ปจจบนการขนสงมความสำาคญตอธรกจเกอบทกประเภททงในสวนการจดหาวตถดบ การผลตการขาย

และการจดจำาหนาย ในหลายๆ ธรกจ ตนทนการขนสงนบเปนตนทนทส ำาคญและกระทบตอตนทนรวมของ

ผลตภณฑและบรการ ซงโครงสรางตนทนของผประกอบการขนสง ประกอบดวยตนทนดงตอไปน

1.ตนทนคงท (Fixed cost) เปนตนทนหรอคาใชจายทไมมการเปลยนแปลงตามปรมาณการ

ขนสง เชน คาเชาสถานทจอดรถ เงนเดอนพนกงานขบรถ เปนตน

2.ตนทนผนแปร (Variable cost) เปนตนทนหรอ คาใชจายทมการเปลยนแปลง ตามปรมาณการให

บรการการขนสง เชน คานำามนเชอเพลง คาซอมแซม คานำามน

หลอลน เปนตน

3.ตนทนรวม (Total cost) เปนตนทนหรอคาใชจายทรวมเอาตนทนคงทและตนทนผนแปรเขา

ไวดวยกน ถอเปนตนทนการบรการขนสงทงหมด ทงนรวมถง

ตนทนเทยวกลบ (Backhauling cost) ดวย

ตนทนของผประกอบการขนสงจะมากหรอนอยเพยงใดขนอยกบปจจยทเกยวของกบการกำาหนดราคา

คาขนสง ไดแก

@ คาใชจายทเกยวกบการขนสงเทยวเปลา

@ ปรมาณหรอนำาหนกของสนคาทบรรทก

@ ระยะเวลาทใชในการขนถายขนและลง รวมถงคาใชจายในสวนทเกยวกบระยะเวลาในการรอ

@ คาใชจายทเกยวของกบระยะทางในการขนสง

@ คาใชจายทเกยวกบความรบผดชอบตอความเสยหายจงจำาเปนตองมการบวกคาใชจาย ในสวนท

เปนเรองของการประกนภย

จากภาวะเศรษฐกจโลกทผนผวนสงผลใหเกดการปรบตวของราคานำามนทเพมสงขนอยางตอเนอง ดง

ตารางดานลาง ซงตนทนคานำามนเชอเพลงมสดสวนมากของตนทนการขนสงทงหมด

ทมา: มนญ ศรวรรณ 2551

เมอราคานำามนเพมสงขนทำาใหผประกอบการดานโลจสตกส ตองแบกรบภาระดานตนทน ในดานการ

ขนสงสนคาทสงขนดงนนผประกอบการดานโลจสตกสจะตองมการวางแผนกำาหนดกลยทธตาง ๆ เพอเพม

ประสทธภาพในการขนสง และลดตนทนในการขนสง อาทเชน

กลยทธการใชพลงงานทางเลอก โดยปรบเปลยนพลงงานทใชในการขนสงจากน ำามนดเซลหรอเบนซน

เปนไบโอดเซลหรอกาซ CNG ซงการใชกาซ CNG จะประหยดกวาการใชนำามนประมาณ 60-70% แตในการ

ตดสนใจตดตงระบบ NGV ผประกอบการควรมการตดสนใจทละเอยดถถวน เนองจากการตดตงระบบ NGV

ใชงบประมาณทคอนขางสง ในการตดตงผประกอบการควรพจารณาตามหลกเกณฑดงตอไปน คอ พจารณา

ประเภทของเครองยนต พจารณาสถานบรการ NGV และเสนทางในการขนสง สดทายคอ การพจารณาผล

ตอบแทนการลงทน ซงการพจารณาถงองคประกอบเหลาน จะทำาใหผประกอบการเหนถงความเปนไปไดของ

การตดตงในดานผลตอบแทนการลงทน รวมถงการเพมความสามารถในการแขงขน

กลยทธการปรบเปลยนรปแบบการขนสงแบบใหม หรอการใชวธการขนสงตอเนองหลายรปแบบ

(Multimodal transportation) ซงเปนวธการขนสงทผสมผสานระหวางการขนสงตงแต 2 รปแบบขนไป

ภายใตสญญาหรอผรบผดชอบการขนสงรายเดยว ซงโครงสรางของระบบขนสง สามารถแบงตามลกษณะ

ทางกายภาพได 5 แบบ คอ

1. การขนสงทางถนน เปนรปแบบการขนสงทนยมใชมากทสด สำาหรบการขนสงภายในประเทศ

2. การขนสงทางราง มขอจำากดในดานสถานทตงและสถานบรการ ตนทนการขนสงตำา และสามารถ

บรรทกสนคาไดครงละมากๆ

3. การขนสงทางนำา สามารถขนสงไดครงละมากๆ มตนทนในการขนสงตำาทสดและเปนการขนสงหลก

ของการขนสงระหวางประเทศ

4. การขนสงทางอากาศ ใชสำาหรบการขนสงระยะทางไกลๆ และตองการความเรวสง มตนทนการขนสง

สงทสด และใชกบสนคาทมราคาแพง มนำาหนกและปรมาตรนอย

5. การขนสงทางทอ ตองมการกำาหนดตำาแหนงทตงของสถานทรบและสงสนคาทแนนอน

ปจจบนประเทศไทยใชวธการขนสงทางถนนมากกวารอยละ 80 ของปรมาณการขนสงสนคาโดยรวม

ของประเทศ เนองจากโครงสรางพนฐานระบบการขนสงในประเทศ ไดเอออำานวยใหสามารถขนสงถงทหมาย

ปลายทางได (Door-to-door) ในขณะทการขนสงทางรางยงคงมขอจำากดอย ดงนนจงตองมการผสมผสาน

รปแบบการขนสงเพอใหสามารถทนกบการตอบ สนองความตองการของลกคา โดยคำานงถงตนทนการขนสง

ใหประหยดทสด นอกจากนการขนสงทางรางยงสามารถใชขนสงตคอนเทนเนอรไดจงเหมาะกบการขนสงตอ

เนองหลายรปแบบ ซงการขนสงสนคาระยะไกล จะใชการขนสงโดยรถไฟและใชการขนสงโดยรถยนตเพอสง

สนคาระหวางจดตนทางสนคากบสถานตนทางและระหวางสถานปลายทางกบจดปลายทางสนคา สวนระยะใกล

จะใชการขนสงทางถนน

นอกจากการปรบมาใชการขนสงตอเนองหลายรปแบบเพอประหยดตนทนการขนสง เชน ทางน ำาซง

ประหยดกวาการขนสงทางถนน 8-9 เทา หรอทางรางซงประหยดกวาการขนสงทางถนนโดยประมาณ 3 เทา

การขนสงตอเนองหลายรปแบบยงชวยในการแกปญหาเรองการจราจรตดขดไดอกดวย

ภาพแสดงการขนสงแบบหลายรปแบบ

กลยทธศนยกระจายสนคา การหาทตงศนยรวบรวมและกระจายสนคาตามจดยทธศาสตรตางๆ ท

สามารถกระจายและสงตอไปยงจงหวดใกลเคยงหรอประเทศเพอนบาน มการจดระบบการขนถายสนคา การจด

พนทการเกบสนคา ระบบการจดสงสนคา (บารโคด/สายพานลำาเลยง) ระบบบรหารคลงสนคา มการจดประเภท

สนคาทจดเกบการบรรจดวยหนวยมาตรฐาน (Stock Keeping Units: SKU) มอปกรณจดวางสนคา

การมศนยกระจายสนคาจะชวยทำาใหสามารถลดตนทนการขนสงไดเนองจากการขนสงตรงถงลกคาใน

ตางจงหวดโดยไมมศนยรวบรวมพกสนคาตามตางจงหวด ทเปนศนยกลาง การขนสง ท ำาใหสวนใหญตอง

ขนสงรถเทยวเปลากลบหรอสงสนคาไมเตมคนรถ ซงการแกปญหาดงกลาวทำาไดโดยการมศนยกระจายสนคา

ทมประสทธภาพ ซงมโครงขายกระจายสนคาทำาหนาทรวบรวมสนคาใหเตมคนรถหรอจดพาหนะใหเหมาะสมกบ

จำานวน และสอดคลองกบสถานทสงมอบสนคา อกทงยงมเครอขายในการรวบรวมสนคาหรอเปลยนรปแบบ

การขนสงไปสรปแบบทประหยดพลงงานอกดวย

กลยทธการขนสงสนคาทงเทยวไปและกลบ การเพมประสทธภาพการขนสงดวยการลดการวงเทยว

เปลาหรอ Backhauling management เปนการจดการการขนสงทมเปาหมายใหเกดการใชประโยชนจาก

ยวดยาน (Load utilization) เพราะการขนสงโดยทวไปเมอสงสนคาเสรจ จะตรถวงทยวเปลากลบมา ซง

ทำาใหเกดตนทนของการประกอบการเพมสงขนโดยเปลาประโยชน ซงตนทนทเกดขนมานนบเปนตนทนทไมกอ

ใหเกดมลคา (Non-value added cost) และผประกอบการตองแบกรบภาระตนทนเหลาน ซ งเปนสวน

สำาคญในการทำาใหตนทนการประกอบการสงขน

แตอยางไรกตาม การบรหารการรขนสงเทยวกลบ ในปจจบนยงไมสามารถด ำาเนนการไดอยางม

ประสทธภาพมากนกเนองจากไมทราบปรมาณความตองการในการขนสงสนคา รวมถงจดหมายปลายทางของ

สนคา ทสำาคญปรมาณความตองการการขนสงสนคาระหวางตนทางและปลายทางมกจะมปรมาณไมเทากน

ภาพแสดงการบรหารแบบ TMS เพอลดปญหาการวงรถเทยวเปลา

การบรหารการจดสงเทยวกลบจะประสบความสำาเรจหรอไม ขนอยกบการบรหารดานขอมลขาวสาร

(Information flow) ซงกลมผประกอบการจะตองมการใหความรวมมอ การวางแผน การพยากรณความ

ตองการ รวมถงการเตมเตมสนคา (Collaborative planning forecasting and replenishment: CPFR)

กลยทธการใชระบบเทคโนโลยสารสนเทศมาชวยในการลดตนทนโลจสตกส และการเพมประสทธภาพ

ในการขนสง คอ ระบบบรหารจดการการขนสงสนคา (Transportation management system;

TMS) ซงเปนเครองมอในการวางแผนการขนสง เพอใหบรรลเปาหมายของธรกจการขนสง ซงกคอ ความ

รวดเรวและตนทนทประหยดทสด องคประกอบของระบบ TMS คอ การบรหารการจดการดานขนสง

(Transportation manager) ซงมหนาทในการวางแผนการดำาเนนงานขนสงและอกองคประกอบหนง คอ

การเพมประสทธภาพในการขนสง (Transportation optimizer) มหนาทชวยการตดสนใจในเร องการ

บรรทกสนคาและการจดวางเสนทางใหมประสทธภาพสงสดภายใตขอจำากดตางๆ

การทำางานของระบบ TMS จะครอบคลมตงแตการจดการใบสงสนคา การเลอกเสนทางทประหยด

ทสด (Routing) การใชรถอยางมประสทธภาพ (Utilization) การจดตารางเดนรถ (Scheduling) การ

จดสนคาขนรถแตละคน (Loading) ลวนแลวแตเปนงานทตองใชเวลาในการวางแผนคอนขางมาก หาก

ตองการใหตนทนคาขนสงตำาสด ดงนนระบบวางแผนการจดสงสนคาจงเขามาชวยทำาใหผวางแผนสามารถ

วางแผนการจดสงสนคาไดอยางรวดเรวโดยอาศยขอมลจากระบบตดตามยานพาหนะอตโนมตดวยระบบ

ดาวเท ยมบอกต ำาแหน ง (Automatic vehicle location system; AVLS) และขอม ลอ น ๆ ท

เกยวของ

TMS จะประกอบดวยฐานขอมลทสำาคญ เชน

1) เสนทางการวงรถบรรทก เชน แผนท GPS จดจอดพกกรถ ทางอนตราย การจราจร เปนตน

2) กองรถบรรทก เชน ขนาด ประเภท อตราการใชเชอเพลง ระยะทางวงทเหมาะสม สำาหรบรถแตละ

คน แตละประเภท เปนตน

3) พนกงานขบรถ เชน ประเภทใบขบข เสนทางทชำานาญ ชวงเวลาททำางานได อตราคาจาง เปนตน

4) ขอจำากดดานกฎหมาย เชน ระเบยบราชการสำาหรบสนคา/รถบางประเภท เสนทางบางเสนทาง การ

ขบรถใหตรงประเภทใบขบข เปนตน

5) จดหลกและสถานทแวะรบและสงสนคา เชน โรงงานลกคา ศนยกระจายสนคาของลกคา ทาเรอ ทา

อากาศยาน ดานศลกากรตามชายแดน เปนตน

6) ระบบการรบคำาสงจากลกคา เชน ประเภทสนคา จำานวน ตนทาง-ปลายทาง เวลานดหมาย เปนตน

การเลอกใชระบบ TMS ตองคำานงถงความสามารถในการลดคาใชจาย เวลาในการเดนทาง และความ

ปลอดภยเปนหลก ทงนตองพจารณารวมถงการเชอมโยงขอมลไปยงระบบงานอนๆ ทเกยวของดวยเพอ

ความถกตองของผลลพธทไดและความสามารถในการใชงานไดจรง ดงนนการเลอกใชระบบเทคโนโลย

สารสนเทศ สำาหรบ งานโลจสตกส (E-logistics) ปจจยทบรษทควรใชในการพจารณาในการตดสนใจลงทน

ซอฟแวรนนควรพจารณาตามหวขอตอไปน

1. สามารถปองกนหรอลดขอผดพลาดทเกดจากมนษย (Human error)

2. ทำาในสงทมนษยทำาไมไดหรอทำาไดแตใชเวลานานมาก เชน การประมวลผลขอมลตางๆ

3. ทำาใหงานเรวขน สะดวกขน และงายขน

4. การเพมมลคาและความไดเปรยบทางธรกจ จากการใชระบบ เพราะจะเพมความถกตองของขอมล

และเพมความรวดเรวในการตดตามงาน

5. ความสามารถการแกไขซอฟแวรดวยตนเอง

6. ความสามารถในการบำารงรกษาซอฟแวร

7. ตนทนในการเปนเจาของระบบเทคโนโลยสารสนเทศ

8. ความเขากนไดของซอฟแวรกบระบบการทำางานขององคกร

หากผประกอบการสามารถนำาระบบการบรหารการจดการขนสงทมประสทธภาพมาใชในกจกรรมการ

ขนสงขององคกร จะทำาใหองคกรของผประกอบการสามารถบรรลองคประกอบของการสงมอบแบบ 5Rs

Delivery ดงน

1. Right Place : สงมอบตรงสถานท

2. Right Time : ตรงเวลาทลกคาตองการ

3. Right Quantity : ตรงตามปรมาณทลกคาตองการ

4. Right Quality : สนคาตรงตามคณภาพทตกลง

5. Right Cost : การสงสนคาตามราคาทแขงขน

ถาองคกรของคณสามารถบรรลการสงมอบแบบ 5Rs Delivery จะทำาใหเกด JIT: Just in Time

คอ การสงมอบแบบทนเวลา ถกตอง ถกสถานท ตรงตามความตองการภายใตตนทนทแขงขน เพอให“ ”

องคกรมการพฒนาประสทธภาพการขนสงอยางตอเนอง สงทผบรหารตองตรวจตดตามโดยตลอดคอ

ประสทธภาพในการปฏบตงานในการจดสงสนคาและบรการ โดยองคกรควรมการก ำาหนด ดชนวดผลการ

ปฏบตงาน (Key performance indicator: KPI) ซง KPI ทนยมใชวดประสทธภาพการปฏบตงานดาน

การขนสง ไดแก

1. On-Time Deliveries 2. Damage 3. Demurrage (Delay) 4. Assessorial (Evaluation) 5. Appointments 6. Freight Bill Accuracy

ในการกำาหนด KPI สงทตองคำานงถงเสมอคอ ควรจะวดใหครบทกมตของโลจสตกส มใชวดเฉพาะ

ดานตนทนเพยงอยางเดยว ดงนนการกำาหนด KPI ทด ตองครอบคลมในเร องตางๆ ดงน Flexibility,

Efficiency, Ability และ Responsiveness และทสำาคญอยางยงทไมควรลม คอ ความปลอดภยในการ

ขนสง

บรรณานกรม

1. “About UPS Logistics Technologies” http: www.amrasia.com/elogistics.aspx2. ธนต โสรตน ฝาวกฤตนำามนแพงอยางไรสำาหรบธรกจขนสง “ ” http: www.v-servegroup.com