Stra

na 1

1

| Sadržaj |

UVOD………………………………………...……….2

Pojam i definicija socijalizacije……………………….……..2

Izvori socijalizacije………….…………………………………………..3

Škola kao faktor socijalizac…….…………………..…..…….………….4

Škola kao važan faktor u psiho-socijalnom odgoju djece…………………..………………….……..6

Škola i porodica-nedjeljivi instrumenti socijalizacije….……………………..………..………………..7

Nastavnik kao karika u socijalizaciji učenika…………………………..……………………………...……8

Sociološke teorije i uticaj škole na socijalizaciju………………………………………………..….………8

Funkcionalna teorija škole kao instrumenta socijalizacije………………………………………..….8

Manifestna funkcija škole u socijalizaciji……………………………………….….…..….…………….9

Latentna funkcija škole u socijalizaciji……………………………………………..……………..……..10

Škola kao instrument socijalne države…………………………………….………..……….………..……..10

Odnos škola-porodica……………………………………………….……………………11

(Ne)pohađanje škole kao roblem u procesu socijalizacije………………………..…………………12

LITERATURA………………………………………………………………………………………….……………………..1

Uvod

Čovek se kao jedinka rađa sa samo određenim brojem nagona i refleksa, nehumanizovan, nekultivisan i nesocijalizovan. Čovek se rađa bez ikakvih znanja, navika i veština, bez sposobnosti govora i komunikacije i bez ikakve kulture i morala, ali se istovremeno rađa sa mogućnostima da se razvije više nego ijedna druga vrsta živih bića na planeti. Postepeno, živeći u ljudskoj sredini i učenjem u njoj, čovek stiče navike, znanja, osobine i načine ponašanja koje mu omogućavaju da živi u društvu i da postane osoba i ličnost. Sve to postiže se socijalizacijom. Dve su grupe efekata socijalizacije: 1.formiranje za život u društvu i formiranje osobina i načina ponašanja i 2. razvitak iz biološke jedinke u ličnost.

*

Stra

na 1

1

Socijalizacijom se formira ljudska ličnost, postepeno i putem socijalnog učenja. Postoje značajne razlike u ponašanju ljudi u različitim društvima, a uzrok tome su različiti zahtevi koje ta ista društva postavljaju, i upravo su te razlike bile jedan od prvih i najvažnijih podsticaja za proučavanje socijalizacije.

Da bismo mogli govoriti o socijalizaciji, moramo prvo ući u srž pojma i definicije socijalizacije i razumjeti njen smisao i aspekte u kojima je uspešna, odnosno karakteristične situacije i uzroke u kojima nije.

Pojam i definicija socijalizacije

Postoje dve grupe definicija socijalizacije: uža, koja je svojstvena sociolozima i antropolozima, i po kojoj se ističe važnost ove pojave za osposobljavanje čoveka za društveni život; i šira, svojstvena najprie psiholozima, po kojoj se ističe važnost socijalizacije za formiranje ličnosti. Po prvoj grupi definicija, pomoću socijalizacije stičemo veštine, znanja, motive i stavove koji su nam potrebni za izvršavanje određenih radnji, i kao proces putem koga učimo da se ponašamo kao ostali članovi društva i da na taj način budemo prihvaćeni. From ističe da je smisao socijalizacije i u tome da pojedinci teže da se održava postojeći društveni sistem. Međutim, ovakve definicije su preuske, jer izjednačavaju pojmove socijalizacije i konformiranja, te zbog toga što od svih članova društva očekuju usvajanje jednakih oblika ponašanja, i to uvek pozitivnih.

Po drugoj grupi, socijalizacija se često definiše veoma široko-kao proces putem kojeg čovek od biološkog bića postaje ličnost sa određenim osobinama i načinom ponašanja, koji su njoj karakteristični. Neki autori umesto pojma socijalizacije upotrebljavaju pojmove kulturalizacije i akulturacije, čime naglašavaju da je socijalizacija prvenstveno proces putem koga članovi određenog društva usvajaju oblike ponašanja koji su prisutni u kulturi kojoj pripadaju. Socijalizacija je ipak znatno širi pojam od kulturalizacije, jer je proces putem kojeg čovek postaje socijalno biće, a ne samo proces putem koga usvaja sadržaj određene kulture.

Socijalizacija kao oblik društvenog prilagođavanja najviše je izražena u školi, naročito osnovnoj, pa kasnije i srednjoj, gde se stiču prvi prijatelji-veoma važni za procese emocionalnog prilagođavanja, te dolazi do primarnog razvoja ljudske ličnosti, pa zbog toga većina psihologa stavlja školu ispred porodice i drugih uticaja na osobenosti neke ličnosti.

Izvori socijalizacije kod dece i mladihKultura, porodica, škola i vršnjaci

Definisanje socijalizacije kao socijalnog učenja koje se ostvaruje putem interakcije sa drugima, ukazuje na postojanje određenih faktora putem kojih se ona ostvaruje, takozvanih agensa ili posrednika socijalizacije. Svaki član društva može biti agens socijalizacije, čak i kad

*

Stra

na 1

1

nema nameru da deluje na određene oblike ponašanja, ali najčešće agense predstavljaju osobe koje svesno i namerno utiču na ponašanje drugih, a to su prvenstveno roditelji i nastavnici u školi koji utiču na decu, u školskom dobu.

Prenosnici društvenih shvatanja i normi su i različite društvene institucije, kao što su škola i sredstva masovnih komunikacija. Na socijalizaciju deluju i faktori koji određuju i utiču na njen sadržaj i nazivaju se izvori socijalizacije. Osnovni izvor socijalizacije je kultura, tačnije subkultura kojoj dete pripada. U delovanju kulture kao izvora socijalizacije najvažniju ulogu imaju društveni sistem i društvena struktura, koji su karakteristični za određenu kulturu.

! Kultura !

Svaki čovek rođenjem postaje deo određene društvene zajednice koja ima sebi svojstvenu kulturu, to jest sebi svojstvenu regulaciju života i ponašanja, tako da je svaka socijalizacija na neki način i kulturalizacija. Iskustva u ranom detinjstvu, to jest određeni načini podizanja dece, često se shvataju kao izvor veze između kulture, ponašanja i nekih osobina ličnosti. Margaret Mid je dokazala svojim istraživanjima različitih plemena da je tolerantnost, odnosno netolerantnost prema deci jedan od faktora za formiranje ličnosti, te razvijanja ili nerazvijanja frustriranosti.

! Porodica !

Po mnoštvu autora porodica i uslovi porodičnog života, pogotovo u prvim godinama detinjstva, ključni su za formiranje ličnosti. Po Frojdu i nekim drugim psihoanalitičarima, već su način i dužina dojenja bitni za efekat socijalizacije i za razvitak ličnosti, a Vajting je zaključio da od dužine dojenja zavisi i buduća emocionalna stabilnost ili nestabilnost.

! Vršnjaci !

Po mišljenju mnogih autora vršnjaci su, odmah poslije roditelja, najuticajniji u formiranju ličnosti i stavova kod dece i mladih. Po Hevigharstu, vršnjaci imaju više funkcija u razvoju dece i mladih-omogućavaju da se dete razvija kao i druga deca istog uzrasta, da se razviju stavovi, vrednosti i uloge kod deteta, da se razvije samostalnost i nezavisnost, te socijabilnost, normalno ponašanje i da se shvataju i prihvataju društveni ciljevi. Uticaj vršnjaka se odvija postepeno i nije moguć u ranom uzrastu, tačnije, moguć je tek kada dete napuni tri ili četiri godine-jer tada dete postaje svesno drugih i njihovog uticaja, i ima želju da sa njima stupi u kontakt i da se igra. Prihvatanje od strane drugih podiže osećaj sigurnosti i samopoštovanja kod deteta.

Škola kao faktor socijalizacije

Škola je kao faktor socijalizacije važna jer je dolazak u školu dolazak u novu sredinu. Dolaskom u školu dete ulazi u nove i drugačije odnose sa osobama koje nisu njegova porodica, jer učitelji i nastavnici za decu predstavljaju uzore čije ponašanje i stavove podržavaju i

*

Stra

na 1

1

prihvataju i jer društvo putem škole nastoji da usadi detetu društveno poželjne osobine, a nepoželjne suzbije.

Proces razvitka, koji je započet u porodici, nastavlja se u školi, ali u drugačijim uslovima i sa drugačijim zahtevima. Dete će se u školi lakše snaći ako su stavovi učitelja slični stavovima roditelja. Kao i u porodici, i u školi je bitno da učitelj ostvari srdačan odnos sa detetom, ali on mora biti objektivan i jednak za sve učenike.

Efekat socijalizacije u školi zavisi od mnogo faktora, kao što su lične osobine učenika inastavnika, odnos nastavnika prema učeniku, pedagoško umeće nastavnika, organizacija školskog života i nastavni školski program, kao i odnosi među učenicima.

Potrebno je da se u školi razvijaju demokratski odnosi među učenicima, jer će oni uticati na kasnije ponašanje deteta, i da se kod dece razvije spremnost za samostalno mišljenje i rešavanje problema. Nastavnici prenose određene vrednosti na učenike, a preko sadržaja nastave se na decu prenosi određeno gledanje na svet, koje je u skladu sa aktuelnim shvatanjima unutar društva. Za uspeh socijalizacije u školi bitna je i porodica i uslovi života u njoj, kao i odnos roditelja prema školi.

Dete je pri rođenju za razliku od drugih mladunčadi mnogo manje pripremljeno za život u spoljašnjoj sredini. To je njegova slabost, ali je i prednost - moguće je dugo i uspešno delovanje na njegov socijali razvoj i formiranje. Ono se razvija usavršavajući postepeno odnose sa članovima svoje porodice i društvene sredine i proširujući svoja znanja o socijalnoj sredini koja ga okružuje, najpre u školi, pa tek onda u ostalim sredinama koje ga okružuju. Pri tom razvoju dete prelazi ogroman put, od potpuno nemoćnog stvorenja u mnogostruku i neponovljivu ličnost. Vagner o tome kaže, da prvo što se moglo otkriti kod dece školskog uzrasta jesu ogromne razmere umnog i socijalnog razvoja i usvajanja znanja i navika.

"Deca u školskom dobu su neobično osetljiva na raznovrsne uticaje i tada razvijaju socijalni deo ličnosti. Deca kao sunđer upijaju utiske, način ponašanja, znanja, a rezultate ne pokazuju odmah." Nijedno mladunče u životinjskom svijetu nije tako zavisno od roditelja, kao što je to dete, jer mladunčad životinja nasleđem dobijaju adaptivne reakcije (instinkt). Sa čovekom je drugačije - pošto priroda nije dala detetu pri rođenju sve potrebne oblike ponašanja, ono ovladava njima tokom detinjstva, pa je s toga škola, kao mesto gde osoba provodi najveći deo svog vremena ključno mesto za socijalizaciju vršnjačke populacije uz kordinaciju nastavnog i drugog edukovanog osoblja (psihologa, pedagoga,…).

U okviru raznih školskih aktivnosti nastaju, razvijaju se i usavršavaju psihičke osobine dece: opažanje, pažnja, mašta, pamćenje, mišljenje, sposobnost govora, osećanja, volja, drugim rečima, sve ono što čini unutrašnju suštinu čoveka. Međutim, da bi dete postalo čovek, nije dovoljno samo da se rodi kao čovek, potrebno mu je još i ljudsko društvo i ljudsko vaspitanje, tome doprinosi škola i prijatelji koji ga tamo okružuju. Ljudska sredina nije samo uslov za razvoj deteta, ona je i izvor tog razvoja.

*

Stra

na 1

1

Mozak kao najsavršeniji instrument za beskrajne mogućnosti razvoja sam po sebi ne obezbeđuje ljudsko ponašanje. Potrebno je još i socijalno nasleđe, život među ljudima, razgovori sa odraslima i sl. Ono se uglavnom stiče u godinama kasnog detinjstva i od sredine u kojoj čovek raste, ko ga vaspitava, zavisi dalji psihički razvoj deteta. Ali, uzimajući u obzir individualnost svakog pojedinca treba ipak imati u vidu ono opšte što postoji kod sve dece školskog uzrasta. Sva deca školskog uzrasta moraju da umeju da posmatraju i pamte.

Iako se pretpostavke razvoja donose rođenjem, glavna podrška kojom će se dete na putu do zrelosti usmeriti, doći će od organizovane ljudske delatnosti - vaspitanja i školskog obrazovanja.

Škola je pored kvaliteta sredine i kvaliteta socijalne zaštite koja se pruža detetu, osnovni činilac razvoja i pozitivnih efekata u školskom dobu.

Vaspitanje u školi je zapravo temelj čitave buduće ličnosti i od njegovog kvaliteta zavise uspešnost i domen kasnijeg razvoja i učenja. Njegov zadatak je da se aktualizuje i budi psihofizičke potencijale kod deteta i usmeri pozitivne tendencije ka socijalizaciji.

Porodica je osnovna ćelija društva i pravi pojam o vaspitanju dete dobija unutar nje, ali je kao dopuna porodičnom vaspitanju potrebna socijalizacija u okviru školskih institucija čije delovanje predstavlja društveno vaspitanje dece maloletnog uzrasta.

! Škola, kao važan faktor u psiho-socijalnom vaspitanju djece !

↑ ima sledeće uloge:

1. Školskim obrazovanjem treba da se obezbedi zadovoljenje dečjih i društvenih potreba i ostvarivanje njihovih prava. To podrazumeva da se deca rode i žive u sredini koja će unapređivati njihovo fizičko i mentalno zdravlje, u kojoj će se osećati prihvaćena i voljena, u kojoj će postojati najbolji uslovi za njihov razvoj i učenje, te sve samostalne procese socijalizacije sa drugima koje društvo može da im obezbedi, bez izuzetaka ili diskriminacije (konvencija UN o pravima djeteta).

2. Pošto je porodica preuzak društveni okvir za razvoj deteta, naročito posle njegove sedme godine, društvenim školsko-psihološkim vaspitanjem obezbjeđuje se aktivno učestvovanje deteta u zajednici dece slične njemu, u uslovima koji su prilagođeni njegovim mogućnostima, interesima i razvojnim potrebama. 

3. Pripremne funkcije za samostalnost više školske studije, što podrazumeva i doprinos psihološkoj, socijalnoj, fizičkoj i drugim sposobnostima deteta da prihvati sve složenije obaveze i konkuriše u socijalizaciji sa vršnjacima.

4. Oslobađanje roditelja za izvesno vrieme tokom dana od brige o mlađoj djeci, jer u uslovima savremenog života sve češće oba roditelja su zaposlena.

*

Stra

na 1

1

5. Pružanje pomoći porodici u vaspitanju dece, odnosno unapređivanje pedagoško - psihološke kulture roditelja, radi što uspešnijeg vaspitnog delovanja na decu.

6. Kompenzatorska funkcija vanporodičnog predškolskog vaspitanja.

7. Vaspitanje i nega u zavisnosti od vrste i stepena ometenosti deteta, te njegovom nemogućnošću u samostalnoj socijalizaciji. Tu ulogu preuzimaju nastavnici i psiholozi, kao glavni koordinatori u ovom procesu.

8. Omogućavanje obdarenoj deci da kroz posebne odlike i sadržaje u najvećoj meri iskoriste svoje razvojne potencijale, ali istovremeno ne izdvajajući ih iz razreda ili grupe zbog pravilne socijalizacije sa drugima.

Pravo na školsko obrazovanje ima svako dete, a društvo je dužno da obezbedi uslove za njegovo obavljanje. 

S obzirom da je vaspitno - obrazovni uticaj porodice vrlo snažan i velik, skoro ga je nemoguće zameniti institucijom, roditelji i institucija moraju da se međusobno dopunjuju i potpomažu. Zapravo, treba koristiti svaku priliku da se za učenike razrađuju sadržaji koje treba povezivati sa stvarnošću izvan institucije. Planiranje školskog sistema i obrazovanja treba zajednički da obavljaju profesionalni vaspitači, prosvetne vlasti, roditelji, psiholozi i predstavnici lokalne društvene vlasti.

Škola i porodica-nedeljivi instrumenti socijalizacije

Škola, nakon porodice, koja predstavlja primarnu socijalizaciju u životu neke osobe, postaje “žarišno mesto” sekundarne socijalizacije. Ona deluje kao most između porodice i društva kao celine, pripremajući dete za njegovu ulogu odrasloga.

Unutar porodice, o detetu se sudi i tretira ga se uglavnom na temelju “partikularističkih” normi. Roditelji postupaju s detetom kao sa svojim određenim detetom, a ne sude mu na temelju normi ili merila koji se mogu primeniti na svakoga pojedinca, što je slučaj u školama.

Međutim, u širem društvu, s pojedincem se postupa i o njemu se sudi na temelju “univerzalističkih” normi koje se primenjuju na sve pripadnike društva, bez obzira na njihove rodbinske veze, to bi trebao biti slučaj u svim obrazovnom ustanovama. Unutar porodice status deteta pripisan je, određen rođenjem, dok je status u životu odrasloga uglavnom postignut (npr. pojedinac postiže svoj status po zanimanju, profesiji koju obavlja).

Stoga, dete se mora kretati od partikularističkih normi i pripisanog statusa u porodici, prema univerzalističkim normama i postignutom statusu društva odraslih. Škola priprema mlade ljude za taj prelaz. Ona uspostavlja univerzalističke norme u okvirima kojih svi učenici postižu svoj status. Njihovo se ponašanje ocenjuje prema merilima školskih pravila, njihov se uspeh meri po uspehu na ispitima.

*

Stra

na 1

1

Jednake se norme primenjuju na sve učenike (ili bi trebalo), bez obzira na pripisane karakteristike kao što su pol, rasa, porodično poreklo ili klasa iz koje je učenik potekao.

Škole funkcionišu (ili bi trebale) na meritokratskom načelu: status se postiže na temelju zasluga. Škole odgajaju mlade ljude na temeljnim vrednostima društva.

! Nastavnik kao karika u socijalizaciji učenika !

Prihvatanje određenja socijalizacije kao interakcijskog, komunikativnog sistema odnosa između individue i društva u kome je značajno jedinstvo dinamičnih kulturnih uticaja i individualnih okvira razvoja, koji se takođe menjaju, ukazuje i na činjenicu postojanja faktora putem kojih se taj proces ostvaruje. Među njima značajno mesto ima škola i nastavnici u njoj. Celokupna struktura vaspitno-obrazovnog rada škole zasniva se na oblicima socijalne interakcije nastavnika sa učenicima. Na vrste i kvalitet socijalne interakcije nastavnika i učenika bitno utiču kvaliteti i svojstva nastavnika. Predmet ovog istraživanja je proučavanje manifestnih svojstava nastavnika sa težištem na svojstvima značajnim za socijalizaciju učenika. Dobijeni podaci ukazuju da učenici imaju jasne kriterijume o tome koja svojstva treba da poseduju nastavnici. Ta svojstva se manifestuju u demokratskom vođenju učenika i u stvaranju podsticajne klime u odeljenju.

Sociološke teorije i uticaj škole na socijalizaciju

Sve teorije o obrazovanju slažu se oko njegove izuzetne važnosti, ali daju različita objašnjenja i predloge:

~ Funkcionalna teorija škole kao instrumenta socijalizacije ~

Prema ovim predstavnicima socijalizacijska funkcija obrazovanja je najvažnija. Na primer, Emil Dirkem smatra da je škola most između pojedinca i društva. Prema njemu moderna su društva heterogena, sa razvijenom podelom rada i mnoštvom uloga, koje obnašaju vrlo različiti pojedinci. U toj različitosti koju nije moguće sprečiti potrebno je uneti neku količinu homogenosti, ujednačenosti, kako bi se osigurala integracija društva. Škola je glavno sredstvo za postizanje ujednačenosti. Talkot Parsons je takođe smatrao da je škola žarište socijalizacije u modernim društvima. Škola uči decu o tome kako se društvo ne sastoji od roditelja, rođaka, prijatelja, nego su u razredu uslovi i mogućnosti jednaki za sve. Škola uči decu da prihvate razliku između partikularističkih i univerzalističkih normi vrednovanja, a to je važno za uključivanje u svet odraslih.

Partikularne norme znače vrednovanje pojedinca po onome što je a ne ko je. Roditelji vrednuju dete kao svoje, kao iznimno, kao posebno, a ne kao ostalu decu. Ovi su standardi povezani sa pripisanim položajem.

*

Stra

na 1

1

Univerzalističke norme znače da je pojedinac samo jedan od mnogih (jednakih) te da je njegov položaj uslovljen poređenjem sa drugima, a ne zagarantovan unapred. To znači da su njegova dostignuća vrednovana sa stajališta opštih merila, prihvaćenih u društvu, a ne sa stajališta posebnih merila (biti nečijim detetom ili pripadati rasi, veri, naciji i slično). Upravo dete uči tu razliku što je veoma važno za pripremu u budućem životu. Sa stajališta socijalizacije, obrazovanje ne znači samo prenošenje vrednosti i normi društva, nego je prema Parsonsu škola društvo u malom- tu se uče najvažnija pravila života. Zbog toga je škola važan parametar praćenja psihičkog stanja osobe u socijalizaciji i funkcionisanju u zajednici.

! Manifestna funkcija škole u socijalizaciji !

Manifestna funkcija škole se ogleda u sledećem:

U prenošenju kulturne tradicije i socijalizaciji Škola znači funkcionisanje društvenog sistema kao celine. Škola je društvena institucija

koja služi selekciji i alokaciji na društvene položaje. U školi bi trebalo poštovati meritokratska pravila- sistem ne pristrasnih, obektivnih

merila vrednovanja sposobnosti, truda i dostignuća pojedinca (eng. merit-zasluga). Ova načela bi trebala da vrede u čitavom društvu (ko radi složeniji posao trebao bi biti bolje plaćen), ali su posebno važna u školi. To znači da učenici koji se više trude i imaju bolje sposobnosti, treba da dobijaju bolje ocene, što će im omogućiti dalje školovanje i bolje plaćen posao, a samim tim i bolji društveni položaj.

Škola bi tako trebala služiti kao društveni mehanizam selekcije- izbor najsposobnijih pojedinaca koji će zauzimati najvažnije položaje u društvu. Istovremeno škola je društveni mehanizam alokacije-razmeštaj ljudi u određene profesionalne uloge.

Ispunjavanjem ove dve važne funkcije (selekcije i alokacije), škola daje doprinos jačanju socijalne integracije. To je posebno važno u rasno i etnički mešovitim društvima. Na primer, u SAD-u se uči šta to znači biti amerikanac različitog rasnog i etničkog porekla. Mladi tamo usvajaju zajedničko kulturno nasleđe i pripremaju se da budu odgovorini građani. Naravno, to nije slučaj samo sa amerikancima.

! Latentna funkcija škole u socijalizaciji !

Pored manifestnih funkcija škole postoje i latentne funkcije škole (nenamerne uloge škole) kao to da:

Škole služe kao institucije za čuvanje dece, mesta gde će deca biti na sigurnom. Škola kao "bračno tržište", može se dogoditi da mladi izaberu partnera sličnog

društvenog porekla. U školama se razvijaju društvene veštine komuniciranja, sklapanja prijateljstva. Mogu biti i mesta nastanka različitih omladinskih subkultura. Formalno obrazovanje drži mlade podalje od tržišta rada, time se smanjuje stopa

nezaposlenosti i onemogućuje konkurencija između mladih i odraslih za radna mesta.

*

Stra

na 1

1

~ Konfliktne teorije obrazovanja (škole) kao instrumenta socijalizacije ~Škola kao instrument socijalne države

Ove teorije naglašavaju ulogu škole u reprodukciji i legitimisanju postojećih društvenih odnosa (socijalizacija i komunikacija). Školu ne vide kao priliku za izgradnju duhovnih sposobnosti pojedinca i uspon na društvenoj lestvici već kao društveni mehanizam održavanja sistema društvene stratifikacije. Uglavnom smatraju da je škola najvažniji ideološki aparat države u kapitalizmu, te od osobe pravi socijalni instrument “veran” određenoj političkoj opciji ili struji.

Država održava postojeće društvene odnose (podela na kapitaliste i radnike). Putem represivnih aparata (policija, sudstvo, vojska) i ideoloških aparata (religija, porodica i drugo). Škola je najvažniji ideološki aparat države, jer se u školi ne uče samo znanje i veštine potrebne na radnom mestu nego se prenosi i ideologija, te doprinosi socijalizaciji po određenim kriterijumima.

Osnovna svrha ideologije u školi je da uveri buduće radnike da je njihov položaj prirodan, nepromenjiv i opravdan. U školi se budući radnici uće da budu tačni, poslušni, disciplinovani kako ne bi ugrozili postojeći sistem proizvodnje, socijalizacije i organizaciju društva u celini.

U konfliktnim teorijama možemo izdvojiti kao bitan princip korespondencije (slaganje). Odnosi u školi su skladni (korespondentni) sa odnosima na radnom mestu. U školi se deca pripremaju za uloge na tržištu rada. Autoritarna struktura u školi slična je birokratskoj strukturi u preduzeću i u obe pozitivno se vrednuje: marljivost, poslušnost, podložnost. Još je jedna sličnost: U školi se ne uči zbog znanja već zbog ocena, a odrasli ne rade što vole svoj posao nego su motivirani jedino platom. Školski skriveni nastavni program ima za cilj suptilno oblikovanje dece prema zahtevima vladajućih institucija. Učitelji oblikuju osobine koje su u skladu sa standardima srednje klase (savesnost, odgovornost, pouzdanost, samokontrola, učinkovitost). Od učenika se traži da budu tačni, tihi, čekaju svoj red, prilagode se zahtevima grupe.

~ Socio-ekonomski status kao parametar za proces socijalizacije u školi ~Odnos škola-porodica

Psiholozi-istraživači u oblasti obrazovanja i vaspitanja koriste termin „socioekonomski status“ da bi označili individualnu, školsku ili porodičnu poziciju u hijerarhjskom kontinuumu koji je definisan varijablama važnim za procese socijalizacije: društvena klasa, tip domaćinstva, stepen formalnog obrazovanja, zanimanje, porodični prihodi, mesto stanovanja, broj prijatelja, komunikativnost,... Takvi parametri su indirektno povezani sa procesom socijalizacije i karakteristikama individue ili porodice, kao što su: norme ponašanja, vrednosti, obrazovne i profesionalne aspiracije. Prema tome, proces socijalizacije u ranom periodu je veoma važan za pravilan razvoj osobe, njegovog psihoemocionalnog stanja, te razvijanja već prisutne predispozicije za uspehom, što će ga kasnije opredeliti za celi život.

*

Stra

na 1

1

Smatra se da za razumevanje deteta kao funkcionalnog dela porodične grupe, proučavanje mora da uzme u obzir istoriju te grupe, uključujući školu i odnos prema okolini, kako bi se postiglo razumevanje dečijih aktuelnih iskustava u učenju (obrazovanju) i socijalizaciji u školi i kod kuće-instovremeno. Razumevanje uloge roditeljskih akcija unutar širih veza između porodice i škole zahteva razmatranje uticaja ključnih karakteristika porodice i odnosa sa nastavnikom u školi. Npr.: mnoga istraživanja potvrđuju vezu između socio-ekonomskog statusa porodice i školskog postignuća. Nalazi tih postignuća i istraživanja pokazuju da deca iz porodica sa visokim socio-ekonomskim statusom postižu bolje školske rezultate i viši stepen obrazovanja, te postaju socijalizovaniji (bolje se uklapaju i snalaze u društvu), od dece koja potiču iz siromašnijih porodica.

~ (Ne)pohađanje škole kao problem u procesu socijalizacije ~

Prirodne razlike u sposobnostima i sklonostima nisu izvor problema, već rešenje problema.

Školovanje i kao put do socijalizacije je uspešno ako svaki pojedinac dobije mogućnosti da

izabere svoj sopstveni put u izgradnji svoje ličnosti i širenju svojih vidika i znanja. Školovanje je

uspešno ako pri tome učenik uvidi da pored njega postoje i druge osobe i drugi putevi i da te

osobe i puteve treba poštovati. Zadatak svake društvene zajednice je da omogući svakom

pojedincu da se školuje, socijalizacizuje i komunicira sa vršnjacima, te time da novu dimenziju

svojoj ličnosti. “Nemogućnost školovanja i interakcije sa vršnjacima i nastavnicima je glavni

problem nerazvijenih, siromašnih sredina i deca koja nepohađaju školu ostaju nespremni za

životne situacije i budućnost.”

| LITERATURA |

1. “Osnove socijalne pedagogije” Knežević-Florić, (Novi Sad-2007);

2. “Osnovi socijalne psihologije” Rot , (Beograd-Zavod za udžbenike i nastavna sredstva-2000);

3. “Učenici o svojstvima nastavnika” Đorđević, B., Đorđević, J.Đ. (Beograd, itd: Prosveta-1988);

4. “Teorijsko-metodološki problemi pedagogije - epistemologija pedagogije” Potkonjak, N.M. (Beograd: Institut za pedagoška istraživanja-1977);

5. “Psihologija I, II“-Socijalizacija, Aleksandar Bogojević (Novi Sad, Priština, Beograd 1998);

*

Stra

na 1

1

6. “Sociopsihologija”-predavanja, mr Zoran Lalović;

7. “Socijalizacija”- Pedagogija, predavanje- Sveučilište Jurja Dobrile u Puli, dr sci. Elvi Piršl;

8. “Socijalizacija i odgoj” Herbart Gudjons

9. “Socijalno učenje-vrste, oblici i izvori” - seminarska vježba iz osnova socijalne psihologije, Filozofski fakultet, Novi Sad;

10. http://www.wikipedia.org/

*