02 Penzijski Plan Pf

Beogradska Bankarska Akademija

PENZIJSKI PLANOVI

Mr Aleksandra Bradić-Martinović

20. maj 2011 2

Osnove penzijskog osiguranja

Obezbeđivanje ekonomske sigurnosti Smanjivanje zarađivačke sposobnosti u

poznijim godinama Ugovor o penzijskom osiguranju (i

invalidskom) (pension insurance) omogućuje korisnicima da na osnovu uplaćenih doprinosa, posle predviđenog broja godina, imaju redovna primanja (penzije ili penzijske nadoknade)

20. maj 2011 3


U većini razvijenih zemalja penzijske nadoknade mogu se ostvarivati na tri načina:

1. Socijalnim osiguranje (social insurance) tj. penzijskim osiguranjem u okviru socijalnog osiguranja

2. Penzijskim osiguranjem sponzorisanim od strane poslodavce kroz osnovne i dounske modele u koje se uključuju i zaposleni (emloyer sponsored pensions)

3. Individualnim penzijskim osiguranjem (individual penision insurance)

20. maj 2011 4


Programi socijalnog osiguranja obezbeđuju elementarni nivo materijalne sigurnosti

Ovu vrstu osiguranja trebamo posmatrati kao osnovnu finansijsku zaštitu, a ne kao izvor koji sam obezbeđuje značajniji nivo životnog standarda

U socijalnom osiguranju ogleda se briga države (društvene zajednice) o interesima čitavih slojeva stanovništva

Poželjno je zaključiti adekvatno osiguranje života

20. maj 2011 5


Pored socijalnog osiguranja dostupni su i planovi finansirani od strane poslodavca ili od strane poslodavca i zaposlenog

Razlog postojanja ovih planova je sledeći: Nedovoljnost nadoknada po osnovu socijalnog

osiguranja Postoje određene poreske olakšice u vezi sa

doprinosima ove vrste osiguranja

20. maj 2011 6


Definicija: “planovi penzijskog osiguranja, koji se u stručnoj literaturi nazivaju i penzijskim planovima, penzijskim šemama, šemama penzionera ilišemama penzijskih prava predstavljaju sporazume(uglavnom formalne) kojima poslodavac (preduzeće) svojim zaposlenima osigurava penzijsku nadoknadu u trenutku prestanka radnog odnosa ili kasnije, ukoliko se penzijske nadoknade mogu odrediti ili proceniti pre penzionisanja prema odredbama nekog dokumenta ili iz prakse preduzeća.”

20. maj 2011 7

ERISA

Zakonska zaštita prava korisnika penzionog osiguranja

U SAD donet je 1974. Zakon o zaštiti penzijskih nadoknada po osnovu zaposlenja (Employee Retirement Income Security Act – ERISA)

Donet je sa ciljem pružanja sigurnosti zaposlenima u smislu ostvarivanja prava na penzijske nadoknade

20. maj 2011 8

ERISA

ERISA insistira na ispunjenju većeg broja zahteva koje ovi planovi moraju da ispune da bi mogli da egzistiraju i na osnovu toga ne može se desiti da zaposleni dođe u situaciju da bude lišavan svoje penzijske nadoknade

ERISA obavezuje i to da penzijskim programima moraju da budu obuhvaćeni svi koji imaju 1 godinu radnog staža u određenoj firmi i imaju najmanje 21 godinu života

20. maj 2011 9

ERISA

Takođe se mora osigurati pravo zaposlenog da prilikom prelaska iz jednog preduzeća u drugo ima pravo na akumulirani iznos doprinosa i prinos koji sleduje po osnovu tih doprinosa

Zaposleni može ova sredstva uključiti u penzijsko osiguranje novog preduzeća ili ih upotrebiti za osnivanje individualnog penzijskog računa…

20. maj 2011 10

SISTEMI FINANSIRANJA PENZIJSKOG OSIGURANJA Penzionim doprinosima akumuliraju se visoki

iznosi novčanih sredstava Upravljanje ovim sredstvima vrši se preko

penzijskih fondova (pension funds) Penzijske fondove generalno možemo

podeliti na: Javne penzijske fondove i Privatne penzijske fondove

20. maj 2011 11

PENZIJSKI SISTEMI

Javni penzijski fondovi formiraju se sredstvima uplaćenim od strane države, sa jedne i zaposlenih i poslodavaca, sa druge strane

Dva sistema:1. Pay as you go sistem2. Fully Funded ili capitalized sistem (sistem

akumulacije kapitala) Privatni penzioni fondovi su najčešće fully

funded

20. maj 2011 12

PAY AS YOU GO SISTEM

Bazira se na finansijskom transferu od populacije tekuće zaposlenih ka penzionisanoj populaciji

Uplaćena sredstva (po osnovu doprinosa) koriste se za isplatu (penzijskih nadoknada) u toku iste godine

Za ovaj sistem, u literaturi se koriste izrazi tekući koncept ili sistem tekućeg finansiranja

20. maj 2011 13


20. maj 2011 14


Uspešan je u zemljama sa većim udelom mlađeg stanovništva i ekonomiju u usponu

Uglavnom je dobro funkcionisao u početnoj fazi razvoja, jer se procenjuje da na jednog izdržavanog penzionera treba da bude 3-3,5zaposlenih

Ukoliko broj zaposlenih padne ispod 2,5 nastupaju teškoće

20. maj 2011 15


U Jugoslaviji ovaj odnos 1980. godine bio je 3,6:1

Godine 1997. pao je na 1,5:1 Prema podacima iz 2004. došao je do

drastične granice 1:1, jer tada sistem dolazi do kolapsa

Moguće rešenje problema vidi se u povećanju stope doprinosa za penzijsko osiguranje

Ta mera dovodi do izbegavanja plaćanja doprinosa primanjem radnika “na crno”

20. maj 2011 16


Država, takođe, može vršiti uticaj u navedenoj situaciji deficita sredstava u penzionom fondu, pre svega povećanjem poreskih stopa na proizvode tipa benzin, duvan, alkohol i sl.

Druga, veoma nepopularna mera je smanjivanje penzijskih nadoknada, jer dovodi do pogoršanja ionako lošeg finansijskog položaja penzionera

20. maj 2011 19

FULLY FUNDED SISTEM

Kod velikog broja zemalja prisutna je tendencija potenciranja dobrovoljnog u odnosu na obavezno penzijsko osiguranje

Full funded sistem finansiranja (potpun fondovski sistem) često se naziva i sistem kapitalizovanih fondova, sistem akumulacije kapitala ili sistem kapitalnih fondova

Ovaj sistem podrazumeva da se uplaćeni doprinosi kapitalizuju i kao štednja za penzionerske dane služe za finansiranje penzijskih nadoknada

20. maj 2011 20

FULLY FUNDED SISTEM

Visina penzijskih nadoknada zavisi od uplaćenih doprinosa i prinosa na uplaćena sredstva doprinosa, tj. od stope kapitalizacije

Zarada zaposlenih delom se raspoređuje na “štedne račune” koji se akumuliraju i postaju raspoloživi za isplatu penzijskih nadoknada

Mlade osobe posebno preferiraju ovakav oblik formiranja penzijskih nadoknada zato što postoji jak element sopstvenog interesa

20. maj 2011 21

FULLY FUNDED SISTEM

Osobe koje se opredeljuju za ovaj sistem moraju biti svesni da on nije pogodan za situacije ranog penzionisanja, jer je neophodan duži period oplodnje sredstava da bi nadoknade bile na zadovoljavajućem nivou.

20. maj 2011 22

FULLY FUNDED SISTEM

20. maj 2011 23

FULLY FUNDED SISTEM

Ovaj sistem se najčešće primenjuje kod dobrovoljnog penzijskog osiguranja i penzijskog osiguranja sponzorisanog od strane poslodavaca

Ako se sistem primenjuje u sistemu javnog (obaveznog) osiguranja tada se sredstva investiraju najviše u državne hartije od vrednosti

Kod ovog sistema veoma je važno pravilno predvideti iznos doprinosa i sigurno i profitabilno ih plasirati

Ovim sredstvima mogu upravljati menadžeri, banke, osiguravajuće kompanije, investicione kompanije…

20. maj 2011 24

FULLY FUNDED SISTEM

Vrsta ulaganja zavisi, pre svega, od nivoa rizika koji se proceni kao prihvatljiv

Uslov: mora postojati finansijsko tržište Elementi penzijske nadoknade

Penzijska nadoknada = doprinosi + prinos na plasirana sredstva doprinosa

Doprinosi po ovom modelu, kao i investirana sredstva uživaju posebne poreske “privilegije”

To se najčešće odnosi na odloženo oporezivanje(tax deferd)

20. maj 2011 25

TRANZICIJA

Tranzicija pay as you go sistema u full funded sistem je neminovan za veliki broj zemalja

Bilo bi pogubno kada bi mlade generacije odmah prešle na full funded sistem, jer bi tada sadašnji penzioneri ostali bez nadoknada

Rešenje je formiranje sopstvenih računa, uz delimično izdvajanje sredstava za postojeće penzionere

Veoma važno ekonomsko i socijalno pitanje

20. maj 2011 26

IZVORI FINANSIRANJA

Izvori finansiranja i nadoknade mogu se posmatrati kao uzrok (doprinosi) i posledice(nadoknade)

Najčešći pojedinačni izvori finansiranja penzijskog osiguranja su: doprinosi zaposlenih, doprinosi poslodavaca i prihod od investiranih doprinosa

20. maj 2011 27

IZVORI FINANSIRANJA

U odnosu na subjekt koji uplaćuje doprinose u penzijski fond, razlikujemo:

1. Penzijsko osiguranje koje se bazira na doprinosima zaposlenih

2. Penzijsko osiguranje na osnovu doprinosa koje uplaćuje poslodavac

3. Penzijsko osiguranje koje uplaćuju i zaposleni i poslodavac

20. maj 2011 29

IZVORI FINANSIRANJA

Značajan izvor finansiranja penzijskog osiguranja predstavljaju i prihodi od investiranja sredstava doprinosa

Forme nadoknada u penzijskom osiguranju: Rente (mesečne, tromesečne, polugodišnje ili

godišnje isplate) Paušalne sume (jedna isplata) Mešovito

20. maj 2011 30

IZVORI FINANSIRANJA

Mehanizam indeksacije penzijskih nadoknada podrazumeva usklađivanje penzijskih suma sa rastom plata i/ili potrošačkih cena

U odnosu na rast cena – SAD, Velika Britanija i Kanada

U odnosu na rast zarada – Francuska i Nemačka

Kombinovano – Italija i Japan

20. maj 2011 32

OBAVEZNO I DOBROVOLJNO PENZIJSKO OSGIURANJE

Najšira podela:1. Obavezno (javno ili državno) penzijsko

osiguranje2. Dobrovoljno (uzajamno – kolektivno, privatno)

penzijsko osiguranje

20. maj 2011 33

JAVNO PENZISKO OSIGURANJE Javno ili državno penzijsko osiguranje

finansira se na osnovu obaveznih doprinosa Ove doprinose izdvajaju zaposleni na teret

zarada i poslodavci na teret poslovanja Podrazumeva funkcionisanje po principu pay

as you go Iznosi penzijskih nadoknada su uglavnom

niski, tako da veliki broj osiguranika pristupa dobrovoljnom penzijskom osiguranju

20. maj 2011 34

DOBROVOLJNO PENZIJSKO OSIGURANJE Dobrovoljno penzijsko osiguranje predstavlja

dodatni oblik penzijskog osiguranja kojim se povećava iznos penzijskih nadoknada, iznad obima koje pruža obavezno penzijsko osiguranje

Posebnim odredbama se određuje minimalan broj godina neophodan za ostvarivanje prava na penzijsku nadoknadu

Penzijske nadoknade se mogu po želji osiguranika isplaćivati svakog meseca, tromesečno, polugodišnje ili godišnje (najčešće mesečno ili godišnje)

20. maj 2011 35

DOBROVOLJNO PENZIJSKO OSIGURANJE Ukoliko se sredstva ne uplaćuju tri meseca

uzastopno, dejstvo ugovora se prekida U ovom slučaju osiguranik ima pravo povraćaja

ukupne uplaćene sume, umanjene za neki, propisani procenat

Ugovor se može obnoviti pod određenim uslovima (da ne prođe preveliki broj godina i da uplati određne penale za svaki mesec dugovanja)

Veliki problem dobrovoljnog penzijskog osiguranja je taj što se osiguranici obično opredeljuju za ovu vrstu osiguranja oko 40-45 godina, a to uglavnom ne ostavlja dovoljno dug period za oplodnju sredstava

20. maj 2011 36

DOBROVOLJNO PENZIJSKO OSIGURANJE

Dobrovoljno penzijsko osiguranje se bazira na full funded sistemu osiguranja, sistemu kapitalizacije kojim se akumulirana sredstva investiraju u hartije od vrednosti, nepokretnosti i sl.

20. maj 2011 37

PLANOVI PENZIJSKOG OSIGURANJA Razlikujemo:

1. Kvalifikovane penzijske planove (qulified pension plans) i

2. Nekvalifikovane penzijske planove (nonqualified pension plans)

Nekvalifikovani penzijski planovi ne ispunjavaju određene uslove koje postavlja vlada jedne zemlje, da bi sredstva doprinosa mogla da podležu povoljno poreskom tretmanu

20. maj 2011 38

PLANOVI PENZIJSKOG OSIGURANJA Kvalifikovani penzijski planovi su oni koji,

nasuprot prvima, zadovoljavaju potrebne zahteve i na osnovu toga uživaju povoljan poreski tretman:

Doprinosi poslodavaca smatraju se troškovima poslovanja, oduzimaju se od dohotka i na taj način se smanjuje osnovica za obračun poreza

Zarada po osnovu investiranih sredstava doprinosa izuzeta je od naplate poreza na prihod

Doprinosi poslodavaca na pojedinačne penzijske račune zaposlenih ne podležu oporezivanju sve do trenutka podizanja tih sredstava

20. maj 2011 39

PLANOVI PENZIJSKOG OSIGURANJA Veliki broj poslodavaca obezbeđuje penzijske planove za

zaposlene kao deo opšteg kolektivnog ugovora Penzijski planovi sponzorisani od strane poslodavaca moraju

da ispunjavaju neke opšte zahteve:1. Penzijski plan mora biti formulisan u pisanom obliku 2. Potrebno je definisati penzijski plan realno, odnosno, na taj način da

može da se sprovede, tj. ostvari.3. Neophodno je da penzijski plan postavi poslodavac.4. Karakteristike penzijskog plana moraju biti prenete i objašnjene

zaposlenima.5. Poslodavac ili zaposleni, ili i poslodavac i zaposleni moraju uplaćivati

doprinose u penzijski plan.6. Formirani penzijski plan mora funkcionisati isključivo u korist zaposlenih.7. Neophodno je ustaliti penzijski plan.

20. maj 2011 40

PLANOVI PENZIJSKOG OSIGURANJA

8. U okviru poslodavčevog programa sve nadoknade za životno osiguranje moraju biti podređene penzijskoj nadoknadi.

9. Neophodno je da se ispune bar minimalni standardi učešća (odnosi se na uslove pristupa pojedinaca ovakvom penzijskom planu).

10. Penzijski plan ne sme biti diskriminatorski (u smislu da su zastupljenije neke grupe zaposlenih).

11. Penzijskim planom ne smeju se diskriminisati doprinosi i nadoknade po osnovu prihoda ili pola.

12. U okviru penzijskog plana moraju se definisati načini isplate penzijskih nadoknada.

13. Moraju se poštovati detaljni standardi »ovlašćenja« u vezi sa povlačenjen sredstava sa penzijskog računa pre penzionisanja.

14. Neophodno je da se zadovolje minimalni standardi za osnivanje penzijskog fonda.

15. Penzijskim planom moraju se ispoštovati određena pravila u vezi sa integracijom i konsolidacijom, naročito integracijom sa socijalnim osiguranjem.

16. Penzijski plan mora ispuniti zahteve za završetak plana.17. Preopterećen penzijski plan mora sadržati olakšavajuće odredbe

20. maj 2011 41

PLANOVI PENZIJSKOG OSIGURANJA Planovi penzijskog osiguranja mogu se bazirati na

formiranju posebnog fonda ili bez formiranja posebnog fonda

Veliki broj penzijskih planova omogućava osnivanje posebnog fonda u koji poslodavac ili zaposleni uplaćuju sredstva

Ovaj fond posluje kao posebno pravno lice i njime mogu upravljati treća lica (u pojedinim zemljama ova lica se zovu prokuratori), koja nezavisno upravljaju fondom, uz obavezu redovnih isplata nadoknada

Ima i planova kod kojih ne postoji obaveza za osnivanjem posebnih fondova

20. maj 2011 42

Penzijski planovi

II deo

20. maj 2011 43

PLANOVI PENZIJSKOG OSIGURANJA Svi planovi penzijskog osiguranja sadrže

objašnjenja na koji način će biti definisani doprinosi i formirana penzijska zarada, pa se u odnosu na tu karakteristiku, planovi dele na:

1. Planove sa definisanim penzijskim nadoknadama (definied benefit plans)

2. Planove sa definisanim doprinosima (defined contribution plans)

Postoje i hibridni planovi koji sadrže osobine oba navedena plana

20. maj 2011 44

PLANOVI SA DEFINISANIM PENZIJSKIM NADOKNADAMA

Planovi sa definisanim penzijskim nadoknadama unapred definišu penzijsku nadoknadu pomoću određene formule koja uključuje parametre kao što su npr. zarada zaposlenog, dužina radnog staža

U praksi se koristi veliki broj metoda za definisanje penzijskih nadoknada, najčešće se uzima prosečna zarada tokom celokupnog radnog staža ili kao prosek finalne zarade, koja se može definisati tokom npr. 3 godine pred penziju ili tokom 5 godina ili 10 godina sa najboljim prosekom zarada

20. maj 2011 45

PLANOVI SA DEFINISANIM PENZIJSKIM NADOKNADAMA Formula za obračun se zove FAS – Final Average Salary

P = bYN P – vrednost penzijske nadoknade (penzije) N – broj godina radnog staža Y – zarada tokom nekog perioda b – konstanta (uglavnom % od zarade)

• Primer: doprinos iznosi 2%, zaposleni ima 25 godina radnog staža, a finalna zarada iznosi 30.000 novčanih jedinica. Penzijska nadoknada je:

P = 0,02 x 30000 x 25 = 15000

20. maj 2011 46

PLANOVI SA DEFINISANIM PENZIJSKIM NADOKNADAMA Određivanje iznosa nadoknada prema ovom planu

je veoma složeno i neophodno je voditi računa o: Pretpostavljenim normalnim godinama za penzionisanje Rigidnosti propisa kojima ovi planovi podležu Procene rizika investiranja koji kod ovog plana najčešće

snosi poslodavac

Za normalne godine penzionisanja uglavnom se uzima 60, a ukoliko dođe do penzionisanja pre tih godina dolazi do umanjenja penzijskih nadoknada

20. maj 2011 47

PLANOVI SA DEFINISANIM PENZIJSKIM NADOKNADAMA Veoma važna karakteristika ovih planova je da rizik

investiranja najčešće snosi poslodavac (sponzor plana)

Preduzeće koje formira “plan sa definisanim penzijskim nadoknadama” treba da obračuna, uz pomoć aktuara, sadašnju vrednost ugovorenih penzijskih nadoknada i iznos budućih doprinosa, na osnovu kojih će zaposleni po završetku zaposlenja dobiti unapred utvrđene penzijske nadoknade. Aktuar može izvršiti i ocenu finansijskog stanja plana.

Ovi planovi su, uglavnom, manje zastupljeni

20. maj 2011 48

PLANOVI SA DEFINISANIM DOPRINOSIMA Kod ove vrste planova ne pokazuje se inicijalno

obim penzijske nadoknade, već se tačno određuju iznosi doprinosa koje će uplaćivati poslodavac i zaposleni u penzijski fond

Realna penzijska nadoknada zavisi od toga koliko sredstava je akumulirano u momentu sticanja prava na penzijski nadoknadu na osnovu uplaćenih doprinosa u fond i prihoda od investiranja tih sredstava

20. maj 2011 49

PLANOVI SA DEFINISANIM DOPRINOSIMA Sa stanovišta poslodavaca ova vrsta plana je

pogodna zbog poznatog tekućeg troška Sa stanovišta zaposlenog krajnja visina penzijske

naknade možda nije unapred poznata, ali može biti sasvim zadovoljavajuća, ukoliko se fondom pažljivo i stručno upravlja

Kod ovih planova visina doprinosa može biti definisana procentualno ili se mogu definisati iznosi koji variraju

Doprinosi se mogu uplaćivati u konstantnim vremenskim intervalima ili promenljivim vremenskim intervalima

20. maj 2011 50

PLANOVI SA DEFINISANIM DOPRINOSIMA Postoji veći broj planova sa definisanim

doprinosima:1. Planovi sa udelom u profitu (Profit Sharing Plans)

spadaju u red kvalifikovanih planova kod kojih visina doprinosa nije fiksna već je povezana profitom preduzeća, ali mora sadržati realne doprinose koji će imati visok stepen kontinuiranosti uplata

2. Planovi kod kojih se nadoknade isplaćuju u akcijama (Stock Bonus Plans)

3. Planovi sticanja novca (Money-purchase Plans) predviđaju uplate definisanih doprinosa

20. maj 2011 51

PLANOVI PENZIJSKOG OSIGURANJA SA POVOLJNIM PORESKIM TRETMANOM

401(k) penzijski planovi

401(k) penzijski planovi imaju osnovnu karakteristiku da ih osnivaju preduzeća, tj. poslodavci

Veoma su popularni u SAD i njihova popularnost je u porastu

20. maj 2011 52

401(k) PENZIJSKI PLANOVIOblasti u kojima preovladavaju 401(k) planovi

20. maj 2011 53

401(k) PENZIJSKI PLANOVI

Ovi penzijski planovi dobili su ime na osnovu člana 401 Zakona o unutrašnjim državnim prihodima (Section 401 of the Internal Revenue Code)

Počeli su da se primenjuju 80-tih godina i često se nazivaju i “planom redukovanih zarada” (salary reduction plan)

Spadaju u dobrovoljne penzione planove, tj. zaposleni se ne mogu prisiliti da u njima učestvuju

Oni mogu preuzeti svoj dohodak u gotovini ili odložiti deo svog dohotka za 401(k) plan (najčešće uz povoljne poreske olakšice)

20. maj 2011 54


Poslodavac ih uglavnom osniva u saradnji sa investicionom kompanijom ili bankom (sektorom banke koji plasira sredstva)

Većina 401(k) planova može da ponudi različite investicione opcije, od individualnih obveznica i akcija, do zajedničkih fondova na tržištu novca i sl.

Najvažnije je da novac koji se investira ne smatra dohotkom sve dok zaposleni ne podigne sredstva sa računa u obliku penzijskih nadoknada

20. maj 2011 55


Zakonom je limitiran maksimalan iznos doprinosa (antidiskriminacioni potupak) koji svaki zaposleni može da uplati i on je za 1999. godinu iznosio $10.000, a za 2009 i 2010. $16.500 (+ $5.500 za lica starija od 50 godina)

Minimalni iznos doprinosa nije propisan

20. maj 2011 56


Zaposlenima se doprinosi odbijaju od zarada, a doprinosi poslodavaca ne moraju nužno da slede tu dimaniku

Određeni broj poslodavaca svoje doprinose uplaćuje u akcijama preduzeća (ESOP – Emplyee Stock Ownership Plan)

Ukoliko zaposleni promeni posao, on može ostaviti investirani novac u okviru 401(k) plana kod, sada već, bivšeg poslodavca do penzionisanja pod određenim uslovima

Postoji mogućnost da celokupna novčana sredstva prebaci na 401(k) račun kod novog poslodavca ili da to uradi u okviru IRA (Individual Retairement Accont)

20. maj 2011 57


Osiguranici su unapred upoznati sa troškovima involviranih u formiranje i delovanje ovog plana, među kojima su administrativni troškovi (za staratelja plana i knjigovođu) i honorar za upravljanje investicijama (kreće se između 0,2 i 2% ukupne imovine fonda i zavisi od menadžera i tipa investicija)

Planovi tipa 401(k) dozvoljavaju zaposlenima mogućnost veće kontrole nad penzijskim ulogom, u odnosu na tzv. regularne penzije

20. maj 2011 58


Oblici raspolaganja sredstvima nakon penzionisanja:

1. Podizanje celog iznosa odjednom u obliku paušalne sume (lump sum)

2. Ulaganje u potpunosti salda 401(k) računa u IRA penzijski račun (najbolja opcija)

3. Sredstva sa 401(k) računa mogu se tretirati kao doživotna penzija i

4. Može se ostaviti deo novca ili sav novac u 401(k) plan

20. maj 2011 59


Prilikom zaključenja 401(k) ugovora o penzijskom osiguranju zaposleni mora da imenuje potencijalnog korisnika njegovih penzijskih nadoknada, nakon njegove smrti (najčešće bračni drug)

Načini povlačenja novca sa 401(k) plana (uplate zaposlenih) Navršenih 59,5 godina tj. na kraju radnog veka Navođenje socijalnih razloga (definisani penzionim

planom) Korišćenje dozvoljenih pozajmica

20. maj 2011 60


Prevremeno povlačenje novca naziva se i “preranom raspodelom” (premature distribution) povlači plaćanje poreza i odbija se kaznenih 10% od neoporezovanog dela

Veliki broj 401(k) planova dozvoljava pozajmljivanje novca i uglavnom se dozvoljavaju pozajmice u iznosu ½ iznosa sa računa, ali nikada više od $50.000

Zaposleni koji je pozajmio novac, moraće da plaća interes na pozajmljena sredstva i to bar četiri puta godišnje

20. maj 2011 61


Ceo pozajmljeni iznos treba da se vrati u okviru 5 godina, sem ako nije u pitanju kupovina kuće u kojoj će participant stanovati, tada je rok 25 godina, pod uslovom da se ne izlazi iz granica normalnih godina za penzionisanje

Pozajmice se dozvoljavaju samo u specifičnim situacijama (kupovina kuće ili školovanje dece), jer manipulacija pozajmicama podiže administrativne troškove održavanja fonda, ali može i da ugrozi osnovnu svrhu postojanja fonda

20. maj 2011 62


Sa 401(k) računa osiguranik može povući i novac koji je uplaćivao na njegovo ime poslodavac

Najčešće egzistiraju dva raspoloživa programa “ovlašćenja” (vesting):

1. Ovlašćenje koje se odjednom dobija (cliff vesting) –nakon 5 godina dobija pravo da podigne ceo iznos uplaćen od strane poslodavca

2. Postepeno ovlašćenje (graded vesting) – nakon 3 godine osiguranik dobija pravo na povlačenje 20% sredstava, nakon 4 godine 40%, nakon 5 godina 60%, nakon 6 godina 80% i nakon 7 godina 100%

20. maj 2011 63


Metodi za determinisanje radnog staža osiguranika

1. Metod godina radnog staža – zaposleni je radio 1 godinu ako je ostvario najmanje 1000 radnih časova

2. Metod proteklog vremena – računa se od datuma dolaska do datuma napuštanja posla

20. maj 2011 64


Prema odluci Američkog Vrhovnog suda (US Supreme Courti) sredstva štednje u okviru kvalifikovanog penzijskog plana, kao što je 401(k) plan izuzeti su od zahteva kreditora u slučaju bankrotstva preduzeća

Poslodavac odlučuje o tipovima investicija koje će ponuditi zaposlenima koji participiraju u penzijskom planu

Broj investicionih opcija nije limitiran Najstabilnije i najkonzervativnije investicione opcije

su GIC (Guaranted Investment Contranct Funds) i tržište novca

20. maj 2011 65

403(k) je formalno ime za penzijski plan zaposlenih u neprofitnim organizacijama, državama, školama, ministarstvima i sl.

Često se naziva i TSA planom (tax-sheltered annity– anuiteti sa poreskim olakšicama)

Doprinosi zaposlenih uplaćuju se samo kroz redukciju plata i njihov najviši godišnji iznos je 20-25% od primanja zaposlenog i može iznositi mnogo više od $3.500 koliko je npr. limitirano za IRA planove

Veliki broj 403(k) planova dozvoljava pozajmice


20. maj 2011 66

KEOGH-OV PLAN

Keogh-ov plan (HR-10) je specijalizovana vrsta penzijskog plana za osobe koje samostalno rade ili primaju dodatni dohodak po osnovu zaposlenja u drugoj struci (drugom preduzeću) ili su vlasnici, neakcionarskih, malih preduzeća

Plan je dobio ime po Eugenu Keogh-u, kongresmenu iz Bruklina, koji je predložio njegovu legalizaciju 1962. godine

Ukoliko poslodavac u svom malom preduzeću ima zaposlene, on može i za njih i za sebe osnovati ovu vrstu penzijskog plana

Maksimalni godišnji iznos uplate je $30.000 (ili 25%)

20. maj 2011 67

SEP/SIMPLE PLANOVI

SEP plan (Simplified employee pension) ili “plan uprošćenih penzija” predstavlja sporazum prema kojem zaposleni u malom preduzeću (uključujući i samo zaposlenog pojedinca) otvara i održava lični račun za penzionisanje na kojem dodatne doprinose uplaćuje i poslodavac

Osnovna razlika između SEP i IRA računa jeste u mnogo većem iznosu doprinosa, jer se u SEP plan svake godine može uplaćivati do $30.000 ili 15% od zarade zaposlenog

Ovi planovi uvedeni su 1978. godine Laki su za osnovanje i imaju male admin. troškove

20. maj 2011 68

SEP/SIMPLE PLANOVI

Upravljanje SEP računima najčešće se poverava finansijskim institucijama

Od 1996. godine zaposlenima u okviru mali preduzeća ponuđen je još jedan plan koji podstiče dodatnu štednju, tzv. SIMPLE (Savings Incentive Match Plan for Small Emplloyers)

Mogu ga formirati preduzeća sa 100 ili manje zaposlenih koji mogu ponuditi penzijske nadoknade kroz redukciju plata zaposlenih i dodatne doprinose poslodavaca

Svi doprinosi u okviru SIMPLE plana potpuno su “stečeni” i mogu pripasti zaposlenom

20. maj 2011 69

INDIVIDUALNI PENZIJSKI RAČUN (IRA) IRA (Individual Retirement Account)

predstavlja vrstu privatnog penzijskog računa koji može otvoriti svaki pojedinac koji ostvaruje zaradu

Kreirani su 1974. godine i uživaju veliku popularnost

20. maj 2011 70

INDIVIDUALNI PENZIJSKI RAČUN (IRA)RA Contribution Limits

YEAR AGE 49 & BELOW AGE 50 & ABOVE 2002-2004 $3,000 $3,500 2005 $4,000 $4,500 2006-2007 $4,000 $5,000 2008 $5,000 $6,000 2009 $5,000 $6,000 2010 $5,000 $6,000 2011 Indexed to Inflation

20. maj 2011 71

INDIVIDUALNI PENZIJSKI RAČUN (IRA) Novac se ne može sa ovih računa povlačiti

pre 59,5 godina, a ako se povuče plaća se 10% kaznenih penala

Novac se može podizati po želji između 59,5 i 70,5 godina života

Do 70,5 novac se mora podići, u protivnom slede visoke novčane kazne (50%)

Vlasnik treba da imenuje korisnika u slučaju smrti

20. maj 2011 72

INDIVIDUALNI PENZIJSKI RAČUN (IRA) Jedan od najvećih nedostataka je

nemogućnost pozajmljivanja sredstava sa ovog računa i zabrana federalnih vlasti da se ovi računi koriste kao garancija za dobijanje zajma

Sredstva sa IRA računa mogu se investirati u: zajedničke fondove, akcije, obveznice, bankarsku štednju, depozitne certifikate, državne obveznice, itd.

20. maj 2011 73

ROLLOVER IRA

Ukoliko pojedinac napusti jednog poslodavca i zaposle se kod drugog ili žele da sredstva sa jedne vrste IRA računa prebace na drugu koriste tzv. Rollover IRA račun (“račun sa preusmerenim sredstvima”)

Na taj način odlažu oporezivanje sredstava Kada se novac povuče sa jednog računa mora se

deponovati u roku od 60 dana od dana povlačenja Ne mora se sve preneti, već samo deo, ali u tom

slučaju deo koji nije prenet se u celosti oporezuje

20. maj 2011 74

ROTH IRA

Rooth IRA kreiran je 1997. godine, a dobio je ime po Senatoru William V. Roth Jr.-u, sa ciljem da potpomogne štednju pojedinaca sa malim i srednjim zaradama

Pojedinci sa zaradama većim od $150.000 ne mogu da otvore ovakav račun

Maksimalan doprinos iznosi $5.000 do 49 godine, a $6.000 preko 50 godine, ali ovi iznosi se ne oduzimaju od bruto zarade i ne smanjuju poresku osnovicu

Novac se sa ovih računa može povući bez plaćanja kaznenih penala i pre 59,5 godina

20. maj 2011 75

UPRAVLJANJE SREDSTVIMA PENZIJSKOG OSIGURANJA

20. maj 2011 76

PENZIJSKI FONDOVI KAO UČESNICI NA FINANSIJSKOM TRŽIŠTU

Penzijski fondovi se svrstavaju u ugovorne institucije koje uz banke i osiguravajuće kompanije predstavljaju aktivne učesnike na finansijskom tržištu

Sredstva penzijskih fondova smatraju se izuzetno kvalitetnim (veliki obim i mogućnost dugoročnog ulaganja)

Imaju snagu da usmeravaju cenovna kretanja na tržištu

20. maj 2011 77


20. maj 2011 78


Penzijski fondovi imaju vrlo široku lepezu izbora investicionih ulaganja

U cilju sprečavanja mogućih nepravilnosti u primeni su zakoni koji sadrže propise prema kojima postoji ograničenje ulaganja i redovno izveštavanje osiguranika

Zakonskim propisima ograničavaju se eventualni promašaji investicione politike

20. maj 2011 79


Jedan od takvih zakona ima i sledeće odrednice: Da se najmanje 50% imovine penzijskog fonda mora

ulagati u dugoročne državne obveznice Da se do 30% ukupne imovine može ulagati i u

obveznice lokalne vlasti Da se do 15% može ulagati u imovinu van zemlje Da se do 10% može uložiti u dugoročne obveznice

drugih zemalja Do 5% se može uložiti u akcije ili investicione fondove

20. maj 2011 80


Osnovni principi kojih se kod investiranja mora pridržavati su: Postizanje diversifikacije i disperzije ulaganja Podešavanje rokova dospeća (uz poštovanje

principa likvidnosti) Pažljiv odabir valute (zbog rizika deviznog kursa)

20. maj 2011 81

FINANSIJSKA AKTIVA

Najznačajnije su hartije od vrednosti Penzijski fondovi spadaju u kategoriju opreznih

ulagača U ranom periodu razvoja penzijskih fondova

najčešće se ulagalo u državne obveznice i obveznice kompanija sa većom stabilnošću u poslovanju, i u akcije kompanija sa sličnim karakteristikama

U današnje vreme određeni broj osnivača insistira na dinamičnoj i više rizičnoj investicionoj politici

20. maj 2011 82

Ulaganja penzijskih fondova odabranih zemalja 2006. godine

Izvor: OECD

20. maj 2011 83

FINANSIJSKA AKTIVA

Za zemlje tranzicije karakteristično je da se najveći deo penzijskog osiguranja mora ulagati u državne obveznice

Na taj način razvoj penzijskih fondova u najvećem obimu je determinisan investicionom aktivnošću države

20. maj 2011 84

REALNA AKTIVA

Sredstva penzijskih fondova mogu se ulagati pored finansijske aktive i u realnu aktivu koju uglavnom čine: nekretnine, zemljište i kolekcionarska dobra

Najčešće se ulažu u poslovne zgrade, industrijske i komercijalne nekretnine, a retko u stambene nekretnine

U kolekcionarska dobra svrstavaju se umetnička dela, antikviteti, plemeniti metali, nakit, plemenita vina, porcelan, nakit. Ulaganje u njih predstavlja nelikvidnu investiciju, a nesigurna je i cena

20. maj 2011 85

FINANSIJSKI DERIVATI

Penzijski fondovi kao značajni institucionalni investitori na tržištima kapitala koriste derivate kao neophodan instrument za realizaciju strategija i politika upravljanja kapitalom

Cilj je da se u najvećem stepenu ukloni rizik i ostvari predviđeni profit

Najveća prepreka upotrebi derivata navodi se slabije razumevanje složenog funkcionisanja tržišta i nepoverenje u njihovu efikasnost

20. maj 2011 86

Osiguranje

Osiguranje, u najširem smislu, predstavlja zaštitu imovinskih i pravnih lica prilikom realizacije rizika, odnosno nastupanja osiguranih slučajeva, na račun fondova osiguranja formiranih naplatom premija od tih lica

Sa finansijskog aspekta, osiguranje predstavlja formiranje novčanih rezervi

20. maj 2011 87

Elementi osiguranja

Rizik – mogućnost realizacije nekog nepovoljnog događaja u budućnosti; prisustvo rizika u životima ljudi i privrednih subjekata nameće potrebu za osiguranjem, odnosno novčanim pokrićem štetnih posledica nepovoljnih događaja

Osiguravač (osiguravajuća kompanija) – strana u ugovoru osiguranja koja za određenu cenu preuzima obavezu zaštite osiguranika od rizika

Osiguranik – lice koje zaključuje ugovor o osiguranju u svoje ime i za svoj račun, i plaća određenu cenu kojom stiče pravo na naknadu iz osiguranja u slučaju realizacije rizika

20. maj 2011 88

Premija osiguranja – cena usluge osiguranja koju osiguravač pruža osiguraniku

Osigurani slučaj – realizacija rizika, odnosno nepovoljnog događaja koji je obuhvaćen osiguranjem

Korisnik osiguranja – lice koje ne zaključuje ugovor o osiguranju, a dobija naknadu ako nastupi osigurani slučaj

Osigurano lice – lice u čijem životu treba da nastupi osigurani slučaj, da bi se isplatila naknada iz osiguranja

20. maj 2011 89

Osiguravajuće organizacije

Akcionarsko društvo za osiguranje – pravno lice koje obavlja delatnost osiguranja imovine i lica radi sticanja dobiti; akcionari preuzimaju rizik pojedinačnih osiguranika

Društvo za uzajamno osiguranje – pravno lice koje obavlja delatnost osiguranja imovine i lica radi pokrića rizika svojih članova (neprofinog je karaktera); članovi društva su istovremeno i osiguravači i osiguranici

Agencije za pružanje drugih usluga u osiguranju – usluge posredovanja i zastupanja, snimanje rizika, snimanje i procena štete...

20. maj 2011 91

OSIGURAVAJUĆE KOMPANIJE NA FINANSIJSKOM TRŽIŠTU Značaj aktivnosti osiguravajućih kompanija na

finansijskom tržištu: Osiguranje obezbeđuje finansijsku stabilnost i smanjuje

neizvesnost Osiguranje u vidu dobrovoljnog penzijskog osiguranja daje

sigurnost budućim penzionerima Osiguranje kao krupan mobilizator štednje podstiče

ekonomski rast Osiguranje podstiče efikasniju alokaciju kapitala – prikuplja

brojne informacije o firmama i projektima kako bi doneli što adekvatniju odluku o prihvatanju osiguranja…

Hvala na pažnji?

20. maj 2011 95

Documents

02 Penzijski Plan Pf