W,•.,• t.; I :..1-, ·'• 1- -•'•i., •• ,

•,•' '1·· , I , I . ;.:--y t ' . ' . r. ' ,, .. - '

P R Z Y J A Z N A , P I Ę K N A , N O W O C Z E S N A

T A K Z M I E N I Ł A S I Ę W A R S Z A W A

4

1. Bulwary ............................................................... 6

2. Transport ............................................................ 16

3. Rowery ................................................................ 22

4. Edukacja .............................................................. 26

5. Zaangażowanie społeczne .............................. 36

6. Pomoc powstańcom ......................................... 50

7. Budownictwo i pomoc lokatorom ................. 56

8. Sprawy społeczne ............................................. 64

9. Zdrowa Warszawa ............................................ 72

10. Bezpieczna stolica ............................................. 80

11. Powietrze ............................................................ 86

12. Zieleń i zwierzęta (ochrona środowiska) ...... 92

13. Przestrzeń miejska i konserwator zabytków 102

14. Rewitalizacja ....................................................... 114

15. Kultura ................................................................. 122

16. Sport .................................................................... 136

17. Imprezy dla warszawiaków ............................. 148

18. Infrastruktura - droga do celu ........................ 156

19. Wsparcie przedsiębiorców ............................. 162

20. Warszawa 2030 ................................................ 174

SZANOWNI PAŃSTWO Warszawa, choć jest miastem wielkim, jest też naszą małą ojczyzną. To miasto, w którym mieszkamy, uczymy się, pracujemy, wychowujemy dzieci, odpoczywamy. Chcemy, aby było przyjazne, dawało szansę rozwoju i samorealizacji. Warszawa właśnie takim miastem jest – ciągle się rozwija-jącym z myślą o tych, dla których jest domem.

Stolica jest bogata różnorodnością swoich mieszkańców. Wielu z nich przyjechało tu z innych miejsc, by właśnie tutaj realizować marzenia. I szybko się w niej zadoma-wiają – mówią o sobie „jesteśmy stąd”, bo dobrze się tu czują, znaleźli swoje miejsce na Ziemi i chcą tu zostać. Wszyscy – i ci, którzy się tu urodzili, i ci, którzy ją świado-mie wybrali – tworzymy Warszawę.

Właśnie takie podejście do Warszawy jest zarówno źró-dłem, jak i skutkiem zmian, jakie zaszły w niej przez ostatnie 12 lat. Rozwój dotyczy właściwie każdej dziedziny życia – – od sprawnej i ciągle rozwijającej się komunikacji miejskiej, przez modernizację i budowę nowych placówek ochrony zdrowia, po rozwój sieci szkół, przedszkoli i żłobków. Te zmiany nie byłyby możliwe bez warszawiaków, a jedno-cześnie bez tych zmian nie wszystkim byłoby tak łatwo utożsamiać się ze stolicą i angażować w jej życie.

W mieście, którego wzrost zorientowany jest na komfort życia mieszkańców, musi rozwijać się także infrastruktura, która czyni miasto przyjaznym i wygodnym. Dlatego taką uwagę przykładamy do komunikacji rowerowej, budo-wie bulwarów wiślanych, pielęgnacji i rozwijania miejskiej zieleni, poszerzania oferty kulturalnej. Zachęcamy warsza-wiaków, aby razem z nami tworzyli miasto poprzez budżet partycypacyjny i udział w konsultacjach.

Zmiany, jakie zaszły w naszym mieście, zauważają też inni – stolica Polski stała się liderem w Europie Środkowej, jest wysoko oceniana w różnych rankingach. Wciąż jednak wiele pracy przed nami – zarówno tej na dużą skalę, do-tyczącej wielkich inwestycji, jak i tej bliższej mieszkańcom.

Zapraszam do lektury drugiego wydania „Sami zobaczcie”. Przywołajcie Państwo w pamięci Warszawę sprzed dwu-nastu lat, porównajcie ją z tą obecną i sami zobaczcie, jak wielką drogę przebyliśmy przez ten czas wspólnie z naszym miastem!

Hanna Gronkiewicz-Waltz Prezydent m.st. Warszawy

S~MI l()~~ClCIE

~ULW~R'f

' '

5

�

rnMI lVDMZCIE

• •

T

MA 40 m

DZIELNICA WISŁA

Coraz dłuższe bulwary nadwiślańskie oraz kolejne inwe-stycje w infrastrukturę nad rzeką, przyciągają setki tysię-cy mieszkańców i turystów. To dowód na to, że Warsza-wa na dobre wróciła nad Wisłę.

Rok 2017 ustanowiono Rokiem Rzeki Wisły, ale nie tylko dlatego minione miesiące były wyjątkowe dla warszawskiego odcinka królowej polskich rzek. Życie nad Wisłą zmienia się przede wszystkim za sprawą bulwarów. Od sierpnia 2017 r. warszawiacy i turyści korzystają z ponad dwukilo-metrowego odcinka nadrzecznej, nowoczesnej i efektow-nej promenady.

Pierwszy odcinek – bulwar Jana Karskiego – rozciąga się od mostu Śląsko-Dąbrowskiego do Podzamcza. To deptak, obok którego znajdują się wygodne miejsca do siedzenia i leżenia oraz trasa rowerowa. Promenadę zaprojektowali-śmy również z myślą o osobach z niepełnosprawnościami oraz rodzicach z dziećmi w wózkach. Na początku 2017 r. na bulwarze Jana Karskiego przeprowadziliśmy dodatkowe prace ułatwiające do niego dostęp. W pawilonie gastrono-micznym zaczęła działać kawiarnia oraz punkt informacji turystycznej.

Kolejny odcinek – bulwar generała George’a Smitha Pa o-na – rozpoczyna się przy moście Świętokrzyskim, a kończy przy moście Śląsko-Dąbrowskim. Przechadzając się pro-menadą, miniemy Centrum Nauki Kopernik, pawilon Mu-zeum Sztuki Nowoczesnej, w sąsiedztwie którego znajduje się mały amfiteatr. Bulwar ozdabiają figury ryb, szemrze fontanna i mini rzeka, a dzieci mogą poskakać na trampo-

35 km

18 km

100

km 2

Warszawiacy tak bardzo zżyli się z Wisłą, że stała się ona nieformalną dzielnicą stolicy.

BULWARY. ALE TO

NIE

6

Latem na bulwarach tętni serce stolicy.

linach. Wszyscy mają możliwość odpocząć na plaży, ko-rzystając z wiklinowych koszy do opalania i leżaków albo odwiedzić pawilony gastronomiczne i wystawiennicze. Nabrzeże przebudowano tak, żeby mogły cumować przy nim statki.

Ten ponaddwukilometrowy odcinek bulwaru został zapro-jektowany przez pracownie RS Architektura Krajobrazu i ARCHITECTURE.

KAPRYSY I ZAGROŻENIA

Wszystkie fragmenty promenady ujednoliciliśmy stylistycz-nie, ale na każdym kroku można skorzystać z różnorodnych atrakcji. Otwarty w ubiegłym roku fragment zadedykowali-śmy Wiśle – a dokładniej jej kaprysom i zagrożeniom, jakie ze sobą niesie. Na bulwarze znajduje się elektroniczny wo-domierz, pokazujący aktualny stan rzeki oraz informacje o historycznych najniższych i najwyższych poziomach wody.

Jest tu także niewielki amfi teatr. Wybudowaliśmy również przejście pod Wisłostradą, łączące bulwary z ul. Bednarską i dalej z Krakowskim Przedmieściem.

Mieszkańcy korzystają z bogatej oferty Warszawskich Linii Tu-rystycznych – promów, tramwaju wodnego oraz rejsu do Serocka.

7

Z myślą o bywalcach Dzielnicy Wisła powstał Wiślany System Informacji.

To jednak nie koniec inwestycji. Pod koniec września 2017 r. rozpoczęliśmy prace, dzięki którym otoczenie pomnika Sy-reny zmieni się nie do poznania, a nowe bulwary wydłużą o kolejne dwieście metrów. Prace prowadzone są od wy-sokości ul. Tamka aż do mostu Świętokrzyskiego. Jednym z najbardziej widowiskowych elementów tego fragmentu nabrzeża będzie kaskada wodna.

Dodatkowo, na odcinku od mostu Świętokrzyskiego do ul. Boleść pojawią się cztery pływające pawilony. Stalowe pontony o długości 40 metrów, ułatwią cumowanie tram-waju wodnego oraz innych statków pływających po Wi-śle. W ich wnętrzu znajdzie się poczekalnia dla pasażerów i ogólnodostępne toalety, a na zewnątrz wygodne zejście na statki i niezbędne urządzenia cumownicze. Czekając na rejs będzie można skorzystać z baru.

OD CYPLA DO SYRENKI

Rozstrzygnęliśmy również konkurs na koncepcję urbani-styczno-architektoniczną bulwarów na odcinku od Cypla Czerniakowskiego do pomnika Syreny wraz ze skwerem Tadeusza Kahla. Zwycięzcą dwuetapowego konkursu została warszawska pracownia WXCA. W uzasadnieniu werdyktu doceniliśmy proponowane rozwiązania przede wszystkim ze względu na fakt, że jeszcze bardziej zbli-żą miasto do rzeki. Powstanie tu ogólnodostępny skwer oraz nowe obiekty kulturalne, sportowe i gastronomicz-ne. Dzięki nim sezon rekreacyjny nad Wisłą znacznie się wydłuży. Inwestycja będzie realizowana etapami.

Wzdłuż całego lewego brzegu przygotowaliśmy ponad 35 kilometrów asfaltowych lub utwardzonych leśnych duktów, które umożli-wiają przejazd z jednego końca miasta na drugi.

8

�

Nad Wisłą każdy znajdzie aktywność dla siebie.

WSZYSTKIE PORY ROKU

Bulwar na odcinku południowym i północnym uzupełniliśmy o szerokie promenady Nadwiślańskiego Szlaku Rowero-wego. Wzdłuż całego lewego brzegu przygotowaliśmy ponad 35 kilometrów asfaltowych lub utwardzonych le-śnych duktów, dzięki którym można przejechać z jednego końca miasta na drugi. Rowerzyści mogą podobną trasę pokonać również wzdłuż prawego brzegu. Przygotowa-nie 18-kilometrowej trasy, od mostu Łazienkowskiego do granic Jabłonny, stało się możliwe dzięki powstaniu Kładki Żerańskiej, nad wejściem do Portu Żerańskiego. Przeprawa została zaadaptowana z rusztowania dla rurociągu, który służył pierwotnie do transportu popiołu z Elektrociepłow-ni Żerań.

Na obu końcach kładki zbudowaliśmy także pla ormy widokowe, z których można obserwować panoramę le-wobrzeżnej Warszawy. Przeprawa jest oświetlona białym światłem, które samoczynnie przygasza się w nocy i jest wzbudzane w momencie pojawienia się rowerzysty lub pieszego. Zainstalowaliśmy również oświetlenie ilumina-cyjne, które umożliwia rozświetlenie kładki w dowolnym

Spacerowicze i rowerzyści pod koniec 2016 roku otrzymali niezwykle cenną przeprawę. Kładka Żerańska powstała wzdłuż Wisły nad Kanałem Żerański i basenem portowym.

9

�

Nadwiślańskie plaże przyciągają tysiące warszawiaków.

kolorze. Dzięki temu mogliśmy zaprogramować barwy charakterystyczne dla poszczególnych pór roku.

A NA PLAŻY TŁUM SIĘ SMAŻY

Oprócz wielkomiejskiej promenady na lewym brzegu, warszawiacy mogą cieszyć się widokiem naturalnej Wisły po jej prawej stronie. To właśnie tu znajduje się pięć plaż (Tarchomin, Rusałka, Poniatówka, Saska i Romantyczna), a także rekreacyjna ścieżka pieszo-rowerowa, która me-andruje po urokliwym nabrzeżu. Musimy przy tym wspo-mnieć o warszawskich plażowych, animatorach których można spotkać na praskich plażach. Plażowi oprócz pro-wadzenia letnich aktywności, udzielają również informacji na temat nadwiślańskich atrakcji oraz prowadzą wypoży-czalnię sprzętu rekreacyjnego – piłek, gier planszowych, ale także leżaków.

Lewy brzeg rzeki to również prawdziwe zagłębie nadwiślań-skich klubokawiarni. W sezonie funkcjonuje ich kilkanaście. Można tutaj odpocząć również na plażach, położonych na Płycie Desantu, przy bulwarach gen. Pa ona i Karskiego, a także na Żoliborzu i Młocinach.

Latem nad Wisłą organizowanych jest wiele koncertów i innych wydarzeń.

Nad Wisłą w sezonie działa kilkadziesiąt klubokawiarni.

10

PŁYŃ, ŻEGLUJ, ODPOCZYWAJ

Szczególnie zadbaliśmy o rozwój Warszawskiej Żeglugi Rekreacyjnej. Dzięki niej mieszkańcy stolicy mogą latem korzystać z rejsów na drewnianych łodziach - batach, szkutach, krypach i katamaranach oraz z szerokiej oferty sportów wodnych, popływać na kajakach oraz deskach sup. Wzbogaciliśmy w ten sposób dobrze już znaną ofertę Warszawskich Linii Turystycznych, która daje możliwość korzystania z promów i tramwaju wodnego oraz wzięcia udziału w rejsie do Serocka.

W zrewitalizowanym Porcie Czerniakowskim stworzyliśmy blisko sto nowych miejsc cumowniczych, a przy nabrzeżu pojawiły się domy na wodzie. Nad Wisłą, oprócz tramwaju wodnego i promów, można skorzystać również z przepraw i rejsów łodziami płaskodennymi, klimatyzowanym kata-maranem czy kajakami. Na stałe w panoramę żeglugi wi-ślanej wpisała się również flota łodzi motorowych, której siedziba znalazła się na pomoście przy Cyplu Czerniakowskim.

Nad portem wybudowaliśmy osiem drewnianych pawilo-nów, które tworzą Przystań „Warszawa”. Będą tam działać przede wszystkim organizacje i stowarzyszenia związane z Wisłą, wioślarze, kajakarze czy fundacje popularyzujące aktywny wypoczynek nad rzeką. Nie zabraknie również miejsca do zimowania łodzi i przechowywania sprzętu – – kajaków czy rowerówwodnych. Znajdzie się również miej-

sce na punkt gastronomiczny i sklep ze sprzętem wodnym. Powstające budynki wyposażymy w przyłącza elektrycz-ne, wodno-kanalizacyjne, a także instalację centralnego ogrzewania. Przystań połączymy z Portem Czerniakow-skim drogą wodną wybudowaną pod zachodnią jezdnią ul. Zaruskiego. Pomiędzy budynkami wyznaczymy trasy dla pieszych, a teren będzie ogólnodostępny. Budynki przystosujemy dla osób niepełnosprawnych.

We współpracy ze Stołecznym Konserwatorem Zabytków rewitalizujemy pochylnię dawnej stoczni rzecznej w porcie, dzięki której powstanie miejsce do remontu jednostek pływających. Cały czas prowadzimy również działania zmierzające do poprawy bezpieczeństwa przeciwpowo-dziowego Warszawy.

Nad rzeką w ramach kampanii edukacyjnej Dzielnica Wisła w sezonie działają punkty wymiany surowców.

Wianki nad Wisłą gromadzą wielotysięczne tłumy warszawiaków.

11

Tradycyjnym elementem Święta Wisły jest widowiskowa nocna parada oświetlonych łodzi.

Warszawskie bulwary zachęcają do spacerów również nocą.

12

CZYSTOŚĆ NAD WISŁĄ

Od kilku lat prowadzimy kampanię społeczną Dzielnica Wisła, w ramach której przypominamy mieszkańcom ko-rzystającym z uroków rzeki o tym, że musimy wspólnie dbać o nadwiślańską przestrzeń. W 2017 r. hasło kampa-nii brzmiało „Kulturalnie nad rzeką”. Z głównym przekazem docieraliśmy do warszawiaków w bardzo różny sposób. Przede wszystkim nad rzekę ruszyli edukatorzy, dobrze już znani bywalcom Dzielnicy Wisła, którzy spotykając się z bawiącymi się nad rzeką ludźmi, rozdawali akceso-ria ułatwiające sprzątanie, m.in. worki na śmieci. Powstały również punkty wymiany odpadów, gdzie odpowiednią ilość surowców wtórnych można było wymienić m.in. na gadżety, kupony na rejsy po rzece oraz wejściówki do wy-branych instytucji kultury. Na prawym brzegu można było również otrzymać drewno na ognisko, które można spalić przez cały rok w kilkudziesięciu miejscach wyznaczonych nad Wisłą. Nowością były maszyny revendingowe, dzięki którym można było samodzielnie wymienić puste plas� -kowe butelki na pełne wody niegazowanej. O zasadach obowiązujących nad rzeką dodatkowo przypominał mu-ral, który powstał na bulwarze Flotylli Wiślanej. W 2018 r. działania nad Wisłą odbywają się pod hasłem „Aktywnie nad rzeką”.

Neon Dzielnicy Wisła wita mieszkańców i gości korzystających z uroków królowej polskich rzek.

PROMUJEMY NASZĄ RZEKĘ

Dzielnica Wisła, choć jest już dobrze znana wśród swoich bywalców, wciąż może pozytywnie zaskoczyć warszawia-ków. Dlatego przy każdej okazji przypominamy o urokach królowej polskich rzek oraz bogatej ofercie imprez, orga-nizowanych przez cały rok! Obok cyklicznych wydarzeń, takich jak „Otwarcie sezonu letniego nad Wisłą” czy „Święto Wisły”, wspieramy i patronujemy wielu innym. Warto przy-pomnieć, że sfinansowaliśmy chociażby pokaz mappingu

Warszawiacy w sezonie letnim mogą korzystać z rejsów łodziamidrewnianymi, batami, szkutami, krypami czy katamaranem.

wolumetrycznego (wizualizacji przestrzennych), odwiedzi-ny Litewskiej Ekspedycji Narodowej, czy różnego rodzaju aktywności, przygotowane przez organizacje pozarządo-we. O tym, jak urokliwym miejscem jest Dzielnica Wisła, przekonał się również wrocławski krasnal Życzliwek Po-dróżnik, który we wrześniu 2017 r. zamieszkał na bulwarze Jana Karskiego.

Z BOBREM TWARZĄ W TWARZ

Nad Wisłą żyje ponad 150 gatunków ptaków, a w samej rzece blisko 30 gatunków ryb. Na co dzień można też spo-tkać raki, bobry, piżmaki, wydry i wiele innych zwierząt. Na odcinku Wisły w Warszawie znajdują się dwa rezerwaty przyrody – Wyspy Zawadowskie i Ławice Kiełpińskie.

Chroniąc siedliska i życie ptaków, w tym tak rzadkich w skali europejskiej, jak rybitwa białoczelna czy rybitwa rzeczna, zbudowaliśmy wyspy lęgowe. Ich mieszkańców można spo-tkać w korycie Wisły, na odcinku między mostem Gdańskim a mostem Grota-Roweckiego.

O nadwiślańskiej przyrodzie już wkrótce będzie można się dowiedzieć więcej, odwiedzając pawilon edukacyjny Life+, który budujemy na Golędzinowie. Dzięki niemu o Wiśle będziemy mówić nad Wisłą. Pawilon edukacyjny swo-im kształtem i fakturą materiału imitować będzie kamień polodowcowy. W jego sąsiedztwie zasialiśmy łąkę kwiet-ną – w ramach realizowanego programu odtwarzania łąk zalewowych.

Szczególnie cenne są również nadwiślane łęgi, które są naturalną formą roślinności porastającej nabrzeża Wisły. Las łęgowy jest najżyźniejszym rodzajem polskiego lasu,

13

�

�

,,

l()QMlCIE ) li I •

[!] ·•

który charakteryzuje ogromna bioróżnorodność. Bogac-twu kwiatów i roślin towarzyszy zróżnicowanie gatunko-we zwierząt. Żyją tu bobry, tchórze, wydry, jenoty i norki amerykańskie. Przy odrobinie szczęścia możemy też zoba-czyć sarny, jelenie, dziki, lisy, borsuki czy wilki. W lasach nadwiślańskich rośnie wiele gatunków topoli i wierzb.

Najbardziej charakterystyczną jest topola szara, występują-ca tylko w dorzeczu Wisły, a przede wszystkim na wyspach w nurcie rzeki. Cennymi gatunkami w skali Europy jest topola czarna i wierzba biała, których występowanie jest podstawą do objęcia doliny rzeki ochroną programem Natura 2000.

� DZIELNICA WISŁA TO DLA MNIE BEZSPRZECZNIE NAJPIĘKNIEJSZE I NAJATRAKCYJNIEJSZE MIEJSCE W WARSZAWIE. RZEKA W MAGICZNY SPOSÓB ŁĄCZY DWIE NIETUZINKOWE PRZE� STRZENIE. ZIELONĄ ENKLAWĘ PRAWEGO BRZEGU I NOWOCZESNE, ATRAKCYJNE TĘTNIĄCE ŻY CIEM BULWARY NA LEWYM BRZEGU. TU KAŻDY MOŻE ZNALEŹĆ COŚ DLA SIEBIE. WYRAŹNIE WIDAĆ, JAK WISŁA ZBLIŻA I INSPIRUJE MIESZKAŃCÓW NASZEJ NOWOCZESNEJ METROPOLII. BEZ WZGLĘDU NA WIEK, PŁEĆ CZY SPOSÓB, W JAKI SPĘDZAMY WOLNY CZAS. RZEKA NA NA SZYCH OCZACH PRZECHODZI NIEZWYKŁĄ METAMORFOZĘ, A JEJ INICJATORAMI SĄ CZĘSTO SAMI MIESZKAŃCY � MÓWI JAN PIOTROWSKI Z BIURA MARKETINGU MIASTA.

14

S~MI l~~~ClCIE

TR~NSP(JRT

�

rnMI lVDMZCIE TRANSPORT / 2018

TRANSPORT MIEJSKI Komunikacja miejska jest wizytówką naszego miasta. To najchętniej wybierany przez warszawiaków środek transportu – autobusy, pociągi, metro i tramwaje prze- wożą ponad miliard pasażerów rocznie!

W ciągu ostatnich dwunastu lat gruntownie ją zmodernizo-waliśmy – dokończyliśmy budowę I linii metra oraz centralne-go odcinka II linii i rozpoczęliśmy budowę kolejnych odcinków na Targówku i Woli. Wybudowaliśmy nowe linie tramwajowe oraz unowocześniliśmy tabor. Dzięki miejskim inwestycjom powstały parkingi przesiadkowe i nowoczesne węzły komu-nikacyjne, a na ulicach stanęły nowe, estetyczne wiaty przy-stankowe.

NOWOCZESNY TABOR WYGODNIE I SZYBKO Mieszkańcy podróżują dziś bezpiecznie i szybko. W ciągu ostatnich dwunastu lat na ulice wyjechało 311 no-wych tramwajów (w tym 281 niskopodłogowych), 1167 niskopodłogowych autobusów (w tym pojazdy z napędem hybrydowym, elektrycznym i gazowym), 35 pociągów metra Inspiro i 28 nowoczesnych pociągów Szybkiej Kolei Miejskiej. Obecnie wszystkie linie autobusowe są obsługiwane przez pojazdy niskopodłogowe, sukce-sywnie rośnie również liczba niskopodłogowych tramwajów. W Warszawie jest obecnie 140 km tras tramwajowych.

To nie koniec zakupów. Do 2020 r. tabor MZA powiększy się o 110 autobusów gazowych (CNG) i 130 autobusów elektrycznych, do końca 2023 r. do stolicy trafi 21 „Elfów 2”, które zwiększą możliwości przewozowe SKM i pozwolą na uruchomienie nowych połączeń do Piaseczna i Ożarowa

PONAD NOWOCZESNYCH WIAT PRZYSTANKOWYCH2500

PONAD

4000 PONAD

600

Mazowieckiego. Zaplanowano też zakup 45 nowych składów do obsługi drugiej linii metra i 213 nowoczesnych tramwajów.

Miasto inwestuje także w infrastrukturę przystankową. W ciągu ostatnich dwunastu lat ustawiliśmy już ponad 2500 nowych, estetycznych wiat dla pasażerów.

Ekologiczny i cichy – elektryczny autobus na warszawskich ulicach.

PLANUJEMY ZAKUPY NOWYCH POJAZDÓW KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ,

W TYM

130 AUTOBUSÓW

ELEKTRYCZNYCH

45 213 TRAMWAJÓW

METRA

16

�

Po mieście kursują tylko niskopodłogowe autobusy.

ZOSTAW AUTO� WYBIERZ KOMUNIKACJĘ Na obrzeżach stolicy, w pobliżu stacji metra, ważnych węzłów przesiadkowych i przystanków kolejowych uru-chomiliśmy 16 parkingów w systemie Parkuj i Jedź, które oferują 4,5 tys. miejsc parkingowych dla samochodów i 728 dla rowerów. Można na nich bezpłatnie zaparkować sa-mochód, a następnie szybko i sprawnie przesiąść się do środków komunikacji miejskiej.

ZOBACZ, GDZIE JEST AUTOBUS I TRAMWAJ Pasażerowie komunikacji miejskiej w Warszawie mogą szczegółowo zaplanować podróż i sprawdzić godziny od-jazdów tramwajów i autobusów wyposażonych w nadaj-niki GPS. Umożliwiają to 174 tablice Systemu Informacji Pasażerskiej (SIP), które umieściliśmy na przystankach tramwajowych. Planowanie podróży ułatwia także specjal-na pla orma internetowa SIP (wystarczy zeskanować kod QR lub wejść na stronę) oraz aplikacja mobilna TramBus.

Na parkingach P+R można bezpiecznie zostawić samochód i dalej jechać warszawskim transportem publicznym.

Sukcesywnie modernizujemy przystanki autobusowe i tramwajowe, tak aby wygodniej i bezpieczniej można było z nich korzystać. Inwestujemy w profi lowane krawężniki,

17

�

Metro jest komunikacyjnym kręgosłupem stolicy.

DRUGA LINIA

METRA 5

tak aby niskopodłogowy autobus mógł podjechać jak naj-bliżej. W okolicach Starego Miasta zbudowaliśmy wspólne tramwajowo-autobusowe przystanki, gdzie pasażerowie mogą korzystać z podwyższonej, do poziomu wejścia do pojazdu, pla ormy przystankowej, połączonej z chodni-kiem.

METRO NAJLEPSZE Pierwsza i druga linia metra to kręgosłup komunikacyjny stolicy. Pierwszą linią dziennie jeździ ok. 550 tys. osób, a drugą – ok. 150 tys. Druga linia metra to największa in-westycja samorządowa w Polsce, wsparta przez dotację z Unii Europejskiej w wysokości blisko 5 mld zł. Obecnie rozbudowujemy ją o trzy stacje w kierunku wschodnim i trzy w zachodnim, które będą gotowe w 2019 r. W 2023 r. planujemy zakończenie prac przy budowie drugiej nitki metra. Zielone torowiska są ciche i estetyczne.

18

�

,,

Na przystankach komunikacji miejskiej są nowe wiaty. Stawiamy na komunikację szynową – jest ekologiczna i szybka.

JEŹDZISZ BEZPŁATNIE ALBO MASZ ZNIŻKI Uczniowie już nie muszą kupować i kasować biletów, mogą korzystać ze stołecznej komunikacji bezpłatnie, na podstawie kart ucznia. Prawo do darmowych prze-jazdów, począwszy od września 2017 r., przysługuje uczniom warszawskich szkół podstawowych i gimnazjów, publicznych i niepublicznych oraz uczniom mieszkającym w Warszawie i uczącym się w innych placówkach oświa-towych, poza granicami stolicy. Zwolnienie z opłat jest za-pisywane na kartach ucznia na cały okres pobytu dziecka w szkole (nie dłuższy niż cztery lata) i obowiązuje na ob-

szarze obu stref komunikacyjnych w Warszawie. Dotych-czas wydaliśmy już ponad 155 tys. takich kart.

Natomiast osoby mieszkające i płacące podatek PIT w Warszawie mogą korzystać ze specjalnych ulg przy za-kupie biletów komunikacji miejskiej, legitymując się Kartą warszawiaka lub Kartą młodego warszawiaka. Dzięki nim tańsze jest nie tylko podróżowanie. Dodatkowe zniżki oferują też m.in. kina, muzea i teatry, kluby fitness i pły-walnie, restauracje, szkoły językowe i muzyczne, ośrodki wypoczynkowe, serwisy samochodowe i motocyklowe oraz księgarnie. Karty warszawiaka lub młodego warsza-wiaka ma już blisko pół miliona osób.

LUBIĘ PODRÓŻOWAĆ KOMUNIKACJĄ MIEJSKĄ, BO MOŻNA DZIĘKI TEMU TROCHĘ SZYBCIEJ SIĘ PRZEMIESZCZAĆ PO WARSZAWIE. PRZY OKAZJI MOŻNA SIĘ SPOTKAĆ I POROZMA WIAĆ ZE ZNAJOMYMI. NAJBARDZIEJ LUBIĘ JEŹDZIĆ METREM, ALE NAJCZĘŚCIEJ ZDARZA MI SIĘ KORZYSTAĆ Z AUTOBUSU, BO METRO NIE PODJEŻDŻA POD MÓJ DOM.

Marysia Skwirowska – uczennica

19

�

�

,,

,,

l~QMlCIE )

LUBIĘ PODRÓŻOWAĆ KOMUNIKACJĄ MIEJ� SKĄ, BO TO SZYBKI SPOSÓB PRZEMIESZCZA NIA SIĘ. NAJBARDZIEJ LUBIĘ METRO, KTÓRE JEST BARDZO SZYBKIE. PO WPROWADZENIU KARTY UCZNIA ZACZĘLIŚMY JEŹDZIĆ CAŁĄ RODZINĄ KOMUNIKACJĄ MIEJSKĄ. MAMA JEŹDZI DO PRACY METREM I W CENTRUM PRZESIADA SIĘ DO AUTOBUSU. TATO ROBI PODOBNIE. WCZEŚNIEJ OBOJE JEŹDZILI SA MOCHODAMI.

Franek Kostrzewa – uczeń

Liliana Bińkowska – uczennica

KOMUNIKACJA MIEJSKA JEST WYGODNA. NIEMAL O KAŻDEJ GODZINIE MOŻNA DOJE� CHAĆ W RÓŻNE MIEJSCA WARSZAWY. WAŻ� NE JEST TEŻ TO, ŻE AUTOBUSY, TRAMWAJE I METRO KURSUJĄ CZĘSTO, BO NAWETJAK SIĘ NIE ZDĄŻY NA KONKRETNE POŁĄCZENIE, TO ZARAZ COŚ INNEGO PRZYJEDZIE. PO WPRO� WADZENIU KARTY UCZNIA RODZICE ZACZĘLI ZE MNĄ PODRÓŻOWAĆ KOMUNIKACJĄ MIEJ� SKĄ. TERAZ, KIEDY JEDZIEMY CAŁĄ RODZINĄ DO BABCI TO WYBIERAMY TRANSPORT PU� BLICZNY.

20

S~MI l()~~ClCIE.

21

rnMI lVDMZCIE

•

WSIADAJCIE NA ROWERY W ciągu dwunastu lat w stolicy wybudowaliśmy i zmo-dernizowaliśmy ponad 367 km infrastruktury rowerowej, a w 2012 r. uruchomiliśmy system wypożyczalni rowe-rów miejskich Veturilo. Popularność roweru, jako środka transportu, stale rośnie – w 2015 r. Warszawskie Badanie Ruchu wykazało, że na rowerze odbywa się 3,8% podróży nie pieszych, podczas gdy dziś udział ten wynosi 5,5%.

560 km

Kładka pieszo-rowerowa pod mostem Łazienkowskim.

Z Veturilo korzysta już ponad 710 tys. osób. Oprócz trady-cyjnych rowerów można wypożyczać także tandemy, rowerki dziecięce i rowery elektryczne.

WARSZAWIACY

ROWERY ZE STACJI

17 mln

PASÓW I KONTRAPASÓW WCIĄŻ PRZYBYWA Sieć rowerowa w stolicy liczy już ponad 560 km (w tym 416 km dróg dla rowerów, 71 km ciągów pieszo-rowero-wych i 73 km pasów i kontrapasów). Niemal 2/3 z nich ma nawierzchnię asfaltową. Co roku sieć ta powiększa się o kolejnych kilkadziesiąt kilometrów. Rowerzyści mogą też korzystać z ponad tysiąca parkingów rowerowych, 141 samoobsługowych stacji naprawy rowerów, ośmiu bez-płatnych wypożyczalni rowerów towarowych oraz dwóch wypożyczalni rowerów trójkołowych dla seniorów.

VETURILO W EUROPEJSKIEJ CZOŁÓWCE Veturilo jest już jednym z największych i najpopularniej-szych systemów wypożyczalni rowerów miejskich w Eu-ropie (obecnie liczy 368 stacji, 5,3 tys. rowerów, w tym 60 rowerków dziecięcych, 45 tandemów oraz 100 ro-werów elektrycznych). Mieszkańcy Warszawy chętnie z niego korzystają – od 2012 r. wypożyczali rowery 17 mln razy, a w systemie zarejestrowało się ponad 750 tys. użytkowników.

22

Rowery to coraz popularniejszy środek transportu.

ŁĄCZYMY DROGI I POWIĘKSZAMY SYSTEM Trasy rowerowe w stolicy łączymy w spójną sieć, a ści-słe centrum dostosowujemy do komunikacji rowerowej. Wzdłuż głównych arterii tworzymy korytarze rowerowe, wyznaczamy kolejne pasy i kontrapasy, uspokajamy ruch na lokalnych ulicach. W ramach realizacji I etapu Progra-mu Rozwoju Tras Rowerowych budujemy w stolicy 19 tras o łącznej długości 80 km. Wybudowaliśmy już trasy ro-werowe na Polu Mokotowskim, w Al. Jerozolimskich, na ul. Żwirki i Wigury, Ostrobramskiej i Marsa, oraz kładkę pieszo-rowerową pod mostem Łazienkowskim.

W akcji „Rowerowy maj” bierze udział już kilkadziesiąt tysięcy uczniów szkół podstawowych.

Co roku powstaje kilkadziesiąt kilometrów nowych dróg rowe-rowych. Są łączone w spójną sieć, a ścisłe centrum jest dosto-sowywane do komunikacji rowerowej.

23

�

,,

l()QMlCIE ) • l!l - .

CO ROKU W WARSZAWIE POWSTAJE KILKADZIESIĄT KILOMETRÓW TRAS ROWEROWYCH. OPRÓCZ TEGO ROZWIJANY JEST SYSTEM ROWERU PUBLICZNEGO VETURILO, SIEĆ SAMOOBSŁUGO� WYCH STACJI NAPRAW, STAWIANE SĄ STOJAKI ROWEROWE, DZIAŁAJĄ TEŻ WYPOŻYCZAL NIE ROWERÓW TOWAROWYCH. WARSZAWA STAWIA RÓWNIEŻ NA EDUKACJĘ � CO ROKU W AKCJI „ROWEROWY MAJ” BIERZE UDZIAŁ KILKADZIESIĄT TYSIĘCY UCZNIÓW SZKÓŁ POD� STAWOWYCH, WSPÓLNIE ZE ŚRODOWISKIEM ROWEROWYM SĄ ORGANIZOWANE PRZEJAZDY, IMPREZY I AKCJE PROMOCYJNE � MÓWI ARTUR TONDERA Z ZARZĄDU DRÓG MIEJSKICH.

24

S~MI l~~~ClCIE

EDUK~lJ~

-rnMI lVDMZCIE

•

w 2006 2018:

EDUKACYJNA WARSZAWA Robimy wiele, aby warunki nauki w Warszawie były co-raz lepsze. W ubiegłym roku wprowadziliśmy bezpłatną komunikację miejską dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów, bezpłatną opiekę w miejskich przedszkolach i warszawski bon żłobkowy. To nowe formy fi nansowego wsparcia, z którego mogą korzystać warszawskie rodziny.

Warszawa inwestuje w edukację co roku 1/5 całego bu-dżetu miasta. Do każdej złotówki subwencji dokładamy drugą z własnego budżetu. Budujemy nowe szkoły i przedszkola, a istniejące modernizujemy i remontujemy.

W DWANAŚCIE LAT 43 NOWE ŻŁOBKI W stolicy systematycznie przybywa miejsc dla najmłodszych warszawiaków. Dzieje się tak dzięki budowie i moderniza-cji żłobków, wykupie miejsc w niepublicznych placówkach oraz zatrudnianiu opiekunów dziennych. W roku 2006 liczba miejsc w warszawskich żłobkach wynosiła 3156. Teraz mamy 7400 miejsc. Miasto dysponuje 61 żłobkami i 11 miniżłobkami, do tego dochodzą miejsca wykupione w żłobkach niepublicznych i u opiekuna dziennego. Jedną z ostatnich inwestycji jest budowa żłobka przy ul. Szkoły Orląt na Pradze-Południe dla 150 dzieci. Dzięki budowie żłobków i wykupie miejsc ten rok zakończymy 8,5 tys. miejsc dla najmłodszych warszawiaków.

43

46

15

CO ROKU

WARSZAWA INWESTUJE ok. 4

Żłobek przy ulicu Truskawkowej na Białołece.

WARSZAWSKI

WART 400

26

Centrum Nauki Kopernik, które działa od 2010 r., rocznie odwiedza ponad milion osób, zwłaszcza dzieci i młodzieży.

Wprowadziliśmy warszawski bon żłobkowy, wart 400 zł, wypłacany co miesiąc rodzinom z małymi dziećmi. Stanowi zachętę do poszukiwania i podjęcia pracy oraz płacenia w naszym mieście podatków.

WIĘCEJ MIEJSC DLA PRZEDSZKOLAKÓW I UCZNIÓW Od 2007 r. zbudowaliśmy 46 przedszkoli i 15 szkół, a wiele placówek zmodernizowaliśmy lub wyremontowaliśmy. Na ten cel wydaliśmy ponad 3 mld zł. Co roku na utrzymanie publicznych i niepublicznych przedszkoli przeznaczamy średnio 700 mln zł. Od września 2017 r. działa aż osiem no-wych przedszkoli m.in. na Targówku, Białołęce, Żoliborzu, w Ursusie i Wilanowie. W tym roku oddaliśmy do użytku kolejne dwie placówki na Białołęce. Dzięki inwestycjom i zmianom organizacyjnym w roku szkolnym 2017/2018 było o 5000 miejsc więcej w przedszkolach i oddziałach przedszkolnych w szkołach niż rok wcześniej. Do 2022 r. wybudujemy 17 nowych przedszkoli i 17 szkół. Od wrze-śnia 2017 r. w stolicy 47 tys. przedszkolaków korzysta z opieki za darmo. Wcześniej opłata za przedszkola wy-nosiła 1 zł za każdą godzinę pobytu dziecka w placów-ce powyżej sześciu godzin opieki. Dzięki likwidacji opłat rodzice w domowym budżecie oszczędzają nawet 1000 zł rocznie. Rodzice płacą jedynie za posiłki. Jesteśmy pierwszym dużym miastem w Polsce, które całkowicie zlikwidowało opłaty za zajęcia przedszkolne.

„Moje miasto Warszawa” to książka, którą otrzymuje każdy nowy przedszkolak. Celem jest edukacja poprzez zabawę i od-krywanie różnych miejsc w stolicy oraz budowania z nią więzi od najmłodszych lat.

DO 2022 ROKU WYBUDUJEMY

17 PRZEDSZKOLI 17

27

�

Do dziś wydaliśmy już 145 tys. kart ucznia, uprawniających do bezpłatnego korzystania z komunikacji miejskiej.

KART UCZNIA, 145 tys.

Od jesieni 2017 r. w każdej samorządowej szkole jest preambuła Konstytucji RP.

NIE MARTW SIĘ O DOJAZDY DO SZKOŁY Od września 2017 r. uczniowie szkół podstawowych, klas gimnazjalnych i gimnazjów podróżują komunikacją miejską bezpłatnie, legitymując się tylko kartą ucznia. Zyskały na

tym domowe budżety, skorzystali też inni użytkownicy dróg. Przed wprowadzeniem tego rozwiązania z komuni-kacji korzystało ponad 45 tys. spośród 151 tys. uczniów szkół podstawowych i gimnazjów. Do dziś wydaliśmy już 145 tys. kart ucznia.

4733

ATRAKCYJNY WYBÓR: TECHNIKUM Warszawa dysponuje bardzo bogatą ofertą kształcenia w 47 technikach i 33 szkołach branżowych I-go stopnia dla młodzieży. W roku szkolnym 2017/2018 w stołecz-nych technikach młodzi ludzie zdobywali doświadczenie w nowych zawodach, takich jak technik fotografii i mul- mediów, grafiki i poligrafii cyfrowej, realizacji nagrań

i nagłośnień, budowy dróg, szerokopasmowej komunikacji

28

Co roku zwiększamy ofertę naszych szkół zawodowych, fi nan-sujemy projekty organizacji pozarządowych i zatrudniamy do-radców zawodowych w szkołach. Wszystko po to, aby młodzi warszawiacy mieli dobry start na rynku pracy.

elektronicznej, inżynierii sanitarnej, optyk, czy technologii drewna. W Warszawie można się kształcić w 50 zawodach (w tym ośmiu nowych) w technikach i w 23 w szkołach branżowych (w tym dwóch nowych: kierowca-mechanik, monter sieci i instalacji sanitarnych).

Od 2007 r. systematycznie podnosimy poziom usług eduka-cyjnych świadczonych przez szkoły zawodowe i wpływamy na dostosowywanie programu kształcenia do potrzeb rynku pracy. Zawarliśmy liczne porozumienia ze związkami praco-dawców, uczelniami i firmami. Dzięki temu, a także współ-pracy z pracodawcami prowadzonej bezpośrednio przez

szkoły zawodowe, uczniowie mogą odbywać praktyki w nowoczesnych firmach i konfrontować się z wyzwa-niami współczesnego rynku pracy. Obserwujemy bardzo pozytywne zmiany w statystykach. Dziś już 1/3 ab-solwentów wybiera szkołę zawodową (w 2006 r. – 1/4 uczniów). Obecnie do techników uczęszcza 17 900 mło-dych ludzi, a do 33 szkół branżowych I-stopnia i ostatnich roczników zasadniczych szkół zawodowych – 2000.

WSPARCIE DLA UCZNIÓW W WYBORZE ZAWODU

Realizujemy adresowany do uczniów projekt „Być bliżej rynku pracy”, ułatwiający start kariery zawodowej. Projekt otrzymał ponad 2,1 mln zł unijnego dofi nansowania wlatach 2014-2020. Jego całkowita wartość wynosi blisko 2,4 mln zł.

W ramach projektu w 71 szkołach utworzyliśmy Punk-ty Informacji i Kariery. Wyposażyliśmy je w pomoce, materiały dydaktyczne i fachową literaturę. Nauczyciele będą uczestniczyć w studiach podyplomowych i szko-leniach, a uczniowie – w zajęciach z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego, planując karierę zawodową pod okiem specjalistów. Przedsięwzięcie jest realizowane w ramach Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych War-szawskiego Obszaru Funkcjonalnego i dotyczy szkół znaj-dujących się na terenie: Warszawy, Grodziska Mazowiec-kiego, Łomianek, Marek, Milanówka, Otwocka, Nadarzyna, Pruszkowa, Ząbek oraz Zielonki.

Innym bardzo ważnym elementem projektu jest współ-praca z pracodawcami. Oprócz spotkań organizowanych w szkołach, uczniowie będą odwiedzają firmy i poznają specyfi kę różnych zawodów.

Równocześnie z modernizacją i inwestycjami w nowoczesny sprzęt w szkołach specjalnych rozwijamy kompleksowy system po-mocy dla ich uczniów, rodziców i nauczycieli.

29

Pensje nauczycieli wzrosły średnio o 50% (w 2006 r. płaca wynosiła 3 191 zł, podczas gdy w 2018 r. - 5073 zł).

SZKOLNICTWO SPECJALNE Równocześnie z modernizacją i inwestycjami w nowocze-sny sprzęt w szkołach specjalnych rozwijamy komplekso-wy system pomocy dla ich uczniów, rodziców i nauczycieli. W ostatnich latach zrealizowaliśmy wiele niestandardo-wych projektów, które są unikatowe w skali Polski (po-wstały m.in. specjalistyczne punkty konsultacyjne). Zależy nam, aby dzieci i młodzież z niepełnosprawnościami mogły w jak najpełniejszy sposób korzystać z kształcenia, zgodnie ze swoimi potrzebami, a ich rodzice i nauczyciele otrzymali jak najskuteczniejszą ofertę pomocy.

Szkolnictwo specjalne obejmuje kształcenie uczniów nie-pełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagro-żonych niedostosowaniem społecznym oraz dzieci i mło-dzież przebywające w szpitalach. W szkołach, zespołach szkół specjalnych i placówkach uczy się ponad 4 tys. dzieci i młodzieży. Część z nich korzysta z internatów. W na-szych szkołach specjalnych najwięcej jest dzieci z niepeł-nosprawnościami sprzężonymi (tzn., że dziecko ma więcej niż jedną niepełnosprawność). W Warszawie od kilku lat działa 11 Specjalistycznych Punktów Konsultacyjnych, w których specjaliści pracujący z dziećmi i młodzieżą o spe-cjalnych potrzebach edukacyjnych radzą nauczycielom, wy-chowawcom i rodzicom, jak rozwiązywać problemy uczniów (więcej informacji można znaleźć na www.spk.waw.pl

Stworzyliśmy internetowy Serwis Pomoc Dziecku, gdzie znajduje się komplet informacji na temat szkolnictwa specjalnego. W serwisie podane są informacje o formach pomocy psychologiczno-pedagogicznej, oferty poradni psychologiczno-pedagogicznych, szkół i przedszkoli spe-cjalnych, integracyjnych, ośrodków dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością i sprawiających kłopoty wycho-wawcze. Ponadto – można tam też znaleźć aktualne infor-macje o warsztatach psychologicznych, naborze do grup terapeutycznych i innych bezpłatnych formach wsparcia dla dzieci i rodziców, słownik pojęć dotyczących rozwo-ju dziecka, linki do informatorów, miejskich programów i przydatnych stron oświatowych (więcej informacji na www.pomocdziecku.um.warszawa.pl).

Małe dzieci od chwili wykrycia niepełnosprawności do momentu podjęcia nauki w szkole objęte są systemem wczesnego wspomagania rozwoju. Zespoły specjalistów, pracujący w placówkach publicznych, działają w oparciu o wypracowany, jednolity dla całego miasta standard.

WCZESNE WSPOMAGANIE W WARSZAWIEREALIZUJE:

30

Do niestandardowych działań szkolnictwa specjalnego należy zaliczyć współpracę z Kliniką „Budzik”, prowadzo-ną przez Fundację „Akogo”, dla dzieci po ciężkich urazach mózgu. W program terapeutyczny włączone są zajęcia re-walidacyjno – wychowawcze (forma spełniania obowiązku szkolnego). Każde dziecko uczy się dwie godziny dziennie, korzystając z indywidualnych zajęć z nauczycielem.

INWESTUJEMY W PORADNIE PSYCHOLOGICZNO�PEDAGOGICZNE W Warszawie działają 24 publiczne poradnie rejono-we oraz cztery poradnie specjalistyczne. Wsłuchując się w potrzeby środowisk lokalnych powołaliśmy trzy nowe poradnie dzielnicowe. W trosce o poprawę warunków ich pracy przenieśliśmy dziewięć poradni do nowych siedzib. Uruchomiliśmy też dodatkowe zespoły orzekające w spra-wach autyzmu – obecnie orzeczenia wydają trzy poradnie w Warszawie.

Działalność warszawskich poradni obejmuje dwa podsta-wowe obszary: diagnozę i działalność postdiagnostyczną. Wiele uwagi poświęca się pomocy rodzinie, działaniom o charakterze profilaktycznym, przeciwdziałającym przemo-cy, wspierającym zdrowie psychiczne i zdrowe odżywia-nie. Nacisk kładzie się także na doradztwo zawodowe oraz działania na rzecz dzieci o specjalnych potrzebach edu-kacyjnych, w tym dzieci zdolnych i ich rodziców. Zakres

działania poradni jest systematycznie rozszerzany poprzez prowadzanie innowacyjnych projektów realizowanych w ramach otrzymanych grantów.

Do ponadstandardowych działań poradni należy również ich udział w Warszawskiej Sieci Pomocy Dzieciom (WSPD). We współpracy z Fundacją Dajemy Dzieciom Siłę (dawniej Fundacja Dzieci Niczyje) i trzema organizacjami pozarzą-dowymi, specjaliści udzielają kompleksowej pomocy dzie-ciom zagrożonym wykorzystywaniem seksualnym oraz ich rodzinom. Działania koncentrują się na ochronie najmłod-szych, a także na minimalizowaniu konsekwencji psycho-logicznych, jakie niesie ze sobą doświadczenie przemocy. W każdej dzielnicy Warszawy znajduje się poradnia świadcząca pomoc dzieciom, rodzinom i nauczycielom, którzy potrzebują interwencji lub pomocy w związku z problemem wykorzystywania seksualnego.

Ponadto osiem poradni realizuje program „Warszawa mówi” obejmujący diagnozą i terapią dzieci ze specyfi cznymi zabu-rzeniami językowymi SLI.

W PORADNIACH SPECJALISTYCZNYCH

Z 649 w 2010 R. do 804 ETATÓW w 2017 R.

Od 2006 r. przeznaczyliśmy ponad 76 mln zł na projekty edukacyjne organizacji pozarządowych.

31

MODERNIZACJE SZKÓŁ DLA DZIECI Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI Poprawa warunków kształcenia, wychowania i nauki oraz dostosowanie wyposażenia i pomocy dydaktycznych do potrzeb dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością jest naszym priorytetem. Przykładem są ostatnie inwestycje w tym zakresie, m.in. modernizacja budynku i terenu Ze-społu Szkół Specjalnych nr 109 (obecnie Szkoła Podsta-wowa Specjalna nr 327 przy ul. Białobrzeskiej 44) prze-znaczonego dla dzieci z niepełnosprawnością ruchową i niepełnosprawnościami sprzężonymi; remont fundamen-tów i auli w zabytkowym budynku Instytutu Głuchonie-mych przy placu Trzech Krzyży 4/6, remont boiska i te-renu oraz modernizacja pracowni w budynku Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Głuchych przy ul. Łuckiej, czy modernizacja boiska przy MOW 3, ul. Pa-triotów 90. W tym ostatnim wypadku powstało boisko do piłki nożnej ze sztuczną nawierzchnią i trybunami, boisko wielofunkcyjne do koszykówki i siatkówki, bieżnia czte-rotorowa z rozbiegiem do skoczni w dal, ścieżka zdrowia, siłownia plenerowa, stoły do ping-ponga, a także miejsce do odpoczynku. Cały kompleks jest oświetlony i ogrodzo-ny. Koszt inwestycji wyniósł 1,7 mln zł.

Gruntownie remontujemy zespół szkół przy ul. Tarcho-mińskiej, do którego uczęszczają dzieci z autyzmem. Pla-cówka wzbogaci się o przedszkole. Powstanie też nowa sala gimnastyczna. Wymieniamy m.in. okna, węzeł cieplny, drzwi wewnętrzne i instalacje, przebudowujemy pomiesz-czenia Koszt samych robót budowlanych to 10 mln zł. Zakończenie inwestycji planujemy jesienią 2018 r.

Modernizujemy i rozbudowujemy budynek przeznaczony na szkołę specjalną przy ul. Halnej. Po zakończeniu inwe-stycji przy ul. Halnej do budynku przeniesie się Zespół Szkół Specjalnych nr 102, który teraz mieści się na terenie Domu Pomocy Społecznej przy ul. Przedwiośnie 1. Uczą się tu dzieci i młodzież z niepełnosprawnością intelektual-ną. Znajduje się tu szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoła przysposabiająca do pracy oraz zespół wczesnego wspo-magania rozwoju dziecka.

To nie wszystko – przy ul. Różanej trwają prace w placówce dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną oraz niepełnosprawnościami sprzężonymi i autyzmem. Wartość inwestycji to blisko 15 mln zł. W jej ramach prze-budowywany jest budynek na potrzeby funkcjonowania dwóch placówek oświatowych: szkoły oraz młodzieżowe-go ośrodka socjoterapii wraz z internatem. W części prze-znaczonej dla szkoły zaprojektowano sale przedmiotowe, sale przeznaczone dla edukacji wczesnoszkolnej, terapii, zajęć fizycznych i zajęć higieniczno-sanitarnych. W części przeznaczonej dla ośrodka zaprojektowano pomieszczenia dla liceum, punktu konsultacyjnego oraz internatu. Prace powinniśmy zakończyć w czerwcu 2019 r.

Natomiast na Żoliborzu, przy ul. Czarnieckiego 49, w Zespole Szkół Specjalnych nr 100 dla dzieci z niepeł-nosprawnością intelektualną i niepełnosprawnościami sprzężonymi, remont już się skończył. W ramach inwe-stycji m.in. odnowiliśmy elewację zabytkowego budynku z zachowaniem śladów walk powstańczych. Wartość in-westycji to ponad 1,4 mln zł.

NOWE MIEJSCA I INICJATYWY Stworzyliśmy nowe miejsca edukacyjne - Centrum Nauki Kopernik, które odwiedza rocznie ponad milion osób, zwłaszcza dzieci i młodzieży. Uruchomiliśmy Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń dla nauczycieli, Europejski Dom Spotkań Młodzieży i specja-listyczne punkty konsultacyjne. Prowadzimy szereg pro-jektów wspierających uczniów i szkoły. To m.in. Warszaw-skie Inicjatywy Edukacyjne, program wspierania uczniów uzdolnionych Wars i Sawa, Warszawski Program Edukacji Kulturalnej, program Szkoła z pomysłem, Warszawskie Forum Rodziców i Rad Rodziców, Stypendia Prezyden-ta m.st. Warszawy Sapere Auso. To ostatnie stypendium wynosi 3,8 tys. zł.

Każdego roku współpracujemy z organizacjami pozarzą-dowymi, które prowadzą ponad 200 projektów edukacyj-nych. Korzysta z nich kilkanaście tysięcy dzieci i młodzieży. Te inicjatywy stanowią uzupełnienie oferty szkół, są inno-wacyjne, uczą zaangażowania i powodują, że system edu-kacji jest coraz bardziej konkurencyjny. Wśród nich wie-le jest działań międzypokoleniowych oraz integrujących osoby sprawne z osobami niepełnosprawnymi.

Od 2006 r. przeznaczyliśmy ponad 76 mln zł na dofi nan-sowanie działań organizacji pozarządowych w zakresie oświaty i wychowania oraz wypoczynku dzieci i młodzie-ży. Początkowo wsparcie wynosiło ok. 3-4 mln zł rocznie, obecnie jest to kwota dwukrotnie wyższa i wynosi 8 mln zł.

32

Tu wykres grafi ka

W ramach udzielanych dotacji realizowane są projekty z różnych obszarów edukacyjnych od popularyzacji na-uki, po edukację kulturalną, z zakresu rynku pracy, edu-kację varsavianistyczną, edukację obywatelską, ekologię, czy projekty niwelujące różnice edukacyjne. Wdrażamy je poprzez aktywne formy pracy z dziećmi i młodzieżą, w formie warsztatów, ćwiczeń laboratoryjnych, badań, seminariów, wykładów, gier miejskich itp. Organizacje pozarządowe działające w sferze edukacji i wychowania prowadzą uniwersytety dziecięce, organizują obozy waka-cyjne i warsztaty naukowe, ekologiczne, animują świetlice i kluby. Pomagają tym, którzy wymagają nieszablonowych metod, a przede wszystkim pokazują, że dzięki pasji życie jest kolorowe! Dzięki nim, co roku tysiące dzieci i młodzie-ży z Warszawy ciekawie, aktywnie i twórczo spędza wolny czas po lekcjach. I nie tylko – część z nich współpracuje ze szkołami i znacząco uatrakcyjnia program lekcji.

WCIES � MIEJSCE DEDYKOWANE NAUCZYCIELOM W 2008 r. powołaliśmy do życia Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno–Społecznych i Szkoleń (WCIES). To jedyna tego typu placówka w Polsce, gdzie wszystkie szkolenia, warsztaty, materiały i pomoce dydaktyczne są bezpłatne dla uczestników.

To tutaj w minionym roku szkolnym ponad 29 tys. na-uczycieli, rodziców i pracowników socjalnych skorzystało z bezpłatnych szkoleń, warsztatów, porad, a ponad 5 tys. nauczycieli wzięło udział w zajęciach na temat nowej pod-stawy programowej, obowiązującej w szkołach podstawo-wych. Dodatkowo we WCIES przygotowujemy pracownię przyrodniczą dedykowaną nauczycielom. W wyniku refor-my szkolnictwa zlikwidowany został przedmiot „przyroda” w szkole podstawowej oraz „blok przyrodniczy” w liceum. Wielu nauczycieli dotychczas przygotowanych do takiego zintegrowanego nauczania potrzebuje przekwalifi kowania i wsparcia placówki doskonalenia. W tym przypadku pra-cownia przyrodnicza oferuje cenne wsparcie. Laborato-rium daje dodatkowe, unikatowe możliwości doskonalenia pracy doradców metodycznych, okazje do dodatkowych kontaktów z kadrą akademicką, partnerami w projektach krajowych i międzynarodowych. Dzięki pracowni we WCIES samorząd warszawski zaoferuje nauczycielom więcej moż-liwości eksperymentowania, przygotowywania zajęć, wy-miany doświadczeń. Koszt pracowni to ok. 300 tys. zł, a jej uruchomienie jest zaplanowane jesienią 2018 r.

LIDERZY W RANKINGACH I DODATKOWA MOTYWACJA Warszawskie szkoły od lat osiągają najlepsze wyniki w kraju. Nasi uczniowie co roku uzyskiwali najlepsze rezultaty ze sprawdzianów po VI klasie szkoły podstawowej, egzami-nów gimnazjalnych i na maturach. Przykładowo, w pierw-

szej dziesiątce liceów z najlepiej zdanymi maturami jest aż sześć liceów warszawskich. Wysoki poziom kształcenia sprawia, że w 2017 r. ponad 140 uczniów zdobyło tytuł laureata olimpiady lub konkursu, a 13 osób reprezentowa-ło Polskę na międzynarodowych olimpiadach.

To m.in. efekt dbałości o warunki pracy i płacy osób pra-cujących w stołecznej oświacie. Od 2006 r. ich pensje wzrosły średnio o 59% (w 2006 r. płaca wynosiła 3 191 zł, podczas gdy w 2018 r. - 5073 zł).

Warszawscy nauczyciele mają najwyższe dodatki motywa-cyjne – średnio to 600 zł miesięcznie. W innych miastach są one znacznie niższe, np. we Wrocławiu i Krakowie, wy-noszą ok. 300 zł, a w Gdańsku – 140 zł. Tegoroczny bu-dżet na wynagrodzenia dla nauczycieli to 1,5 mld zł, w tym 190 mln zł przeznaczono na dodatki motywacyjne.

5 073 3 191o

2006 2018

W stołecznych publicznych szkołach i przedszkolach pra-cuje ponad 26,5 tys. nauczycieli. Najwięcej, bo ponad 16 tys. nauczycieli, pracuje w szkołach podstawowych.

Miejskie szkoły i przedszkola zatrudniają ponad 12 tys. pra-cowników administracji i obsługi, w tym 3992 woźnych, 1574 dozorców, 1364 pracowników kuchni oraz 1252 pomocy nauczyciela. W ciągu ostatnich 11 lat pensja tych pracowników wzrosła średnio o 77% (2006 – 1 893 zł, 2017 - 3 362 zł). Tylko w 2017 r. na podwyżki zarezerwo-waliśmy 18 mln zł – pracownicy obsługi otrzymali podwyżki średnio o 300 zł.

WARSZAWSCY NAUCZYCIELE

DODATKI MOTYWACYJNE

600

33

l~QMlCIE )

Adam Żmuda i Daniel Pławiak to stypendyści „Sapere Auso”- programu, który wprowadziła Hanna Gronkiewicz-Waltz. Co roku kilkuset młodych ludzi otrzymuje wparcie fi nansowe za szczególne osciągnięcia.

34

S~MI l~~~ClCIE

l~~Nt~ż~W~NIE SP~tEClNE

rnMI lVDMZCIE

3000 PROJEKTÓW

DO

REALIZACJI

PONAD

WARSZAWIAKU! WEŹ UDZIAŁ! O nowoczesności miasta decyduje to, jak duży wpływ na jego funkcjonowanie mają jego mieszkańcy. Konsultacje społeczne, inicjatywa lokalna, wsparcie dla organizacji pozarządowych, działania w przestrzeni publicznej czy partnerstwa lokalne, to część możliwości, z jakich mogą korzystać warszawiacy. Stolica rozwija się dzięki aktywnym mieszkańcom – ludziom i organizacjom, którzy ożywiają i integrują lokalne społeczności. Chcemy wspierać rozwój wspólnot lokalnych i zachęcać mieszkańców do włącza-nia się we wspólne działania i realizowania oddolnych inicjatyw. Działania podejmowane bezpośrednio przez mieszkańców mają wyjątkową wartość.

W latach 2006-2018 przeznaczyliśmy organizacjom poza-rządowym na realizację zadań publicznych ponad 1,4 mld zł, dzięki czemu zrealizowano blisko 29 tys. projektów. Po-nad połowa środków została przeznaczona na zadania z zakresu pomocy społecznej i ochrony zdrowia, prawie 21% środków – na sport i rekreację, a nieco mniej – na przed-sięwzięcia związane z kulturą. Wdrożyliśmy systemowe rozwiązania dotyczące procedur konkursowych (zarówno dla środków własnych, jak i pochodzących z budżetu pań-stwa) oraz tzw. „małych grantów”. W 2015 r. przyjęliśmy wieloletni „Program Rozwoju Współpracy m.st. Warszawy i organizacji pozarządowych do roku 2020 r.”, wyznaczają-cy kierunki współpracy z III sektorem.

Od 2010 r. organizujemy konkurs S3KTOR, mający na celu wytypowanie najlepszych warszawskich inicjatyw minionego roku, których realizatorami były organizacje pozarządowe. Do konkursu zgłoszono ponad 800 projektów.

TYLE PROJEKTÓW

ZREALIZOWANYCH PRZEZ ORGANIZACJE29tys.

W czasie realizowanych przez nas konsultacji społecznych liczy się głos każdego warszawiaka!

NA PROJEKTY ZLECANE ORGANIZACJOM

PRZEZ 12 LAT PONAD 1,4

36

Stolica rozwija się dzięki aktywnym mieszkańcom – ludziom i organizacjom, którzy ożywiają i integrują lokalne społeczności.

Mieszkańcy oddali ponad 31 tys. głosów wybierając, w każdej edycji konkursu, najlepszą inicjatywę realizowaną na ich rzecz.

Współpraca z sektorem pozarządowym jest efektywna również dzięki działalności 18 Dzielnicowych Komisji Dialogu Społecznego oraz 30 Branżowych Komisji Dialogu Społecznego przy biurach urzędu, jako ciał opiniodaw-czo-doradczych. Staramy się prowadzić aktywny dialog z mieszkańcami, zarówno zrzeszonymi w NGO czy innych grupach formalnych, ale także rozmawiamy z miejskimi aktywistami lub grupami nieformalnymi, sąsiedzkimi.

W ciągu ostatnich 11 lat znacząco wzrosła liczba lo-kali użytkowych wynajmowanych organizacjom po-zarządowym z zasobów miasta. W 2017 r. wynajęliśmy 862 lokale (to blisko 10% naszych zasobów). W 2014 r. zainaugurowaliśmy specjalny konkurs dotacyjny, w którym środki przeznaczane są m.in. na ich remonty. Przez ostat-nie cztery lata udało się wyremontować ponad 60 lokali.

PARTYCYPUJ, ANGAŻUJ SIĘ Przyjęliśmy również uchwałę w sprawie zasad i trybu przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami. Powołaliśmy koordynatorów w biurach i dzielnicach. Przeprowadzili-śmy blisko 350 procesów konsultacyjnych, aktywizując mieszkańców różnymi metodami. Wykorzystaliśmy po raz

W 5 EDYCJACH

PONAD

12tys. 700 tys.

Każdy mieszkaniec może zgłosić pomysł i mieć wpływ na to, jak będzie się rozwijała stolica.

37

�

Budżet partycypacyjny wpisał się w codzienność Warszawy. Co roku ponad 100 tysięcy osób głosuje na pomysły, które potem pojawiają się w przestrzeni miasta.

Podczas kolejnych edycji budżetu partycypacyjnego zostały zrealizowane m.in. warsztaty w domach kultury, dzielnicowe fes wale, zajęcia sportowe, fot. Maksymilian Chołuj.

38

pierwszy z powodzeniem warsztaty chare� e, czyli inten-sywne, kilkudniowe sesje warsztatowe z udziałem war-szawiaków. Stworzyliśmy także stronę internetową, wspo-magającą proces prowadzenia konsultacji z mieszkańcami - konsultacje.um.warszawa.pl.

W mieście powstał system koordynatorów ds. budżetu partycypacyjnego w biurach, dzielnicach i jednostkach, gdzie przeprowadziliśmy szkolenia. Jednocześnie działa strona internetowa, wspomagająca proces dysponowania budżetem partycypacyjnym w Warszawie - twojbudzet. um.warszawa.pl. Witryna została finalistą konkursu na najlepiej zaprojektowane produkty i usługi „Dobry wzór”. Realizujemy już piątą edycję budżetu partycypacyjnego w poszczególnych dzielnicach Warszawy. Mieszkańcy zgłosili ponad 12 tys. projektów, z których realizowa-nych jest lub będzie ponad 3000, z budżetem ponad 260 mln zł. W głosowaniu, co roku, bierze udział ok. 10% mieszkańców Warszawy. Efekty pomysłów mieszkań-ców widać w całym mieście. Dzięki nim powstały nowe ścieżki rowerowe, siłownie plenerowe, place zabaw dla dzieci, czy nowe nasadzenia zieleni. W przestrzeni miej-skiej pojawiają się nowe ławki do odpoczynku, chodniki, bezpieczniejsze przejścia dla pieszych. Organizowane są potańcówki, pokazy kina plenerowego, a także zajęcia w domach kultury. W Warszawie powstała sieć Miejsc Aktywności Lokalnej, które sprzyjają realizowaniu pomysłów, nawiązywaniu sąsiedzkich relacji oraz aktywnemu spędza-niu czasu wolnego w najbliższym otoczeniu. Powstało 68 takich miejsc przyjaznych mieszkańcom, m.in. Centrum Paca i Warsztat Warszawski.

NA KONKURS „WARSZAWA

LOKALNIE”2,4

Uregulowaliśmy i wypromowaliśmy inicjatywę lokalną, jako narzędzie partycypacyjnej współpracy mieszkań-ców z miastem. Od 2013 r. warszawiacy złożyli ponad 260 wniosków, z których wspólnie zrealizowaliśmy 2/3, na łączną kwotę blisko 1,9 mln zł. W ramach tej inicja-tywy m.in. zrewitalizowaliśmy zielone enklawy, podwórka, organizowaliśmy pikniki i spotkania sąsiedzkie, potańcówki, spacery przyrodo- i kulturoznawcze po okolicy, wycieczki i rajdy rowerowe, założyliśmy ogródki edukacyjne.

Realizujemy także Program Wzmacniania Wspólnoty Lokal-nej na lata 2015-2020. Zapewnia on wsparcie przy realizacji inicjatyw mieszkańców m.in. poprzez realizację konkursu dotacyjnego „Warszawa Lokalnie” (2016-2018), w któ-

W Warszawie powstała sieć Miejsc Aktywności Lokalnej, które sprzyjają realizowaniu pomysłów, nawiązywaniu sąsiedzkich relacji oraz aktywnemu spędzaniu czasu wolnego.

Warszawa od kilku lat może być nazywana miastem działań lokalnych – ruchy miejskie, stowarzyszenia sąsiedzkie, lokalne wydarzenia inicjowane przez mieszkańców są stałym elemen-tem naszego miasta.

rego ramach stworzyliśmy sieć animatorów działających w każdej dzielnicy. Wspieramy działania sąsiedzkie, m.in. poprzez pomoc przy organizacji Dnia Sąsiada i Podwórko-wej Gwiazdki, a także zajęcia w Akademii Inicjatyw Sąsiedz-kich. Promujemy partnerstwo lokalne i działania na rzecz współpracy wspólnot lokalnych ze szkołami i bibliotekami.

Od 2016 r. realizujemy w naszym mieście innowacyjny na skalę Polski projekt „Ochotnicy warszawscy”.

39

W 2017 r. wśród odznaczonych Nagrodą m.st. Warszawy po raz pierwszy znalazły się osoby angażujące się wolontariacko w Warszawie.

Wdrożyliśmy innowacyjny projekt „Ochotnicy warszawscy”, mający na celu rozwój i promocję wolontariatu w War-szawie. Dzięki niemu tworzymy systemowe rozwiązania wspierające organizatorów wolontariatu i wolontariuszy w miejskich instytucjach i jednostkach organizacyjnych. Realizujemy go z udziałem warszawskich organizacji po-zarządowych i instytucji. W ramach projektu wdrożyliśmy także „Program wolontariatu pracowniczego w Urzędzie m.st. Warszawy”.

MIASTO Z KLIMATEM DLA MŁODYCH Jako pierwsze miasto w Polsce przyjęliśmy miejską politykę młodzieżową, którą realizujemy za pośrednictwem interdyscy-plinarnego programu „Młoda Warszawa. Miasto z klimatem dla Młodych 2016-2020”, którego celem jest poprawa jakości życia młodzieży oraz wzrost ich aktywności w życiu publicz-nym. W mieście działa IV kadencja Młodzieżowej Rady

m.st. Warszawy. Zajęcia z zakresu edukacji samorządowej (ponad 14 tysięcy godzin lekcyjnych) były adresowane do młodzieży ze szkół ponadgimnazjalnych. Wzięło w nich udział 45 tys. uczniów. Aktywność obywatelską młodych rozwijamy za pośrednictwem projektu „Samorządna mło-dzież”, upowszechniającego wiedzę na temat budżetu par-tycypacyjnego i inicjatywy lokalnej. W ramach dwóch edy-cji projektu młodzież zgłosiła 90 pomysłów do budżetu partycypacyjnego oraz 15 wniosków inicjatywy lokalnej.

Młodzi warszawiacy mieli też możliwość rozwijania swo-ich umiejętności przywódczych w ramach Warszawskiej Akademii Młodych Liderów. W zajęciach akademii wzięło udział blisko 50 członków samorządów uczniowskich, rad młodzieżowych oraz grup nieformalnych. Zorganizowali-śmy dla nich warsztaty oraz spotkania z trenerami, eksper-tami i innymi zaproszonymi gośćmi.

UCZNIÓW 40tys.

Młodym, dla których ważne są innowacje społeczne i tech-nologiczne, stworzyliśmy szanse rozwoju w ramach pro-jektu „Przedsiębiorcza młodzież”. Jego celem jest wspar-cie kariery zawodowej młodych ludzi, poprzez pomoc finansową, merytoryczną i organizacyjną przy realizacji projektów społecznych oraz realizacji prototypów innowa-cji technicznych, biznesowych i technologicznych.

Młodzi warszawiacy mają możliwość rozwijania swoich umiejętności przywódczych dzięki Warszawskiej Akademii Młodych Liderów.

40

Dzięki „Przedsiębiorczej młodzieży” zrealizowane zostały 22 projekty społeczne, a w konkursie wybrano 40 prototypów do opracowania spośród 93 zgłoszonych.

Warto podkreślić, że poza projektami adresowanymi do młodych, wspieramy rozwój młodzieżowych organów konsultacyjnych, czyli Młodzieżowej Rady m.st. Warszawy i 16 młodzieżowych rad dzielnic.

Wspieramy samorządność młodzieży, przygotowując miejskie instytucje i dorosłych prowadzących działania na rzecz młodzieży do prowadzenia partnerskiego dia-logu i współpracy z młodymi warszawiakami. W dziel-nicach powołaliśmy doradców ds. młodzieży, a w biurach ustanowiliśmy przedstawicieli do współpracy z młodzieżą. W ramach projektu „Rzecznicy zmian” przygotowali-śmy kompleksową strategię współpracy z młodzieżą dla instytucji miejskich.

Wspieramy też nauczycieli organizując dla nich warsztaty edukacji samorządowej, podczas których poznają możliwości wzmacniania samorządności uczniowskiej oraz miejskie narzędzia partycypacji i dialogu. Prowadzimy też sieć opie-kunów samorządów uczniowskich, by nauczyciele mogli wymieniać się doświadczeniami i pomysłami na wspiera-nie samorządności młodzieży w warszawskich szkołach.

Zainicjowany został projekt Naukowa Warszawa, angażu-jący naukowców w prace nad podnoszeniem jakości życia

w mieście i usprawnieniem działań urzędów miejskich. Od 2016 r. wręczamy Dyplomy dla Warszawy, przyzna-wane w konkursie Prezydenta m.st. Warszawy, dla wyróż-niających się prac dyplomowych związanych z rozwojem społeczno-gospodarczym stolicy. Laureatami są absolwen-ci najlepszych warszawskich uczelni, a nagrodzone prace obejmują różnorodne dziedziny nauki, m.in. architekturę i urbanistykę, ekonomię, psychologię, socjologię i historię. Nagrody główne wynoszą 15 tys. zł w kategorii prac dok-torskich i 7 tys. zł w kategorii prac magisterskich. Miasto sygnowało blisko 40 porozumień z warszawskimi uczel-niami, dotyczące prowadzenia wspólnych przedsięwzięć i pogłębiania wiedzy o mieście.

Program Warszawska Karta Rodziny umożliwił mieszkań-com, płacącym podatek PIT w stolicy, dostęp do systemu zniżek. Oferują je partnerzy miejskiego programu Karta warszawiaka. Jego celem jest wspieranie i promocja oferty kulturalnej, edukacyjnej czy sportowej poprzez szereg ulg i benefitów dla posiadaczy Karty warszawiaka i Karty młodego warszawiaka. Od września 2018 r. w cenie biletu pierwszej strefy będzie można swobodnie podróżować w obu strefach biletowych. Tańsze jest nie tylko podróżo-wanie komunikacją miejską. Z kartą skorzystamy ze zni-żek m.in. w klubach fitness i na pływalniach, w teatrach, kinach, muzeach, restauracjach, szkołach językowych, ośrodkach wypoczynkowych oraz księgarniach. To blisko 200 różnorodnych ofert.

Od 2006 r. prowadzimy działania edukacyjne w ramach kampanii „Wiem, co jem”.

41

�

I .

Od kwietnia 2015 r. instalujemy w szkołach źródełka wody pitnej.

CZY WIESZ, CO JESZ? W Warszawie już od 12 lat, w ramach kampanii społecznej „Wiem, co jem”, zajmujemy się wspieraniem prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży, a także prowadzimy szeroko zakrojoną edukację o zdrowym stylu życia. Około 89% szkół podstawowych uczestniczy w tej akcji, promowanej m.in. na stronie www.wiemcojem.um.warszawa.pl.

Działania kampanii obejmują m.in. realizację wielu projektów. Podstawowym celem jest edukacja uczniów. Z nowym ro-kiem szkolnym rozpoczynamy kolejną trzecią edycję warszta-tów o zdrowym stylu życia dla uczniów klas drugich szkół podstawowych. Edukujemy zarówno w teorii, jak i prak-tyce, organizując warsztaty kulinarne. Dotychczas podczas akcji „Lato w mieście” i „Zima w mieście” gotowało z nami blisko 90 tys. dzieci. Od ośmiu lat warszawskie ośmiolatki otrzymują książeczkę „Wiem, co jem. Dlaczego warto jeść śniadania”. W atrakcyjny sposób dzieci uczą się dziesięciu zasad prawidłowego żywienia.

Kolejnym celem jest edukacja rodziców. Edukujemy ich prowadząc warsztaty tematyczne organizowane zazwy-czaj w każdy ostatni wtorek miesiąca. Systematycznie od grudnia 2014 r. rodzice poznają znaczenie prawidłowej diety oraz gotują, ucząc się jak przygotowywać posiłki dostosowane do potrzeb rozwijającego się organizmu – m.in. co podawać dziecku, uprawiającego sport, a co temu, które cierpi na nadwagę lub otyłość, oraz jak postę-pować w przypadku, gdy dziecko nie chce pić mleka lub nie chce jeść mięsa.

Współpracujemy również z personelem warszawskich pla-cówek oświatowych, dla których przygotowana została publikacja „Propozycje posiłków dla dzieci w przedszko-lach i szkołach”. Książka zawierająca receptury zgodne z normami żywienia i zaleceniami oraz przepisami prawa, prezentuje 90 zestawów posiłków, na śniadanie, obiad, podwieczorek, w tym 30 zestawów posiłków wegetariań-skich.

Od kwietnia 2015 r. instalujemy w szkołach źródełka wody pitnej. Urządzenia są montowane w szkołach na podstawie podpisanego porozumienia o współpracy m.st Warszawy, Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie S.A. oraz Powiatowej Stacji Sanitarno--Epidemiologicznej w m.st. Warszawie.

Obecnie ze źródełek korzystają uczniowie ok. 215 szkół. Chęć montażu źródełek zgłaszają także warszawskie przedszkola. Źródełka w szkole to zachęta dla dzieci i mło-dzieży do picia wody, które znacznie ogranicza ilości cukru w diecie.

WARSZAWA, MIASTO OTWARTE Jako pierwsza instytucja samorządowa powołaliśmy Peł-nomocnika ds. Równego Traktowania, który prowadzi działania na rzecz promowania różnorodności i przeciw-działania dyskryminacji. Powołaliśmy także Komisję Dialo-gu Społecznego ds. Równego Traktowania, jako pla ormę

620

współpracy, w tym zakresie. Poza tym zorganizowaliśmy cztery edycje Warszawskiego Dnia Różnorodności. Pod koniec 2014 r. oddaliśmy do użytku Centrum Wielokultu-

Centrum Wielokulturowe to przyjazna przestrzeń do wymia-ny poglądów, poznawania innych kultur, realizacji pomysłów, wzbogacania siebie o wartości wielokulturowe.

42

�

Pod koniec 2014 r. oddaliśmy do użytku Centrum Wielokulturowe. To miejsce przyjazne i otwarte na aktywność społeczności lokalnej.

BLISKO 1500

rowe. Jest to miejsce aktywizacji i wspierania społeczności migranckich, integrujące cudzoziemców z mieszkańcami Warszawy, wzmacniające dialog międzykulturowy, które-go celem jest przeciwdziałanie dyskryminacji, wykluczeniu i marginalizacji osób z powodu ich pochodzenia. W cen-trum działa miejski punkt przyjmowania wniosków poby-towych od cudzoziemców. Średnio co miesiąc Centrum odwiedza 1500 osób, którym udzielamy bezpłatnych porad prawnych. Udzielane są tu także bezpłatne lekcje języka polskiego.

W ramach akcji „Miasta otwarte”, organizowanej przez Fundację Inna Przestrzeń, w 2014 r. zostaliśmy wyróżnieni w kategoriach „Przestrzeń przyjazna migrantom” – za utworzenie Centrum Wielokulturowego oraz „Pla orma Współpracy Międzysektorowej” – za utworzenie Komi-

sji Dialogu Społecznego ds. Cudzoziemców. Zostaliśmy również laureatem konkursu Złotych Wachlarzy 2013 w kategorii Instytucja – za prowadzenie działań na rzecz integracji migrantów i uczestniczenie w procesie budo-wania dobrych praktyk w zakresie współpracy z migran-tami, w tym za powołanie Komisji Dialogu Społecznego ds. Cudzoziemców.

W lutym 2018 r. dbając o wzmacnianie pozytywnych postaw i zachowań mieszkańców Warszawy wobec uchodźców i cu-dzoziemców przeprowadziliśmy kampanię społeczną „War-szawiacy się nie boją”. W spocie i na plakatach, w oparciu o cztery hasła „Warszawiacy się nie boją - pomagać uchodźcom, - stanąć w obronie uchodźców, - sąsiada uchodźcy, - zakum-plować się z uchodźcą”, bohaterowie - mieszkańcy Warszawy dali świadectwo, że nie mają obaw. Postawa bohaterów kam-

43

Akcja „Żonkile” została zainicjowana w 2013 r. przez Muzeum Polin z okazji 70. rocznicy powstania w getcie warszawskim.

panii „Nie boję się” była wyrazem odwagi i opowiedzeniem się za wartościami solidarności i humanitaryzmu.

Przeprowadziliśmy również szkolenia antydyskryminacyj-ne dla pracowników jednostek organizacyjnych i pomocni-czych m.st. Warszawy, przedsiębiorców, a także organizacji pozarządowych. Łącznie przez pięć lat przeszkoliliśmy 620 osób. Wypracowaliśmy wspólnie z organizacjami pozarządowymi treść klauzuli antydyskryminacyjnej, którą wprowadziliśmy do umów najmu lokali należących do miasta, podpisywanych z przedsiębiorcami, prowadzącymi działalność w sferze usług kulturalnych, gastronomicznych oraz rozrywkowych.

Warszawa jest miastem, które przyciąga największą i naj-bardziej zróżnicowaną liczbę cudzoziemców. Są tu mi-granci długoterminowi i krótkoterminowi, migranci eko-nomiczni, kontraktowi, studenci i uchodźcy oraz ci, którzy nie posiadają uregulowanego statusu i są niewidzialni dla systemu, w tym systemu wsparcia. Ofi cjalne statystyki wskazują, że stanowią ok. 1,5-2,5% procent mieszkańców naszego dwumilionowego miasta. Nieoficjalnie szacuje się, że jest ich trzy razy więcej. Warszawa, jako miasto przyja-zne i otwarte na różnorodność, powinna stwarzać warunki ułatwiające codzienne życie imigrantom, którzy zdecydo-wali się tutaj zamieszkać.

Na terenie m.st. Warszawy zadania dotyczącego integracji cudzoziemców realizowane są także przez Warszawskie Centrum Pomocy Rodzinie. W ramach udzielanej pomocy wspieramy ich adaptację do warunków życia w Polsce oraz umożliwiamy rozpoczęcie samodzielnego życia. Pomoc przyznawana w ramach programu obejmuje m.in. świad-czenia pieniężne na bieżące utrzymanie oraz pokrycie wy-datków na naukę języka polskiego, opłacenie składki na ubezpieczenie zdrowotne, poradnictwo specjalistyczne, w tym psychologiczne, rodzinne, prawne.

Część tych działań realizowaliśmy również w ramach projektu „Witamy w Warszawie”, rozpisanego na lata 2016-2017 i współfinansowanego z Programu Krajowe-go Funduszu Azylu, Migracji i Integracji. Jego celem jest zwiększenie stopnia integracji w społeczeństwie polskim i społeczności lokalnej Warszawy grupy 200 cudzoziem-ców w czasie 24 miesięcy realizacji projektu. Efektem podejmowanych działań będzie zwiększenie szans cudzo-ziemców – uczestników projektu na rynku pracy, w poszu-kiwaniu mieszkania, zwiększenie stopnia ich świadomości oraz korzystania z przysługujących uprawnień, a także obowiązujących w polskim społeczeństwie norm dotyczą-cych życia rodzinnego oraz metod wychowawczych.

W 2017 r. Warszawa była miastem-gospodarzem pierwszych na świecie wyborów Miss Świata na Wózku. Miss została Aleksandra Chichikova z Białorusi.

44

�

Stolica wpisane ma w swoje DNA wartości równościowe: otwartości, życzliwości, przyjaźń.

W strukturach m.st. Warszawy funkcjonują zespoły ds. koordynacji działań na rzecz cudzoziemców, mniejszości narodowych i etnicznych, zespół ds. koordynacji działań na rzecz cudzoziemców, którzy uzyskali status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą oraz zespół ds. nauczania dzieci cu-dzoziemskich i reemigrantów w warszawskich szkołach. Na stronach Biura Edukacji zamieszczonych jest 18 publikacji pomagających nauczycielom w pracy z nowo przybyłymi do szkół dziećmi uchodźców i imigrantów.

Ważną rolę w przeciwdziałaniu rasizmowi odgrywa Miej-skie Centrum Kontaktu Warszawa 19115, czyli wspólny dla całego miasta system skupiający kilka kanałów kontak-tu z mieszkańcami i osobami odwiedzającymi stolicę, który m.in reaguje na zgłoszenia o pojawiających się obraźli-wych graffi i mowie nienawiści.

Wprowadzamy do urzędu miasta regułę równego trakto-wania, jako standardu obsługi petenta. Od 2013 r. szkoli-my urzędników w realizacji konstytucyjnej i unijnej zasady równości i polityki równego traktowania, w tym przeciw-działania dyskryminacji ze względu na pochodzenie, naro-dowość, religię, wyznanie i poglądy, wiek, orientację sek-sualną, niepełnosprawność oraz płeć.

PIĘKNO I INTEGRACJA W Warszawie w październiku 2017 r., po raz pierwszy w historii została wręczona korona dla najpiękniejszej ko-biety poruszającej się na wózku inwalidzkim. Miss zosta-ła Aleksandra Chichikova z Białorusi. Pierwszą wicemiss Lebohang Monyatsi z RPA, zaś tytuł drugiej wicemiss przy-padł Polce, Adriannie Zawadzińskiej. Finał konkursu odbył się w Arenie Ursynów, która jest przystosowana do po-trzeb osób poruszających się na wózkach. Aby zapewnić wszystkim gościom możliwość aktywnego uczestnictwa w wydarzeniu, gala tłumaczona była na polski i między-narodowy język migowy. Zapewniono również możliwość skorzystania z pętli indukcyjnej i audiodeskrypcji na żywo.

Wybory Miss Wheelchair World 2017 to znacznie wię-cej niż tylko konkurs piękności. To także niepowtarzalna okazja do integracji środowiska osób z niepełnosprawno-ściami z całego świata i ważny krok na drodze do zmiany postrzegania takich osób w społeczeństwie. Uczestnicz-ki wyborów Miss Wheelchair World 2017 udowodniły, że wózek nie musi być ograniczeniem nie do pokonania, a każda kobieta ma prawo realizować swoje marzenia.

45

�

Działania edukacyjne budują świadomość konsumencką war-szawiaków.

W IMIENIU KONSUMENTÓW Rozwijający się intensywnie rynek stosuje coraz nowo-cześniejsze formy komunikacyjne i techniki marke n-gowe, które są trudne do rozpoznania przez klientów, zmusił miasto do podjęcia działań prokonsumenckich. W strukturach samorządu działa urząd Miejskiego Rzecznika Konsumentów. Do jego zadań należy przede wszystkim zapewnienie mieszkańcom Warszawy bezpłatnych porad i informacji w zakresie prawa konsumenckiego. Rzecznik występuje do sprzedawców i usługodawców, zastępując konsumentów w sporach powstałych w związku z rekla-mowaniem towarów lub usług. Porady udzielane konsu-mentom oraz wystąpienia rzecznika do przedsiębiorców służą podstawowemu celowi, jakim jest skuteczna pomoc mieszkańcom Warszawy, a w szczególności, doprowadze-nie do polubownego rozwiązania sprawy.

Podejmowane przez rzecznika działania, głównie negocja-cje prowadzone z przedsiębiorcami przynoszą pozytywne efekty. Ponad 60% spraw zakończyło się pomyślnym dla klienta zakończeniem sporu. Rzecznik udziela również daleko idącej pomocy w dochodzeniu roszczeń na dro-dze sądowej. Formy tej pomocy są zróżnicowane – od napisania pozwu, po podjęcie się funkcji reprezentanta w postępowaniu grupowym. Rzecznik wytacza też powódz-twa na rzecz indywidualnych osób, uczestniczy w postępo-waniach oraz przedstawia sądowi pogląd w toczącej się sprawie. Bilans zakończonych spraw sądowych z udziałem rzecznika jest pozytywny.

W ostatnich trzech latach rzecznik realizuje intensywne działania wobec firm oferujących usługi telekomunikacyj-ne oraz zajmujących się sprzedażą energii elektrycznej, którzy stosowali wobec klientów nieuczciwe praktyki ryn-kowe. O ich stosowaniu zawiadomiono Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Przeciwko trzem fi rmom wy-toczono powództwa na rzecz ponad 200 konsumentów, w większości osób w podeszłym wieku. Sprawy sądowe są

w toku. Szczególną formą występowania rzecznika przed sądem jest podjęcie się funkcji reprezentanta grupy konsu-mentów dochodzących swoich roszczeń w postępowaniu grupowym.

W 2010 r. Miejski Rzecznik Konsumentów w Warszawie jako pierwszy rzecznik podjął się roli reprezentanta grupy, w pierwszym postępowaniu grupowym przeciwko jednemu z dużych banków. Obecnie grupa ta liczy 1247 konsumen-tów. Od tamtej pory rzecznik wystąpił, jako reprezentant grupy, jeszcze w sześciu postępowaniach grupowych, m.in. przeciwko towarzystwom ubezpieczeniowym o za-płatę pobranych od konsumentów opłat likwidacyjnych oraz przeciwko kolejnym bankom w sprawie wykonywania umów o kredyt hipoteczny waloryzowany kursem franka szwajcarskiego. Obecnie toczy się pięć postępowań gru-powych z udziałem 2918 konsumentów oraz rzecznika w Warszawie, jako ich reprezentanta.

W latach 2006–2017 z pomocy rzecznika skorzystało 270 898 mieszkańców Warszawy, udzielono 240 225 porad, w 18 683 sprawach rzecznik podjął działania interwen-cyjne, sporządzono 7222 opinii i wyjaśnień oraz 1523 pozwów do sądu. Przed sądem rzecznik działa łącznie na rzecz 3245 konsumentów, w 183 postępowaniach, w tym 7 grupowych.

Skuteczne działania rzecznika budują świadomość kon-sumentów, zmianę ich postaw na rynku i przekonanie o realnych możliwościach efektywnego dochodzenia swo-ich roszczeń. Służą temu także działania edukacyjne, kie-rowane do warszawskich konsumentów. Wiedza na temat przysługujących im praw ma ogromne znaczenie, ponie-waż może zapewnić skuteczniejszą ochronę przed ryzy-kiem i daje możliwość szybkiego rozstrzygania sporów.

Z myślą o osobach starszych, wobec których najczęściej stosowane są nieuczciwe praktyki, opracowaliśmy po-radnik „Jak nie zawrzeć niekorzystnej umowy”. Broszura przedstawia konsumentom, jakie zjawiska na rynku mogą zagrozić ich interesom i daje proste wskazówki, jak się tego ustrzec.

Realizowana w latach 2016-2018, kampania społeczna „Masz prawo” ma charakter edukacyjno-informacyjny, i jest kontynuacją dotychczasowych działań rzecznika, jednak w nieco innej formule. Kampania jest skierowana do szer-szej grupy odbiorców, a jej celem jest wzrost świadomo-ści mieszkańców stolicy w zakresie praw konsumentów i wiedzy o mechanizmach rynkowych. Kampanię realizo-waliśmy w trzech odsłonach tematycznych dotyczących zwrotu towaru, nieuczciwych praktyk, z jakimi można się spotkać przy zawieraniu umów oraz zasad reklamowania produktów wadliwych.

Ważnym elementem kampanii są spotkania ekspertów Miejskiego Rzecznika Konsumentów w stołecznych cen-

46

trach handlowych. Skorzystało z nich wielu warszawiaków. Mieszkańcy zgłaszali się z konkretnymi problemami i pyta-niami z zakresu praw konsumenckich.

Praca Miejskiego Rzecznika Konsumentów, Małgorzaty Rothert została doceniona. Wybrano ją na przewodni-czącą Krajowej Rady Rzeczników Konsumentów oraz od-znaczono Brązowym Krzyżem Zasługi za zasługi na rzecz ochrony praw interesów konsumentów.

Na stronie internetowej rzecznika www.konsument. um.warszawa.pl mieszkańcy stolicy mogą zapoznać się z bogatym materiałem na temat praw konsumentów w poszczególnych segmentach rynku.

PŁACIMY PRZEZ INTERNET W 2017 r. uruchomiliśmy system płatności online za czyn-ności urzędowe. W katalogu czynności administracyjnych, za które warszawiacy mogą wnosić opłaty przez internet, znajdują się m.in. opłaty skarbowe, zezwolenia budow-lane, procedury związane z uzyskaniem uprawnień do prowadzenia pojazdów, rejestracja pojazdów. Z tej moż-liwości korzystają pilotażowo mieszkańcy Śródmieścia i Wilanowa. System Płatności Online BM znajduje się na stronie warszawa.oplatyurzedowe.pl.

W stolicy już od kilku lat mieszkańcy mogą dokonać opłaty w urzędzie za pomocą karty płatniczej. Terminale płatnicze są zamontowane w kasach urzędu miasta, urzędów dziel-nic, punktów obsługi pasażera ZTM, a także ośrodków sportu i rekreacji, zoo, cmentarzy komunalnych, schro-niska dla zwierząt czy punktów informacji turystycznej.

Każdego dnia, 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu w Miej-skim Centrum Kontaktu Warszawa 19115 na pytania i zgłosze-nia mieszkańców odpowiada zespół konsultantów.

Płatności kartą lub przy pomocy aplikacji zainstalowanych na smar� onach, można dokonywać również kupując bile-ty komunikacji miejskiej czy wypożyczając rower miejski. Również nowoczesne parkomaty, zainstalowane w stre-fach płatnego parkowania umożliwiają dokonanie płat-ności przy pomocy karty płatniczej. Ponadto pasażerowie komunikacji miejskiej mogą uiścić opłatę za jazdę bez waż-nego biletu u kontrolerów ZTM, którzy są wyposażeni w przenośne terminale.

KONTAKTUJ SIĘ CAŁĄ DOBĘ Nasze działania charakteryzuje duża elastyczność i dostęp-ność. Wychodząc naprzeciw potrzebom mieszkańców, uruchomiliśmy całodobowe Miejskie Centrum Kontaktu

W ciągu 4,5 roku Miejskie Centrum Kontaktu Warszawa 19115 przyjęło ponad 1,6 mln zgłoszeń.

47

,,

l()QMlCIE )

Warszawa 19115 oraz system elektronicznych rezerwa-cji wizyt w urzędach. Każdego dnia, 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu w Miejskim Centrum Kontaktu Warszawa 19115 na pytania i zgłoszenia mieszkańców odpowiada zespół konsultantów. Mieszkańcy mogą uzyskać informa-cję o aktualnych wydarzeniach i remontach, procedurach urzędowych, a także zgłośnić się z prośbą o interwencję, np. w sprawie niebezpiecznej dziury w chodniku, nielegal-nego wysypiska śmieci czy zepsutej sygnalizacji świetl-nej. Centrum wykorzystuje do kontaktu z mieszkańcami,

oprócz telefonu, aplikację mobilną, stronę internetową, czat oraz e-mail.

Od maja 2016 r. działa Warszawski System Powiadomień. Za pośrednictwem aplikacji mobilnej oraz sms mieszkań-cy mogą dowiedzieć się o najważniejszych wydarzeniach w poszczególnych dzielnicach. Automatycznie wysyłane są również informacje o lokalnych zagrożeniach. Z aplika-cji korzysta już blisko 52 tys. użytkowników, a subskrypcją sms objętych jest 17 526 mieszkańców.

� OPISANIE POMYSŁU DO BUDŻETU PARTYCYPACYJNEGO I INNE FORMALNOŚCI BYŁY DOŚĆ ŁATWE, ALE PÓŹNIEJ TRZEBA BYŁO ZMIERZYĆ SIĘ ZE SWOIMI SŁABOŚCIAMI. TRZEBA BYŁO PO PROSTU ZACZĄĆ ROZMAWIAĆ Z NIEZNAJOMYMI � MÓWI MARCIN NOWAK, AUTOR PROJEKTU „TOR ROWEROWY DLA KAŻDEGO � PUMPTRACK WARSZAWA WOLA” I DODAJE � DZIŚ WIDZĘ, ŻE BYŁO WARTO. JESTEM Z REALIZACJI POMYSŁU BARDZO ZADOWOLONY. OBIEKT CIESZY SIĘ OGROMNYM ZAINTERESOWANIEM. WIDZĘ TEŻ POTRZEBĘ JEGO ROZBUDOWY, WIĘC ZGŁOSI� ŁEM W TYM ROKU KOLEJNY PROJEKT.

48

S~MI l~~~ClCIE

rnMI l()MClllt

PAMIĘTAMY O POWSTAŃCACH

Celem programu zdrowotnego jest poprawa jakości życia Warszawa pamięta o uczestnikach powstania warszaw-kombatantów oraz osób posiadających status powstań-skiego 1944 r. Przygotowuje i realizuje dla nich programy ców warszawskich bez względu na ich miejsce zamieszka-zdrowotne, socjalne i kulturalne.

Obchody powstania to szczególna okazja do spotkań powstańców warszawskich oraz harcerzy i wolontariuszy.

50

Jedno z kilku w ciągu roku spotkań Hanny Gronkiewicz-Waltz, Prezydent m.st. Warszawy z powstańcami.

nia. Zapewniliśmy im opiekę lekarzy wielu specjalizacji oraz możliwość realizacji badań diagnostycznych i laboratoryj-nych, bez konieczności zapisania się do poradni specjali-stycznych. Środki fi nansowe na realizację programu opieki zdrowotnej przekazujemy w formie dotacji (dla Szpitala Praskiego i przychodni przy ul.Litewskiej). W latach 2017-2019 obie placówki otrzymają łącznie 2 668 781 zł.

Realizujemy też działania, które mają na celu dotarcie do żołnierzy powstania warszawskiego oraz innych kom-batantów mieszkających w Warszawie, żyjących w izolacji i potrzebujących szeroko rozumianej pomocy. Wspieramy organizacje wybrane w miejskim konkursie, współpracujące, pomagające podtrzymywać i nawiązywać relacje społecz-ne oraz międzypokoleniowe. Na ten cel w latach 2016-2018 przeznaczyliśmy 1,2 mln zł.

Ponadto dotujemy siedziby związków i stowarzyszeń kombatanckich oraz dofinansowujemy akcję przesyłania paczek świątecznych. W 2017 r. na działanie realizowane na rzecz kombatantów i osób represjonowanych w tym uczestników powstania warszawskiego przeznaczyliśmy 805 775 zł. Uchwała Rady Miasta z 19 kwietnia 2018 r. pozwoliła na ich wsparcie poprzez całkowite zwolnienie z opłat za pobyt w Domu Pomocy Społecznej (DPS).

W jedenastu warszawskich domach pomocy społecznej mieszka 34 kombatantów, w tym 12 to uczestnicy powsta-nia warszawskiego.

W 2017 r. podjęliśmy decyzję o budowie przy ul. Hrubie-szowskiej 9 na Woli, dziennego domu pobytu dla powstań-

W dorocznych uroczystościach na pl. Krasińskich bardzo licznieudział biorą młodzi ludzi.

51

Uroczystości w Parku Wolności Muzeum Powstania Warszaw- Co roku wolontariusze pomagają powstańcom podczas wszystkich skiego. uroczystości organizowanych przez miasto w kolejne rocznice

wybuchu powstania warszawskiego.

Uroczystości przy pomniku Polegli Niepokonani i Cmentarzu Powstańców Warszawy na Woli to szczególnie wzruszającymoment dla powstańców.

ców, który ma ich integrować z młodszymi mieszkańcami naszego miasta i pomóc w życiu codziennym.

Zanim powstanie dom przy Hrubieszowskiej 9 już w 2018 r. zostanie uruchomiona placówka (przy ul. Nowolipie 22), której funkcją będzie udzielenie wsparcia powstańcom. Realizacja tego zadania została powierzona organizacji po-zarządowej, wybranej w konkursie ofert.

W 2018 r. wszyscy powstańcy warszawscy po raz pierwszy otrzymają z budżetu miasta nagrodę pieniężną, w wysokość 4587,84 zł. Miasto dotrze do każdej osoby, której dane znajdują się w zbiorach Muzeum Powstania Warszawskiego.

Co roku 1 sierpnia organizujemy obchody kolejnych rocznic wybuchu powstania warszawskiego, a w nich wydarzenia kulturalne, takie jak np. uroczystość na placu Krasińskich i koncerty. Wsparliśmy finansowo również przed-sięwzięcia artystyczne związane z tematyką powstańczą, np. filmy: „Miasto’44”, „Powstanie i medycyna. Chcieliśmy żyć”, a także filmy dokumentalne o powstaniu warszawskim i jego żołnierzach: „Radosław. Prolog”, „Miłości Syreny” o Krysty-nie Krahelskiej a także obraz fabularny „Generał Nil” oraz spektakle, np. „Młoda Warszawa – życie codzienne walczącej stolicy”. Współfinansujemy Muzeum Powstania Warszawskie-go, przekazując na jego działalność co roku blisko 10 mln zł.

52

-,

Muzeum Powstania Warszawskiego jest fi nansowane co roku z budżetu m.st. Warszawy w wysokości ok. 10 mln zł.

53

l()QMlCIE )

Spotkanie uczestniczki powstania warszawskiego z dziećmi Spotkania z bohaterami warszawy to zawsze wzruszające mo-podczas „Lata w mieście”. menty.

Hanna Gronkiewicz-Waltz, prezydent m.st. Warszawy w rozmowie z gen. Zbigniewem Ściborem-Rylskim, prezesem Związku Powstańców Warszawskich, w parku Wolności Muzeum Powstania Warszawskiego.

54

S~MI l()~~ClCIE

~UD()WNICTW() I P()M()(

l()K~T()R()M

I

MIESZKANIA DLA WARSZAWIAKÓW W ciągu jedenastu lat zapewniliśmy warszawiakom 20 tys. mieszkań. Nie tylko budujemy, ale intensywnie remon-tujemy opuszczone lokale, tak aby jak najwięcej miesz-kańców mogło z nich skorzystać, bez względu na wiek czy dochody.

Obecnie w Warszawie jest blisko 85 tys. mieszkań miej-skich (w tym 2,6 tys. zrealizowanych przez Towarzystwa Budownictwa Społecznego). W latach 2006-2017 po-wstało ponad 3,6 tys. miejskich mieszkań (w tym 500 w systemie TBS), a ponad 300 jest w budowie. Dla porów-nania, w latach 1996 – 2006 r. ówczesne władze wybudo-wały jedynie 1925 lokali komunalnych.

Najwięcej nowych mieszkań komunalnych powstało na Targówku, Pradze-Północ, Woli, Bemowie, Białołęce, Żoli-borzu, we Włochach, Ursynowie, w Wawrze, na Bielanach. Jednocześnie rozpoczęliśmy nowe inwestycje na Targów-ku, Pradze-Północ, Ursynowie i Ochocie. To nie tylko bu-downictwo komunalne, ale również projekty realizowane przez TBS, w tym modernizacja kamienic.

20 000

rnMI l()MClllt

•

Tak wyglądają odnowione pustostany. W ostatnich latach wyremontowaliśmy 17 tysięcy mieszkań z zasobu komunalnego.

11 LAT WARSZAWA

WARSZAWIAKOM

56

Dzięki budowie nowych domów komunalnych i intensywnym remontom zapewniliśmy warszawiakom w ciągu jedenastu lat 20 tysięcy mieszkań. Na zdjęciu budynek komunalny przy ulicy Jagiellońskiej.

W ciągu ostatnich jedenastu lat wyremontowaliśmy ponad 17 tys. pustostanów. Z roku na rok remontujemy coraz więcej lokali. I tak przykładowo, w 2005 r. remont objął 1043 pustostanów, a w 2016 r. – 2029. Wydatki na ten cel też są dwa razy większe, w 2005 r. było to 15 mln zł, a w 2016 r. już 33 mln zł. Średni koszt odnowienia jednego mieszkania to 16 440 zł. Łącznie, w latach 2007-2017 na remonty pustostanów przeznaczyliśmy 288 mln zł. Naj-

W latach 2006-2017 zbudowaliśmy ponad 3,6 tys. miejskichmieszkań. Na zdjęciu budynek komunalny przy ulicy Powązkowskiej.

W LATACH

NA REMONTY PUSTOSTANÓW 288

więcej pustostanów wyremontowaliśmy na Woli i w Śród-mieściu – po 3 tys. lokali, na Mokotowie i Pradze-Północ – po 2,5 tys. lokali oraz na Pradze-Południe – 2 tys.

PLAN NA KOLEJNE LATA Więcej mieszkań, wyższy standard, remont wszystkich pustostanów, likwidacja pieców, wsparcie najsłabszych oraz mieszkańcy bez długów czynszowych – to priorytety nowego programu gospodarki miejskimi lokalami na na-stępnych 5 lat, czyli do 2022 r.

Nowy program mieszkaniowy to:

1. Więcej mieszkań dla warszawiaków Miasto będzie kontynuowało budowę miejskich mieszkań. W kolejnych latach powstanie co najmniej 600 lokali dzięki dzielnicowym inwestycjom i ponad 1400 mieszkań dzięki

57

W budynku komunalnym na Golędzinowie działają dwa mieszkania treningowe dla warszawiaków z niepełnosprawnością inte-lektualną i autyzmem.

Towarzystwom Budownictwa Społecznego. Przybędzie także 3 tys. lokali socjalnych.

2. Wyższy standard miejskich mieszkań Z jednej strony będą to przyłączenia mieszkań do central-nego ogrzewania i remonty, z drugiej - wyłączanie części budynków w bardzo złym stanie technicznym z eksploata-cji oraz mieszkań niepełnowartościowych, bez łazienek i kuchni. Mieszkania będą doposażane i modernizowane. Zapewnimy także efektywne ogrzewanie poprzez pod-łączanie do miejskiej sieci cieplnej lub montaż instalacji gazowych lub OZE.

W latach 2007-2017 Warszawa na utrzymanie mieszkań komunalnych wydała ponad 5,5 miliarda złotych, z czego wpływy z opłat za czynsz stanowiły 38% (2,1 mld zł). To były rekordowe lata także w przyłączeniach budynków z miejskiego zasobu do sieci ciepłowniczej. Dzięki inten-sywnym pracom w ciągu ostatnich 11 lat nastąpił blisko 50% wzrost liczby mieszkań przyłączonych do centralne-go ogrzewania w budynkach będących wyłączną własno-ścią miasta. Od 2007 r. przyłączyliśmy 4,8 tys. mieszkań do centralnego ogrzewania. Gdy podłączamy budynki do centralnego ogrzewania doprowadzamy też ciepłą wodę. To oznacza niższe rachunki dla mieszkańców.

Najwięcej nowych mieszkań komunalnych powstało na Tar-gówku, Pradze-Północ, Woli, Bemowie, Białołęce, Żoliborzu, we Włochach, Ursynowie, w Wawrze, na Bielanach.

Przy ul. Kłobuckiej w nowym budynku komunalnym, w nowo-czesnych przestrzeniach, działa ognisko wychowawcze.

58

3. Wszystkie pustostany wyremontowane Zakładamy, że w latach 2018-2019 zostaną wyremonto-wane wszystkie pustostany w budynkach, które są dostęp-ne formalnie i technicznie.

4. 0% mieszkań opalanych węglem Planujemy dalsze przyłączanie mieszkań do centralnego ogrzewania i zlikwidowanie wszystkich pieców lub ich wy-mianę na instalację na gaz, czyli bezpieczne dla mieszkań-ców i środowiska. Kolejnym wyzwaniem będzie budownic-two plus energetyczne z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii (OZE).

5. Wsparcie najsłabszych, czyli obniżki czynszów i więcej mieszkań socjalnych Już w 2018 r. zaczną obowiązywać kolejne ulgi, np. do-datkowe zniżki w opłatach za czynsz dla osób z niepełno-sprawnościami poruszających się na wózku w przypadku oczekiwania na zamianę lokalu – obniżka o 20%, czy dla mieszkańców z lokali powyżej 80 m2. Część obecnych zniżek również będzie korzystniejsza. Miasto będzie kontynuowało wsparcie dla mieszkańców z budynków dekretowych.

6. Lokatorzy bez długu Wprowadzimy kolejne rozwiązania dla warszawskich mieszkańców, którzy mogą mieć problem z regularnym płaceniem czynszu. Pomocą chcemy objąć jak największą grupę warszawiaków mających długi czynszowe, dostoso-waną do ich sytuacji fi nansowej i życiowej.

7. Warszawski Standard Mieszkaniowy Warszawski Standard Mieszkaniowy to kryteria dla stwo-rzenia wygodnego, ekonomicznego i przyjaznego miesz-kania od momentu projektowania po zarządzanie budyn-kiem. Oparty jest na podejściu uwzględniającym sprawy społeczne, planowanie przestrzenne oraz oszczędne i ra-cjonalne gospodarowanie zasobami - energią, wodą, czy gruntem. Dzięki standardowi będą powstawać lepsze nie tylko budynki, ale całe osiedla.

MYŚLIMY O PRZYSZŁOŚCI „Polityka mieszkaniowa – Mieszkania2030” to dokument, który wyznacza kierunki rozwoju mieszkalnictwa w War-szawie na najbliższe kilkanaście lat. Naszym podstawo-wym wyzwaniem jest przygotowanie oferty dla wszystkich warszawiaków – bez względu na wiek czy dochody, a ce-lem jest zwiększenie do 2030 r. liczby mieszkań miejskich do 100 tys. Nasze plany musimy skonfrontować z wieloma problemami współczesnych społeczności miejskich, jak choćby starzeniem się społeczeństwa, kwestią pomocy najsłabszym, migracjom mieszkańców, konkurencją o ta-lenty, podnoszeniem jakości mieszkań oraz zrównoważo-nego rozwoju miasta.

Mieszkanie treningowe przy ul. Powązkowskiej jest dostoso-wane do potrzeb osób z niepełnosprawnością ruchową.

KONIEC ZE ŚPIOCHAMI We wrześniu 2016 r. weszła w życie mała ustawa reprywatyzacyjna. Nowe przepisy wprowadziły zmiany w procesie zwrotów nieruchomości, pozwalając nam na wydawanie decyzji odmownych i zakończenie postępo-wań dotyczących „śpiochów”, czyli nieruchomości, co do których wiele lat temu został złożony wniosek, ale wnio-skodawcy zaprzestali później dalszych działań zmierzają-cych do ich odzyskania.

Ogółem, na podstawie ustawy o zmianie ustawy o gospo-darce nieruchomościami i ustawy – Kodeks rodzinny i opie-kuńczy, wydaliśmy już 312 decyzji, w tym 147 odmownych. Nie musimy już zwracać nieruchomości wykorzystywanych na cele publiczne, takich jak szkoły, przedszkola czy domy opieki. Od roszczeń uwolniliśmy już 57 tego typu obiektów i działek.

Razem z mieszkańcami i ekspertami wypracowaliśmy politykę mieszkaniową – Mieszkania2030.

59

Opublikowaliśmy też ogłoszenia dotyczące 210 „śpio-chów”. Wydaliśmy już 49 decyzji umarzających postępo-wania reprywatyzacyjne odnośnie 42 „śpiochów”, na tere-nie których znajduje się 113 lokali komunalnych. Kolejne są przygotowywane (stan na koniec sierpnia 2018 r.).

Mała ustawa wprowadziła także przepisy dotyczące sprze-daży praw i roszczeń dekretowych, których trzeba doko-nywać u notariusza, a prezydent, jako organ reprezentu-jący miasto oraz Skarb Państwa (stronę publiczną), może skorzystać z prawa pierwokupu. Ratusz skorzystał z tego prawa jedenaście razy. Zwiększyliśmy też budżet przezna-czany na ten cel o 3 mln zł.

Co ważne – mała ustawa zmieniła też przepisy odnośnie kuratorów. Sądy nie mogą już ustanawiać kuratora dla oso-by nieznanej z miejsca pobytu, co do której istnieją niewąt-pliwe przesłanki, że od dawna nie żyje. Warto podkreślić, że do tej pory sądy ustanawiały kuratora nie analizując dokładnie wieku osoby, dla której go ustanawiały.

Mała ustawa reprywatyzacyjna, której projekt przygoto-waliśmy, nie wystarcza jednak do uregulowania wszyst-kich spraw dekretowych. W polskim prawie nadal brakuje zapisów dotyczących wypłaty rekompensat za utracony majątek, ochrony lokatorów objętych decyzjami reprywa-tyzacyjnymi i zakazu wydawania budynków, w których są mieszkania komunalne (miała to uregulować duża ustawa reprywatyzacyjna, której projekt złożyliśmy do Sejmu RP we wrześniu 2016 r.).

SYSTEMOWA POMOC Jako pierwsi, już w 2009 r., wprowadziliśmy systemowe rozwiązania pomagające mieszkańcom budynków dekre-towych.

Od 2007 r. udzieliliśmy pomocy 3,5 tys. rodzinom. W za-leżności od sytuacji życiowej, wieku, dochodów, miesz-kańcy z budynków zwróconych otrzymują lokale ko-munalne, mieszkania wybudowane przez Towarzystwa

Jako pierwsi wprowadziliśmy systemowe rozwiązania pomaga-jące mieszkańcom budynków dekretowych.

Budownictwa Społecznego (osoby o wyższych dochodach), lokale zamienne w związku z decyzją Powiatowych Inspektoratów Nadzoru Budowlanego i socjalne.

Dzięki zmianom przepisów:

w lipcu 2009 r. - znieśliśmy kryterium metrażowe dla osób, które dosta-ły 3-letnie wypowiedzenie od nowego właściciela lub za zaległości; - zwiększyliśmy kryterium dochodowe o 30% dla osób pracujących oraz o 60% dla rencistów i emerytów; - ustaliliśmy pierwszeństwo w najmie lokalu komunalnego, jeśli czynsz w budynku prywatnym był wysoki w stosunku do dochodów;

w czerwcu 2011 r. - objęliśmy pomocą także tych mieszkańców, którzy zawarli z nami umowę najmu po 2001 r.;

w grudniu 2012 r. - nałożyliśmy na burmistrzów dzielnic obowiązek informo-wania lokatorów o mającym nastąpić zwrocie budynku, o sytuacji prawnej mieszkańców oraz możliwości uzyska-nia naszej pomocy mieszkaniowej;

w czerwcu 2014 r. - znieśliśmy kryterium metrażowe przy ubieganiu się o lo-kal w przypadku mieszkańców w trudnej sytuacji życiowej, rencistów, emerytów; - zwiększyliśmy kryterium dochodowe o dalsze 10% (czyli do 40%);

w sierpniu 2016 r. - znieśliśmy kryteria przy ubieganiu się o lokal komunalny dla rencistów i emerytów, którzy mają 70 lat lub jeśli inny członek rodziny skończył 70 lat; - przyznaliśmy pierwszeństwo tej grupie mieszkańców przy najmie lokalu;

we wrześniu 2017 r. - udzieliliśmy pomocy osobom zajmującym lokal bez tytułu prawnego w tzw. budynkach dekretowych, pozostających w naszym zarządzie i administrowaniu przez jednostki miejskie; - stworzyliśmy możliwości ponownego wynajęcia mieszka-nia osobom po wypowiedzeniu umowy najmu z powodu długów czynszowych, gdy spłacone zostały zaległości lub realizowane jest porozumienie dotyczące spłaty zadłużenia. W 2016 r. przeszkoliliśmy również radców prawnych w zakresie pomocy lokatorom z „budynków dekreto-wych” w ramach udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej. Informacje o pomocy mieszkaniowej znalazły się nie tylko w poradniku, który otrzymują w urzędach dzielnic miesz-kańcy domów objętych dekretem, ale również na stro-nie internetowej www.sprawylokalowe.um.warszawa.pl.

60

PEŁNOMOCNIK PREZYDENTA POMAGA Prezydent stolicy Hanna Gronkiewicz-Waltz w październi-ku 2016 r. powołała pełnomocnika Prezydenta m.st. War-szawy do spraw rozwiązywania problemów mieszkanio-wych lokatorów zamieszkałych w budynkach zwracanych lub zwróconych byłym właścicielom lub ich następcom prawnym oraz w budynkach prywatnych zarządzanych przez nasze jednostki organizacyjne.

Pełnomocnik spotyka się z mieszkańcami i pomaga im w sytuacjach kryzysowych. Zapobiega eksmisjom i uczest-niczy w postępowaniach, pośredniczy w kontaktach z właścicielami, zarządcami, dostawcami mediów oraz z instytucjami zewnętrznymi (policją, sądami, komornikami). Pełnomocnik działa w ścisłej współpracy z burmistrza-mi dzielnic objętych działaniem dekretu, jak i z biurami, których kompetencje mogą być istotne dla lokatorów.

Konsultujemy wypracowywane rozwiązania z Komisją Dia-logu Społecznego, którą powołaliśmy przy pełnomocniku. W skład komisji wchodzi 17 stowarzyszeń lokatorskich. Pełnomocnik współpracuje z organizacjami pozarządo-wymi w indywidualnych sprawach lokatorów i wraz z nimi szuka rozwiązań, które umożliwiają udzielenie skutecznej pomocy mieszkańcom.

ODPRACUJ DŁUGI CZYNSZOWE Od 2014 r. mieszkańcy lokali komunalnych, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji materialnej, mogą odpracować długi czynszowe. Rodzaj usług i ich wycena zostały określone przez poszczególne dzielnice. Najpopularniejsze prace to sprzątanie ulic, podwórek, malowanie, drobne prace remon-towe i porządkowanie archiwów. Jeżeli lokator z różnych

Prezydent stolicy Hanna Gronkiewicz-Waltz w 2016 r. powołałapełnomocnika ds. rozwiązywania problemów mieszkaniowych lokatorów budynków zwracanych lub zwróconych byłym wła-ścicielom.

Mieszkańcy lokali komunalnych, mający trudną sytuację mate-rialną, mogą odpracować długi czynszowe.

przyczyn nie może osobiście świadczyć pracy, dług może odpracować np. ktoś z rodziny czy przyjaciół. Od 2014 r. zawarto 880 porozumień z osobami, które zmniejszyły swoje zadłużenie łącznie o ponad 1,2 mln zł.

W 2015 r. wprowadziliśmy program umarzania długów, do którego przystąpiło ponad 3 tys. osób. Przy spłacie części zadłużenia umarzamy jednorazowo lub w ratach pozostałą jego część. Mieszkańcy domów komunalnych mogą ubie-gać się również o umorzenie lub rozłożenie na raty zadłu-żenia, dostosowując wysokość rat do swoich możliwości finansowych. Staramy się pomóc lokatorom, zanim będą mieli duże zaległości. Osobę, która zaczyna mieć kłopoty z regularnym płaceniem czynszu, już w pierwszym miesiącu informujemy o możliwości ubiegania się o obniżkę czynszu, dodatek mieszkaniowy, czy też o zamianę mieszkania na lokal mniejszy, z niższym czynszem. Pomoc lokatorom daje widoczne efekty – w Warszawie zmniejsza się liczba dłuż-ników; w 2017 r. w stosunku do 2011 r. o ponad 40%

We wrześniu 2016 r. zmieniliśmy także zasady ubiegania się o najem lokali komunalnych, które dotyczą m.in. zmiany kryterium dochodowego dla rodzin, których członkiem jest osoba niepełnosprawna w stopniu znacznym oraz zwolnie-nia z kryterium metrażowego rodzin wielodzietnych.

3000

61

l()QMlCIE )

1. KOMITET OBRONY LOKATORÓW,

2.

3. OGÓLNOPOLSKI RUCH OCHRONY INTERESÓW LOKATORÓW,

4. POLSKA UNIA LOKATORÓW,

5. STOWARZYSZENIE LOKATORZY W OBRONIE PRAWA,

6. STOWARZYSZENIE MIASTO JEST NASZE,

7.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15. WARSZAWIAK NA SWOIM,

16. WARSZAWSKIE STOWARZYSZENIE LOKATORÓW,

17.

62

S~MI l()~~ClCIE

SPQ~W'f SP~tEllNE

rnMI l()MClllt

SPOŁECZNE METAMORFOZY Warszawa pomaga potrzebującym. Realizujemy projekty na rzecz osób niepełnosprawnych, chorych, wspieramy rodziny, seniorów i samotne kobiety z dziećmi. Miejskie inicjatywy prospołeczne to efekt przyjętej w 2008 r. Społecznej Strategii Warszawy.

Są to zarówno inwestycje w wyspecjalizowane ośrodki, jak np. Stołeczne Centrum Osób Niepełnosprawnych, Centrum Alzheimera, czy ośrodek wsparcia dla kobiet z dziećmi, jak i projekty na rzecz rozwoju mieszkańców, takie jak projekt „Warszawski e-senior”, czyli m.in. bezpłat-ne kursy z obsługi komputera i 28 Punktów Cyfrowego Wsparcia Seniora czy 35 e-pracowni warszawskich.

W 2011 r. wybudowaliśmy Centrum Alzheimera. To jedyna w Polsce publiczna, specjalistyczna placówka przeznaczona dla cierpiących na tę chorobę.

WSPARCIE DLA WARSZAWSKICH RODZIN Mądra polityka prorodzinna to dla nas priorytet. Od 11 lat zwiększamy liczbę miejsc w przedszkolach i żłobkach, tak aby kobiety po urlopie macierzyńskim mogły wracać na rynek pracy.

NA KLUBY

DLA RODZIN4

Od 2011 r. dofinansowujemy kluby dla rodzin. W klubie na Targówku Hanna Gronkiewicz-Waltz ogłosiła wprowadzenie nowego ułatwienia – warszawskiego bonu żłobkowego.

64

W nowoczesnych przestrzeniach na Ursynowie uruchomiliśmy dziesiąte ognisko wychowawcze, w którym dzieci rozwijają zain-teresowania.

Od 2011 r. dofinansowujemy kluby dla rodzin, w których mamy, ojcowie, babcie, dzieci mogą korzystać m.in. ze spotkań ze specjalistami, zajęć edukacyjnych, warsztatów grup wsparcia dla dorosłych. Obecnie mamy ich 24. Tylko w ciągu ostatnich czterech lat na kluby dla rodzin przezna-czyliśmy ponad 4 mln zł.

Od czterech lat realizujemy również projekt Warszawska Strefa Rodziny. Pomysł się sprawdził – rodzice i ich po-ciechy najlepiej integrują się poprzez wspólną zabawę. W 2016 r. w ramach Warszawskiej Strefy Rodziny, wpro-wadziliśmy bezpłatne wycieczki zabytkowym autobusem z przewodnikiem po stolicy, a przede wszystkim po Pradze.

Od kilku lat funkcjonują także zorganizowane przez nas Lokalne Systemy Wsparcia (LSW). To inicjatywy skierowane do dzieci i młodzieży z Warszawy. To dzięki nim dzieci i mło-dzież w wieku 6-18 lat, zagrożone wykluczeniem społecz-nym, otrzymują szansę na jak najlepszy start w dorosłe życie.

Przekazujemy również mieszkania dla rodzinnych form opieki zastępczej oraz na tworzenie mieszkań fi lialnych, które zastępują duże domy dziecka. W Warszawie mamy już 27 takich mieszkań.

Od kilku lat działają Warszawskie Strefy Rodziny. Pomysł się sprawdził – rodzice i ich pociechy najlepiej integrują się poprzez wspólną zabawę.

65

D 1---1 ---------·

Warsztat FabLab Wbijaj! w Warszawskiej Strefie Rodziny na Podzamczu jest przeznaczony dla wszystkich, którzy chcą poznać tajniki stolarstwa i renowacji mebli.

USŁUGI DLA NIEPEŁNOSPRAWNYCH Już w 2008 r. uruchomiliśmy Stołeczne Centrum Osób Niepełnosprawnych przy ul. Andersa. Dzięki temu miesz-kańcy z niepełnosprawnościami mogą załatwić swoje sprawy w jednym miejscu – m.in. wnioskować o dofi -nansowanie sprzętu rehabilitacyjnego, o likwidacji barier, o dofinansowanie wyjazdów albo wyrobić kartę parkingo-wą. Tu też pracują lekarze – orzecznicy. W 2013 r. osoby niepełnosprawne otrzymały blisko 3 tys. laptopów dosto-sowanych do ich potrzeb z bezpłatnym dostępem do in-ternetu. Również od 2013 r. działa Ośrodek Parkinsona – pierwsza tego typu placówka na Mazowszu.

W 2014 r. rozpoczęliśmy realizację projektu Virtualna Warszawa, który stanowi technologiczny przełom w do-stępie mieszkańców do usług miejskich. Pomysł doceniła fundacja Bloomberg Philanthropies, przyznając Warszawie 4 mln zł na jego realizację.

Virtualna Warszawa to projekt dotyczący innowacyjnych usług publicznych opartych na nowoczesnych technolo-

giach mobilnych. Celem projektu jest stworzenie syste-mu mikronawigacji, z wykorzystaniem aplikacji mobilnych i mikronadajników – beaconów. Beacony, łącząc się ze smar� onem, przesyłają różnego typu informacje kontek-stowe, które ułatwiają dzięki aplikacji mobilnej m.in. nawi-gację wewnątrz budynków, np. dotarcie do konkretnego okienka czy pokoju, pomagają w podróżowaniu po mie-ście komunikacją miejską – informują np. o tym, na którym przystanku należy wysiąść. Dzięki nim można otrzymać dodatkowe informacje o mijanych obiektach, atrakcjach turystycznych i ofertach kulturalnych. Grupą docelową projektu są osoby niewidome oraz cierpiące na dysfunk-cje wzroku, jednak jednym z założeń systemu jest możli-wość korzystania z rozwiązań także przez pełnosprawnych mieszkańców i turystów. Oprócz systemu mikronawigacji i informacji kontekstowych częścią projektu Virtualna Warszawa jest także system wsparcia osób z dysfunkcjami wzroku w dwóch obszarach – kompetencji zawodowych i cyfrowych. W realizacji tych zadań współpracujemy z or-ganizacjami pozarządowymi, głównie z Polskim Związkiem Niewidomych i Fundacją Szansa dla Niewidomych. Współ-praca tych dwóch organizacji zaowocowała programem

W 2013 R. DOSTOSOWANYCH OSOBY DO ICH POTRZEB

BLISKO DO INTERNETU3000 LAPTOPÓW

66

484 niewidomych lub słabowidzących warszawiaków otrzyma-ło dofinansowanie – nawet do 2,5 tys. zł – na zakup smar� ona. Na ten cel przeznaczyliśmy 1 mln zł.

wsparcia społeczno-zawodowego VIP System+, w ramach którego osoby z dysfunkcjami wzroku mogą wziąć udział w m.in. zajęciach usprawniających, szkoleniach i kursach zawodowych.

W ramach Virtualnej Warszawy 484 niewidomych lub słabowidzących warszawiaków, otrzymało dofi nansowa-nie – nawet do 2,5 tys. zł – na zakup smar� ona. Na ten cel przeznaczyliśmy 1 mln zł.

SENIORZY W STOLICY W Warszawie mieszka blisko pół miliona osób powyżej 60. roku życia – to ponad 25% ogółu mieszkańców. Z roku na rok seniorów będzie coraz więcej. Dlatego chcemy za-pewnić im godne jak najlepsze życie. Ważne jest to, aby starsi warszawiacy, w tym także mieszkańcy domów po-mocy społecznej, czuli się samodzielni. To z myślą o nich wprowadziliśmy jesienią 2017 r. nowe standardy usług opiekuńczych. Standardy zostały wypracowane we współ-pracy z mieszkańcami, korzystającymi z tego typu usług i pracownikami ośrodków pomocy społecznej. Były konsul-towane z organizacjami pozarządowymi z Komisji Dialogu Społecznego ds. Niepełnosprawności i Komisji Dialogu Społecznego ds. Osób Starszych i Kombatantów. Celem

Na Muranowie powstało Centrum Aktywności Międzypoko-leniowej „Nowolipie”. To miejsce spotkań nie tylko seniorów, ale organizacji pozarządowych czy młodzieży.

współpracy i konsultacji jest zapewnienie odpowiedniej jakości usług opiekuńczych, ujednolicenie sposobu ich realizacji oraz zapewnienie jednolitych zasad dostępu do świadczeń dla mieszkańców stolicy.

W 2011 r. wybudowaliśmy Centrum Alzheimera. To jedyna w Polsce publiczna, specjalistyczna placówka terapeutyczna, rehabilitacyjna i opiekuńcza, przeznaczona dla cierpiących na tę chorobę. Codziennie korzysta z niej 170 osób.

Od 2007 r. dofinansowujemy działalność 19 Uniwersyte-tów Trzeciego Wieku (w latach 2016-2019 przeznaczono na ten cel 2,24 mln zł), z których korzysta ok. 5 000 se-niorów. Coraz więcej osób starszych jest zainteresowa-nych nowoczesnymi technologiami. Dlatego od 2013 r. w ramach programu „Warszawa Przyjazna Seniorom” two-rzony jest model edukacji cyfrowej seniorów „Warszawski e-senior”. W tym czasie miasto finansowało blisko 500 kursów komputerowych, w których wzięło udział około 3 000 osób.

Działa też sieć 28 Punktów Cyfrowego Wsparcia Seniora zlokalizowanych we wszystkich dzielnicach, w których do tej pory udzielono ponad 7000 porad dla 2 300 mieszkańców.

W ramach modelu edukacji cyfrowej seniora realizo-wane są też wykłady tematyczne, których odbyło się ponad 30, a wzięło w nich udział około 300 osób. Wykłady o nowych technologiach towarzyszą też War-szawskim Dniom Seniora, oswajając z nowinkami najstar-szych mieszkańców stolicy.

Na Muranowie, przy ul. Nowolipie, w miejscu dawnego ośrodka powstało Centrum Aktywności Międzypokole-niowej „Nowolipie”. To miejsce spotkań nie tylko senio-rów, ale wszystkich chętnych do działania na rzecz osób starszych – organizacji pozarządowych, młodzieży, czy też samych seniorów – wolontariuszy.

Natomiast akcja „Z@OPIEKOWANI – kompleksowe wsparcie osób niesamodzielnych” to kolejny ważny pro-jekt, który jest współfinansowany ze środków unijnych. Grupa 50 mieszkańców, mających powyżej 60 lat, otrzy-mała kompleksowe wsparcie w postaci usług opiekuń-czych świadczonych w miejscu zamieszkania, połączonych z teleopieką wykorzystującą nowe technologie i wzmacnia-jącą poczucie bezpieczeństwa starszych osób. Projekt realizowany jest w partnerstwie ze Stowarzyszeniem Niepełnosprawni dla Środowiska EKON i siedmioma ośrod-kami pomocy społecznej. Wartość projektu to blisko 1 mln zł.

Pod koniec 2014 r. Hanna Gronkiewicz-Waltz, prezy-dent stolicy, powołała Warszawską Radę Seniorów. Rada współpracuje m.in. przy opracowywaniu kierunków, stan-dardów, rozwiązań i działań na rzecz seniorów. W jej skład wchodzą obecnie 23 osoby – są to przedstawiciele różnych środowisk: rad seniorów w dzielnicach, Komisji Dialogu

67

Społecznego ds. Osób Starszych i Kombatantów, Komisji Dialogu Społecznego ds. Uniwersytetów Trzeciego Wie-ku, prezydenta stolicy, rady miasta. Liczba osób starszych zaangażowanych w rady seniorów stale się zwiększa. Oprócz Warszawskiej Rady Seniorów, kolejnych 17 działa w poszczególnych dzielnicach. Łącznie pracuje w nich ponad 200 osób. Miasto wspiera również inne inicjatywy oby-watelskie na rzecz seniorów. W 2016 r. po raz pierwszy, a w 2017 r. - powtórnie, Obywatelski Parlament Senio-rów, pozbawiony swojego miejsca w Sejmie, obradował w Muzeum Historii Żydów Polskich Polin.

NA UNIWERSYTETACH TRZECIEGO WIEKU STUDIUJE PONAD 5000 SENIORÓW

Od 2013 r. organizujemy Warszawskie Dni Seniora. Przy-kładowo, w 2017 r. ponad 22 tys. seniorów skorzystało z oferty 370 bardzo różnorodnych wydarzeń. Od 2016 r. starsi warszawiacy wybierają „Miejsca Przyjazne Senio-rom”. Celem akcji jest wyróżnienie i promowanie instytucji, organizacji i miejsc otwartych na potrzeby osób starszych: pozbawionych barier architektonicznych, oferujących

atrakcyjne produkty, usługi i zniżki. Wspieramy w ten spo-sób miejsca, w których seniorzy czują się swobodnie, są uprzejmie traktowani oraz obsługiwani. W 2017 r. przy-znano 43 takie wyróżnienia.

MAMY „STANDARDY DOSTĘPNOŚCI” Jesienią 2017 r. opracowaliśmy dokument przełomowy, nie tylko w skali miasta, ale również w skali Polski. Chodzi o „Standardy dostępności dla Miasta Stołecznego Warsza-wy”. To zbiór wymagań i wytycznych, opisujących, jak pro-jektować i realizować inwestycje, aby każdy mógł z nich korzystać: senior, małe dziecko, osoby z różnymi niepeł-nosprawnościami.

„Standardy dostępności dla Miasta Stołecznego Warsza-wy” wskazują, jak projektować i wykonywać m.in.: chodni-ki, przejścia dla pieszych, przystanki, miejsca parkingowe, systemy informacji miejskiej – głosowej czy dotykowej. Wytyczne dotyczą także parków, placów zabaw, obiek-tów sportowych, a nawet pomieszczeń z przewijakami dla niemowląt. Chodzi o to, aby przestrzeń miasta była jak najbardziej przyjazna dla wszystkich mieszkańców, uwzględniająca różne potrzeby i możliwości wynikające z wieku i stopnia sprawności. Standardy dostępności opar-te są na zasadach projektowania uniwersalnego. Zgodnie z podpisanym zarządzeniem projektowanie i realizacja dostępnej przestrzeni publicznej odbywa się poprzez stosowanie równocześnie uzupełniających się „Standar-

Jesienią 2017 r. powstał przełomowy dokument - „Standardy dostępności dla Miasta Stołecznego Warszawy”. Jego powstanie poprzedziły szerokie konsultacje.

68

Warszawskie Dni Seniora, organizowane od 2013 r., cieszą się bardzo dużą popularnością.

dów dostępności dla Miasta Stołecznego Warszawy” oraz „Standardów i wytycznych projektowych i wykonawczych infrastruktury dla pieszych” (ten drugi dokument był przy-jęty w listopadzie 2016 r.).

Zarządzenie o standardach dostępności zobowiązuje jednostki i spółki miejskie do stosowania tych zapisów w praktyce – począwszy od planowania i projektowania przez realizację po utrzymanie infrastruktury. Rekomendu-jemy stosowanie tych standardów także przez inne pod-mioty niezależne od samorządu warszawskiego – przez zewnętrznych inwestorów, deweloperów i inne instytucje. Prace nad dokumentem trwały dwa lata, a w jego przy-gotowanie były zaangażowane środowiska osób z nie-pełnosprawnościami, organizacje pozarządowe, eksperci, jednostki miejskie oraz sami mieszkańcy. Uzupełnieniem będzie przygotowywana, na zlecenie Zarządu Dróg Miej-skich, przez Instytut Badawczy Dróg i Mostów szczegó-łowa specyfikacja techniczna dla robót prowadzonych z uwzględnieniem standardów infrastruktury dla pieszych. Gotowe specyfikacje pomogą precyzyjnie określać zakres i jakość robót w ogłaszanych przetargach. Dzięki nim, potencjalni wykonawcy, np. remontu czy budowy chod-nika, będą mogli uzyskać wszystkie niezbędne informacje o materiałach budowlanych potrzebnych do realizacji zle-canych prac oraz sposobie ich wykonania.

Wdrożenie i monitoring „Standardów dostępności dla m.st. Warszawy” jest zadaniem pełnomocnika ds. dostępności

oraz koordynatorów w biurach, dzielnicach i jednostkach miejskich. Realizujemy w ten sposób zalecenia, które znalazły się w Warszawskim Programie Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych na lata 2010-2020, przyjętego uchwałą Rady m.st. Warszawy oraz Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych ratyfikowanej przez Polskę w 2012 r.

NIEODPŁATNA POMOC PRAWNA Mieszkańcy stolicy znajdujący się w trudnej sytuacji ma-terialnej mogą od wielu lat korzystać z darmowych porad prawnych. Korzystały z nich osoby bezdomne, osoby cał-kowicie niezdolne do pracy, czy osoby posiadające orze-czenie o znacznym albo umiarkowanym stopniu niepełno-sprawności.

Od początku 2016 r. w Polsce w wyniku wejścia w życie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej, udzielamy jej m.in. osobom najuboższym, młodym i seniorom, kombatantom i weteranom, posiadaczom Kar-ty Dużej Rodziny, ofiarom klęsk żywiołowych, katastrof naturalnych lub awarii technicznych, a od 2017 r. również kobietom w ciąży. W związku z tym uruchomiliśmy w sto-licy 35 punktów nieodpłatnej pomocy prawnej. W okresie od 1 stycznia 2016 r. do końca maja 2018 r. w warszaw-skich punktach nieodpłatnej pomocy prawnej udzieliliśmy ponad 38 tysięcy porad.

69

l()QMlCIE )

Pani Czesława, jako jedna z pierwszych warszawianek miała zamontowana teleopiekę. Teraz z tego ułatwienia korzysta 50 seniorów.

70

SRMI l()~RClCIE

rnMI l()MClllt

_____,/

ZDROWA WARSZAWA Stale podnosimy standardy opieki nad pacjentami, in-westując w placówki służby zdrowia, w ich rozbudowę i sprzęt. Korzystają z nich przede wszystkim dzieci i młodzież, kobiety w ciąży i seniorzy.

Zmiany, jakie zaszły w ostatniej dekadzie widać zwłaszcza w dziesięciu miejskich szpitalach, które przeszły gruntow-ne remonty. Do części z nich dobudowaliśmy nowe pa-wilony. Pacjenci są hospitalizowani w odnowionych, kom-fortowych, wyposażonych w łazienki salach szpitalnych. W latach 2007-2018 na remonty i rozbudowy szpitali, bu-dowę nowych przychodni oraz sprzęt medyczny wydaliśmy 1,376 mld zł. Powstało dzięki temu blisko 57 tys. mkw. nowej powierzchni, równe rozmiarowi prawie ośmiu boisk piłkarskich.

BLISKO NOWEJ POWIERZCHNI,

DLA PACJENTÓW I PERSONELU57tys. m2

MEDYCZNEGO

Inwestycje zostały zrealizowane w szpitalach św. Rodziny, Praskim, Grochowskim, przy Infl anckiej, Warszawskim Szpitalu dla Dzieci, św. Zofii i Wolskim. Wszystkie zyskały bardzo nowoczesną aparaturę i sprzęt – od wygodnych,

W LATACH 2NA REMONTY I ROZBUDOWY SZPITALI,

PRZYCHODNI ORAZ

1,3

mld

W szpitalu św. Rodziny pacjentki mogą już korzystać z nowa-torskiej metody czepka chłodzącego w leczeniu onkologicznym.

72

W latach 2007-2018 na remonty i rozbudowy szpitali, budowę nowych przychodni oraz sprzęt medyczny wydaliśmy 1,3 mld zł. Nowy tomograf komputerowy w Warszawskim Szpitalu dla Dzieci.

zautomatyzowanych łóżek po całkowite wyposażenie bloków operacyjnych. W stołecznych szpitalach zmoder-nizowaliśmy 62 oddziały, a w nich prawie 2,2 tys. miejsc dla pacjentów. Najważniejsze części szpitali zmieniły się

Szpital Specjalistyczny im. Świętej Rodziny – pacjentki korzy-stają z wyremontowanych i wygodnych sal chorych.

nie do poznania – modernizacji poddano 28 sal operacyj-nych, dziewięć oddziałów intensywnej terapii, pięć bloków porodowych, trzy Szpitalne Oddziały Ratunkowe (SOR). Poprawiły się również warunki przyjęć do szpitali – wyre-montowaliśmy m.in. sześć izb przyjęć i sześć przychodni przyszpitalnych, a także pięć zakładów diagnostyki i pięć laboratoriów. Przeznaczyliśmy także fundusze na stworze-nie od podstaw nowych obiektów, jak choćby Ursynowskie Centrum Zabiegowe (to tzw. szpital jednodniowy) czy szpital jednodniowy z przychodnią na Białołęce (w trakcie realizacji). Z 1,3 mld zł wydanych na modernizację miej-skich placówek aż jedna trzecia trafiła do szpitali ginekolo-giczno-położniczych. Dzięki temu powstały nowe budynki (w szpitalach św. Zofii, św. Rodziny i przy ul. Infl anckiej) oraz w pełni wyposażone sale porodowe, zabiegowe i ope-racyjne. W komfortowych warunkach można w nich pro-wadzić także zadania dodatkowe, takie jak szkoły rodzenia czy bank mleka. Ponadto siedem z dziesięciu miejskich szpitali otrzymało certyfikaty Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia. To także efekt naszych inwe-stycji i wdrażania nowoczesnych rozwiązań.

73

1111 I

Nowy budynek Warszawskiego Szpitala dla Dzieci

Nowy Oddział Chirurgiczny w Warszawskim Szpitalu dla Dzieci.

74

Wyremontowany i rozbudowany Szpital Infl ancka.

NOWOCZESNE SZPITALE, NOWE PRZYCHODNIE Dzięki inwestycjom zwiększyliśmy możliwości leczenia w warszawskich szpitalach. Powstał m.in. oddział chirurgii onkologicznej i pediatrii w Szpitalu św. Rodziny, czy od-dział endokrynologii ginekologicznej w szpitalu przy ulicy Inflanckiej. Przekształcono także dwa szpitale ginekolo-giczno-położnicze w placówki specjalistyczne, w których świadczone są usługi w szerszym niż dotąd zakresie.

PRAWIE62 2 200tys.

W 2016 r. w całym województwie mazowieckim ponad 20,5% ogółu mieszkańców stanowiły osoby w wieku po-produkcyjnym, a w Warszawie ponad 23,5%. Prognozy demografów przewidują, że w 2035 r. udział osób w wie-ku emerytalnym w ogólnej liczbie mieszkańców wzrośnie na Mazowszu do 21,8%, a w Warszawie wyniesie 21,4%. Z myślą o najstarszych warszawiakach w 2015 r. w Szpitalu Wolskim powstał 36-łóżkowy oddział geriatryczny. Zwięk-szyliśmy także liczbę łóżek internistycznych w szpitalach Czerniakowskim i Bielańskim. Systematycznie prowadzo-ne są modernizacje trzech miejskich zakładów opiekuń-czo-leczniczych. W 2019 r. zakończymy budowę Szpitala Południowego, gdzie zaplanowaliśmy dziewięć oddziałów z 309 łóżkami, trzy sale operacyjne, SOR i lądowisko dla śmigłowców.

Gabinet zabiegowy w Szpitalu Infl ancka.

75

T

Nowy Oddział Patologii Noworodka w Szpitalu Bielańskim.

i

MIEJSKICH SZPITALI i PRZYCHODNI

NOWYCH PLACÓWEK

WYDATKI

625

W ciągu ostatnich 10 lat uruchomiliśmy osiem nowych przychodni w pięciu dzielnicach. Zmodernizowaliśmy też 80 poradni specjalistycznych i podstawowej opieki zdro-wotnej. Najstarszym pacjentom, których stan zdrowia wymaga stałej, specjalistycznej opieki, udostępniliśmy

w ramach Stołecznego Ośrodka Opiekuńczo-Leczniczego, nowy 100-łóżkowy pawilon przy ul. Mehoff era.

PLANY I INWESTYCJE Inwestycje w miejskich szpitalach i przychodniach wyma-gają kontynuacji. Planowane działania dotyczą moderni-zacji oddziałów w szpitalach Grochowskim, Bielańskim, Wolskim oraz w Warszawskim Szpitalu dla Dzieci. Poza tym planujemy utworzenie nowego oddziału onkolo-gicznego w Szpitalu Grochowskim, budowę nowej

W pracowni Elektrofizjologii Oddziału Kardiologii Szpitala Grochowskiego działa już angiograf.

76

tys.

Przychodnia miejska przy ul. Begonii.

9

Z

3 309

i

przychodni lecznictwa otwartego na Białołęce i utwo-rzenie przy niej kolejnego nowoczesnego szpitala jed-nodniowego. Chcemy także rozbudować trzy szpi-tale Bielański, Wolski i Czerniakowski. W kolejnych latach zmodernizujemy poradnie lecznictwa otwartego na Pradze-Północ i na Żoliborzu.

Trwa budowa Szpitala Południowego na Ursynowie.

W najbliższych czterech latach (2018-2021) na rozbudowę, modernizację i doposażenie przychodni i szpitali oraz budowę nowych placówek przeznaczyliśmy 625 mln zł.

PROMOCJA ZDROWIAWARSZAWIAKÓW Warszawa przykłada ogromną wagę do promocji zdrowia. Dzięki miejskim funduszom realizujemy wiele programów skierowanych do różnych grup wiekowych.

Z DARMOWEGO PONAD

PRZECIWKO GRYPIE, ADRESOWANEGO DO SENIORÓW, CO ROKU KORZYSTA 60tys.

OSÓB

Dzięki miastu najstarsi warszawiacy mogą korzystać z dar-mowych szczepień przeciwko grypie, z których co roku ko-rzysta ponad 60 tys. osób. W sumie seniorzy, w tym kom-batanci, skorzystali z 670 tys. świadczeń zdrowotnych. Do dzieci i młodzieży skierowaliśmy programy pozwalają-ce m.in. określić częstotliwość występowania próchnicy, wykryć wady postawy i wzroku, czy nadciśnienie tętnicze.

W szkołach publicznych wdrożyliśmy program „Zdrowy uczeń”, dotyczący zdrowego stylu życia oraz szacunku dla zdrowia własnego i innych.

Badania lekarskie oraz dodatkowe badania diagnostycz-ne wykonywane w trakcie programu „Ocena sprawności i wydolności fizycznej oraz predyspozycji do uprawiania dyscyplin sportowych przez dzieci i młodzież zamieszka-łą w m.st. Warszawie” na lata 2017-2019, pozwalają na rozpoznanie u dzieci wielu niewykrytych wcześniej chorób. Wczesna diagnoza i wdrożenie leczenia może umożliwić wielu uczniom dalszy prawidłowy rozwój fi zyczny oraz bezpieczne uprawianie sportu. Na programy profi laktycz-ne i promocji zdrowia oraz na współpracę z organizacjami pozarządowymi wydaliśmy 235 mln zł. Pozwoliło to 94 tys. kobiet na bezpłatne uczęszczanie do szkół rodzenia, a 270 tys. dzieci i młodzieży na korzystanie z programów prozdrowotnych. W listopadzie 2017 r. zaczęliśmy finansować procedury zapłodnienia pozaustro-jowego, w ramach którego w latach 2018- 2019 dofi nan-sujemy ok. 1800 procedur zapłodnienia in vitro. W maju 2018 r. zdiagnozowano ponad 200 prawidłowo rozwi-jających się ciąż. Ponadto prowadzimy w warszawskich liceach ogólnokształcących oraz technikach kampanię edukacyjną dotyczącą problematyki prokreacji.

77

,,

l()QMlCIE )

W szkołach rodzenia warszawianki uczą się także opieki nad noworodkiem.

WARSZAWA PRZYKŁADA OGROMNĄ WAGĘ DO PROMOCJI ZDROWIA. DZIĘKI MIEJSKIM FUN� DUSZOM REALIZUJEMY WIELE PROGRAMÓW SKIEROWANYCH DO RÓŻNYCH GRUP WIEKO� WYCH.

78

S~MI l~~~ClCIE.

~ElPIEClN~ W~~Sl~W~

––rnMI l()MClllt

T

40

11,6

1,7

NA NAGRODY

STWORZENIE I URUCHOMIENIE

M.ST. WARSZAWA

PONAD

/ 2007 20172007 2017

PONAD STWORZENIE I URUCHOMIENIE40

M.ST. WARSZAWA

BEZPIECZNA STOLICA Warszawiacy czują się bezpiecznie, a blisko 80% miesz-kańców stolicy deklaruje, że po zmroku nie obawia się wyjść na ulice. Od kilku lat zmniejsza się liczba prze-stępstw, zwłaszcza zabójstw, przestępstw rozbójniczych z użyciem broni, czy przestępstw drogowych.

Bezpieczeństwo mieszkańców i turystów jest dla nas prio-rytetem, dlatego pomagamy policji, kupując nowoczesny sprzęt i wspierając finansowo policjantów, którzy codzien-nie patrolują ulice naszego miasta.

W latach 2007-2017 na dofinansowanie Komendy Sto-łecznej Policji przeznaczyliśmy blisko 160 mln zł. W ramach tej kwoty sfinansowaliśmy m.in.: 304 267 dodatkowych patroli w Warszawie. Ich opłacenie oznacza, że policjanci sprawdzają te miejsca, które są pomijane w regularnych patrolach.

Opłacaliśmy również 100 dodatkowych etatów w rewirach dzielnicowych (przeznaczyliśmy na to kwotę 17,9 mln zł w latach 2007-2009 oraz sfinansowaliśmy utrzymanie czte-rech kompanii kandydackich w Oddziałach Prewencji (13,2 mln zł w latach 2007-2008). Dzięki miejskim funduszom organizowany jest staż adaptacyjny policjantów w służbie przygotowawczej pełnionej w Oddziale Prewencji Policji (wydaliśmy na ten cel ok. 15,4 mln zł w latach 2009-2017). W 2018 r. na dofinansowanie KSP przeznaczyliśmy 8,3 mln zł.

RADIOWOZY I ROBOT Warszawa wspiera również stołecznych policjantów fi nan-sując zakup środków transportu oraz sprzętu specjalistycz-nego. W ciągu ostatnich 10 lat blisko 35 mln zł przezna-czyliśmy na zakup m.in. 369 pojazdów różnego typu, w tym

PONAD

11,4 NA NAGRODY

1,7

ZA PONAD

W latach 2007-2017 na dofi nansowanie KomendyStołecznej Policji przeznaczyliśmy160 mln zł.

34 ZAKUPIONO

369 POJAZDÓW

80

,, W 2012 r. uruchomiliśmy nowoczesne Centrum Bezpieczeństwa, działa w nim m.in. Centrum Powiadamiania Ratunkowego numeru 112.

STRES BYŁ OGROMNY, ALE WIEDZIAŁEM, ŻE MUSZĘ DZIAŁAĆ. JESTEM PRZEKONANY, ŻE W MOJEJ SYTUACJI KAŻDY POSTĄPILIBY IDENTYCZNIE. NIE CZUJĘ SIĘ BOHATEREM, PRZECIEŻ KAŻDY TELEFON, KTÓRY ODBIERAM PODCZAS DYŻURU Z CPR 112 KRYJE ZA SOBĄ WAŻNĄ DLA ROZMÓWCY SPRAWĘ I WYMAGA INDYWIDUALNEGO PODEJŚCIA. DO MOJEJ PRACY PODCHODZĘ BARDZO MISYJNIE, A NIE INSTYTUCJONALNIE. DZISIAJ TO JA POMAGAM, JUTRO � KTOŚ POMOŻE MI � MÓWI PAN PAWEŁ Z CENTRUM POWIADAMIANIA RATUNKOWEGO.

320 radiowozów, 2 mobilnych posterunków policji, ło-dzi ratunkowo-patrolowej, robota pirotechnicznego, 3 ambulansów, (pirotechnicznego, sanitarnego i kryminali-stycznego) oraz sprzętu teleinformatycznego i biurowego oraz urządzeń techniki policyjnej.

W 2017 r. przekazaliśmy warszawskim policjantom blisko 124 tys. zł na zakup urządzeń specjalistycznych do pomia-ru zanieczyszczeń powietrza oraz pomiaru emisji hałasu. Sprzęt otrzymali policjanci Wydziału Ruchu Drogowego Komendy Stołecznej Policji, którzy korzystają z niego przy przeprowadzaniu kontroli pojazdów na terenie Warszawy. Badania pozwolą wyeliminować z ruchu pojazdy z nie-sprawnym układem wydechowym, powodującym przekra-czanie dopuszczalnego poziomu emisji spalin, ich składu oraz hałasu.

W latach 2007-2017 przeznaczyliśmy ponad 11,4 mln zł na nagrody dla policjantów, którzy podczas pełnienia służby w znaczący sposób przyczynili się do poprawy bezpieczeństwa w mieście.

Ważnym ogniwem w utrzymaniu bezpieczeństwa w mie-ście jest straż pożarna. Warszawscy strażacy w trakcie co-dziennej służby dziesiątki razy wyjeżdżają gasić pożary i ra-tować ofiary wypadków komunikacyjnych. Jak ważną rolę strażacy odgrywają w mieście, wszyscy mogliśmy przeko-nać się podczas powodzi, która zaatakowała Warszawę w 2010 r. i pięć lat później podczas gaszenia pożaru mostu Łazienkowskiego.

Przez ostatnie 10 lat wsparliśmy Komendę Miejską Pań-stwowej Straży Pożarnej m.st. Warszawy kwotą ok. 100 mln zł. Kupiliśmy m.in. żuraw samojezdny, drabinopod-nośniki, ciężkie samochody ratowniczo-gaśnicze, ciężki samochód ratownictwa technicznego z wyposażeniem ra-towniczym, czy mobilne laboratorium rozpoznania skażeń chemicznych. Pomogliśmy strażakom w budowie lub mo-dernizacji strażnic – na ten cel wydaliśmy ponad 32 mln zł. W 2018 r. na dofinansowanie PSP przeznaczyliśmy prze-szło 8 mln zł.

81

,,

)

:!NE '.AWA

MIA5T0 STotEClNE WA.R4.iZA, A

MOOIU stotECZNf WAfłSZAWA

Hanna Gronkiewicz-Waltz, prezydent Warszawy spotkała się ze strażniczkami miejskimi, które pomogły warszawiakom.

NAJWAŻNIEJSZE BYŁO, ABY ZDENERWOWANI RODZICE SZYBKO I BEZPIECZNIE DOTARLI DO SZPITALA, DLATEGO PODJĘŁYŚMY DECYZJĘ O ESKORCIE. TO BYŁO NATURALNE, NIE MOGŁYŚMY POSTĄPIĆ INACZEJ. POMOC INNYM TO NASZ PRZYWILEJ I OBOWIĄZEK � MÓWIĄ STRAŻNICZKI MIEJSKIE.

Strażnicy miejscy z eko patrolu pomagają zwierzętom, w tym także dziko żyjącym.

BEZPIECZEŃSTWO W STOLICY Warszawa długo nie miała profesjonalnej placówki zarządza-nia kryzysowego. Dlatego przeznaczyliśmy ponad 40 mln zł na stworzenie i uruchomienie w 2012 r. Centrum Bezpie-czeństwa m.st. Warszawy, w którym działa m.in. Centrum Powiadamiania Ratunkowego, przeznaczonego do obsługi numeru alarmowego 112. Centrum jest przygotowane do całodobowej obsługi zgłoszeń alarmowych, wymaga-jących natychmiastowej reakcji w razie zagrożenia życia i zdrowia mieszkańców i turystów.

Dzięki niemu znacznie łatwiejsze jest zarządzanie miastem w sytuacjach kryzysowych, takich jak klęski żywiołowe, pożary, katastrofy budowlane, czy utrudnień, jakie mogą po-wodować np. zgromadzenia publiczne czy imprezy masowe.

82

Od 2006 r. przeznaczyliśmy 18 mln zł na monitoring wizyjny.

MIEJSKIE OKO Chcemy, żeby warszawiacy czuli się bezpiecznie w prze-strzeni publicznej. Dlatego w ciągu ostatniej dekady roz-budowaliśmy monitoring wizyjny, na co przeznaczyliśmy ponad 18 mln zł. Uruchomiliśmy i oddaliśmy do dyspozy-cji służb 159 nowych punktów wyposażonych w kamery miejskie. System jest sukcesywnie modernizowany. Od 2011 r. na wymianę kamer oraz wdrożenie cyfrowej plat-formy monitoringu wizyjnego wydaliśmy ponad 6 mln zł. Kamery, umieszczone w newralgicznych punktach miasta, są efektywnym narzędziem pomagającym utrzymać bez-pieczeństwo. Każdego roku operatorzy monitoringu wy-krywają blisko dziesięć tysięcy przestępstw i wykroczeń. Monitoring jest również nieodzownym narzędziem do zarządzania bezpieczeństwem miasta podczas organiza-cji imprez masowych i zgromadzeń publicznych, a także w sytuacjach kryzysowych.

W latach 2009-2012 wydaliśmy 1,7 mln zł na budowę miejskiego systemu alarmowania i ostrzegania ludności o zagrożeniach, opartego na najnowocześniejszych tech-nologiach, m.in. syrenach elektronicznych, które zainsta-lowaliśmy w 54 punktach stolicy. Punkty te są w pełni zarządzane i kontrolowane z Centrum Bezpieczeństwa, które mieści się przy ul. Młynarskiej. System alarmowania i ostrzegania daje możliwość zdalnego przekazywania nie tylko dźwięku syren, ale także komunikatów głosowych, odtwarzanych z gotowych plików lub za pomocą mikro-fonu. W latach 2017-2018 planujemy rozbudowę tego systemu, współfinansowaną ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2014-2020. W ramach tego projektu zamierzamy stwo-rzyć kolejnych 119 punktów alarmowych. Większość z nich zostanie zlokalizowana na budynkach szkół, latarniach ulicznych oraz innych obiektach użyteczności publicznej.

System zostanie również rozbudowany o urządzenia mo-nitorujące warunki meteorologiczne oraz poziom wody w wybranych ciekach wodnych. Planujemy budowę ośmiu punktów pomiarowych poziomu wody w dzielnicach Bia-łołęka, Mokotów, Wawer, Wesoła i Wilanów, oraz czterech zintegrowanych czujników pogody. Nowe punkty alarmo-wania będą w pełni zintegrowane z istniejącym systemem.

PREWENCJA PRZEZ EDUKACJĘ Naukę dobrych praktyk oraz reguł bezpieczeństwa w prze-strzeni publicznej najlepiej rozpoczynać od dzieci. Dlate-go kupiliśmy dla stołecznych przedszkoli ponad 29 tys. kamizelek odblaskowych, które podnoszą bezpieczeństwo przedszkolaków na ulicach Warszawy.

Ratusz kupił nowy system syren alarmowych.

83

l~~MlCIE ) • .. :A'

l!l :

Widząc jak bardzo zmienia się miasto i biorąc pod uwa-gę rozwój sieci rowerowej, kupiliśmy 1728 rowerków, które w 341 mobilnych minimiasteczkach ruchu drogo- wego służą w miejskich przedszkolach do nauki jazdy i reguł bezpiecznego poruszania się po ulicach i drogach.

Od 2010 r. promujemy bezpieczne zachowania wśród uczniów gimnazjów i szkół średnich. Wyprodukowaliśmy 10 filmów edukacyjnych z serii „Nie warto ryzykować!”, które pokazywane są podczas lekcji wychowawczych w szkołach.

Podczas programu „Lato w mieście” uczymy zasad udzielania pierwszej pomocy.

Kupiliśmy dla stołecznych przedszkoli ponad 29 tys. kamizelek odblaskowych.

Miasteczko ruchu drogowego Straży Miejskiej jest bardzo popularne.

84

S~MI l()~~ClCIE

CZYSTE P~WIET~lE

85

rnMI l()MClllt

T

Dzięki Warszawskiemu Indeksowi Powietrza mieszkańcy mogą

WALKA O CZYSTE POWIETRZE

Konsekwentnie realizujemy politykę przeciwdziałania zanieczyszczeniu powietrza, której założenia znalazły się w przyjętym przez Radę m.st. Warszawy Planie Go-spodarki Niskoemisyjnej dla m.st. Warszawy. Działa-nia dotyczące poprawy jakości powietrza prowadzimy w trzech głównych obszarach – polityki energetycznej, transportu publicznego oraz ochrony zieleni. Ich fi nan-sowanie jest zapewnione dzięki Programowi inwesty-cyjnemu do Planu gospodarki niskoemisyjnej dla m.st. Warszawy. Jego budżet wynosi 16 mld zł.

W 2017 r. na ochronę środowiska przeznaczyliśmy ponad 2 mld zł. Blisko połowę z tej kwoty wydaliśmy bezpośred-nio na ochronę czystości powietrza. Wśród realizowanych działań znalazły się m.in. rozbudowa II linii metra, zakup taboru komunikacji miejskiej przyjaznego środowisku, czy rozwój infrastruktury rowerowej. W 2018 r. budżet na działania bezpośrednio związane z ochroną powietrza to ponad 800 mln zł.

Dowodem pozytywnych zmian jest obwieszczenie Mi-nistra Środowiska z wykazem miast i wartością wskaźni-ka średniego narażenia na pył PM 2,5. Jego wartość w 2016 r. w Warszawie wyniosła 22 μg/m sześc. Oznacza to, że jakość powietrza w stolicy, kolejny rok z rzędu, poprawia się. W 2012 r. wskaźnik wyniósł 26,6, w 2014 r. – 24, a dwa lata temu – 23.

Z inicjatywy miasta powstał Warszawski Indeks Powie-trza (WIP), który informuje warszawiaków o jego jakości. Jest także wykorzystywany jako wskaźnik, dzięki któremu możemy podejmować krótkoterminowe działania mogące

na bieżąco sprawdzają stan jakości powietrza na dany dzień i prognozy na kolejne.

Na stronie wip.um.warszawa.pl dostępne są informacje o stanie powietrza.

16

TYLE WYNOSI

dla m.st.

86

Warszawska zieleń jest naturalnym sprzymierzeńcem w walce o czyste powietrze.

szybko poprawić jego stan, m.in. przez wprowadzenie bez-płatnych przejazdów komunikacją miejską, skierowanie na ulice polewaczek czy wydanie apelu o wstrzymanie się od palenia drewna w kominkach.

WIP ma przede wszystkim w prosty i czytelny sposób in-formować mieszkańców o aktualnym i prognozowanym stanie jakości powietrza, a także przekazywać zalecenia w sprawie zachowywania się w związku z podwyższonym stężeniem zanieczyszczeń w powietrzu.

Oczyszczacze powietrza zostały zamontowane we wszystkich miejskich przedszkolach i żłobkach w Warszawie

W trosce o małe dzieci, które są grupą szczególnie podat-ną na choroby układu oddechowego, kupujemy specjali-styczne urządzenia oczyszczające powietrze. Zostały w nie wyposażone wszystkie stołeczne żłobki. Do końca 2017 r. urządzenia poprawiające jakość powietrza pojawiły się również we wszystkich 350 miejskich przedszkolach.

W 2018 r., już po raz trzeci, przyjmujemy wnioski o dofi -nansowanie modernizacji kotłowni połączonej z likwidacją kotłów lub pieców węglowych. Warszawiacy mogą otrzymać dopłaty w wysokości od 7 do nawet 20 tys. zł. Udzielane wsparcie nie może przekroczyć 75% rzeczywistych kosz-tów realizacji inwestycji.

WARSZAWIACY

OD DO NAWET7 20

NA

Pragnąc rozwiązać problem tzw. niskiej emisji (czyli emisji szkodliwych pyłów i gazów), zmierzamy do całkowitego zaprzestania używania kotłów opalanych paliwami stałymi. Między innymi dlatego nie można uzyskać dotacji na wy-mianę źródła ciepła na kocioł węglowy. Wspieramy fi nan-sowo jedynie te projekty, które przewidują przyłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej (która cały czas jest rozwi-jana i modernizowana) lub montaż kotła opalanego gazem.

87

Jednym z największych bogactw Warszawy jest zieleń, która stanowi blisko 40% jej powierzchni. Są to lasy, parki, zieleńce, ale także zieleń przyuliczna. fot. Zbigniew Panów

Warto przy tym podkreślić, że dofi nansowanie udzielane jest nie tylko w przypadku podłączenia obiektu do sieci ga-zowej, ale również do instalacji zasilanej z przydomowego zbiornika. Pozwala to na wyeliminowanie spalania węgla nawet na obszarach, gdzie nie dociera sieć ciepłownicza i gazowa.

W pierwszej edycji projektu (prowadzonej od połowy stycznia do marca 2017 r.) udzielonych zostało 279 tzw. ekodotacji na modernizację kotłowni. Łącznie na dofi nan-sowanie przeznaczyliśmy ponad 2,2 mln zł.

Opracowaliśmy również zasady wsparcia w postaci dopłat do zwiększonych kosztów ogrzewania, skierowane do miesz-kańców, którzy zdecydowali się na wymianę kotłów na paliwa stałe na urządzenia opalane paliwem gazowym lub podłączenie budynku do sieci ciepłowniczej. Projekt takie-go rozwiązania został przyjęty przez Radę m.st. Warszawy, a pilotaż programu osłonowego „Zielone wsparcie” potrwa do końca 2018 r.

Dofi nansowujemy działania służące ochronie powietrza.

Warto przypomnieć, że do ochrony powietrza przyczyniają się również inwestycje polegające na montażu urządzeń umożliwiających wykorzystanie lokalnych źródeł ener-gii odnawialnej czy unieszkodliwianie wyrobów zawie-rających azbest. Dlatego wspieramy system ekodotacji również przeznaczone na ten cel. Tylko w 2017 r. budżet tych działań przekroczył kwotę 11 mln zł.

Istotnym elementem działań, których celem jest poprawa jakości powietrza jest skuteczne informowanie i edukowa-nie mieszkańców Warszawy.

Sprawą kluczową jest dotarcie z informacjami o możli-wości częściowego sfinansowania inwestycji ze środ-ków miejskich do zainteresowanych, ale też zwiększenie świadomości oraz zachęcenie do współpracy wszystkich mieszkańców stolicy. Dlatego od grudnia 2016 r. prowa-dzimy kampanię #Oddychaj Warszawo.

Do promocji zmiany zachowań („Komunikacja miejska to najlepszy wybór”, „To, czym palisz ma znaczenie”), jak i możliwości uzyskania dotacji wykorzystujemy m.in. ekrany w pojazdach komunikacji miejskiej i na stacjach metra, plakaty wielkoformatowe, reklamy na autobusach oraz materiały publikowane w prasie lokalnej, prasie ogólnopol-skiej, a także na profilu „Zielona Warszawa” na Facebooku.

Ważnym elementem kampanii jest również kolportaż ulotek, który prowadzimy na terenie dziewięciu dzielnic stolicy najbardziej narażonych na zjawisko niskiej emisji – materiały trafiają bezpośrednio do skrzynek poczto-wych mieszkańców, którzy według wyników prac nad tzw.

88

mapą potencjalnych źródeł niskiej emisji, nie są podłączeni do sieci ciepłowniczej lub gazowej. Kolejny etap działań informacyjnych i edukacyjnych prowadzimy z pomocą przeszkolonych ekoedukatorów. Grupę docelową stanowią właściciele domów jednorodzinnych, które nie są pod-łączone do sieci gazowej lub sieci ciepłowniczej, w wy-branych obszarach miasta najbardziej narażonych na występowanie zjawisk niskiej emisji. Wybór obszarów aktywności ekoedukatorów został dokonany również na podstawie „mapy potencjalnych źródeł niskiej emisji”.

Za pośrednictwem Oddziału Ochrony Środowiska Straży Miejskiej prowadzimy działania kontrolne przez cały rok. W ciągu ostatniego roku strażnicy miejscy, w związku z podejrzeniem spalania odpadów (także w piecach domo-wych), interweniowali ponad sześć tysięcy razy. Funkcjo-nariusze prowadzą kontrole, a także sprawdzają sygnały, które napływają od mieszkańców. Dużym ułatwieniem

się odpadami, czy została złożona deklaracja i czy odpady są zgodnie z nią segregowane.

Oprócz egzekwowania przepisów, strażnicy miejscy kładą duży nacisk na edukację i informowanie mieszkańców o zasadach gospodarki odpadami – informują, wyjaśniają wątpliwości, tłumaczą, czym można palić w piecach, a co jest zabronione.

Warto podkreślić, że nie jesteśmy osamotnieni w walce o czyste powietrze. Starania na rzecz ograniczenia za-nieczyszczeń powietrza podejmuje też producent ener-gii cieplnej (PGNiG TERMIKA SA) i jej dostawca (Veolia Energia Warszawa S.A.). Ten ostatni zakończył w minio-nym roku projekt „Inteligentna Sieć Ciepłownicza”, który obejmował m.in. wdrożenie systemu, umożliwiającego sterowanie na znaczną odległość 2,5 tys. węzłami cieplnymi w Warszawie oraz modernizację trzech przepompowni.

Dzięki kupionym przez ratusz smogowozom, strażnicy miejscy sprawdzają, czym mieszkańcy palą w piecach.

pracy strażników jest pięć specjalistycznych mobilnych laboratoriów. Pojazdy są wyposażone m.in. w nowocze-sny sprzęt pomiarowy i obserwacyjny, który pozwala sku-tecznie namierzać „trucicieli”. Dodatkowo od przyszłego sezonu grzewczego Straż Miejska będzie korzystała rów-nież z dwóch dronów, za pomocą których będzie można sprawdzić czy dym ulatujący z komina zawiera substancje powstające w wyniku spalania odpadów.

Warszawscy strażnicy nie ograniczają się jedynie do sprawdzania palenisk odpadów komunalnych. Kontrole rozpoczynają się od weryfikacji, w jaki sposób gospodaruje

Inwestycja przyniesie korzyści zarówno mieszkańcom, jak środowisku. Odbiorcom zapewni podniesienie jakości dostaw ciepła poprzez elastyczne reagowanie na bieżące zapotrzebowanie, a także skrócenie czasu reakcji w wypad-ku awarii. Jednocześnie odpowiedni dobór parametrów pracy systemu ciepłowniczego zapewni redukcję strat cie-pła oraz ograniczy zużycie prądu przez przepompownie. Umożliwi też optymalizację zakupu energii cieplnej.

Na początku 2017 r. wypracowaliśmy założenia „Strategii adaptacji do zmian klimatu dla m.st. Warszawy do 2050 r.” To dokument, który będzie zawierał działania zapobiegają-

89

,,

l()QMlCIE ) li .. :A'

l!l :

ce i łagodzące skutki podtopień, suszy, upałów, powodzi Strategia jest przygotowywana w ramach projektu czy silnego wiatru. Założenia były przedmiotem szerokich ADAPTCITY, realizowanego przy udziale środków Instru-konsultacji społecznych. Przygotowaliśmy również zestaw mentu Finansowego LIFE+ Komisji Europejskiej oraz Na-map klimatycznych. Po zakończeniu wszystkich niezbęd- rodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki nych procedur dokument przedłożymy Radzie Warszawy. Wodnej.

� WIDZĘ, ŻE DLA WŁADZ WARSZAWY JEST BARDZO WAŻNA JAKOŚĆ POWIETRZA. WYRAZEM TEGO SĄ CHOĆBY INWESTYCJE W NISKOEMISYJNE ŚRODKI TRANSPORTU, ALE TEŻ ROZWÓJ MIEJSKIEJ SIECI CIEPŁOWNICZEJ I GAZOWEJ, DZIĘKI KTÓRYM CORAZ WIĘCEJ GOSPODARSTW DOMOWYCH KORZYSTA Z BARDZIEJ EKOLOGICZNYCH ŹRÓDEŁ CIEPŁA. TERAZ WSPÓLNIE Z MIASTEM STWORZYLIŚMY WARSZAWSKI INDEKS POWIERZA. TO NARZĘDZIE PRZYSŁUŻY SIĘ EFEKTYWNEMU ZARZĄDZANIU JAKOŚCIĄ POWIETRZA W STOLICY � MÓWI DR HAB. INŻ. ARTUR BADYDA, PROFESOR NA WYDZIALE INSTALACJI BUDOWLANYCH, HYDROTECHNIKI I INŻYNIERII ŚRODOWISKA POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ.

90

S~MI l()~~ClCIE

WIĘCEJ ZIELENI

91

rnMI l()MClllt

•

•

•

T

OCHRONA ŚRODOWISKA

Warszawa inwestuje w miejską zieleń i walczy z pro-blemem bezdomności zwierząt. Ważnym celem polityki miasta jest poprawa czystości powietrza, jakości wody pitnej oraz promocja idei selekcji odpadów. Wszystkim działaniom towarzyszą szeroko zakrojone akcje eduka-cyjne i informacyjne adresowane do warszawiaków.

WARSZAWSKA ZIELEŃ Zieleń, która stanowi blisko 40% powierzchni Warszawy, to lasy, parki, skwery, zieleńce, ale także roślinność rosną-ca wzdłuż ulic. W październiku 2016 r. do opieki nad nią powołaliśmy specjalną jednostkę miejską – Zarząd Zieleni m.st. Warszawy. Do jej zadań, poza prowadzeniem kom-pleksowych działań na rzecz stołecznych parków, ogro-dów i skwerów publicznych, należy również utrzymanie i rozwój zieleni ulicznej, a także dbałość o stan brzegów wód, w tym Wisły. Dzięki jej staraniom przy głównych ulicach stolicy pojawi się blisko 18 tys. drzew. W ramach projektu #ZieloneUlice Warszawy zazielenimy blisko 80 kluczowych arterii miasta. W sumie w 2017 r. posadziliśmy w stolicy ponad 24 tys. drzew.

O zieleń w stolicy dba nie tylko miasto, ale także jego mieszkańcy. Akcja „Milion drzew dla Warszawy” to nie pusty slogan, ale rzeczywiste działania podejmowane w stolicy. W kształtowanie terenów zieleni najłatwiej włączyć się, korzystając z aplikacji „Milion drzew”. Uruchomiliśmy ją w marcu 2017 r. i za jej pośrednictwem wskazaliśmy miej-sca dla zasadzenia niemal 9,6 tys. drzew. Kierowaliśmy się przy tym przyjętymi Standardami kształtowania zieleni

15 W 2017 r.

pomników 480 przyrody

29 tys

24 tys. drzew W STOLICY W 2017 r.

W latach 2007-2018 w stolicy posadziliśmyrazem z mieszkańcami ponad 320 tysięcydrzew.

100 % ODBIERANYCH

92

40 procent powierzchni Warszawy to zieleń.

w Warszawie, stanowiącymi załącznik do uchwalonego w grudniu 2016 r. „Programu ochrony środowiska dla m.st. Warszawy na lata 2017-2020 z perspektywą do 2023 roku”. Przy ulicach, w parkach czy na skwerach, wiosną i jesienią, posadzimy drzewa mające od 6 do 10 lat, o ob-wodzie 16-18 cm, wysokości sięgającej nawet 7 metrów. Milion drzew to także program fundraisingowy, w którym mieszkańcy i przedsiębiorcy mogą zaangażować się w sa-dzenie drzew. Wszyscy chętni mogą ustalić bezpośrednio z Zarządem Zieleni miejsca, gdzie mogą posadzić drzewa oraz sfinansować zakup konkretnych roślin. Projekt ten zakłada również partycypację mieszkańców w działa-niach podejmowanych przez partnerów społecznych, m.in. wspólne akcje sadzenia drzew czy konkursy na najlepsze inicjatywy. Nie zapominamy również o opiece nad starymi drzewami – mieszkańcy czy przedsiębiorcy mogą wziąć pod opiekę konkretne drzewa. Dzięki temu możliwe bę-dzie sfinansowanie ponadstandardowych działań popra-wiających kondycję lokalnej zieleni.

Szczególną opieką otaczamy obszary Natura 2000, zlokali-zowane w samym sercu Warszawy, na prawym brzegu Wi-sły. To unikatowa sytuacja w skali Europy, która zobowią-zuje nas do ochrony siedlisk występujących tam ptaków, a także restytucji nadwiślańskich łąk zalewowych.

Finalistki konkursu Miss Wheelchair World 2017 zasadziły ozdobne jabłonie, które nie tylko będą cieszyły oczy warsza-wiaków, ale również upamiętniały ten konkurs.

W mieście opiekujemy się 480 pomnikami przyrody. Są to pojedyncze drzewa, ich grupy oraz aleje (403 pomniki), a także głazy (72 pomniki) i twory przyrody (5 pomników). Zieleń Warszawy to również lasy, które zajmują aż 8,1 tys. ha, co stanowi niemal 15% powierzchni miasta. Do ochrony i opieki nad lasami powołaliśmy w 2007 r. spe-cjalną jednostkę Lasy Miejskie – Warszawa. W jej siedzi-bie w Wawrze działa także specjalny ośrodek dla chorych,

93

Co roku, wiosną rozkwita kilkaset tysięcy kwiatów przy ulicach i skwerach.

Piękne, zadbane parki to wizytówka wielkich miast. Do takich miejsc po rewaloryzacji dołączył Ogród Krasińskich.

Warszawa w ramach jednego z unijnych programów przepro-wadzi również renowację terenów wokół Kopca Powstania Warszawskiego.

dzikich zwierząt – Ośrodek Rehabilitacji Zwierząt „Mary-sieńka”. Pomoc medyczną warszawskim zwierzętom niesie również Miejski Ogród Zoologiczny z „Ptasim Azylem” oraz ośrodek dla zwierząt zagrożonych wyginięciem, objętych ochroną przez konwencję waszyngtońską (gatunki CITES).

OPIEKA NAD ZWIERZĘTAMI Zwierzętami udomowionymi opiekuje się Schronisko dla Bezdomnych Zwierząt w Warszawie, nazywane przez war-szawiaków schroniskiem „Na Paluchu”. Dzięki pracy jego zespołu i zaangażowaniu wolontariuszy coraz więcej bez-domnych zwierząt znajduje dom. Obecnie w schronisku przebywa niespełna 800 zwierząt. Jeszcze w październi-ku 2010 r. było ich tam blisko 2 300, co oznacza spadek o blisko 70%. To wynik zmiany podejścia warszawiaków do problemu bezdomności zwierząt oraz prowadzonych przez miasto akcji społecznych, tj. „Adoptuj warszawia-ka” czy Warszawski Dzień Zwierząt. Prowadzimy również akcje czipowania oraz sterylizacji i kastracji czworonogów. Przez ostatnie 11 lat w stolicy wszczepiliśmy czipy ponad 96 tys. zwierząt, a od 2012 r. do dziś zabiegom sterylizacji i kastracji poddaliśmy ponad 10,5 tys. czworonogów.

Dbamy również o wolno żyjące koty, które są naturalnym elementem warszawskiego ekosystemu. W stolicy jest ich blisko 29 tys. W ramach akcji ich dożywiania w latach 2013-2018 kupiliśmy blisko 521 tys. kg suchej karmy oraz ponad 832 tys. kg karmy mokrej.

Prowadzimy również działania informacyjne o jak najszer-szym zasięgu. W ramach kampanii społecznej „Zwierzaki warszawiaki”, która rozpoczęła się w czerwcu 2016 r., przy-bliżamy mieszkańcom, za pośrednictwem mediów społecz-nościowych i reklam na ekranach w pojazdach komunikacji

94

miejskiej, zarówno tematy związane z życiem zwierząt, które mają właściciela (czipowanie, opieka w czasie upałów czy sposoby odnalezienia zagubionego czworonoga), jak i z tymi dziko żyjącymi (m.in. apele o nie zabieranie młodych zwierząt z lasów, sposobu prowadzenia remontów w bu-dynkach, gdzie znajdują się ptasie gniazda czy reguł bez-pieczeństwa w przypadku napotkania dzików w stolicy).

Miasto inwestuje także w infrastrukturę związaną ze zwie-rzętami. W 2017 r. większość inwestycji dotyczyła Miej-skiego Ogrodu Zoologicznego. W 2018 r. zakończył się w nim remont alei głównej, dzięki czemu zoo stało się bardziej przyjazne dla osób z niepełnosprawnościami. Od strony ul. Jagiellońskiej powstało także nowe wejście. Poza tym prowadzimy projekt ponownego wprowadzenia do swoich starych miejsc bytowania żółwia błotnego, co wiązało się z wybudowaniem w ogrodzie nowego wybiegu.

Kilkanaście kotów ze schroniska Na Paluchu zamieszkało w punkcie adopcyjno-informacyjnym „Ochota na kota”, przy ul. Grójeckiej 79. Zadaniem mruczących pupili jest za-chęcenie warszawiaków do adopcji zwierząt. Mieszkańcy mogą podglądać życie kotów przez witryny lokalu, a także w Internecie. Warszawiacy zainteresowani przygarnięciem pupila do swojego domu mogą osobiście przekonać się z czym wiąże się posiadanie zwierzęcia oraz w co warto wy-posażyć kocie mieszkanie.

WARSZAWSKA KRANÓWKA Dzięki rozbudowanej i zmodernizowanej „Czajce”, naj-większej oczyszczalni w Polsce, oczyszczamy 100% od-bieranych ścieków komunalnych. Dekadę temu aż 60% nieczystości wpadało bezpośrednio do Wisły.

Woda dostarczana warszawskimi wodociągami do wszyst-kich budynków na terenie naszego miasta nadaje się do picia prosto z kranu. Zmodernizowaliśmy zakłady uzdatnia-jące wodę, tak aby znacząco poprawił się jej smak i zapach. Gruntownie zmodernizowaliśmy i rozbudowaliśmy zakłady zaopatrujące warszawiaków w wodę od 130 lat (1886 r.) – wybudowaliśmy m.in. stację ozonowania pośredniego i fi ltrowania na węglu aktywnym.

215 PLACÓWKACH

Punkt adopcyjno-informacyjnym „Ochota na kota” mieści się przy ul. Grójeckiej 79.

95

Szpalery drzew, eleganckie żywopłoty, łąki kwietne, ławki, kąciki do siedzenia wśród zieleni – tak dziś wygląda ulica Świętokrzyska.

Najmłodsi warszawiacy mogą korzystać z bezpłatnej wody zdatnej do picia już w 215 placówkach edukacyjnych. Źródełko z kranówką, np. w szkole, daje mnóstwo korzyści, kształtuje zdrowy nawyk regularnego nawadniania u dzieci, pomaga odzwyczaić się od picia słodzonych napoi, a także zapobiega próchnicy.

W zmodernizowanej „Czajce” planujemy budowę stacji tankowania biogazem. W związku z tą inwestycją w cią-gu najbliższych kilku lat przewidujemy całkowitą wymianę wszystkich pojazdów służbowych w Miejskim Przedsię-biorstwie Wodociągów i Kanalizacji na samochody zasilane ekologicznym paliwem, które będziemy sami wytwarzać.

Sadzenie drzew, poznawanie ich gatunków czy zakłada-nie przyszkolnych ogrodów – to pomysły przedszkolakówi uczniów nagrodzonych w akcji „Warszawskie Święto Drzewa”.

MAPA AKUSTYCZNA Chcemy chronić Warszawę przed hałasem. W tym celu od 2007 r. co pięć lat tworzymy mapy akustyczne, a na ich podstawie sporządzamy programy ochrony środowi-ska. Właśnie zakończyliśmy prace nad trzecią edycją tego dokumentu. Dzięki mapie akustycznej m.st. Warszawy możliwe jest zobrazowanie źródeł hałasu pochodzących m.in. z komunikacji (drogowej, szynowej czy lotniczej) czy z ośrodków przemysłowych.

Poszczególne warianty mapy służą nie tylko do opraco-wania danych dla państwowego monitoringu środowiska, informowania społeczeństwa o zagrożeniach hałasem, ale także są wykorzystywane m.in. przy tworzeniu planu zagospodarowania przestrzennego. Jednak podstawowym celem powstania tego dokumentu jest tworzenie długo-falowej polityki walki z hałasem – na podstawie mapy powstanie „Program ochrony środowiska przed hałasem”. Najnowsza mapa akustyczna Warszawy jest wynikiem modelowania komputerowego. Sporządziliśmy ją na pod-stawie m.in. pomiarów natężenia ruchu pojazdów, anali-zy typów pojazdów poruszających się po danym odcinku drogi, rodzajów nawierzchni i pór dnia, zgromadzonych w latach 2014–2016.

W 2012 r. zainicjowaliśmy również dialog ws. problemu hałasu pochodzącego z lokali działających w Warszawie (m.in. kluby, restauracje). Aby utrzymać pozytywne relacje na linii przedsiębiorcy – mieszkańcy – miasto, wypraco-waliśmy „Kodeks dobrych praktyk” funkcjonowania klu-

96

bokawiarni w przestrzeni m.st. Warszawy. Dzięki niemu również przedsiębiorcy zobowiązani są do monitorowania poziomu hałasu.

CORAZ WIĘCEJ MIESZKAŃCÓW ZBIERA SELEKTYWNIE ODPADY W 2017 r. zanotowano wzrost łącznej masy odbieranych i poddawanych recyklingowi odpadów - papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła, w stosunku do lat poprzed-nich. Świadczy to o bardziej powszechnej i lepszej jako-ściowo selektywnej zbiórce odpadów komunalnych wśród mieszkańców m.st. Warszawy.

Dzięki zaangażowaniu mieszkańców w 2017 r. ograniczy-liśmy masę odpadów komunalnych ulegających biode-gradacji przekazywanych do składowania. Zwiększyliśmy poziom recyklingu, czyli przygotowania do ponownego użycia odpadów komunalnych tj. papieru, metalu, tworzyw sztucznych czy szkła, a także recyklingu niebezpiecznych odpadów budowlanych i rozbiórkowych, który wyniósł w 2017 r. 20%.

Każdego roku w Polsce produkujemy średnio 12 mln ton odpadów. Ich recykling pozwala na oszczędność energii, surowców i środowiska naturalnego. Każda wykorzystana ponownie szklana butelka to oszczędność energii potrzeb-

nej do oświetlenia pokoju żarówką przez cztery godziny. Dzięki recyklingowi zmniejszamy także zużycie surowców, których zasoby są ograniczone i emisję szkodliwych sub-stancji do środowiska.

W Warszawie utworzyliśmy punkty stacjonarne i mobil-ne, które bezpłatnie przyjmują od mieszkańców odpady komunalne. Nie wszystkie odpady można wyrzucać do pojemników na zmieszane odpady komunalne, dlatego na terenie stolicy stworzyliśmy mieszkańcom możliwość skorzystania z dwóch Punktów Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK), które bezpłatnie przyj-mują przedmioty z tworzyw sztucznych, metalu, drewna czy gruz z przeprowadzonych samodzielnie remontów. Ze względu na rozległość miasta i trudności związane z dojazdem do nich, uruchomiliśmy też mobilne Punkty Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (MPSZOK-i). To odpowiednio przystosowane i oznakowane pojazdy przeznaczone do bezpłatnego przyjmowania od miesz-kańców odpadów komunalnych niebezpiecznych, takich jak baterie, akumulatory, opakowania po farbach, deter-gentach czy środkach ochrony roślin. Pojazdy zatrzy-mują się w określonych godzinach w wyznaczonych 40 punktach na terenie miasta, zgodnie z harmonogramem zamieszczonym na stronach internetowych. W latach 2015-2017 punkty te odwiedziło ponad 18 tys. mieszkań-ców.

Warszawa aktywnie włącza się w obchody Światowego Dnia Ziemi.

97

W latach 2015-2017 mieszkańcy przynieśli ponad 2 tys. ton odpadów. Były to głównie zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, zużyte urządzenia elektryczne i elektro-niczne, odpady wielkogabarytowe i odpady zielone.

Informacje dotyczące punktów zbierania odpadów ko-munalnych oraz aptek zbierających przeterminowane leki i termometry rtęciowe, udostępniliśmy od 2017 r. w ser-wisie mapowym Warszawy. W 2017 r. mieszkańcy mogli bezpłatnie wrzucić tego rodzaju odpady do specjalnych pojemników rozstawionych w ponad 600 lokalizacjach na terenie miasta. W 2017 r. zebrano łącznie 315 ton przeterminowanych leków oraz 273 kg termometrów rtęciowych.

Dzięki współpracy m.st. Warszawy z organizacją odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego ElektroEko war-szawiacy mogą w łatwy sposób pozbyć się niebezpiecz-nych odpadów, jakimi są tzw. elektrośmieci. Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny zbierany jest od mieszkańców w wyznaczonych miejscach w każdej dzielnicy. W przypad-ku dużych elektroodpadów, tj. lodówki, pralki itp., można bezpłatnie skorzystać z usługi odbioru bezpośrednio

z domu. Usługa ta wykonywana jest również przez inne fi rmy, np. Remondis Electrorecycling.

Baterie i akumulatory zbieramy przy współpracy fi rmy Reba Organizacja Odzysku S.A., której pojemniki ustawio-ne są w 648 punktach w urzędach i placówkach oświa-towych znajdujących się na terenie Warszawy. Zarówno baterie, jak i sprzęt elektryczny i elektroniczny, mieszkańcy mogą także oddawać do Punktów Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych.

WYDARZENIA EKOLOGICZNE I ŚWIADOMOŚĆ Od 2006 r. organizujemy Warszawskie Dni Recyklingu. To cykliczna impreza, której celem jest promocja zachowań przyjaznych środowisku oraz promowanie wśród warsza-wiaków recyklingu, jako szansy na rozsądne gospodarowa-nie ograniczonymi zasobami naturalnymi Ziemi. Wydarze-nie cieszy się ogromnym zainteresowaniem mieszkańców, którzy uczestniczą w niej całymi rodzinami. Dzieci od najmłodszych lat uczą się postaw proekologicznych i właściwego segregowania odpadów.

Zadaniem warszawskich leśników jest również edukacja, a zajęcia są prowadzone m.in. w nowoczesnym Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej.

98

•

Podczas akcji „Adoptuj warszawiaka” podopieczni schroniska „Na Paluchu”, w towarzystwie wolontariuszy, pojawiają się w najbardziej charakterystycznych miejscach Warszawy.

Każda osoba odbierająca czworonoga z „Palucha” otrzymuje specjalny poradnik poadopcyjny – książeczkę, w której znajdzie praktyczne wskazówki.

Od paru lat ograniczamy ilość odpadów prowadząc se-lektywną zbiórkę w gospodarstwach domowych. Jednak, aby to działanie było skuteczne, niezbędna jest współpra-ca coraz większej liczby mieszkańców. Poprzez działania edukacyjne poszerzamy wiedzę warszawiaków na temat właściwego postępowania z odpadami. W 2017 r. zor-ganizowaliśmy Eko Piknik, podczas którego zapraszaliśmy mieszkańców do udziału w warsztatach upcyklingowych i dotyczących zapobiegania marnowaniu żywności. Zachę-caliśmy do nadawania odpadom drugiego życia, jednocze-śnie promując obowiązujące zasady selektywnej zbiórki odpadów komunalnych. W punktach selektywnego zbie-rania odpadów cyklicznie realizujemy projekt – świąteczną Eko Pomoc. Cały dochód z akcji przeznaczany jest na cele charytatywne.

W 2015 r. realizowaliśmy proekologiczną kampanię spo-łeczną „Porządek zaczyna się tu”, mająca na celu uświa-domienie mieszkańcom stolicy, jak ważna jest segregacja odpadów. W 2016 r. prowadziliśmy edukacyjną kampanię społeczną „Gdzie trafiają śmieci? – Chyba na wysypisko…”, która miała na celu uświadomienie mieszkańcom stolicy, gdzie tak naprawdę trafiają wyrzucane przez nich śmie-ci oraz obalenie mylnego przekonania, że kierunek jest tylko jeden – na wysypisko. Wykorzystane w kampanii spoty reklamowe zachęcały do świadomego segregowania, recyklingu i dbałości o środowisko naturalne.

Na stronie www.czysta.um.warszawa.pl mieszkańcy mogą znaleźć wiele cennych informacji m.in. harmonogram wy-wozu odpadów komunalnych, regulamin zbiórki odpadów segregowanych, gdzie i kiedy odbierane są np. choinki. Za pomocą Miejskiego Centrum Kontaktu Warszawa 19115, można zgłosić nieprawidłowości dotyczące od-bioru odpadów komunalnych, przypadki wandalizmu, dzikie wysypiska czy palenie odpadami w piecach. Dzięki temu odpowiednie służby mogą reagować szybko i skutecznie. W Warszawie zorganizowaliśmy całodobowe Interwencyjne Pogotowie Porządkowe, które usuwa nagłe zanieczyszczenia.

EKOLOGICZNA PRZYSZŁOŚĆ Planujemy rozbudowę spalarni ZUSOK na warszaw-skim Targówku, inwestycji o strategicznym znaczeniu dla mieszkańców Warszawy. To istotny element nowoczesne-go kompleksowego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi w stolicy. Rozwiąże on kwes� ę zagospo-darowania odpadów komunalnych zmieszanych przy za-chowaniu wymagań dotyczących redukcji ilości odpadów kierowanych na składowiska oraz pozwoli na zwiększenie odzysku surowców wtórnych, produkcję energii elektrycz-nej i cieplnej. Wartość całej inwestycji szacujemy na ok 1,1 mld zł. Informacje o jej szczegółach można znaleźć na stronie internetowej www.eko-impuls.pl.

99

�

�

�

,,

l()QMlCIE )

Rozbudowana instalacja termicznego unieszkodliwiania odpadów na Targówku przejmie m.in. odpady z kompo-stowni na Radiowie. Obiekt będzie technologicznie bar-dzo zaawansowany i będzie spełniał najsurowsze wymogi związane z ochroną środowiska naturalnego. Będzie rów-nież obiektem neutralnym dla okolicznych mieszkańców.

W kolejnych latach planujemy jeszcze bardziej zaawan-sowane działania edukacyjno-informacyjne, zachęcające mieszkańców do selektywnej zbiórki odpadów.

� DZIĘKI TEJ PRACY MOGĘ SPEŁNIAĆ MARZENIA: POMAGAĆ ZWIERZĘTOM ORAZ SPĘDZAĆ CZAS ZE WSPANIAŁYMI LUDŹMI. SPACERY, ZABAWY Z PODOPIECZNYMI TO OGROMNA PRZY JEMNOŚĆ, A JEŻELI UDA NAM SIĘ ZNALEŹĆ IM DOM, TO DLA NAS, WOLONTARIUSZY NAJWSPA NIALSZA NAGRODA. CZASAMI OTRZYMUJĘ ZDJĘCIA BYŁYCH PODOPIECZNYCH Z WŁASNYCH, KOCHAJĄCYCH DOMÓW I SĄ TO JEDNE Z NAJBARDZIEJ WZRUSZAJĄCYCH CHWIL W MOIM ŻY CIU � MÓWI KATARZYNA RAUBO, WOLONTARIUSZKA ZE SCHRONISKA „NA PALUCHU”.

100

S~MI l~~~ClCIE

PRZESTRZEŃ M IEJSK~ I K~NSERW~T~R

l~ll'fTK~W

101

rnMI l()MClllt

Plac gen. Piotra Szembeka, stał się nowoczesną, przyjazną przestrzenią miejską. Dzięki rewitalizacji „grochowski rynek” nabrał nowoczesnego blasku i zyskał ciekawe rozwiązania architektoniczne.

LEPSZA PRZESTRZEŃ MIEJSKA Przestrzeń miejska Warszawy zmienia się nie do poznania. Wiele placów, ulic i parków, poddano kompleksowemu remontowi, przebudowie, rewitalizacji lub zmianie este-tyki. W latach 2007-2018 zrealizowano szereg projek-tów, które odmieniły oblicze miasta.

Bardzo ważną zmianą w krajobrazie miasta był remont Kra-kowskiego Przedmieścia i skweru Hoovera. Warszawiacy odzyskali dzięki niemu miejski salon, który jest miejscem weekendowych spacerów i wydarzeń kulturalnych, przy-ciągających dziesiątki tysięcy mieszkańców i turystów. Zdecydowaliśmy się również na weekendowe zamknięcie ulicy dla ruchu samochodowego. Odremontowane Krakow-skie Przedmieście stało się wspaniałym deptakiem – wizy-tówką Warszawy i efektowną atrakcją turystyczną.

Odnowiliśmy także wiele ważnych placów, jak plac Grzy-bowski, który choć położony w samym centrum, wyglądał jak zaniedbany i rozjeżdżony parking. Teraz z fontanną, oczkiem wodnym i zieleńcem jest celem wycieczek tury-stów i miejscem odpoczynku mieszkańców. W związku

z oddaniem do użytku II linii metra zrewitalizowaliśmy tak-że plac Powstańców Warszawy, który stal się estetyczną przestrzenią w samym centrum miasta. Są tu organizo-wane ciekawe imprezy, wzbogacające ofertę kulturalną Warszawy.

Podobne projekty powstały też w prawnobrzeżnej War-szawie. Odnowiliśmy plac Szembeka, a jego remont był pierwszą inwestycją o takiej skali na Pradze-Południe.

Dzięki rewitalizacji ul. Chłodnej zyskaliśmy więcej przestrzeni dla pieszych, dużo ławek i zieleni.

102

�

I I

Oczko wodne na pl. Grzybowskim.

Wyremontowaliśmy również ulicę Chłodną, co przyczyniło się do przywrócenia części zachodniej Woli mieszkańcom stolicy. Pozwoliło też przywołać pamięć o intrygującej i tragicznej historii tego miejsca. Na chodnikach odtworzy-liśmy wjazdy do kamienic, jakie przed wojną stały w tym miejscu, a po których nie pozostał nawet ślad. Odkryliśmy pozostałości niemieckiego bunkra z 1944 r., przypomnie-liśmy ul. Chłodną z czasów okupacji, kiedy dzieliła małe i duże ge o warszawskie. W symbolicznej formie przy-wróciliśmy pamięć o kładce dla pieszych rozciągniętej nad ulicą łączącą te dwa miejsca, które tak mocno zapisały się w dramatycznej historii naszego miasta czasów wojny.

Wyremontowaliśmy uliczki Starego Miasta i plac Zamkowy, najczęściej odwiedzaną przez turystów część Warszawy. Są nie tylko ładniejsze, ale także bardziej przyjazne dla spa-cerowiczów. Kamienny bruk jest obecnie równy, wybudo-waliśmy także specjalne trasy dla osób niepełnosprawnych, ujednoliciliśmy kolorystykę chodników. Dofi nansowujemy remonty kamienic Starego i Nowego Miasta, dzięki czemu przestrzeń ta z roku na rok staje się coraz bardziej atrakcyjna.

Detale po konserwacji na kamienicy przy Wąskim Dunaju na Starym Mieście.

W LATACH

320tys. 800 tys. 16 PONAD DRZEW

103

Historyczny Ogród Krasińskich po rewitalizacji. W latach 2007-2018 stworzyliśmy 16 nowych parków.

104

105

NOWE PARKI I ATRAKCJE Wszystkie tereny zieleni wraz z lasami stanowią ok. 40 proc. powierzchni Warszawy. To płuca miasta, które co-dziennie filtrują powietrze. W latach 2007-2018 powstało aż 16 nowych parków. W najbliższych latach planujemy stworzyć kolejne, m.in. Służewiecki i Zachodni.

W 2011 r. zakończono budowę Mul� medialnego Parku Fontann. Park nie tylko ożywił tereny Podzamcza, ale stał się turystyczną atrakcją Nowego Miasta. Świetlno-muzycz-ne pokazy organizowane w tym miejscu ściągają tłumy – – co sezon widowiska ogląda od 700 tysięcy do blisko miliona widzów.

Rewitalizacja Ogrodu Krasińskich to symbol powrotu do jego założeń historycznych, które wraz z nowoczesnymi rozwiązaniami krajobrazowymi, stworzyły atrakcyjną, zróż-nicowaną i niezwykle piękną przestrzeń w samym sercu

miasta. Wykonaliśmy pracę pionierską, która jak się okaza-ło, przyniosła znakomity efekt.

Zmieniliśmy także ścisłe centrum Warszawy – plac Defi lad jest miejscem kulturalnych wydarzeń, przyjaznym dla reali-zacji projektów obywatelskich.

Miejscem na nowo odkrytym przez mieszkańców stały się bulwary nadwiślańskie, które po remoncie są celem rodzin-nych spacerów, spotkań i relaksu.

Cały czas rozszerzamy sieć punktów bezprzewodowego dostępu do internetu (wi-fi), tzw. hot spotów. Obecnie

PONAD

200

W SAMYM 2017 R. BLISKO 50

Plac Powstańców Warszawy zmienił się nie do poznania. Przybyło zieleni, ławek, są trampoliny i muzyczne zabawki.

106

w Warszawie jest ich już ponad 200, a tylko w ciągu 2017 r. przybyło ich blisko 50. Część lokalizacji wska-zali nam sami mieszkańcy. W ramach budżetu partycy-pacyjnego 2017 r. warszawiacy zagłosowali na projekt dotyczący uruchomienia hot spotów w trzech parkach w Śródmieściu.

NOWE IDEE NA PLACU CENTRALNYM W listopadzie 2017 r. wydaliśmy zarządzenie w sprawie organizacji konkursów urbanistyczno-architektonicznych. Od tego momentu tryb konkursowy stał się podstawowym sposobem wyboru projektów budynków publicznych, a także ważnych ulic czy placów o szczególnej randze miejskiej lub dzielnicowej. Ważne jest to, że w tym sys-temie nie decyduje kryterium ceny, tylko jakość architek-tury, która stanowi o wyborze wykonawcy dokumentacji projektowej. W trybie konkursowym wybraliśmy ostatnio koncepcję architektoniczną dla szkoły przy ul. Zaruby na Ursynowie.

pracować ostateczny kierunek transformacji tego miejsca tak ważnego dla naszego miasta.

Celem konkursu jest wybór najlepszych pod względem programowym, przestrzennym, funkcjonalnym i architek-tonicznym koncepcji przestrzeni publicznej placu Cen-tralnego, który powstanie z części pl. Defi lad, położonej przed wejściem głównym do Pałacu Kultury i Nauki, a ulicą Marszałkowską. Spośród 42 prac wybraliśmy pięć naj-lepszych projektów, które następnie stały się przedmio-tem konsultacji społecznych. Obecnie trwają negocjacje z autorami nagrodzonych prac.

PIESI I ROWERZYŚCI PRZEZ WISŁĘ Nowa pieszo-rowerowa przeprawa przez Wisłę (o długo-ści ponad 460 metrów i szerokości sześciu metrów) na wysokości ul. Karowej i Okrzei wprowadzi zupełnie nową jakość do miejskiej infrastruktury. Przybliży Pragę do cen-trum, łącząc rewitalizowane obecnie obszary prawobrzeż-nej Warszawy z bulwarami wiślanymi. Stworzymy ciąg spacerowy pomiędzy ul. Ząbkowską a Powiślem i Krakow-

TRYB KONKURSOWY

Po raz pierwszy przeprowadziliśmy w nowej formule, wzbogaconej o konsultacje społeczne, konkurs na opra-cowanie koncepcji placu Centralnego. Chcemy wspólnie z mieszkańcami zaprojektować przestrzeń uniwersalną i ponadczasową, z której będziemy korzystali przez naj-bliższe dekady. To właśnie głos mieszkańców pozwoli wy-

skim Przedmieściem. Most pieszo-rowerowy włączymy w istniejący i planowany układ infrastruktury rowerowej po obu stronach Wisły, dzięki czemu powstanie korytarz, który połączy Pragę i Targówek z Powiślem, Śród-mieściem, a nawet Wolą. Zakończenie budowy zaplano-waliśmy na 2019 r.

W 2019 r. warszawiacy zyskają nową przeprawę pieszo-rowerową przez Wisłę, która powstanie na wysokości ul. Karowej i S. Okrzei.

107

FRYZ3 !1 E\AMSKI

Aleje Ujazdowskie zmieniły się w atrakcyjny trakt popularny wśród pieszych i rowerzystów.

ŁADNIEJ � CZYLI WARSZAWSKA UCHWAŁA KRAJOBRAZOWA Wygląd naszego otoczenia i sposób jego ukształtowania mają kluczowy wpływ na jakość życia i decydują o tym, jak czujemy się w przestrzeni miejskiej. Estetykę Warsza-wy i innych polskich miast szpecą od lat wielkoformatowe płachty na elewacjach i niskiej jakości szyldy. „Rozpano-szenie” się reklam w przestrzeni budzi uzasadniony protest mieszkańców i organizacji społecznych.

Kilka dni po wejściu w życie tzw. ustawy krajobrazowej we wrześniu 2015 r. rozpoczęliśmy prace nad regulacja-mi, które będą obowiązywały na terenie całego miasta. Będziemy porządkować kwes� e dotyczące reklam, szyldów, małej architektury oraz ogrodzeń. Usystematyzujemy wiel-kości szyldów i reklam, określimy ich dopuszczalne typy oraz miejsca, w których mogą być sytuowane. Chcemy w ten sposób zatrzymać degradację przestrzeni. Miesz-kańcy Warszawy chcą i mogą mieszkać ładniej. Po wdro-żeniu przepisów ustawy krajobrazowej powinny zniknąć rażące w wielu miejscach nośniki reklamowe, a szyldy harmonijnie będą się komponować z budynkami, na któ-rych się znajdują. W latach 2010-2018 (I półrocze) Zarząd Dróg Miejskich zlikwidował 12 372 nośniki reklamowe.

NOWE SZYLDY NA PRADZE W ramach projektu „re:design 4” na Pradze-Północ przeszło przemianę 10 szyldów lokalnych rzemieślników. Tapi-cer, fryzjer, zegarmistrz, optyk, kuśnierz, malarz - nowe szyldy zdobią wejścia i witryny różnych punktów rze-mieślniczych. Każdy szyld ma swój niepowtarzalny cha-rakter, unikatowy krój liter, jest też mocno osadzony w tradycji warszawskiej typografii. Zrealizowaliśmy ten pomysł razem ze Stowarzyszeniem Traffic Design w ramach Zintegrowanego Programu Rewitalizacji. Inicjatywa ta objęła lokale działające przy ulicach: Ząbkowskiej 11, Wileńskiej 21 i 31, Stalowej 4 i 15 oraz 11 Listopada 12.

Dziesięć nowych szyldów zdobi wejścia i witryny różnych punktów rzemieślniczych na Pradze-Północ.

OBECNIE W WARSZAWIE NA

108

• I

MIEJSCOWE PLANY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Plany miejscowe określają ściśle scenariusz przyszłej zabu-dowy i są gwarantami utrzymania ładu przestrzennego na danym terenie. Definiują, co można budować, a czego nie, w jaki sposób mogą być przebudowywane domy, ulice, place, czy sieć infrastruktury, jak zostaną urządzone tereny zieleni. Nie da się stworzyć dobrych miejscowych planów zagospodarowania bez włączenia mieszkańców w proces ich powstawania, dlatego też razem ze Stowarzyszeniem na rzecz poprawy środowiska mieszkalnego „Odblokuj”, od lutego 2015 r. do kwietnia 2016 r., zrealizowaliśmy pilotażowy projekt „Warszawskie plany miejscowe – poszuki-wanie modelu partycypacyjnego”. Po raz pierwszy taki spo-sób zagospodarowania przestrzeni miejskiej wykorzystali-śmy planując skwer Wiecha na Targówku. Dziś tego typu model działania dominuje w naszej pracy. Pozwala na zwięk-szenie świadomości mieszkańców, pomaga w uzyskaniu in-formacji o skomplikowanych procedurach planistycznych, włącza lokalne społeczności w proces tworzenia planów i daje możliwość podzielenia się wiedzą i opiniami.

W 2006 r. obowiązywały 123 miejscowe plany zago-spodarowania przestrzennego na obszarze 7511,1 ha (14,52% powierzchni m.st. Warszawy). Obecnie obo-

Nagrodę Publiczności, której zdobywca wyłaniany jest w głosowaniu mieszkańców. Odbyły się już trzy edycje konkursu o Nagrodę Architektoniczną Prezydenta m.st. Warszawy, poprzednie dwie odsłony dotyczyły projektów z lat 2001-2014 oraz 2015 r.

ZABYTKOWA WARSZAWA Warszawa dba o zabytki. Zapobiegamy ich degradacji i przywracamy ich dawny blask. W ciągu 11 lat wydaliśmy na ten cel ponad 143 mln zł.

W latach 2007-2017, pozytywnie rozpatrzyliśmy 729 wniosków o udzielenie dotacji na remonty zabytków i przekazaliśmy na nie 143 690 248 zł. Wysokość naszego dofinansowania wynosi od 50% do 90% kosztów remontu. Dzięki dotacji w zabytkowych kościołach, kamienicach, fortach czy na cmentarzach, właściciele lub administra-torzy wykonali niezbędne prace, dzięki którym Warszawa odzyskała kolejne historyczne budowle. Najczęściej prowa-dzono remonty elewacji, osuszanie i izolację fundamentów i piwnic oraz wymianę stolarki czy poszycia dachu. W latach 2003-2016 r. wydaliśmy 38 894 decyzji konserwatorskich, 8743 postanowień oraz 15 643 zaleceń. Od 2018 r. do-tacje są także przyznawane właścicielom obiektów wpisa-nych do gminnej ewidencji zabytków. W tym roku na dotacje z budżetu Warszawy przeznaczyliśmy 30 mln zł.

143 690 248

wiązuja 273 miejscowe plany zagospodarowania prze-strzennego na obszarze ponad 19 tys. ha (37,04% powierzchni m.st. Warszawy). W trakcie realizacji jest 215 procedur sporządzania planów, które obejmują blisko ponad 17 tys. ha (33,39% powierzchni miasta).

NAGRODA ARCHITEKTONICZNA PREZYDENTA M.ST. WARSZAWY Chcąc promować wyjątkową, warszawską architekturę, a także docenić i wyróżnić projektantów oraz twórców, których realizacje architektoniczne wyznaczają nowe stan-dardy w architekturze, ustanowiliśmy Nagrodę Architekto-niczną Prezydenta m.st. Warszawy. Nagroda przyznawana jest w sześciu kategoriach: najlepszy budynek użyteczno-ści publicznej, najlepszy budynek komercyjny, najlepszy obiekt mieszkalny, najlepsza rewitalizacja, najlepsza prze-strzeń publiczna, najlepsze wydarzenie architektoniczne. Przyznajemy po jednej nagrodzie w każdej z kategorii, a także nagrodę Grand Prix. Dodatkowo przyznajemy

KONSERWACJE, KTÓRE UCZĄ

W 2017 r. zainicjowaliśmy cykl spotkań „Warszawskie konserwacje”. Podczas wycieczek mieszkańcy mogli obej-rzeć odrestaurowane dzięki dotacjom zabytki. O historii, ciekawostkach oraz procesie pozyskiwania dotacji i zakre-sie prac renowacyjnych opowiadały osoby zaangażowane w przywrócenie świetności danym zabytkom, pracownicy Stołecznego Konserwatora Zabytków, przedstawiciele wy-konawcy, konserwatorzy oraz właściciele lub administrato-rzy obiektów.

PIWNICE STAROMIEJSKIE DLA KULTURY

Projekt „Renowacja i adaptacja na cele kulturalne piwnic staromiejskich Warszawy na obszarze wpisu na Listę Świa-towego Dziedzictwa UNESCO” realizujemy od 2009 r. Dzięki środkom pochodzącym z Norweskiego Mechani-zmu Finansowego stworzyliśmy Szlak Kulturalnych Piwnic

109

�

�

�

Ulica Francuska, reprezentacyjna ulica Saskiej Kępy, po remoncie odzyskała swój blask.

Staromiejskich Warszawy, przybliżający zwiedzającym historię powstania, zniszczenia i odbudowy Starówki oraz umożliwiając dostęp do oryginalnych fragmentów histo-rycznych kamienic. Szlak utworzyły piwnice Muzeum Warszawy oraz piwnice kamienicy przy ul. Rynek 2, której użytkownikiem jest Staromiejski Dom Kultury, kamienic przy ul. Jezuickiej 4 i ul. Boleść 2, których użytkownikiem jest Stołeczne Centrum Edukacji Kulturalnej, a także posesji adaptowanej na potrzeby pierwszego w Polsce Centrum Interpretacji Zabytku przy ul. Brzozowej 11/13.

ELIZEUM � PODZIEMNY SALON Od 2008 r. prowadzimy działania związane z remontem i adaptacją Elizeum. To podziemny salon w kształcie rotundy wykonany w całości z cegły, usytuowany na stoku Skarpy Wiślanej. Wchodzi w skład kompleksu ogrodu romantycz-nego „Na Książęcem”, założonego przez podkomorzego Kazimierza Poniatowskiego, brata króla Stanisława Augusta (park E. Rydza-Śmigłego). Elizeum zostało wybudowane w latach 1776-1778 według projektu Szymona Bogumi-ła Zuga. Opracowaliśmy program badawczy, przygoto-waliśmy koncepcję remontu oraz rozpoczęliśmy starania o pozyskanie funduszy lub inwestora. W ramach promocji i popularyzacji obiektu wydaliśmy książkę o jego historii, a od 2014 r. w czasie Nocy Muzeów udostępniamy Eli-zeum, które na co dzień jest zamknięte dla zwiedzających.

GRANICE GETTA Pomysł oznakowania granic ge a narodził się w 2007 r., a montaż „punktów granicznych” w przestrzeni miasta za-kończyliśmy w 2008 r. Przypomnienie historycznego prze-biegu granic ge a polega na umieszczeniu w 21 lokaliza-cjach, na żelbetowych postumentach oraz na istniejących murach i na elewacjach budynków, tablic wykonanych z brązu, pokazujących obszar ge a na tle śródmieścia

Warszawy z 1943 r. W przestrzeni miejskiej umieściliśmy także archiwalne fotografie i informację o getcie w językach polskim i angielskim. Pod tablicami wmontowaliśmy w chod-niki lub trawniki żeliwno-betonowe płyty z napisem „Mur ge� a”, również w dwóch językach.

SZTUKA KONSERWATORSKA Wydaliśmy ponad 15 tysięcy zaleceń konserwatorskich dla prac wykonywanych przy zabytkach. Pracom konserwa-torskim poddano ponad 650 zabytków ruchomych, wśród których znalazły się przedmioty rzemiosła artystycznego, polichromie i malowidła, rzeźby, sztukaterie, płaskorzeźby oraz obiekty sztuki sepulkralnej. Przeprowadzone prace przyczyniły się do odzyskania przez zabytki pierwotnego kształtu i wyglądu, dzięki renowacji wykonanej zgodnie z precyzyjnymi wymogami sztuki konserwatorskiej.

HISTORYCZNE ŚWIATŁO Realizując projekt „Przywrócenie historycznego oświetle-nia warszawskich ulic” uratowaliśmy przed zniszczeniem latarnie gazowe i przywróciliśmy gazowe oświetlenie ulic na wpisanych do rejestru zabytków obszarach Sadyby, Bielan, Żoliborza oraz Powiśla. Poddaliśmy konserwacji i uruchomiliśmy istniejące latarnie oraz opracowaliśmy model repliki latarni gazowej, którym uzupełniono oświe-tlenie historycznych ulic.

Natomiast projekt „Inwentaryzacja przedwojennego sys-temu informacji miejskiej” pozwolił nam na utworzenie listy latarenek adresowych, tablic adresowych oraz tabli-czek gazowych z czasów II Rzeczpospolitej.

INWENTARYZACJA NA CMENTARZACH W ramach nadzoru nad gromadzeniem danych dotyczą-cych pomników nagrobnych na cmentarzu Stare Powązki i ewangelicko-augsburskim zinwentaryzowaliśmy 328 kwa-ter oraz tablic cmentarnych, mających wartość historyczną. Opracowane dane przekazujemy na bieżąco do Biura Geo-dezji i Katastru, które stopniowo zamieszcza je na mapie cmentarzy. Mapa wraz z wyszukiwarką miejsc pochów-ku jest dostępna na stronie oficjalnego serwisu mapo-wego m.st. Warszawy, znajdującego się pod adresem www.mapa.um.warszawa.pl.

GMINNA EWIDENCJA

Zgodnie z przepisami ustawy o ochronie zabytków i opie-ce nad zabytkami prowadzimy gminną ewidencję zabyt-ków (GEZ) z terenu Warszawy. W 2015 r. włączyliśmy do niej 60 najbardziej reprezentatywnych obiektywów wybudowanych po 1956 r. W 2017 r. poszerzyliśmy ewi-dencję o historyczne nawierzchnie 61 brukowanych ulic w trzynastu dzielnicach Warszawy.

110

Odnowiona ulica Paryska stała się miejscem przyjaznym mieszkańcom.

W gminnej ewidencji zabytków powinny znaleźć się wszystkie zabytki nieruchome wpisane do rejestru, inne zabytki nieruchome znajdujące się w wojewódzkiej ewiden-cji zabytków oraz inne zabytki nieruchome wyznaczone przez prezydenta miasta w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. W gminnej ewidencji znajdują się zabytki nieruchome tj. budynki, układy urbanistyczne, zespoły budowlane.

Do 2017 r. zarejestrowaliśmy ponad 11 tysięcy obiektów (nieruchomych), 289 nieruchomych zabytków archeolo-gicznych. W 2017 r. rozpoczęliśmy projekt waloryzacji całego zbioru.

KONTROLA OBIEKTÓW ZABYTKOWYCH Do 2017 r. kontrolowaliśmy obiekty zabytkowe. Robiliśmy to z urzędu, na wnioski mieszkańców i użytkowników oraz stowarzyszeń. Podczas kontroli zwracaliśmy uwagę na wie-le aspektów m.in. zgodność renowacji z zaleceniami kon-serwatorskimi lub na to czy określone prace prowadzone są bez zezwoleń. Wielokrotnie wstrzymywaliśmy trwają-ce już remonty. W latach 2008-2016 przeprowadziliśmy 915 kontroli.

Po wstrzymaniu prac budowlanych często podejmowa-liśmy kroki w celu nakłonienia inwestora do prowadze-nia remontów zgodnie z wytycznymi konserwatorskimi. Wydaliśmy także decyzje nakazujące przywrócenie zabyt-ku do poprzedniego lub jak najlepszego stanu. Po 2017 r. kierujemy wnioski o kontrolę do wojewódzkiego konser-watora zabytków.

OPIEKA ARCHEOLOGICZNA W Warszawie znajduje się blisko 300 stanowisk arche-ologicznych, ujętych w gminnej ewidencji zabytków m.st. Warszawy lub wpisanych do rejestru zabytków. W mieście są także liczne strefy archeologicznej ochro-ny konserwatorskiej. Podlegają jej tzw. nawarstwienia kulturowe znajdujące się pod powierzchnią gruntu oraz znajdujące się w nich zabytki ruchome. Prowadzenie badań na takich terenach, możliwe jest w związku z pla-nowanymi inwestycjami. Ponadto przyjmujemy zgłosze-nia o przypadkowych odkryciach przedmiotów, które mogą być zabytkami archeologicznymi oraz przekazujemy je do muzeów lub innych placówek. W 2017 r. rozpo-częliśmy obejmowanie ewidencją archeologiczną terenu ge� a warszawskiego.

ZIELEŃ TEŻ MOŻE BYĆ ZABYTKOWA Opiekujemy się zielenią miejską na terenach wpisanych do rejestru zabytków takich jak np. Saska Kępa, Żoliborz, Kolonie Lubeckiego i Staszica, czy Miasto Ogród Sadyba. Troszczymy się o całe zespoły urbanistyczne ulic, cmentarze, parki i ogrody miejskie będące w zarządzie m.st. Warszawy.

Ponadto podejmujemy działania mające na celu odtwarza-nie historycznych układów zieleni w parkach, ogrodach, alejach, ulicach, oraz służące ochronie historycznego stanu starych fortów wojskowych, a także eliminowaniu zagrożenia stwarzanego przez stare lub chore drzewa.

111

l()QMlCIE )

Wycieczka w Forcie Legionów. Warszawiacy oglądają zabytkiwyremontowane i zakonserwowane dzięki miejskim dotacjom.

Kościół św. Anny przy Krakowskim Przedmieściu od lat jest be- Wycieczka śladem dotacji – ulica Złota 1 nefi cjentem miejskich dotacji.

112

S~ Ml l()~~ClCIE

REW IT~ lll~(J~

113

rnMI l()MClllt

REWITALIZUJEMY WARSZAWĘ Razem z mieszkańcami i ekspertami wybieramy w War- żeń przestrzeni miejskiej. Kluczową rolę odgrywa w tym szawie miejsca, które możemy zmieniać na lepsze. Za- procesie rewitalizacja, której celem jest poprawa warun-równo w aspekcie przemian społecznych, jak i przeobra- ków życia mieszkańców.

Centrum Kreatywności Targowa. Budynek zabytkowej kamienicy przy ul. Targowej 56 nie tylko odzyskał dawny blask, ale jest kolejnym punktem wsparcia przedsiębiorczości.

114

Centrum Kreatywności Targowa, Muzeum Warszawskiej Pragi, węzły komunikacyjne, a przede wszystkim II linia metra dały impuls do zmian w tej części miasta.

Od 2015 r. prowadzimy działania w ramach Zintegrowa-nego Programu Rewitalizacji, które koncentrują się po prawej stronie Wisły w dzielnicach: Praga-Północ, Praga--Południe, Targówek. Chodzi o sześć rejonów Warszawy, Nową i Starą Pragę, Szmulowiznę, Kamionek, Targówek Mieszkaniowy i Fabryczny. Do 2022 r. na ten cel przezna-czymy 1,6 mld zł.

DO 2022 ROKU

1,6

KREATYWNA PRAGA Muzeum Warszawskiej Pragi, zmodernizowany Teatr Po-wszechny i Teatr Rampa, Stadion Narodowy, węzły komu-nikacyjne, a przede wszystkim II linia metra dały impuls do zmian w tej części miasta. Od września 2016 r. działa

Przywracamy dawny blask zabytkowym kamienicom, m.in. prze-prowadziliśmy udaną rewitalizację kamienicy przy ul. Targowej 40.

Centrum Kreatywności Targowa. Prowadzimy także prace przy Centrum Kreatywności Nowa Praga, przeznaczonego dla przedsiębiorców i rzemieślników.

115

Zawsze konsultujemy z mieszkańcami plany modernizacji budynków i sposoby ich funkcjonowania.

KAMIENICE ZYSKUJĄ BLASK W ramach naszego programu rewitalizacji do 2022 r. zbu-dujemy 1,6 tys. nowych mieszkań (w tym 675 komplek-sowo zmodernizowanych w zabytkowych kamienicach), ponad 3 tys. wyremontujemy, a 5 tys. podłączymy do centralnego ogrzewania. Od 2006 r. zbudowaliśmy już po-nad tysiąc nowych mieszkań, a wyremontowaliśmy blisko 6 tys. pustostanów, a ponad 3 tys. miejskich lokali przyłą-czyliśmy do sieci ciepłowniczej.

W ciągu kilku lat przywrócimy dawny blask zabytko-wym kamienicom, np. przy ul. Targowej 14, Stalowej 29, Grochowskiej 297, Kłopotowskiego 30, Radzymińskiej 63, Środkowej 16). Przeprowadziliśmy udaną rewitalizację kamienicy przy ul. Targowej 40, która – wyłączona na kilka lat z użytku – od 2017 r. ma znów lokatorów – najemców komunalnych.

Prowadzimy prace przy pierwszej w Warszawie kamienicy międzypokoleniowej, przy ul. Stalowej 29 – zamieszkają

WARSZAWSKA PRAGA

w niej zarówno młodzi, jak i seniorzy. Na ostatnich dwóch piętrach powstanie placówka opiekuńczo-wychowawcza, a podwórko stanie się przestrzenią integracji mieszkań-ców.

NA_PRAWA ULIC I ZIELENI Rewitalizacja to nie tylko remonty budynków i ulic czy podłączanie do sieci cieplnej. To także przemiany prze-strzeni publicznej, tak aby była ona bardziej przyjazna i atrakcyjniejsza dla mieszkańców.

W rewitalizowanych dzielnicach zbudowaliśmy lub zmo-dernizowaliśmy ponad 100 placów zabaw, 52 siłownie plenerowe i 75 stacji Veturilo. Również dzięki powstaniu ścieżki pieszo-rowerowej, strefy sportu, ścianki wspinacz-kowej i plaż nad Wisłą mieszkańcy spędzają aktywnie czas w tej części stolicy.

Jesienią 2017 r. rozstrzygnęliśmy konkurs architektonicz-no-urbanistyczny Ulice Nowej Pragi. Dzięki nowej koncep-cji ulice Środkowa i Strzelecka zamienimy w zieloną, przy-jazną dla wszystkich przestrzeń.

Rozpoczęliśmy także modernizację ośrodka sportu i rekre-acji „Namysłowska”. Trwa również Na_prawa zieleni, czyli projekt kształtowania zieleni, przede wszystkim na pra-skich ulicach.

116

ll1

W REWITALIZOWANYCH DZIELNICACH

PONAD

100 52 75 PLACÓW STACJI ZABAW PLENEROWE VETURILO

WSPARCIE MIESZKAŃCÓW I NIE TYLKO Od 2013 r. działają Lokalne Systemy Wsparcia, czyli me-chanizmy pomocy dzieciom i młodzieży zagrożonej wy-kluczeniem społecznym, a także Centrum Aktywności Lokalnej przy ul. Paca, gdzie mieszkańcy mogą twórczo i aktywnie spędzać czas, m.in. biorąc udział w warsztatach i szkoleniach. Działa również Dom Sąsiedzki „Szmulowi-zna” przy ul. Łochowskiej. Dzieci i młodzież spotykają się w Centrum Młodych przy ul. Inżynierskiej, które działa od 2016 r. i w odnowionym Ognisku „Praga” oraz Warszaw-skiej Strefi e Rodziny.

W Centrum Aktywności Lokalnej przy ul. Paca spotykają się różne pokolenia mieszkańców.

W 2015 r. przy ul. Jagiellońskiej otworzyliśmy Centrum Wielokulturowe, którego celem jest budowanie relacji między Polakami a społecznościami obcokrajowców.

WIELOKULTUROWE,

Latem 2015 r. odbyła się pierwsza edycja fes� walu „Otwarta Ząbkowska”.

117

Dzieci i młodzież spędzają czas w odnowionym Ognisku „Praga” oraz Warszawskiej Strefi e Rodziny.

Praska Dorożka Teatralna Teatru Baj, fot. Albert Roca Macià.

118

�

�

ANIMATORZY REWITALIZACJI ROZPOCZĘLI PRACĘ W 2016 r. rozpoczęli pracę animatorzy rewitalizacji. Ich głównym celem jest wsparcie kulturalno-społecznej aktywności mieszkańców oraz działań realizowanych przez wszystkich zaangażowanych w życie lokalnej spo-łeczności: stowarzyszenia i grupy mieszkańców, dzielnice, instytucje, fundacje, organizacje i każdego mieszkańca Pragi-Północ, Pragi-Południe i Targówka.

Zawsze konsultujemy z mieszkańcami plany modernizacji budynków i sposoby ich funkcjonowania. Tak było m.in. w przypadku wspólnej przestrzeni w międzypokoleniowej kamienicy przy ul. Stalowej 29, czy też programu Centrum Kultury Nowa Praga, które będzie się mieścić w pałacyku Konopackiego. Latem 2015 r. odbyła się pierwsza edycja fes walu „Otwarta Ząbkowska”, a wiosną 2016 – fes� wa-lu „Miasto Szczęśliwe”. Wydarzenia te na stałe wpisały się w kalendarz kulturalnych imprez, organizowanych w sto-licy. Dofinansowujemy również liczne przedsięwzięcia kulturalne, społeczne i integrujące mieszkańców, organi-zowane przez instytucje kultury oraz organizacje pozarzą-dowe. W procesie zmian lokalnych przestrzeni publicz-nych współpracujemy z mieszkańcami, którzy podczas konsultacji informują, co ich zdaniem warto zachować, a co należy zmienić. Raport z konsultacji przekazaliśmy projektantom startującym w konkursie „Ulice Nowej Pragi”.

ZABYTKI W OBSZARZE REWITALIZOWANYM Częścią rewitalizacji jest remont lokalnych zabytków, tak ważnych dla historycznej przestrzeni miasta. Wyremon-towane obiekty są dostosowane do celów kulturalnych, społecznych, edukacyjnych. Jednym z nich jest pałacyk Konopackiego przy ul. Strzeleckiej 11/13. Przywracamy dawny blask także innym zabytkom. Obecnie moderni-zujemy Teatr Baj i przedszkole przy ul. Jagiellońskiej 28. Tworzymy nowe centrum kulturalne skupione wokół Orkiestry Sinfonia Varsovia, przy ul. Grochowskiej 272. Prowadzimy także kompleksową modernizację zabytko-wych budynków – to m.in. kamienica przy ul. Targowej 14, w której oprócz mieszkań znajdą się przestrzenie prze-znaczone na działania społeczne i kulturalne. Z kolei re-witalizacja historycznych zabudowań Remizy Tramwajowej („Domu pod Syreną”) przy ul. Inżynierskiej 6 pozwoli na przekształcenie jej w pracownie i galerie artystyczne.

Fes wal „Miasto Szczęśliwe” cieszy się dużą popularnością wśród warszawiaków, fot. Maciej Kruger.

Podczas koncertów przy ul. Grochowskiej mieszkańcy mają okazję zasmakować pełnego spectrum muzyki klasycznej, fot. Maciej Kruger.

W ramach projektu „re:design 4” na Pradze-Północ przeszły przemianę szyldy lokalnych rzemieślników.

119

�

,,

l()QMlCIE ) •

r=, L!J

.

l!l .

Krzysztof Michalski, Praskie Stowarzyszenie Mieszkańców „Michałów”, animator rewitalizacji

NADZIEJĄ, JAKĄ NIESIE PROCES REWITALIZACJI, JEST ZNIWELOWANIE RÓŻNIC CYWILIZACYJ� NYCH MIĘDZY LEWYM I PRAWYM BRZEGIEM WISŁY M.IN. POPRZEZ DOSTOSOWANIE BUDYN� KÓW Z ZASOBU KOMUNALNEGO DO STANDARDÓW XXI WIEKU. RÓWNIE WAŻNE SĄ DZIAŁA NIA MIĘKKIE, UKIERUNKOWANE NA SAMYCH MIESZKAŃCÓW I TKWIĄCY W NICH POTENCJAŁ, W TYM M.IN. ZACHĘCANIE PRZEDSIĘBIORCÓW DO TWORZENIA PO PRAWEJ STRONIE NOWYCH MIEJSC PRACY ETC. REWITALIZACJA DAJE RÓWNIEŻ SZANSE NA POZYTYWNE ZMIANY W PRZE� STRZENI PUBLICZNEJ.

120

S~MI l~~~ClCIE

KULTUR~

rnMI l()MClllt NOWOCZESNE CENTRUM KULTURY

WARSZAWA � MIASTO KULTURY Kultura jest integralną częścią życia mieszkańców War-szawy. Buduje społeczeństwo obywatelskie i więzi spo-łeczne, wspiera rozwój cywilizacyjny i gospodarczy. Jest ważnym czynnikiem rozwoju kreatywności, wpływając na poziom jakości życia w mieście.

Tradycja konkursu „Warszawa w kwiatach i zieleni” sięga 1935 r.. Jego inicjatorem był prezydent Warszawy Stefan Starzyński.

Przez ostatnie 12 lat na projekty kulturalne wydaliśmy ponad 4,5 mld zł. Finansujemy działalność 18 teatrów, 19 bibliotek i ich filii, 5 muzeów, jednej orkiestry oraz licznych ośrodków i domów kultury. Realizując politykę kulturalną Warszawy od wielu lat stawiamy na dialog, dlatego mieszkańcy i przedstawiciele środowisk twór-czych aktywnie biorą udział w tworzeniu jej głównych założeń i celów, jakie chcemy osiągnąć.

W samym centrum miasta - w ramach projektu Plac Defilad - warszawiacy i turyści przez całe lato spędzają czas razem, słuchają koncertów, tańczą, biorą udział w debatach.

122

�

Celem konkursu o Warszawską Nagrodę Edukacji Kulturalnej jest promocja najlepszych projektów z zakresu edukacji kulturalnej realizowanych w stolicy.

ROLA KULTURY W MYŚLENIU O MIEŚCIE Warszawa to nowoczesne miasto, w którego ofercie kulturalnej każdy znajdzie coś dla siebie. Jest miastem, do którego chce się przyjeżdżać i w którym chce się zo-stać. Miastem, które umie pokazać swoją unikatowość, historię i swoje osiągnięcia kulturalne. Kultura buduje pozycję miasta, a miasto kultury przyciąga inwestorów, nowych ludzi i przemysł kreatywny.

W 2012 r. powstał „Program Rozwoju Kultury w Warsza-wie do 2020 r.”, pierwszy strategiczny dokument, do-tyczący rozwoju stołecznej kultury, w prace nad którym zaangażowały się środowiska pozarządowe i ludzie kultury. Jest to najważniejszy dokument, na podstawie którego budujemy politykę kulturalną Warszawy.

W jego ramach realizujemy programy wsparcia twórczości oraz instytucji w obszarze zarządzania, przyciągania pu-bliczności, a także edukacji kulturalnej.

NA PROJEKTY KULTURALNE

4,5mldPONAD

Rozwijamy także Warszawski Program Edukacji Kultural-nej, który integruje środowiska zajmujące się edukacją kulturalną, instytucjonalne, oświatowe, pozarządowe i nie-formalne. Łączy możliwości i potencjał, jaki drzemie w instytucjach artystycznych i instytucjach animacji kultu-ry, organizacjach pozarządowych, grupach nieformalnych z potrzebami i oczekiwaniami mieszkańców. Dzięki temu w 2012 roku po raz pierwszy zorganizowaliśmy Warszaw-ski Fes� wal Edukacji Kulturalnej. Programem objęci są wszyscy uczniowie warszawskich szkół podstawowych i gimnazjalnych (ok. 100 tys. uczniów). Od 2009 r. przy-znajemy również Warszawską Nagrodę Edukacji Kulturalnej.

Program rozwoju publiczności pomaga natomiast insty-tucjom kultury w rozwijaniu relacji z widzami. Obejmuje szereg działań – od edukacyjnych i animacyjnych, przez planowanie działalności artystycznej, aż do promocji i mar-ke ngu. Przez dwa lata realizacji europejskiego projektu ADESTE (2015-2016) zorganizowaliśmy ponad 150 go-dzin warsztatów szkoleniowych oraz ponad 200 godzin spotkań roboczych, poświęconych rozwijaniu wspólnych działań i projektów na rzecz budowania więzi z publicz-nością. W ramach programu przeszkolono ponad 60 pra-cowników z 30 warszawskich instytucji kultury. W 2017 r., po raz pierwszy, przeprowadziliśmy warsztaty szkoleniowe dla pracowników 20 warszawskich domów kultury.

123

WARSZAWA CZYTA

200 placówek bibliotecznych, księgozbiór, który liczy ponad 5 milionów woluminów, nowoczesne nośniki - warszawskie biblioteki mają duży potencjał społeczny i kulturotwórczy.

Wprowadziliśmy Program Rozwoju Bibliotek, ponieważ widzimy w tym szansę na poprawę poziomu czytelnictwa w naszym mieście. Warto przypomnieć, że wznowiliśmy m.in. Nagrodę Literacką m.st. Warszawy, współorganizuje-my Nagrodę im. Ryszarda Kapuścińskiego, współuczestni-czymy w organizacji Warszawskich Targów Książki.

Warszawskie biblioteki mają potencjał, który warto rozwijać, z myślą o mieszkańcach, fot. Wojciech Surdziel.

Chcemy stworzyć nowoczesne centra biblioteczne, wy-korzystujące nowe technologie. Współczesne biblioteki oprócz prowadzenia działalności podstawowej w zakre-sie zaspokajania potrzeb czytelniczych, podejmują szereg działań związanych z szeroko rozumianą kulturą, edukacją i informacją. Stają się miejscami sąsiedzkimi, gdzie moż-na wziąć udział w dyskusji, konsultacjach społecznych, napisać projekt do budżetu partycypacyjnego. Przykła-dem takiego wielofunkcyjnego miejsca jest Mul� me-dialna Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży na Mokotowie, którą otworzyliśmy w 2014 roku. To miejsce, w którym podczas rozwijania umiejętności informacyjnych i infor-matycznych, wykorzystywane są rożne techniki edukacyjne z uwzględnieniem metod tradycyjnych w połączeniu z no-woczesnymi rozwiązaniami technicznymi i mul� medialnymi.

W 2018 r. przeznaczyliśmy 10 mln zł na wartościowanie stanowisk bibliotecznych, ponadto trwają prace nad wspól-nym portalem i identyfi kacją wizualną bibliotek.

W 2018 r. dzielnica Wawer wzbogaci się o trzy nowocze-sne kulturoteki, które połączą funkcję bibliotek i placówek kultury. Na inwestycję przeznaczyliśmy 12 mln zł. Kultu-

roteki są przykładem nowoczesnego myślenia o roli biblio-teki i mądrego wykorzystania ich przestrzeni dla różnych form aktywności kulturalnej. Wpisuje się to w założenia „Programu rozwoju bibliotek”. Nowoczesne centrum kul-tury łączy dziś wiele funkcji, jest miejscem ciekawych wydarzeń kulturalnych, ale i centrum aktywności lokalnej, w którym sąsiedzi mogą realizować własne projekty na rzecz lokalnej społeczności.

WSPARCIE TWÓRCZOŚCI I MECENAT MIASTA Jesteśmy mecenasem kultury, wspieramy rozwój twórczości i twórców, inwestujemy w różnorodność i dostępność kul-tury. Jesteśmy fundatorem Nagrody Literackiej m.st. War-szawy, Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za reportaż, VI Nagrody Prezydenta Warszawy w Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina, Grand Prix Warszawskiego Międzynarodowego Fes� walu Filmo-wego, Nagrody Klio za najlepszą pozycję varsavianistycz-ną, przyznawaną podczas Targów Książki Historycznej.

Nagroda Literacka m.st. Warszawy to konkurs o przed-wojennej tradycji, reaktywowany w 2007 r. Adresowany jest do twórców w kategoriach: proza, poezja, literatura dziecięca i varsaviana. W konkursie przyznawana jest tak-że nagroda za całokształt twórczości dla Warszawskiego Twórcy. Pula nagród wynosi 270 tys. zł, nagrodzeni zostają zarówno laureaci, jak i nominowani. Jego celem jest budo-wanie wizerunku m.st. Warszawy, promocja czytelnictwa i wspieranie twórców.

Warszawski Fes� wal Kultury bez barier stał się wzorem dla in-nych miast w Polsce.

124

Koncerty Chopinowskie to jedna z najstarszych imprez muzycznych w stolicy odbywająca się Łazienkach Królewskich nieprzerwanieod 1959 r.

Natomiast nagroda im. Ryszarda Kapuścińskiego za repor-taż to forma wyróżnienia i promocji najwartościowszych książek reporterskich, które podejmują ważne problemy współczesności, zmuszają do refl eksji, pogłębiają wiedzę o świecie innych kultur. Konkurs dobrze służy promocji Warszawy, której patronem jest rozpoznawalny niemal na całym świecie Ryszard Kapuściński, mistrz reportażu.

Stypendia artystyczne m.st. Warszawy przyznawane są od 2009 r. osobom, które poprzez działalność w różnych obszarach twórczości przyczyniają się do upowszechnia-nia i wzbogacania szeroko rozumianej kultury. Stypendyści reprezentują różnorodne dziedziny sztuki: literaturę, sztuki wizualne, upowszechnianie kultury, teatr, film, opiekę nad zabytkami, muzykę i taniec. W 2018 r. budżet na stypen-dia zwiększyliśmy do dwóch milionów złotych. Dzięki temu dwa razy więcej twórców otrzymało dotacje. Wsparliśmy fi nansowo 280 artystów na kwotę 6,5 miliona zł.

Miasto organizuje również Warszawski Fes� wal Kultury bez Barier. We współpracy z Fundacją Kultury bez Barier

dbamy o to, żeby stołeczna oferta kulturalna była w coraz większym stopniu dostępna dla osób z niepełnosprawnościami.

Kupujemy sprzęt do audiodeskrypcji oraz pętle indukcyjne dla niedosłyszących, szkolimy pracowników obsługi widza, dostosowujemy strony internetowe miejskich instytucji. Jesteśmy wzorem dla innych miast w Polsce. W trakcie 5. edycji imprezy liczba wydarzeń fes� walowych wrosła do ponad 150.

Stypendia artystyczne, które przyznajemy od blisko 10 lat to ważny instrument wsparcia twórców działających poza insty-tucjami kultury czy organizacjami pozarządowymi.

125

�

WSPIERAMY SEKTOR KREATYWNY Ułatwiamy budowanie know-how firmom i osobom, które reprezentują przemysły kreatywne. Stwarzamy możliwości wymiany doświadczeń, także na poziomie międzynarodo-wym. Wspieramy ich rozwój organizując szkolenia, warsztaty, wizyty studyjne, promocję zagraniczną, konferencje i badania.

Od 2014 r. realizowany jest program Startup Art, wspie-rający studentów kierunków artystycznych w realizacji pomysłów biznesowych, w ramach projektu European Crea ve Cluster Lab. Od początku wzięło w nim udział ponad 200 studentów szkół artystycznych w Warszawie.

Inną ciekawą inicjatywą jest crea� ve mikser, nowatorskie narzędzie służące do integracji społeczności przedsiębior-ców kreatywnych w Warszawie w formule cyklicznych spotkań networkingowych sektora kreatywnego. Organi-zowane wspólnie z Bri� sh Council, jest okazją do prezenta-cji, dyskusji, nawiązania kontaktów biznesowych i poznania ciekawych ludzi.

WSPÓŁPRACA Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI Od 2007 r. prowadząc otwarte konkursy, przeznaczyliśmy ponad 250 mln zł, dla organizacji pozarządowych na re-alizację projektów kulturalnych. Ich liczba stale rośnie. Przekazujemy 5% budżetu na współpracę z organizacjami pozarządowymi. Decyzje dotyczące współpracy z nimi podejmujemy w drodze konkursów, w których wypra-cowaliśmy transparentne i nowoczesne procedury oraz kryteria. W efekcie wspieramy twórców, gwarantujemy środki na utrzymanie siedzib i infrastrukturę, inwestu-jemy w rozwój kompetencji stołecznych kadr kultury.

Wiele pres� żowych wydarzeń kulturalnych, które budują markę Warszawy w sferze kultury, funkcjonuje wyłącz-nie lub w dużej części dzięki dotacjom pozyskiwanym w otwartych konkursach m.in. Warsaw Summer Jazz Days, Wielkanocny Fes� wal Ludwiga van Beethovena, War-szawski Fes� wal Filmowy i wiele innych. Do Warszawy zawitały także nowe fes� wale Orange Warsaw Fes� wal, Good Music Fes� wal czy Fes� wal Przemiany.

BUDUJEMY INFRASTRUKTURĘ KULTURY Nasze inwestycje to nie tylko modernizacje, ale tak-że budowa placówek kultury, które tworzą w mieście nową jakość przestrzeni miejskiej. Dzięki zwiększeniu budżetu na inwestycje kulturalne warszawiacy mają do-stęp do coraz nowocześniejszych obiektów. Jednym z najbardziej znanych jest Centrum Nauki Kopernik, którego koszt budowy wyniósł 364,8 mln zł, z czego 207 mln zł, pochodziło z funduszy unijnych. To pierw-

sze w Polsce miejsce, w którym dzieci, młodzież i dorośli mogą samodzielnie przeprowadzać doświadczenia z róż-nych dziedzin wiedzy, aby lepiej zrozumieć otaczający świat i zachodzące w nim zmiany. Jest jedną z wizytówek współczesnej Warszawy – dynamicznego miasta, wspie-rającego innowacyjność i doceniającego rolę nowocze-snej edukacji. Rozwój tej instytucji ma istotne znaczenie dla harmonijnego rozwoju miasta i jego mieszkańców.

Obecnie Centrum Nauki Kopernik rozszerza swoją działal-ność. Otwarta zostanie Pracownia Przewrotu Kopernikań-skiego. Będzie to interdyscyplinarny i międzysektorowy ośrodek badawczo-rozwojowy w dziedzinie edukacji (tzw. learning studies). Połączy badania z zakresu antropologii, edukacji, psychologii i socjologii oraz nowych technolo-gii i nauk inżynieryjnych, aby na kanwie zdobytej wiedzy tworzyć prototypy i innowacyjne rozwiązania edukacyjne, wspierające rozwój kompetencji kluczowych w XXI wieku. Centrum Nauki Kopernik już teraz tworzy cały kompleks budynków: gmach główny, planetarium i usytuowany tuż przy bulwarach wiślanych wystawienniczy Pawilon 512. Wszystkie łączy zielony teren parku Odkrywców. Siedziba Pracowni Przewrotu Kopernikańskiego to kolejny ważny element tej przestrzeni. Stanie w bezpośrednim sąsiedztwie Centrum Nauki Kopernik i będzie z nim skomunikowana łącznikiem. W konkursie na koncepcję architektoniczną wzięło udział aż 35 pracowni z kraju i z zagranicy. Zwy-cięski projekt przygotowała wrocławska pracownia Heinle, Wischer und Partner Architekci.

WAGA DZIEDZICTWA Wartość inwestycji Muzeum Historii Żydów Polskich – Po-lin, wyniosła 167 mln zł (z czego udział miasta to blisko 89 mln zł). Jego powstanie to przykład partnerstwa pu-bliczno-prywatnego. Muzeum jest centrum edukacyjnym i kulturalnym, służącym uświadomieniu wagi dziedzictwa, ze szczególnym naciskiem na edukację młodego pokole-nia. Muzeum dostarcza odwiedzającym je Polakom, Żydom oraz przedstawicielom innych społeczności, wiedzy na temat historii Żydów polskich, bogactwa ich kultury oraz o wkła-dzie Żydów do kultury polskiej. W niespełna trzy lata od otwarcia, które miało miejsce w październiku 2017 r., Muzeum Historii Żydów Polskich Polin gościło na wysta-wie stałej milionowego zwiedzającego. Zorganizowali-śmy blisko 3 tys. zajęć edukacyjnych a z danych wynika, że spośród miliona gości około 45% stanowią uczniowie i młodzież z Polski i świata. Prawie połowa gości pochodzi z zagranicy, w tym m.in. z Azerbejdżanu, Ekwadoru, Japo-nii, RPA i Wietnamu.

POLIN

126

MUZEUM HISTORII

POLSKICH 1 000 000 POLIN

W kwietniu 2016 r. muzeum zostało wyróżnione nagrodą European Museum of the Year Award 2016. W tej edycji o tytuł najlepszej placówki ubiegało się 49 kandydatów z 24 krajów. Natomiast w listopadzie 2016 r. otrzymało na-grodę EMA (European Museum Academy Award) – jedno

z najbardziej pres� żowych europejskich wyróżnień przy-znawanych placówkom muzealnym.

W kwietniu 2017 r. Komisja Europejska i Europa Nostra ogłosiły zwycięzców Nagrody Unii Europejskiej dla

Muzeum Historii Żydów Polskich Polin jest rozpoznawalną kulturową ikoną stolicy. W niespełna trzy lata od otwarcia, muzeum gościło milionowego zwiedzającego na wystawie stałej.

127

Dziedzictwa Kulturowego/Europa Nostra 2017, najwyż-szego wyróżnienia w dziedzinie ochrony dziedzictwa kulturowego w Europie. Pierwszy raz w historii w ka-tegorii „Edukacja, szkolenia i podnoszenie świadomo-ści” nagroda Europa Nostra została przyznana polskiej instytucji – Muzeum Historii Żydów Polskich Polin w Warszawie – za realizację programu edukacyjnego „Żydowskie dziedzictwo kulturowe”.

MUZEA I TEATRY Inne inwestycje w przestrzeni kulturalnej Warszawy to także Muzeum – Miejsce Pamięci Palmiry oraz Muzeum Ordynariatu Polowego.

Muzeum – Miejsce Pamięci Palmiry znalazło się w grupie 15 najlepszych realizacji architektonicznych w Polsce i zyskało nominację do pres� żowej nagrody przyznawanej co dwa lata przez Komisję Europejską, Parlament Europejski i Fundację im. Miesa van der Rohe w Barcelonie.

Przeprowadziliśmy też renowację i adaptację na cele kulturalne piwnic staromiejskich Warszawy. Utworzyliśmy w nich nowoczesne Centrum Interpretacji Zabytku, oddziału Muzeum Warszawy. Koszt projektu wyniósł 37,7 mln zł, w tym 20,6 mln zł przekazał Norweski Mechanizm Finansowy.

Adaptacja zabytkowych budynków na siedzibę Muzeum Warszawskiej Pragi kosztowała 38 mln zł, w tym 12 mln

Muzeum Warszawskiej Pragi dokumentuje, bada, gromadzi i udostępnia przedmioty i historie związane z dziedzictwem prawobrzeżnej Warszawy.

zł pochodziło z funduszy unijnych. Na otwarcie wystawy stałej przekazaliśmy 4,6 mln zł.

Innym ciekawym projektem jest stworzenie Międzynarodo-wego Centrum Kultury Nowy Teatr (koszt prawie 35 mln zł, w tym środki norweskie wyniosły ponad 19 mln zł). W kwietniu 2016 r., po ośmiu latach działalności i niemal dwóch latach modernizacji kompleksu budynków przy ul. Madalińskiego 10/16, zespół Krzysztofa Warlikowskie-go rozpoczął pracę we własnej siedzibie na Mokotowie. Pos� ndustrialna przestrzeń przekształciła się w oazę kul-tury i stała się jedną z najnowocześniejszych placówek kulturalnych w Warszawie. Nowy Teatr jest producen-tem spektakli teatralnych, fes� wali, wydarzeń edukacyj-

W maju 2017 r., po latach intensywnych prac modernizacyjnych Muzeum Warszawy otworzyło się dla publiczności na nowo, fot. Bartosz Bobkowski.

128

Dzięki zwiększeniu budżetu na inwestycje kulturalne, warsza-wiacy mają dostęp do coraz nowocześniejszych obiektów.

nych. Działania teatru oparte są na udziale mieszkańców i animowaniu ich aktywności przy wykorzysaniu otwartej przestrzeni obiektu. W nowych budynkach teatru współ-finansowaliśmy wraz z Unią Europejską modernizację zabytkowej hali warsztatowej.

Otworzyliśmy także nowe Muzeum Warszawy, które po-wstało w 11 staromiejskich kamienicach. Budżet inwesty-cji wyniósł 65 mln zł, z czego 18 mln zł przekazał Norweski Mechanizm Finansowy. W latach 2014-2017 prowadzony był projekt OdNowa, obejmujący modernizację, konserwa-cję i digitalizację zabytkowych obiektów muzeum, a także realizację nowej wystawy głównej. Wielkie otwarcie odby-ło się 9 i 10 czerwca 2018 r. W odrestaurowanych kamie-nicach przy Rynku Starego Miasta na gości czeka nowa wysta-wa główna, wystawy czasowe, różnorodny program zajęć i spotkań. Wystawa składa się z 7352 rzeczy w 21 gabi-netach tematycznych. Wśród pokazywanych obiektów są oryginalne dzieła sztuki i rzeczy codzienne. Muzeum cieszy się ogromnym zainteresowaniem mieszkańców i turystów. – w pierwszym półroczu 2017 r. odwiedziło je ponad 65 tys. osób.

NOWE INWESTYCJE JUŻ WKRÓTCE Budowa Sinfonia Varsovia Centrum, nowej siedziby orkie-stry Sinfonia Varsovia, jest jednym z fl agowych projektów „Programu rewitalizacji Pragi”, o ogromnym znaczeniu dla rozwoju prawobrzeżnej Warszawy. Nawiązujemy w ten sposób do działań podejmowanych w innych miastach europejskich, gdzie ważne instytucje kultury lokalizowane są na obszarach rewitalizowanych.

Łączny budżet inwestycji wynosi ponad 630 mln zł. Pod-stawowym założeniem inwestycji Sinfonia Varsovia Centrum jest stworzenie unikatowego miejsca skupionego wokół mu-zyki, dla mieszkańców Warszawy i odwiedzających ją gości. To nie tylko kilka sal koncertowych, w tym ta największa w Polsce, o wyjątkowej konstrukcji i wspaniałej akustyce, ale też liczne przestrzenie edukacyjne, w tym dla młodych

Zmodernizowaliśmy warszawskie teatry m.in. Dramatyczny, Kwadrat, Ochoty, Powszechny, Roma i Studio.

artystów (Akademia Sinfonia Varsovia, rezydencje artystyczne, sale prób), studio nagraniowe, sala konferencyjna, po-mieszczenia przeznaczone dla różnych grup wiekowych. W całym kompleksie nie zabraknie również miejsc, w których będzie można po prostu miło spędzić czas wolny – w ka-wiarni połączonej z księgarnią muzyczną, restauracji, ogro-dzie łączącym się z parkiem Obwodu Praga AK i na tarasie spacerowym na wysokości 20 metrów, z którego będzie można oglądając panoramę Kamionka i Warszawy.

Inną ważną inwestycją jest budowa nowych siedzib Mu-zeum Sztuki Nowoczesnej oraz teatru TR Warszawa. To jedna z najciekawszych i największych inwestycji kultural-nych w Warszawie. Jest realizowana według wybranego w konkursie projektu pracowni architektonicznej Thomas Phifer and Partners. W marcu 2018 r. Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie ogłosiło przetarg ograniczony na wykonawcę, który wybuduje siedzibę instytucji. Prze-widywany termin otwarcia gmachu to grudzień 2021 r.

Podstawowym założeniem inwestycji Sinfonia Varsovia Centrum jest stworzenie unikatowego miejsca skupionego wokół mu-zyki, dla mieszkańców Warszawy i odwiedzających ją gości. Proj. Atelier Thomas Pucher.

129

W marcu 2018 r. został ogłoszony przetarg na budowę pierwszego z budynków kompleksu MSN i TR Warszawa. Rozpoczynamy realizację jednej z najważniejszych inwestycji kulturalnych ostatnich lat.

Budżet budowy nowych siedzib Muzeum Sztuki Nowo-czesnej oraz teatru TR Warszawa wyniesie ok. 500 mln zł.

Niebawem powstanie też „plac centralny” według koncepcji wybranej w formule konkursu i konsultowanej z mieszkań-cami Warszawy.

W maju 2016 r. podczas Nocy Muzeów Muzeum Sztuki Nowoczesnej zakończyło swój czteroletni okres działalno-ści w dawnym pawilonie meblowym Emilia. Na pożegna-nie zaproszono wszystkich sympatyków jego architektury i przygotowano program różnorodnych wydarzeń: koncerty, konferencję poświęconą architekturze modernistycznej, premierę albumu o pawilonie. Muzeum w marcu 2017 r. zainaugurowało swoją działalność w siedzibie tymczaso-wej położonej nad Wisłą, wystawą „Syrena herbem twym zwodnicza“

Realizujemy rewitalizację i modernizację Teatru Baj, najstar-szego w Polsce teatru lalek. Jego koszt wyniesie 31,5 mln zł. Przywrócona zostanie funkcjonalność teatru w jego histo-rycznej lokalizacji oraz uratowany zostanie zabytek, jeden z najbardziej charakterystycznych dla warszawskiej Pragi. Jest to bardzo ważny projekt rewitalizacyjny, a odnowienie budynku teatru ma stanowić kolejny impuls rozwojowy dla tej części Warszawy.

Pracujemy także nad modernizacją pałacyku Konopackie-go, Muzeum Woli, Teatru Lalka, Teatru Dramatycznego oraz Teatru Ateneum.

NADAL WAŻNY DOM KULTURY Warszawskie domy kultury są ważnym ogniwem realiza-cji przyjętego przez Radę Warszawy strategicznego „Pro-gramu rozwoju kultury do 2020 r. „Miasto i obywatele”. W Warszawie na podstawie tego dokumentu realizujemy szeroko zakrojoną politykę kulturalną, która uwzględnia zarówno twórców kultury, jak też jej odbiorców, którzy mają – zgodnie z założeniami – aktywnie w kulturze uczest-niczyć, będąc nie tylko jej konsumentami, ale też współ- twórcami. Na terenie Warszawy działalność kulturalną prowadzą 24 dzielnicowe domy kultury, z czego w ciągu ostatnich 11 lat zmodernizowaliśmy m.in.: Służewski Dom Kultury, PROM Kultury Saska Kępa, Wawerskie Centrum Kultury, Wolskie Centrum Kultury, Białołęcki Ośrodek Kultury, Trzy Pokoje z Kuchnią.

Otworzyliśmy ponadto nowe placówki upowszechniania kultury m.in. nowoczesne mediateki, np. na Bielanach (koszt 12 mln zł), czy bibliotekę w Rembertowie (8 mln zł). W październiku 2017 r. nastąpiło oficjalne otwarcie nowej siedziby Domu Kultury Kadr na Mokotowie. Warszawia-cy mogą się tu samorealizować, współtworzyć społeczne więzi – tak ważne w budowaniu społeczeństwa obywa-telskiego i wspieraniu tożsamości lokalnej, ale też uczyć otwartości na potrzeby innych. Kadr proponuje aż 100 rodzajów zajęć z tak różnych dziedzin, jak muzyka, taniec, sztuki audiowizualne, teatr, język i kultura oraz szeroko po-jęty rozwój. Ich znaczna część adresowana jest do osób dorosłych.

130

Nowy Kadr to prawie 7000 m kwadratowych powierzchni, 15 pracowni edukacyjnych, kawiarnia, sala widowiskowa dla 232 osób.

6 października 2017 r. otworzyliśmy nową siedzibę Domu Kultury Kadr na Mokotowie. Działająca już prawie 40 lat instytucja zyskała nowe możliwości.

131

13 listopada 2017 r. wmurowano kamień węgielny pod budowę Centrum Kultury Ursynowa. To pierwszy dla tzw. Wysokiego Ursynowa dzielnicowy dom kultury. Warszawa przeznaczy na inwestycję blisko 21,4 mln zł.

Działający już prawie 40 lat Dom Kultury Kadr, dzięki no-wej siedzibie, stał się jeszcze nowocześniejszą instytucją edukacyjno-kulturalną. Ta zmiana ma charakter spektaku-larny, pozwala rozszerzyć dotychczasowy zakres i formu-łę działania placówki. Nowy Kadr to prawie 7 tys. m kw. powierzchni, z czego 3,2 tys. m kw. to przestrzeń użytko-wa. Jest to zatem jeden z największych domów kultury w Warszawie! To trzy piętra nowoczesnej i dopasowa-nej do oczekiwań odbiorców oferty, w tym 15 pracowni edukacyjnych, studio nagraniowe, studio fotografi czne z cykloramą, liczne stanowiska mul� medialne, kawiarnia, naszpikowana nowoczesną technologią sala widowiskowa mieszcząca 232 osoby, podwieszane pod sufi tem instala-cje artystyczne i wiele innych.

W 2017 r. został wmurowany kamień węgielny pod bu-dowę Centrum Kultury Ursynowa. Przeznaczymy na tę inwestycję blisko 21,4 mln zł. Placówka będzie prowa-dziła działalność w zakresie tworzenia i upowszech-niania kultury. Obejmie edukację kulturalną, animację i rozwój amatorskiego ruchu artystycznego. Ważnym celem jej działalności będzie zachowanie dziedzictwa kulturowego i lokalnej tradycji. Zakończenie prac budowlanych przewi-dziane jest na drugą połowę 2018 r.

W OBIEGU MIĘDZYNARODOWYM Warszawa od 2015 r. jest częścią elitarnej, międzynarodo-wej organizacji World Ci� es Culture Forum, zrzeszającej przedstawicieli miast z całego świata, która stwarza możli-wość wymiany wiedzy i doświadczeń na temat problemów,

z którymi zmagają się współcześnie samorządy i inne organizacje działające na rzecz rozwoju miast w zakresie kultury i jej wpływu na inne dziedziny życia mieszkańców.

Od 2010 r. Warszawa gości w Paryżu, organizując fes� wal „Chopin au Jardin du Luxemburg”. Pomysł przeniesienia Koncertów Chopinowskich z Łazienek Królewskich do stolicy Francji zyskał w ciągu siedmiu lat tysiące wielbi-cieli. Projekt realizowany jest we współpracy z Instytutem Polskim w Paryżu i francuskim senatem.

Na scenach międzynarodowych bardzo często prezentują się zespoły TR Warszawa, Nowego Teatru i Orkiestry Sinfonia Varsovia. Tylko w ostatnich latach ich spektakle bądź kon-certy były prezentowane między innymi w Nowym Jorku, Los Angeles, Toronto, Montrealu, Buenos Aires, Tel Avivie, Seulu, Dublinie, Londynie, Lizbonie, Paryżu, Amsterdamie, Atenach, Wiedniu, Berlinie, Monachium, Budapeszcie, Belgradzie czy Sankt Petersburgu. Ich zespoły, aktorzy i muzycy, zdobywają szereg pres� żowych nagród i wy-różnień. TR Warszawa zdobył m.in. honorową nagrodę na Istanbul Theatre Fes� val dla reżysera Grzegorza Jarzyny oraz Grand Prix (nagroda dla najlepszego spektaklu) na 6. Międzynarodowym Fes� walu Teatralnym Boska Komedia dla Nietoperza. Reżyser Nowego Teatru Krzysztof Warli-kowski został uhonorowany francuskim Orderem Litera-tury i Sztuki, a Orkiestra Sinfonia Varsovia otrzymała Perłą Honorową w kategorii Kultura, przyznaną przez Kapitułę Laureatów IX edycji Pereł Honorowych wydawnictwa Polish Market.

132

STOLICA WOLNOŚCI 1918�2018 Sto lat temu Warszawa odzyskała status stolicy państwa polskiego. Wtedy też Polacy przyjęli swobody demokra-tyczne i nowoczesne rozwiązania społeczne – powszechne ubezpieczenia, wolność prasy i zgromadzeń. Dzięki temu w stolicy rozkwita kultura i nauka, rodzi się nowoczesna metropolia. Wolna, otwarta, tolerancyjna Warszawa to miasto należące do mieszkańców, dlatego ideą obchodów jest włączenie wszystkich warszawiaków w uroczystości rocznicowe i zaproszenie ich do wspólnego świętowania wolności.

Setną rocznicę niepodległości obchodzimy pod hasłem „Stolica wolności 1918–2018” zilustrowanym logotypem „Wasza Warszawa”. Przygotowaliśmy wiele projektów, które upamiętnią tę ważną rocznicę. Przez cały rok w mieście odbywają się różnorodne imprezy, a jest ich ponad 400.

Na stulecie Orkiestra Sinfonia Varsovia ogłosiła konkurs na „Warszawskiego poloneza dla Niepodległej”. Zwycięską

kompozycję wybrano 4 czerwca. To właśnie w jego takt pod koniec września 2018 r. przejdzie ulicami korowód. Do tańca zostaną zaproszeni wszyscy warszawiacy.

Inaugurując obchody 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości, zaprosiliśmy mieszkańców do składania pod-pisów pod przesłaniem dla przyszłych pokoleń w „War-szawskiej księdze wolności 1918-2018-2118”. Zapełniona wpisami „Księga” zostanie umieszczona w kapsule czasu i zakopana 13 października 2018 r. w przestrzeni publicz-nej Warszawy.

W 2018 r. po raz pierwszy ogłosiliśmy plebiscyt „Warsza-wianka Roku”. Kryteriami wyboru współczesnej laureatki plebiscytu jest działalność na rzecz Warszawy i jej promo-cji, upowszechnianie otwartości, tolerancji, równoupraw-nienia, wartości demokratycznych. W tegorocznej edycji plebiscytu wybrana zostanie również „Warszawianka Stu-lecia”, która będzie symbolem naszych największych do-konań w minionych stu latach. Zwyciężczynie plebiscytów poznamy 25 października 2018 r.

Setną rocznicę niepodległości obchodzimy pod hasłem „Stolica wolności 1918–2018” zilustrowanym logotypem „Wasza Warszawa”.

133

,,

l()QMlCIE ) I.I -~ . Q , l!l. :

Danuta Błażejczyk

Foto

Zbi

gnie

w D

arda

� DOM KULTURY KADR TO JEDNA Z NAJNOWOCZEŚNIEJSZYCH PLACÓWEK NA MAPIE INWESTYCJI KULTURALNYCH, KTÓRE POWSTAŁY W WARSZAWIE W OSTATNICH LATACH. NIE MOGĘ SIĘ NADZIWIĆ, JAK TO MIEJSCE JEST WYJĄTKOWE � PEŁNE KREATYWNYCH PRZESTRZENI, OTWARTE NA KAŻDEGO GOŚCIA BEZ WZGLĘDU NA WIEK, BARDZO NOWOCZESNE. NAPAWA MNIE DUMĄ OBSERWOWANIE, JAK ŁĄCZY POKOLENIA, DAJE SZCZĘŚCIE, KSZTAŁTUJE MŁODYCH I WSPIERA LOKALNE PROJEKTY, NIE TYLKO DZIECIĘCE, ALE TAKŻE INICJATYWY SKIEROWANE DO SENIORÓW. UCZY SZACUNKU DO SZTUKI I CZŁOWIEKA � MÓWI DANUTA BŁAŻEJCZYK, POLSKA PIOSENKARKA, ODZNACZONA SREBNYM MEDALEM „ZASŁUŻONY KULTURZE GLORIA ARTIS”.

134

S~MI l~~~ClCIE

135

rnMI l()MClllt

SPORTOWA WARSZAWA Dzięki stale modernizowanej infrastrukturze sportowej, dzynarodowej. Byliśmy gospodarzami piłkarskiego tur-a także nowym inwestycjom w stolicy odbywa się coraz nieju UEFA EURO 2012 oraz finału Ligi Europy w 2015 r. więcej sportowych wydarzeń o randze krajowej i mię-

Za ponad 30 mln zł w stolicy powstało osiem wielofunkcyjnych boisk – Syrenek.

136

Byliśmy gospodarzami piłkarskiego turnieju UEFA EURO 2012. W tym czasie strefę kibica przed Pałacem Kultury i Nauki odwie-dziło blisko półtora miliona osób.

i 923mln

W ciągu dekady uruchomiliśmy w Warszawie wiele nowych obiektów sportowych. Łącznie na inwestycje w zakresie spor-tu i rekreacji w latach 2006-2017 wydaliśmy blisko 932 mln zł. W mieście działa 18 miejskich jednostek organizacyjnych, zarządzających ośrodkami sportu i rekreacji. 16 z nich ma charakter dzielnicowy, a dwie ogólnomiejski. Łącznie za-rządzamy obiektami sportowymi w 72 lokalizacjach: 29 pływalniami krytymi, 4 pływalniami odkrytymi, 23 halami i salami sportowymi, 4 stadionami, 16 lodowiskami i torem łyżwiarskim oraz ponad 90 boiskami sportowymi.

BEZ BOISKA ANI RUSZ Od 2010 r. Legia Warszawa (obecny Mistrz Polski), gra na nowym stadionie miejskim. Mieści on ponad 31 tys. kibi-ców, którzy mogą w komfortowych warunkach dopingo-wać swój klub. Nowoczesny i funkcjonalny stadion był nominowany do pres� żowej nagrody Stadium Business Awards 2011.

Wielkiej piłki nie byłoby jednak bez młodych zawodników, którzy od najmłodszych lat mogą trenować na wielofunk-cyjnych boiskach – Syrenkach. Za ponad 30 mln złotych w stolicy powstało osiem takich obiektów. Poza piłką nożną trenować tam można m.in. koszykówkę, siatkówkę, tenis stołowy i ziemny, a także korzystać z rekreacyjnych ścianek wspinaczkowych.

30 BOISK WIELOFUNKCYJNYCH 8WYBUDOWANIE

137

Miejski stadion Legii to jedna z najbardziej widowiskowych sportowych inwestycji.

WYSPORTOWANY MAŁY WARSZAWIAK Kluby mogą korzystać z obiektów sportowych dzięki roz-budowanemu i efektywnemu systemowi miejskich dotacji. W latach 2007-2017 na wspieranie i upowszechnianie

kultury fizycznej oraz szkolenie i współzawodnictwo dzieci i młodzieży wydaliśmy ponad 346 mln zł. Tylko w 2017 r. dotowaliśmy działalność szkoleniową 198 klubów i orga-nizacji sportowych, w których trenuje ponad 28 tys. mło-dych sportowców w aż 45 dyscyplinach.

Wspieramy finansowo najzdolniejszych młodych sportowców. W latach 2007-2018 stypendia sportowe m.st. Warszawy przyznaliśmy blisko 4,5 tys. zawodnikom.

138

)

W latach 2007-2017 na wspieranie i upowszechnianie kultury fizycznej oraz szkolenie i współzawodnictwo dzieci i młodzieży wydaliśmy ponad 346 mln zł.

Wspieramy uprawianie sportu wśród wszystkich warsza-wiaków. Dzięki miejskim funduszom mogliśmy zrealizować wiele programów skierowanych do różnych grup wiekowych.

Akcje „Lato w mieście” i „Zima w mieście” to czas, kiedy naj-młodsi mieszkańcy mogą aktywnie i kreatywnie spędzić czas biorąc udział w licznych zajęciach sportowych i rekreacyjnych.

liczne propozycje sportowe – w ramach programu dzie-ciaki mogły korzystać z ponad 60 obiektów sportowych – dzielnicowych i miejskich.

W AKCJACH i

Najmłodsi mogli uczestniczyć w Warszawskiej Olimpia-dzie Młodzieży (WOM) czy programach organizowanych podczas ferii zimowych czy wakacji letnich. Warszawska Olimpiada Młodzieży (WOM) jest corocznym wydarze-niem sportowym z wieloletnią tradycją, której celem jest nie tylko upowszechnianie sportu wśród młodych miesz-kańców stolicy, ale również przeciwdziałanie agresji oraz profilaktyka zdrowotna i społeczna. Dzięki tej inicjatywie zajmujemy pierwsze miejsca we współzawodnictwie wo-jewódzkim i ogólnopolskim. Łącznie w zawodach elimina-cyjnych i finałowych 50. edycji WOM uczestniczyło blisko 65 tys. zawodników. W sezonie 2015/2016 na zawody (edy-cja szkolna) przeznaczyliśmy 470 tys. zł, a rok później 540 tys. zł. Finansujemy również rywalizację WOM w edycji klubowej, na którą w 2017 r. wydaliśmy ponad 182 tys. zł.

W akcjach „Lato w mieście” i „Zima w mieście” w latach 2007-2017 uczestniczyło ponad ćwierć miliona młodych warszawiaków. Tylko w 2017 r. w 108 placówkach edu-kacyjnych, w ciągu dwóch tygodni zimowego wypoczyn-ku, w akcji wzięło udział 11 tys. uczniów. Program „Lato w mieście” również cieszy się niesłabnącą popularnością. Najlepiej obrazują to statystyki dotyczące frekwencji. W 2017 r. do dyspozycji młodych warszawiaków oddaliśmy aż 135 wakacyjnych placówek edukacyjnych, do których uczęszczało ponad 20 tys. dzieci – to o ponad 2 tys. wię-cej niż przed dwoma laty. Na chętnych czekały również

SPORT NIEPEŁNOSPRAWNYCH I SENIORÓW Realizujemy także programy dla dorosłych, m.in.: Aktywny warszawiak, Senior – starszy sprawniejszy czy Niepełno-sprawny – sprawniejszy. Na realizację tych trzech progra-mów w latach 2007-2016 przeznaczyliśmy blisko 4 mln zł. Bardzo ważne dla miasta są inicjatywy sportowe adre-sowane do osób z niepełnosprawnościami. Celem tych działań jest podnoszenie aktywności fi zycznej i wspieranie talentów oraz integracja społeczna. Od 2008 r. realizujemy program „Niepełnosprawny - sprawniejszy”, obejmujący zajęcia z nauki doskonalenia pływania. Głównym celem tej inicjatywy jest zachęcanie do ruchu osób z niepełno-sprawnościami w różnym przedziale wiekowym i o różnym poziomie aktywności. W latach 2012-2016 realizowaliśmy program we współpracy z trzema stowarzyszeniami, orga-nizującymi zajęcia dla osób niepełnosprawnych fi zycznie i intelektualnie oraz niewidomych i słabo widzących. Co roku przyznajemy również dotacje na realizację zadań na rzecz wspierania różnorodnych form aktywności sporto-wej i rekreacyjnej osób z niepełnosprawnościami, m.in. szkolenia oraz organizację imprez sportowych i rekreacyj-nych.

W 2012 r. na sport osób niepełnosprawnych przeznaczyliśmy blisko 556 tys. zł, dzięki którym sportowcy mogą przez cały rok

139

Co roku przyznajemy dotacje na realizację zadań na rzecz wspierania różnorodnych form aktywności sportowej osób z niepełnosprawnościami.

uprawiać takie dyscypliny jak: pływanie, gimnastyka, lekko-atletyka, koszykówka czy siatkówka. W 2016 r. zainwestowa-liśmy ponad 482 tys. zł, a w 2017 r. – ponad 417 tys. zł.

Do najważniejszych imprez i wydarzeń, które wsparliśmy finansowo w latach 2012-2017 należą: Europejski Turniej Piłki Nożnej Zunifikowanej Olimpiad Specjalnych, Turniej Piłki Siatkowej Zunifikowanej Olimpiad Specjalnych, Amp Futbol Cup, Puchar Świata w szermierce na wózkach czy Warszawskie Integracyjne Igrzyska Sportowe „Razem do zwycięstwa”.

Mając na uwadze rosnącą liczbę seniorów (grupa ta sta-nowi obecnie ponad 23% populacji miasta), wspieramy programy ich aktywności fizycznej. To część Strategii Warszawa 2030, która zakłada, że stolica będzie miastem otwartym, przyjaznym i wygodnym dla wszystkich miesz-kańców, bez względu na wiek. Według najnowszych da-nych, w 2017 r. 100 tys. seniorów korzysta z ponad 200 różnorodnych projektów sportowych i rekreacyjnych pro-wadzonych w instytucjach miejskich. Są to m.in. programy Senior starszy sprawniejszy czy Aktywny senior.

W 2017 r. zorganizowaliśmy Warszawską Olimpiadę Seniorów – jednodniową imprezę o charakterze sporto-wo-rekreacyjnym, dedykowaną osobom w wieku 60+.

W 2017 ROKU NA SPORT OSÓB

PONAD

417 tys.

Dużą popularnością wśród warszawiaków cieszą się plenerowe atrakcje sportowe.

140

W tej pierwszej tak dużej inicjatywie odpowiadającej na potrzeby osób starszych, którzy chcą rozwijać swoją aktywność fizyczną, wzięło udział ponad 500 uczestników.

PLENER I MŁODOŚĆ Dzięki powiększającej się liczbie siłowni plenerowych, Warszawa staje się miastem, gdzie możliwe jest uprawia-nie sportu na świeżym powietrzu przez cały rok. W ra-mach projektu „Warszawa w dobrej kondycji!” powstało 110 siłowni plenerowych. Następne siłownie zbudowa-no z inicjatywy mieszkańców w ramach kolejnych edycji budżetu partycypacyjnego: w 2015 r. – 10, a rok póź-niej – 21. Inwestycje prowadzą również dzielnice. Obecnie warszawiacy mogą korzystać z 233 siłowni plenerowych i 40 urządzeń do street workoutu.

W RAMACHPROJEKTU „WARSZAWA

W DOBREJ KONDYCJI!”

110 PLENEROWYCH

Wspieramy finansowo najzdolniejszych młodych sportow-ców. W latach 2007-2018 Stypendia sportowe m.st. Warszawy wypłaciliśmy blisko 4,5 tys. zawodnikom, łącznie ponad 21 mln zł. Tylko w 2018 r. przeznaczyli-śmy na stypendia sportowe ponad 3,3 mln zł., wspie-rając 416 sportowców, w tym 21 trenerów, którzy w 2017 r. wyróżnili się najlepszymi osiągnięciami. Stypendia sportowe są udzielane od kilkunastu lat. Warto dodać, że suma środków przeznaczanych na stypendia systematycznie rośnie. W 2015 r. było to blisko 1,2 mln zł, w 2016 r. 1,9 mln zł, w 2017 r. ponad 2,1 mln zł., a w 2018 r. to już ponad 3,3 mln zł.

PONAD W 2018 R.

NA STYPENDIA3,3

Mieszkańcy przez cały rok mogą dbać o swoją aktywność fizyczną, dzięki licznym siłowniom plenerowym i urządzeniom do street workoutu.

SPORTOWE ZMIANY W STOLICY W latach 2017-2019 przeznaczymy ponad 130 mln zł na rewitalizację i modernizację siedmiu miejskich ośrodków sportowych, zapewniając w ten sposób wysoki standard uprawiania różnych dyscyplin sportowych.

Amatorzy górskich sportów mogą rozwijać swoje wspinaczkowe umiejętności dzięki całorocznej plenerowej ściance boulderingo-wej, wybudowanej po praskiej stronie mostu Świętokrzyskiego.

141

Realizujemy program kompleksowej modernizacji siedmiu miejskich ośrodków sportu. W latach 2017-2019 na ten cel przezna-czymy ponad 130 mln zł.

Mieszkańcy mogą już korzystać ze zmodernizowanego ośrodka „Inflancka”. Wymieniliśmy powłokę pneumatycz-ną nad pływalnią wraz z wentylacją, zmodernizowaliśmy instalację uzdatniania wody, pojawiły się również nowe wodne atrakcje, a to nie koniec zmian. W 2018 r. oferta ośrodka poszerzy się o kompleks saun.

przebudową basenów, zmodernizujemy i rozbudujemy także boiska plażowe do siatkówki i piłki nożnej.

W kwietniu 2018 r. otrzymaliśmy pozwolenie na budowę w celu modernizacji ośrodka „Namysłowska”, który czeka teraz wybór wykonawcy. Zakres prac jest bardzo szeroki.

W LATACH 2007-2017 NA WSPIERANIE I UPOWSZECHNIANIE KULTURY FIZYCZNEJ 346

Rozbudowujemy również atrakcje Parku Kultury w Po-wsinie. Na jego terenie pojawiły się elementy małej ar-chitektury, od początku roku mieszkańcy mogą korzy-stać z dwóch nowych kortów tenisowych wyposażonych w nową powłokę zadaszenia hali, nową nawierzchnię z trawy sztucznej, system ogrzewania oraz energooszczęd-ne oświetlenie. Najmłodsi warszawiacy już mogą korzystać ze zmodernizowanego placu zabaw, który zmienił się nie do poznania. Przed nami jeszcze modernizacja basenu i placu gier z mini golfem.

Tempa nabierają również prace prowadzone w pozosta-łych stołecznych ośrodkach sportowych. Trwa komplek-sowa modernizacja ośrodka „Moczydło”. Poza całkowitą

W stolicy co roku organizowanych jest ponad 400 różnego rodza-ju biegów, jednak na szczególną uwagę zasługuje Warszawska Triada Biegowa, która odbywa się pod hasłem „Zabiegaj o pamięć”.

142

Dzięki przebudowie miejsce to zyska nowe funkcje rekre-acyjno-sportowe. Oprócz dobrze znanych warszawiakom basenów, stworzymy ogólnodostępną strefę sportów miejskich, a przede wszystkim pełnowymiarowe lodowi-sko, które latem będzie wykorzystywane przez rolkarzy. Nie zapominamy również o miłośnikach sportów zimo-wych. Trwają prace związane z montażem nowej maty zjazdowej w ośrodku „Szczęśliwice”. Unowocześniona zostanie też drewniana konstrukcja tarasu widokowego w górnej części stoku oraz stacja górnej kolei krzesełkowej, a to nie wszystko. Trwa przetarg na wykonawcę kolejnego etapu modernizacji, obejmującej remont budynku ośrodka.

W ośrodku sportowym „Polonia” planujemy wzniesienie dwóch nowych trybun i całkowitą przebudowę legendar-nej trybuny „kamiennej” oraz dodatkowo budowę nowej bieżni lekkoatletycznej oraz zaplecza sanitarnego i szatni. Prace w obiekcie przy ul. Konwiktorskiej będą podzielone na kilka etapów. Po przebudowie stadion będzie mieścił blisko 12 tys. widzów na zadaszonych trybunach. Dodat-kowo powierzchnia użytkowa obiektu wzrośnie o około 2,5 tys. mkw. To przestrzeń, którą będą mogły wykorzy-stać m.in. klub i sekcje sportowe.

„ZABIEGANA” WARSZAWA Mieszkańcy Warszawy chętnie uczestniczą w rywalizacji sportowej. Szczególną popularnością wśród biegaczy cie-szy się Triada biegowa – Zabiegaj o pamięć. Składają się

Bieg Niepodległości to największy bieg uliczny w Warszawie, podczas którego miasto zalewa fala barw narodowych.

na nią: Bieg Konstytucji 3 Maja, Bieg Powstania Warszaw-skiego oraz Bieg Niepodległości. W 2017 r. wzięła w nich udział rekordowa liczba zawodników.

27. Bieg Konstytucji ukończyło 5161 osób (w tym 4264 biegaczy, 773 dzieci i 124 zawodników nordic walking). W porównaniu do roku poprzedniego nastąpił 14% wzrost frekwencji. Podczas 27. Biegu Powstania Warszawskie-go trasę ukończyło prawie 10 tys. osób (w tym prawie

Młodzi, aktywni warszawiacy chętnie odwiedzają i doskonalą swoje umiejętności w świeżo wyremontowanym skateparku „Jutrzenka”.

143

Warszawa stała się miejscem rozgrywek największych międzynarodowych wydarzeń sportowych, jak m.in. lekkoatletyczny Memoriał Kamili Skolimowskiej.

3 tys. biegaczy na dystansie 5 km, blisko 7 tys. biegaczy na dystansie 10 km i 5 zawodników na wózkach). To o 16% więcej niż rok wcześniej. W 29. Biegu Niepodległości dla biegaczy przygotowaliśmy aż 18 tys. pakietów startowych – czyli o 3 tys. więcej niż w 2016 r. Tym samym bieg ten stał się największym biegiem ulicznym w Polsce.

ROK RZEKI WISŁY W ramach programu Aktywnie nad Wisłą w 2017 r. (ob-wołanym Rokiem Rzeki Wisły) dofi nansowaliśmy organi-zację zajęć i imprez na rzeką na łączną kwotę 500 tys zł. W ramach tej inicjatywy zrealizowano zajęcia wioślarskie dla amatorów, zajęcia kajak polo, szkółkę żeglarstwa trady-cyjnego, szkolenie z użyciem desek typu SUP oraz wyciągu wakeboardowego oraz liczne imprezy rekreacyjne w zakre-sie upowszechniania sportów wodnych. Zorganizowaliśmy spływy kajakowe, zawody na tradycyjnych drewnianych łodziach wiosłowych, regaty wioślarskie, nadwiślański triathlon wioślarski oraz powitanie lata z kajak polo.

STOLICA W SPORCIE EUROPEJSKI Stolica stała się również areną rozgrywek największych międzynarodowych wydarzeń sportowych. W Warszawie w ostatnich latach odbywały się m.in. Mistrzostwa Świa-ta w Piłce Siatkowej Mężczyzn, piłkarski finał Ligi Europy

i mecze tenisowe Davis Cup. Przez ulice naszego miasta przejechali równie kolarze uczestniczący w Tour de Po-logne, a na stołecznych stadionach rywalizowali również lekkoatleci podczas Memoriałów Kamili Skolimowskiej.

W 2008 r. zostaliśmy wyróżnieni tytułem Europejskiej Stolicy Sportu. Otrzymaliśmy go za szczególne osiągnięcia w rozwoju sportu dzieci i młodzieży, walkę z patologiami oraz organizację czasu wolnego młodzieży. Tak uzasadniła swoją decyzję o wyróżnieniu Warszawy komisja Europej-skiego Stowarzyszenia Stolic Sportowych (ACES).

Boll Warsaw FIM SGP of Poland.

144

� �

�

Byliśmy także gospodarzem jednej z największych imprez piłkarskiego świata – Mistrzostw Europy w piłce nożnej UEFA EURO 2012. Turniej był ogromnym sukcesem orga-nizacyjnym. Szacuje się, że do Warszawy przyjechało oko-ło 200 tys. kibiców z zagranicy i ponad 300 tys. kibiców z Polski. To co się działo w Strefie Kibica UEFA EURO 2012 było największą i zarazem najdłużej trwającą imprezą ma-sową w stolicy. O jej sukcesie mówią przede wszystkim liczby. Przez 25 dni strefę kibica przed Pałacem Kultury i Nauki odwiedziło blisko półtora miliona ludzi! Turniej trwał ponad trzy tygodnie, ale dla warszawiaków najważ-niejszymi dniami pozostaną te, w których grała reprezen-tacja Polski. Polakom za każdym razem kibicowało w stre-fi e około 100 tys. ludzi.

Gościliśmy również Europejskie Letnie Igrzyska Olimpiad Specjalnych, które rozgrywane były we wrześniu 2010 r. W Igrzyskach udział wzięło blisko 1500 sportowców reprezentujących 57 państw z Europy i Azji.

Rok 2017 również obfitował w duże, międzynarodowe imprezy sportowe, których gospodarzem była Warszawa. Sezon rozpoczął się energicznie od finału Pucharu Polski Koszykarzy. Odbyły się m.in. wielki finał zawodów Cavalia-da Tour 2016/2017, żużlowe zawody Lo o Warsaw FIM Speedway GP, lekkoatletyczny Lo o Warszawski Memo-riał Kamili Skolimowskiej na Stadionie PGE Narodowym, duże imprezy w judo i taekwondo. Miasto było gospoda-rzem Enea 5150 Warsaw Triathlon z serii Ironmann oraz bardzo popularnych imprez biegowych dla fanów ekstre-malnych przeżyć – biegów przeszkodowy Runmageddon oraz wspierającego polską transplantologię „Biegu po nowe życie”.

Byliśmy również gospodarzem Mistrzostw Europy Senio-rek i Seniorów w judo. Były to cztery dni pełne emocji dla polskich i zagranicznych zawodników oraz kibiców. Udział wzięło 369 zawodników z 41 państw. Na zawody przy-było ok. 5 tys. kibiców z całej Polski. Zapełnione trybuny dopingowały zawodników w walkach o medale. W przy-gotowaniu i organizacji całej imprezy pomagało około 100 wolontariuszy.

WSPÓŁPRACUJEMY I UCZESTNICZYMY W 2017 r. podjęliśmy współpracę z Centro Spor� vo Educa vo Nazionale w Rzymie. Instytucja ta jest liderem projektu Integrated Sport Caravan. Razem przygotowuje-my nowe działania w zakresie integracji społecznej przez sport, współfi nansowane z programu Erasmus+Sport.

Wzięliśmy także udział w XXIX Letniej Uniwersjadzie w Tajpej w sierpniu 2017 r. W Igrzyskach Studentów uczestniczyło 181 polskich sportowców, a wśród nich 35 zawodników związanych ze stolicą.

W 2016 r. stworzyliśmy przed Pałacem Kultury i Na-uki strefę rekreacyjną, która stała się niewątpliwym hitem lata - odwiedziło ją ponad 15 tys. gości. Dlatego rok później wróciliśmy do tej inicjatywy. Tym razem piaszczyste boiska przenieśliśmy na plażę w pobliżu mostu Poniatowskiego. Przez trzy miesiące funkcjo-nowania strefy, zorganizowaliśmy prawie 20 imprez, które dotyczyły różnych dyscyplin sportu, m.in. siatkówki plażowej, fitnessu, street workoutu, pla-żowej piłki ręcznej oraz futbolu amerykańskie-go. W sumie strefę odwiedziło ponad 16 tys. osób w różnym wieku.

Rozpoczęliśmy również prace nad opracowaniem nowego programu operacyjnego Sport i Rekreacja, we współpracy z Akademią Wychowania Fizycznego im. Józefa Piłsud-skiego, zgodnie ze Strategią Warszawa 2030.

JESTEŚMY AKTYWNI Wraz z początkiem nowego roku szkolnego 2017/2018 wdrożyliśmy nowe oferty i programy skierowane do szerokiego kręgu odbiorców w Warszawie.

„Aktywna rodzina” to program dla wszystkich, którzy po-przez wspólną aktywność ruchową chcą zadbać o zdro-wie swoich najbliższych oraz pogłębić relacje rodzinne. Natomiast „Aktywna mama” to zajęcia przeznaczone dla pań, które chciałyby rozpocząć aktywność fi zyczną w cza-sie ciąży, a także dla tych, które chcą wrócić do formy po porodzie. W zróżnicowanej ofercie nie zabrakło również miejsca dla seniorów. „Aktywny senior” to prozdrowotne zajęcia w wodzie, na sali gimnastycznej, a także możli-wość korzystania z siłowni pod okiem wykwalifi kowanych trenerów. W warszawskich ośrodkach nie zabraknie rów-nież nauki pływania, rehabilitacji w wodzie, aqua aerobi-ku czy fitness, a wszystko to pod okiem trenerów i kadry instruktorów.

Od października 2017 r. Stołeczne Centrum Sportu „Aktywna Warszawa” wprowadziło nową usługę – kartę Wspólna Aktywna. Dzięki niej możliwe jest korzystanie z objętych programem obiektów bez konieczności zakupu dodatkowych biletów czy karnetów. Obecnie karta działa w ośrodkach „Grzybowska”, „Rozbrat-Jutrzenka”, „Solec” oraz w sportowym kompleksie przy ul. Infl anckiej. Dzię-ki karcie to użytkownik decyduje kiedy i gdzie skorzysta z oferty. Kartą można opłacić bilety jednorazowego wstępu. To wygodny sposób płacenia, bez posiadania przy sobie gotówki – szczególnie bezpieczny w przypadku dzieci. Jej zakup to nie tylko swoboda i niezależność, ale również zysk. Przy zakupie karty o dowolnej wartości można otrzy-mać zniżkę sięgającą nawet 20%.

145

l()QMlCIE )

W stolicy funkcjonują 33 pływalnie, a wśród nich cztery wyjątkowo popularne i lubiane przez warszawiaków, szczególnie w upalne dni, pływalnie odkryte.

146

S~MI l()~~ClCIE

IM PREl'I DL~

W~RSl~Wl~K~W

rnMI l()MClllt

Noc Muzeów cieszy się rosnącą popularnością.

BAWIMY SIĘ W PLENERZE Warszawiacy lubią imprezy plenerowe, przychodzą na nie tłumnie, często całymi rodzinami. Wspólne wyjście z bliskimi, przyjaciółmi czy znajomymi jest w Warszawie coraz łatwiejsze. Duże koncerty i wydarzenia kulturalne organizowane przez miasto, odbywają się cyklicznie od lat, prawie zawsze o tej samej porze i w tym samym miejscu.

Wydarzeniem kulturalnym, które obejmuje swoim zasię-giem całe miasto stała się Noc Muzeów. W Warszawie

organizowana jest od 2004 r., ale od tego czasu rozwinęła się w niezwykłym tempie. Kiedy odbyła się po raz pierw-szy, wzięło w niej udział 11 placówek muzealnych. W 2018 r. swoje podwoje otworzyło ponad 240 instytucji kultury, które odwiedziło blisko 300 tysięcy warszawiaków. Dziś jest to największa miejska impreza kulturalno-edukacyjna. Trzeba jednak podkreślić, że pomimo jej skali oraz różno-rodności Noc Muzeów nie zatraciła swojego pierwotnego charakteru i celu jaki chcemy osiągnąć – popularyzacji zbiorów muzealnych. Jej uczestnicy co roku zapraszani są przez miasto do korzystania z dodatkowych atrakcji, jak np. gry miejskie.

Na Noc Muzeów przygotowywane są specjalne, eksponowane tylko raz, wystawy.

148

Noc Muzeów – zwiedzanie gabinetu prezydent Warszawy.

Noc Muzeów – przejażdżka tramwajem promocyjnym.

149

Ogromną popularnością cieszą się organizowane cyklicz-nie w czerwcu Wianki. Bogaty program imprezy, odbywa-jącej się nad samym brzegiem rzeki oraz koncert na Po-dzamczu przyciągają tłumy warszawiaków i turystów.

ZIMĄ Od dekady na wyjątkowe spacery po ulicach miasta sto-łeczny ratusz zaprasza w grudniu i styczniu. Główne arte-rie Warszawy zdobi wtedy świąteczna iluminacja. Począt-kowo świetlne dekoracje można było podziwiać jedynie na placu Zamkowym i Krakowskim Przedmieściu. Obecnie iluminujemy 20 kilometrów ulic, wybrane mosty i place, inwestujemy w blisko 20 świetlnych dekoracji wolno stoją-cych. Inauguracja każdej edycji świątecznej iluminacji jest zawsze długo wyczekiwanym i wyjątkowym wydarzeniem w życiu miasta, gromadzącym dziesiątki tysięcy spacero-wiczów.

Iluminacja Warszawy odbiła się silnym echem w zagranicz-nych mediach. W 2013 r. zachwyciła dziennikarzy francu-skiego „Le Figaro”. W świątecznym rankingu gazety stolica Polski znalazła się w gronie 10 najpiękniej udekorowanych miast świata. Również brytyjski „The Sun” wybrał Warsza-wę do pierwszej piątki najatrakcyjniej przyozdobionych na święta miast europejskich. Portal internetowy Huffington Post w 2015 r. opublikował artykuł o najbardziej ekstra-wagancko wyglądających i kreatywnie ozdobionych cho-inkach miejskich na świecie. W Top 15 znalazło się war-szawskie drzewko, które zawsze stoi na placu Zamkowym.

Ukoronowaniem cyklu miejskich imprez plenerowych jest kończąca rok zabawa sylwestrowa. Od wielu lat organizo-wana jest na różnych placach Warszawy - placu Zamko-

Świąteczna iluminacja Krakowskiego Przedmieścia.

wym, Piłsudskiego, Defilad, Konstytucji, Bankowym czy na błoniach Stadionu Narodowego. Zabawy celebrujące Nowy Rok były organizowane samodzielnie przez miasto lub we współpracy z telewizjami Polsat i TVN, które trans-mitowały ich przebieg na cały kraj.

Od kilku lat ogromną popularnością cieszą się także wy-darzenia organizowane z okazji świąt Bożego Narodzenia. To m.in. stoiska zlokalizowane w różnych punktach miasta, w których można udekorować lub dostać gotowe pierniki do zawieszania na choince, spotkać św. Mikołaja czy wysłać kartkę ze świątecznymi życzeniami. Na mikołajki w 2017 r. przygotowaliśmy dla warszawiaków niespodziankę uru-chamiając specjalny skład metra, ozdobiony w śnieżynki, mikołaje i świąteczne lampki.

Świąteczny pociąg metra.

150

Pokaz fontann w Mul� medialnym Parku Fontann.

LATEM

Od kilku lat letnią atrakcją stolicy stały się pokazy w Mul� -medialnym Parku Fontann. To największe tego typu przed-sięwzięcie w Polsce, nowoczesna wizytówka stolicy i jedna

z najbardziej intrygujących atrakcji turystycznych Warsza-wy. Podczas sezonu letniego (od początku maja do końca września) te wyjątkowe widowiska ogląda ponad milion

60. urodziny Pałacu Kultury i Nauki wpisanego do rejestru zabytków. Koncert europejski w Mul� medialnym Parku Fontann.

151

Plac przed PKiN to doskonałe miejsce na imprezy masowe.

widzów. Dzięki pokazom fontann i innym imprezom (m.in. Wianki nad Wisłą, potańcówki oraz wystawy i koncerty w Pawilonie Artystycznym Fontanna), Podzamcze stało się miejscem spotkań, rekreacji oraz relaksu i na stałe pojawiło się na mapie propozycji kulturalnych i rozrywkowych stoli-cy. Co roku organizujemy tam imprezę towarzyszącą waż-nym wydarzeniom, które mają miejsce w Warszawie np.

Koncert na pl. Defi lad.

obchodom 70. rocznicy powstania warszawskiego, pre-zydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej, Mistrzostwom Europy w Piłce Nożnej Euro 2012. Na Podzamczu można także obejrzeć pokazy fontann inspirowane warszawskimi legendami albo posłuchać kompozycji muzyków świato-wego formatu, jak choćby wizjonera muzyki elektronicznej Jean Michela Jarre’a.

Plenerowe kino letnie obok BUW.

152

Otwarta Ząbkowska.

Inną letnią propozycją są plenerowe Koncerty Cho-pinowskie organizowane od 2010 r. Na Krakowskim Przedmieściu występują uznani pianiści z repertu-arem klasycznym oraz muzycy, którzy intepretują mu-zykę wielkiego polskiego kompozytora Fryderyka Chopina. Otwarte, darmowe koncerty, podobnie, jak

Z okazji świąt w stoiskach warszawskich można wysłać kartkę z życzeniami.

koncerty, które odbywają się w Łazienkach Królewskich, biją rekordy popularności. Te ostatnie miasto organizuje nieprzerwanie od 1959 r.

Koncerty Chopinowskie w Łazienkach Królewskich miasto organizuje od 1959 r.

153

�

,,

l()QMlCIE ) 11 [!] .: .

Olesya Malyugina

JAKO NOWA MIESZKANKA WARSZAWY WIDZĘ, JAK DUŻO MOŻLIWOŚCI SPĘDZENIA WOLNEGO CZASU DAJE TO MIASTO I BARDZO TO DOCENIAM. WAŻNE JEST, ŻE WIĘKSZOŚĆ WYDARZEŃ JEST DARMOWA I DOSTĘPNA DLA WSZYSTKICH, NIEZALEŻNIE OD STOPNIA SPRAWNOŚCI I INNYCH EWENTUALNYCH BARIER. LATEM LUBIĘ CHODZIĆ NA KONCERTY CHOPINOWSKIE W ŁAZIENKACH KRÓLEWSKICH I UCZESTNICZYĆ W INNYCH WYDARZENIACH KULTURALNYCH W PLENERZE. WARSZAWA JEST PIĘKNA I CIEKAWA RÓWNIEŻ ZIMĄ. JESTEM POD WRAŻENIEM ŚWIĄTECZNEJ ILUMINACJI ORAZ ORGANIZACJI MIEJSKIEJ SYLWESTROWEJ IMPREZY. BYŁAM NA PLACU BANKOWYM W TEGOROCZNĄ NOC SYLWESTROWĄ I WIDZIAŁAM, ŻE Z WARSZAWIA KAMI BAWIŁY SIĘ OSOBY Z CAŁEGO ŚWIATA. WIDAĆ BYŁO, ŻE CZUJĄ SIĘ W NASZYM MIEŚCIE BEZPIECZNIE � OLESYA MALYUGINA.

154

S~MI l~~~ClCIE

IN f Q~STQUKTUQ~ -DQ~C~ DlJ CELU

155

rnMI l()MClllt

Kompleksowe remonty ulic to nie tylko nowa jezdnia, ale także chodniki i zieleń.

MIASTO PRZYSZŁOŚCI Mamy nowy most przez Wisłę na północy miasta, lep-sze połączenia międzydzielnicowe, oraz wyremontowa-ne jezdnie i chodniki. Rewitalizujemy ulice i place oraz likwidujemy bariery architektoniczne. W Warszawie modernizujemy miejską infrastrukturę, tak aby poru-

szanie się po mieście było szybsze i wygodniejsze. Życie w dużym mieście to sztuka kompromisu. Kierowcy, rowerzyści, pasażerowie komunikacji miejskiej i piesi muszą pamiętać nie tylko o własnej wygodzie, ale także o tym, że tworzymy przestrzeń dla przyszłych pokoleń.

Przez 12 lat wybudowaliśmy 100 kilometrów nowych dróg.

156

Modernizujemy miejską infrastrukturę, tak aby poruszanie się po mieście było szybsze i wygodniejsze.

Ostatnie 12 lat to czas dynamicznego rozwoju naszego miasta. W ogromnej mierze zawdzięczamy to możliwości korzystania z funduszy europejskich. W ciągu ostatnich 12 lat pozyskaliśmy 17,5 mld zł - to najwięcej ze wszyst-kich samorządów w Polsce.

Dzięki funduszom z budżetu stolicy i środkom unijnym w szybkim tempie dorównaliśmy największym europej-skim metropoliom. Stawiamy głównie na rozwój transportu publicznego na szynach – metra, tramwajów, kolei – oraz

Likwidujemy bariery architektoniczne.

NA INWESTYCJE INFRASTRUKTURALNE

17,5 mld Z UNII EUROPEJSKIEJ

Od lat uczymy najmłodszych prawidłowego zachowania na drodze.

157

Dzięki nowym przejściom dla pieszych poruszanie się po mie-ście jest łatwiejsze.

na komunikację rowerową. Rozbudowujemy sieci ścieżek rowerowych oraz system wypożyczalni rowerów miejskich Veturilo.

Rozwijamy się dynamicznie dzięki licznym inwestycjom i zaangażowaniu mieszkańców w tworzenie miasta, osiągając coraz wyższe standardy w zakresie infrastruktury. Jesteśmy prężną metropolią o silnej pozycji w kraju i Europie Środko-wo-Wschodniej. Stajemy się miastem bardziej funkcjonalnym, przyjaznym mieszkańcom, otwartym dla inwestorów i turystów.

NOWE DROGI I MOSTY

Przez ostatnie 12 lat wybudowaliśmy blisko 100 km nowych dróg i przebudowaliśmy prawie 300 km ulic. Warszawiacy jeżdżą nowym mostem i trasą Marii Skłodowskiej-Curie, a także odbudowanym po pożarze, w ciągu zaledwie sze-ściu miesięcy, mostem Łazienkowskim.

Mamy nowe ślimaki łączące Trasę Łazienkowską z ulicami na prawym i lewym brzegu Wisły, dwa wiadukty na ul. gen. W. Andersa nad torami kolejowymi przy stacji Warszawa Gdańska, wiadukty na ul. Modlińskiej nad kanałem Żerań-skim. Wybudowaliśmy al. Rzeczypospolitej, przebudowa-

Poprawiamy bezpieczeństwo pieszych.

100 km NOWYCH DRÓG

liśmy al. Wilanowską, trwa budowa Trasy Świętokrzyskiej, przedłużenia Trasy Siekierkowskiej (przebudowa ul. Marsa i Żołnierskiej do granicy miasta), przebudowa ul. Lazurowej. Nad torami kolejowymi linii radomskiej zbudowaliśmy wia-dukty łączące Mokotów i Włochy, a nowe ulice Bukowińska, Rolna i al. Komisji Edukacji Narodowej połączyły Ursynów z Mokotowem. Kolejne połączenie między dzielnicami powstało na zachodzie Warszawy – mieszkańcy Bemo-wa, Ursusa i Włoch zyskali drogę łączącą ich dzielnice z Alejami Jerozolimskimi z bezkolizyjnym przejazdem przez tory kolejowe, a także między Wawrem i Wesołą. Właśnie w Wawrze mieszkańcy mogą korzystać z tunelu pod to-rami kolejowymi, co znacznie ułatwia komunikację w tej części miasta. Wzdłuż mostu Łazienkowskiego wybudowa-liśmy kładkę pieszo-rowerową, która łączy drogi rowerowe i piesze na dwóch brzegach Wisły.

Mostem Marii Skłodowskiej-Curie pierwsze samochody pojechały w marcu 2012 r.

158

Remonty warszawskich ulic przywracają im estetyczny wygląd i zamieniają w miejskie deptaki.

W ostatnich latach przebudowaliśmy m.in. ulice: Deotymy, Górczewską, Kleszczową, Wołoską, Kinową, Namysłowską. Wyjazd z Warszawy na zachód ułatwiają przebudowane Aleje Jerozolimskie i węzeł Łopuszańska. Obecnie budujemy Trasę Świętokrzyską, która połączy Targówek z mostem przez Wisłę.

REPREZENTACYJNE ULICE Ulica to nie tylko droga dla samochodów – remonty war-szawskich ulic przywracają im estetyczny wygląd i zamie-niają w miejskie deptaki, po których przyjemnie jest space-rować. Kompleksowo wyremontowaliśmy Aleje Ujazdowskie, przywracając piękno i elegancję reprezentacyjnego fragmen-tu Traktu Królewskiego, a podobna inwestycja na Saskiej Kępie odmieniła oblicze ul. Francuskiej i Paryskiej. Nie do poznania zmieniliśmy ul. Świętokrzyską i Prostą – dziś to

Tak wygląda wyremontowana warszawska ulica. Na bezpieczne i wygodne przystanki przyjeżdżają niskopodło-gowe autobusy.

159

l()QMlCIE ) li I I' •

l!l . "li!

ulice, po których można spacerować, bezpiecznie jeździć rowerem, wpaść do kawiarni czy restauracji. Zrewitalizo-waliśmy m.in. place Grzybowski, Szembeka, Powstańców Warszawy oraz ulice Mokotowską, Poznańską, Chłodną, Kawęczyńską i Emilii Plater.

ULIC750km

NOWE NAWIERZCHNIE I CHODNIKI Weekendowe wymiany nawierzchni jezdni stały się spe-cjalnością Warszawy – w ciągu zaledwie 54 godzin jeste-śmy w stanie położyć nową warstwę jezdni. Staramy się tak samo dbać o kierowców, co o pieszych – remontujemy chodniki i likwidujemy setki barier architektonicznych.

PONAD 1000

Przez ostatnich 12 lat wyremontowaliśmy ponad 750 km ulic. Dodatkowo przy frezowaniu poprawiamy chodniki, wymieniamy latarnie uliczne, budujemy nowe sygnaliza-cje świetlne – dzięki temu na warszawskich drogach jest bezpieczniej, a komunikacja miejska odbywa się sprawniej. W 2017 r. rozpoczęliśmy realizację programu poprawy jakości dróg nieutwardzonych – niemal 30 „gruntówek” zyskało nową trwałą nawierzchnię. W kolejnych latach program będzie kontynuowany. Co roku ponad milion złotych wydajemy na likwidację barier architektonicznych utrudniających poruszanie się osobom starszym, niepeł-nosprawnym oraz z dziećmi. Dotychczas z mapy miasta usunięto ponad 1000 takich miejsc.

Weekendowe wymiany nawierzchni jezdni stały się specjalnością Warszawy.

160

S~MI l()~~ClCIE

WSP~RCIE PRlEDS1Ęg1~Rl~W

rnMI l()MClllt

Dzięki Centrum Przedsiębiorczości Smolna realizujemy wiele projektów dla młodych ludzi szukających wsparcia oraz inspira-cji do założenia własnej fi rmy.

JESTEŚMY KREATYWNI Partnerska współpraca z różnymi środowiskami oraz ak- ostatnich 10 lat stworzyliśmy wiele projektów partner-tywne działania wspierające przedsiębiorczość stanowią skich, zarówno krajowych, jak i międzynarodowych. podstawę rozwoju gospodarczego Warszawy. W ciągu

Warszawa wspiera i promuje przedsiębiorczych.

162

�

W miejskim inkubatorze przedsiębiorcy wynajmują po preferencyjnych stawkach biurka lub pokoje i korzystają z sal szkoleniowych.

CENTRUM PRZEDSIĘBIORCZOŚCI SMOLNA Na Powiślu powstało prężnie funkcjonujące Centrum Przedsiębiorczości Smolna, którego głównym zadaniem jest wspieranie i promowanie przedsiębiorców. Dzięki niemu realizujemy wiele projektów dla młodych ludzi szukających wsparcia oraz inspiracji do założenia i prowadzenia wła-snej firmy. Organizujemy szkolenia i wykłady, prowadzimy punkt doradczy. W centrum przedsiębiorcy wynajmują po preferencyjnych stawkach biurka lub pokoje i korzystają z sal szkoleniowych.

Coraz większy nacisk kładziemy na rozwój innowacji bizne-sowych oraz komercjalizację badań naukowych. Dodatkowo, ze środków miejskich fi nansujemy programy akceleracyjne.

W 2018 r. centrum obchodziło pięciolecie działalności. 60 tys. odwiedzających, 10 tys. przeszkolonych przed-siębiorców, 40 firm, które rozpoczęły swoją przygodę z biznesem, a także 5 programów akceleracyjnych dla 250 start-upów. Tak w skrócie można podsumować działalność pierwszego miejskiego inkubatora.

Angażujemy się również w organizację dużej liczby wy-darzeń dla początkujących przedsiębiorców. Wspieramy m.in.: Wolves Summit, Pixel Heaven, E(x)plory oraz Young Entrepreneurs Forum Young & Innova ve. Ważnym wyda-rzeniem, organizowanym co roku, jest Kongres Innowacyj-nej Gospodarki. Współorganizujemy Targi Pracy i Przed-siębiorczości oraz uczestniczymy w pres� żowych targach inwestycyjnych w Cannes i Monachium.

Z miejskich środków finansujemy programy akceleracyjne.

163

�

�

CENTRUM KREATYWNOŚCI TARGOWA Na Pradze-Północ, tuż obok Google Campus, zbudowaliśmy Centrum Kreatywności Targowa, które jest pierwszą miej-ską inwestycją adresowaną do przedstawicieli przemysłu kreatywnego. To równocześnie kolejne miejsce wsparcia przedsiębiorczości oraz integrujące warszawskie inicjatywy.

Centrum przy Targowej to inkubator przedsiębiorczości dla start-upów biznesu kreatywnego. Przedsiębiorcy dzia-łający w branży designu, mody, gier, architektury, fi lmu i wideo, muzyki, radio i telewizji, ICT (Informa on and Communica ons Technology), rzemiosła artystycznego, reklamy, fotografii, sztuk perfomatywnych, rynku sztuki i antyków czy rynku wydawniczego mogą rozwijać tu swoje pomysły biznesowe i umiejętności. Przestrzeń przy ul. Targowej 56 to również miejsce wydarzeń kreatywnych oraz lokalny punkt spotkań przedsiębiorców.

W następnych latach otworzymy Centrum Kreatywności Nowa Praga. Kamienice usytuowane przy ul. Targowej 80 i Inżynierskiej 3 staną się kolejnym miejscem rozwijania kreatywności warszawiaków szukających miejsca na pra-cownie warsztatowe.

W 2017 r. przygotowaliśmy dwujęzyczny przewodnik „Warszawa – miasto start-upów” (angielski i polski) po warszawskim ekosystemie start-upowym. To publikacja po-święcona młodym firmom technologicznym, pokazująca tempo jego rozwoju, będąca jednocześnie kompendium wiedzy o możliwościach, jakie miasto oferuje przedsiębiorcom.

Przestrzeń przy ul. Targowej 56 to miejsce wydarzeń kreatyw-nych oraz lokalny punkt spotkań przedsiębiorców.

WARSZAWA MIĘDZYNARODOWA

Jesteśmy członkiem organizacji Euroci� es, skupiają-cej ponad 130 największych miast europejskich. Jej głównym celem jest współpraca pomiędzy miastami, prowadząca do poprawy jakości życia ich mieszkań-ców. Chodzi o ich rozwój zarówno pod względem eko-nomicznym, jak i społecznym oraz wsparcie struktur samorządów lokalnych. W latach 2012-2014 Hanna Gronkiewicz-Waltz, Prezydent m.st. Warszawy pełniła przez dwie kadencje funkcję przewodniczącej Euroci� es.

Centrum Kreatywności Targowa – inkubator przedsiębiorczości dla start-upów biznesu kreatywnego.

164

Wolves Summit to jedno z najważniejszych wydarzeń w Europie dedykowanych start-upom, inwestorom i korporacjom.

Od 2016 r. realizujemy międzynarodowy projekt Speed up „Narzędzia wsparcia ekosystemów przedsiębiorczych w rozwoju polityk miejskich”, którego celem jest poprawa regionalnych polityk i usług świadczonych w zakresie inkubacji i akceleracji. Projekt jest realizowany przez mię-dzynarodowe konsorcjum, w skład którego wchodzą mia-sta Antwerpia, Florencja, Lizbona, Reims, region Toskanii, Izba Gospodarcza z Sewilli oraz parki technologiczne z Tallina i Berlina. W każdym regionie powołano Lokalną Grupę Partnerów, skupiającą funkcjonujące w regionie inkubatory przedsiębiorczości oraz instytucje związane z biznesem i władze lokalne. Projekt realizowany jest w ramach programu Europejska Współpraca Terytorialna Interreg EUROPA 2014-2020.

Warszawa międzynarodowa

TARGI INWESTYCYJNE Dwa razy w roku jeździmy na targi inwestycyjne – MIPIM w Cannes i Expo Real w Monachium – żeby promować Warszawę, jako miejsce przyjazne inwestorom, dysponujące dużym potencjałem inwestycyjnym. Wraz z nami swoje projekty i usługi mogą promować warszawscy inwestorzy, którzy bardzo chętnie angażują się we wspólną promocję miasta na arenie międzynarodowej. To przede wszystkim miejsce spotkań, mających znaczący wpływ na rozwój biznesu. Zainteresowanie udziałem w targach, wśród przedsiębiorstw inwestujących w Warszawie, z roku na rok rośnie. Podczas targów promujemy warszawskich mło-dych architektów oraz przedsiębiorców, zarówno start-upy z branży, jak i młode kreatywne firmy, które z sukcesem rozwijają swoją działalność i produkty w Warszawie. Pre-zentacji miasta towarzyszy również bogaty program me-rytoryczny, obejmujący między innymi stale aktualizowa-ne raporty „Poland your place to Invest” tworzone przy współpracy z najlepszymi firmami doradczymi zrzeszony-mi w PORF, panele tematyczne oraz promocja w prasie i mediach społecznościowych.

„GROW WITH GREATER WARSAW” W 2017 r. podjęliśmy się realizacji przedsięwzięcia wspie-rającego eksport „Grow with Greater Warsaw”. Jego za-łożeniem jest wspieranie umiędzynarodowienia małych i średnich przedsiębiorstw (w tym start-upów) z obszaru metropolitalnego stolicy. Punktem wyjścia projektu było zdiagnozowanie branż o dużym potencjale rozwoju eks-

165

REALIZUJEMY PROGRAM „GROW WITH GREATER WARSAW”, KTÓREGO CELEM JEST

portu i zidentyfikowanie najbardziej atrakcyjnych rynków zagranicznych dla produktów i usług małych i średnich przedsiębiorstw z aglomeracji warszawskiej (diagnoza w 2016 r.). Kolejnym etapem, było opracowanie „Strate-gii realizacji przedsięwzięć informacyjno-promocyjnych Warszawskiego Obszaru Funkcjonalnego”, czyli koncepcji wdrażania działań promocyjnych i gospodarczych dla wy-znaczonych w diagnozie branż eksportowych. Wydarzenia promocyjne przewidziane w strategii planujemy przepro-wadzić w latach 2019-2022.

WSPIERAMY PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ I KREATYWNOŚĆ MŁODYCH Wspieramy postawy pro-przedsiębiorcze i pro-innowa-cyjne wśród warszawskiej młodzieży. Młodzi uczestnicy miejskich projektów mogą rozwijać swoje zainteresowania, umiejętności i pasje, przydatne zarówno w dalszej edukacji, jak również w pracy zawodowej, codziennym życiu i aktywności w przestrzeni miejskiej. Aktualnie realizowane projekty to:

• INFOX – Kreatywny Semestr Biznesowy (KSP) – projekt powstał na Politechnice Warszawskiej, zakłada edukację z wykorzystaniem pracy zespołowej, kreatywnego myśle-nia oraz nieszablonowego rozwiązywania problemów (out of the box), które są zgłaszane przez uczelnię, jak również przez zainteresowanych projektem partnerów społeczno--gospodarczych Politechniki; • Matematyka dla ciekawych świata - partnerskie przed-sięwzięcie realizowane z Uniwersytetem Warszawskim, w którym zdolni uczniowie warszawskich szkół ponadgim-nazjalnych/średnich mogą rozwijać swoje umiejętności i pasje związane z matematyką i informatyką;

Wspieramy rozwój przedsiębiorczości młodzieży szkolnej.

• Przedsiębiorcza młodzież 2.0, skupiający projekty: Start-up Jump i Kreatywna młodzież. To unikatowe w skali kraju samorządowe przedsięwzięcie, wspierające rozwój przedsiębiorczości młodzieży szkolnej. W ramach Start-up Jump uczniowie zapoznają się z działalnością miejskich ośrodków wsparcia przedsiębiorczości oraz ofertami wy-branych partnerów miasta, działających w obszarze przed-siębiorczości, innowacji i technologii. Celem programu jest upowszechnienie wśród uczniów informacji dotyczących miejskiego ekosystemu przedsiębiorczości i innowacji oraz możliwości dalszego rozwoju, w tym podejmowa-nia w Warszawie inicjatyw biznesowych i pozyskiwania wsparcia dla indywidualnej przedsiębiorczości. Głównym komponentem projektu Kreatywna młodzież jest system grantowy na realizację przez młodych ludzi własnych pro-totypów innowacji technicznych, kreatywnych rozwiązań biznesowych, czy z zakresu smart city.

PROGRAM START-UP JUMP

CENTRUM PROMOCJI GOSPODARCZEJ ZODIAK W drugiej połowie 2018 r. do grona stołecznych insty-tucji promujących m.in. przedsiębiorczy potencjał Warsza-wy dołączy warszawskie Centrum Promocji Gospodarczej zlokalizowane w Pawilonie Zodiak (CPG Zodiak). Będzie stanowiło przestrzeń dla debaty publicznej o przyszłości urbanistycznej i gospodarczej Warszawy. Gospodarzem pierwszego piętra dwukondygnacyjnego budynku będzie Biuro Rozwoju Gospodarczego Miasta. Zaplanowaliśmy tam miejsce przeznaczone do kontaktów z przedsiębiorcami inwestującymi w Warszawie. CPG Zodiak będzie stanowić wizytówkę gospodarczą Warszawy w postaci interaktyw-nego showroomu. Pomieszczenia na parterze posłużą eks-pozycji projektów architektonicznych i urbanistycznych opracowanych przez Oddział Warszawski Stowarzyszenia Architektów Polskich. Bardziej kameralne spotkania będzie można organizować w klubokawiarni i księgarni. Przebu-dowa Pawilonu Zodiak wpisuje się w program rewitalizacji zespołu Ściany Wschodniej centrum Warszawy.

166

CENTRUM KREATYWNOŚCI NOWA PRAGA Kolejną inwestycją (planowaną w 2021 r.) będzie Centrum Kreatywności Nowa Praga, które zrealizujemy w ramach Zintegrowanego Programu Rewitalizacji. Będzie to prze-strzeń dla rzemieślników i artystów, przeznaczona do dzia-łań twórczych (warsztaty i pracownie) oraz przestrzeń inte-grująca sektor kreatywny (powierzchnie wystawiennicze, konferencyjne) i mieszkańców (miejsca spotkań sąsiadów i młodzieży). W kwietniu 2017 r. zakończyliśmy konsultacje społeczne dotyczące tego miejsca, w których licznie wzięli udział zarówno artyści, rzemieślnicy, jak i lokalni działacze oraz mieszkańcy. W sierpniu 2018 r. został rozstrzygnięty konkurs na koncepcję architektoniczno-budowlaną zespołu budynków przy ulicach Targowej 80 i Inżynierskiej 3.

MIASTO INTELIGENTNE We wrześniu 2017 r. przygotowaliśmy katalog prezentujący ponad 50 rozwiązań smart city wprowadzonych w Warsza-wie. Należą do nich aplikacje i udogodnienia, z których można korzystać na co dzień, m.in. system rowerów miej-skich Veturilo, Miejskie Centrum Kontaktu Warszawa 19115, serwisy mapowe, kalkulator energetyczny, maszyny revendingowe na bulwarach wiślanych, Centrum Bezpie-czeństwa, aplikacja Milion Drzew czy Selfi e with Chopin.

Od lat mamy najwyższą możliwą zagraniczną ocenę wiary-godności kredytowej jednostki samorządu terytorialnego

w Polsce. Dzięki bezpiecznemu poziomowi realizacji bu-dżetu miasta, solidnej płynności fi nansowej, umiarkowa-nemu i obniżającemu się wskaźnikowi zadłużenia i silnym fundamentom gospodarczym jesteśmy wiarygodnym i po-lecanym miejscem do inwestowania.

Dzięki współpracy z organizacjami pozarządowymi, fi rma-mi prywatnymi i Politechniką Warszawską udostępniamy gromadzone przez miasto dane. Dzięki takiej decyzji po-wstało już kilkadziesiąt aplikacji, które służą mieszkańcom na przykład do planowania podróży, znalezienia trasy rol-kowej czy sprawdzenia nowych miejsc kultury.

WARSZAWSKIE CENTRA LOKALNE Program Warszawskie Centra Lokalne, rozpoczęliśmyw 2015 r. we współpracy z Oddziałem Warszawskim Stowarzysze-nia Architektów Polskich. Celem programu jest stworzenie lokalnych, atrakcyjnych i funkcjonalnych przestrzeni, gdzie mieszkańcy będą mogli spędzać razem wolny czas. W pro-gramie biorą obecnie udział Białołęka, Mokotów, Ochota, Praga-Południe, Praga-Północ, Rembertów, Ursus, Wawer, Wilanów i Żoliborz.

Warszawa – smart city

167

W większości dzielnic zakończył się już etap koncepcyjny projektu, tzn. odbyły się konsultacje społeczne, na podstawie których architekci sporządzili koncepcje architektoniczno--funkcjonalne. Niektóre dzielnice zaczęły je realizować.

Najbardziej zaawansowane prace trwają w dzielnicy Wawer. Na Centrum Lokalne Walcownicza w Falenicy składać się będą zmodernizowane targowisko, budynek Kulturoteki (biblioteki połączonej z centrum społeczno-kulturalnym), zielony skwer, siłownia plenerowa, plac zabaw oraz parking dla korzystających z targowiska. W marcu 2017 r. podpi-saliśmy umowę z projektantem i wykonawcą Kulturoteki, we wrześniu ubiegłego roku – z wykonawcą targowiska.

Dzielnica Ursus będzie inwestować na obszarze położonym wokół ul. Wojciechowskiego. Modernizacji ma być poddany park Hassów, w tym muszla koncertowa, plac zabaw Ha-sanka oraz otoczenie kościoła, wraz z pawilonami handlo-wymi. Planowane jest także stworzenie strefy sportu dla młodzieży. Aktualnie sporządzamy projekt wykonawczy inwestycji.

Na Żoliborzu pierwszy etap realizacji centrum lokalnego skupi się na obszarze położonym pomiędzy ul. Matysia-kówny i Rydygiera. W okolicy placu zabaw „Figle i psoty”, powstanie nowy obszar rekreacyjny Żoliborza Południo-wego, składający się z klubokawiarni dla dzieci i dorosłych, toalet, wielofunkcyjnego boiska oraz łąki. Obecnie prowa-dzimy prace nad projektem budowlanym.

Prace projektowe trwają także na Pradze-Północ, gdzie przekształceniom ulegnie plac Hallera. Wyremontowane zostaną ulice i chodniki, powstaną nowe lokale użytkowe, większy plac zabaw, uporządkowane parkingi, biblioteka z wychodzącym na ulicę tarasem oraz tężnia realizowana w ramach budżetu partycypacyjnego.

Mokotowskie centrum lokalne powstanie na terenie skweru im. Stanisława Broniewskiego „Orszy” oraz parku przed pałacem Szustra. Wyłonieni w konkursie autorzy zwycię-skiej koncepcji architektoniczno-urbanistycznej zapropono-

zawarliśmy umowę z wykonawcą projektów wykonawczego i budowlanego

W Rembertowie trwają prace nad stworzeniem centrum lokalnego połączonego z parkingiem. Przy al. Chruściela, pomiędzy urzędem dzielnicowym a biblioteką, powstanie atrakcyjny plac z kawiarnią. W strefie rekreacyjnej znajdzie się plac zabaw, zielony skwer oraz kaskada wodna. Oprócz tego powstaną miejsca wypoczynku dla osób starszych, stoliki i siedziska przeznaczone do gier miejskich. Nowe centrum będzie także miejscem organizacji dzielnicowych wydarzeń, targów i kiermaszy. Wkrótce wyłonimy jego projektanta.

Mieszkańcy dzielnicy Białołęka swoje centrum lokalne chcą urządzić w zrewitalizowanej kamienicy przy ul. Mo-dlińskiej 257. Ze względu na zabytkowy charakter obiektu, projekt przebudowy musiał zyskać akceptację Stołecznego Konserwatora Zabytków. W budynku i jego ofi cynach po-wstanie kino sąsiedzkie, sala prób muzycznych, przestrzeń dla organizacji pozarządowych, czytelnia, klubokawiarnia, ekspozycja dotycząca historii Białołęki i warsztaty kre-atywne. W ciepłe dni ogród zamieni się w kino i teatr ple-nerowy oraz przyjazne miejsce do wypoczynku.

Budowę centrum lokalnego dzielnicy Ochota planujemy w okolicy zbiegu ulic Mołdawskiej i Racławickiej. Koncep-cja architektoniczno-urbanistyczna zakłada przebudowę targowiska, a także najbliższego otoczenia. Na razie roz-poczęła się budowa ronda, które ma znacznie usprawnić komunikację w tym rejonie.

Niedawno, do grona dzielnic, w których realizujemy projekt centrów lokalnych, dołączyły Praga-Południe i Wilanów. Niebawem w obu dzielnicach przeprowadzimy konsulta-cje społeczne. Na Pradze-Południe w pierwszej kolejności omówimy pomysły na zagospodarowanie terenu po byłym bazarze Rogatka, pomiędzy ulicami Grochowską i Kamion-kowską. W Wilanowie konsultacje będą dotyczyć terenu parku przy Osi Królewskiej.

68 BAZARÓW I TARGOWISK JEDNODNIOWYCH ORAZ PONAD 300 MIEJSC HANDLOWYCH.

wali szereg prostych, ale ciekawych rozwiązań wzboga-cających spokojny charakter skweru i parku. Chodzi m.in. o przeniesienie przystanków autobusowych i uspokojenie ruchu, budowę pawilonu społecznego, szpaleru grusz, otwartych placów zabaw, rabat sąsiedzkich i ogrodów społecznych. W programie centrum planowana jest orga-nizacja bazarów, potańcówek i festynów. W sierpniu 2017 r.

WARSZAWSKI HANDEL

Od 2006 r. podjęto szereg działań mających na celu likwi-dację handlu w miejscach niedozwolonych. W ich wyniku w 2011 r. wydaliśmy zarządzenie, które uregulowało zasady handlu obwoźnego. W efekcie wyznaczono ponad 300 miejsc i ponad trzy tysiące stanowisk, gdzie można handlo-

168

Bazarki cieszą się ogromną popularnością wśród warszawiaków.

wać w ten sposób. Powstały także miejsca przeznaczone na targowiska jednodniowe, na których osoby niezamoż-ne mogły bez opłat administracyjnych sprzedawać owoce i warzywa. W 2014 r. wydaliśmy zarządzenia w sprawie zasad prowadzenia gastronomii mobilnej i targów gastro-nomicznych na terenie parków, skwerów i zieleńców.

W związku z budową Stadionu Narodowego zlikwidowali-śmy Jarmark Europa, a handel z tego terenu przenieśliśmy do hali Marywilska 44 i na targowisko przy ul. Bakalarskiej 11.

W związku z prowadzonymi inwestycjami powstała ko-nieczność znalezienia nowych lokalizacji dla wielu targowisk. Przenieśliśmy targowisko przy ul. Trockiej 8. Trwa prze-noszenie do nowej lokalizacji targowiska przy ul. Nehru, bazarku „Na dołku” oraz giełdy sobotnio-niedzielnej przy ul. Namysłowskiej. W związku z modernizacją targowi-ska Banacha wybudowaliśmy halę targową Zieleniak oraz uruchomiliśmy targowisko zastępcze przy ul. Skorochoda--Majewskiego. Przy ul. Stalowej powstało targowisko jednodniowe, a Halę Gwardii w Śródmieściu i targowisko Wolumen na Bielanach zmodernizowano. Ponadto pla-nujemy przeniesienie targowiska Gotarda na poziom „0”

przyszłego parkingu wielopoziomowego przy ul. Orzyckiej. Obecnie prowadzimy prace nad rewitalizacją i zagospoda-rowaniem Bazaru Różyckiego.

W stolicy jest około 68 bazarów i targowisk jednodnio-wych oraz ponad 300 miejsc handlowych. Część z nich działa od ponad kilkudziesięciu lat i mimo szybko rosną-cej liczby dużych centrów handlowych wciąż cieszy się ogromną popularnością. Badania przeprowadzone w latach ubiegłych wykazały, że większość badanych warszawia-ków regularnie robi na targowiskach swoje codzienne zakupy. Wyniki ankiety z 2014 r. wskazały zaś, że poza targowiskami stałym i dużym zainteresowaniem cieszą się targowiska jednodniowe, targi zdrowej żywności i targi gastronomiczne.

Jednym z najważniejszych elementów rozwoju nowocze-snych miast jest ciągła dbałość o poprawę jakości życia ich mieszkańców. Z przeprowadzonych badań i spotkań z mieszkańcami Warszawy na przestrzeni ostatnich lat wy-nika, że postulat dostępu do targowisk oferujących świeżą, produkowaną w sposób tradycyjny żywność jest jednym z elementów kształtujących wysoką jakość życia. Dlatego

169

nieustannie podejmujemy działania zmierzające do polep-szenia warunków życia mieszkańców, m.in. przez poprawę funkcjonowania, wyglądu i estetyki warszawskich bazarów oraz oferowanych na nich produktów.

Kolejnym modernizowanym bazarem będzie targowisko przy ul. Mołdawskiej. Pawilony handlowe z blachy i płyt wiórowych zostaną zastąpione schludnymi, wykonanymi z wysokiej jakości materiałów pawilonami. Od północnej strony bazarku powstanie niewielki plac miejski, a samo targowisko ma funkcjonować w formie bazaru-ogrodu. Wygląd przyszłego bazarku konsultowaliśmy z mieszkań-cami i kupcami.

Częściowo już zmodernizowane otoczenie Bazaru Bana-cha, w najbliższych latach po przeprowadzeniu kolejnych inwestycji, zmieni swój charakter i wygląd. Planujemy także zabudowę działki u zbiegu ul. Banacha z ul. Grójecką. Powstanie tu budynek mieszkalny z funkcją usługowo--handlową, biurową i muzealną.

Zmiany czekają również targowisko przy ul. Bakalarskiej 11. Planujemy przebudowę fragmentu targowiska wzdłuż ul. Bakalarskiej, aby stworzyć jednolitą i spójną estetycznie pierzeję o zróżnicowanych gabarytach i skali, jako wizy-tówki bazaru, a także powiększyć powierzchnię handlowo--usługową i poprawić funkcjonalność targowiska. W tym celu powstaną dwa parterowe pawilony targowe o łącznej powierzchni użytkowej 1500 m kw. oraz nowe elewacje

i ogrodzenie z wejściami od strony ul. Bakalarskiej, po-kryte wysokiej jakości białą blachą falistą. Teren chodnika wzdłuż modernizowanego fragmentu odnowimy, pojawi się szpaler drzew, niska zieleń i mała architektura.

Zamiast targowiska przy ul. Olbrachta na Woli (w tym miejscu będzie stacja metra) planowane jest zorganizowa-nie nowego targowiska przy ul. Pustola 19. Po przygoto-waniu i uzbrojeniu terenu przez miasto kupcy umieszczą tam estetyczne i funkcjonalne pawilony handlowe.

Warszawiacy wrócili do Hali Gwardii, miejsca zakupów i rodzinnych spotkań, które ma długą historię. Obiekt stanowi dziś unikalne połączenie działalności kulturalnej, tradycyjnego targu, lokali gastronomicznych i sklepów z kulinariami. Umowę na wynajem części budynku, zloka-lizowanego przy pl. Żelaznej Bramy 1, zawarliśmy w maju 2017 r. na okres trzech lat, z możliwością skrócenia po 18 miesiącach, do momentu wyłonienia docelowego na-jemcy. Po tym czasie wybierzemy najemcę budynku, który zorganizuje i poprowadzi w nim nowoczesną halą targową. W hali znajdziemy zarówno przestrzeń targową, w której możemy zaopatrzyć się w wysokiej jakości żywność, jak i strefę gastronomiczną serwującą różnorodne, zdrowe i dostosowane do każdej kieszeni potrawy. Kultura w Hali Gwardii ma stanowić mocny filar jej działalności. Ma od-woływać się również do historii i chwil triumfu polskich bokserów, którzy pod okiem trenera Feliksa „Papy” Stamma zwyciężali z najlepszymi.

Hala Gwardii - pod jednym dachem można znaleźć targ z lokalną, zdrową żywnością, strefę kulinarną, centrum kultury i miejsce integrujące mieszkańców.

170

�

�

�

Warszawa to miejsce przyjazne inwestorom, dysponujące dużym potencjałem inwestycyjnym.

WARSZAWA OKIEM INNYCH • zwycięzca kategorii „Parki miejskie” (2018) – A ondbladet • 2. w Europie po Berlinie i 3. na świecie najbardziej przyjazne weganom miasto (2017) - HappyCow • 11. miejsce w rankingu dobrych miejsc do podróżowania – European Backpaker lndex 2018 • 15. najlepsze miejsce na świecie do życia dla ludzi młodych (2015) –YouthfulCi� es (Toronto)

• 3. miejsce w kategorii gospodarka w rankingu zrównoważonego transportu miejskiego (2017) – Arcadis / Sustainable Ci� es Mobility Index

• 2. najwyższy odsetek podróży wykonywanych transportem publicznym pośród 24 badanych europejskich miast (2016) - EMTA • Warszawski System Rowerów Miejskich uznany za 10. najlepszy system rowerów miejskich na świecie pod względem jakości (2013) USA Today

• 3. najbardziej przyjazne miasto dla biznesu w Europie (2018) – Financial Times/ranking fDI • najbardziej przyjazne dla biznesu miasto w Polsce (2017) – Forbes • jedno z 10. najlepszych miejsc na świecie na uruchomienie biznesu (2015) – Forbes • 1. miejsce w Europie Środkowo Wschodniej i Azji Centralnej w rankingu konkurencyjności dla sektora Biznesu i Usług Finansowych (2017) – Conway/ The World’s Most Compe� ve Ci� es • 1. miejsce w Europie Środkowo-Wschodniej w rankingu atrakcyjności centrów fi nansowych (2017) – ZYEN / Global Financial Centres

• jedno z 5. miast na świecie, do którego warto wybrać się na Boże Narodzenie (2015) – The Sun • jedno z 10. najpiękniej udekorowanych miast świata na Boże Narodzenie (2014) – Le Figaro

• 5. najbezpieczniejsza stolica w Unii Europejskiej (2018) – SafeAround/World’s Safest Ci� es • 1. miejsce w rankingu polskich miast bezpiecznych i otwartych (2017) – raport Polskiej Fundacji im. Roberta Schumana, Fundacji Konrada Adenauera w Polsce oraz Polityki Insight

• 1. miejsce wśród polskich miast zrównoważonych (2018) – Arcadis • najlepsze polskie miasto przyszłości 2017/2018 – Financial Times/ ranking fDI • 15. miejsce na świecie w kategorii planowania przestrzennego w rankingu inteligentnych miast (2018) – IESE / Ci� es in Mo on index • 15. najbardziej przyjazne i otwarte miasto na świecie (2017) – Business Insider

171

�

,,

l()QMlCIE )

Paweł Błaszczak, prezes zarządu 4Mobility

OD POCZĄTKU DZIAŁALNOŚCI JESTEŚMY W CENTRUM PRZEDSIĘBIORCZOŚCI SMOLNA. KOM� FORTOWE WARUNKI I ATMOSFERA TEGO MIEJSCA SPRZYJAJĄ KREATYWNOŚCI NIEZBĘDNEJ DO EFEKTYWNEGO ROZWOJU FIRMY. UDOSTĘPNILIŚMY USŁUGĘ CARSHARING � CZYLI MOŻLIWOŚĆ WYPOŻYCZANIA AUT NA MINUTY JAKO PIERWSI W WARSZAWIE. ZACZYNALIŚMY OD 10 AUT, A OBECNIE W STOLICY MAMY ICH JUŻ 300. OD MARCA 2018 R. 30 SAMOCHODÓW 4MOBILITY WYJECHAŁO RÓWNIEŻ NA ULICE POZNANIA.

172

S~MI l~~~ClCIE

rnMI l()MClllt

WARSZAWA 2030 � MIASTO PRZYSZŁOŚCI Strategia „#Warszawa2030” to dokument poświęcony przyszłości naszego miasta. Jest efektem wspólnej pracy z mieszkańcami, ekspertami, przedstawicielami różnego typu instytucji. Przedstawia wizję Warszawy otwartej i przyjaznej, której siłą są aktywni warszawiacy.

Warszawa to my, jej mieszkańcy – to główna teza przyjętej strategii rozwoju miasta. Miasta, w którym ludzie podążają własną drogą, rozwijają swoje zainteresowania, realizu-ją osobiste marzenia i zawodowe ambicje. Jednocześnie wspólnie angażują się w życie miasta i biorą na siebie od-powiedzialność za nie.

Miasto, w którym każdy czuje się jak u siebie, wolny i bezpieczny.

174

Warszawa to my, jej mieszkańcy.

To także miasto, w którym każdy czuje się u siebie, wol-ny i bezpieczny. W którym można korzystać z bogactwa przestrzeni, wynikającego z umiejętnego łączenia tradycji z nowoczesnością, środowiska miejskiego z przyrodą, lokalności z wielkomiejskością, oferujące wygodę życia i sprzyjające warunki do działania.

Chcemy, żeby Warszawa była otwarta na świat. Śmiało wychodziła naprzeciw wyzwaniom, inspirowała innych. Dzięki swojej różnorodności i nastawieniu na współpracę jest wyjątkowym środowiskiem kreowania i rozwijania idei. Stanowi ważny element sieci europejskich metropolii.

AKTYWNI MIESZKAŃCY To mieszkańcy są siłą napędową i sprawczą stolicy. Nie-zależnie od tego jak długo mieszkają w Warszawie, bez względu na ich pochodzenie, stopień zamożności, stan zdrowia, wiek, płeć, orientację seksualną czy poglądy, to właśnie oni tworzą miasto. Siła, jaka w nich drzemie, będzie podstawą dalszego rozwoju Warszawy. Dlatego chcemy włączyć wszystkich w życie miasta i jego zrów-noważony rozwój w wymiarze społecznym, kulturowym, politycznym i gospodarczym. Warszawa jest przestrzenią ogromnych możliwości, miastem które nieustannie się zmienia, dając wciąż nowe impulsy do działania. Czerpie

z tradycji walki o wolność i możliwości decydowania o sobie. Czyni to Warszawę niepowtarzalną, wartą odwie-dzenia przez turystów. Sprawia, że staje się atrakcyjnym miejscem nauki, otwartym na wszelkie przejawy przedsię-biorczości i ich twórcze kontynuacje. Szacunek i otwartość na drugiego człowieka, solidarność społeczna, poczucie odpowiedzialności za siebie oraz dokonywane wybory, rozwijanie własnego potencjału przez ciągłe uczenie się, będą stanowiły podstawę budowania odpowiedzialnej wspólnoty. Nacisk zostanie położony na budowanie więzi społecznych, a więc relacji i zależności włączających każdą osobę i każdą rodzinę do grupy i społeczności. Zachęcimy mieszkańców do zainteresowania się sprawami Warszawy i zwiększymy ich realny wpływ na podejmowanie decyzji dotyczących funkcjonowania miasta.

PRZYJAZNE MIEJSCE Zachowanie równowagi między charakterem wielkomiej-skim i funkcjami stołecznymi miasta a środowiskiem codziennego życia mieszkańców, będzie prowadziło do za-pewnienia lepszej wygody i komfortu działania.

Chcemy, aby rozwiązywanie problemów mieszkaniowych następowało poprzez zwiększanie zasobów mieszkań komunalnych (w tym socjalnych) oraz czynszowych.

175

Tu łączy się tradycja z nowoczesnością.

Warszawa to miasto zieleni. To wartość, którą będziemy pielęgnować.

176

Warszawa nieustannie się zmienia, dając wciąż nowe impulsy do działania.

Różnorodna oferta spędzania czasu wolnego i rozwoju, zaspokajająca podstawowe potrzeby w sferze duchowej i fizycznej, zachęci mieszkańców do aktywności. Usługi publiczne i komercyjne są elementem codzienności każ-dego warszawiaka i w związku z tym będą świadczone blisko miejsca jego zamieszkania. Chcemy poszerzyć do-stęp do opieki nad małymi dziećmi oraz edukacji na po-ziomie przedszkolnym, podstawowym i średnim. Poprawie ulegnie dostęp do usług z zakresu ochrony zdrowia, po-mocy społecznej oraz wsparcia osób z niepełnosprawno-ściami i seniorów.

Przestrzeń publiczna stanie się atrakcyjniejsza dla warsza-wiaków. To tu codziennie się przemieszczamy, tu spędza-my wolny czas i tu dochodzi do interakcji społecznych. Ogólnodostępne przestrzenie będą aranżowane tak, aby każdy bez względu na wiek i sprawność mógł z nich ko-rzystać.

Warszawa to miasto zieleni, o którą będziemy dbać. Chce-my chronić zdrowie mieszkańców poprzez ograniczenia emisji szkodliwych substancji do powietrza. Będzie to możliwe m.in. przez wykorzystanie odnawialnych źródeł energii oraz upowszechnienie rozwiązań energooszczęd-nych.

Wielkość i zróżnicowany sposób zagospodarowania War-szawy wymaga lepszego powiązania różnych części mia-sta i usprawnienia ruchu zarówno w wymiarze lokalnym, miejskim, jak i metropolitalnym. Kluczem będzie efektyw-ność systemów, tworzonych dla wszystkich uczestników ruchu. Doskonalony będzie publiczny transport zbiorowy, przy jednoczesnym ograniczeniu roli samochodu w stre-fie śródmiejskiej i innych obszarach o wysokim poziomie zanieczyszczenia powietrza.

OTWARTA METROPOLIA Nasze miasto będzie zapewniało sprzyjające warunki do kreowania, rozwijania i wdrażania nowych pomysłów w sferze społecznej, kultury, nauki i gospodarki. Potencjał twórczy mieszkańców będzie rozwijany przez podnoszenie ich umiejętności współpracy, kreatywnego myślenia, a tak-że otwartości na nowości, zmiany i eksperymenty. Ma to sprzyjać rozwijaniu postaw przedsiębiorczych oraz zwięk-szeniu aktywności biznesowej, naukowej, artystycznej i społecznej. Warszawa chcąc się dynamicznie rozwijać, poza wspieraniem swoich mieszkańców, chce przyciągać kreatywnych i innowacyjnych przedsiębiorców, naukow-ców, artystów, specjalistów o unikatowych kompetencjach oraz uczniów i studentów.

177

,,

l()QMlCIE ) • l!l ...

178

W maju 2018 r. Rada Warszawy przyjęła Strategię działać zgodnie ze strategią, współtworzoną przez miesz-#Warszawa2030. Stworzyliśmy dokument, który wyzna- kańców. To, jak cele strategii zostaną zrealizowane, zależy cza cele rozwoju na następne kilkanaście lat. Chcemy od nas wszystkich.

Prezydent stolicy przedstawia projekt strategii #Warszawa2030 w przededniu przyjęcia jej przez Radę Miasta 9 maja 2018 r.

WARSZAWA PRZYSZŁOŚCI TO AKTYWNI MIESZKAŃCY, PRZYJAZNE MIEJSCE, OTWARTA METROPOLIA.

179