+18°..+16°+8°.. +6°

–

–

Бейсенбі, 18 қыркүйек күні сағат 10.00-11.00 аралығында Астана қаласы Тілдерді дамы-ту басқармасының басшысы Ербол ТІЛЕШОВ бұқарамен тікелей тілдесуге шығады.Толғандырып жүрген сауалдарыңыз болса, 55-67-21 телефонына хабарласуға немесе алдын ала astana-akshamy.kz сайтына жазып қалдыруға болады.

ТАТАР КАРДАШ КЕЛЕДI

5-8

612

20

***

***

***

***

***

***

***

Елордада «Мектепке жол» акциясы аясында биыл тұрмысы төмен 4010 балаға көмек көрсетілді.

Конгресс- холда «Мусихин-дер әлемінің балы» атты сауда жәрмеңкесі өтті.

М.Горький атындағы мемлекеттік академиялық Орыс драма театрын-да елордалықтар Е.Птичкиннің «Қатындар көтерілісі» музыкалық комедия-сын тамашалайды.

ҚазҰӨУ-дің «Шопен» залында «Орыс жанының романсы» атты классикалық кон-церт қойылады.

Юрий Гагариннің қолы қойылған «Восток-1» зымыранының сынығы Германия астанасындағы аукционда 7,5 мың еуроға сатылды. Аукционның өзі «Soviet Space Memorabilia» деп аталады. Барлық 104 лот суретші Андреас Хогенің жеке жинағына жатады.

Билл және Мелинда Гейтстердің қайырымдылық қоры Батыс Африкадағы эбола індетімен күресу үшін 50 млн АҚШ долларын бөлді. Барлық қаражат аурулардың алдын алу және бақылау жөніндегі америкалық орталыққа, сондай-ақ вируспен күресіп жатқан өзге де халықаралық ұйымдарға жолданады.

Рим папасы Франциск жанкүйерлік ететін аргентиналық футбол клубы жаңа стадионға понтификтің есімін бермек. Жаңа стадион Аргентинада 1976-1983 жылдары әскерилер билік етіп тұрғанда тартып алынған жерге салынбақ.

Пәкстанның солтүстік және солтүстік-шығыс провинцияларында орын алған жойқын су тасқынынан 261 адам көз жұмды. Олардың 183-і – Пенджа-беден, 64-і – Азад Кашмирден, 14-і елдің басқа да аудандарынан екен. Оқиға орнына әскерилер жұмылдырылып, олар зардап шеккендерді тікұшақпан құтқаруда.

Тәжікстанның Хатлон облысы Фархор ауданында археологтар он метр тереңдіктен 2,5 метрлік адамның сүйегін тапты. Зерттеу жүргізіп жатқан ғалымдардың айтуынша, мәйіттің басында тәжі және жанында қылышы мен мыстан жасалған айнасы болған.

«Нұ р Отан» партиясы мен ҚР Қорғаныс министрлігінің қол дауымен ұйымдастырылған халықаралық шараның аумағы Қазақстан, Ресей және Қырғызстан қалаларын қамтиды. Алматы қаласынан жолға шыққан автошеру Бішкек, Астана, Қостанай, Ақтөбе, Орал, Орынбор, Самара қалаларынан өтіп, мәреге Мәскеуде жетеді.

Астаналықтар автошерушілерді Отан қорғаушылар алаңынан шығарып салды. Жиынға Халық қаһарманы Бақытжан Ертаев, Ресейдің Қазақстандағы елшісі Ни-колай Бочарников, Қырғызстанның шекара қызметі төрағасы Стамбек Асакеев, «Нұр Отан» партиясы Астана қаласы филиалының төраға орынбасары Мей-рамбек Оралов, Астана ардагерлер кеңесінің төрағасы Амангелді Сыздықов және ардагерлер, жауынгер-ин-тернационалистер, «Жас Отан» жастар қанаты мен «Жас ұлан» тәрбиеленушілері қатысып, сапаршыларға сәттілік тіледі.

Шарада «Отан-Ана» ескерткішіне гүл шоқтары

қойылды. Алматы және Бішкек қалаларынан келе жатқан делегация құрамына астаналықтар да қосылды. Ауған соғысының ардагері Ғалым Қожабеков «Отан үшін жан қиған қазақстандық жауынгерлердің қаны тамған жерден елге бір уыс топырақ жеткіземіз» дейді.

Іс-шараға аудан әкімі мен ішкі істер басқармасының қызметкерлері, және елуге жуық пәтер иеленушілер кооперативі (ПИК) өкілдері қатысты.

Көбіне ПИК басшылары «Аль-бион» және «Инфинити» тұрғын үй кешендерінің кіреберістері мен астыңғы қабаттарында күл-қоқыстар, инелердің шашылып жатуы қалыпты жағдайға айналғандығын айтып, дабыл қағуда. Осыған байланысты ауданның ішкі істер басқармасы бастығының

орынбасары А. Баймұхаметке тексеріс жүргізу туралы нақты тапсырма берілді.

Алқалы кеңесте осы тұрғыда ау-дан прокуроры Б. Мажренов пәтер иеленушілер кооперативімен бірлесе ұсақ құқық бұзушылықты анықтауда ортақ жоспар құруды міндеттеді. Сондай-ақ, ақпарат алмасу шеңберінде қоғамдық көмекшілерді анықтап, жүйелі жұмыс жүргізу керектігіне тоқталды.

Бір айта кетерлігі, елордада был-тырдан бастап «Тұрмыс-тіршілікті қамтамасыз етудің кешенді жүйесін» жүзеге асыру мақсатында пилоттық жоба қолға алынды. Мақсаты – коммуналдық қызметтердің жұмысын тиімді ету. Бастама ойдағыдай жүзеге асырылатын болса, «smart» арқылы әлем қалаларының қатарына кіру мүмкіндігі зор.

Биыл осы жоба аясында 151 түрлі заң бұзушылық дерегі анықталған. Оның тоқсан екісі – әкімшілік құқықбұзушылық, отыз тоғызы жол-көлік ережелерін сақтамау дерегі ретінде тіркелген.

Т.АБДУЛЛИН

3www.astana-akshamy.kzE-mail: info@astana-akshamy.kz

Бетт

і дай

ынд

аған

: Оры

нбек

ӨТ

ЕМҰР

АТ. Д

ерек

көзд

ері:

ww

w.a

stan

a.kz

, ww

w.in

form

.kz,

ww

w.ba

q.kz

– Мерекенің мәні мен маңызына тоқталсаңыз.

– Бірнеше жыл бұрын Мем-л е к е т б а с ш ы с ы Н ұ р с ұ л т а н Назарбаев Жалпыға ортақ еңбек қоғамын құ ру жөніндегі идея-ны ұсынды. Осы идеядан шығып отырған Еңбек күні мерекесі был-тыр Елбасы Жарлығымен ресми

Т е а т р д ы ң ә й г і л і спектакльдерінің біріне айналған тетралогияның эпостық ауқымы бірегей. Қойылымның көркемдік жетекшілері – Валерий Гергиев, Георгий Цыпин.

Валерий Гергиев Мария теа-трын басқарған жылдары кере-мет жобаларды жүзеге асырды. Әсіресе, Вагнер операларын қою көп күш-жігерді қажет ететін. Ал соның нәтижесінде Мария

театры «Вагнер үйі» деп аталып кеткен болатын.

К ө р к е м , д е к о р а ц и я с ы бай, қызықты ертегі-тәмсіл Вотанның отбасы, нибелунгтар мен алыптар жайында баяндай-ды. Қойылымды әлемнің Еуропа, АҚШ, Қытай, Корея, Жапония елдері жоғары бағалады.

Билет бағасы 500-ден 12 000 теңгеге дейін.

Жұма ҒАЗИЕВ

« Н ұ р О т а н » п а р т и я -сы ұлттық спорт ойындары-на қ ат ыс т ы б ас та ма л а р ға көмектесуге әрдайым дайын екенін дәлелдеп келеді. Бұл шара да саяси доктринадағы ұлттық құндылықтарды іске асыруға бағытталған «Көкпар», «Аударыспақ», «Асық ату», «Қазақстан Барысы» сынды партия қолдауымен өткізілген ұлттық сайыстардың заңды жалғасы.

Айта кетерлігі, аталмыш аламанның әдеттегі бәйгелерден өзгешелігі – ауыздығымен алысқан жүйріктер шеңбер ай-налып шаппай, жазыққа түсіп 43 шақырымдық қашықтыққа кең көсілді.

Жүлде қоры аса қомақты турнирге республикамыздың әр өңірінен алпысқа тарта тұлпар қатысты. Бас жүлде және

10 млн теңге ақшалай сыйлықты Қарағанды облысының шабандо-зы Амангелді Думан жеңіп алды. Ал, екінші орын (7,5 млн теңге) шымкенттік Сүлеймен Құловқа бұйырса, үшінші орын (5 млн теңге) тағы бір қарағандылық Еркебұлан Ермағанбетовке берілді. Бұдан бөлек, жүлделердің бір парасы мәре сызығын кес-кен алғашқы 9 т ұлпарға да бұйырды. Осы шараның ая-сында «ат сыншысы» байқауы ұйымдастырылып, ата дәстүрін жалғап, шын жүйрікті жазбай таныған сыншыға «Толыбай сыншы», «Күреңбай сыншы», «Кейхауыс сыншы» атындағы арнайы жүлделер тағайындалды. Сондай-ақ, ұлттық жәдігерлер көрмесі ұйымдастырылып, ат тағалаушы шеберлердің жарысы да өтті.

Шараны «Жастар – Отанға!» жобасы аясында «Жас Отан» Жас-тар қанатының Астана қалалық филиалы ұйымдастырды. Жастар арасында шахмат ойынын кеңінен наси хаттаған аталмыш шараға Астана қаласының аула клубта-ры, «Жас ұлан», «Жас Қыран» республикалық балалар ұйымы, ардагерлер кеңесінің қарттары және шахмат клубтары қатысты.

Кездесу басында «Жас Отан» Жастар қанатының атынан сөз алған Салтанат Әли жиналған жастарға «белсенді өмір кепілі – спорт, болашақ – білімді жастардікі» деп үндеу тастады. Гроссмейстер Ди-

нара Сәдуақасова шахматты ойын ғана емес, ақыл-ой гимнастикасы екенін айтып, көрерменге авторлық әдістемелік кітабын таныстырды.

Ж а с ө с п і р і м д е р г е ш а х м а т ойнаудың тәсілдерін түсіндіріп,

шеберлік сабағын өткізді. Ал , ұйымдастырушылар қонақтарға шахматқа қатысты викториналық сұрақтар қойып, жеңімпаздарға кітап үлестірді.

Орынбек ӨТЕМҰРАТ

түрде бекітілді. Бұл мейрам еңбек адамының қоғамдағы мәртебесiн арттыруға, өндiрiстiк қызметтердi ы н т а л а н д ы р у ғ а , ж ұ м ы с ш ы мамандықтарды насихаттау мен көпжыл дық еңбек дәст ү рлерiн нығайтуға бағытталған.

– Мереке аясында қандай ша-ралар өтетінінен хабар берсеңіз.

– О с ы ж ы л ы т ұ ң ғ ы ш р е т мерекеленетiнiн ескере отырып, әлеуметтiк әрiптестiк бойынша республикалық үшжақты комиссия отырысында Еңбек күнiн өткiзу бо-йынша iс-шаралар жоспары бекiтiлдi. Олардың арасында еңбек ұжымдарын бiрiктiруді, корпоративтiк рухты нығайтуды көздейтін шығармашылық, спорт т ық шара л ар бар. Биыл «Еңбек ардагерi» медалi тұңғыш рет бекiтiлiп отыр. Бұл – барлық сала жұмыскерлеріне арналған ведомстволық марапат. Аталған ме-

дальмен 40 жылдан астам еңбек өтiлi бар және бір салада 10 жыл еңбек еткен жандар мен еңбек қызметiнде жоғары көрсеткiштерге қол жеткiзген мамандар марапатталады.

– «Еңбек ардагерi» медалiн табыстау рәсімі нақты қай күні, қай жерде өтеді?

– Біздің министрлік 26 қыркүйек күнi Ұлттық мұ ражайда Еңбек күнiн мерекелеуге арналған форум өткiзеді. Аталған шара барысын-да «Еңбек ардагері» медалімен 10 адамды марапаттаймыз. Медаль отын-энергетика, агроөнеркәсiптiк кешен, металлургия, мұнай және газ, құ рылыс пен т ұ рғын ү й-коммуналдық шаруашылық, бiлiм беру, денсаулық сақтау салаларының қызметкерлерiне табысталатын болады.

Аманғали ШМИТҰЛЫ

4www.astana-akshamy.kz

E-mail: info@astana-akshamy.kz

Сингапурдың басшысы былай-ша пайымдайды: «Егер адамдарды теріс дағдыларынан айнытуға күш салмасақ, бүгін жабайы да тұрпайы қоғамда өмір сүрер едік. Сингапур өркениеттен алшақ тұрған қоғам болғандықтан, ешбір қымсынбай тез арада алдыңғы қатарлы мемлекет құруға ұмтылдық. Біз жұмысымызды өзіміздің адамдарды тәрбиелеуден бастадық . Жаңаша т ү рде өмір сүруге олардың басым көпшілігінің көздерін жеткізгеннен соң, қасақана ережелерді бұзатын шағын топтарды жазалау мақсатында тиісті заңдарды шығаруды қолға алдық. Түптеп келгенде бұл Сингапурды өмір сүру үшін ең қолайлы ортаға айналдыруға мүмкіндік берді». Сондай-ақ, Ли Куан Ю жетістіктерге қол жеткізуге оқу-білімнің үлесі мол болғанын да ескертеді.

Әрине, бұл – біздің осы уақытқа дейін жасаған тіршіліктеріміздің бәрі болымсыз, өзгелердің бәрі ке-ремет деген сөз емес. Шүкіршілік, біздің де өзге жұ ртқа үлгі ғып тартар үрдістеріміз бар екендігі д аус ы з . Б і з ге ке л і м д і - ке т і м д і шетел дік әріптестеріміздің ай-т ат ы н о р т а қ п і к і р і о с ы н д а й . Мысалы, жапондық «Toshiba» корпорациясының өкілі Акихиро Таку бо былайша пайымдайды: «Егемендігін жариялағаннан бергі қысқа мерзімнің ішінде өзінің

ÊÀÄÐÛÌ ÊÅÒÒI ÄÅÌÅÃIÍ...

даму ымен, сындарлы са ясаты-мен, жарқын болашағымен бүкіл әлемді мойындатқан бірден бір ел – Қазақстан». Ал, Еуроодақтың Қазақстан Республикасындағы елшісі Ауралия Бушездің пікірі мынаған саяды: «Қазіргі заман білім беруден бастау алады де-сем, осы саладағы жетістіктері үшін Қазақстанды мақтан етер едім. 2009 жылы Қазақстан жалпы бастауыш білім беру деңгейін, е р е с е к т е р а р а с ы н д а ж о ғ а р ы сауаттылық деңгейін және жыны-стар арасында толықтай теңдікті қамтамасыз етуде оң нәтижелерге қол жеткізгені үшін «Баршаға б і л і м б е р у » а т т ы Ю Н ЕС КО даму индексінде бірінші орынды иеленді. Президент Назарбаевтың б а с т а м а с ы м е н ө м і р г е ке л г е н «Болашақ» тамаша бағдарламасы жас қазақстандықтарға шетелдің университеттерінде білім алуға жол ашты».

Иә, қ о л ж е т к е н т а б ы с т а р баршылық. Дей тұрғанмен алда атқарылатын жұмыстар да жеткілікті. Егер әлемнің озық 30 елінің қатарынан орын алғымыз келсе, Мәңгілік Ел атануды мақсат тұтсақ, қазіргідей к ү рд е л і х а л ы қ а р а л ы қ с а я с и -экономикалық жағдайда қалыпты дамуды қамтамасыз етуді көздесек, осынау іске бір кісідей жұмылып, қолдағы бар мүмкіндіктерді қалт

жібермеуіміз керек. Бұл орайда, бірінші кезекте, мемлекеттік аппарат-ты қайта ұйымдастыру мен жетілдіру өте маңызды шара екенін айтқан жөн. Биылғы 6 тамызда өткен Үкіметтің кеңейтілген отырысында, сондай-ақ, 2 қыркүйекте болған Парламенттің 4 - ш і с е с с и я с ы н ы ң б і рл е с ке н мәжілісінде Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев неғұрлым маңызды бірнеше функцияларды ғана орындауға жұмылған ықшам әрі кәсіпқой Үкіметтің, нақтылы жолға қойылған ведомствоаралық ү й л е с т і р уд і ң қ а ж е т т і л і г і н е тоқталғаны бекер емес.

Бұл бағытта тиісті шешімдер де қабылдануда. Атап айтқанда, Елбасы мемлекеттік оңтайландыру және Қазақстан Республикасының жинақы Үкіметін қалыптастыру мақсатында «Қазақстан Республи-касы мемлекеттік басқару жүйесінің реформасы т уралы» Жарлыққа қол қойды. Президент тің тап-сырмасы бойынша мемлекеттік қызметтің жаңа моделі дайында-лып, өте жоғары талап қойылатын 543 мемлекеттік қызметкерлердің «А» корпусы жасақталды. Саяси қызметкерлердің саны 7,5 есеге қысқарды, аймақтарда аудандық және қалалық әкімдердің үштен б і р і , а л о р та л ы қ та ат қ а р у ш ы о р г а н д а р д ы ң ж е т е к ш і л е р құрамының 15 пайызы жаңартылды. Жергілікті өзін-өзі басқару рефор-масы жүзеге асырылды. Ауылдық деңгейге қосымша 5000 штат беріліп, 67 мемлекеттік функция бекітілді. Қазір ауыл әкімдері салық жинауға, бюджетті қалыптастыруға және тұрғындарды қатыстыра оты-рып жергілікті мәселелерді шешу үшін арнайы қаржы бөлуге құқылы. Жалпы саны 2,5 мыңдай жергілікті әкімдер тұңғыш рет сайланды. Бұл – еліміздегі барлық әкімдердің 91 пайызы деген сөз.

Ең бастысы, бүгін мемлекеттік қызмет нормативтік-құқықтық тұрғыдан толық қамтамасыз етіліп отыр. Нақтырақ айтқанда, Консти-туция, тиісінше конституциялық заңдар, «Мемлекет тік қызмет т у р а л ы » жә н е « К о р р у п ц и я -мен күрес туралы» ҚР Заңдары мемлекеттік қызметтің жұмысын қа л ы п тас т ы ру ға , мемлеке т т і к қ ы з м е т ш і л е р д і ң м ә р т е б е с і н көтеруге, олардың материалдық жағдайларын жақсарт уға, лауа-зым иелерінің қызмет этикасын қатаң сақтауға, сөйтіп өз ұлтының отан шыл әрі әділ, ісіне адал және кәсіпқой білікті маман болулары-

на жол ашуда. Соңғы мәселеде, өкінішке қарай, кемшіліктер де жоқ емес. Олар жөнінде ақпарат құ рал дарында жазылып та, ай-тылып та жүр. Әлі де болса жаңа тұрпатты басқарушылар даярлауда қателіктерге жол берілуде. Кадрлар-ды іріктеуде және жоғарылатуда ескіше көзқарас тар басымдау. Тамыр-таныстықпен қызметке келгендер болса мәселе шешуге дәрменсіз, солай бола тұра олар өз мойындарына жауапкершілік алудан бас тартуда. Бұлар жөнінде Үкіметтің кеңейтілген мәжілісінде ашық айтылды да.

Ендігі жерде мемлекеттік басқару жүйесін оңтайландыру мемлекеттік қызметтің жұмысын жандандыруы тиіс деген ойдамыз. Мәселен, Білім және ғылым министрлігін алайық. Осынау мәртебелі мекемеде минис-трлер жиілеп ауысқанымен оқыту сапасының жақсармай тұрғанын несіне жасырамыз. Үш-төрт диплом-ды иеленгендердің білім деңгейі сын көтермейтіні көпке белгілі. Нәтижесінде, әсіресе аймақтарда, білікті мамандардың тапшылығы күн өткен сайын байқалып келеді. Бірқатар аудан әкімдерінің айту-ынша, бүгінгі күні, тіпті әкімдік қызметке білікті маман табу өте күрделі мәселеге айналып отыр.

Олардың ойынша, аса құнды және өте қажетті мамандықтардан өзге басқа мамандықтар бойынша жап-пай ақылы оқытуды жапқан жөн. Со-нымен қатар, әкімдердің пікірінше, м е м л е к е т т і к қ ы з м е т ш і л е р д і жұмысқа алу ережелерін қайта қараған дұрыс. Қазір мемлекеттік қызметке адамды қабылдау үшін кем дегенде 1,5 ай уақыт керек және бұл Мемлекет тік қызмет агенттігінің тікелей пәрменімен ғана жүзеге асады. Ал бұл, түптеп келгенде, ұжымның ырғақты жұмыс жасауына кедергісін тигізіп отыр.

Ә к і м д е р с о н д а й - а қ а у ы л әкімдерін сайлау мәселесі қосымша зерттеуді қажет етеді деп санайды. Өйткені бұл үрдіс жақсы жағымен қатар біршама қиындықтар да

т у ғызып отыр. Айта лық , өмір б ол ға н со ң , со ң ғ ы с а й л а н ған әкімдердің біреуі ауырып, біреуі зейнетке, біреуі бизнеске немесе өзге жаққа кетеді. Енді олардың орнына басқа адам алу үшін 5-6 ай тосу керек, себебі сайлау өткізуге тек Орталық сайлау комиссиясы рұқсат береді. Өз кезегінде ОСК бір босаған орын ү шін сайлау жарияламайтындықтан еріксіз облыс не республика бойынша босаған орындарды күтуге мәжбүр. Нәтижесінде, ауыл округтарында әкімдердің тұрақты вакансиясы орын алары анық. Сондықтан, ауыл әкімдерін аудан әкімдері тәрізді мәслихат депутаттарымен келісе отыра тағайындау тетігін енгізу қажет деген аудан әкімдері тарапы-нан ұсыныстар айтылуда. Сонымен бірге, әкімдердің пікірінше, «Дип-ломмен – ауылға!» мемлекеттік бағдарламасын «Жастар – ауылға!» деп өзгертетін уақыт туды, себебі ауылға мұғалім мен дәрігерден басқа өзге мамандардың да керектігі анық қой. Олай болса, жалпы ауылға қайтамын деген азаматтарға арнайы жеңілдіктер қарастырылуы керек.

Тағы бір мәселені айна л ып өт уге болмас. Қазір 40 жастан асқандарға мемлекеттік қызметті айтпағанның өзінде, өндірісте,

бизнесте, өзге салаларда жұмысқа т ұ ру қ иямет т ің қайымы. Бұл , әсіресе, орта техникалық буында және ауыл шаруашылығында аса білікті мамандардың жеткіліксіз болып отырған жағдайында орын алуда. Егер бізге шын мәнінде кәсіпқой мемлекеттің білікті әрі кәсіпқой қызметшісі керек десек, бұл тұрғыда көзі ашылмай жатқан кенге жолығарымыз анық. Яғни, талантты да талапты азаматтардың қолтығынан демейтін, ашылуы-н а кө м е к т е с е р м ү м к і н д і к т е р толығымен сарқылып біткен жоқ. Бір сөзбен айтқанда, бізге әлі де көп іс тындыру керек.

Кенжеболат ЖОЛДЫБАЙ, саясаттанушы.

5www.astana-akshamy.kz

Іс-шараға мұрындық болып отырғандар – Астана қаласының Тілдерді дамыту басқармасы мен Астана қаласының Жолаушыларды тасы-малдау орталығы. Көңілді басқосуда автобус парктерінің кондукторлары, жүргізушілері, инженерлер би билеп, ән айтты.

«Жолаушыларды тасымалдау орталығы» ЖШС директоры Бақытжан Ертаевтың айтуын-ша, мұндай шара жыл сайын ұйымдастырылады. Фестиваль бірінші кезекте халқымыздың тілін дамытуға арналған. Өйткені, тіл – бүкіл халықтың игілігі, ол ұлттың бірігуіне, ұйымдасуына әсер етеді, адамдардың қарым-қатынас құралы.

Жақсы СӘТҰЛЫ

Мүшәйраға жүзден аса жас талапкер өтініш білдірген. Ал, бұл сайыста төрелік етушілердің ұйғарымымен тартымды тармағы, шұрайлы шумағы бар таңдаулы 10 ақын патриоттық

және еркін тақырыптағы туындыларын оқыды.

Жыр додасына Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, жазушы Қойшығара Салғара,

филология ғылымының докторы, про-фессор Сағымбай Жұмағұлов, «Астана» радиосының редакторы Ербол Алшын-бай қазылық етті. Қазылар мен ұйым дас-тырушылардың пікірінше, жылдан жылға жалғасын тауып келе жатқан дәстүрлі мүшәйраны келер жылдан бастап кең ауқымда өткізу көзделіп отыр.

Мүшәйраның қорытындысы бойын-ша Ілияс Жансүгіров атындағы арнаулы жүлдені Ұлан Несіпбек, Мағжан Жұмабаев атындағы жүлдені Айжан Тәбәрак ием-денсе, бірінші орын Ажар Ерболғанға, екінші орын павлодарлық Ақбөпе Маратқа, үшінші орын Айдана Болатқа берілді. Жарыс жеңімпаздары бағалы сыйлықтармен, дип-ломдармен марапатталды.

Қуат ҚИЫҚБАЙ

1 9 9 0 ж ы л д а р д ы ң б а с ы н д а Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың сара саясатымен тарихи тағдыры ортақ этностарды бір құрылымның астына біріктіру бүгінде ұлтаралық қатынастың қазақстандық моделінің басты өзегіне айналып отыр. Елде өзара түсіністік, татулық, береке, бірлік салтанат құрды. Міне, біздегі ауыз толтырып айтар бүгінгі оң жетістіктер осы татулықтың тұғырға

ТАТУЛЫКТЫН ТYПKАЗЫFЫ

нық тұруынан бастау алатыны рас. Сондықтан, Елбасы Нұрсұлтан Ә б і ш ұ л ы : « М е н і н е б і р қ и ы н күндері демеп жүретін – халықтың қолдауы, Қазақстандағы ұлттар мен ұлыстардың достығы. Біз қоғамда қалыптасқан саяси тұрақтылықты, ұлттар арасындағы ауызбіршілікті, ағайын арасындағы сыйластықты, адамдардың бір-біріне деген мейі-рімділігін көздің қарашығындай сақтауды балаларымыздың балала-

рына аманат етіп қалдыруға тиіспіз!» деп атап көрсеткен болатын. Әр қазақстандық үшін «татулық, достық, ұлтаралық келісім» деген сөздердің мәні мен маңызы айырықша екендігі дәлелдеуді қажет етпейтіні осыдан.

А й т у к е р е к , э т н о с а р а л ы қ қ а р ы м - қ а т ы н а с т а р а х у а л ы н а болжам жасау мен осы саладағы кез келген келеңсіздіктердің ал-дын алуда Қазақстан халқы кіші ассамблеяларының қосып отырған

үлесі зор. Әсіресе, олар ұлттық мәдениетті жаңғырту мен сақтаудың тарихи тәжірибесін жетілдіріп, ұлттық мәдени орталықтардың жұмысын жүйелеуде қоғамдық және мәдени өмірге етене араласып, этнобірлестік мүшелерімен тығыз қарым-қатынас орнатқан.

Осы негізде Қазақстан халқы

Қазақстан халқы ассамблеясының он тоғыз жылдық қызметіндегі сессияларының шешімдерінен туын-дайтын міндеттер, Қазақстанның ел бірлігі доктринасы да этномәдени орталық жұмысының басты бағдары болып келеді.

Жалпы алғанда, татулықтың қазақстандық үлгісінің негізінде елді ұйыстыруды көздейтін «әр алуандықтың бірлігі» қағидасы жатыр. Мәдени әр алуандықты сақтау мен дамытуға этностардың тілдері мен мәдениетін дамытуға қала әкімдігі үлкен қамқорлық жасайды. Соның бір айғағы, этносаралық қатынастар жүйесінде мемлекеттік тіл, яғни, қазақ тілі – ел бірлігін қа-лыптастырудың маңызды факторы ретінде танылуда. Сонымен бірге, бас қалада тұрып жатқан барша ұлттардың тілдерін дамытуға қажетті мүмкіндіктер туғызылып, ынталылар үшін мемлекеттік тілді оқытудың тетіктері белгіленген.

2014-2015 оқу жылында он бір жексенбілік мектептің жұмысы одан әрі жандана түсті. Ал, мемлекеттік тілді оқытуда мәдени бірлестік бас-шылары мен олардың мүшелеріне «Руханият» орталығы базасында 8 оқыту тобы ұйымдастырылып, оған қазір 90 тыңдаушы қатысуда.

Қалалық ассамблея жұмысының тағы бір маңызды бағыты – шека-рааралық әріптестік, яғни, мем ле-кетімізде тұрып жатқан этностық топтардың тарихи отандары болып табылатын мемлекеттермен қарым-қатынас орнату. Бұл бағытта Кіші ассамблея Татарстан халық ассам-блеясымен қарым-қатынасты тиімді дамыту үстінде болса, Қырғызстан халық ассамблеясымен қол қойылған келісім Орталық Азия аймағындағы әріптестіктің жаңа бағытын айқындап бергені де анық.

Қорыта айтқанда, қаладағы сан ұлт пен ұлыстың басын біріктіріп, олар-ды бір мүдде, бір мақсатқа жұмыл-дырып келе жатқан кіші ассамблея біздегі ұлтаралық татулықтың түп-қазығына айналуда.

Сағи ОРАЛ

а с с а м б л е я с ы А с т а н а қ а л а л ы қ филиалының нәтижелі атқарылып отырған жемісті жұмыстарын атап көрсетуге болады.

Қалалық ассамблея этномәдени бірлестіктердің жұмысына қолдау көрсетіп, олардың тілін дамытып, тарихы мен салт-дәстүрлерін, ұлттық мәдениетін өркендетуге кеңінен жол ашып келеді.

Ж ы л б а с ы н д а э т н о с а р а л ы қ татулық пен келісімді одан әрі нығайту жөніндегі іс-шаралар жос пары бекітілді. Осы жоспарға сәйкес семинарлар мен түрлі басқосулар, «дөңгелек үстелдер» өткізіліп тұрады. Мәселен, жыл сайын ұлыстың ұлы күні «Наурыз» мейрамы мен 1 мамыр – Бірлік мерекесіне орай ұлттық бірлік пен қоғамдық келісім, этносаралық, конфессияаралық қарым-қатынастар сөз болған басқосуға қаладағы жиырма төрт мәдени орталықтың жетекшілері қатысып, өз пікірлерін ортаға салады. Кіші ассамблея м ү ш е л е р і к ө п ш і л і к к е ұ л т т ы қ тағамдары мен салт-дәстүрлерін ұсынады. Сондай-ақ, 2008 жылы қабылданған Қазақстан Республи-касы «Қазақстан халқы ассамбле-ясы туралы» заңының орындалуы, ассамблеяның даму стратегиясы мен

6www.astana-akshamy.kz

E-mail: info@astana-akshamy.kz

Елордаға арнайы келгелі о т ы р ғ а н д е л е г а ц и я н ы Т а -тарстан президенті Рустам Минниханов бастап келеді деп күтілуде. Сондай-ақ, рес-ми тұлғалардан басқа, қоғам қайраткерлері, іскерлік және білім беру салаларының өкілдері келмекші. Олар қаланың өндіріс орындарын аралап, алдын ала белгіленіп отырған бизнес-форумға қатысатын болады.

Татарстанның Астанадағы күндері аясында өткізілетін мерекелік шаралар ел көңілінен шығатынына сенімдіміз. Бұл күні ұлттық мейрамымыз – «Сабан-той» аталып өтеді. Бұған дейін Астана және өзге өңірлерде тұратын татарлар бұл мерекені өз деңгейінде атап өткен болатын. Ал, ендігі Сабантой солардың қорытындысы іспеттес.

М е р е к е 1 9 қ ы р к ү й е к

ТАТАР КАРДАШ КЕЛЕДIБейбітшілік және келісім са-райында басталады. Осы күні белгілі ғалым Гриф Хайруллиннің « Қ а з а қ с т а н н ы ң т а т а р л а р ы » а т т ы э н ц и к л о п е д и я с ы н ы ң тұсаукесері болады. Жұртшылық татар халқының салт-дәстүрінен, ауыз әдебиетінен сыр шертетін к ө р м е л е р д і т а м а ш а л а п қ а н а қоймай, жас та болса талантты суретші Данияр Касьяновтың қылқалам туындыларымен таныса алады. Ал кешкісін Татарстан өнер шеберлерінің қатысуымен гала-концерт өтеді.

20 қыркүйекте Татарстанның Астанадағы күндеріне байланыс-ты мерекелік шаралар «Ханша-тыр» ойын-сауық-сауда орталығы жанындағы алаңда жалғасын таба-ды. Осыған орай «Дуслык» татар білім беру-мәдениет орталығы «Мен татарша сөйлеймін» атты акция ұйымдастырмақшы. Бұл

акцияға кез келген адам қатыса ала-ды. Жұртшылық татардың қанатты сөздерін, салт-дәстүрі, ұлттық мерекелері туралы білетіндерін ай-тып, татар-орыс сөздігін сыйға ала алады. Бұған қоса, Татарстанның өндірістік және ауылшаруашылық көрмесі өтіп, халық татар ұлттық тағамдарынан дәм тата алады. Татарлардың ұлттық мерекесі «Сабантой» елордада алғаш өткізіліп отырған жоқ. «Таң» татар-башқұрт мәдени қоғамы оған биыл тыңғылықты дайындықпен келіп отыр. Алаңда татар халық музыкасы орындалып, әндер шырқалады. Оған «Қазан» би ансамблі, «ЗуЛяЛя», «Казан егетляре» топтары, Хамдуна Ти-мергалиева, Регина Валиева, тағы да басқа өнер ұжымдары қатыспақ.

Мереке аясында республиканың түкпір-түкпіріндегі татар мәдениет орталықтарынан келген жастардың

басын қосып, республикалық сьезд ұйымдастырылмақшы. Онда жас тар бір-бірімен танысып, ой-пікірлерімен бөлісе алады.

Мереке кезінде күрестен ауыр салмақтағы республика чемпионаты мен Қазақстан, Татарстан команда-лары арасындағы матчтық кездесу өтеді. Күресте жауырыны жерге тимеген жеңімпаз палуан темір тұлпар мінетін болады.

Сондай-ақ, сол күні сағат 16.00-де

ұлттық кітапханада ақын Фарида Батырбековамен әдеби кездесу өтеді. Бұл да жыр сүйер қауымға рухани сый болады деп ойлаймыз.

Яннат НИЗАМУТДИНОВА,

«Дуслык» татар білім беру-мәдениет орталығының

төрайымы

– Өзіңіз де білесіз, 2015 жыл ел Президентінің Жарлығымен Қазақстан халқы ассамблея-сы жылы болып жарияланды. Сіздер бұл бастаманы қалай қа-былдадыңыздар?

– Алдағы жылдың «Қазақстан халқы ассамблеясы жылы» деп жариялануы орынды шешім болғанына дау жоқ. Неге десеңіз, бұл бастама ас самблеяның 20 ж ы л д ы ғ ы н а с ә й к е с к е л і п отыр. Сәл шегініс жасасақ, ел Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан халқы ассамблеясын құру идеясын алғаш рет 1992 жылы Тәуелсіздіктің бірінші жылына ар-налған Қазақстан халқының бірін ші форумында жариялаған болатын. Арада екі-үш жыл өткенде, яғни, 1995 жылғы 1 наурызында сол мақсат жүзеге асып, Қазақстан халқы ассам-блеясы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен Мем-лекет басшысы жанындағы кеңесші орган ретінде құрылды. Содан бері бұл ұйым еліміздің тұтастығы мен бірлігі, мәдени әралуандылығы мен рухани дамуына өз үлесін қосып келе жатыр.

КАЗАКТЫН ТАГДЫР-ТАРИХЫ

БIЗГЕ ДЕ ЖАТ ЕМЕС– Бұл ұйымның бүгінгі басты

міндеттері қандай деп ойлайсыз?– Біз, Қазақстан халқы, Елбасымыз

айтқандай, ортақ тарих біріктірген біртұтас елміз. Тарихында талай дүрбелеңді бастан өткерген, ата-бабалары талай рет алтын дәурен құрған қазақ халқының тағдыр-

талайы, расында, бізге жат емес. Қазақтың бұрынғы замандарда да мықты мемлекеттік құрылымдары болды. Онсыз хандар болмас еді. Ойлап көріңізші, қазақта мемлекет болмаса, Абылай хан қайдан шықты? Кенесары хан қайдан шықты? Мем-лекет болмаса, олар қалай хан болар еді?.. Әрине, мемлекет болмай, хан болмайды. Хан болмай, мемлекет те болмайды. Сондықтан, Қазақстан халқының негізгі иесі – қазақ халқына біз де құрметпен қарауға тиістіміз. Біздің, дәл осы Қазақстандағы әзер-байжан диаспорасының тарихы қазақ тарихымен өткен ғасырдан

бастап ортақтасады. ХХ ғасырда Қа-зақстанға әзербайжандар төрт рет депортацияланды, яғни, жер ауда-рылды: 1905 жылы, 1920 жылы, 1937 жылы, содан кейін 1944 жылы. Осы төрт кезеңде 140 мың әзербайжан еркінен тыс қазақ топырағына қоныс аударып, қазақ халқымен отандас

атаныпты. Қайырымды қазақ олар-ды сыртқа тепкен жоқ. Табиғатына сай кеңпейілділігін танытты. Бұл жа ғынан түпкі тарихында тамырлас келетін әзербайжан диаспорасының өкілдері қазақ халқына қарыздар. Қазақстандағы басқа диаспоралар да сондай деп ойлаймын. Сол себепті Қазақстан халқы Ассамблеясының, яғни, осы ұйым төңірегінде жұмыс істейтін әртүрлі мәдени, ұлттық орталықтардың басты міндеті – Қазақстанның өсіп-өніп, гүлденіп, дамуына үлес қосу деп білемін. Соның ішінде, Президентіміз Назарбаев айтқандай, Мәңгілік

ел болуды көздеген «Қазақстан – 2050» стратегиялық бағдарламасын жүзеге асыруға күш біріктіру. Бұл тұрғыда Ералы Тоғжановтың же-тек шілігіндегі Ассамблея хатшы-лы ғы біздің қаламыздағы және барлық облыстардағы мәдени орта -лық тар мен тығыз қарым-қатынас

жасап жемісті жұмыстар а т қ а р ы п ж ү р. Е л б а с ы Нұрсұлтан Назарбаевтың өзі де Ассам блеяның ХХІ сессия сының ашы лу салта-натында ұйым ның бас ты міндеттерін шегелеп айтқан

болатын. – Кез келген адамға өзі туып,

тұрып жатқан елге қызмет ету, сол елдің азаматтығына адал болу – талассыз міндет. Сол аза-маттық борышты өтеу үшін не істеу керек?

– Білесіз бе, қазіргі күні Қазақ-стандағы әзербайжандардың саны 300 мыңның төңірегінде екен. Яғни, әрбір екінші әзербайжан осы қазақ топырағында туған. Олардың бәрі Қазақстанды туған елім деп қарайды. Ол – тарихи шындық. Екіншіден, бұл

елде біздің мәдениетімізді, тілімізді, дәстүрімізді дамытуға ешқандай да шектеу қойылып отырған жоқ. Мысалы, біз 2004 жылғы мамыр айынан бастап «Тұран-экспресс» газетін шығарып жатырмыз. Ол бүкіл республикамызға тарайды. Басқа да іс-шаралар өткізіп, Әзербайжан рес-публикасымен де тығыз байланыс орнаттық. Десек те, мен Қазақстанда тұрған соң, оның әр азаматы осы елге адал болуы керек деп есептеймін. Ел мүддесін бірінші кезекке қоюға тиіс. Соның ішінде, осы елдің тарихына құрметпен қарап, оның тілін, яғни, мемлекеттік тілді меңгеруге міндетті. Мұнда, кез келген басқа елдердегідей, қала, ауыл, тіпті көше атаулары да мемлекеттік тілде жазылып, мемле-кеттік тілдің мәртебесі жоғары болуы керек. Өйткені, қазақтың кім еке-нін, оның бұрын қандай мемлекет бол ғанын бүкіл әлемдегі саналы та рих шылар, күллі түрік дүниесі бі-леді. Сондықтан, баршамыз тарихи ота нын дағы тұр ғылықты халықтың мүдде сіне де құрметпен қарауға тиістіміз.

– 17 қыркүйекте ассамблеяның Астана қалалық өкілдігінің сес-сия сы өтеді. Тілегіңіз?

– Қоғам болған соң күнделікті туындап отыратын мәселелер то-ластамайды. Сондықтан, әркез жаңа сессияда қосымша мәселелер қаралып отырады. Қазақстан халқы ассамблеясының Астана қалалық өкілдігіне төрағалық ететін Иманғали Тасмағамбетовті өз басым аса сезімтал, сергек тұлға деп білемін. Ол кез келген мәселеде ақылды шешім қабылдай алады. Алдағы өтетін ассамблея сессиясының жемісті болатынына сенімім мол.

Әңгімелескен: Нәзира САЙЛАУҚЫЗЫ

7www.astana-akshamy.kzE-mail: info@astana-akshamy.kz

– « В а т р а » , ш ы н м ә н і н д е , астаналық украиндардың мәдени ошағына айналды деп айтуға болады,-дейді орталық жетекшісі Тарас Чернега. Біздің қызметіміздің б а с т ы б а ғ ы т ы – б і л і м б е р у , мәдени-ағарту, халықтың мәдени мұрасын насихаттау. Осы мақсатта жексенбілік мектеп ашып, «Черво-на Калина» вокалды ансамблі мен «Ватряночка» би ұжымын құрып, «Кудесница» кестешілер клубы-на қолөнер шеберлерін жинадық. Өзім 2000 жылдан бері шығып келе жатқан «Украинские новины» республикалық газетінің бас редак-торы қызметін де қатар атқарамын.

Жексенбілік мектеп – біздің мақтанышымыз. Онда Л.Пневская, Ю . М а р т ы н е н к о , С . Ч е р н е г а , Ю.Амирова секілді білікті ұстаздар украин тілі мен әдебиетінен, та-рихы мен өнерінен дәріс береді. Алғашқы ашылған күнінен бастап талай елордалық балалар біздің мектептен түлеп шықты. Осында өз ұлтының мәдени қайнарларынан сусындап, жеке шығармашылығын дамытуға барлық жағдай жасалған.

Р а с ы н д а д а , қ а л а л ы қ б і л і м б а с қ а р м а с ы қ а р ж ы л а н д ы р ы п отырған жексенбілік мектептердің өскелең ұрпақ тәрбиесінде маңызы зор. Елорданың білім ордаларында оқып жатқан барлық украин баласы өздерінің ата-бабалары туралы, олардың салт-дәстүрлері туралы мағлұматты осы жерде алады. Қандай ұлт болса да, этникалық шыққан тегін білген адам өз мәдениетіне кең бойлаған сайын өзге мәдениетті де түсіне алатын биік деңгейге көтеріледі. Бұл, әсіресе, көп этнос өкілдері жасап жатқан еліміздің жағдайында аса қажет. Ұлттар арасындағы татулық пен достықтың негізі осы мектептерде бастау ала-ды. Этностар арасындағы ағарту жұмыстарының негізі – ұлттық лингвистикалық мектептердің жұмысы бүгінде өз нәтижесін бергенінің куәсі болып отырмыз.

Сондай-ақ, оқушылардың ата-ана-ларымен де тығыз жұмыс істейміз. Олар сәбилерінің мектепке барғалы ашылып, бірінің – қолөнеріне, бірінің – сурет салуға, кесте тоқуға бейімі ашылып, қызығушылығының арта бастағанын айтып жатады. Орталық өткізген қандай да бір мереке оқушылардың қатысуынсыз өтпейді. Олар ән салып, тақпақ жат-тап, би билейді. Ойын баласының жауапкершілігі артып, өзіне берілген тапсырмаға аса мұқият қаруының өзі мектептің ерекше дәрежесін түсінуінен дер едім. Жексенбілік

мектеп – баланың тұлға болып қалыптасуына әсер ететін өмір мектебі. Мұнда ешкім нашар баға алдым деп қиналмайды. Мұнда тек достық пен түсіністік, жаңа ілімге ұмтылыс пен үлкен қызығушылық қана рухани мұраның төріне бас-тайды.

Ж е к с е н б і л і к м е к т е п т е р д і ң этномәдени орталықтарындағы тұрақты жұмысы оның кең қолдау т а б у ы м е н і ң о с ы с ө з д е р і м д і дәлелдей түседі, - дейді елордалық украиндардың белді өкілі Тарас Чернега.

Кез келген халықтың мәдени м ұ р а с ы с о л х а л ы қ т ы ң к и і м киісінде, салт-дәстүрінде, музыка-сы мен ән-биінде көрініс табады. Сол белгісі арқылы өзге этностан айырмашылығы мен ерекшелігін біліп жатамыз.

« В а т р а » у к р а и н м ә д е н и о р т а л ы ғ ы н а к е л г е н а д а м о с ы бір мәдениеттің материалды байлығымен жақын танысуына бо-лады. Мұнда музыкалық аспаптар, тұрмыста қолданылатын бұйымдар, қолөнер шеберлерінің туындылары жинақталған.

Әрине, ұлттық киімдер де көп нәрседен сыр шертеді. Қызылды-жасылды гүлден өрілген гүлдесте, желке тұсына түрлі-түсті лента тағылған ерекше бас киімді тек осы ұлттың бойжеткендері киеді. Украин бойжеткендері гүлдестеден басқа басына жәй лента байлап

жүреді екен. Қымбат пәршадан не-месе кеселенген матадан қиықша етіп, маңдайын бастыра тартып алу да осы қыздардың дәстүрінде бар. Қыздардың бұрымдары екі өрім болып келеді. Жалпы, ағайынды

апалы-сіңілідей ұқсас келетін орыс қыздарынан айырмашылығы қолаң шашын екі айырып қос бұрым етіп өреді және бұл тек украиндарға тән. Орыстардың ежелгі салтында қыздары шаштарын бір бұрым етіп өреді екен.

Ұлттық киім мыңдаған жылдар бойына сол ұлттың ардақ тұтқан құндылықтарына, дүние танымына, тұрмыс салтына қарай қалыптасады. Украин қыздарының қынама бел қызыл күрең күртесі, белдемшесін жапқан торлы алжапқышы, кес-темен көмкерілген жейдесі мен қызыл етігі осы халықтың тағы бір еркшелігінен хабардар етіп тұрғандай. Яғни, халықтың табиғи жаратылысы, таланты мен ерекше көркем талғамы осы жерде де көрініс береді. Қандай киім үлгісіне қарасақ та, табиғатынан әдемі жаратылған украин қыздарының бар сипатын, сымбатын ашуға арналғандай. Олардың шетінен әнші-биші болып

келетіні де сондықтан. Өнерпаз халықтың өнері туралы «Ватря-ночка» би ансамблінің жетекшісі, республиканың еңбек қайраткері Юлия Амирова әңгімелеп берді:

– Біздің би ансамбліміз – елорда

сахнасында өнер көрсетумен бірге түрлі республикалық, халықаралық жарыстарға да қатысып жүрген ұжым. Украина ұлттық би өнерінің үздік насихаттаушысы десек те бо-лады. Жалпы, ұлттың ең кең тараған халық биі «гопак» деп аталады. Оның әртүрлі варианттары болса да, элементері, қимыл-қозғалысы бір болып келеді. Биді жігіттердің орын-дауы шарт. Өйткені, «гопак» күрделі акробатика, түрлі соғыс қимылдарын көрсететін күрделі философияның жымдасқан түрі. Ал, оның лирикалық түрі «казачок» деген атпен көпке танымал. Бұл – жұпқа арналған би. Аса ширақ, шалт қимылды, қыз бен жігіттің ара қатынасының сүйкімді қылығы мен езу тартар да көріністерді беретін би. Ұлттық би өнері жоғары дайындықты талап етеді. Соған қарамастан, бұл билердің көптеген элементтерін қарапайым халық еркін орындайды. Олардың егде-жасына қарамай халық мерекелерді ұлттық билерімен қыздыра түсетіні де сондықтан бол-са керек...

Репертуарында 100-ден астам украин, орыс, қазақ әндері бар «Червона Ка-лина» вокалды ансамблі елордалықтарға жақсы таныс. Түрлі қалалық, облыстық байқаулардың жеңімпазы. Ұзақ жылдар бойына жетекшілік еткен Т.Бирюкова концертмей-стер В.Прус екеуі әуесқой ә н ш і л е р д і ң т а л а н т ы н шыңдап, ансамбльді көпке танымал еті.

Әншілер Л.Макущенко, Е.Чеховская, А.Бородина, Р.Никанорова, Л.Антонюк, А.Игнатенко, И.Волошин, В.Юрас, Н.Нестерук, Ю . М а р т ы н е н к о м е н б і р г е А . К у п р я ш и н а , З.Кузнецова, Н.Сапункова триосы украин әндерінің

барлық қырын ашып, табиғи өрнегін бұзбай тыңдаушысына жеткізе біледі.

Астаналық украин этномәдени ошағының жағылғанына жиыр-ма жыл толғанын былтыр атап өткен болатын. Орыс, беларусь, корей, татар, түрік және басқа да елордалық этномәдени бірлестік ұжымдары елордалық украиндардың мерекесімен құттықтады. Әріптестер алдағы атқарар істерімен танысты-рып, тәжірибе бөлісті. Әдемі кештің жалғасы халықтың ән-биіне ұласты. Жиналған қауым бір оттың басында жиналғандай сезіне алды. Себебі, жүректерді жылытар бұл жылулық орталықтың «ватра» атынан да білініп тұр...

Айгүл УАЙСОВА

8www.astana-akshamy.kz

E-mail: info@astana-akshamy.kz

– Жақында Лондондағы Букингем сарайынан 100 метр жерде Қазақстанның бейбітшілік және келісім орталығы ашылды. Ұлыбританиядай мультимәдениетті елге этносаралық

толеранттық пен келісімнің қазақстандық моделін насихаттауға, екі ел арасындағы ынтымақтастықты нығайтуға бағытталған орталыққа біз де бас сұқтық. Шетте жүрген қазақтар үшін ат басын бұратын туған жеріңнің бір пұшпағы секілді мүйістің пайда болғанына, несін жасырайық, қатты қуандық. «Сағынғанда не өзің тыңдарсың, не қазақты таныту фольклорынан, оның ішінде әндерінен бастау керек, бір шетелдікке сыйларсың» деп жолға шығарда әпкем Жанна Дулатқызы берген «Қазақтың 1000 әні» атты ән-жинақты ашылу салтанатының мәртебелі қонағы – Ұлыбритания Парламентінің депутаты Тони Болдри мырзаға табыс еттім.

Ал, таяуда Брунель университеті аумағында құрулы тұрған киіз үйді көргенде, «ойхой, қазақтың тойы мұнда да болып жатыр ма?» деп қатты таңғалғаным рас. Сөйтсем, бұл киіз үй Лаура мен Пит есімді британдықтардың жеке кәсібіне айналған екен. Олар Қазақстанды көрмесе де, киіз үйдің тарихын, пайдасын, жақсы тұстарын бір қазақтай біледі. Екеуі екі сағатта құратын киіз үйдің бағасы, оның түрлеріне қарай шарықтап кете береді. Демек, қазаққа басқа ұлт пен мемлекеттерге жалтақтай бермей, барымызды бағалап, ұлттық болмысымызбен, салт-дәстүр, мәдениетіміз және даму жолымызбен бөлісетін, мақтанатын, көрсететін кез келді деген ой түйдім.

– Францияға сонау 1980 жылдары өзім туып-өскен Түркиядан көшіп келдім. Мен 1946 жылдары Қазақстанның шығысынан әуелі Қытайға өтіп, біраз жылдан кейін Пәкістан

арқылы Түркияға табан тіреген қазақтардың ұрпағымын. Өзім сияқты жастарға ілесіп, Еуропаға қоныс аударғанда

көздегенім – мұсылмандарға, азиялықтарға дұрыс көзқарас қа-лыптасқан осы Франция еді. Мұнда жолым болды. Өйткені, мені Сент-Уан қаласының футбол клубына шабуылдаушы қылып алды. Төрт жылға таяу ойнадым, кейін тізем шытынап, футболшылық кәсібіме нүкте қоюға тура келді.

Қазір Париждің Бельвиль кварталында теріден бұйымдар мен киім тігетін шағын тігінхананың қожайынымын. Қарап тұрсаңыздар, біздің өнімдеріміздің барлығының зат белгісінде Қазақстанның туы бейнеленген. Тұрақты тұтынушыларым

сұрайды: «Қазақстан деген қандай ел?» деп. Сондай кезде «бұл ешкімге қараптан-қарап соқтықпайтын, соңғы 20 жылда тәуелсіз мемлекет ретінде даңғыл даму жолына түскен, жүздеген ұлт өкілдері мекен етсе де, қоғамдық келісімге ұйыған менің атамекенім» деп жауап беремін.

– Қос доңғалақты шайтан арбамен 20 айдың ішінде бүкіл дүние жүзін аралап шығуды көздеген «Bike The Earth» жолсапарымды 1 мамыр – Қазақстан халықтарының бірлігі күні бастаған едім. Қазір оншақты елдің аумағын көктей өтіп, Францияның Лион қаласына

аялдадым. Жолшыбай көрген-білгендеріммен Қазақ географиялық қоғамының интернеттегі арнайы бетшесінде бөлісіп отыр-мын. Айтпағым, жолда кездесетін адамдардың басым бөлігі мейірімді, адамгершілігі мол жандар боп келеді. Сондықтан ұзақ сапарға шыққан жиһанкезден физикалық мықтылықтан бөлек, толеранттық төзімділік те талап етіледі. Егер сіз өзіңіз шын ілтипат көрсетпесеңіз, ашылмасаңыз, сізге кім жылы қабақ таныта қояр дейсіз? Мысалы, мен Солтүстік Осетияда болдым. Шешенстанға барып, шешендердің отбасында қонақ болып қайтқан орыс жігіттерін көрдім. Сондықтан «Адамзаттың бәрін сүй бауырым деп» Абай айтқан сөздің терең мәнісін өзге халықтардың тұрмыс-тіршілігімен жақынырақ танысқанда

түсіне түседі екенсің. Өзім де жүрген жерімде Қазақстан туралы айта жүремін. Мысалы, 8 қыркүйекте Швейцарияның «St.Galler Tagblatt» газетінде жолсапарым жайында бір беттік мақала шықты.

«Әлемнің азаматы болыңдар» дегенді Елбасы жастарға жиі айтады. Айтылған сөздің астарын үйден ұзап шықпағандар ұғына қоюы екіталай. Ал, менің бұдан бұрынғы, қазіргі сапарларымда тапқан таныстарым мен достарымды санамаласам, баяғыда бір ауыл болатындай екен.

Дайындаған: Әділбек ЖАПАҚ

Сан ғасырлық суырыпсалмалық өнер жайында сыр шертіп отырып Қонысбай Әбіл хақында әңгіме қозғалса, «әй-әй» әуені сөз болады. Ал «әй-әй» ақын» айтылса, Қонысбайдың қағытпа қалжыңдарының есімізге түсетіні өзінше бір заңдылық іспетті. Оның көзіңе жас келгенше күлдіретін сан қырлы сатирасы, жүрекке жылылық сыйлайтын жыры, бүгінде баршамызға танымал біршама әні бар. Топқа түсіп сыналғанда «Торғайдан шыққан бір таймын» деп өзі айтқандай, тек Торғай өңірінің ғана емес, Алаштың аяулы-сына айналған азамат биыл алпысты алқымдапты.

Сенбі күні, Конгресс-холда Астана қаласы Тіл басқармасының ұйым-дастыруымен айтыстың ақтаңгері, жырдың жампозы, сатира саңлағы, Қазақстанның халық ақыны Қонысбай Әбілдің алпыс жасқа толуына арналған

«Тұяғымын тұлпардың» атты әні мен әуезі бөлек әсерлі кеш өтті.

Мерейтойда елімен қауышқан ақын алғы сөзін ақжарма тілегімен, өзінің жүріп өткен өмір баспалдағы жайындағы кіріспе өлеңмен ашты. Арқалықтың сәлемін арқалап келген Айбек Қалиев ағасына арнауын айтты. Айғайлап айтар ақиқаты, шырылдатып жеткізер шындығы бар төл шәкіртінің жыр-шашуынан кейін мерейтой иесі көрермендермен сырласты. Көрнекті айтыскер Көкен Шәкеевті өнердегі ұстазы санайтынын айтты.

Кеш барысында сөз алған сарабдал сатирик Көпен Әмірбек Қонысбайдың қағытпа қалжыңдарын тағы бір мәрте қайталап көрерменді дүр сілкіндірсе,

Алматының айлы т үнін жастық шақтарында бірге өткерген Ұлықбек Есдәулет досы жайында жылы-жылы лебіз білдірді. Алыстан ат терлетіп жеткен Әселхан Қалыбекова да әй-әй әріптесі жайлы естелік айтса, асылдың сынығындай болған Ерік Асқаровтың ұлы Бекзат әкесінің көзі тірісінде Қонысбай ақынға арнаған өлеңін оқып берді. Той иесінің ескі жылдардан естелік емген көңілі бір сәтке дамыл та-уып, «Мені сегіз қырлы бір сырлы жігіт дейтіндер көп, Әселхан айтқандай, бұл менің тоғызыншы қырым» деп өзінің «Бала махаббаты», «Аңсау», «Он төрт жасар баланың сөзі» сияқты отызға тарта әннің авторы болып, сазгерлік қырынан танылған ақын кеш соңында өзінің сөзі мен әніне жазылған бірнеше әнін орындап берді.

Кешке қазіргі қазақ руханиятының бір топ қабырғалы өкілдері қатысты.

Шараның өткізілуіне Астанадағы украиндардың «Оберег» қоғамдық бірлестігі мұрындық болды. Мұнда Л .Гу милев атындағы ЕҰУ-дың профессор-оқытушылар құрамы, Украинаның Қазақстандағы елшілігі мен ұйымдастырушылардан құ-ралған командалар қатысып, бірін-ші орын үшін өзара бақ сынасты. Жеңімпаздарды матч төрешісі болған

Украина ғылым және мәдениет орталығының директоры П.Токар ма рапаттады. Салауатты өмір салтын насихаттаған шара қатысушылары жарыс соңында бір дастарқан басында жиналып, ұлтаралық ынтымақтастық жайында әңгімелесті.

Т.ШИРМЕР, «Оберег» украиндар қоғамдық

бірлестігінің төрағасы

-

9www.astana-akshamy.kz

Иван Иванович саналы ғұмырының отыз жылға жуық уақытын энергетика саласына арнапты. Атаулы энерге-тик мамандық таңдаған жылдарын сағынышпен еске алады. «Энерге-тика саласына 1985 жылы, Целино-град ауыл шаруашылық институтын инженер-электрші мамандығы бой-ынша тәмамдаған жылдары келдім. Бұл іске жүрек қалауымен келгенімді мақтан етемін» дейді Иван Лукашев.

– Осы саладағы алғашқы қызметтік баспалдағым – «Целинэнергоның» жоғары вольтты электр желілерін сынау, асқын кернеуден қорғау және өлшеу жөніндегі жергілікті қызмет инженері еді. Осы алғашқы жұмысқа деген адалдығым мен қызығу шылы-ғымнан-ақ, ғұмыр бойы осы салада нәпақамды тауып, тұрақтап қалаты-нымды сезінеген едім. Мамандық ауыс тыру немесе өзге кәсіп іздеу ойы-ма кіріп те шықпады, - дейді Лукашев.

Өз ісінің кәнігі шеберіне айнал-ған Иван Иванович алғашқы тәлім-герлерін сынау және кернеудің ұлға йып кетуінен қорғау қызметінің (СКҰҚ) бастығы Евгений Трапезников пен сынақ жөніндегі электр монтері Иван Лар шинді аса ілтипатпен еске алады. «Жоғарыда есімдері аталған адамдар – энергетика саласының майталман мамандары, олар маған электр жаб-дықтарын сынаудың теориялық және практикалық негіздерін түсін ді ріп қана қойған жоқ, аталмыш маман-дыққа қызығушылығымды арттыра түсті, - дейді И.Лукашев, - Жалпы, қызмет барысында білікті басшылар-

ЭНЕРГЕТИК МАМАНДЫГЫ – КОГАМГА ПАЙДАЛЫ IС

мен жұмыс істеуде жолы болған адам екенімді жасырмаймын. Тоқсаныншы жылдардың аяғында «KEGOC» АҚ-да қызмет еткен аса білікті маман, мық-ты теоретик әрі практик Николай Ники тиннің қарамағында жұмыс істеу бақыты маңдайыма бұйырды.

Қарамағына 25 құрылымдық бөлім-шесі және төрт аумақтық – Ақмола, Атбасар, Көкшетау және Петропавл электр желісі кіретін «KEGOC» АҚ «Ақмола ЖЭТ» филиалында қыз-мет істейтін Иван Лукашев қазіргі кездегі ұжымын мақтан тұтады, әрі осы ұжымда қызмет етіп жүргенін мәртебе санайды. Филиал дирек-торы Жаңабай Алшынбеков те ұжым ішінде кәсіби ынтымақтастық пен нақты мақсатқа ұмтылушылық ахуалын қалыптастырып, қызмет-керлерді өз міндеттеріне ынталанды-рып, жауапкершілік сезімдерін жете сезіну рухында тәрбиелеп жүрген білікті басшы.

– «KEGOC» компаниясында жұмыс істеу мен үшін зор мақтаныш.

Біздің компания негізгі міндетімен қоса, Қазақстанның бірегей электр желілерінің заманауи техникалық, экономикалық және экологиялық

талаптарға, кәсіби қауіпсіздік пен денсаулықты қорғау стандартта-рына сай жұмыс атқарып, тиімді дамуын қамтамасыз етуін назардан

тыс қалдырған емес, - дейді Иван Иванович.

Иван Лукашевтің еңбек жолында отбасының да ықпалы зор болды.

– Ата-анамның жоғары білімдері болмаса да, оқып-тоқығанның пайдасы мол екенін жақсы түсінді, менің қалаған мамандығым бойынша жоғары білім алуыма қамқорлық жасады. Сол үшін оларға алғысым шексіз. Отбасы мен үшін өмірлік ұстанымымның тірегі. Мені өмірлік жарым да қолдап, қоштап отырады, - дейді Иван Иванович.

Энергетика саласы қиындығы мен қызығы қатар жү ретін сала е ке н і ж а с ы р ы н е м е с . Эл е к т р өндірісі – физикалық үдеріс, одан қор жинақтап, кейінге пайдала-нам деп әсте сақтап қоя алмайсың. «KEGOC» АҚ «Ақмола ЖЭТ» фи лиа лындағы өндірістік тізбектің негізгі буындарының бірі – Иван Лукашев жұмыс істеп жүрген сынақ және диаг ностика жасау қызметі. Оның міндеті уақтылы диагностика жасау арқылы электр жабдықтарының бүліну қаупін азайту болып саналады.

– Қазіргі кезде өндірістің барлық саласын қамтыған техникалық про-гресс энергетиканы да айналып өт-кен жоқ. Компанияның энергети-ка шаруашылығын жаңғыртып, тех-ни калық жарақтандыруға ұмтылып отыр ған қадамы – республикамыздың энергетикасын дамытудағы жаңа да қызықты кезеңге айналып, жас буын энергетиктерді қатарымызға тарта берері сөзсіз, - деп сөзін түйіндейді Иван Иванович.

– Жалпы, латын қарпіне көшу Қазақстан тари-хында ерекше маңызды кезең. Оны жүзеге асырушылар үшін өте үлкен жауапты іс, өте күрделі процесс. Қазір ғалымдар «Қазақ жазуын жаңа ұлттық әліпбиге көшірудің ғылыми негіздерін кешенді зерттеу» атты ғылыми-техникалық бағдарлама жүргізіп жатыр. Аталған бағдарламаның шеңберінде қазақ әліпбиін латын графикасына көшіру мәселесі толық зерттелуде. Сонымен қатар, өзге де бауырлас елдердің тәжірибесін де зерделеп жатырмыз. Дәл осы мәселеде «арық айтып, семіз шығуды» жөн көріп отырмын. Нақты нәтижені уақыты келгенде айтамыз.

-

– Елжан мырза! Атқарылып жатқан жұмыстарды айтар болсақ, ең алдымен, көңілді ұлттық білім жүйесінің сапасын арттыруға бөліп отырмыз.

Бірінші, еліміздегі білім және ғылым жүйесін бұдан әрі дамытудың жаңа стратегиялық бағыттарын анықтап, 2014-2016 жылдарға арналған іс-шаралар жоспары бекітілді. Онда алған білімді өмірде пайдалану, еңбек нарығының қажетіне жаратуға қатысты механизмдер қарастырылған. Себебі, шыны керек, «мектепте, ЖОО-да алған білімім өмірде керек болған жоқ» дегенді жиі естимін. Сол олқылықтың орнын толтыру керек.

Екіншіден, Министрлік пен облыс әкімдері, Астана, Ал-маты қалаларының әкімдері арасында Білім және жастар саясаты салаларындағы мақсатты көрсеткіштер мен тиісті нәтижелерге жетуге байланысты меморандумдарға қол қойылды. Меморандумда әр өңірдің аймақтық ерекшеліктерін ескеруге тырыстық.

Үшіншіден, кейбір заңнамалық актілерге өзгерістер мен толықтырулар енгізуге байланысты Заң жобасы дайындалды. Онда алғашқы техникалық білім алу, білім саласындағы мемлекеттік кепілдіктерді ұлғайту, «Болашақ» бағдарламасын және халықаралық ынтымақтастықты жаңғырту, ұлттық білімнің барлық деңгейлерін жақсарту, т.б. мәселелер қарастырылған.

Тізімді ұзақ соза беруге болады. Ең басты дегендерін түсіндіруге тырыстым. Жұмыс жасалып жатыр. Нәтижесін уақыт көрсетер.

«abai.kz»Ықшамдап дайындаған: Орынбек ӨТЕМҰРАТ

– Бүгінде мектеп оқулықтарының басым көпшілігін бір авторлық ұжым қазақ және орыс тілдерінде әзірлейді. Сол себепті, оқулықтардағы кемшіліктердің көбі екі тілдегі оқулықтарда кездеседі. Көп жағдайда оқулықтар орыс тілінде жазылып, қазақшаға аударылғандықтан, аудармаға қатысты кемшіліктер бар. Ол қателікті түзеумен айна-лысып жатырмыз. Біріншіден, қазақ тіліндегі оқулықтарды аудармай, бірден қазақ тілінде жазуды жолға қоюдамыз. Екіншіден, оқулықтарды мемлекеттік сараптамадан өткізгенде оның мазмұнына, жазылу стилі оқушының жас ерекшелігіне сәйкестігіне, оқу әдістемесінің психологиялық-педагогикалық талаптарға сай болуына ерекше назар аударылып отыр.

Қазір Мемлекеттік хатшының тапсырмасымен Ұлттық тарихты зерделеу бойынша құрылған ведомствоаралық жұмыс тобы Қазақстан тарихының екі базалық оқулығын әзірледі. Ол оқулықтарды тарихшы-лар талқылады, «Оқулық» орталығынан сараптамадан өтті. Енді тарихшы-ғалымдар мен сарапшылар берген өзгерістер мен толықтыру туралы ұсыныстар бойынша жұмыс жасалып жатыр. Болашақта мектеп оқулықтарындағы барлық деректер сол оқулықтар негізінде берілетін болады.

МИНИСТР – «АШЫк онГiМЕ» АЙДАРЫНДА

– Қазақ тіліндегі оқулықтардың олқылықтарына көз жүгіртіп көрдіңіз бе? Әсіресе Қазақстан тарихы пәніне қатысты көптеген даулы мәселелер бар.

– Құрметті, министр мырза! Ла-тын алфавитіне көшу үшін қазіргі күнге дейін қандай жұмыстар істелді?

– Құрметті, Аслан мырза! Министр орынтағына отырған бір жылдан бері қандай жобаларды қолға алдыңыз? Және қандай нәтижелер бар?

10www.astana-akshamy.kz

E-mail: info@astana-akshamy.kz

(Жалғасы. Басы газетіміздің №103 (3160) санында) 6440 05.03.2010

6441 05.03.2010

6442 05.03.2010

6443 05.03.2010

6444 05.03.2010

6445 05.03.2010

6446 05.03.2010

6447 05.03.2010

6448 05.03.2010

6449 05.03.2010

6450 05.03.2010

6451 05.03.2010

6452 05.03.2010

6453 05.03.2010

6454 05.03.2010

6455 05.03.2010

6456 05.03.2010

6457 09.03.2010

6458 09.03.2010

6459 09.03.2010

6460 09.03.2010

6461 09.03.2010

6462 09.03.2010

6463 09.03.2010

6464 10.03.2010

6465 10.03.2010

6466 10.03.2010

6467 10.03.2010

6468 10.03.2010

6469 10.03.2010

6470 10.03.2010

6471 10.03.2010

6472 10.03.2010

6473 10.03.2010

6474 10.03.2010

6475 10.03.2010

6476 10.03.2010

6477 10.03.2010

6478 11.03.2010

6479 11.03.2010

6480 11.03.2010

6481 11.03.2010

6482 11.03.2010

6483 11.03.2010

6484 11.03.2010

6485 12.03.2010

6486 12.03.2010

6487 12.03.2010

6488 12.03.2010

6489 12.03.2010

6490 12.03.2010

6491 12.03.2010

6492 12.03.2010

6493 12.03.2010

6494 12.03.2010

6495 12.03.2010

6496 12.03.2010

6497 12.03.2010

6498 12.03.2010

6499 12.03.2010

6500 12.03.2010

6501 15.03.2010

6502 15.03.2010

6503 15.03.2010

6504 15.03.2010

6505 15.03.2010

6506 15.03.2010

6507 15.03.2010

6508 15.03.2010

6509 15.03.2010

6510 15.03.2010

6511 15.03.2010

6512 15.03.2010

6513 15.03.2010

6514 15.03.2010

6515 15.03.2010

6516 16.03.2010

6517 16.03.2010

6518 16.03.2010

6519 16.03.2010

6520 16.03.2010

6521 16.03.2010

6522 16.03.2010

6523 16.03.2010

6524 16.03.2010

6525 16.03.2010

6526 16.03.2010

6527 16.03.2010

6528 16.03.2010

6529 16.03.2010

6530 16.03.2010

6531 16.03.2010

6532 16.03.2010

6533 16.03.2010

6534 16.03.2010

6535 16.03.2010

6536 16.03.2010

6537 16.03.2010

6538 17.03.2010

6539 17.03.2010

6540 17.03.2010

6541 17.03.2010

6542 17.03.2010

6543 17.03.2010

6544 17.03.2010

6545 17.03.2010

6546 17.03.2010

6547 17.03.2010

6548 17.03.2010

6549 17.03.2010

6550 18.03.2010

6551 18.03.2010

6552 18.03.2010

6553 18.03.2010

6554 18.03.2010

6555 18.03.2010

6556 18.03.2010

6557 18.03.2010

6558 18.03.2010

6559 18.03.2010

6560 19.03.2010

6561 19.03.2010

6562 19.03.2010

6563 19.03.2010

6564 19.03.2010

6565 19.03.2010

6566 19.03.2010

6567 19.03.2010

6318 18.02.2010

6319 19.02.2010

6320 19.02.2010

6321 19.02.2010

6322 19.02.2010

6323 19.02.2010

6324 19.02.2010

6325 19.02.2010

6326 19.02.2010

6327 19.02.2010

6328 19.02.2010

6329 19.02.2010

6330 19.02.2010

6331 19.02.2010

6332 19.02.2010

6333 19.02.2010

6334 22.02.2010

6335 22.02.2010

6336 22.02.2010

6337 22.02.2010

6338 22.02.2010

6339 22.02.2010

6340 22.02.2010

6341 22.02.2010

6342 22.02.2010

6343 23.02.2010

6344 23.02.2010

6345 23.02.2010

6346 23.02.2010

6347 23.02.2010

6348 23.02.2010

6349 23.02.2010

6350 23.02.2010

6351 23.02.2010

6352 23.02.2010

6353 24.02.2010

6354 24.02.2010

6355 24.02.2010

6356 24.02.2010

6357 24.02.2010

6358 24.02.2010

6359 24.02.2010

6360 24.02.2010

6361 24.02.2010

6362 24.02.2010

6363 24.02.2010

6364 24.02.2010

6365 24.02.2010

6366 24.02.2010

6367 24.02.2010

6368 24.02.2010

6369 25.02.2010

6370 25.02.2010

6371 25.02.2010

6372 25.02.2010

6373 25.02.2010

6374 25.02.2010

6375 25.02.2010

6376 25.02.2010

6377 25.02.2010

6378 25.02.2010

6379 26.02.2010

6380 26.02.2010

6381 26.02.2010

6382 26.02.2010

6383 26.02.2010

6384 26.02.2010

6385 26.02.2010

6386 26.02.2010

6387 26.02.2010

6388 26.02.2010

6389 26.02.2010

6390 26.02.2010

6391 26.02.2010

6392 26.02.2010

6393 01.03.2010

6394 01.03.2010

6395 01.03.2010

6396 01.03.2010

6397 01.03.2010

6398 01.03.2010

6399 01.03.2010

6400 02.03.2010

6401 02.03.2010

6402 02.03.2010

6403 02.03.2010

6404 02.03.2010

6405 02.03.2010

6406 03.03.2010

6407 03.03.2010

6408 03.03.2010

6409 03.03.2010

6410 03.03.2010

6411 03.03.2010

6412 03.03.2010

6413 03.03.2010

6414 04.03.2010

6415 04.03.2010

6416 04.03.2010

6417 04.03.2010

6418 04.03.2010

6419 04.03.2010

6420 04.03.2010

6421 04.03.2010

6422 04.03.2010

6423 04.03.2010

6424 04.03.2010

6425 04.03.2010

6426 04.03.2010

6427 04.03.2010

6428 04.03.2010

6429 04.03.2010

6430 05.03.2010

6431 05.03.2010

6432 05.03.2010

6433 05.03.2010

6434 05.03.2010

6435 05.03.2010

6436 05.03.2010

6437 05.03.2010

6438 05.03.2010

6439 05.03.2010

11www.astana-akshamy.kzE-mail: info@astana-akshamy.kz

29.08.2014

15.09.2014

1,6161

46,3626

23,1518

39,7598

321,4307

305,0067

15100Ò

ÄÈÐÅÊÒÎÐ-ÁÀÑ ÐÅÄÀÊÒÎÐ

ÀÑ ÄÈÇÀÉÍÅÐ

Ò

—

15100Ò

ÄÈÐÅÊÒÎÐ-ÁÀÑ ÐÅÄÀÊÒÎÐ

—

Астана қаласы әкімдігінің «Жұмыспен қамту орталығы»

КМК-ге хабарласыңыз! Мекенжайы: Астана қаласы, Брусиловский көшесі, 17/3, Бизнес-орталық

ғимаратының 2-қабаты. 104,5,14,34 автобустарымен келуге болады.

Анықтама алу телефоны: 57-88-88.

негізгі мақсат – жастарға қазақы тәрбиені насихаттау. Замандастарымды, кейінгі жастарды өте жақсы көремін. Сол үлбіреген сарыауыз балапан алданып, шалыс баспаса екен, жамандықтан аулақ жүріп, бақытты болса екен деймін.

– «Ана» деген суреттегі әйел адамның бет-бейнесі өзіңізге

ұқсайды. Мұның сыры неде?– Балапанымды құшақтап

жатып айнаға көзім түсіп кетті, сол бейне ұнаған соң сурет сал-дым. Жалпы, суреттерімдегі кейіпкерлер өз балаларым, жақындарым ғой. Қызымды шақырып алып: «Күнтай, осы-лай отыра тұршы, салып алай-ын. Күнтай, күліп отыра тұршы. Күнтай, енді жыла» деп, мазасын алам. Шынайы бет-бейне өзімнің жанымда...

– Неше балаңыз бар?– Қызым Күнікей он бірде.

Биыл мектепте сурет үйірмесі ашылып, соған бара бастады.

Кішкентай кезінен көргені – сурет, әкесі – журналист, үйдегі тыңдайтын әңгімесі газет-журнал, телерадио бағдарламалары төңірегінде. Соның бәрі әсер еткен болар, «өскенде аниматор болам, қазақша мықты мультфильмдер шығарамын» деп жүр. Өзі сурет сала-ды. Әзірге суреттерінің кейіпкерлері – ылғи түлкі. Оның сырын білмедім. Одан кейінгі ұлым Сұлтансейіт жетіде, екінші сыныпта оқиды. Ол – тентек бала. Математикасы жақсы бірақ. Әкесі «Ко-лесо Астаны» газетінде істейтіндіктен бе, көліктердің маркаларын өте

12www.astana-akshamy.kz

E-mail: info@astana-akshamy.kz

Әрбір шығармасымен жұртты елең еткізетін суретші қыздың есімі әлеуметтік желілер арқылы жастарға жақсы таныс. «Астана ақшамы» газетінің оқырмандары үшін біз де сұхбат алып, әңгімеге тарттық.

– Аңсаған, сіз бір сұхбатыңызда «суретті тек көңіл қалауыммен саламын» депсіз. Алайда, әрбір шығармаңыздан азаматтық ұстаным м е н м ұ н д а л а п т ұ р а д ы . Ә р к е з қоғамдағы елеулі уақиғаларға сіз лез-де иллюстрациялық сурет салып, оны әлеуметтік желілер арқылы жария-лап, үн қатып отырасыз. Азаматтық позиция әркімде болуы керек деп есептейсіз бе?

– Иә, осы елдің азаматы болғаннан кейін, елде болып жатқан уақиғалар, қоғамдағы өзгерістер маған да тікелей қатысы бар деп есептеймін. Біз қоғамдық жұмыстарға араласпасақ, шет елден біреулер келіп жағдайымызды дұрыстап бермейді ғой. Сырттан келгендердің бір ғана мүддесі болуы мүмкін. Ол – ақша жасап кету, қалталарын толтыру. Ал біз осы жерде қаламыз. Осы жерде тудық, осында өмір сүреміз. Ұрпақтарымыз да осында тұратын болады, бұйыртса. Мұндағы жағдайдың дұрыс болғаны, бізге, яғни, қазаққа керек. Сондықтан, журналистер қоғамдағы проблеманы жазып, эфирге шығарып көрсетсе, мен суретші болған соң айтарымды бейнелеу өнері арқылы жеткіземін. Сіздердікі секілді менің де міндетім – мәселеге көпшіліктің назарын аудару, қоғамдағы келеңсіздіктің жойылуына, дамуға үлес қосу.

– Сіздің бір суретіңізде анасы, әкесі, балалары – бәрі бір-бір теле-фон ұс тап, компьютерге шұқшия қарайды. Бір бөлмеде отырса да, бірімен бірінің жұмысы жоқ. Сол суретке сіз «Ауру» деп ат қойыпсыз. Неге?

– Бұл, расында, заманымыздың ауруы сияқты ғой. Байқасаңыз, елдің бәрі ұялы телефонына, «айпады-на», ноутбугіне үңіледі де отырады. Шынымен ауру сияқты. Суретте де сол бейнеленген: кешкісін үйге жиналғанда, яғни, ұйықтар алдында әке-шешесі, екі баласы басы қосылған соң өтіп бара жатқан сол күнгі жаңалықпен бөлісіп, әңгімелесудің орнына әрқайсысы өз гаджетімен әуес болып отыр. Менің ойымша, мұндай үрдіс туыстықты алыстататын сияқты. Адамдар арасындағы рухани байланысты үзетін тәрізді. Мұндай жағдай ушыға берсе, кейбір шет елдердегі тұрмыс салты бізге де біртіндеп сіңісіп кете ме деп қорқамын. Шет ел-дерде азаматтардың отбасын құру жасы ұлғайып бара жатыр ғой. Оның өзінің әкелетін зардабы көп. Осының бәрі, менің ойымша, адамдардың бір-бірімен араласпағандығынан туындайды...

– Абайдың сөзін ұлықтап салған футболканың суреті, «Түсікке қарсылық», «Ана, темекі тартпа», «Құдай, неге мені теледидар қылып жаратпадың», «Қарттар үйінде қазақ көп», тағы басқа айтары анық суреттеріңіз бар. Мәтінді өзіңіз жа-

засыз ба? Тақырыпты өзіңіз табасыз ба?

– Абайдың суретін салған себебім abai.kz сайты конкурс жариялаған бо-латын. Мен Абай атамыздың суретін қатырып сала алмайтын болған соң, ойымды жеткізудің басқа жолын тап-тым. Қалай болса, солай Абай бейнесін жасағым келген жоқ. Содан соң ғұлама ақынымыздың аталы сөз болып елге та-рап кеткен қанатты сөздерін насихаттай-тын футболканың үлгісін жасадым. Со-лай 2-3 данадан футболка шығарып, жақындарым киіп жүрді. Ол ойым нәтижесіз болған жоқ. Көргендер қызықты. «Ою-өрнектің жанында Абай атамыздың сөзі жазылған әдемі футбол-кадан бізге де жасап беріңдерші» деп, сұрағандар көп болды.

Жалпы, сурет салған соң көбіне мен мәтін жазамын. Ондағы сөзді, тақырыпты, әрине, өзім табамын.

– Сіздің негізгі тақырыбыңыз әлеуметтік проблемалар ғой?

– Иә, басты тақырыбым – әлеуметтік мәселелер. Негізі, шетелдерде мұндай жобалар жақсы қаржыландырылады. Әлеуметтік тақырыптарда салынған суреттерден көшеге билбордтар жасап, буклеттер таратып жатады. «Сақтансаң, сақтаймын» дейді Құдай.

Мұның бәрі жастарды, қоғамда жаман іс-әрекеттерден сақтау мақсатында жасалады.

– Ал бізде қалай? Бұл өнерге қызығушылық, қолдау бар ма?

– Бізде бұл сала дамымаған. «Фейс-бук» әлеуметтік желісінде менің 7000 оқырман досым бар, салған суреттерім солардың көмегімен ғана таралып кетіп жатыр.

– Өнеріңізді жарнама жасап, қаржы табуға пайдаланасыз ба?

– Жоқ. Суреттерімде ешқандай жар-нама жоқ. Менің шығармашылығымдағы

жақсы біледі. Олар туралы сағаттап әңгімелесуге бар. Ал кішкентайымыз Байжігіт – атасының баласы, бір жарым жаста. Тентек, іздегені төбелес, ойын. Атасымен өлең айтады қосылып. Сабақ басталғалы бері ағасы мен апатайын сағынып, күтіп жүреді.

– А н а л ы қ с е з і м , а н а б о л у шығармашылығыңызға қандай серпін берді?

– Мен бұл салаға мектеп жасымнан әуестенгенмін. Негізі былай болған еді. Үшінші сыныпты бітіріп, демалысқа шыққан кезде әкем велосипед әперемін деп көндіріп, шашымды алып тастады. Кейін біраз күн өткен соң, мұғаліміміз телефон соғып, бізді мектепке шақырды. Тақыр басыма үйреніп алған мен мек-тепке сол күйі бара салдым. Бірақ, сыныпқа кіріп келгенім сол, балалар ду күлді. Қолдарын шошайтып мазақтап, мені ұялтты. Содан кейін бұл мектепке енді бармаймын деп, жылаумен болдым. Әке-шешеме басқа мектеп іздеуге тура келді. Үйімізге ең жақыны көркемсурет колледжі жанындағы мектеп болатын. Сөйтіп, шашымды тақырлауы себеп болып, бейнелеу өнеріне бет бұрып кеттік. Кездейсоқ ештеңе болмайды дейді, өнерге солай аяқ басуым керек болған шығар, кім біледі.

Суретті осылай бала кезімнен салып жүрдім. Бертінде тақырыптарымның түрленгені рас. Өйткені, мен көрген, сезінген нәрселерімді саламын. Ол – заңды. Сол секілді, қазір мен суреттерімді тез саламын. Өйткені, уақыт аз. Өзіңіз де білесіз, әйел адамның шаруасы бітпейді ғой. Сондықтан, күнде ыдыс жуып неме-се шәй құйып отырғанда ойыма келген нәрсені жоғалтпауға тырысып, жантала-самын, қалай да жарты сағат тауып, әлгі ойымды қылқаламмен қағазға түсіріп тастаймын. Үнемі ізденіс үстінде жүрем.

– Айтпақшы, «Ана жылытады» деген суретіңізде анасының айна-ласында шашылған ойыншықтар сияқты ұйықтап жатқан төрт бала бейнеленіпті. Қазақтың әр отба-

сында неше бала болуы керек деп есептейсіз?

– Қазақтың санын көбейту керек. Әрине, әркімнің жағдайы әртүрлі, бірақ сол жағдайға байланысты бала саны да көп болуы керек деп ойлаймын. Жеріміз өте үлкен, адам саны өте аз. Әлемдік нарық үшін біздің ел қызықты нысана емес. Адам саны аз болғандықтан, кейбір тауарлар бізге келмей жатады, өкінішті-ақ. Келсе, бағасы удай қымбат болады. Ал, халық саны артса, мұндай болмас еді. Өз басым, әрбір қазақ отбасында кем дегенде төрт бала болса деп ойлаймын.

– Музыка секілді, бейнелеу өнері де аударманы қажет етпейді. Бұл саланың музыкадан да артықшылығы тілсіз, үнсіз-ақ айтарыңды айта аласың. Түсінікті бола береді. Осы орайда, өзіңіздің хабарыңыз бар ма, суреттеріңізді қанша елде көшіріп басып жатыр?

– Бәрін, әрине, білмеймін. Бірақ, «Мамам мені өлтіретін шығар» деген суретімнің 8 тілде шыққанын өзім көрдім. Ең алғаш түрікшесін көргенде, әлеуметтік желідегі кейбір адамдар күмәндана бастады, «түріктердің сай-тынан алып, аударып алған боларсың» деген сыңай танытқандар болды. Бірақ, менің жариялаған мерзімім түрік сайт-тарынан бұрын болған соң ол сұрақтар жайына қалды... Кейде өз суреттерімді өзіме қимай жататындар бар.

– Тушьпен, қылқаламмен саласыз. Аз шығын жұмсап, көп нәрсе айтасыз. Және көп жағдайда айтарыңызды дер кезінде, жұрттан бұрын жеткізіп үлгересіз. Шамамен бір суретті салу үшін қанша уақыт жұмсайсыз?

– Бала кезімізден әкеміз «жарты сағат сайын айналысқан ісіңді ауыстырып отыр» деп үйреткен. Сол сөз дағдыма айналып кетіпті. Сурет салуға да көп уақыт шығындамаймын. Көбіне суретті жарты сағат ішінде салып бітіремін.

– Қызықты әңгімеңіз, өнеріңіз үшін рахмет!

Әңгімелескен Нәзира БАЙЫРБЕК