kwalitetsstandaarden

99zorg & financiering > 9-2009

Samenhang tussen kwaliteitsmaatregelen énhet leiderschap van ziekenhuisbestuurders zijnbepalend voor de mate waarin medisch specia-listen, verpleegkundigen en andere zorgprofes-sionals landelijke kwaliteitsnormen volgen.Dat blijkt uit onderzoek waarop MichelDückers promoveerde aan de UniversiteitUtrecht.

Van 2004 tot 2008 is een landelijk verbeterpro-gramma uitgevoerd, gericht op organisatieont-wikkeling en kwaliteitsverbetering binnenziekenhuizen. Het was een ‘gelaagd’ program-ma, dat wil zeggen dat in onderlinge samen-hang maatregelen zijn ingezet op sector-,ziekenhuis- en afdelingsniveau. Michel Dückersonderzocht hoe het programma is uitgevoerd enmet welk effect. Hij beschrijft hoe het dagelijkshandelen van professionals door het program-ma wordt afgestemd op landelijke kwaliteits-normen. ‘Opvallend is dat de combinatie vanlandelijke kwaliteitsnormen, diverse verbeter-maatregelen en externe druk inderdaad lijken bijte dragen aan een meer systematisch kwaliteits-management binnen ziekenhuizen. Samenhangtussen de maatregelen op de verschillende nive-aus blijkt heel belangrijk. De concrete invullingvan het kwaliteitsmanagement hangt sterk afvan het leiderschap van ziekenhuisbestuurders.’

Dit leiderschap komt deels tot uiting in de matewaarin raden van bestuur kwaliteitsnormenvaststellen, daarover afspraken maken met afde-lingen en de naleving periodiek controleren.‘Regelmatige controle of afdelingen aan normenvoldoen, stimuleert afdelingen goede werkwij-zen over te nemen en deze te blijven toepassen’,verklaart Dückers. ‘Daarbij is ook heel belang-rijk dat de raad van bestuur voor de medewer-kers zichtbaar verbetering stimuleert. Medischspecialisten nemen vaker deel in verbeterprojec-ten als zij en hun collega’s ervaren dat debestuurder verbetering stimuleert. Uit hetonderzoek blijkt bovendien dat het ene zieken-huis projecten aantoonbaar beter ondersteuntdan het andere.’Het onderzochte programma past binnen eencomplex van overheidsmaatregelen en bouwtdaarop voort. In het programma zijn kwaliteits-normen en goede voorbeelden benoemd.Geleidelijk wordt de druk op ziekenhuizenopgevoerd om goed te presteren. ‘Deze koerslijkt vruchten af te werpen’, stelt Dückers.‘Sinds 1995 zijn kwaliteitssystemen steeds ver-der ontwikkeld. Nu is het zaak vast te stellen ofhierdoor kwaliteit van zorg en veiligheid voorpatiënten in ziekenhuizen inderdaad zijnverbeterd.’Bron: Nivel, 26 augustus 2009<

1394 ziekenhuisbestuur moet kwaliteit zichtbaar stimuleren

De Inspectie voor de Gezondheidszorg heeftsamen met betrokken partijen, waaronder delandelijke beroepsvereniging verzorging enzorgprojecten, Sting, de normen voor verant-woorde zorg voor Hulp bij het Huishoudenvastgelegd.

De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)is per 1 januari 2007 in werking getreden. Dezewet heeft veel teweeggebracht, vooral ook rond

de hulp bij het huishouden. Verantwoorde hulpbij het huishouden draagt bij aan de kwaliteitvan leven van een grote groep mensen die veelalin een kwetsbare positie verkeren. Zorgvuldig-heid is daarom geboden voor alle betrokkenactoren. Om deze gezamenlijke verantwoorde-lijkheid en het toezicht op verantwoorde hulpconcreet in te vullen, is het ‘Kwaliteitsdocumentvoor Verantwoorde Hulp bij het Huishouden’opgesteld. Doelen van het kwaliteitsdocument:

1395 verantwoorde hulp bij het huishouden

ZenF-0909cyaan.qxd 10-10-2009 11:01 Pagina 99

kwaliteitsbeleid

100 9-2009 > zorg & financiering

– Cliënten weten welke hulp zij kunnen ver-wachten van medewerkers en aanbieders envan welke kwaliteit die hulp is.

– Cliëntenraden krijgen een handreiking om debelangen van hun achterban te behartigen.

– Voor de aanbieders en medewerkers zijn dekwaliteitseisen uit het kwaliteitsdocumentbepalend voor het handelen.

– De gemeenten kunnen het kader als richt-snoer gebruiken bij bestekken en contractenmet de aanbieders van hulp bij het huishou-den.

– En voor de Inspectie zijn het toezichtkader ende daaraan gekoppelde vragenlijsten deinstrumenten waarmee de toezichtstaakwordt uitgeoefend.

Sting ontwikkelt in opdracht van het ministerievan VWS een ondersteuningsaanbod voor team-leiders om samen met hun team te werken aanhet kader. Sting maakt een vertaalslag van denormen voor hulp bij het huishouden naar depraktijk.Bron: Sting, 31 augustus 2009<

Huisartsen en mantelzorgers zien de klinischgeriater als een belangrijke expert in de specia-listische behandeling van kwetsbare ouderen.Hij overziet het totaal van de klachten en biedtdaardoor een antwoord op veel lastige vragen.

Ziekten hebben bij ouderen vaak andere ver-schijningsvormen en symptomen dan bij jonge-ren. Ouderen hebben bovendien vaak meerdereaandoeningen naast elkaar. Op geriatrischeafdelingen in de ziekenhuizen wordt daar speci-aal op gelet. De klinisch geriater is een medischspecialist, gespecialiseerd in de diagnostiek enbehandeling van ouderen. De klinisch geriaterwerkt volgens het zogenaamde geriatrischemodel. Hij kijkt naar het totaal van de klachtenvan de oudere patiënt en benadert deze klachtenintegraal. De geriater richt zich vooral op hetbehoud en herstel van functies en op de kwa-liteit van het leven van de patiënt. Hij behandeltzelf klachten, organiseert samen met zijn multi-disciplinaire team praktische oplossingen en hijheeft oog voor preventie. Hij kan bijvoorbeeldmaatregelen voorstellen waardoor patiëntenminder snel vallen. Als het nodig is verwijst hijvoor specifieke behandelingen naar de juistemedisch specialist.

Meerwaarde

Huisartsen en mantelzorgers zijn erg tevredenen zien een duidelijke meerwaarde van de kli-nisch geriater ten opzichte van ‘orgaanspecialis-ten’, zo blijkt uit een verkennend onderzoek vanhet Nivel (Nederlands instituut voor onderzoekvan de gezondheidszorg) dat is gesubsidieerddoor zorgverzekeraar CZ. De verzekeraar wildeweten wat de meerwaarde van de klinisch geria-ter is voor de diagnostiek en behandeling vanouderen, en wat huisartsen en mantelzorgersbelangrijk vinden in de medisch-specialistischehulp voor ouderen. De meerwaarde zit hemvooral in de multidisciplinaire aanpak van deklinisch geriater en de blik op het totaal van alleklachten van een patiënt. Huisartsen zien weleen duidelijke rolverdeling tussen huisartsen-zorg en de zorg van de klinisch geriater. Dehuisarts is er voor de thuis verblijvende patiënten de geriater bij opname in het ziekenhuis offrequent ziekenhuisbezoek. Huisartsen verwij-zen vooral als het gaat om mobiliteitsproble-men, een onverklaarbare achteruitgang in hetdagelijks functioneren, geheugenproblematieken bij een combinatie van meerdere zorgproble-men. Bijvoorbeeld een patiënt die slecht ziet,

> beroepen

1396 ruimte voor de klinisch geriater

ZenF-0909cyaan.qxd 10-10-2009 11:01 Pagina 100