1 LEKCJA. HEI! HVA HETER DU? - Kurs języka norweskiego ......15 Kurs języka norweskiego w Twoim domu! 7 LEKCJA. HVOR LIGGER POLEN? W tej lekcji dowiesz się, jak wytłumaczyć dla

2

Kurs języka norweskiego w Twoim domu!

1 LEKCJA. HEI! HVA HETER DU?

Pierwsze kroki w nauce języka obcego są bardzo ważne, dlatego musisz

nauczyć się podstawowych zasad gramatyki: 1) zaimków osobowych oraz 2)

szyku wyrazów w zdaniu oznajmującym, pytającym i przeczącym, który jest

bardzo ważny w języku norweskim.

ZAIMKI (PRONOMEN)

L. POJEDYNCZA (ENTALL) L. MNOGA (FLERTALL)

Jeg – ja Vi – my

Du – ty Dere – wy

Han – on De – oni, one

Hun – ona

BEZOKOLICZNIK (INFINITIV) ORAZ CZAS TERAŹNIEJSZY (PRESENS)

Przed bezokolicznikiem piszemy partykułę bezokolicznikową å, na przykład:

Jeg prøver å snakke norsk. – Ja próbuję mówić po norwesku.

Czas teraźniejszy (presens) jest najczęściej tworzony za pomocą dodania do

bezokolicznika końcówki -r.

3


Czasownik nie odmienia się przez liczbę ani rodzaj, czyli mówiąc "ja mówię",

"ty mówisz" - itd., zawsze będziemy używać tej samej formy czasownika,

np. snakker. Inny będzie tylko zaimek (ja, ty, itd).

SZYK WYRAZÓW W ZDANIU (ORDSTILLING)

Zazwyczaj na początku zdania jest podmiot. Na drugim miejscu

obowiązkowo musi być orzeczenie, które często składa się z dwóch i więcej

słów, a za orzeczeniem— dopełnienie i okoliczniki.

Czasami na pierwszym miejscu w zdaniu może znaleźć się nie podmiot, a

dopełnienie lub okolicznik, jednak podmiot zostaje wtedy nie dalej niż na

drugim miejscu. Orzeczenie w takim wypadku stawia się po podmiocie, tj. na

trzecim miejscu. Jeżeli orzeczenie składa się z dwóch czasowników (muszę

się uczyć, umiem czytać itd.), wtedy podmiot jest pomiędzy czasownikami.

Przykład: Markus leser en avis – Markus czyta gazetę, a nie odwrotnie.

Jak utworzyć zdanie przeczące? Za pomocą przysłówka ikke:

Jeg snakker norsk – mówię po norwesku.

Jeg snakker ikke norsk – ja nie mówię po norwesku.

4


2 LEKCJA. VERDEN RUNDT. LAND

OG YRKER

Podczas pierwszej lekcji nauczyliśmy się układać zdania oznajmujące i

przeczące. A teraz musimy nauczyć się zadawać pytania. Chcesz znaleźć

przyjaciół w Norwegii? Naucz się zadawać pytania!

SŁOWA PYTAJĄCE (SPØRREORD)

Hva? Co? / Jak?

Hvor? Dokąd? / Gdzie?

Hvem? Kto? / Który?

Hvorfor? Dlaczego?

Hvordan? Jak?

Hvor ofte? Jak często?

5


ZDANIA PYTAJĄCE (SPØRRESETNINGER)

W języku norweskim są dwa rodzaje zdań pytających:

1. Otwarte: na początku pytania znajduje się słówko pytające (hva, hvor

itd.), np.:

Hva liker du å gjøre? – Co lubisz robić?

A wtedy Norweg chętnie Ci opowie o tym, jak je lody na mrozie.

2. Zamknięte: Tak/nie pytania. W języku norweskim nie ma takiego słówka

jak "czy", dlatego takiego rodzaju pytania rozpoczynają się od orzeczenia,

np.:

Snakker du norsk? – Czy mówisz po norwesku?

Pamiętaj, że jak pracodawca zada Ci takie pytanie, zawsze mów: Ja (tak)!

6


3 LEKCJA. JEG HAR EN STOR

FAMILIE

W 3 lekcji omówimy rzeczownik i jego rodzaje, krótko omówimy użycie

określonej i nieokreślonej formy rzeczownika. Norwegowie są liderami

tolerancji oraz równych praw, ale tylko nie w przypadku gramatyki

norweskiej. Podział na rodzaje rzeczowników będzie!

RZECZOWNIK (SUBSTANTIV)

Rzeczowniki w języku norweskim – przynajmniej w wielu jego dialektach –

mają trzy rodzaje: męski – hankjønn, żeński - hunkjønn albo nijaki -

intetkjønn. Tego, jaki rzeczownik jest jakiego rodzaju trzeba nauczyć się

na pamięć (np. norweskie słówko dom – et hus nie jest rodzaju męskiego,

tak jak w języku polskim).

Przedimek nieokreślonej formy rzeczownika rodzaju męskiego jest en – en

gutt (chłopczyk), rodzaju żeńskiego - ei albo en (możesz wybrać, który

przedimek użyć) – ei/en jente (dziewczynka), a rodzaju nijakiego et – et

hus (dom). Melk (mleko), vann (wodę) czy vær (powietrze) policzyć nie

możemy, dlatego rzeczowniki niepoliczalne nie posiadają przedimka.

7


UŻYCIE OKREŚLONEJ I NIEOKREŚLONEJ FORMY RZECZOWNIKA

(BRUK AV UBESTEMT OG BESTEMT FORM)

Rzeczowniki w języku norweskim mają cztery formy: określoną i

nieokreśloną oraz liczbę pojedynczą i mnogą.

Określonej (bestemt) formy rzeczownika używamy, kiedy mówimy o czymś

konkretnym, o czym już słyszeliśmy, na przykład:

Nora arbeider på restaurant. - Nora pracuje w restauracji. Hun snakker

norsk på restauranten. - W (tej) restauracji Nora rozmawia po norwesku.

Powyżej wymienione formy rzeczownika są tworzone za pomocą

przedimków:

Liczba

pojedyncza

(entall)

Nieokreślona

forma

(ubestemt)

Określona

forma

(bestemt)

Rodzaj męski En bil

samochód

Bilen

Rodzaj żeński Ei jente

dziewczynka

Jenta

Rodzaj nijaki

(jednosylabowe)

Et hus

dom

Huset

Rodzaj nijaki

(wielosylabowe)

Et eple

jabłko

Eplet

8


Liczba mnoga

(flertall)

Nieokreślona

forma

Określona

forma

Rodzaj męski Biler/samochody Bilene

Rodzaj żeński Jenter/dziewczynki Jentene

Rodzaj nijaki

(jednosylabowe)

Hus/domy Husene

Rodzaj nijaki

(wielosylabowe)

Epler/jabłka Eplene

9


4 LEKCJA. GOD MORGEN!

Nauczymy się liczyć do 21. Innymi słowami – do pełnioletniości, która w tym

kraju skandywanskim otwiera drzwi do krainy rozrywek

LICZEBNIKI (TALLORD)

1 én, éi, ett

2 tu

3 tre

4 fire

5 fem

6 seks

7 sju

8 åtte

9 ni

10 Ti

11 elleve

12 tolv

13 tretten

14 fjorten

15 femten

10


16 seksten

17 sytten

18 atten

19 nitten

20 tjue

21 – Tjueen, albo – zabawa się rozpoczyna

LICZEBNIKI ILOŚCIOWE (GRUNNTALL)

Liczebnik ÉN, ÉI, ETT przystosowuje się do rodzaju rzeczownika – jeden

chłopczyk– én gutt, jedna mama – éi albo én mor, jeden dom – ett hus.

Liczebniki do 100 zapisuje się jednym słowem:

Det er to pølser i kjøleskapet – W lodówce są dwie kiełbasy.

I tyle samo kiełbasek zostanie do płacy

11


5 LEKCJA. HVA KOSTER

BILLETTEN?

Podczas lekcji nauczymy się nazw dni tygodnia, pomówimy o czasownikach

modalnych. Każdy musi wiedzieć nazwy dni tygodnia po norwesku. Są

naprawdę boskie!

NAZWY DNI TYGODNIA (UKEDAGER)

Mandag Månedagen - dzień księżyca poniedziałek

Tirsdag Tys dag - Ty - bóg wojny wtorek

Onsdag Odins dag - dzień Odyna środa

Torsdag Tors dag - dzień Thora czwartek

Fredag Frøyas dag - Frøya dzień piątek

Lørdag Laugardagen - dzień prania sobota

Søndag Soldagen - dzień słońca niedziela

12


CZASOWNIKI POMOCNICZE MODALNE (MODALE HJELPEVERB)

Czasowniki modalne są używane w zdaniach jako czasowniki pomocnicze dla

czasowników głównych, które w takim wypadku, są używane w formie

bezokolicznika (infinitiv) ale bez partykuły bezokolicznika å.

Czasowniki modalne wskazują na stosunek między wykonawcą czynności a

czynnością:

CZASOWNIK

POMOCNICZY

ZNACZENIE PRZYKŁAD

KAN Wiedza, umiejętnoście

Jeg kan snakke norsk

(Mogę mówić po

norwesku).

SKAL

Przyszłość, rozkaz,

obietnica

Używany tworząc czas

przyszły.

Jeg skal på kino i kveld

(Wieczorem pójdę do

kina).

MÅ Konieczność, potrzeba Nå må du slutte! (Teraz

musisz skończyć!)

BØR Porada

Du bør spise vitaminer

(Musiałbyś jeść (dosł.)

witaminy!)

VIL Chęć, przyszłość

Jeg vil gjerne ha

omelett (Chętnie

zjadłbym jajecznicę)

13


6 LEKCJA. PÅ KJØPESENTERET

Piękne kolory, mocne zapachy, niepowtarzalne smaki... To jest jego

wyskokość przymiotnik – adjektiv. Po tej lekcji Twój norweski będzie

jeszcze bardziej piękny i kolorowy!

NAJCZĘŚCIEJ UŻYWANE PRZYMIOTNIKI

Nydelig wspaniały/-a, miły/-a, przyjemny/-a

God dobry/ -a; ładny/-a; smaczny/-a

Pen ładny/ -a

Varm ciepły/ -a

Kald zimny/ -a

Tykk gruby/-a

Tynn chudy/ -a

Stor duży/ -a

Dyr drogi/ -a (typowe norweskie słowo )

Bilig tani/ -a

14


Przymiotnik w zdaniu może występować jako:

1. część orzeczenia imiennego: bilen er hvit (samochód jest biały).

2. przydawka: det er et godt tilbud (to jest dobra propozycja).

BARDZO PROSTE ZASADY UŻYCIA PRZYMIOTNIKA W ZDANIU

1. Jeżeli rzeczownik, z którym występuje przymiotnik, jest rodzaju

żeńskiego lub męskiego, to używamy zwyczajnej, „słownikowej” formy

przymiotnika.

2. Jeżeli przymiotnik występuje z rzeczownikiem rodzaju nijakiego to

zazwyczaj do przymiotnika dodajemy końcówkę -t: skjørtet er rødt.

3. W liczbie mnogiej niezależnie od rodzaju dodajemy końcówkę -e: na

przykład, god – gode.

4. Jeśli przymiotnik w zdaniu występuje jako przydawka, wtedy

przymiotnik znajduje się między partykułą określonego/nieokreślonego

rzeczownika a rzeczownikiem – et godt tilbud.

Jeżeli rzeczownik, z którym występuje przymiotnik, jest rodzaju

żeńskiego lub męskiego, to używamy zwyczajnej, „słownikowej”

formy przymiotnika, na przykład:

ei gammel dør – stare drzwi

en gammel mann – stary mężczyzna.

Jeżeli przymiotnik występuje z rzeczownikiem rodzaju nijakiego to

zazwyczaj do przymiotnika dodajemy końcówkę -t:

et vakkert liv – piękne życie.

15


7 LEKCJA. HVOR LIGGER POLEN?

W tej lekcji dowiesz się, jak wytłumaczyć dla Norwega Hvor ligger Polen?

– Gdzie jest Polska? Zagadnienie gramatyczne tej lekcji - dopełniacz

rzeczownika albo po norwesku - S-genitiv.

SŁOWNIK (ORDBOK)

Hvor ligger...? Gdzie jest... ? (o objektach np.

geograficznych)

Ved obok, przy

Østersjøen Morze Bałtyckie

En republikk republika, rzeczpospolita

Polens innbyggertall Liczba ludności w Polsce

En hovedstad stolica

Nord północ

Hvordan er været i.. Jaka pogoda jest w...?

Otóż:

Polen er et land som (która) er en del av Nord-Europa. Landet ligger ved

Østersjøen.

16


DOPEŁNIACZ (S – GENITIV)

S-genitiv – przypadek wyrażający przynależność – pokazujący, że coś do

kogoś należy. S-genitiv tworzymy dodając końcówkę -s do rzeczownika.

Na przykład:

Elevens bok – książka ucznia;

Lærerens dag – Dzień Nauczyciela;

Anitas hotell – hotel Anity;

Skipets stabilitet – stabilność okrętu.

I jeszcze jedna zasada!

Apostrofu (') przed „-s“ zazwyczaj nie piszemy! Jednak jeżeli rzeczownik

kończy się na -s, -x, -sch lub -z, to na końcu rzeczownika piszemy apostrof,

na przykład: Marx’ teorier – teorie Marksa.

Dopełniacz możemy utworzyć również za pomocą przyimka til:

Boka til eleven;

Dagen til læreren;

Hotellet til Anita;

Stabiliteten til skipet.

17


8 LEKCJA. EN VANLIG DAG

Tworzenie zdań na początku których występuje NIE podmiot, a inna część

zdania. A czy wiesz, co Norwegowie mogą policzyć, a co - nie? Dowiesz się

po przeczytaniu tej lekcji!

NAJPIERW – NASTĘPNIE – POTEM (FØRST – SÅ – ETTERPÅ)

Słówka, które pomogają ułożyć czynnoście i wydarzenia w odpowiedniej

kolejności:

1. Først spiser Nora frokost. Etterpå leser hun aviser.

Najpierw Nora je śniadanie. Później ona czyta gazety.

2. Hun dusjer og så pusser tennene.

Ona ma prysznic i wtedy/potem/następnie czyści zęby.

3. Nora rydder bordet. Etterpå går hun på jobb.

Nora porządkuje na stole. Potem ona idzie do pracy.

18


Zapamiętaj! Jeżeli na pierwszym miejscu w zdaniu występuje nie podmiot,

a okolicznik zdania lub dopełnienie - czasownik zawsze będzie na drugim

miejscu w zdaniu.

NORWESKIE „DUŻO“ (MANGE – MYE)

Mange używamy z rzeczownikami policzalnymi:

Mange bøker – dużo książek

Hvor mange...? – Ile..?

Mye używamy z rzeczownikami niepoliczalnymi:

Mye vann – dużo wody

Hvor mye...? – Ile...?

Hvor mye koster...? - Ile kosztuje...?

19


9 LEKCJA. HVOR BOR DU?

Przysłówki – adverb, które dodają językowi wyrazistości i są odpowiedzialne

za niuanse znaczeniowe.

PRZYSŁÓWKI (ADVERB)

W języku norweskim przysłówek najczęściej występuje po czasowniku, na

przykład: Nora skriver pent – Nora pięknie pisze.

Przysłówki najczęściej opisują czasownik (han spiser fort – on szybko je),

rzadziej – przymiotnik (Ana er veldig trist – Ana jest bardzo zmęczona)

czy inny przysłówek (Nora tenker rasende fort – Nora myśli bardzo

szybko (przysłówek rasende uzupełnia inny przysłówek fort).

Podstawowe grupy przysłówkowe:

1. Tidsadverb – przysłówki określające, kiedy odbywa się czynność. W

zdaniu odpowiadają na pytanie „kiedy?”

Han kommer nå. – On przyjdzie teraz.

20


2. Måtesadverb – przysłówki, które wskazują, w jaki sposób coś się

odbywa. W zdaniu odpowiadają na pytanie „jak?”

Det er ikke veldig ille. – To nie jest bardzo źle.

3. Stedsadverb – przysłówki miejsca, wskazują, gdzie odbywa się

czynność. W zdaniu odpowiadają na pytanie „gdzie?”

Vi er inne i huset. – Jesteśmy w domu (wewnątrz domu).

4. Gradsadverb – przysłówki wskazujące na intensywność czynności. W

zdaniu odpowiadają na pytanie „jak bardzo?”

Det liker jeg svært godt. – To ja szczególnie lubię.

5. Nektingsadverb – przysłówek przeczący ikke:.

Jeg snakker ikke fransk. – Ja nie mówię po fancusku.

6. Modale adverb – przysłówki modalne.

Nora kommer sikkert snart. – Nora naprawdę szybko przyjdzie.

7. Spørreadverb – przysłówki pytające. W tej grupie spotykamy dobrze

nam znane: hvor – gdzie, hvorfor – dlaczego, hvordan – jak.

8. Relative adverb – przysłówki stosunku.

Hun viser meg huset hvor / der han bor. – On pokazuje dla mnie dom, w

którym mieszka.

21


10 LEKCJA. NORA I BANKEN OG

PÅ POSTKONTORET

Oto i ostatnia lekcja! Rozmowy na poczcie i w placówce bankowej. Przydatne

zwrtoty i słówka!

I banken:

Å veksle wymienić

Å veksle X i Y wymienić X na Y

En valutakurs kurs walutowy/wymiany

Å sende penger (prze)słać pieniądze

Et skjema for å overføre penger formularz do przekazywania

(przelewu) pieniędzy

Et skjema formularz, forma, schemat

Å fylle ut et skjema zapełnić formularz

En bankarbeider pracownik banku

Et gebyr koszt, opłata

en bank bank

i banken W banku

22


På postkontoret:

Ei / en postpakke paczka pocztowa

En pakke pakiet, paczka

Å veie zważyć

Et frimerke znaczek pocztowy

Et postkort pocztówka

Til sammen razem, wszystkiego

Tilbake z powrotem

et postkontor poczta, urząd pocztowy

på postkontoret na poczcie, w urzędzie

pocztowym

SPÓJNIKI (KONJUNKSJONER)

Najczęściej używanymi spójnikami są: og - i, men - ale, for - bo, ponieważ

, eller - albo/lub/czy.

Oni są nazywane sideordnende konjunksjoner – spójnikami łączącymi

samodzielne słowa, części zdania albo zdania:

De synger, og de danser. – Oni/one tańczą i śpiewają.

De synger ikke, men de dansere. – Oni/one nie śpiewają, ale tańczą.

De vil ikke synge, for de vil danse. – Oni/one nie chcą śpiewać, bo chcą

tańczyć.

Vil du synge, eller vil du danse? – Chcesz śpiewać czy tańczyć?

Trudno uwierzyć, że Norwegowie mogą być takie zabawne, prawda?

23


Inna grupa spójników – Underordnende konjunksjoner:

At aby

Om czy

Da wtedy

Når kiedy, gdy

Mens gdy, podczas

Siden ponieważ, odkąd

Fordi ponieważ, bo

Hvis jeżeli, jeśli

Selv om chociaż, nawet jeżeli,

mimo że

Hun sier at hun skal komme. On mówi, że przyjdzie.

Hun vil ikke danser, fordi hun er trøtt. – Ona nie chce tańczyć, bo jest

zmęczona.

Hun spør om vi vil danse. – Ona pyta, czy będziemy tańczyć.

Jeg vet ikke når Nora kommer.– Nie wiem, kiedy przyjdzie Nora.

Hvis du vil snakke norsk, må du praktisere mye. – Jeżeli chcesz rozmawiać

po norwesku - musisz dużo ćwiczyć. Wbrew leniowi

Selv om hun er syk, vil hun danse. – Chociaż ona jest chora, chce tańczyć.

Koniec! Zasłużyłeś na kilka dni odpoczynku, ale później możesz

kontynuować naukę języka norweskiego razem z http://norweskiabc.pl/!

Do usłyszenia!

http://norweskiabc.pl/

24


Documents

1 LEKCJA. HEI! HVA HETER DU? - Kurs języka norweskiego ......15 Kurs języka norweskiego w Twoim domu! 7 LEKCJA. HVOR LIGGER POLEN? W tej lekcji dowiesz się, jak wytłumaczyć dla