยบนตนดวยแลนเนท 30 ซซ ผสมคปราวท 1-2 ชอนตอน า 20 ลตร (อาจผสมฮอรโมนจบเบอเรลลน เพอใหแตกใบใหมเรวขนในอตรา 1 หลอด (50 มลลกรม + น า20 ลตร)

ภาพท 3 การตดแตงกงเงาะหลงการเกบเกยว

8

ภาพท 4 การตดแตงหนกเพอใหแตกทรงพมใหม

3.2 การเรงการแตกของใบ ชดใหมและสรางความสมบรณแกตนเงาะ ปฏบตตงน 3.2.1 ปยทางดน

ปยวทยาศาสตร ใสสตร 15-15-15 หรอ 16-16-16 (เหมาะส าหรบสภาพดนรวนและดนรวนปนทรายหรอใสสตร 16-20-0 , 20-20-0 (เหมาะส าหรบดนรวนเหนยวหรอดนทมประวตการใชปยสตรท ธาตอาหารโปแ ทสเชยมสง เชน 12-12-17+ 2 เปนตน) ใสอตรา 2-3 กโลกรมตอตน (ถาฝนตกชกใสนอยแตบอยครง) นอกจากปยเคมอาจใสปยคอก ปยหมก เพราะนอกจากใหธาตอาหารบ ารงตนแลวยงชวยในการปรบปรงดน

หรอกรณตองการเรงใหแตกใบใหมเรวขนอกกใสปยทางดนสตรทมธาตไนโตรเจนสง เชน ใชปยสตร 46-0-0 (ปยยเรย) จ านวน 2 กโลกรม ผสมคลกเคลากบปยสตร 15-15-15 จ านวน 1 กโลกรม

9

3.2.2 ปยและสารทางใบ เพอเรงใหตนเงาะแตกใบชดใหมหลงจาก ตดแตงกง

เรวขน นอกจากจะใหปยทางดนแลวอาจมการพนปยหรอสารทางใบดวย โดยพนปยทางใบสตร 30-20-10 หรอ 20- 20-20 สวนสารฮอรโมนพนทางใบ เพอเรงการแตกใบชดใหม ใชสารจบเบอเรลลน ( GA3) ในอตรา 1 หลอด (50 มลลกรม) ผสมกบน า 80 ลตร - พนทงตนทางใบ

หรออาจฉดพนสารทางใบเพอเรงการสรางใบชดใหม อกสตรหนงในกรณทตนเงาะหลงจากเกบเกยวเสรจ แลวตนโทรม(สงเกตจากใบบนตน) ควรใชสารละลาย ทมสวนผสมตางๆดงน ฉดพนหลงตดแตงกง 1-2 ครง แตละครงหาง 7-10 วน (เรยกสตรปยทางดวน ซงสามารถดงใบชดใหมได 1-2 ชด)

3.2.3 สารอาหารทมคารโบไฮเดรตเปนองคประกอบ ซงมชอการคาตางๆ เชน ครอปไจแอน, โพลแซค , มอลตานค และฟลอรเจน เปนตน ใชอยางใดอยางหนง

อตรา 20-30 ซซ +

ฮวมคแอซค อตรา 20 ซซ +

ปยเกลดสตร 15-30-15 หรอ20-20-20 หรอ 10-20-30

+ อยางใดอยางหนงอตรา 40-60 กรม + น า 20 ลตร

10

(หมายเหต สารจบใบไมควรผสมไปดวย ถาพนชวงอากาศรอนจะท าใหใบเงาะไหม)

3.3 การใหน า ในการเรงการสรางใบชดใหมหลงตดแตงกง นอกจากใหปยทงทางดนและทางใบแลว การใหน าควบคไปดวย ถาหลงตดแตงกงเปนฤดฝนไมตองให แตถาฝนไมตกทงชวงเกน 7 วน ควรใหน าวนละ 60-75 ลตรตอตนตอวน เพอใหรากดดธาตอาหารขนไปใช และปรบความสมดลระหวางความเขมขนของธาตอาหารในใบบนตน และความชนรอบบรเวณรากทพนดนสวนโคนตน

3.4 ดแลรกษาชดใบใหม ชดใบใหมแตละชดทแตกมาใหอยในสภาพสมบรณ โดยดแลเรองโรคและแมลงทจะมาท าลาย การเตรยมตนเงาะใหออกดอกนอกฤดโดยการปรบการสราง ชดใบใหมบนตน ปกตเงาะจะออกดอกเมอใบชดท 3 แก ดงนนตองมการเตรยมตน ดงใบชดใหมตอจากใบ ชดท 3 เพอปรบใหตนเงาะออกดอกนอกฤดดงตอไปน

ก) เมอใบชดท 3 เขาระยะเพสลาดใหแตกเปนชดท 4-5 และ 6 ตดตอกนตามล าดบ โดยเฉพาะการดงใบชด 4 เปนจดส าคญ เพราะปกตเงาะในฤดพอใบชดท 3 แก จะเขาชวงแลงเพอใหออกดอกตามฤดกาลปกต ดงนนแทนทจะงดน าในใบชดทฝนแลง (หรอแลงเองเพราะตรงชวงฤดแลง มนาคม-เมษายน กดแลสวนโดยใหน าแกตนเงาะเตมท พรอม ๆ กบใสปยสตรบ ารงการแตกใบใหม คอ ปยทางดน 46-0-0 อตรา 2 กโลกรม ผสมกบปยสตร 15 15-15 อตรา 1 กโลกรม ผสมกน หวานบรเวณกลางพมไปหาชายพม พรอมกบพนปยทางใบสตร 30-20-10 หลงจากดงใบชด 4 ไดแกการบ ารงตนดงใบชดท 5 และชดท 6 ตามล าดบ คอ

11

การเรงใบชดท 5 เมอใบชดท 4 เรมเขาระยะใบเพสลาดใหใส ปยคอก ,ปยหมกทางดนหรอปยสตร 15-15-15 หรอ 16-16-16 อตรา 2-3 กโลกรม/ตน สวนปยทางใบเปลยนมาใชสตร 20-20-20 และเพอใหแตกชดใบท 5 และ 6 เรว สามารถพนทางใบดวยจบเบอเรลลน อตรา 1 หลอดตอน า 80 ลตร

การเรงใบชดท 6 กท าเชนเดยวกบการเรงใบชดท 5 คอ ปยทางดนใสสตร 15-15-15 อตรา 2-3 กโลกรม/ตน

ข) ควรมการวางแผนไวลวงหนา วาจะใหใบชดไหนออกดอกนอกฤด ซงการจะกะวาจะใหใบชดไหนออกดอกนอกฤดกาลตองกะระยะใหใบชดนนแกตรงชวงแลง ดงนนเมอกะชดใบไหนไดแลวกเตรยมใบชดนนใหพรอมทจะออกดอก วธการโดยพนปยทางใบสตร 0-52-34 พนใบชดทกะไวใหออกดอกในระยะใบเพสลาด จดประสงคเพอเรงใหใบแกเรว ชวยควบคมไมใหแตกใบออนชดใหมและชวยเรงการฟอรมตาดอก และเมอใบเขาระยะใบแกกงดน าประมาณ 21-30 วน ตดตอกน

ขอแนะน าการเตรยมตนเงาะใหออกนอกฤด โดยปรบการแตกชดใบใหมของตนเงาะเปนชด 1-2-3-4-5-6 เพอใหชดใบของตนเงาะเขารอบวงจรในการออกดอกนอกฤดของเจาของสวนเงาะทตงใจไวลวงหนาแลว (กอนกมภาพนธ-มนาคม) ขอแนะน าการเตรยมตนเงาะส าหรบผคดจะเรมท าแตสภาพตนเงาะในสวนเขาชวงแลงแลว ชดใบเงาะชดทจะเขาแลงเดอนมนาคม-เมษายน แกเตมทพรอมทจะออกเตมแลว หรอสวนเงาะบางสวนยอดมการแทงตาดอกไปแลวบางสวน (เพราะไมไดมการปฏบตดแลใบชดนใหพรอมท จะแตกใบชดใหม (ชดท

12

4) ในหนาแลง มนาคม-เมษายน ไวลวงหนา กไมตองกงวลเพราะมทางเลอกพอทจะปฏบตเพอเตรยมใหตนออกดอกนอกฤดไดบางในปนและออกปรมาณมากขนเรอยๆในปตอๆไป โดยมแนวทางเลอกในการปฏบตดงน

-กรณไมไดเตรยมการลวงหนาเพอดงใบชด 4 (ใบชด 3 แกเขา หนาแลง มนาคม-เมษายน) ยอดออกดอกไปแลวเกน 50 เปอรเซนต กเอาดอกผลตามฤดกาลไปกอน เพราะถาลงทนลงแรงตดแตงชอดอกทงกเสยดายแตตงเปาไวปหนาจะท านอกฤด ดงนน เมอทานเกบเกยวผลบนตนเสรจแลว(กรกฎาคม-สงหาคม) กท าการตดแตงกงแลวปฏบตเตรยมตนใหออกนอกฤดโดย การเตรยมชดใบใหม ชดท 1-2-3-4-5-6 ตามทไดอธบายไวแลวในวธ การเตรยมใบแตละชด (โดยเฉพาะตองดงใบชดท 4 ใหได แมไมไดรอยเปอรเซนตหรอใบชดท 3 แตกเปนชดท 4 ไมไดเตมตน แตดงใบใหม ไดมากกวา 50 เปอรเซนต ทานกประสบผลระดบหนงทสามารถจะท า ใหตนมชอดอกออกนอกฤดไดบางสวน แตถาสามารถดงใบชดท 4 ได มากเทาใดการไดดอกนอกฤดจะมเปอรเซนตเพมขน)

- กรณเงาะในสวนออกดอกตามฤดปกตไปบางแลว ออกดอกไมมาก ไมกยอดตอตน ถาตดยอดทใหชอ

ดอกไป แลวทงสามารถปฏบตได กท าการปฏบตดงเปนยอดชด 4-5 และ 6 ใหออกนอกฤดตอไป

ออกดอกไปบางไมมาก แตตงใจจะท านอกฤดจรง ๆ แตไมมเวลาและแรงงานตดชอดอกทง อาจใชวธท าใหชอดอกทออกมาตามฤดรวง โดยใชพลาโฟพกซอตรา 25-30 ซซตอน า 20 ลตร พนเมอดอกบาน 30-50 % พนใหถกดอกทกชอทกดอก บนตน จะท า

13

ใหดอกรวงผสมไมตด เปนอกแนวทางหนงทเปนไปได จากนนเรงใบชดท 4-5 และ 6

ออกดอกไปแลว 30-50 เปอรเซนต ยอดทเหลอยงไมออกดอก ใหน าเลยไมตองรอใหยอดทยงไมออกดอก ใหไปออก ใบแทน ซงยอดชดนสามารถออกนอกฤดไดบางสวน หลงจากนนคอยปรบใหการแตกใบชดใหมเขาวงจรการเปนนอกฤดในปถดไป - กรณการจะท าเงาะนอกฤดตองมความพรอม

ความพรอมของสวน เชน ตนเงาะมอายเหมาะแกการออกดอกตดผลอายไมนอยไปหรอตนแกไปสงปฏบตงานใหสารตางๆล าบาก

มน าใชเพยงพอในสวน เพราะจ าเปนในการเตรยมตนและชด ใบ

มอปกรณพนปย ยาทมประสทธภาพ หางาย ใชสะดวกทนการ

มความตงใจจรงทจะท าและมเวลาทจะท าจรง เตรยมหาทางระบายน าในสวน เชน ขดคระบายน า

เพราะการตดผลของเงาะนอกฤดจะตรงฤดกาลฝนชก ถาสวนระบายน าไมดน าขง จะมปญหาดอกรวง ผลรวง ผลแตก

3.5 การดแลสวนเงาะระยะกอนออกดอก ตองมการเตรยมใหชดใบทจะแกปลายเดอนมถนายน-ตนเดอนกรกฎาคม พรอมทจะออกดอก โดยมวธการเตรยมตนดงน

3.5.1) ก าจดวชพชและกวาดบรเวณใตทรงพมเงาะใหโลงเตยนเพอใหดนแหงเรว กอนทเงาะจะออกดอก 1 เดอน

14

ภาพท 5 การกวาดโคนตนเงาะใหเตยนโลง หมดจด เพอเสรมการ จดการใหเงาะเกดสภาวะเครยดน าเรวขน

3.5.2) ใสปยเรงดอกโดยใสกอนเงาะออกดอกประมาณ 30-45 วน หรอเมอใบชดทจะเรงดอกจะเขาสระยะใบเพสลาดโดยใสปยทางดนสตร 8-24-24 หรอ 12-24-12 อตรา 2-3 กโลกรมตอตน และ พนปยทางใบสตร 0-52-34

3.5.3) เมอใบชดสดทายทจะใหออกดอกแก ใหงดการใหน าประมาณ 21-30 วน จนกระทงเงาะเรมแทงชอดอกจงเรมใหน าตาม ปกต

3.5.4) อาจใชวธการอนเสรมเพอใหตนเงาะออกดอกนอกฤดไดด เชน วธการควนโคนกงใหญหรอล าตน ซงตองปรกษาผรและตองท าอยางระมดระวง อยาใหกระทบกระเทอนเปนอนตรายตอเนอไม และ อยาใหแผลกวางเกนไป ทส าคญตองมการรกษารอยแผลไมใหเปนอนตรายจากเชอรา

3.5.5) หลงจากงดใหน าแกตนเงาะ การจะเรมตนใหน าใหมแก ตนเงาะเมอใบแกทอยปลายชอตงชนขนพรอมกบมอาการใบหอในเวลาเชาและตลอด ทงกลางวนและกลางคน เมอมอาการดงกลาวใหท าการใหน าแกตนเงาะในปรมาณมากทนท(1 ,000 ลตร/ตน)โดยใหน าใน

15

ปรมาณดงกลาว 1 ครง แลวหยดใหน าตอ ดอาการ ภายใน 7-10 วน ถาตายอดมการพฒนา สของตายอดเปลยนจากสน าตาลไปเปนสน าตาลทองกเรมใหน าตามปกตอกครงหนง เปนการเรงใหตาพฒนาเปนระยะไขไดเรว ถาหลงใหน าครงแรกแลว ดอาการภายใน 7-10 วน แลวตายอดยงมการพฒนาสน าตาลปนเขยวตองหยดการใหน าตอไป เมอตาเปลยนจากระยะสน าตาลไปเปนระยะสน าตาลทอง คอยใหน า ½ ของทใหครงแรก และเมอเหนตาดอกชดเจนกใหน าตามปกต (85-110 ลตร/ตน/วน)

3.6 การดแลสวนเงาะระยะออกดอกและตดผลแลว 3.6.1) การดแลสวนเงาะระยะก าลงออกดอก มการปฏบตตางๆ ดงน - ชวงออกดอกกอนถงดอกบานอยาใหตนขาดน า - ระยะดอกบานลดปรมาณการใหน า 2-3 วน

- ระยะเงาะแทงชอคอกยาวประมาณ 6-8 นว (ชอสะเดา) อาจใสปยทางดนเพอชวยใหชอดอกมขนาดใหญโดยใสปยสตร 12-12-17+2 หรอ 13-13-21 อตรา 1-2 กโลกรมตอตน

- ระยะดอกตมถงดอกบานใหหมนตรวจดแลสวนวามศตรพชท าลายดอกเงาะหรอไม เชน ไรแดง เพลยไฟ หนอนกนดอก หนอนท าลายชอดอก เพลยหอย ราด า ราแปง ราน าคาง และโรคชอคอกแหง ฯลฯ

- อาจมการฉดพนอาหารเสรมทางดวน (ดงไดกลาวไวแลว) พน 1-2 ครง ในระหวางการพฒนาการของดอก (ดอกตม) จะท าใหดอกเงาะพฒนาเรวขน 7-10 วน และชวยใหเงาะตดผลไดด

- การใชฮอรโมนชวยใหเงาะผสมตดด ปองกนดอกรวง มการปฏบตหลายวธดงน

16

ก. วธทนยมปฏบตกนทว ๆ ไป โดยพนดวยสารควบคมการเจรญเตบโต กลมออกชน เพอเพมปรมาณเกสรตวผเพอใหดอกมการผสมตดเปนผลใหม ไดด โดยท าใหดอกตวเมยทยงไมบานเปลยนเปนดอกเพศผ วธการปฏบต โดยใชสารแพลนโนฟกซ อตรา 20 ซซ ผสมน า 20 ลตร ฉดพนเมอดอกเงาะบนตนทดอกบานไปได 30-50 เปอรเซนต โดยฉดพนเปนจด ๆ ประมาณ 25 % ของทงตน ซงในทางปฏบตจรงอาจตองมเทคนคในสารฉดพนโดยตองเลอกต าแหนงและจ านวนชอดอกของเงาะในแตละรนใหเหมาะสมกบปรมาณดอกทบานและสภาพแวดลอมทเหมาะสม คอถาดอกบานพรอมกนมากจะตองเลอกฉดพนในดอกใหญหลายชอดอก และถาอากาศรอนมความชนในอากาศนอย ลมสงบจ าเปนตองฉดในจ านวนชอดอกทเพมขน

ข) หรอใชสารแพลนโนฟกซ อตรา 2 ซซ ผสมน า 20 ลตร ฉดพนทงตนพอเปยก โดยพนเมอดอกเงาะสวนมากบาน 5 % หรอใชสารแพลนโนฟกซ อตรา 2 ซซ ผสมสารทมสวนประกอบคารโบไฮเดรต เชน ครอปไจแอน, ฟลอรเจน ผสมน า 20 ลตร พบวาจะท าใหดอกทอยในระยะชอสะเดา

ค) หรอพนดวยสาร “สตสเลท” โดยใชสารสตมเลท 2 ซซ ผสมน า 20 ลตร หรอใชอกสตร คอ ใชสตมเลท 2 ซซ+ครอปไจแอน10 ซซ + น า 20 ลตร ฉดพนทวทงตน ในระยะดอกเงาะอยในระยะชอสนจะชวยท าใหเพศผของดอกเงาะมการพฒนาและชวยในการผสมเกสรไดด

ง) หรอพนดวยสาร “ฟลอรเจน” โดยใชสารฟลอ- รเจน 20 ซซ ผสมน า 20 ลตร หรอใชอกสตรคอใชฟลอรเจน 20 ซซ - ครอปไจแอน 20 ซซ + น า 20 ลตร พนทวทงตน เมอดอกเงาะ สวนมากบานเพยง 5 % ของดอกทงชอ จะชวยกระตนชอดอกเงาะในระยะชอสน

17

และระยะชอสะเดา มการพฒนาเพศผชวยในการผสมเกสร ท าใหเปอรเซนตการตดผลสง

จ) ชวงเงาะเรมแทงชอดอกอาจใชสารเกอรมาร สารสกดจากสาหรายทะเล อตรา 30 ซซ ผสมน า 20 ลตร พนทวตนจะชวยกระตนการแทงชอดอกและเพมเปอรเซนตการตดผล

3.7 การดแลสวนเงาะในระยะตดผลแลว มการปฏบตดงน - อยาใหตนเงาะขาดน าในชวงตดผลและผลก าลงเจรญเตบโต - ใสปยบ ารงหลงเงาะตดผลขนาดเทาเมลดถวลสง โดยใสปย

สตร 15-15-15 อตรา 1 กโลกรมตอตน - ใสปยบ ารงหลงตดผล 45 วน โดยใสปยสตร 13-13- 21

หรอ 12-12-7+2 อตรา 2-3 กโลกรมตอตน จะสรางเนอไดด ผลโตเรว - เพอใหเนอมรสชาตด กอนเกบเกยวผล 1 เดอน ใสปย สตร

0-0-50 อตรา 1 กโลกรมตอตน - หมนตรวจสวนวามศตรเงาะ เชน เพลยแปง ราด า ราแปง

โรคราคางและหนอนเจาะขวผล ฯลฯ - การดแลอน ๆ เชน การตดแตงผล ควรตดแตงผลภายใน 5

สปดาหหลงดอกบานโดยเหลอ 8-10 ผลตอชอ และถาจ าเปนตองค าโยงกงควรท าใหเสรจกอนทจะเขาส 1 เดอน'

- การพนสารเพอสงเสรมกระตนการพฒนาการของผลออนในระยะแรกและชวยใหผลเงาะทไมไดรบการผสมเกสรหลดรวงจากชอไดเรวขน ใหใชวธการใดวธการหนง ตงตอไปน

ก) ใชสารสตมเลท 2 ซซ + สารอาหารคารโบไฮเครต เชน ครอปไจแอน 20 ซซ + น า 20 ลตร พนทวตน 1 ครง หลงจากดอกบาน และตดผลแลว(ผลมขนาดเทาเมลดพรกไทย)

18

ข) หรอใช GA3 อตรา 150-200 มลลกรม + น า 20 ลตร พนทวตน 1 ครง เมอผลมขนาดเทาเมลดพรกไทย

ค) หรอใชสารฟลอรเจน 20 ซซ + ครอปไจแอน 20 ซซ + น า 30 ลตร พนทวตน 1ครง เมอผลมขนาดเทาเมลดพรกไทย

ง) หรอใชสารนตราฟอส ซปเปอร-เค + 30 กรม + ซอรบา สเปรแคลเซยมโบรอน 10 ซซ + เกอรมา 10 ซซ + น า 20 ลตร พนทว ตนหลงตดผลใหม

3.8 การใชฮอรโมนชวงเงาะตดผล เนองจากการท าเงาะนอกฤดเงาะจะตดผลในชวงทฝนตกชก

มกพบปญหาเรองผลรวง ผลแตก โดยธรรมชาตแลวผลเงาะจะรวงมากในระยะหลงจากตดผลใหม ๆ และรวงมากอกระยะเมอผลเงาะเรมจะเขาส ดงนนนอกจากจะมการบ ารงตนเงาะ โดยใหน าอยางสม าเสมอ ใหปยบ ารงผลอยางเพยงพอและแกไขปญหาโรคแมลงของผลแลว ควรมการใชฮอรโมนชวยปองกนผลรวง โดยพนฮอรโมนแกเงาะ 2-3 ครง เพราะนอกจากจะชวยปองกนผลรวงแลว ยงชวยเพมขนาดของผลไมดวยโดยมการปฏบตใชฮอรโมนดงน

ก) ชวงตดผลใหมๆ พนฮอรโมนแพลน โนฟกซ อตรา 2 ซซ ตอน า 20 ลตร พนใหถกผลทวตน (ถาใหไดผลดพนซ า อกครงหลงเงาะตดผล 1 เดอน โดยอาจผสม GA3 1 หลอดตอน า 100 ลตร รวมไปดวยกได

ข) ชวงกอนผลเงาะจะเขาส พนอกครงหนงในอตราและวธเดยวกนกบขอ (ก)

- การดแลอนๆ ในชวงตดผล ไดแก กอนเกบเกยว 20-30 วน พน สารก าจดเพลยแปง เพลยหอย และราด า (ถาม) หรอถาพบปญหาผลเงาะในชอสกไมพรอมกน แมเปนดอกรนเดยวกนใชพนดวยโปแตส

19

เซยมไนเตรท ( KNO3) โดยพนในระยะผลเงาะเรมเขาสในอตรา 80 กรม ตอน า 20 ลตร

4. การเกบเกยวและการปฏบตหลงการเกบเกยว การเกบเกยวเปนชวงทตองจดการใหดทสดอกขนตอนหนง

เพอใหไดเงาะทมคณภาพดทสด มการสญเสยจากกระบวนการเกบเกยวนอยทสด วธการเกบเกยว จะเลอกตดเฉพาะผลทแก (สก) แลวโดยใชกรรไกรตดปลายไม หรอใบมดขอตดปลายไม หรอใชบนไดปนขนไปตด จากนนเกบผลรวบรวมใสเขงมาท าการตดแตงกานผล ใหเหลอกานผลเพยงเลกนอยทขวผลเกบไวในทรม มการจดการกระบวนการเกบเกยว ความตองการของตลาดมความตองการระดบความสกของเงาะ แตกตางกน สผว ไมเหมอนกน ดงนน การตดแบบยกชอหรอตดแบบลางตน ท าไดยากหากทรงพมเงาะมขนาดใหญและสง การตดตดขว ไมใชการปลด จ าเปนตองใชกรรไกรตดขวทกผล เพอยดอายความสดดวย โดยตวใหเหลอขวยาวประมาณ 1 เซนตเมตร นอกจากมผลดตอการรกษาความสด การปองกนเชอโรคเขาทางแผล (หากใชการปลดจะมรอยแผลตรงขว) นอกจากนนยงชวยปองกนความเสยหาย ปองกนการกระแทกในระหวางการขนสงดวย

ขอมลอนๆ ของเงาะ ระยะเวลาเรมแทงชอดอก ดอกเรมบานในแตละชอใช

เวลา 20-30 วน ระยะตงแตสรางจดก าเนดดอก เหนเปนตาดอกจดเลก

ใชเวลา 5-7 วน ระยะตงแตดอกจดเลกๆ ดอกบานใชเวลา 7-14วน ระยะดอกบาน ตดผลใชเวลา 3-5 วน

20

ระยะตดผล เรมเปลยนสใชเวลา 12-13 สปดาห ระยะตดผลผลแกเกบได13-16 สปดาห ระยะออกดอกผลแกเกบได5-5½ เดอน 4.4 การปฏบตหลงการเกบเกยว คดเลอกผลเลก ไมสมบรณ ผลเนาและแก ไมเตมทออก คดขนาด แชผลในอางหรอถงน าเพอใหผลสด บางแหงแชผล ในน า

ปน ใชปน 10 กรมตอน า 1,000 ลตร เพอใหเงาะมสสวยขนแขงอยไดนาน 3-4 วน

บรรจลงในภาชนะเขง บรรจไดประมาณ 30-40 กโลกรม หรอลงพลาสตก 20 กโลกรม หรอกลอง กระดาษลกฟกเพอการสงออกทางอากาศ (เครองบน) ขนาด 40 x30x10 เซนตเมตร โดยบรรจไดประมาณ 80-100 ผลตอกลอง

การเกบรกษา ผลเงาะทเกบเกยวมาแลว ถาทงไวในสภาพปกต ผลจะสด อยไดประมาณ 3-4 วน แตถาเกบไวทชนหรอเกบไวในถงพลาสตก สามารถเกบรกษาไดนาน 8 วน และถาเกบไวในอณหภมต าประมาณ 10 องศาเซลเซยส จะเกบไวไดนาน 10-12 วน โดยไมควรเกบไวในอณหภมต ากวา 8 องศาเซลเซยส เพราะจะท าใหเปลอกและขนเงาะเสยหาย

ขนาดและมาตรฐานของผลเงาะ * เงาะชนพเศษ 25 ผลตอกโลกรม * เงาะชน 1 28 ผลตอกโลกรม * เงาะชน 2 32 ผลตอกโลกรม

21

5. แมลงศตรเงาะและการปองกนก าจด เกษตรกรผปลกเงาะมกประสบปญหาการระบาดของแมลง

ศตรเงาะ ซงไดแกเพลยแปง หนอนรานกนใบ หนอนคบกนใบ หนอนกนชอดอกเงาะ เพลยไฟ และหนอนเจาะขวผล โดยมรายละเอยดทส าคญ ดงน

5.1 เพลยแปง (Rambutanmealybug) ชอวทยาศาสตรFerriasiavergata (Cockerell)

ภาพท 6 ลกษณะของเพลยแปงทเขาท าลายผลเงาะ ความส าคญและลกษณะการท าลาย จากการศกษาของทพาวรรณและชยสทธ ( 2556) พบเพลยแปงท าลายเงาะทส าคญ 4 ชนด คอPseudococcus sp. Dysmicoccus sp.Phenacoccus sp. และ Planococcussp โดยดดกนน าเลยงจากบรเวณกง ใบ ชอดอก ผลออน ผลแกมมดเปนพาหะชวยพาไปตามสวนตาง ๆ ของพช สวนของพชทถกท าลายจะแคระแกรน เกดราสด าซงผลเงาะทเพลยแปงท าลายมกจะเปนทรงเกยจของผบรโภคแมวาไมท าใหเนอผลเสยหายกตามเพลยแปงตวเตมวยตวเมยมขนาดล าตวยาวประมาณ 3 มลลเมตรสเหลองออน มผงสขาวปกคลมล าตว วางไขเปน

22

กลมๆละ 100-200 ฟองบนผล กง และใบ ตวเมยหนงตววางไขได 600 - 800 ฟอง ในเวลา 14 วนไขจะฟกอยในถงใตทองตวเมยประมาณ 6 - 10 วน จงจะออกเปนตวออนมสเหลองและไมมผงสขาวตวเมยจะมการลอกคราบจ านวน 3 ครงไมมปก สวนตวผจะลอกคราบ 4 ครง มปกและมขนาดเลกกวาตวเมยตวเมยจะวางไขภายหลงจากการลอกคราบครงท 3 ภายในเวลา 1 ปเพลยแปงสามารถขยายพนธได 2 - 3 รน ในระยะทไมมพชอาหารหลกเพลยแปงจะอาศยอยใตดนตามรากพช การปองกนก าจด

1. ส ารวจศตรพชภายในสวนหากพบเพลยแปงใหเกบท าลาย 2. อนรกษศตรธรรมชาตพวกแตนเบยนและดวงเตา 3. ใชสารเคมเมอเพลยแปงระบาดมาก ไดแก คารโบซลเฟน 20%EC. และ อมดาโคลปด 10 % SL

4. การใชสารจากธรรมชาต ไดแก สารสกดจากยาสบ สะเดาไทย

5.2 หนอนรานกนใบ (Leaf eating caterpillar) ชอวทยาศาสตร Parasalepida Cramer

ภาพท 7 ลกษณะของหนอนรานกนใบทเขาท าลายผลเงาะ

23

ความส าคญและลกษณะการท าลาย ตวหนอนเมอฟกออกจากไขจะแทะกนแตผวใบท าใหใบแหงและรวง หนอนชนดนจะกอใหเกดความเสยหายมากในระยะทเงาะก าลงออกดอก เพราะตนทถกท าลายจะตดผลขนาดเลก และดอยคณภาพ

การปองกนก าจด 1. หมนส ารวจศตรเงาะถาพบใบแหงหรอมรอยท าลายตรวจดหนอนถาพบตวหนอนยงเลกอยรวมกนเปนกลม ใหน าใบเงาะไปท าลาย 2. ใชศตรธรรมชาตพวกแตนเบยนท าลายในระยะหนอน 3.ใชสารเคมเมอหนอนระบาดมาก เชน คารบารลหรอเซฟวน ( Sevin) 85% WP ในอตรา 25 - 30 กรมตอน า 20 ลตร 5.3 หนอนคบกนใบ (Leaf eating looper) ชอวทยาศาสตร Oxyodesscrobiculata

ภาพท 8 ลกษณะของหนอนคบกนใบทเขาท าลายผลเงาะ ความส าคญและลกษณะการท าลาย ท าความเสยหายมากในระยะทเงาะแตกใบออนตวหนอนจะกดกนใบเงาะทยงออนรวมทงยอดออน

24

เมอโตขน การท าลายจะรนแรง โดยหนอนจะกนทงใบออน ใบเพสลาด รวมทงใบแกหมดทงใบ

การปองกนก าจด 1. ส ารวจใบออน ใหเขยากงเงาะ ตวหนอนจะทงตวลงดน จบท าลาย 2. ใชศตรธรรมชาต พวกตวห า 3. ใชสารเคมในระยะทเงาะแตกใบออน พนดวยคารบารล (carbaryl)

5.4 หนอนกนชอดอก (Inflorescence eating caterpillar) ชอวทยาศาสตร Eublemmaabrupta

ภาพท 9 ลกษณะของหนอนกนชอดอกทเขาท าลายผลเงาะ

ความส าคญและลกษณะการท าลาย ในระยะแตกใบออนเมอเรมออกจากไขตวหนอนกจะเรมกนใบเงาะทยงออนอย รวมทงยอดออนดวยเมอโตขนหนอนจะกนใบออนและใบเพสลาด รวมทงใบแก การปองกนก าจด

1. วธกล หมนส ารวจในระยะแตกใบออน ยอดออน ใหเขยากงเงาะ ตวหนอนจะทงตวลงดน แลวจบท าลาย

25

2. ใชศตรธรรมชาต ตวห า 3. ใชสารเคมในระยะทเงาะแตกใบออน พนดวยคารบารล

(carbaryl) เชน เซฟวน (Savin 85% WP) ในอตรา 25 - 30 กรมตอน า 20 ลตร

5.5 เพลยไฟ (Thrips) ชอวทยาศาสตรScirtothrips dorsalis

ภาพท 10 ลกษณะของเพลยไฟ

ความส าคญและลกษณะการท าลาย เพลยไฟท าลายสวนตาง ๆของพช โดยเพลยไฟตวออนและตวเตมวยจะดดกนน าเลยงจากเซลลพชบรเวณเนอเยอออนถาเพลยไฟระบาดในระยะดอกจะท าใหดอกแหงและรวง ท าใหการพฒนาเปนผลลดลง ส าหรบผลออนทถกท าลาย ขนของเงาะจะเปนรอยตกสะเกดแหง มสน าตาลปลายขนจะมวนหงกงอ และแหง ท าใหคณภาพของเงาะไมด

การปองกนก าจด

26

1. ส ารวจเพลยไฟในระยะทเงาะแตกใบออน แทงชอดอก และตดผลออนหรอในชวงทอากาศรอน โดยเคาะ ลงบนกระดาษขาวถาพบเพลยไฟ 3 ตว / ชอ หรอ ยอด ใหด าเนนการปองกนก าจด 2.ใชศตรธรรมชาต ไดแก เพลยไฟตวห า 3. ใชสารเคม ใหใชกอนดอกบานและงดฉดพนสารเคมเมอพบวาดอกเงาะบาน คดเปนรอยละ 20 ของดอก

5.6 หนอนเจาะขวผลเงาะ( Cocoa pod borer) ชอวทยาศาสตร Conopomorphacramerella

ภาพท 11 หนอนเจาะขวผลเงาะ

ความส าคญและลกษณะการท าลาย การท าลายของหนอนไมสามารถสงเกตไดจากลกษณะภายนอกเพราะหนอนจะเขาท าลายอยภายในผลบรเวณขวหรอต ากวาขวลงมาเลกนอยบางครงอาจท าลายถงเนอและเมลดเมอปอกผลเพอรบประทานจงจะพบหนอนตวสแดงหรอชมพและรอยมลเปนขยสน าตาลหรอด า

การปองกนก าจด

27

1. เกบผลเงาะทรวงหลนน าไปฝงหรอเผาไฟ เพอปองกนการระบาดในฤดตอไป 2.ใชศตรธรรมชาต ไดแก แมลงเบยนพวกแตน (Hymenoptera) จะท าลายในระยะทเปนตวหนอน นอกจากนนยงมโรคคอยท าลายอยดวย

3. ใชสารเคมบรเวณทมการระบาด

6. โรคเงาะและการปองกนก าจด

6.1 โรคราแปงขาว (Powdery mildew) ลกษณะอาการ โรคราแปงขาวเปนโรคทเกดขนทใบออน ดอก และผล อาการทดอกและผลออนจะเกดความเสยหายมากกวาอาการทใบหรอผลแก ผลจะไมรวงหลนหรอถามอาการรนแรงมากกรวงหลน หากผลไมรวงขนจะมสน าตาลคล า ขนกรานสน กดเกรยน ผลมขนาดเลกไมเปนทตองการของตลาด เชอสาเหต โรคราแปงขาวเกดจากเชอราสโดออยเดยม หรอเชอราออยเดยม : Pseudoiodium nephilie (Oidium nephilie) การแพรระบาด เชอราสามารถเจรญอยทใบออน หรอยอดดานลางของทรงพม และกงน าคาง หรอกงกระโดงทอยในทรงพม เชอราสาเหตแพรระบาดไปยงดอกและผลโดยอาศยลมและน า การปองกนก าจด 1. ท าลายแหลงของโรคโดยการตดแตงกงน าคาง กงทอยดานลางของทรงพม 2. ตดแตงทรงพมใหโปรง ท าใหแสงสองเขาถงตน

28

3. ฉดพนสารเคม ชวงทออกดอกและตดผลออนหรอระยะแตกยอดออนใหม โดยใชสารก ามะถนผง หรอกลมสารดดซม โตรอาดมฟอน โพลเพต พาราโซพอส ไตรฟอแรน ครโซซม เมททล ทควรใชสลบกนโดยเฉพาะควรสลบกนกบก ามะถนผง หรอใชสลบกบสารสกดจากพช อตรา 1 กโลกรมสด ตอน า 10 ลตร ปนอยางละเอยดหมกทงไว 1 คน กรองน าทไดจากการหมกไปพนใหทวทรงพมเงาะ ไดแก ใบมะกอ ใบพวงชมพ ขมน หวไพล และกระเทยม

ภาพท 12 โรคราแปง เปนผงสขาวบนสวนของพชพบในใบออนของ

กงน าคางในทรงพม (ก และ ข) ระยะออกดดอก (ค) ผลออน (ง และ จ) เมอผลแก หรอสกขนจะเปนสน าตาล กดเกรยน (ฉ)

(ก) (ข) (ค)

(ง) (จ) (ฉ)

29

ภาพท 13 การควบคมการแพรระบาดโรคราแปง โดยการตดแตงทรงพมใหโปรง ไมมกงกระโดง และกงน าคาง (ก) และท าลายพชอาศย เชน มะขาม (ฉ) ปองกนก าจดโดยพนสารก าจดโรค หรอสารสกดจากพช ฉดพน ในระยะเรมผลดอก (ข) และผลออน (ค) โดยเนนฉดในทรงพม และดานลาง (ง)

6.2 โรคผลเนาของเงาะจากเชอ Phytophthora (Phytophthora fruit rot) โรคผลเนาของเงาะมอยหลายชนด แตทมความส าคญและแพรระบาดท าความเสยหายกบเงาะทปลกในแถบจงหวดจนทบร

(ก) (ข) (ค)

(ง) (จ) (ฉ)

30

ตราด สราษฎรธาน และนครศรธรรมราช คอ โรคผลเนาทเกด จากเชอราไฟทอบทอรา (Phytophthora sp.) ลกษณะอาการ เงาะจะเปนโรคตงแตผลออน ผลมขนสเขยวทยงไมมการสรางเนอจนถงระยะผลใหสก เนอผลเนาเปนสน าตาล ลกลามรวดเรว เกดขนไดทกสวนของผล เปลอกเงาะจะมสคล าฉ าน า เมอผาผลออกดจะพบอาการเนาเปนสน าตาล ฉ าน ามของเหลวไหลออกมา ผลมกลนเหมนเปรยว เงาะทเปนโรคผลเนาจะรวง เชอสาเหตแพรระบาดไปไดอยางรวดเรว ถาเกดกบผลเงาะทแกจด หรอสก ท าใหเกดการเนาเสยในระยะหลงการเกบเกยว เชอสาเหต เกดจากเชอราไฟทอปทอรา (Phytophthora sp.) การแพรระบาด เชอราสรางสปอรทแผลและภายในผล แพรกระจายไปโดยน าฝนและลม ผลทรวงหลนสพนดนเชอราสามารถตดกบผลเงาะทเกบเกยวสมผสดนและกอใหเกดโรคหลงการเกบเกยวตอไป การปองกนก าจด 1. ตดแตงทรงพมใหโปรงและปลกเงาะใหมระยะหางพอสมควร ไมควรปลกชดเกนไป หรอปลกชดแลวตดตนเวนตน 2. เกบผลทเปนโรครวงหลนรวบรวมไปท าลาย 3. ฉดพนสารเคม เมตาแลกซล ฟอสเอทล- อลมเนยม

31

6.3 โรคผลเนาทเกดหลงการเกบเกยว โรคผลเนาของเงาะเปนโรคทกอใหเกดความเสยหายอยางมาก เนองจากเงาะมการเนาเสยไดงาย โดยเฉพาะหลงการเกบเกยวโดยมเชอราหลายชนดทท าใหเกดโรคเนาหลงการเกบเกยว ลกษณะอาการ 6.3.1 โรคผลเนาทเกดจากเชอราคอลเลตโตตรคม (Colletotrichum sp.) ผลเงาะมสน าตาลกระจดกระจายบนผล แผลจะลกลามเชอมถงกนท าใหเนาทงผลแตไมพบการเจรญของสปอรและเสนใยของเชอราบนผลทเนา 6.3.2 โรคผลเนาทเกดจากเชอราลาซโอดพโพลเดย (Lasiodiplodia sp. , Botriodiplodia sp.) อาการเรมแรกเปนจดสน าตาลออนขยายไปตามเปลอกเงาะดานนอก ตอมาเปลยนเปนสน าตาลเขมอยางรวดเรว โดยเกดจากขวผลและลกลามออกไปจนผลเนา

ภาพท 14 ลกษณะอาการของโรคผลเนาภายนอก และภายในผลเงาะทเกดจากเชอราลาซโอดพโพลเดย (Lasiodiplodia sp.)

32

6.3.3 โรคผลเนาจากเชอราโฟมอบซส (Phomopsis sp.) อาการเรมแรกผลเนาเปนสน าตาล เชอราไมสรางเสนใย แผลบรเวณผลขยายออกชาๆ บรเวณกลางแผลจะมสน าตาลเขมปนด า ขอบแผลจะมลกษณะเหมอนรอยช า สน าตาลออน บรเวณแผลมลกษณะแหงแขง แผลมลกษณะยบตวลงเลกนอย ภายในผลในชวงแรกเปลยนเปน สน าตาลกอน สวนเนอเงาะยงไมเปลยนแปลง จนกระทงอาการแผลขยายมากขน เนอเงาะเปลยนเปนสเหลองออนจนถงสเหลอง มน าเยมสเหลอง และกลนเหมนเปรยว

ภาพท 15 ลกษณะอาการของโรคผลเนาภายนอกและภายในผลเงาะ

เชอราโฟมอบซส (Phomopsis sp.)

6.3.4 โรคผลเนาจากเชอรากลโอเซพฟาโลตรคม (Gliocephalotrichum sp.) อาการเรมแรกผลเงาะเนาเปนจดสน าตาลลกลามออกไปมกลมเสนใยและสปอรเจรญฟสขาว น าเยมสเหลอง และมกลนเหมนเปรยว

33

ภาพท 16 ลกษณะอาการของโรคผลเนาภายนอกและภายในผลทเกดจากเชอกลโอเซพฟาโลตรคม(Gliocephalotrichum sp.)

6.3.5 โรคผลเนาทเกดจากเชอราไฟทอบทอรา (Phytophthora sp.) ผลเงาะเนาเปนสน าตาลอยางรวดเรวภายใน 2-3 วน มกลมเสนใยสขาวและสปอรแรงเกยม (sporangium) ของเชอราเจรญปกคลมผลเงาะบาง ๆ การแพรระบาด เชอแทบทกชนดแพรระบาดตงแตระยะออกดอกและเจรญอยในผล ยกเวนเชอ Phytophthora sp. ทเชอกระจายโดยอาศยน าฝนจากเชอทอยบรเวณพนดนหรอพชขางเคยง การปองกนก าจด 1. ฉดพนสารเคมในระยะออกดอก ทก 7-10 วน และระยะผลโตทก 10-15 วน โดยใชสารไอโปรไดโอน เบโนมล และคารเบนคารม สลบกบแมนโคเซบ

34

2. หลงการเกบเกยวจมผลเงาะดวยสารคารเบนดาซม ไอโปรไดโอน หรอไทอะเบน -ดาโซน เปาใหแหงและเกบรกษาทอณหภม 15 องศาเซลเซยส

ภาพท 17 โรคผลเนาจากเชอรากลโอเซพฟาโลตรคม (Gliocephalotrichum sp.)

6.4. โรคใบจดสนมหรอโรคจดสาหราย (angal spot หรอ red rust) โรคใบจดสนมหรอโรคจดสาหรายเกดจากสาหรายท าลายใบและกงกาน ลกษณะอาการ พบอาการเปนจดสแดงคลายสนมหรอสเทาออนปนเขยวแผลขยายออกขนาด 0.3 - 1 เซนตเมตร อาการเกดกบใบทไดรบแสงแดด เชอสาเหต เกดจากสาหรายเซฟฟาโลโรส (Cephalorose virescens) การแพรระบาด เชอสาหรายจะสรางสปอรเมออายมากขนโดยสงเกตไดจากบรเวณแผลจะมสเขมเปนสแดงหรอสนมเหลก สปอรจะแพรกระจายไปโดยอาศยน าฝนและลม

35

การปองกนก าจด 1. ตดแตงกงแกดานลางของทรงพมออกเพอก าจดเชอทตดอยกบใบแกและท าใหทรงพมโปรง การถายเทของอากาศเกดขนไดด ชวยลดความชนบรเวณทรงพม 2. ฉดพนดวยสารประกอบทองแดง เชน คอปเปอรออกซคลอไรด 3. กรณทมการรนแรงใหตดกงทเปนโรคไปฝงใหลก หรอรวบรวมแลวเผาท าลาย

6.5 โรคราด า (Sooty mold) โรคราด าเปนโรคทไมไดท าความเสยหายโดยตรงแตมผลใหผลเงาะมต าหนดสกปรกไมเปนทตองการของตลาด ลกษณะอาการ เมอมการระบาดของเพลยแปงและเพลยหอย ผลเงาะจะมเชอราสด าจบทขวผล และทวทงผล ท าใหผวของเงาะไมสวยงามมกจะเกดกบเงาะทมชอแนนเปนกระจกและเปนทหลบซอนของแมลงและมมดรวมดวย โดยมดจะดดกนทเปนน าหวานทขบถายจากแมลง มดจะท าหนาทเคลอนยายตวออนใหระบาดไปยงผลและชออน ๆ เชอสาเหต เกดจากเชอราแคบโนเดยม (Capnodium ramiosum) การแพรระบาด เชอราทเจรญอยบนผวของพชโดยอาศยอาหารทเพลยแปงหรอเพลยหอยขบถายไว เชอราด าสรางเสนใยและสปอรปลวไปกบน าและลม สวนเพลยแปงแพรระบาดโดยมดจะท าการ

36

เคลอนยายตวออนไปยงชออน ๆ ท าใหมแหลงอาหารส าหรบเชอราด าและแพรระบาดตามไปดวย การปองกนก าจด 1. ก าจดแมลงปากดด เชน เพลยแปง เพลยหอย โดยฉดพนสารเคมก าจดแมลงชนดดดซม เชน มาลาไธออน เมธามโดฟอส 2. การฉดพนสารเคมปองกนก าจดเชอราสาเหตโรคราด าโดยตรง เชน แมนโคเซบ หรอ แบนโดเซบ

ภาพท 18 การระบาดของของเพลยแปงและเพลยหอย ผลเงาะจะมเชอราสด าจบทขวผล และทวทงผล

6.6 โรคราสชมพ (Pink disease) ลกษณะอาการ เปนโรคทเกดกบกงและล าตน มกพบทงามของกง สวนล าตนจะเกดกบตนเงาะเลก ๆ ขนาดเสนผาศนยกลาง 1-3 เซนตเมตร กงทถกท าลายจะแหงตาย ผวของกงเปนขย เนอไมภายในแหงตาย เสนใยเจรญเขาไปในเนอไมท าใหเนอไมเนาเปอย และแหงตาย อาจเกดขนบางสวนหรอทงหมดของกงทถกท าลาย

37

เชอสาเหต เกดจากเชอราคอรตเซยม (Corticium samonicala) การแพรระบาด เชอราสรางเสนใยรอบ ๆ กง และสรางสปอรแพรกระจายไปโดยน าและลม ระบาดไดดกบเงาะทมทรงพมทหนาทบ มความชนในทรงพมสง การปองกนก าจด 1. ลดความชนในทรงพมโดยการตดแตงทรงพมใหโปรง ตดแตงกงดานลางทไมใหผลผลตหรอใหผลผลตนอยออกเพอใหมการระบายอากาศในทรงพมไดด และลดความชนในทรงพม 2. เลอกระยะปลกใหเหมาะสม ถาทรงพมชนกนจะตองตดสวนตนออกบางเพอไมใหพมแนนทบ 3. ฉดพนสารเคม คอปเปอรออกซคลอไรด หรอทาบรเวณกงใหญ และงามกง เพอปองกนการเกดโรค

6.7 โรคขครอก โรคขครอกเปนโรคทเกดจากความผดปกตในการผสมเกสร ไมไดเกดจากเชอ สาเหต ความรนแรงมากนอยขนอยกบสภาพแวดลอมและการจดการสวนเงาะ ลกษณะอาการ อาการจะปรากฏกบผลเงาะตงแตผลออนโดยผลจะไมเจรญเตบโตมขนาดเสนผาศนยกลาง 0.5 – 1 เซนตเมตร จะมลกษณะสนแบนไมสมบรณมกจะเปนทงชอมขนกดเกรยน สาเหตของโรค เกดจากการผสมเกสรไมสมบรณหรอไมมการผสมเกสร เนองจากปจจยหลายประการ คอ

38

เงาะจะมทงเกสรตวผและเกสรตวเมย ในดอกเดยวกน ซงเรยกวาเงาะกระเทย แตเกสรตวผมกไมสมบรณ ในบางสภาพแวดลอมจะท าใหละอองเกสรตวผมนอย การผสมเกสรมฝนตกชกในชวงผสมเกสรท าใหละอองเกสรถกชะลางไป รงไขจงไมไดรบการผสม

ภาพท 19 โรคเงาะขครอกมลกษณะผลสนแบนไมสมบรณมกจะเปน ทงชอมขนกดเกรยน ดคลายตวเหบ

การปองกนก าจด โดยปลกเงาะตนตวผใหกระจดกระจายในสวน เพอเปนแหลงของละอองเกสร ปจจบนแกปญหาโดยเพมดอกตวผบนตนกระเทย โดยการฉดสารฮอรโมน NAA 4.5 % ในระยะดอกบาน 30-50 %

39

7. การบรหารความเสยงของการผลตเงาะนอกฤด การผลตเงาะนอกฤดในจงหวดนครศรธรรมราช อาจมความ

เสยงดานตางๆ ดงน 1. การเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ เปนความเสยง

ใหมทเกดขนในปจจบน ชาวสวนเงาะนอกฤดตองตดตามการพยากรณอากาศหรอเรยนรอตนยมวทยาเกษตรมากขน

2. การตดผลในฤด เปนความเสยงทเกดขนกบชาวสวนทไมตดแตงกง ไมบ ารงตนใหพรอม และขาดระบบการใหน าทดและเพยงพอ

3. ความเสยหายจากการเปน “เงาะขครอก” แกปญหาโดยปลกตนเงาะเพศผ 1 ตน ตอตนเงาะเพศเมย 10ตน

4. ความเสยหายจากโรคราแปง ชาวสวนควรตดแตงกงในทรงพมใหโปรง อยาใหทบ เพอใหแสงแดดสองถงภายในทรงพม และใชน าสมควนไม ฉดพนยบยงการเตบโตของสปอรโรคราแปง

5. ความเสยงดานการตลาดและราคา ชาวสวนตองตดตามสถานการณการผลต การตลาดเงาะตลอดทงป ในทกพนทของประเทศไทย เพราะแหลงปลกเงาะเรมขยายไปทวประเทศแลว ควรตดตามการตดดอกของทกพนท แลวน ามาวางแผนการบงคบการตดดอกของพนทเรา เพอใหเงาะของเราเปนแหลงเดยวของประเทศ ทชวงเวลาเกบเกยวไมตรงกบพนทใด

8. แนวทางในการเพมประสทธภาพการออกดอกของการผลตเงาะนอกฤด

ปจจบนการผลตเงาะนอกฤดกาล โดยเฉพาะในเขตอ าเภอชะอวด ประสบกบปญหาเชน การออกดอกตดผลยงตองอาศยปจจยทาง

40

ธรรมชาต คอ ความแหงแลงของพนทเพอชกน าการออกดอก ซงในบางปในขณะทตองการความแหงแลงแตมฝนตกลงมา ท าใหการออกดอกตดผลไมสม าเสมอ ผลรวงหลน และผลแตก เนองในชวงตดผลยงมฝนตกตอเนอง เกดจากแนวโนมการเปลยนแปลงของสภาพอากาศ จงไมสามารถก าหนดใหการออกดอกของเงาะเปนไปตามความตองการได จงเกดความเสยงการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ อยางไรกตามในปจจบนการศกษาเกยวกบการใชสารควบคมการเจรญเตบโตของพชเพอการชกน าการออกดอกในการผลตเงาะนอกฤดกาล สมพร ณ นคร และวฑร อนทมณ 2556 ไดศกษาการชกน าการออกดอกในการผลตเงาะนอกฤดกาลเพอแกปญหาดงกลาวและใชเปนแนวทางในการพฒนาการผลตเงาะนอกฤดกาลของอ าเภอชะอวด โดยท าการทดลองใชสารพาโคลบวทราโซล (Paclobutrazol, PBZ) ความเขมขน 250 500 750 1000 ppm และชดควบคม (ไมใชสาร) เพอการชกน าการออกดอกของเงาะนอกฤดนอกฤด โดยคดเลอกตนเงาะทมอาย 10 ป และเจรญเตบโตสม าเสมอกน ท าการทดลอง ณ สวนของ คณณรงค คงมาก หมท 2 บานทาเรอ ต าบลทาปะจะ อ าเภอชะอวด จงหวดนครศรธรรมราช ท าการทดลอง ตงแตเดอน กนยายน พ.ศ. 2554 - มกราคม พ.ศ. 2555 โดย ใชแผนการทดลองแบบ CRD โดยมจ านวน 4 สงทดลอง ท าการทดลอง 4 ซ า (ใชตนเปนซ า) พบวา

ผลของการใชสารพาโคลบวทราโซลทระดบความเขมขนตางกนตอจ านวนวนทออดอก คอ ไมใชสาร ใชสารพาโคลบวทราโซล

41

ความเขมขน 250 500 750 และ 1000 ppm พบวา การใชสารพาโคลบวทราโซลทระดบความเขมขน 1000 ppm มผลท าใหจ านวนวนของการออกดอกเรวกวาตนทไมใหสารแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต คอ การใชสารมจ านวนวนออดอกเฉลย 14.25 วน ในขณะทตนไมใชสาร มจ านวนเฉลยการออดอก 15.50 วน แตการใชสารทระดบความเขมขน 750 700 และ 250 ppm ไมมผลแตกตางกบตนทไมใชสาร คอ 14.75 15.00 15.25 และ 15.50 วน ตามล าดบ (ตารางท 1) เปอรเซนตการออ กดอกจากการใชสารพาโคลบวทราโซลทระดบความเขมขนตางกน พบวา การใชสารทระดบ 1000 750 500 และ 250 ppm มผลแตกตางกนทางสถตอยางมนยส าคญ กบตนทไมใชสาร คอ 79.90 71.15 67.78 66.13 และ 52.43 เปอรเซนต ตามล าดบ และพบวาการใชสารทระดบความเขมขน 1000 ppm มผลตอเปอรเซนตการออดอกมากทสด (ตารางท 1)

42

ตารางท 1 ผลของสารพาโคลบวทราโซลทระดบความเขมขนตางกน ตอจ านวนวนทออกดอก เปอรเซนตการออกดอก

ภาพท 20 การฉดพนสารพาโคลบวทราโซลแกทรงพมของเงาะ

ผลของการใชสารพาโคลบวทราโซลทระดบความเขมขนตางกนตอจ านวนผลตอชอ ทระยะเวลาท าการเกบเกยวผลผลต 115

ความเขมขน (ppm)

จ านวนวนทออกดอก หลงจากฉดพนสาร

เปอรเซนต การออกดอก (%)

0 (Control) 15.50a 52.43c 250 15.25a 66.13b 500 15.00ab 67.78b 750 14.75 ab 71.15b 1000 14.25b 79.90a F-test * * CV.(%) 4.61 6.10

43

วน พบวา การใชสารทระดบความเขมขน 1000 750 500 และ 250 ppm และการไมใชสาร มผลแตกตางกนทางสถตอยางมนยส าคญ คอ 10.60 8.97 7.47 6.556 และ 5.25 ผลตอชอ ตามล าดบ และพบวาการใชสารทกระดบ มผลตอการเพมจ านวนผลตอชอเมอเปรยบเทยบกบตนทไมใชสาร (ตารางท 2)

น าหนกตอผล จากการใชสารพาโคลบวทราโซลทระดบความเขมขนตางกน ทระยะท าการเกบเกยวผลผลต ระยะเวลา 115 วน พบวา การใชสารทระดบความเขมขน 1000 750 500 และ 250 ppm และการไมใชสาร มผลไมแตกตางกนทางสถต คอ 34.24 34.05 32.29 32.18 และ 31.52 กรมตอผล ตามล าดบ และพบวาการใชสารทระดบสงขนมแนวโนมตอการเพมขนของน าหนกผล (ตารางท 2) ความหวานของเนอผลผล จากการใชสารพาโคลบวทราโซลทระดบความเขมขนตางกน ทระยะท าการเกบเกยวผลผลต ระยะเวลา 115 วน พบวา การใชสารทระดบความเขมขน 1000 750 และ 500 ppm มผลไมแตกตางกนทางสถต คอ 21.90 21.60 และ 13.79 เซนตเมตร ตามล าดบ และการใชสารทระดบความเขมขน 500 250 ppm และการไมใชสาร พบวา มผลไมแตกตางกนทางสถตเชนเดยวกน คอ 20.90 20.00 และ 20.00 เซนตเมตร (ตารางท 2)

44

ตารางท 2 ผลของสารพาโคลบวทราโซลทระดบความเขมขนตางกน ตอจ านวนผลตอชอ น าหนกผล และเปอรเซนตของแขงท ละลายน าได

ความเขมขน

(ppm) จ านวนผลตอชอ

(ผล) น าหนกผล

(กรม) TSS

( 0 Brix) 0 (Control) 5.25e 31.52 20.00b

250 6.55d 32.18 20.00b 500 7.47c 32.29 20.90ab 750 8.97b 34.05 21.60a 1000 10.60a 34.24 21.90a

F-test * ns * CV.(%) 7.24 7.24 5.53

45

บรรณานกรม

กรมวชาการเกษตร . 2554. เงาะ. สบคนไดจากhttp://www.it. doa .go.th/ vichakan/news.php?newsid=35. (1 พ.ค.55).

กรมสงเสรมการเกษตร. 2546. เงาะ (ออนไลน) เขาถงไดจาก : http://www2.doae.go.th/baseinfor/mis/kpp/Rpt2_23b.htm

กองวจยโรคพชและจลชววทยา . 2535. คมอการปองกนและก าจดโรคพชดวยสารเคม . เอกสารทางวชาการเลมท 4. กรมวชาการเกษตร, กรงเทพฯ.

จรงแท ศรพานชและธรนต รมโพธภกด . 2543. การจดการหลงการเกบเกยวผกและผลไม . ภาควชาโรคพช คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

ชยพร เฉลมพกตร. 2543. แนวทางการท าเงาะนอกฤดใน จงหวดนครศรธรรมราช. ฝายวจยและฝกอบรม สถาบนเทคโนโลยราชมงคล วทยาเขตนครศรธรรมราช จงหวดนครศรธรรมราช.

ชยสทธ ปรชา ทพาวรรณ ทองเจอ และเวท วสทธแพทย . 2554. รายงานวจยฉบบสมบรณ เรอง การจดการโรคราแปงและเพลยแปงในการผลตเงาะนอกฤดของกลมเกษตรกร ผผลตเงาะในอ าเภอชะอวด จงหวดนครศรธรรมราช .ทนอดหนนจากเครอขายการวจย และถายทอดเทคโนโลยสชมชน สกอ. ภาคใตตอนบน ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา ปงบประมาณ 2554.

46

ทพาวรรณ ทองเจอ และ ชยสทธ ปรชา. 2556. ประสทธภาพสารสกดจากสะเดา ยาสบ น ามนปโตรเลยม และสารฆาแมลงในการปองกนก าจดเพลยแปงในเงาะ เอกสารประกอบการประชมวชาการอารกขาพชแหงชาต ครงท 11 ระหวางวนท 26-28 พฤศจกายน 2556 ณ โรงแรมเซนทาราคอนเวนชนเซนเตอร จงหวดขอนแกน.

ทรงกรด ซอสตตบงกช . 2554. เพลยแปง . กลมงานสตวศตรพช กองปองกนและก าจดศตรพช กรมสงเสรมการเกษตร. สบคนไดจาก http://forecast.doae.go.th/web/ mango-stream/305-animal-pests-of-mango-stream/966-leaf-miner.html. (1 พ.ค.55).

วรารตน ศรจนทร และชยสทธ ปรชา. 2556. ประสทธภาพของสารสกดหยาบจากพชในการควบคมโรคราแปงทเกดจากเชอ Pseudoidium nephelii ของเงาะ ( Nephelium lappaceum Linn). ใน การประชมวชาการอารกขาพชแหงชาต ครงท 11. 26-27 พฤศจกายน 2556. ณ โรงแรมเซนทาราแอนดคอนเวนซนเซนเตอร จงหวดขอนแกน.

ศรณ พนไชยศร. 2545.อนกรมวธานและพชอาศยของเพลยไฟในสกล Thrips. ว. กฏ. สตว. 24 (3): 165-185.

ศนยวจยพชยนตนและไมผลเมองรอน. 2555.เงาะ.กลมงานศนยวจยฝายวจยและบรการ คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร. สงขลา.

47

สญญาณ ศรคชา. มปป. แมลงศตรไมผลและการปองกนก าจด. กลมบรหารศตรพช. ส านกงานวจยและพฒนาอารกขาพช กรมวชาการเกษตร.กรงเทพฯ. สรชย ปจจาชพ. 2533. เงาะไมผลเศรษฐกจเขตรอนชน. คณะเกษตรศาสตรบางพระ สถาบนเทคโนโลยราชมงคล จงหวดชลบร.

สมพร ณ นคร, วฑร อนทมณ. 2556. รายงานฉบบสมบรณโครงการ การวจยแบบมสวนรวมเพอเพมประสทธภาพในการชกน าการออดอกนอกฤดของกลมเกษตรกรผผลตเงาะในอ าเภอชะอวด จงหวดนครศรธรรมราช. คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลศรวชย วทยาเขตนครศรธรรมราช.

Abdel Rahim, A.O.S., Elamin, O.M. and Bangerth, F.K. 2011. Effects of growth retardants, paclobutrazol (PBZ) and prohexadione-Ca on floral induction of regular bearing mango (Mangifera indica L.) cultivars during off-season. ARPN Journal of Agricultural and Biological Science 6 (3): 17-26.

Chaisit Preecha , Wethi Wisutthiphaet and Pornsil Seephueak. 2013. Occurrence of Powdery mildew (Nephelium lappaceum Linn) Cause by Pseudoidium nephelii in Growing Area at Phipoon District, Nakhon Si Thammarat Province, Thailand.

48

Proc. of The 5th International Symposium on Tropical and Subtropical Fruit, 18-20 June 2012. Guargzchou, China.

Chansathit, S. 1995. Effect of paclobutrazol on shoot growth, flowering, fruit set and yield of rambutan (Nepheliun lappaceum L.) var. rongien. Doctor of Philosophy Dissertation, University of the Philippines Los Banos, College, Laguna, Philippines.

Na Nakorn Somporn and Intramanee Vithoon . 2014. Effect of Paclobutrazol on Flower Induction and Fruit Production of Off-Season Rambutan (Nephelium lappaceum Linn.) . 29th International Horticultural Congress 17-22 August 2014, Brisbane Convention & Exhibition Centre, Queensland, Australia

49

แปลงตวอยางของเกษตรกร ผผลตเงาะนอกฤดในจงหวดนครศรธรรมราช

1. สวนเงาะคณณรงค คงมาก

ขอมลสวนทวไป : ชอเจาของแปลงสาธต นายณรงค คงมาก อาย 53 ป สถานภาพ สมรสบตร 1 คน การศกษา ปรญญาตร ทอย หมท 3 ต าบลทาประจะ อ าเภอชะอวด จงหวดนครศรธรรมราช 80160 โทรศพท 0819630273 มพนทปลกทงหมด จ านวน 2 แปลง จ านวน 15 ไร แปลงท 1 เงาะพนธโรงเรยน อาย 10 ป จ านวน 10 ไร แปลงท 2 เงาะพนธโรงเรยน อาย 3 ป จ านวน 4 ไร แปลงทผลตนอกฤด จ านวน 2 แปลง จ านวน 14 ไร ประสบการณในการท าสวนไมผล 10 ป

50

สวนเงาะนายณรงค คงมาก หมท 3 ต าบลทาประจะ อ าเภอชะอวด จงหวดนครศรธรรมราช

ขนตอนการผลตเงาะนอกฤด 1. การเตรยมความพรอมของตน การบ ารงตน โดยการใชปยหมก เปนการลดตนทนชาวสวนเงาะนอกฤดลดตนทนการผลตไดมาก นอกจากการจดการเสรมธรรมชาตแลว การใชปยเคมในสตรทม ไนโตรเจนสง มสวนชวยใหเกดยอดเงาะดขนในชวงทมความเสยงตอภาวะเครยดน า ชาวสวนตองการใหเงาะออกยอดไมใชออกดอก ชาวสวนเงาะนอกฤดมออาชพ เมอเกบเกยวเงาะในแปลงสปดาหสดทายของฤดกาล ในชวงเดอนพฤศจกายน – ธนวาคม บางรายเรมใสปยหมก ปยคอก ทเตรยมไวลวงหนาในอตราตนละ 15-20 กโลกรม เพอฟนฟตนใหเรวทสด เมอเกบเงาะ “มดสดทาย” กเรมตดแตงกงเพมเตม โดยใหมระยะความลกพอเหมาะสมประมาณ 1 คบ ในชวงหลงการแตงกงแบบลก หรอ แบบ “เขา

51

กวาง” ตองระวงมากขน เพราะในชวงเดอนกมภาพนธ -เมษายน เขาสฤดรอน แสงแดดสองถงล าตน ถงขนาดเผาไหมล าตนจนเปลอกแตกได อยางไรกตาม สวนเงาะแบบยกรอง สภาพดนจะขาดความอดมสมบรณ เพราะขดดนชนลางมาเปนหนาดน สงผลใหทรงพมเงาะไมขยายกงกานมากนก สวนเงาะแบบยกรองอาย ๘ ป มขนาดทรงพมเทาสวนเงาะบนพนราบอาย 5 ป ซง “สมจต เพชรเกลยง” ใหความเหนวา “ ขนาดทรงพมทขยายชา ทรงพมไมใหญไมสงอยางรวดเรว กลบเปนผลดส าหรบการท าเงาะนอกฤด ทรงพมเตย ดแลรกษางาย เกบเกยวงาย โดยเฉพาะสามารถเลอกเกบเงาะตามระดบสตางๆทตลาดตองการไมเหมอนกน” และ “ส าหรบแปลงสวนเงาะในพนทดนดดนเลว นน การท าเงาะนอกฤด สภาพพนทแปลงทดนคณภาพไมด จะควบคมจดการเตรยมความพรอมของตนไดงายกวาแปลงสวนเงาะทตงอยบนพนทดนด” เปนความเหนทแปลกของ “สมจต เพชรเกลยง” ซงกเปนจรงเมอเปรยบเทยบสวนเงาะแบบยกรอง (ดนคณภาพไมด) กบสวนเงาะแบบพนราบหรอทดอนเชงเขา (ดนคณภาพด)

52

การตดแตงกง ล าตนเงาะ สวนของ”ณรงค คงมาก” ต าบลทาประจะ

อ าเภอชะอวด เพอบงคบทรงพมไมใหใหญเกนไป

เมอตดแตงกงเสรจแลวหลงปใหม บางสวนกใสปยหมก ควบคกบปยยเรย (46-0-0) ในอตราตนละ 2-3 กโลกรม เพอ “เรยกยอด”ใหออกพรอมกนทงสวน เปนการจดระบบจดระเบยบของ “ชดยอด” ส าหรบปยเคมทใชบ ารงตนในชวงนใชสตรเสมอ 15-15-15 อตราการใชตนละ 3 กโลกรม หวานใหทวในรศมหางจากโคนตนครงทรงพมและหากมหมอดนประต าหมบาน ควรประสานงานใหมาวดระดบความเปนกรดเปนดางของดน พรอมกบน าผลการตรวจวดคณภาพดน ไปจดท าโครงการขอการสนบสนน โดโลไมทจากสถานพฒนาทดนในจงหวดเพอน ามาใสปรบปรงดนในกรณดนเปนกรดมคา pH ต ากวา 5ยอดแตละชดจะใชระยะเวลา40-45 วน โดยทวไปนยมใหออกยอดอยางนอย 3 ชด ใชระยะเวลา ประมาณ 5 เดอน พอยางเขาเดอนมถนายน กจะครบ 3 ชดยอด เรมใสปยสะสมตาดอก นยมใชสตร 8-24-24 กอนทงดการใหน าประมาณ 15 วน

53

2. การบงคบใหเงาะออกดอก 2.1 ในฤดฝนท าใหดนแหง ในฤดแลงท าใหเหมอนฤดฝน

ตนเงาะทไดรบการเตรยมความพรอมของตน ไดรบปยบ ารงตนเพยงพอ ทงปยอนทรย หรอ ปยเคม มการตดแตงกง ยอดเงาะอยในสภาพทพรอม ไดรบการตดแตงกงมาตงแตเดอนธนวาคม มกราคม หลงจากการเกบเกยวเงาะปกอน ชดยอดแตกออกจ านวน 2-3 ชด แลว เมอฝนทงชวงนาน 3 สปดาหตดตอกน กไมยากทจะชกน าใหเกด “ตาดอก”ขน

หลกการส าคญทท าใหเงาะออกนอกฤด (กอนหรอหลงฤดกาลปกต) “สมจต เพชรเกลยง” ใหยดการจดการสวนเงาะตามแนวทางใหมทวา “ ในฤดฝนท าใหดนแหง ในฤดแลงท าใหเหมอนฤดฝน” หรอ การสรางสภาวะแวดลอมในสวนขนใหม ใหพรอมกบออกดอกตามทเกดขนในฤดกาลปกต นอกจากการเตรยมตนเงาะใหพรอมแลว การจดการการใหน ากบตนเงาะมความส าคญมากไมแพกน หากไมมระบบการใหน าแบบสปรงเกอรในสวน กยากทจะจดการการใหน าแบบใหมได 2.2 การน าสภาวะเครยดน า การท าใหตนเงาะเกดภาวะเครยดน า เปนสงทมากบธรรมชาต อยแลวเชน แสงแดด ลม ในฤดกาลปกตชวงฤดรอนของจงหวดนครศรธรรมราช เรมในชวงเดอนกมภาพนธ – มนาคม ของทกป ตนเงาะในสวนแบบธรรมดาทวไป ทไมมการตดแตงกง หลงจากเกบเกยวในเดอนกรกฎาคม – สงหาคม แลว หวงเวลาฝนทงชวง และเขาสฤดฝนในเดอนตลาคม – ธนวาคม สงผลให

54

ตนเงาะในสวนทวไปเจรญงอกงาม ชดยอดเจรญเตบโตจ านวน 4 ชดยอด เมอมากระทบแลงในเดอนกมภาพนธ – มนาคม กจะตดดอกออกผล ตรงกนขามกบสวนเงาะนอกฤดซงชวงเดอน กมภาพนธ – มนาคม การปดกวาดโคนตนเงาะใหโลงเตยน เพอเสรมการจดการใหเงาะเกด

สภาวะเครยดน า

3. การดแลรกษาเพอการผลตเงาะคณภาพ การท าสวนเงาะใหออกนอกฤดได ตองใชหลกการของวชาการ

ดานการเกษตรอยางเหมาะสม เงาะทผานการเตรยมความพรอมของตน เจอกบสภาวะเครยดน า ทงเครยดน าตามธรรมชาตและเครยดน าจากการกระท าของเจาของสวนเอง ไมไดเกดจากการใชสารเคมควบคม 3.1 การใชสารเคมการท าสวนเงาะนอกฤด ตองเขาใจสารเคมประเภทตางๆ ทงประเภทปยเคม สารปองกนก าจดศตรพชและวชพช สารฮอรโมน สารสมนไพรทดแทนสารเคม จ าเปนตองรชนดของสารเคมทกฎหมายหามใช และประเทศน าเขาเงาะทส าคญอยางกลมประเทศอย สหราชอาณาจกร หามใช เพราะหากชาวสวนเงาะนอก

55

ฤดไมตระหนกถงการใชเคมตามหลกการและมาตรฐานของ GAP ( Good Agriculture Practice ) หมายถง “การปฏบตทางการเกษตรทด “ ผลผลตเงาะทไดอาจไมเขามาตรฐานการสงออก ตดโอกาสจะไดรบราคาเงาะทดไปอยางนาเสยดายมผลผลตออกสตลาดนอยแตไมไดมาตรฐาน ไดราคาไมด 3.2 การปองกนก าจดการจดการโรคแมลงศตรพชศตรทเปนปญหาส าหรบชาวสวนเงาะ ในชวงการผลตเงาะนอกฤด มหลายชนด แลวแตชวงระยะการผลต กลาวคอ ในระยะแตกยอดออน หลงจากการตดแตงกง แลว คอ “หนอนกนใบ”ใชสารสมนไพรน าหมกชวภาพทมสวนผสมของ “บอระเพดหรอเจตมล” และสารชวภณฑอยาง BT สวนสารเคมมหลายชนดหาชอไดทวไป หลงจากแตกยอดครบ 3 ชด เขาสภาวะฝนทงชวง เรมใหน าเพอใหออกดอก ในชวงออกดอก บางสวนจะพบ”หนอนกดกนชอดอก” หากตองการปองกนหนอนกนชอดอก กตองฉดพนยาในชวงทดอกเงาะไมบาน เมอผลเงาะขนาดเทาเมดพรกไทย ควรฉดยาก าจดสปอรของ “ราแปง” ซงเปนศตรและโรคพชทส าคญทสดของเงาะ “สวนเงาะของณรงค คงมาก” ทดลองฉดน าสมควนไม เพอก าจดสปอรของราแปง มาตงแตชวงเงาะออกดอก ในชวงเดอนกรกฎาคม – สงหาคม 2554 เปนการตดไฟแตตนลม ซงก าลงรอผลลพธ “ความส าเรจ”อย เพอทดลองวาน าสมควนไม ตานราแปงไดดแคไหน พรอมกบใช เชอราไตรโคเดอรมา และสารก ามะถนเนอทอง ดวย เมอรอดจากราแปงแลว ผลเงาะเรมเขาเนอ กจะปญหา “เพลยแปง”ตามมาตดๆ รวมทง “หนอนเจาะขว” ผลเงาะดวยในการ

56

ใชสารเคมปองกนก าจดศตรเงาะ ชาวสวนเงาะนอกฤดทนครศรธรรมราช มความระมดระวงมากขนในการเลอกใช ชนดสารเคมทไมอยในรายชอตองหามของประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ รวมทงตรวจสอบชนดสารเคมทกลมประเทศผน าเขาผลไม หามใชดวย ซงบรษทคคาและส านกงานเกษตรจงหวดนครศรธรรมราช ส านกวจยและพฒนาการเกษตร จงหวดสราษฎรธาน เปนฝายทใหขอมลกบชาวสวนมาตลอด 4 . การเกบเกยว

การท าสวนเงาะนอกฤด ชาวสวนใชเวลา 11 เดอน บ ารง ดแลรกษาตนเงาะอยางประคบประงม เมอถงชวงเกบเกยวระยะเวลาไมเกน 1 เดอน เปนชวงทตองจดการใหดทสดอกขนตอนหนง เพอใหไดเงาะทมคณภาพมากทสด มการสญเสยจากกระบวนการเกบเกยวนอยทสด มการจดการกระบวนการเกบเกยว ดงน

4.1 ทรงพมเงาะไมควรสงและใหญเกนไป เพอความสะดวกในการเกบเกยวแบบ “ครงละลก” 4.2 การตดใหเหลอขว ไมใชการปลด จ าเปนตองใชกรรไกรตวขวทกผล โดยตวใหเหลอขวยาวประมาณ 1 เซนตเมตร

4.3 การเกบรกษาและขนสงดวยกลองโฟม เปนวธการทบรษทสงออกแนะน าใหวสาหกจชมชนกลมผผลตทาเรอด าเนนการ

57

เงาะโรงเรยนนอกฤดบรรจในกลองโฟม น าหนกเงาะ 10 กก. สงใหลกคาบรษทสงออก มารบทสนามบนดอนเมอง แลวน าไปบรรจใหมเพอสงออกพรอมกบการสงกลองโฟมกลบไปใหชาวสวนใชใหม ( Reuse )

ตนทนและผลตอบแทน ( พ.ศ. 2557/58 ) (พนท 10 ไร /เงาะ 110 ตน)

ตนทน ตนทนผนแปร/คาปจจยการผลต - คาปยอนทรย ปยเคม คาสารเคม คาวสดและอนๆ 100,000 บาท - คาแรงงาน 50,000บาท

รวม 250,000 บาท

รายได จ านวนผลผลต - ผลผลตทงหมด (จากเงาะ 10 ไร) = 10,000 กโลกรม คดราคา 50

บาท/กโลกรม - รวมผลผลตทไดรบ 10,000 X 50 = 500,000 บาท รายไดสทธรายได 500,000 บาท – ตนทน 250,000 บาท

= 250,000 บาท หมายเหต : ป พ.ศ. 2557/58 สวนประสบปญหาน าทวม ผลเงาะรวง

รอยละ 50

58

แปลงตวอยางของเกษตรกร ผผลตเงาะนอกฤดในจงหวดนครศรธรรมราช

2. สวนเงาะสภาพ เนนใหญ

ขอมลสวนทวไป : ชอเจาของแปลงสาธต นายสภาพ เนนใหญ อาย 70 ป สถานภาพ สมรส การศกษาประถมศกษาปท 4 ทอย 380/8 หมท 3 ต าบลทาประจะ อ าเภอชะอวด จงหวดนครศรธรรมราช 80160 โทรศพท 089-5947800 มพนทปลกทงหมด จ านวน 1 แปลง จ านวน 7 ไร แปลงท 1 พนธโรงเรยน อาย 16 ป จ านวน 7 ไร แปลงทผลตนอกฤด จ านวน 1 แปลง จ านวน 7 ไร ประสบการณในการท าสวนไมผล 15 ป

59

สวนเงาะนายสภาพ เนนใหญ หมท 3 ต าบลทาประจะ อ าเภอชะอวด จงหวดนครศรธรรมราช

ขนตอนการผลตเงาะนอกฤด 1. การเตรยมความพรอมของตน 1.1 การตดแตงกง เมอเกบเกยวเงาะในแปลงสปดาหสดทายของฤดกาล ในชวงเดอนพฤศจกายน กเรมตดแตงกงในระดบปานกลาง 1.2 การใสปย เมอตดแตงกงเสรจแลวประมาณตนเดอนกมภาพนธ ใสปยยเรย ในอตราตนละ 4 กโลกรม หรออาจใชปยยเรย

60

บวกกบ 15-15-15 หรอ 16-16-16 หรอ 25-7-7 อตรา 2 :1 ใสตนละ 3-5 กโลกรมตอตน พรอมกบใหน าแกตนเงาะเตมท 2. การบงคบใหเงาะออกดอก

ในแตละปในพนทอ าเภอชะอวดมชวงเวลาทฝนทงชวง หากฝนแลงตดตอกน 20.30 วน ตนเงาะทไดรบการเตรยมความพรอมของตน หลกการส าคญทท าใหเงาะออกนอกฤด โดยการท าใหตนเงาะเกดภาวะเครยดน า การท าใหตนเงาะเกดภาวะเครยดน า ทเกดธรรมชาต คอสภาพแหงแลงของพนททเกดขนทกป โดยกอนเงาะออกดอก 1เดอน จะตอง การจดการชวยเสรมธรรมชาต เสรมการจดการใหเงาะเขาสภาวะเครยดน ามากขนและเรวขน 3. การดแลรกษาขณะเงาะตดผล การปองกนก าจดการจดการโรคแมลงศตรพชในชวงเงาะตดผลและการพฒนาของผล ศตรทเปนปญหาส าหรบชาวสวนเงาะ ในชวงการชวงน จะใชสารเคมปองกนก าจดเชอรา เมอผลเงาะขนาดเทาเมดพรกไทย ควรฉดยาก าจดสปอรของ “ราแปง” ซงเปนศตรและโรคพชทส าคญทสดของเงาะ โดยใชสารครโซซม-เมทล ( kresoxim-methyll: สโตรบ) อตรา12-20 กรม ตอน า 20 ลตร

61

ตนทนและผลตอบแทน (พนท 7 ไร /เงาะ78 ตน)

ตนทน ตนทนผนแปร/คาปจจยการผลต - คาปย คาสารเคม คาวสดและอนๆ 100,000 บาท - คาแรงงาน 2 0,000 บาท

รวม 120,000 บาท

รายได จ านวนผลผลต - ผลผลตทงหมด (จากเงาะ 7 ไร) =14,200 กโลกรม คดราคา 60

บาท/กโลกรม - รวมผลผลตทไดรบ 14,200 X 60 =852,000 บาท รายไดสทธรายได 852,000 บาท – ตนทน 120,000 บาท

=732,000 บาท