VITRUVIUS 1 / 18

Hazırlayan: Cengiz AKYOL

1

2

3

4

5

Mimarlık Üzerine On Kitap, VITRUVIUS, 6

Mimarlık-Mühendislik üzerine yazılmış en eski, en kapsamlı çalışmalardan biri. Okuduğum bu 7 kitabı da sizinle paylaşmak istedim. Mimar arkadaşlarım beni bağışlasın ama metin içindeki 8 mimar sözcüğünü, mimar-mühendis olarak düşünmenizi isterim. 9

Bu derleme çalışmasında, olabildiğince bir özet, nelerden söz ettiğine yönelik bir özet sunmaya 10 çalıştım. Asıl amacım, siz mimar-mühendis arkadaşlarımın en kısa zamanda bu kitaba sahip 11 olup, okumalarını sağlamaktır. 12

13

Saygılarımla, 14

Cengiz Akyol 15

25.12.2012 16

VITRUVIUS 2 / 18

Hazırlayan: Cengiz AKYOL

“İçiyle, dışıyla, derin kökleri ve geniş ilişkisiyle, boyutları ve teknolojisiyle, insanın üretmek 1 istediği en soylu ürün, güzel yapıdır.” 2 Şevki VANLI 3

Mimarlık ve mühendislik konusunda klasik çağdan zamanımıza gelebilen tek bilimsel eser, 4 Vitruvius’ un De Architectura’ sıdır. 5

Vitruvius Roma Cumhuriyet devrinin sonlarına doğru, aşağı yukarı MÖ90-20 yıllarında yaşamış 6 olmalı; kitabın da MÖ25 yıllarında yazıldığı tahmin ediliyor. 7

Vitruvius’ un gençlik yıllarını Julius Caesar’ ın emrinde askeri mühendis-mimar olarak geçirdiği 8 sanılıyor. 9

De Architectura’ nın konusu ne mimarlık tarihi ne de klasik çağın estetik teorisidir; kapsamlı ve 10 ayrıntılı bir el kitabıdır. 11

Mimarlık, teknoloji ile kısıtlı bir yapı bilimi değil, çok geniş kapsamlı beşeri ilimlerin ayrılmaz bir 12 parçasıdır. Beşeri ilim, birbiri ile yakından ilişkili birçok değişik daldan oluşur; antik çağda bunlar 13 gramer, mantık, belagat, geometri, aritmetik, gökbilimi, müzik, tıp ve mimarlık dallarını 14 içerirdi. 15

Vitruvius’ a göre mimar iyi yazmayı becermeli, iyi bir ressam olmalı, aritmetik ve geometriyi iyi 16 bilmeli, tarih ve felsefe çalışmış olmalı, müzikten anlamalı, tıp ilmine yabancı kalmamalı, hukuk 17 bilgisi tam olmalı ve gökbilimin gerek teorik gerek pratik kavramlarına vakıf olmalıdır. 18

Kitap I. 19

Mimarın Eğitimi 20

Mimar değişik bilim dalları ve çeşitli öğretilerin bilgisi ile donatılmış olmalıdır; çünkü diğer 21 sanatlardaki tüm çalışmalar onu değerlendirmesi ile ölçülür. 22

Ne yetenek olmadan eğitim, ne de eğitim olmadan yetenekle kusursuz bir sanatçı yetişemez. 23 Mimar eğitilmeli, kalemi güçlü olmalı, geometri öğrenimi görmeli, iyi tarih bilmeli, filozofları iyi 24 izlemeli, müzikten anlamalı, biraz tıp bilgisi bulunmalı, hukukçuların düşüncelerini bilmeli, 25 yıldızbilim ve göklerin kuramı ile tanışıklığı olmalıdır. 26

Bir anı bırakabilmek için okumuş olmalıdır. Önerdiği yapıtın görünümünü anlatan eskizleri 27 kolaylıkla yapabilmek için çizim bilgisi bulunmalıdır. Geometrinin de mimarlıkta çok yararı vardır. 28

İyi bir tarih bilgisi gereklidir. 29

Felsefeye gelince, bir mimarı, prensip sahibi ve alçakgönüllü yapar; açgözlü olmadan dürüst, 30 nazik ve adil kılar. Bu çok önemlidir. Çünkü dürüstlük ve doğruluk olmadan hiçbir iş gerektiği 31 gibi yapılamaz. 32

“Felsefe, kişiyi alçakgönüllü yapar.” 33 C.Akyol 34

Mimar, iklimler, hava, arazilerin sağlık açısından uygun olup olmadığı ve çeşitli suların kullanımı 35 konularında sorularla karşılaşacağından tıp alanında da bilgili olmalıdır. 36

Hukuk ilkelerine gelince, mimar, yasaların ortak duvarlı yapılar, akıtan saçaklar, kanalizasyon, 37 pencereler ve su tesisatı ile ilgili olanlarını bilmelidir. İnşaat öncesinde sözleşmeler yapılırken, 38

VITRUVIUS 3 / 18

Hazırlayan: Cengiz AKYOL

hem işverenin hem de işi üstlenenin hakları bilgece gözetilmeli, inşaat tamamlandıktan sonra 1 konut sahiplerinin çözmesini gerektirecek sorunlu noktalar bırakılmamalıdır. Bir sözleşme 2 ustalıkla hazırlanırsa, taraflar zarara uğramadan yükümlülüklerinden sıyrılabilirler. 3

Gök bilimden … bilgisi bulunmayanlar, güneş saati kuramını anlayamayacaklardır. 4

Bir mimar, Arístarchus ( Felsefeci, Matematikçi MÖ310 - 230 ) düzeyinde bir dilbilimci 5 olmamalıdır, olamaz da ancak cahil kalmamalıdır. 6

Mimarlığın Temel İlkeleri 7

Mimarlık, düzen, düzenleme, armoni, bakışım, uygunluk ve ekonomiye dayanır. 8

Düzen, bir yapıtın bölümlerinin her birine gereken önemi vererek tümünün oranlarına, bakışımlı 9 bir uyum getirir. 10

Düzenleme, öğelerin yerli yerine konmasını ve yapıtın özelliğine göre yapılan ayarlamalar 11 sonucunda oluşan zarif etkiyi içerir. 12

Armoni, öğelerin ayarlamalarındaki güzellik ve uygunluktur. Bu da, bir yapıtın öğeleri, 13 genişliklerine uygun bir yükseklikte, uzunluklarına uygun bir genişlikte, kısacası tümüyle 14 bakışımlı olduğu zaman gerçekleşir. 15

Bakışım, bir yapıtın kendi öğeleri arasındaki doğru uyum ve ölçüt olarak seçilen bir öğeye göre, 16 tasarımın değişik öğeleri ile tümü arasındaki bağlantıdır. 17

Uygunluk, bir yapıt, yetkinlikle, geçerli ilkelere göre yapıldığında beliren biçem mükemmelliğidir. 18

Ekonomi, malzemelerin ve arazinin doğru kullanımının yanında, yapım işlerinde maliyetin ölçülü 19 ve akıllıca olmasını içerir. Bu da her şeyden önce, mimarın büyük harcamalara malolmadan 20 bulunamayacak veya yapılamayacak şeyleri istemekten kaçınması ile gerçekleşebilir. 21

Mimarlığın Bölümleri 22

Mimarlıkta üç bölüm vardır: Yapı Sanatı, Zamanölçerlerin Yapımı, Makine Üretimi. 23

Bunların hepsi, dayanıklılık, uygunluk ve güzelliğe gereken önemi vererek yapılmalıdır. 24

Bir Kentin Arazisi 25

Kentimizin yeri için iklimi çok ılımlı olan bir arazi seçmeye büyük özen göstermek zorundayız. 26

Atalarımız, bir kent veya askeri garnizon inşa edecekleri zaman, önerilen arzide otlayan 27 sığırlardan birkaçını kurban ederek, karaciğerlerini incelerlerdi. İlk kurbanların ciğerleri koyu 28 renkli veya normal çıktığında, kusurun bir hastalıktan mı yoksa yediklerinden mi kaynaklandığını 29 anlamak için başka sığırlar kurban ederlerdi. Ciğeri sağlam ve diri kılan iyi su ve besinin 30 varlığını birçok benzer deney sonucunda kanıtlamadıkça, savunma yapılarının yapımına hiçbir 31 zaman başlamazlardı. 32

Kentsel Dönüşüm 33

Eski SALPIA’ lılar, yıllarca süren hastalıktan sonra kentin çileli sakinleri, ortak bir dilekçe ile 34 Marcus Hostilius’ a başvurup kendilerine kentlerini taşıyabilecekleri uygun bir yer bulması için 35 onu ikna ederler. O da vakit geçirmeden en ustalıklı araştırmaları yaparak deniz kenarında 36 sağlıklı bir arazi satın alır ve Senato ile Roma halkından kenti taşımak için izin ister. Surları inşa 37 ederek, konut arsalarını düzenler; her yurttaşa bunlardan birer tanesini çok önemsiz para 38 karşılığında bağışlar. Bunu gerçekleştirdikten sonra gölden denize bir açma yaparak, gölü 39

VITRUVIUS 4 / 18

Hazırlayan: Cengiz AKYOL

kentin limanı haline getirir. Sonuçta, SALPIA’ nın insanları şimdi eski kentlerinden yalnızca dört 1 mil uzaklıkta ve sağlıklı bir arazide yaşıyorlar. 2

Kent Duvarları 3

Sağlam zemini-varsa- bulana kadar kazıp temelleri önerilen yapının büyüklüğünün gerektirdiği 4 derinliklere yapınız. Temeller, toprak üzerinde görünen duvarlardan çok daha kalın yapılmalı, 5 yapıları da mümkün olduğu kadar sağlam olmalıdır. 6

Yollar, sarp noktalarda güçlendirilmeli ve kapılara yaklaşırken düz olarak değil, sağdan sola 7 doğru planlanmalıdır; bunun sonucunda, saldıranların kalkanla korunmayan sağ tarafları duvara 8 açık olacaktır. 9

Kuleler bir ok atımını geçmeyecek aralıklarla yapılmalıdır ki, herhangi birine yapılan bir saldırı, 10 sağdaki ve soldaki kulelerden… yapılan atışlarla püskürtülebilsin. 11

Kulelerin kendileri yuvarlak veya çok köşeli olmalıdır. Kare biçimindeki kulelerin köşeleri, 12 koçbaşı darbeleri sonucunda dağılacağından, savaş makineleriyle daha çabuk tahrip 13 olacaklardır. 14

Sokakların Yönleri 15

Ara sokaklarda rüzgarların önlenmesi önceden düşünülürse sokakların tasarımı doğru olacaktır. 16 Lesbos adasındaki Mytilene, görkemli ve zevkle inşa edilmiş bir kent olmakla birlikte konumu iyi 17 düşünülmemiştir. O toplumun insanları güney rüzgarı estiğinde hastalanırlar ve kuzeybatı 18 rüzgarı ile öksürmeye başlarlar; kuzeyden esen rüzgarla gerçekten şifa bulmalarına rağmen, 19 feci soğuk nedeniyle yollarda ve ara sokaklarda durmaları olanaksızdır. 20

Kentin ortasına, tesviye aleti ile ölçerek bir amussium yerleştiriniz veya cetvel ile tesviye aleti 21 kullanarak amussium gerekmeyecek biçimde düz bir yer hazırlayınız. O yerin tam ortasına tunç 22 bir güneş mili veya gölge izleyici yerleştiriniz. Sabahın beşinci saati civarında, bu güneş 23 milinden yansıyan gölgenin ucunu alarak işaretleyiniz. Sonra pergelinizi güneş milinin gölgesinin 24 uzunluğunu belirten bu noktaya açarak merkezden bir daire çiziniz. Öğleden sonra, güneş 25 milinizin gölgesini uzadıkça izleyiniz; dairenin çevresine tekrar değdiği ve sabah gölgesinin 26 uzunluğu ile öğleden sonra eşitlendiği zaman bunu bir nokta ile işaretleyiniz. 27

Pergelinizle bu iki noktada kesişen yaylar çizerek, kesiştikleri nokta ile merkez arasından güney 28 ve kuzey yönlerini elde etmek için dairenin çevresine doğru bir çizgi çekiniz. Sonra, dairenin tüm 29 çevresinin on altıda birini çap olarak kullanarak, merkezi güneye giden çizgi üzerinde ve 30 dairenin çevresini kestiği noktada olan bir daire çiziniz; güney tarafında, dairenin çevresinin 31 sağına ve soluna işaretler koyarak, aynı işlemi kuzey tarafı için tekrarlayınız. Böylece elde 32 edilen dört noktadan, dairenin çevresinin bir tarafından diğerine doğru ve merkezde kesişen 33 çizgiler çiziniz. Sonuçta, dairenin çapının sekizde birlik bölümünü güney (Auster) , diğerini de 34 kuzey (Septentrio) için elde etmiş olacağız. Dairenin tüm çevresinin geri kalan bölümü ise her iki 35 tarafta üçer eşit kısma ayrılmalıdır. Böylece, sekiz rüzgarla eşit olarak bölünmüş bir figür ortaya 36 çıkacaktır. Sonra yollarınızın ve ara sokaklarınızın yönünü, iki rüzgarın bölgesini ayıran çizgilere 37 göre ayarlayınız. 38

39

VITRUVIUS 5 / 18

Hazırlayan: Cengiz AKYOL

1

Ev sıraları, rüzgarların yönünden korunmalıdır ki, rüzgarın gücü blokların köşelerine çarparak 2 kırılıp, dağılabilsin. 3

Kamu Yapılarının Arazileri 4

Kent deniz kenarında ise, forumun yeri limana yakın bir yerde seçilmeli, daha içeride ise kentin 5 ortasında olmalıdır. Tapınaklar için, kentin, özel koruması altında bulunduğu varsayılan 6 tanrılarla, Jüpiter, Juno ve Minerva’ nın alanları, kentin büyük bir kısmını gören en yüksek 7 yerinde yapılmalıdır. 8

9

10

11

12

13

14

15

VITRUVIUS 6 / 18

Hazırlayan: Cengiz AKYOL

Kitap II. 1

Konutun Kökeni 2

İnsanoğlunun ilk kez bir araya gelerek bilinçli toplantılar yapmasının ve sosyal ilişkiler 3 geliştirmesinin kaynağı ateşin keşfidir. 4

Taklitçi ve öğrenmeye hazır bir doğaları bulunduğundan, her gün yaptıkları yeniliklerle övünerek 5 birbirlerine uğraşılarının sonuçlarını aktardılar. Önceleri, ufak dallarla tutturulmuş çatallı kazıklar 6 dikerek üstlerini çamurla örttüler. Diğerleri, kurumuş çamur yumrularından duvarlar örerek 7 yağmur ve sıcaktan korunmak için bunları kamış ve yapraklarla kapladılar. Ormanların bol 8 olduğu Pontus’ da, ağaçları bütün olarak bir sağa, bir de sola yere yatırırlar; aralarında 9 ağaçların uzunluğuna göre bir mesafe bırakarak, alttakilerin uçları üzerine ve onlara dik açıda iki 10 ağaç daha yerleştirirler. Bu dört ağaç konutun uzamını belirler. Sonra, bunların üzerine değişimli 11 olarak, köşelerde birbirlerine geçen sırıklar yerleştirirler. Malzemenin kalınlığı nedeniyle kalan 12 boşlukları da yonga ve çamurla kapatırlar. Çatılara gelince, tali kirişleri yerleştirirken, uçlarını 13 keserek derece derece yaklaştırırlar ve dört kenardan yukarıya doğru piramit şeklinde 14 yükselterek birleşmelerini sağlarlar. 15

Fizikçilere Göre Temel Madde 16

Thales, tüm nesnelerin temel maddesinin su olduğunu, Efesli Heraclitus, bunun ateş olduğunu 17 düşünürken, Democritus ile Epikür, bölünmeyen cisim diyerek atom olduğunu sanıyorlardı. 18 Pythagoras okulu su ve ateşe, hava ve toprak öğelerini eklemiştir. 19

Tuğla 20

Tuğla, kumlu veya (deniz) çakıllı kilden veya ince çakıldan yapılmamalıdır; çünkü öncelikle, bu 21 türlerden yapıldıkları zaman ağır olurlar; ikincisi, duvarların içinde iken yağmurla ıslandıklarında, 22 ufalanıp, parçalanırlar ve içlerinde bulunan saman, malzemenin kabalığı nedeniyle dağılır. 23

Tuğlalar, düzgün kuruyabilmeleri için baharda ve sonbaharda yapılmalıdır. Yazın yapılanlar, 24 kızgın güneş dış yüzeyleri kurutup, içlerini nemli bıraktığından kusurlu olurlar. Kururken 25 meydana gelen çekme, daha önce kurumuş olan kısımlarda çatlaklar oluşturarak tuğlaları 26 zayıflatır. Tuğlalar, kullanılmalarından iki yıl önce yapılırlarsa en yararlı olur; çünkü daha az 27 zamanda kurumazlar. Bu o denli doğrudur ki, UTICA’ da duvarlar yapılırken, yalnızca yetkililer 28 tarafından onaylanmış, beş yıl önce yapılmış tuğlalar kullanılır. 29

Kum 30

İçlerinde en iyisi, elde ovuşturulduğunda çıtırdayandır; içinde fazla toz toprak olanı ise yeterince 31 keskin olmayacaktır. Yine, beyaz bir giysi üzerine biraz kum serpip sirkeleyiniz; eğer giysi 32 kirlenmez ve üzerine zerrecikler yapışmazsa, kum uygundur. 33

Deniz kumunun kullanıldığı duvarlar sıvandıkları zaman oluşan tuzlu tozlar, yüzeyi bozar. 34

Ocak kumunun kullanıldığı duvarlar ise çabuk kururlar, sıva tabakaları kalıcı olur ve tonozları 35 taşıyabilirler. Kum ocaklarından elde edilen taze kumdan söz ediyorum. Çünkü, çıkarıldıktan 36 sonra uzun süre kullanılmadan açıkta kaldığında, güneş, ay ve kırağıdan etkilenerek dağılır ve 37 topraklaşır. 38

39

VITRUVIUS 7 / 18

Hazırlayan: Cengiz AKYOL

Taş 1

Traverten ve aynı sınıftan taş türleri üzerlerine yerleştirilen ağır yükten veya hava koşullarından 2 gelecek zarara karşı dayanıklıdırlar; ancak, ateşe dayanıklı olmayıp anında çatlayarak ufak 3 parçalara bölünürler. Bunun nedeni, doğal yapılarında çok az nem ve toprak öğesi, fakat bol 4 miktarda hava ile ateş bulunmasıdır. 5

Duvar Örme Yöntemleri 6

İki duvar biçemi vardır: Opus reticulatum ve opus incertum. 7

Opus incertum’ da molozlar sıralar halinde birbirleri üstüne bindirilerek döşendiğinden, güzel 8 görünmediği halde, Opus reticulatum’ dan daha sağlam bir duvar ortaya çıkar. 9

Kentin yakınlarında kesme taştan veya mermerden yapılan ancak dış duvarlarının arasındaki iç 10 kısımlarda taş dolgu bulunan anıttan öğrenebiliriz. Molozun gözenekli oluşu, zamanla harcın 11 gücünü yitirmesine neden olmuştur. Bu yüzden, duvarlarındaki bağlayıcı malzemenin çökmesi 12 ile derzleri açılan bu anıtlar parçalanarak yıkılmaktadırlar. 13

Böyle bir faciayı önlemek isteyen birisi, kaplamların ardında bir boşluk bırakarak iç tarafta 14 kırmızı kesme taştan, pişmiş tuğladan veya lavdan dizilerle döşenmiş iki ayak kalınlığında 15 duvarlar yapmalı ve bunları ön yüzlere demir kenetlerle kurşun kullanarak tutturmalıdır. 16

İşçilerimiz işi bitirme acelesiyle duvarların yalnızca dış yüzeyleri ile uğraşarak onları dik olarak 17 döşerler ve aralarını bol miktarda kırma taş ve gelişigüzel atılmış harçlarla doldururlar. Bu, aynı 18 yapıda ikisi kaplama, diğeri ise aralarındaki dolgu olmak üzere üç farklı kesit yaratır. Fakat 19 Yunanlılar böyle yapmazlar; taşları düz olarak ve her iki taştan birisini duvarın kalınlığının 20 içerisine uzunlamasına döşerler ve duvarların kalınlığını dış yüzeylerden iç kısımlarına kadar 21 dolgu kullanmadan sağlam ve kesintisiz bir kitle halinde inşa ederler. Ayrıca, belli aralıklarda 22 duvarın kalınlığı boyunca tek taşlar döşerler. Her iki uçtan gözüken bu taşlar, bağlayıcı 23 güçleriyle duvarların sağlamlığına büyük katkıda bulunurlar. 24

Molozla yapılan ve incelikle tamamlanan duvar türlerinin hiçbiri zaman geçtikçe yıkılmaktan 25 kurtulamaz. Bu yüzden, ortak duvarları değerlendirmek üzere seçilen bilirkişiler 26 değerlendirmelerini inşaatın maliyetine göre yapmazlar; fakat her davada, yazılı sözleşmeye 27 bakarak, duvarın ayakta durduğu her yıl için maliyetin seksende birini çıkarırlar ve geri kalan 28 kısmının ödenmesine karar verirler. Böylelikle, bir yerde bu tür duvarların seksen yıldan fazla 29 dayanamayacağını belirtmiş olurlar. 30

Ancak, tuğla duvarlara gelince, ayakta kaldıkları sürece, hiçbir kesinti yapılmaz ve 31 değerlendirmeleri her zaman inşaatın maliyetine göre yapılır. 32

Ülkenin yasaları kamu mülkiyetindeki yerlerde bulunan duvarların bir buçuk ayaktan kalın 33 olmasını yasaklamaktadır. Diğer duvarlar yer kazanmak için aynı kalınlıkta yapılırlar. Diğer 34 yandan tuğla duvarlar, iki veya üç tuğla kalınlığında olmadıkça, bir kattan fazlasını taşıyamazlar; 35 bir buçuk ayak kalınlığındaki duvarlarda bu kesinlikle olası değildir. 36

Bağdadi yapılara gelince, hiçbir zaman keşfedilmemiş olmalarını isterdim. Zamandan ve 37 uzamdan kazandıkça, bu yapının ortaya çıkaracağı felaketler de o ölçüde büyük olacaktır; 38 çünkü meşaleler gibi anında ateş alabilirler. Bu nedenle daha büyük harcamayla fırınlanmış 39 tuğladan duvar yapmak, daha ucuza çamurla sıvanan bağdadi yapılar üretmek ve tehlike içinde 40 olmaktan daha iyidir. 41

42

VITRUVIUS 8 / 18

Hazırlayan: Cengiz AKYOL

Kereste 1

Kereste, sonbaharın başı ile Favonius (Roma Rüzgâr Tanrısı) esmeye başladığı zaman 2 arasında kesilmelidir. Çünkü ilkbaharda tüm ağaçlar gebe kalırlar ve doğal zindeliklerinin 3 tümünü her yıl yeniden filizlenen yapraklarının ve meyvelerinin üremesine harcarlar. 4

Ağaçlar çeşitli olup, özellikleri birbirlerine benzemez. Yapılarda en uygun olan meşe, karaağaç, 5 kavak, selvi, köknar ve benzerleri gibi ağaçlar da böyledir. Örneğin meşede köknarın, selvide de 6 karaağacın etkinliği yoktur. 7

Köknar, dokusu doğal olarak sert olduğundan yükün altında kolay eğilmez ve çatkılarda 8 kullanıldığında düzlüğünü korur. 9

Sedir ağacından sedir yağı diye bilinen bir yağ üretilir. Üzerlerine bu yağdan sürülen kitaplar ve 10 başka nesneler kurtçuklardan ve çürümeden etkilenmezler. 11

Karaçam, özü acı olduğundan yalnızca çürümekten ve kurtçuklardan korunmakla kalmaz; kireç 12 ocağındaki taşlar gibi başka odunlarla yakılmadıkça, ne kendiliğinden, ne de ateşle 13 tutuşturulamaz. 14

Kitap III. 15

Delfi’ deki Apollo, rahibesinin kehanet sözcükleriyle Sokrat’ ı insanoğlunun en bilgesi ilan etti. 16

Şimdi, Sokrat’ ın arzuladığı gibi duygularımız, düşüncelerimiz ve öğrenimle kazandığımız bilgiler 17 açık seçik görülebilseydi, tanınmış olmanın ve aşırı övgünün bir etkisi kalmayacak, doğru ve 18 sağlam bir öğrenimden geçerek bilginin doruğuna erişenler, kendileri hiç uğraşmaksızın görev 19 alabileceklerdi.Ancak bu gibi şeyler, olmaları gerektiğini düşündüğümüz gibi açık ve belirgin 20 görünmedikleri için ve öğrenim görenlerden çok cahillerin kayrıldığını izlediğimden ve şeref 21 kazanma uğraşında cahillerle uğraşmayı kendime yakıştıramadığımdan bilgi alanımızın 22 mükemmelliğini bu bilimsel yapıtı yayınlayarak, göstermeyi yeğliyorum. 23

Tapınaklarda ve İnsan Vücudunda Bakışım 24

Bir tapınağın tasarımı bakışıma dayanır; mimar, bakışım ilkelerini titizlikle gözetmelidir. 25

bakışım 26 1. İki veya daha çok şey arasında konum, biçim ve belirli bir eksene göre ölçü uygunluğu, 27 simetri. 28

2. mat. Eksen olarak alınan bir doğrudan, benzer noktaları karşılıklı olarak aynı uzaklıkta 29 bulunan iki benzer parçanın birbirine göre olan durumu, tenazur, simetri. 30

Bakışım ve orantı olmadan hiçbir tapınağın tasarım ilkeleri belirlenemez; yani, öğeler arasında 31 tıpkı fiziği düzgün bir erkekte olduğu gibi belirgin bir ilişki bulunmaktadır. 32

Çünkü insan vücudunun doğal tasarımda, yüzün, çeneden alın üstüne ve saçların en dipteki 33 köklerine kadar, boy uzunluğunun onda biri olması ön görülmüştür; el açık olduğunda da, 34 bilekten orta parmağın ucuna kadar aynı oran vardır. 35

Aynı şekilde, bir tapınağın öğeleri ile bütününün genel ölçüleri arasında büyük bir uygunluk 36 bulunmalıdır. Yine insan vücudunun merkez noktası doğal olarak göbeğidir. Çünkü, bir adam 37 elleri ve ayakları açık olarak arka üstü yattığı zaman el ve ayak parmaklarının uçları göbeğine 38 yerleştirilen bir pergelin çizdiği dairenin çevresine değecektir. 39

VITRUVIUS 9 / 18

Hazırlayan: Cengiz AKYOL

Tapınakların Temelleri ve Altyapıları 1

Bu yapıların temelleri, bulunabilirse sağlam zemine kazılıp, yapının büyüklüğünün gerektirdiği 2 ölçüde derine inmeli ve tümü mümkün olduğu kadar sağlam yapılmalıdır. Yer üstünde, 3 sütunların altına öngörülen sütun kalınlığının yarısı kadar fazlalıkta duvarlar yapılmalı ki alttaki 4 üstekinden daha sağlam olabilsin. 5

Sağlam zeminin bulunmadığı, derinlere kadar gevşek toprak veya bataklık bulunan durumlarda, 6 toprak kazılarak temizlenmeli ve yanık kızılağaç, zeytin veya meşeden oluşan kazıklar 7 kullanarak hazırlanmalıdır: bunlar köprü kazıkları gibi birbirlerine çok yakın olarak makinelerle 8 derine çakılmalı, araları kömürle doldurulmalıdır. Son olarak, üzerlerine temeller en sağlam bir 9 biçimde yapılmalıdır. Temeller belli bir düzeye getirildikten sonra stilobatlar yerleştirilmelidir. 10

stilobatlar 11 antik mimaride sütunları taşıyan yerden yüksek olan setlere verilen isimdir. 12

Yine de, sütunlar, yanlardaki sütun aralığı sayısı öndekilerin iki katı olacak şekilde 13 düzenlenmelidir. Böylelikle, yapının uzunluğu, genişliğinin iki katı olacaktır. 14

Basamak genişliği birbuçuk ayaktan az, iki ayaktan fazla yapılmamalıdır. Tapınağı çevreleyen 15 basamaklar bulunacaksa tümü aynı boyutlarda yapılmalıdır. 16

Her sütunun yirmi dört yivi olmalıdır; bunlar o şekilde yontulmalıdır ki, bir marangozun gönyesi 17 yivin boşluğuna yerleştirilip çevrildiğinde, gönyenin kolları sağ ve soldaki filetlerin köşelerine 18 değsin ve gönyenin ucu içbükey yüzeyin içinde hareket ettikçe içteki bir noktaya devamlı 19 dokunsun. Yivlerin genişliği, şekilde görüleceği gibi sütunun ortasındaki genişlemeye eşittir. 20

Kitap IV. 21

Tapınak Hangi Yöne Bakmalıdır? 22

Sınırlayıcı nedenlerin bulunmadığı ve seçimin serbest olduğu durumlarda, tapınağın ve 23 selladaki heykelin, gökyüzünün batı tarafını görmesi gerektiği ilkesine göre saptanır. Bu, adak 24 ve kurbanlarla sunağa yaklaşanların, tapınağın içindeki heykelin önünde dururken gündoğumu 25 yönünde olmalarını sağlar; böylelikle adakta bulunanlar gökyüzünün güneşin doğduğu yönüne 26 bakarak dua edip, kurban keserken, aynı şekilde tanrıların heykelleri de doğudan geliyormuş, 27 onları izliyormuş gibi görünecektir. 28

Sunaklar doğuya bakmalı ve her zaman, dua edenlerle kurban adayanların yukarıya, tanrıya 29 doğru bakabilmeleri için tapınak içindeki heykellerden daha aşağıda yer almalıdırlar. 30

Kitap V. 31

Hamamlar 32

Hamamlar için ilk olarak, mümkün olan en sıcak konum seçilmeli yani, kuzey ve kuzeydoğu 33 yönleri dışında bir yön yeğlenmelidir. Sıcak ve ılık hamamlar güneybatıdan ışık almalı veya 34 konum buna elverişli değilse her koşulda ışık güneyden gelmelidir; çünkü genellikle yıkanma 35 zamanı gün ortasından akşama kadardır. 36

VITRUVIUS 10 / 18

Hazırlayan: Cengiz AKYOL

Ocak üzerine, birisi sıcak, diğeri ılık, üçüncüsü de soğuk su için olmak üzere üç kazan 1 yerleştirilmeli ve bunların konumları, sıcak su kazanından akan su miktarının ılık su kazanından, 2 ılık su kazanındaki suyun da soğuk su kazanından tamamlanması için elverişli olmalıdır. 3

Derzler, kılla karıştırılmış kille sıvanmalıdır. 4

Hamamların büyüklüğü nüfusa bağlı olmalıdır. Odaların oranları şu şekilde ayarlanmalıdır. 5 Genişlikleri, kurnalar ve banyo küvetleri için nişler dışında, uzunluklarının üçte biri olmalıdır. 6 Kurnalar her zaman bir pencerenin altına yerleştirilmelidir ki etraflarında duranların gölgeleri 7 ışığı engellemesin. 8

Kubbenin ortasında, zincirle asılı tunç bir disk bulunan bir delik bırakınız. Diskin yükseltilerek 9 indirilmesiyle halvetin sıcaklığı kontrol edilebilir. Anlaşıldığı gibi, odanın kendisi, ateşin gücünün 10 ve ısısının merkezden çevrenin her tarafına eşit olarak yayılabilmesi için daire şeklinde 11 olmalıdır. 12

Tersaneler 13

Tersanelerin genel kuralı kuzeye bakmalarıdır. Güneye bakmaları, sıcağın etkisiyle çürümeye, 14 tahtakurusu, gemi kurdu ve daha birçok zararlı yaratığın üremesine, güçlenmesine ve canlı 15 kalmasına neden olur. 16

Kitap VI. 17

Eskiler, işlerini öncelikle iyi bir aileden gelen mimarlara verirler, sonra da, bir arsızın kendine 18 güvenine değil, bir beyefendinin onuruna güvenmeleri gerektiğine inandıklarından, iyi bir eğitim 19 görüp görmediğini araştırırlardı. Mimarlar da bu denli önemli konularda hiç kuşkusuz güvenilir 20 ve iyi insanlar olmaları için başkalarını değil, yalnızca kendi oğullarını ve akrabalarını eğitip, 21 yetiştirirlerdi. 22

Fakat bu yüce sanatın, eğitimsiz ve deneyimsizlerin yanında, mimarlıkla bir ilişkisi olmak bir 23 yana, marangozluk bilgisi bile olamayan kişiler tarafından cüretkarca uygulandığını gördükçe, 24 bilgilerinin verdiği güvenle kendi yapılarını yapma cesaretini bulan konut sahiplerine övgüden 25 başka söyleyecek söz bulamıyorum. 26

Kimse mimarlık dışında başka bir sanatı örneğin kunduracının, çırpıcının veya daha kolay olan 27 benzerleri gibi, kendi evinde uygulamaya kalkışmaz. Bunun nedeni, profesyonellerin, gerçek 28 sanatı kavramadan kendilerini mimar olarak nitelendirmeleridir. 29

Konut Biçemini Belirlemede İklim 30

Özel konutlar için tasarımlarımızın doğru olması bakımından işe başlarken, yapıldıkları ülke ve 31 iklim koşullarını gözetmemiz gerekir. Belli bir konut biçemi Mısır için uygun görünürken, bir 32 diğeri ise İspanya, Pontus, Roma ve başka yöreler ve iklimler için geçerlidir. Bunun nedeni, 33 dünyanın bir bölümünün güneşin direkt yörüngesinde olması, diğer bir bölümünün bunun 34 dışında, geri kalanının ise bunların ikisi arasında bir yerde oluşudur. 35

Kuzeyde, konutlar çatıyla tamamen kapatılmalı, olabildiği kadar korunmalı ve sıcak bir yöne 36 cephelerini göstermekle beraber kuytuda olmalıdırlar. Diğer yandan, güneş gücünün fazla 37 olduğu sıcağın etkisindeki güney ülkelerinde konutlar açıkta olmalı, kuzey veya kuzeydoğuya 38 bakmalıdır. 39

VITRUVIUS 11 / 18

Hazırlayan: Cengiz AKYOL

Çeşitli Odaların Doğru Cepheleri 1

Kışlık yemek ve banyo odaları akşam ışığından yararlanmak için güneybatıya bakmalıdırlar. 2 Yatak odaları ve kütüphaneler, amaçları sabah ışığını gerektirdiğinden doğu yönünde 3 olmalıdırlar ve böylece bu tür kütüphanelerdeki kitaplar bozulmaz. 4

İlkbahar ve sonbahar için yemek odaları doğuya bakmalıdır. Yazlık yemek odaları kuzeye 5 bakmalıdır. 6

Odaların, Sahiplerine Göre Düzenlenmesi 7

Özel odalar kimsenin davetsiz girme hakkı olmayan yatak odaları, yemek odaları, banyo odaları 8 ve amaçları bunlara benzeyen tüm diğer odalardır. Ortak odalar, kişilerin, davetsiz de olsa kesin 9 girme hakkı olan giriş avluları, avlular ve bütün benzer amaçlı olanlardır. 10

Çiftlik Evi 11

Ahırlar on ayaktan dar, onbeş ayaktan geniş olmamalı, uzunlukları da her boyunduruk için yedi 12 ayaktan kısa olmamalıdır. Banyo odaları mutfağın yanında yer almalıdır. 13

Bütün binaları iyi ışık almalarına dikkat etmeliyiz. 14

Işığın gelmesi gereken tarafta, ışığı engeller görünen duvarın üzerinden, ışığın gelmesi gereken 15 noktaya bir çizgi çekiniz; bu çizginin üzerine bakıldığında gökyüzü fazlaca görünüyorsa, bu 16 durumda ışık için bir engel yoktur. 17

Yunan Evi 18

Erkeklerin yemek davetleri bu büyük odalarda yapılır; çünkü Yunan geleneklerine göre ev 19 sahibesinin bu tür davetlerde hazır bulunması adet değildir. 20

Temeller ve Altyapılar Üzerine 21

Yer altında odalar ve tonozlar tasarlanıyorsa, bunların temelleri, konutun üstteki duvarlarından 22 daha kalın olmalıdır; konutun duvarları, ayakları ve sütunları ise, sağlamlık açısından, alttaki 23 temellerin üzerine dikey olarak ve ortalarına gelecek şekilde yerleştirilmelidirler., 24

Duvarların yükünü, derzleri merkezden yayılan konik taşlardan oluşan kemerlerle azaltmamız 25 gerekir. 26

Aynı özeni duvarların tamamen düşey olmaları ve hiçbir noktada öne doğru eğilmemeleri için de 27 göstermemiz gerekiyor. 28

Altyapıya da özellikle dikkat etmek gerekir; çünkü genellikle dolgu olarak kullanılan toprak 29 sonsuz zararlara neden olabilir. Toprak dolgu, yaz aylarındaki ağırlığını her zaman koruyamaz; 30 kış aylarında, bol miktarda yağmur suyunu emerek, hacim ve ağırlığı arttığından, etrafındaki 31 duvarları patlatır ve dışarıya fırlatır. 32

Böyle bir kusuru önlemek için aşağıdaki yöntemlerin kullanılmaları gereklidir. Önce, duvarların 33 kalınlığı, dolgu miktarı ile orantılı olmalıdır; ikinci olarak, duvarın dış etrafında, duvarla aynı 34 zamanda ve birbirlerinden, temelin tasarlanan yüksekliğine ve kalınlığına eşit bir mesafe ile 35 ayrılan payandalar inşa ediniz. Altta ise, temelin kalınlığı için belirlenen bir mesafe kadar 36 çıkmalarını sağlayınız, sonra yavaş yavaş bu çıkıntıları azaltarak yüzeyde binanın duvarlarının 37 kalınlığına eşitleyiniz. 38

VITRUVIUS 12 / 18

Hazırlayan: Cengiz AKYOL

İçeride toprak kitlesini desteklemek için duvara bitişik testere ağzı şeklinde yapılar bulunmalıdır; 1 dişlerin her biri duvardan ileriye, temelin yüksekliğine eşit bir mesafe boyunda uzanmalı ve 2 duvarla aynı kalınlıkta olmalıdır. 3

4

Mimarlarla, diğerleri arasında şu fark vardır ki sıradan kişiler yapıtı bitmiş haliyle görmeden nasıl 5 olacağını bilemezken mimar, tasarımını geliştirdikten sonra, yapıta başlamadan, onu 6 seçkinleştirecek güzellik, uygunluk ve doğruluk konusunda kesin bir düşünceye sahiptir. 7

Kitap VII. 8

Atalarımız, sıradan değil, sınırsız bir teşekküre layıktırlar; çünkü kıskançlık dolu bir sessizlikle 9 yetinmeyerek her türlü düşüncelerinin yazılarında geleceğe aktarılması için özen 10 göstermişleridir. 11

Eğer bunu yapmamış olsalardı, ne Thales, Democritus, Anaksagoras, Ksenofanes ne de 12 Sokrat, Platon, Aristo, Zeno, Epikur ve diğer filozofların insan yaşamının sürdürülmesi için 13 ortaya koydukları kuralları bilemeyecektik. 14

Döşemeler 15

Beton döşemelerin zeminle aynı düzlemde olması için önce toprağın her yerde sağlam olup 16 olmadığını kontrol ediniz; sağlam ise, düzelterek üzerine besleme katmanıyla birlikte kırma taş 17 döşeyiniz. Eğer döşeme tamamen veya kısmen dolgu ise büyük bir dikkatle bastırılmalıdır. 18

Kış meşesinden yapılan tahtalar adi meşenin karışmaması için de dikkatli olmalıyız. 19

VITRUVIUS 13 / 18

Hazırlayan: Cengiz AKYOL

Döşeme tahtaları tamamlandıktan sonra, ahşabın kireçten zarar görmemesi için, bulunabilirse 1 eğreltiotu ile yoksa samanla üzerini örtünüz. 2

Kirecin Sıva İçin Söndürülmesi 3

En iyi kireç, topraklar halinde alınıp, kullanılmadan önce uzunca bir süre söndürülürse sorun 4 çıkmayacaktır; çünkü ocakta yeterince yanmamış kireç böylelikle suda söndüğü uzun süre 5 içerisinde ısısını atacak ve tamamen sönerek aynı kıvama gelecektir. 6

Bir çapa alınız ve harç yığını içindeki sönmüş kireci tıpkı odun keser gibi karıştırınız. Kireç 7 çapaya ufak parçacıklar halinde yapışırsa henüz kıvamına gelmemiştir; çapa demiri tertemiz ve 8 kuru çıkarsa, kirecin zayıf ve susuz olduğunu gösterecektir; ancak kireç, zengin ve gereken 9 şekilde sönmüşse, demire zamk gibi yapışacak ve kıvamına ulaştığını kanıtlayacaktır. 10

Tonozlar ve Sıva İşçiliği 11

Kum harcının sürüldüğü temel ne kadar iyi olursa, sıvanın sağlamlığı da o nispette dayanıklı 12 olacaktır. 13

İlk sıvadan başka en az üç kat kum harcı uygulandıkta sonra mermer tozu katmanları için 14 karışım hazırlamalıyız; harç teknede karıştırıldığında, yapışmadan malanın kolaylıkla ve temiz 15 olarak çıkacağı bir kıvamda olmalıdır. 16

Yunan sıva işçileri, yapıtlarına dayanıklılık kazandırmak için, bir harç teknesi yapıp içinde kireçle 17 kumu karıştırırlar; işçiler getirterek bu malzemeyi ahşap tokmaklarla döverler ve bu şekilde iyice 18 işlenmeden de bu malzemeyi kullanmazlar. Bu yüzden, bazıları eski duvarlardan parçalar 19 keserek bunları tabaka halinde kullanırlar; bu tür tabakaların ve yansıtıcıların sıvalarının 20 çepeçevre çıkıntı yapan pahlı kenarları vardır. 21

Nemli Ortamlarda Sıva İşçiliği 22

Önce, zemin kattaki bölmeleri ele alırsak, kum yerine fırınlanmış tuğla ile karıştırılmış ilk sıva 23 tabakasını yerden üç ayak kadar yüksekliğe uygulayınız; sonra da rutubetten bozulmaması için 24 o kısımlara sıvayı uygulayınız. Ancak, bir duvar, bütünüyle nemli bir ortamda ise, koşullara 25 uygun bir uzaklıkta iç tarafa ince bir ikinci duvar inşa ediniz; iki duvar arasındaki bu aralığa, 26 bölme kotundan daha altta ve açık havaya delikleri olan bir kanal açınız. Aynı şekilde, duvar o 27 noktaya yükseldiğinde tepesinde de hava delikleri bırakınız. Çünkü, nemin alttaki veya üstteki 28 deliklerden çıkma olanağı yoksa, yeni duvarın her tarafına yayılacaktır.BU yapıldıktan sonra, 29 duvarı fırınlanmış tuğladan yapılmış harçla sıvayıp, cilalayınız. 30

Kitap VIII. 31

Su Nasıl Bulunur? 32

Güneş doğmadan, aramanın yapılacağı yere dümdüz yatarak ve çenenizi toprağa dayayarak, 33 yöreyi gözden geçiriniz. Bu yöntemle, çene sabit olduğu için görüş alanı gereğinden yükseğe 34 çıkmadan tüm alanda aynı yükseklikte sınırlı kalacaktır. Daha sonra, kıvrılarak havaya yükselen 35 buharların görüldüğü yerleri kazınız. Bu belirti, kuru bir noktada kendini gösteremez. 36

Üç ayak kareden az olmayacak beş ayak derinliğinde bir yer kazınız, içerisine güneş batarken, 37 tunç veya kurşun bir kase veya kap, hangisi varsa, koyunuz. İçerisine yağ sürerek ters çeviriniz 38

VITRUVIUS 14 / 18

Hazırlayan: Cengiz AKYOL

ve çukurun üzerini kamış veya yeşil dallarla örterek toprakla kapatınız. Ertesi gün bunu 1 açtığınızda kapta su damlalarıyla sızıntılar varsa, yörede su vardır. 2

Araştırmayı yapmak için en iyi yerler dağlar ve kuzeye bakan yörelerdir, burada bulunan 3 kaynaklar daha tatlı, sağlıklı ve boldur. 4

Yağmur Suyu 5

Yağmur suyu daha sağlıklı özelliklere sahiptir, çünkü bütün kaynakların en hafif, en ince ve saf 6 kısımlarından çıkar. 7

Çeşitli Suların Farklı Özellikleri 8

Yabancı maddelerle kaynadığı için her sıcak kaynağın, iyileştirici özellikleri vardır. Kükürtlü 9 kaynaklar hararetleriyle vücuttaki kötü salgıları ısıtıp yakarlar ve kaslardaki ağrıları giderirler. 10 Şap kaynakları, felç veya benzeri rahatsızlıklarda gücü zayıflayan kol ve bacakların tedavisinde 11 kullanıldıklarında açık gözeneklerden içeriye ısı verip, sıcağın karşı etkisiyle soğuğu engellerler 12 ve bu organları sağlığa kavuştururlar. Müshil olarak alınan asfaltlı kaynak suları da iç 13 rahatsızlıkları giderirler. 14

İyi Su İçin Denemeler 15

Kaynaklar önceden denenmeli ve kanıtlanmalıdır.Açıkta ve serbestçe akıyorlarsa, suyu 16 kullanmak için taşımaya başlamadan önce yörede oturanların vücut yapılarını kontrol ediniz; 17 eğer yapıları sağlam, renkleri taze, bacakları güçlü ve gözleri temiz çıkarsa, kaynaklar tamamen 18 onaylanabilir. 19

Yeşil sebzeler böyle bir suyun bulunduğu bir kapta ateş üzerinde çabuk pişerlerse suyun iyi 20 veya sağlıklı olduğu yine kanıtlanacaktır. 21

Terazileme ve Terazileme Araçları 22

Suyu konutlara, kentlere taşımak için önce terazileme, dioptrae, su terazileri veya chorobates ile 23 yapılırsa yapılır. Chorobates ile yapılırsa daha hassas olacaktır. 24

25

VITRUVIUS 15 / 18

Hazırlayan: Cengiz AKYOL

1

2

Chorobates, uzunluğu yirmi ayak -yaklaşık olarak 6,50m.- civarında düz bir cetveldir. Uçlarında, 3 birbirinin eşi olan ve dikey olarak tutturulmuş ayaklar vardır. Ayrıca geçmelerle tutturulan yan 4 parçalar tahta ile ayakları bağlarlar. Bu yan parçaların üzerinde düşey çizgiler bulunur ve 5 cetvelden bu çizgiler boyunca çeküller sarkar. Cetvel kurulduğu zaman çeküller, iki çizgiden de 6 aynı anda geçerlerse, aletin dengede olduğunu gösterirler. 7

Fakat rüzgar ve sürekli hareket, çizgilerin kesin bir gösterge vermesini engellerse, üst kısmında 8 beş ayak uzunluğunda, bir parmak genişiliğinde ve bir buçuk parmak derinliğinde bir oluk 9 açarak içerisine su dökünüz. Su, oluğun kenarlarına eşit olarak yükselirse aletin düz olduğu 10 bilinecektir. 11

Kitap IX. 12

“Krotonlu Milo, 13

Platon, 14

Pythagoras, 15

Arşimed, 16

Tarentumlu Archytas, 17

Cyreneli Eratosthenes, 18

Lucretius, 19

Cicero, 20

Varro, 21

Ey Sezar, kendilerinden yararlandığım yazarlar bunlardır.”1 22

VITRUVIUS 16 / 18

Hazırlayan: Cengiz AKYOL

Burçlar Kuşağı ve Gezegenler 1

Ekinoksta güneş saati milinin gölgesinin Atina’ da bir uzunlukta, İskenderiye’ de başka, Roma’ 2 da başka, Piacenza’ da ve dünyanın diğer yerlerinde yine farklı olması tanrısal zekaya bağlı 3 olup bu konuyu düşünenler için hayranlık uyandıran bir mucizedir. O yüzden, güneş saati 4 çizimleri, farklı konumları nedeniyle birbirlerinden çok farklıdır. 5

“Ekinoks ya da gün tün eşitliği, güneş ışınlarının ekvatora dik vurması sonucunda aydınlanma 6 çemberinin kutuplardan geçtiği an. Gündüz ile gecenin eşit olması durumudur. Yılda iki kez 7 tekrarlanır. Kuzey Yarıkürede yaklaşık olarak 21 Mart İlkbahar Ekinoksu - 23 Eylül Sonbahar 8 Ekinoksudur. Güney Yarıkürede yaklaşık olarak 21 Mart Sonbahar Ekinoksu - 23 Eylül İlkbahar 9 Ekinoksudur.” 10

UTC gündönümleri ve ekinokslar tarih ve zamanları

yıl

Ekinoks Gündönümü Ekinoks Gündönümü

Mart Haziran Eylül Aralık

gün zaman gün zaman gün zaman gün zaman

2004 20 06:49 21 00:57 22 16:30 21 12:42

2005 20 12:33 21 06:46 22 22:23 21 18:35

2006 20 18:26 21 12:26 23 04:03 22 00:22

2007 21 00:07 21 18:06 23 09:51 22 06:08

2008 20 05:48 20 23:59 22 15:44 21 12:04

2009 20 11:44 21 05:45 22 21:18 21 17:47

2010 20 17:32 21 11:28 23 03:09 21 23:38

2011 20 23:21 21 17:16 23 09:04 22 05:30

2012 20 05:14 20 23:09 22 14:49 21 11:11

2013 20 11:02 21 05:04 22 20:44 21 17:11

2014 20 16:57 21 10:51 23 02:29 21 23:03

2015 20 22:45 21 16:38 23 08:20 22 04:48

2016 20 04:30 20 22:34 22 14:21 21 10:44

2017 20 10:28 21 04:24 22 20:02 21 16:28

Kitap X. 11

Makineler ve Araçlar 12

13

14

Su Burgusu 15

16

17

VITRUVIUS 17 / 18

Hazırlayan: Cengiz AKYOL

1

Su Burgusu 2

3

Ctesibius Pompası 4

5

6

7

VITRUVIUS 18 / 18

Hazırlayan: Cengiz AKYOL

1

Hodometre 2

Hodometre, yolda bir arabada otururken veya denizde giderken yolculuğumuzda kaç mil 3 gerçekleştirdiğimizi bilmemize yarar. 4

5

Mancınık 6

7

8

9

10

11

12

Kaynaklar: 13

1. Mimarlık Üzerine On Kitap, VITRUVIUS 14