Vrijheidsbeperking en domotica

Vrijheidsbeperking en domotica

dr. Thijs Melchior, coördinerend/specialistisch senior inspecteur

www.igz.nl

Vrijheidsbeperking en domotica

Inhoud

• De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ), toezicht op vrijheidsbeperking

• Toezicht op technologie in de zorg: de wetgeving

• Wat verwacht de IGZ van een zorgaanbieder bij de toepassing van technologie?

• Vrijheidsbeperking, toezichthoudende domotica

• Vragen en discussie

Discussie over •Vrijheidsbeperking vs veiligheid

•Vrijheidsbeperking vs opvoeden

•Vrijheidsbeperking en verzet

•Wilsbekwaamheid ter zake

•Vrijheidsbeperking of vrijheidsverruiming

•Is niet altijd zwart-wit

•Discussie is belangrijk

De Inspectie voor de Gezondheidszorg

Doel: Vergroten van de patiëntveiligheid.

De IGZ houdt toezicht op de naleving van de wet- en regelgeving. Door betere naleving betere kwaliteit van zorg, betere beheersing risico’s en minder gezondheidsschade.

Visie t.a.v. technologie: ~ De IGZ staat positief tegenover technologische innovaties wanneer deze ten goede komen aan de zorg voor de cliënt/patiënt. Wel moeten de bijkomende risico’s voldoende beheerst worden. Het gaat altijd om een goede ‘risk-benefit’ balans.~

5

HISTORIE

•Toetsen vrijheidsbeperking bij wilsonbekwamen altijd hoge prioriteit voor inspectie.•Toetsen dwangbehandeling (art. 38), toetsen M&M nood (art. 39). Steekproef. •Risicogestuurd toezicht thema vrijheidsbeperking.•Meldingen van burgers, medewerkers. • Bopz-bezoeken (aanmerking).•Risico’s bij het gebruik van de Zweedse band in de gehandicaptenzorg, 2002.•Zorg voor vrijheid: terugdringen vrijheidsbeperkende maatregelen kan en moet, 2008. Intentieverklaring getekend. •Cultuuromslag terugdringen vrijheidsbeperking bij kwetsbare groepen in langdurige zorg volop gaande, 2010.•Extra inspanning noodzakelijk voor terugdringen vrijheidsbeperking in langdurige zorg: meer inzet externe deskundigen en betere focus op afbouw, 2012.

Projecten/onderzoek •Kijken met andere ogen (zie www.igz.nl)•Beter af met minder: bewust gebruik psychofarmaca•Toezichthoudende domotica: een handreiking voor zorginstellingen, EMGO, 2012

Studiedag Domotica 2 oktober 2012

7

VRIJHEIDSBEPERKING

•Brede definitie.

8

VRIJHEIDSBEPERKING

•Fysieke fixatie (holding).•Mechanisch (onrustband, diepe stoel, tafelblad).•Chemisch (dwangmedicatie, psychofarmaca).•Technologisch (cameratoezicht, belmat/sensoren, uitluisteren).•Omgeving (afzondering, deur op slot).•Psychosociaal (beperkte omgang, niet roken of drinken, op tijd naar bed).•Gradatie ernst kan voor elke cliënt verschillend zijn.•Intentie gebruik is in eerste instantie niet belangrijk, kijk kritisch naar het gebruik bij (wilsonbekwame) cliënten.

Titel van presentatie | datum van presentatie

9

PREVENTIE VRIJHEIDSBEPERKING

•CLIENTGERICHTE ZORG EN BEHANDELING.•Staat in principe los van wetgeving. •Goede, brede analyse van cliënt. •Waar komt onbegrepen gedrag vandaan? •Hoe denkt en voelt iemand met dementie/verstandelijke beperking? •Observeren, gesprek aangaan met cliënt en vertegenwoordiger. •Wat wil de cliënt en vertegenwoordiger? •Hoe kwaliteit leven zo goed mogelijk maken?•Levensverhaal, dagbesteding.•In welke omgeving past cliënt beste?•Multidisciplinaire benadering.•Goed medisch onderzoek (pijn!). •Zorg-/leefplan, activiteitenplan.•Geestelijke zorg.•Signaleringsplan, omgangsplan.•Uitvoering vbm in zorgdossier.•Agressieregulatie training.

Titel van presentatie | datum van presentatie

10

RISICO’S BIJ ZORGAANBIEDERS & BEROEPSBEOEFENAREN

Niet alle vrijheidsbeperkingen worden als zodanig herkend en gezien.Geen (structurele) probleemanalyse bij cliënt voordat vrijheidsbeperking plaatsvindt. Waar komt gedrag vandaan? • Geen toetsingen op cliëntniveau door niet bij behandeling betrokken

derde partij.Inactieve rol Bopz-arts en Bopz-commissie• Deskundigheid personeel en management. • Creativiteit bij management en personeel.• Beheersmatige cultuur. • Ook als aan alle voorwaarden zijn voldaan kan uitkomst niet goed zijn.

Titel van presentatie | datum van presentatie

Toezicht op technologie in de zorg: wetgeving

• Wet op de Medische hulpmiddelen (Europees)Convenant Medische Technologie

WKKGZ

Wet BIG

Wet Bopz art. 38 en 39

Veldnormen geven invulling aan wet- en regelgeving

Wetgeving medische hulpmiddelen

Medisch hulpmiddel: Een instrument, apparaat of software die door de fabrikant speciaal is bestemd om te worden gebruikt voor diagnostische en/of therapeutische doeleinden.

Zeer divers: variërend van pleisters tot pacemakers, CT scans, beademingsapparatuur of chirurgische instrumenten. Maar ook bv. tilliften en rolstoelen.

Besluit medische hulpmiddelen: regels met betrekking tot het in de handel brengen en het toepassen van medische hulpmiddelen

Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg

Artikel 3 van de Wkkgz:

“De zorgaanbieder organiseert de zorgverlening op zodanige wijze, bedient zich zowel kwalitatief als kwantitatief zodanig van personele en materiële middelen en, voor zover nodig, bouwkundige voorzieningen …… dat een en ander redelijkerwijs moet leiden tot het verlenen van goede zorg.…”

• Geldt niet alleen voor medische hulpmiddelen maar voor alle technologie die wordt ingezet.

Wat verwacht de IGZ van een zorgaanbieder bij de toepassing van technologie?

Bij aanschaf:

• De technologie sluit aan bij de zorgvisie.• De technologie past bij de zorgvraag en het zorgaanbod.• Opstellen van een Programma van Eisen (multidisciplinair), cliëntenraad.• Er is vooraf een goede risico-analyse uitgevoerd. Hierbij hoort ook het opstellen van beheersmaatregelen en de afweging of resterende risico’s aanvaardbaard zijn (multidisciplinair).

Wat verwacht de IGZ van een zorgaanbieder bij de toepassing van technologie?

• Beleid en zorgprocessen zijn afgestemd op het gebruik van de technologie.• Verantwoordelijkheden zijn duidelijk belegd.• Personeel is bekwaam en deskundig scholing/instructie.• Onderhoud: Is onderhoud geborgd? Wordt een storing tijdig opgemerkt? Welke acties worden ondernomen in geval van storing?• Testen bij ingebruikname en na onderhoud.• Analyseren van meldingen omtrent technologie, evaluatie.• Afvoer afgekeurde hulpmiddelen.

Vrijheidsbeperking en toezichthoudende domotica •Handreiking toezichthoudende domotica is goede richtlijn • Domotica heeft veel meerwaarde, maar let op! • Domotica is vorm vrijheidsbeperking, maar ook vrijheidsverruimend •Visie op toezicht •Visie op domotica • Persoonlijke meerwaarde• Organisatie meerwaarde

Vrijheidsbeperking en toezichthoudende domotica

• Vrijheidsbeperkende maatregel heeft dikwijls twee kanten

• Feilbaar (voorbeeld camera, sensor)

• Schijnveiligheid (wie kijkt op de monitor?, op tijd aanwezig om in te grijpen?)

• Privacy

Vrijheidsbeperking en toezichthoudende domotica Cliëntniveau • Analyse van gedrag (bijvoorbeeld waarom staat iemand ‘s nachts

op?) • Toestemming cliënt of vertegenwoordiger • Verzet cliënt of vertegenwoordiger? • Afweging veiligheid/vrijheid• Subsidiariteit, proportionaliteit, doelmatigheid • Opname in zorgplan • Evaluatie

Handreikingen

• Convenant Veilige toepassing van medische technologie (2011)• Toolkit zorg met ICT (2012)• Handreiking Toezichthoudende domotica (2012)• Een wegwijzer naar informatiebronnen voor zorg op afstand en

domotica, in de caresector (2013)• Omgaan met de risico's van eHealth (2013)• NEN 8028 – kwaliteitseisen telemedicine• NEN 7510 - Medische informatica - Informatiebeveiliging in de

zorg

Vragen, discussie?