0 | P a g e

Republic of the Philippines

Department of Education Regional Office IX, Zamboanga Peninsula

Edukasyon sa Pagpapakatao

Ikalawang Markahan - Modyul 8: Pagpapasya: Kabutihan o Kasamaan

Zest for Progress

Zeal of Partnership

10

Pangalan ng Mag-aaral: ___________________________

Baitang at Seksyon: ___________________________

Paaralan: ___________________________

1 | P a g e

Bakit mahalagang pag-isipan ng mabuti ang kilos ng tao?

― Kilos ko, pananagutan ko!‖. Ito ang mga salitang nagsasabing bilang tao,

nararapat na suriin nating mabuti ang bawat kilos na ginagawa natin.

Sa modyul na ito, pag-aaralan mo ang kabutihan at kasamaan ng pagpapasiya o

kilos batay sa layunin,paraan at sirkumstansiya.

8.3 Napapatunayan na ang layunin,paraan, at sirkumstansiya ay nagtatakda ng

pagkamabuti o pagkamasama ng kilos ng tao. (EsP 10MK-IIh-8.4)

8.4 Nakapagtataya ng kabutihan o kasamaan ng pasiya o kilos sa isang sitwasyong may dilemma batay sa layunin,paraan at sirkumstansiya nito. (EsP 10MK-IIa-5.2)

Sa nakaraang leksyon ay nalaman mo kung ano ang kahulugan at

kahalagahan ng layunin, paraan, sirkumstansiya, at kahihinatnan ng

makataong kilos.Ngayon ay ibibigay mo ang iyong opinyon tungkol sa

layunin,paraan, at sirkumstansiya ng pagkamabuti o pagkamasama ng kilos

ng tao.

Panuto: Sumulat ng maikling sanaysay gamit ang sumusunod na gabay

na tanong. Ang sanaysay ay hindi hihihigot sa 150 na salita. Isulat ito sa

inyong sagutang papel.

1. Bakit kung mali ang isang kilos ay magiging mali na ang lahat ng

kilos?

2. Paano nadadagdagan o nababawasan ang kabutihan at kasamaan ng

isang kilos?

3. Paano nalalaman kung malaki o maliit ang pananagutan ng isang tao.

ALAMIN

BALIKAN

2 | P a g e

Gawain: ANG PANLOOB AT PANLABAS NA KILOS Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang mga sumusunod na sitwasyon.

Sitwasyon 1: Si Robinhood ay kilala sa kanyang pagiging matulungin lalo na sa mga mahihirap. Ngunit ang mga binibigay niya ay galing sa pagnanakaw.

Siwasyon 2: Nagkasayahan kayo bilang selebrasyon sa kaarawan ng isang kaibigan mo, kaya inabot kayo ng gabi sa inyong bahay. Hindi pa rin kayo tumigil sa pagkanta gamit

ang videoke kahit natutulog na ang inyong mga kapitbahay.

Sitwasyon3: Si Mang Gerry ay matulungin sa kaniyaang mga kapitbahay.Ngunit lingid sa kaalaman ng kaniyang mga tinutulungan,na ang perang ibinibigay niya sa mga ito ay

galing sa pagbebenta niya ng ipinagbabawal na gamot.

Sagutin:

1. Tama ba o mali ang naging kilos nila? Bakit?

2. Kung ikaw ang nasa sitwasyon, magagawa mo rin ba ang ginawa nila? Pangatwiranan.

Ayon kay Santo Tomas de Aquino, sa bawat makataong kilos, ang

kilos-loob ang tumutungo sa layunin. Hindi makapaghahangad ng

anuman ang isang tao kung wala itong pinakahuling layunin at ito ay

ang makapiling ang Diyos sa kabilang buhay. Kaya’t marahil ay

nararapat lamang na mapagnilayan ng tao ang bawat layunin ng

kanyang isinasagawang kilos.Mahalaga ito upang lubos na malaman

kung paano nagiging mabuti o masama ang kilos.

Mahalaga na masusing pag-isipan at pagplanuhang mabuti ang

anumang isasagawang kilos dahil mayroon itong katumbas na

panagutan na dapat isaalang-alang.Kung minsan,nagkakaroon ng

suliranin sa pagpapasiya dahil sa kawalan ng kaalaman kung ang pinili

niyang kilos ay mabuti o masama.kung minsan dahil sa bilis ng takbo ng

isip ng tao ay nakapag-iisip at nakagagawa siya ng kilos na hindi

tinitingnan ang kahihitnan nito.Kailangang mapag-isipang mabuti at

makita kung ano ang magiging resulta ng anumang kilos na gagawin.

TUKLASIN

SURIIN

ESSON)

3 | P a g e

Si Arnold ay pumunta sa bahay ng kanyang Lola Ester. Nakita niya

kung saan itinatago ng kanyang lola ang pera nito. Isang araw ay

pumunta siya sa bahay nito at kinuha niya ang pera sa lalagyan.

Upang maging mabuti ang kilos,nararapat itong nakabatay sa dikta

ng konsensya batay sa Likas na Batas Moral.

Ang mabuting kilos ay dapat palaging mabuti hindi lamang sa

kalikasan nito kundi sa motibo at sirkumstansiya kung paano mo ito

ginagawa.Kaya’t mula sa layunin,paraan,at sirkumstansiya ng kilos ay

madaling makikita o masusuri ang kabutihan kasamaan nito.

Gawain 1: KONDISYON O KALAGAYAN NG KILOS

Panuto:

Basahin at unawaing mabuti ang sitwasyon.

1.

2.

3.

4.

Tanong:

1. Tama ba o mali ang naging kilos sa mga sitwasyon sa itaas?

Nadagdagan ba o nabawasan ang kilos? Ibigay ang inyong opinyon.

PAGYAMANIN

Nagtawanan nang malakas ang ilang kabataan dahil pinag-uusapan nila

ang isang kamag-aral na biglang naghirap dahil nalulong sa sugal ang

ama nito. Ginawa nila ito sa simbahan.

Matalinong mag-aaral si Nestor. Pinaghandaan niya nang mabuti ang

kanilang pagsusulit upang siya ay mapasama muli sa Top Ten sa

kanilang seksyon. Ngunit habang sumasagot siya sa pagsusulit,

mayroon siyang hindi maalala na sagot sa tanong. Nanghihinayang si

Nestor na hindi ito masagutan dahil alam niyang pinag-aralan niya

ito, iyon nga lamang ay nakalimutan niya. Napatingin siya sa papel ng

kaniyang katabi at nakita niya ang sagot kaya’t kinopya niya ito.

Nasunugan ang isang pamilya sa lugar ni Chris. Sa halip na tulungan

niya ang mga ito,sinamantala niya ang pagkakataon upang

makapagnakaw sa pamilya.

4 | P a g e

Gawain 2:MAPANURING PAG-IISIP

Panuto: Suriin ang bawat sitwasyon sa ibaba at tingnan kung mabuti o masama ang ginawang pasiya okilos.Lagyan ng tsek (√) ang kolum ng

mabuting kilos kung ikaw ay naniniwala na ito ay mabuti at lagyan ng ekis (X) ang kolum ng masamang kilos kung naniniwala kang ito ay

masama. Isulat sa susunod na kolum ang iyong paliwanag sa iyong napili.

Mga sitwasyon Mabuting Kilos Masamang Kilos

Paliwanag

1.Nanalo si Mang Philip bilang

barangay captain sa kanilang lugar.Wala siyang inaksayang

oras upang ibigay ang sarili sa kaniyang paglilingkod nang buong katapatan.

2.Nais ni Jaymee na

matulungan ang kaniyang kamag-aral na pumasa kaya’t

pinakopya niya ito sa kanilang pagsusulit.

3.Habang nasa loob ng simbahan si Pol at Adrewbay

pinag-uusapan nila ang kanilang kamag-aral na di

umano’y nakikipagrelasyon sa kanilang guro.

Gawain: MAINGAT NA PAGSUSURI SA KABUTIHAN O KASAMAAN NG KILOS

Panuto: Mag-isip ng isang sitwasyon mula sa iyong karanasan na may

suliranin(dilemma).Tayahin ang kabutihan o kasamaan nito batay sa

layunin,paraan,sirkumstansiya at kahihinatnan nito

Suliranin Layunin Paraan Sirkumstansiya Kahihinatnan

Paghuhusga:Mabuti o

masama ang

kilos?Bakit?

ISAISIP

5 | P a g e

ISAGAWA

Mag-isip ng dalawang sitwasyon mula sa iyong karanasan na may

suliranin(dilemma). Tayahin ang kabutihan o kasamaan.

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

_______________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

_______________________________________________________________

Sitwasyon 1

Sitwasyon 2

6 | P a g e

Panuto: Basahin at unawain ang bawat pangungusap. Piliin ang pinakaangkop na sagot at isulat ang titik sa iyong sagutang papel.

1. Isang araw habang wala sa bahay ang mga magulang ni Bren ay pumasok siya sa kanilang silid at kumuha ng 500 piso sa loob ng cabinet kung saan

nakatago ang pera nila. Ang pagkuha ni Bren ng pera ay masama. Nadaragdagan ng panibagong kasamaan ang kaniyang ginawa

dahil______________. A. kinuha niya ito nang walaang paalam B. kinuha niya ito nang wala ang kaniyang mga magulang

C. ang kinuhanan niya ng pera ay ang kanyang mga magulang D. ang pagkuha niya ng pera ay hindi nagpakita ng pagrerespeto

2. Kung mali ang layunin magiging mali na rin ba ang paraan at sirkumstansiya?

A. Hindi, dahil iba ang paraan at sirkumstansiya sa layunin.

B. Oo, dahil kung masama ang panloob na kilos ay magiging masama na rin ang buong kilos

C. Hindi, dahil layunin lang naman ang apektado hindi ang ibang kilos

D. Oo, dahil konektado ang mga kilos

3. Binigyan ni Tanya ng pagkain ang kanyang kamag-aral na walang baon. Ginawa

niya ito dahil nais niyang kumopya sa kaniyang kaklase sa pagsusulit sa Matematika.

A. Tama, sapagkat nakapagbigay ka ng pagkain sa kaklase mo. B. Mali, sapagkat gusto lang niyang mangopya. C. Tama, sapagkat mabuti ang ipinakita niya sa kanyangkaklase.

D. Mali, sapagkat masama ang kanyang layunin.

4. Ayon kay Sto. Tomas de Aquino, sa bawat makataong kilos, ang kilos-loob ay tumutungo sa isang _____________.

A. paraan C. layunin B. sirkumstansiya D. kahihinatnan

5. Paano nagiging mabuti o masama ang isang kilos?

A. Kapag napagnilayan ng tao ang bawat layunin ng kanyang isinasagawang kilos

B. Kapag alam niyang may pananagutan siya sa ginawa niyang kilos

C. Kapag nagsusuri siya sa kanyang kilos D. Kapag nalalaman niya ang tama at maling kilos.

6. Nasunugan ang isang pamilya sa lugar ni Chris. Sa halip natulungan niya ang mga ito, sinamantala niya ang pagkakataon upang makapagnakaw sa pamilya. Nabawasan ba o nadaragdagan ang kasamaan ng kanyang kilos?

A. Nabawasan, dahil sa pamilya niya naman ito. B. Nadaragdagan, dahil sa halip na tulungan ay sinamantala pa

niya. C. Nabawasan, dahil sa matinding pangangailangan.

D. Nadaragdagan, dahil sa sitwasyon ng pamilyang nasunugan.

TAYAHIN

7 | P a g e

7. Si Jimmy ay isang pulis. Kilala siyang matulungin sa kanilang lugar kaya’t

mahal na mahal siya ng kanyang kapitbhay ngunit lingid sa kaalaman ng kanyang tinutulungan, na ang tinutulong niya aygaling sa pangongotong na

kinukuha niya sa kaniyang mga nahuling tsuper sa kalasada.Tama ba o mali ang kilos ni Jimmy?

A. Tama, dahil marami naman siyang natulungan na nangangailangan. B. Mali, dahil hindi sa kaniya galing ang kanyang itinulong. C. Tama, dahil mabuti naman ang kanyang panlabas na kilos.

D. Mali, dahil kahit mabuti ang panlabas na kilos,nababalewala pa rin ang panloob na kilos.

8. Matalinong mag-aaral si Nestor.Pinaghandaan niya ang kanyang pagsusulit upang siya ay mapasama muli sa Top Ten sa kanilang seksyon. Ngunit habang

sumasagot siya ay nakalimutan niya ang sagot at napatingin sa papel ng kanyang kaklase.Nadaragdagan ba o nabawasan ang kasamaan ng kilos ni Nestor?

A. Nabawasan ang kasamaan ng kanyang kilos dahil hindi ito pinagplanuhan.

B. Nadaragdagan dahil honor student siya. C. Nabawasan dahil hindi niya sinasadya na makita ang sagot.

D. Nadaragdagan dahil masama ang panlabas na kilos.

9. Si Gene ay isang espesyalistang doctor sa puso .Siya ay maingat sa pagbibigay sa kung anong gamot ang nararapat sa pasyente dahil alam niya bilang doctor

na hindi lahat ng gamot ng kaniyang ibinibigay ay may magandang idudulot sa mga pasyenteng iinom nito.Alin sa mga salik na nag-uugnay sa makataong

kilos ang ipinakita ni Gene? A. Layunin B. Paraan

C. Sirkumstansiya D. Kahihinatnan

10. Alin sa mga sumusunod ang hindi nagpapakita ng makataong kilos?

A. pagbigay sa mga nangangailangan B. pagsasabi ng katotohanan

C. pagbigay ng sagot tuwing may pagsusulit D. pagtulong sa kapwa

11. May babae na nagustuhan at minahal si alex ngunit ang babaeng ito ay

mayroon ng asawa.Ngunit sa kabila nito,ipinagpatuloy pa rin niya ang kanyang pagmamahal sa babae hanggang magkaroon sila ng relasyon. Ano kayang

prinsipyo ang sumasakop sa sirkumstansiya ng kilos ang makikita rito? A. Ang sirkumstansiya a hindi maaring gawing mabuti ang masama.

B. Ang sirkumstansiya ay maaring gawin ang mabuting kilos na masama. C. Ang sirkumstansiya ay maaaring gawin ang mabuting kilos na masama. D.Ang sirkumstansiya ay maaaring lumikha ng mabuti o masamang kilos.

12. Bakit kailangan na mapagnilayan ng tao ang bawat layunin ng kanyang

isinasagawang kilos? A. Upang lubos na malaman kung paano nagiging mabuti o masama ang isang

kilos. B. Upang malaman kung mabuti o masama ang kilos.

8 | P a g e

C. Upang magiging mabuti ang kahihinatnan ng kilos D. Upang magiging mabuti ang lahat ng kilos.

13. Ayon sa kanya,sa bawat makataong kilos,ang kilos-loob ang tumutungo sa isang

layunin. A. Sto. Tomas de Aquino C.De Torre

B. Agapay D. Felicidad Lipio

14. Mayroon kang mahabang pagsusulit ngunit hindi ka nakapag-aral dahil

ginabi ka nang umuwi galing sa kaarawan ng iyong kaibigan. Nakikita mo ang sagot mula sa iyong katabi. Tama ba o mali na kopyahin mo ito?

A. Tama,dahil hindi ko naman hinihingi ang sagot, kusa ko naman itong nakita.

B. Mali, dahil hindi ko dapat kopyahin na walang paalam sa kaniya.

C. Tama, dahil ang aking layunin ay makapasa sa pagsusulit. D. Mali, dahil kung ano lamang ang nalalaman ko ang dapat kong isulat na

sagot sa pagsusulit.

15. Ang mga nakapagpapala o nakapagpapabawas ng kabutihan o kasamaan ng isang kilos ay tinatawag na __________________.

A. Kahihinatnan

B. Sirkumstansiya C. Layunin

D. Paraan

9 | P a g e

SUSI SA PAGWAWASTO

Sanggunian

Aklat

Kagawaran ng Edukasyon, Edukasyon sa Pagpapakatao 9 Modyul para sa Mag-aaral,

DepEd-BLR, Muling Limbag 2017, pp 107-124

TAYAHIN

1.C

2.B

3.B

4.C

5.D

6.B

7.B

8.A

9.A

10.B

11.A

12.D

13.A

14.D

15.B

10 | P a g e

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Rhemibey S. Malabas , SST-I

Basilan NHS, Isabela City Division

Editor: Jonathan Gilbert E. Cruz, SST-II

Tagasuri: Aimee A. Torrevillas, SST-III

Tagaguhit:

Tagalapat:

Tagapamahala: Julieto H. Fernandez, OIC-SDS

Maria Laarni T. Villanueva, OIC-ASDS

Eduardo G. Gulang, SGOD Chief

Henry R. Tura, CID Chief

Elsa A. Usman, LR Supervisor

Violeta M. Sta. Elena, ADM Module Coordinator

11

Region IX: Zamboanga Peninsula Hymn – Our Eden Land Here the trees and flowers bloom Here the breezes gently Blow,

Here the birds sing Merrily, The liberty forever Stays,

Here the Badjaos roam the seas Here the Samals live in peace

Here the Tausogs thrive so free With the Yakans in unity

Gallant men And Ladies fair Linger with love and care

Golden beams of sunrise and sunset Are visions you’ll never forget

Oh! That’s Region IX

Hardworking people Abound, Every valleys and Dale

Zamboangueños, Tagalogs, Bicolanos,

Cebuanos, Ilocanos, Subanons, Boholanos, Ilongos, All of them are proud and true

Region IX our Eden Land

Region IX Our..

Eden... Land...

My Final Farewell Farewell, dear Fatherland, clime of the sun caress'd Pearl of the Orient seas, our Eden lost!, Gladly now I go to give thee this faded life's best, And were it brighter, fresher, or more blest Still would I give it thee, nor count the cost. On the field of battle, 'mid the frenzy of fight, Others have given their lives, without doubt or heed; The place matters not-cypress or laurel or lily white, Scaffold or open plain, combat or martyrdom's plight, T is ever the same, to serve our home and country's need. I die just when I see the dawn break, Through the gloom of night, to herald the day;

And if color is lacking my blood thou shalt take, Pour'd out at need for thy dear sake To dye with its crimson the waking ray.

My dreams, when life first opened to me,

My dreams, when the hopes of youth beat high, Were to see thy lov'd face, O gem of the Orient sea From gloom and grief, from care and sorrow free; No blush on thy brow, no tear in thine eye. Dream of my life, my living and burning desire, All hail ! cries the soul that is now to take flight; All hail ! And sweet it is for thee to expire ; To die for thy sake, that thou mayst aspire; And sleep in thy bosom eternity's long night. If over my grave some day thou seest grow, In the grassy sod, a humble flower, Draw it to thy lips and kiss my soul so, While I may feel on my brow in the cold tomb below The touch of thy tenderness, thy breath's warm power. Let the moon beam over me soft and serene, Let the dawn shed over me its radiant flashes,

Let the wind with sad lament over me keen ; And if on my cross a bird should be seen, Let it trill there its hymn of peace to my ashes.

Let the sun draw the vapors up to the sky, And heavenward in purity bear my tardy protest Let some kind soul o 'er my untimely fate sigh, And in the still evening a prayer be lifted on high From thee, 0 my country, that in God I may rest. Pray for all those that hapless have died, For all who have suffered the unmeasur'd pain; For our mothers that bitterly their woes have cried, For widows and orphans, for captives by torture tried And then for thyself that redemption thou mayst gain And when the dark night wraps the graveyard around With only the dead in their vigil to see

Break not my repose or the mystery profound And perchance thou mayst hear a sad hymn resound 'T is I, O my country, raising a song unto thee.

And even my grave is remembered no more

Unmark'd by never a cross nor a stone Let the plow sweep through it, the spade turn it o'er That my ashes may carpet earthly f loor, Before into nothingness at last they are blown. Then will oblivion bring to me no care As over thy vales and plains I sweep; Throbbing and cleansed in thy space and air With color and light, with song and lament I fare, Ever repeating the faith that I keep. My Fatherland ador'd, that sadness to my sorrow lends Beloved Filipinas, hear now my last good -by! I give thee all: parents and kindred and fr iends For I go where no slave before the oppressor bends, Where faith can never kil l, and God reigns e'er on high! Farewell to you al l, from my soul torn away, Friends of my childhood in the home dispossessed!

Give thanks that I rest from the wearisome day! Farewell to thee, too, sweet friend that l ightened my way; Beloved creatures all, farewell! In death there is rest!

I Am a Filipino, by Carlos P. Romulo

I am a Filipino–inheritor of a glorious past, hostage to the uncertain future. As such I must prove equal to a two-fold task–the task of meeting my responsibility to the past, and the task of performing my obligation to the future.

I sprung from a hardy race, child many generations removed of ancient Malayan pioneers. Across the centuries the memory comes rushing back to me: of brown-skinned men putting out to sea in ships that were as frail as their hearts were stout. Over the sea I see them come, borne upon the billowing wave and the whistling wind, carried upon the mighty swell of hope–hope in the free abundance of new land that was to be their home and their children’s forever.

I am a Filipino. In my blood runs the immortal seed of heroes–seed that flowered down the centuries in deeds of courage and defiance. In my veins yet pulses the same hot blood that sent Lapulapu to battle against the first invader of this land, that nerved Lakandula

in the combat against the alien foe, that drove Diego Silang and Dagohoy into rebellion against the foreign oppressor.

The seed I bear within me is an immortal seed. It is the mark of my manhood, the symbol of dignity as a human being. Like the seeds that were once buried in the tomb of Tutankhamen many thousand years ago, it shall grow and flower and bear fruit again. It is the insignia of my race, and my generation is but a stage in the unending search of my people for freedom and happiness.

I am a Filipino, child of the marriage of the East and the West. The East, with its languor and mysticism, its passivity and endurance, was my mother, and my sire was the West that came thundering across the seas with the Cross and Sword and the Machine. I am of the East, an eager participant in its spirit, and in its struggles for liberation from the imperialist yoke. But I also know that the East must awake from its centuried sleep, shake off the lethargy that has bound his limbs, and start moving where destiny awaits.

I am a Filipino, and this is my inheritance. What pledge shall I give that I may prove worthy of my inheritance? I shall give the pledge that has come ringing down the corridors of the centuries, and it shall be compounded of the joyous cries of my Malayan forebears when first they saw the contours of this land loom before their eyes, of the battle cries that have resounded in every field of combat from Mactan to Tirad Pass, of the voices of my people when they sing:

―I am a Filipino born to freedom, and I shall not rest until freedom shall have been added unto my inheritance—for myself and my children and my children’s children—forever.‖