Електрична иелектронска опрема

Електрична и електронска опрема

This project is funded jointly by the Swedish International Development Cooperation Agency (Sida) and the European Free Trade Association (EFTA). It is implemented by the European Committee for Standardization (CEN) in support of the EU accession objectives of the countries of the Western Balkans.

Standards • Technical Regulations • Accreditation • Metrology • Conformity Assessment • Market Surveillance

Електрична и електронска опрема

Standards • Technical Regulations • Accreditation • Metrology • Conformity Assessment • Market Surveillance

ПРИРАЧНИК

Усогласеност со регулативите на ЕУ за електрична и

електронска опрема (EEE) за производителите и увозниците

0. ВОВЕД

Овој документ е наменет како прирачник за економски оператори кои ак-тивно работат во електроенергетскиот сектор, а се директно или индиректно засегнати со Директивата 2014/35/ЕU, која се однесува на пуштање на паза- рот на електрична опрема наменета за употреба во рамките на одредени напонски ограничувања, и се нарекува Директива за низок напон (Low Vol- tage Directive - LVD), како и Директивата 2014/30/ЕU, која се однесува на електромагнетна компатибилност, а се нарекува Директива за електромаг-нетна компатибилност (EMC Directive - EMCD).

Со законодавството на Унијата во електроенергетскиот сектор, важно е да се осигури дека корисниците на овие производи се заштитени од неусогласени производи и дека здравствените и безбедносните барања се исти во ЕЕА за производи што им се достапни на своите граѓани. Принципот на слободно движење на стоки, капитал, услуги и работна сила,1 содржани во договорите на ЕУ, ги спречува земјитечленки да прифаќаат и да одржуваат неоправдани ограничувања2 за трговијата во ЕУ.

Ова упатство има за цел само да ја олесни примената на Директивите 2014/35/ЕU и 2014/30/ЕU. Упатството претставува текст од директивите и националните закони со кои се транспонираат Директивите кои се законски обврзувачки. Ова упатство се однесува на засегнатите економски оператори, како што се производителите, увозниците и дистрибутерите и здружените трговски здруженија, како и консултантите кои работат во соодветните области.

Ова упатство не е исцрпно; се фокусира на одредени прашања кои, во насока на искуството, се од директен и од специфичен интерес за примена на Ди-рективата за низок напон и Директивата за ЕМС. Ова упатство треба да се користи заедно со самите директиви и со „Синиот водич“ за имплементација на правилата за производи на ЕУ3, што понатаму ги објаснува концептите како што се „достапност“ и „економски оператори“.

Структурата на ова упатство главно ја следи структурата на LVD 2014/35/EU и EMCD 2014/30/EU. Коментарите и објаснувањата се дадени во релевантните точки од директивите.

Важно известување:

Повлекување на правилата на Обединетото Кралство и на ЕУ во областа на индустриските производи4

Обединетото Кралство на 29 март 2017 година, поднело известување за својата намера да се повлече од Унијата во согласност со член 50 од Договорот за Европската Унија. Ова значи дека, освен ако со ратификуваниот договор за повлекување не е утврден друг датум, сите основни и секундарни закони на

6

Унијата ќе престанат да важат за Обединетото Кралство од 30 март 2019 година, 00.00 ч. (централно европско време) (датум на повлекување). Обединетото Кралство потоа ќе стане „трета земја“. Преговорите со Обединетото Кралство се во тек, со цел да се постигне договор за повлекување.

ИЗВОРИ НА ИНФОРМАЦИИ КОНСУЛТИРАНИ ВО ОВОЈ ПРИРАЧНИК: • Син водич за имплементација на правилата за производи на ЕУ за 2016 година;

• Регулатива за спроведување на Комисијата (EU) 2017/699;

• Одлука 768/2008 /ЕС за заедничка рамка за маркетинг на производи;

• Директива за екодизајн на енергетски производи 2009/125/EC;

• Директива за електромагнетна компатибилност 2014/30/EU;

• Директива за електрична опрема наменета за употреба во рамките на одредени напонски ограничувања 2014/35/EU;

• Директива за општа безбедност на производите 2001/95/EC;

• Директива за одговорност за неисправни производи 85/374/EEC;

• Директива за лифтови 2014/33/EU;

• Директива за машини 2006/42/EC;

• Директива за поморска опрема 2014/90/EU;

• Директива за мерни инструменти 2014/32/EU;

• Директива за неавтоматски ваги 2014/31/EU;

• Директива за опрема под притисок 2014/68/EU;

• Директива за заштитни системи наменети за употреба во потенцијално експлозивни атмосфери 2014/34/EU;

• Директива за радиоопрема 2014/53/EU;

• Директива за ограничување на опасни супстанции 2011/65/EU;

• Директива за отпадна електрична и електронска опрема 2012/19/EU;

7

• Упатство за имплементација на директивите врз основа на Новиот приод и глобалниот приод;

• Упатство за EMCD (Директива 2014/30/EU);

• Упатство за примена на Директивата за машини 2006/42/EC, Верзија 2.1;

• Упатство за Директивата за низок напон 2014/35/EU;

• Регулатива за аеронаутички производи, делови и апарати (EC) 216/20089;

• Регулатива за земјоделски и шумарски трактори (EU) 167/2013;

• Регулатива за апарати на гас (EU) 2016/426;

• Регулатива за пуштање на пазар жичани постројки наменети за превоз на лица (EU) 2016/424;

• Регулатива за градежни производи (EU) 305/2011;

• Регулатива за енергетско означување (EU) 2017/1369;

• Регулатива за добра производна пракса за материјали и предмети во контакт со храна (EC) 2023/2006;

• Регулатива за Ин витро дијагностички медицински помагала (EU) 2017/746;

• Регулатива 764/2008 за утврдување на процедури во врска со примената на одредени национални технички правила за производи што се легално пуштени на пазарот во друга земјачленка;

• Регулатива за материјали и предмети во контакт со храна (EC) 1935/2004;

• Регулатива за медицински помагала (EU) 2017/745;

• Регулатива за опрема за моторни возила (EC) 661/2009;

• Регулатива за регистрација, евалуација, овластување и ограничување на хемикали- ите (EC) 1907/2006;

• Регулатива 765/2008 за поставување барања за акредитација и надзор над пазарот во врска со маркетингот на производите;

• Регулатива за моторни возила со две или со три тркала (EU) 168/2013.

8

СОДРЖИНА

0.Вовед .........................................................................................................................................6

Извори на информации консултирани во овој Прирачник: ............................................ 7

1.Директивазанизокнапон ..................................................................................................14

1.1. Цитати и воведни одредби (референци) .................................................................14

1.2. Цел .................................................................................................................................15

1.3. Маркетинг на производи ...........................................................................................15

1.4. Опсег: Опфатеност ......................................................................................................16

1.4.1. Опсег на напон и опсег на опрема ....................................................................16

1.4.2. Други директиви/ регулативи кои го дефинираат опсегот на LVD ..............17

1.4.2.1. Директива за машини (MD) ......................................................................17

1.4.2.2. Регулатива за апарати на гас (GAR) ........................................................20

1.4.2.3. Директива за опрема под притисок (PED) .............................................20

1.4.2.4. Директива за радиоопрема (RED) ...........................................................21

1.4.2.5. Директива за лифтови ...............................................................................21

1.4.2.6. Директива за ATEX .....................................................................................21

1.4.3. Директиви коишто можат да се применуваат комплементарно со LVD ...22

1.4.3.1. Електромагнетна компатибилност (EMCD) ...........................................23

1.4.3.2. Регулатива за градежни производи (CPR) .............................................23

1.4.3.3. Ограничување на опасни супстанции (RoHS) ........................................25

1.4.3.4. Отпадна електрична и електронска опрема (WEEE) ............................25

1.4.3.5. Регулатива за спроведување од Комисијата ........................................26

1.4.3.6. Екодизајн на енергетски производи (ErP) ..............................................26

9

1.4.3.7. Регулатива за енергетско означување ...................................................28

1.4.3.8. Материјали и предмети во контакт со храна ........................................28

1.4.3.9. Регулатива за добра производна практика за материјали и предмети во контакт со храна ....................................................................................30

1.4.3.10. Директива за опрема под притисок (PED)...........................................30

1.4.3.11. Регулатива за регистрација, евалуација, овластување иограничување на хемикалии (REACH) .............................................................................30

1.5. Опсег: Исклучоци.........................................................................................................31

1.5.1. Електрична опрема која не е опфатена со LVD или друго посебно законодавство на Унијата ..................................................................................31

1.5.1.1. Приклучоци и приклучници за домашна употреба ..............................31

1.5.1.2. Наменски комплети за евалуација .........................................................31

1.5.2. Феномени и електрична/електронска опрема што не e опфатенa со LVD ....32

1.5.2.1. Електромагнетни пречки ..........................................................................32

1.5.2.2. Електрична/електронска опрема опфатена со RED, но предмет на безбедносните цели на LVD, како што е утврдено во член 3 (1) (а) од RED ................................................................................................................32

1.5.3. Електрична/електронска опрема опфатена со друго законодавство на Унијата ....................................................................................................................33

1.6. Обврски на економските оператори ........................................................................34

1.6.1. Општо .....................................................................................................................34

1.6.2. Производител .......................................................................................................34

1.6.3. Овластен претставник .........................................................................................37

1.6.4. Увозник ..................................................................................................................38

1.6.5. Дистрибутер ..........................................................................................................41

1.6.6. Краен корисник ....................................................................................................42

10

1.7. Сообразност на производот ......................................................................................42

1.7.1. Општо .....................................................................................................................42

1.7.2. Сообразност врз основа на стандарди ............................................................43

1.7.2.1. Сообразност врз основа на хармонизирани стандарди (Член 12) .......43

1.7.2.2. Сообразност врз основа на меѓународни стандарди (Член 13) ........44

1.7.2.3. Сообразност врз основа на национални стандарди (Член 14) ..........44

1.7.3. Процедура за оцена на сообразност ..............................................................44

1.7.3.1. Оцена на сообразност ...............................................................................45

1.7.3.2. Техничка документација ...........................................................................51

1.7.3.3. ЕУ-изјава за сообразност (DoC)................................................................53

1.7.3.4. Инструкции за безбедна употреба ..........................................................56

1.7.3.5. CE ознака .....................................................................................................56

1.7.4. Цели за безбедност .............................................................................................58

1.7.4.1. Општо ............................................................................................................58

1.7.4.2. Општи услови ..............................................................................................58

1.7.4.3. Заштита од опасности кои се појавуваат од електричната опрема .....59

1.7.4.4. Заштита од опасности коишто можат да бидат предизвикани од надворешни влијанија врз електричната опрема ................................59

2.Директивазаелектромагнетнакомпатибилност ................................................60

2.1. Цитати и воведни одредби (референци) .................................................................61

2.2. Цел .................................................................................................................................61

2.3. Маркетинг на производи ...........................................................................................62

2.3.1. Пуштање на пазарот ............................................................................................62

2.3.2. Ставање во употреба ...........................................................................................62

11

2.4. Опсег: опфатеност .......................................................................................................62

2.4.1. Општо .....................................................................................................................62

2.4.2. Апарати ..................................................................................................................65

2.4.2.1. Завршени уреди ..........................................................................................68

2.4.2.2. Комбинација на завршени производи ....................................................68

2.4.2.3. Компоненти/подсистеми ..........................................................................70

2.4.2.4. Мобилни инсталации .................................................................................70

2.4.3. Фиксни инсталации .............................................................................................70

2.4.3.1. Специфичен апарат за „посебни фиксни инсталации“ ........................72

2.5. Опсег: Исклучоци.........................................................................................................72

2.5.1.Опрема која не е опфатена ...................................................................................72

2.5.2. Опрема која е експилицитно исклучена од EMCD (Член 2) ..........................72

2.5.2.1. Радиоопрема ...............................................................................................72

2.5.2.2. Аеронаутички производи, делови и уреди .............................................73

2.5.2.3. Радиоопрема наменета за користење од страна на радиоаматери .....73

2.5.2.4. Очигледно бенигна опрема .......................................................................74

2.5.3. EMC-барања за опрема опфатена со други специфични легислативи на Унијата (Член 2) ....................................................................................................76

2.5.3.1. Опрема исклучена од EMCD само за имунитет .....................................76

2.5.3.2. Опрема исклучена од EMCD и за емисија и за имунитет .....................77

2.5.4. Специфични случаи .............................................................................................78

2.5.4.1. Завршени уреди специфично дизајнирани да попречуваат комуникации (Џамери-Jammers) ......................................................................................78

2.5.4.2. Завршени уреди специфично дизајнирани за тестирање на EMC имунитет во лаборатории или на терен ..................................................78

12

2.6. Обврски на економските оператори ........................................................................78

2.7. Сообразност на опремата ..........................................................................................78

2.7.1. Оцена на сообразност на опремата ..................................................................78

2.7.1.1. Апарати.........................................................................................................79

2.7.1.2. Фиксни инсталации ....................................................................................79

2.7.2. Претпоставка на сообразност врз основа на стандарди .............................84

2.7.2.1. Користење на EMCD-хармонизирани стандарди ..................................84

2.7.2.2. Релевантни хармонизирани стандарди .................................................85

2.7.3. Постапка за оцена на сообразност ...................................................................88

2.7.3.1. Оцена на сообразност ...............................................................................89

2.7.4. Основни барања ...................................................................................................94

2.7.4.1. Општи барања .............................................................................................94

Прилог1: Примери на производи опфатени или исклучени од Директивата за низок напон (LVD) ..............................................................................................................95

Прилог2: Севкупен дијаграм за Директивата за електромагнетна компатибилност ....98

Прилог3: Упатство со користење хармонизирани стандарди за поддршка на Директивата за низок напон (LVD) ............................................................................................102

Прилог4: Упатство кое користи хармонизирани стандарди за поддршка на Директивата за електромагнетна компатибилност (EMCD) ................................................110

Прилог5: Надзор над пазарот .............................................................................................112

Прилог6: Задолжителни и доброволни марки и етикети ...............................................115

Прилог7: Листа на кратенки и акроними ..........................................................................118

Прилог8: Дополнителни информации ...............................................................................121

Забелешки: ...............................................................................................................................126

13

14

Електрична и електронска опрема

1. Директива за низок напон

Директивата за низок напон (LVD) се смета за една од најстарите директиви за безбедност на производи објавени од страна на ЕУ (првата верзија датира од 1973 година) и се однесува на безбедноста на електричната/електронската опрема и апарати.

Ревидираната верзија на Директивата со референтен број 2014/35/ EU стапи на сила на 20 април 2016 година5, заменувајќи ја претходната верзија на Директивата 2006/95/EC, која беше применлива до 19 април 2016 година. Со оваа последна ревизија беше усогласена Директивата за низок напон со новата регулатива за законодавната рамка (ЕС) 765/2008 и Одлуката 768/2008.

Треба да се напомене дека барањата од други закони може да се применат на електричната опрема опфатена со LVD [на пр. Директивата за електромагне-тна компатибилност (EMCD), Директивата за ограничување на опасните супстанции (RoHS), Директивата за екодизајн] и дека безбедносните цели на LVD, за возврат, може да се применат на производите опфатени со други закони на Унијата, условени за пуштање производи на пазарот на Унијата. Ова упатство се однесува на примената на LVD и го појаснува односот меѓу таа директива и другите директиви и регулативи.

Понатамошни информации за примери на производи опфатени или исклучени од страна на LVD може да се најдат во Анекс 1, севкупен дијаграм на EMCD во Анекс 2, примери на упатства за употреба на хармонизирани стандарди во Анексите 3 и 4, општи информации за надзор над пазарот во Анекс 5, листа на акроними во Анекс 6, надзор над пазарот во Анекс 7 и листа на документи за упатства во Анекс 8.

1.1. Цитати и воведни одредби (референци)

Цитатите кои можат да се најдат во преамбулата на LVD, укажуваат на правна-та основа на Директивата. Правната основа е насочена кон слободно движење на производи на внатрешниот пазар, истовремено обезбедувајќи високо ниво на заштита на здравјето и безбедноста. Воведните одредби ги претставуваат главните одредби од Директивата и ги презентираат причините за нивното усвојување. Воведните одредби немаат никаква правна сила, но можат да обе- збедат корисни информации во дискусија со економските оператори, кога е неопходно да се објаснат одредени барања. Добар пример е Одредбата 19, која го појаснува слободното движење на електричната опрема за која не по-стојат хармонизирани стандарди. Се однесува на можноста за примена на безбедносните одредби од IEC стандардите или националните стандарди, кои се сметаат за најсовремени за соодветниот производ. Уште еден пример е

15

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

Одредбата 23, кој појаснува дека CE ознаката, што укажува на сообразност на електричната опрема, е видлива последица на целиот процес кој опфаќа оцена на сообразност во поширока смисла. Со други зборови: ознаката CE не е ознака за безбедност.

1.2. Цел

Електричната опрема не смее да претставува опасност за здравјето и без-бедноста на лицата, домашните животни или оштетување на имотот кога правилно се инсталира, се одржува и се користи како што е предвидено од производителот.

Електричната опрема може да биде достапна на пазарот на Унијата само ако:

• е направена во согласност со добра инженерска практика во однос на безбедносните барања кои се важечки во Унијата (“State of the art”);

• не ги загрозува здравјето и безбедноста на лицата и домашните животни, или имотот кога е правилно инсталирана и одржувана и се користи во апликациите за кои е направена.

1.3. Маркетинг на производи

LVD се применува за производи кои се достапни за пазарот на Унијата за пр-впат, коишто претставуваат електрична опрема произведена во земјите од Унијата или електрична опрема, која е нова или половна, увезена од трета земја.

Електричната опрема може да биде достапна само ако е во согласност со барањата на целото законодавство на Унијата што се применува на произ-водот. Земјите членки не смеат да го попречуваат слободниот промет или да ја стават на располагање опремата опфатена со и во сообразност со тоа законодавство на Унијата.

„Достапност на пазарот на Унијата“ значи каква било набавка на електрична опрема за дистрибуција, потрошувачка или употреба на пазарот на Унијата за време на комерцијална активност, без разлика дали ќе се врши плаќање или не. Достапноста може да биде во каква било форма. На пример, производ по-нуден во каталог или преку електронска трговија мора да биде усогласен со важечкото хармонизирање на законодавството на Унијата (во понатамошниот текст: законодавство на Унијата), ако е наменето за пазарот на Унијата и вклу-чува систем за нарачување и испорака.

16

Електрична и електронска опрема

Поглавјето 1 од LVD ги претставува општите одредби и ги вклучува членовите за опсегот, дефинициите, условите за поставување на електричната опрема на пазарот на Унијата и негово слободно движење на пазарот на Унијата.

1.4. Опсег: Опфатеност

1.4.1. Опсег на напон и опсег на опрема

Директивата за низок напон е „целосно“ усогласување или „целосен опсег“, во смисла дека ги опфаќа сите безбедносни аспекти на електричната/елек-тронската опрема, а не само електричните ризици. Го заменува секое посто-ечко национално законодавство на земјата членка во опфатената област.

LVD ги опфаќа здравствените и безбедносните ризици на електричната опрема што работи со влезен или излезен напон меѓу:

• 50 и 1000 V за наизменична струја (AC);

• 75 и 1500 V за еднонасочна струја (DC).

Опсегот на напонот се однесува на напонот на електричниот влез или излез, а не на напоните што може да се појават во внатрешноста на опремата.

LVD се применува во широк опсег на електрична опрема за потрошувачка и за професионална употреба, како што се:

• компоненти, на пр. осигурувачи, трансформатори, расклопна опрема;

• погони, на пр. електрични мотори;

• апарати за домаќинство, на пр. машини за перење, телевизори, паметни телефони, преносни компјутери;

• канцелариска опрема, на пр. печатари, копири;

• кабли и прибори за кабли;

• единици за напојување;

• ласерска опрема.

Исто така можат да се погледнат и примерите од Анекс 1, за производи кои се опфатени или исклучени.

17

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

1.4.2. Други директиви/ регулативи кои го дефинираат опсегот на LVD

Производи што се опфатени со други закони на Унијата, кои мора да бидат во согласност со безбедносните цели на LVD, или повикување на други закони на Унијата во LVD за опфаќање на одредени производи кои се исклучени од нивниот опсег:

1. Директива за машини (MD);

2. Регулатива за апарати на гас (GAR);

3. Директива за опрема под притисок (PED);

4. Директива за радиоопрема (RED);

5. Директива за лифтови;

6. ATEX-директива.

Референцата за „целосно усогласување“ или „целосен опсег“ на директивата или регулативата за електрични ризици за „безбедносните цели“ на LVD зна-чи дека границите на напонскиот опсег на LVD не се применуваат (бидејќи тие не се дел од „безбедносните цели“, но се дел од опсегот на LVD). Ако се применуваат посебни услови, тие треба да бидат јасно наведени.

1.4.2.1. Директива за машини (MD)6

MD укажува дека следните електрични и електронски производи спаѓаат во доменот на Директивата за низок напон:

• нисконапонска електрична опрема, која е пуштена на пазарот самостојно за вградување во машини;

• апарати за домаќинство наменети за домашна употреба;

• аудио и видеоопрема;

• опрема за информациска технологија;

• вообичаени канцелариски машини;

• нисконапонска расклопна опрема;

• електрични мотори.

18

Електрична и електронска опрема

1.4.2.1.1. Нисконапонска електрична опрема за вградување во машини, независно пуштена на пазарот

Машините за снабдување со електрична енергија опфатени со MD мора да ги исполнат безбедносните цели на LVD (како што се бара во Анекс 1, став 1.5.1 од MD). Не е дозволено да се повикува на LVD во Изјавата за сообразност (DoC). Бидејќи опсезите на работа на MD и LVD се строго одделени (тие опфаќаат различни производи), не е можно MD и LVD истовремено да се применат на еден ист производ.

1.4.2.1.2. Апарати за Домаќинство

„Апаратите за домаќинство“ се апарати наменети за употреба од приватни потрошувачи во домашна средина. Дефиницијата означува опрема наменета за вршење домаќински работи, како што се: перење, чистење, греење, ладе-ње и готвење. Примери за опфатени апарати за домаќинство се машини за перење алишта, машини за миење садови, правосмукалки и апарати за подготовка на храна и лична нега. Некои апарати кои често се користат во околината на домаќинството се исклучени (како што се машините за дупчењеи косилките за трева, видете исто така и „Опсег: исклучувања“). Производите-лот треба јасно да ја нагласи планираната употреба и предвидливото погре-шно користење во неговите информации за производот за да се обесштети себеси од плаќање на штетата.

1.4.2.1.3. Аудиоопрема и видеоопрема

Аудио-и видеоапарати, радио и телевизиски приемници, видеоплеери и ре-кордери, CD и DVD плеери и рекордери, засилувачи и гласни звучници, камери, проектори, Блутут (Bluetooth) - уреди за складирање енергија итн. Некои од споменатите уреди, кои се со намера да емитираат и/или примаат, или треба да се комплетираат со додаток како антена за да емитираат или примаат радиобранови заради радиокомуникација и/или радиодетерминација, се оп-фатени со Директивата за радиоопрема (види точка 1.4.2.4).

1.4.2.1.4. Опрема за информациска технологија

Опремата за информациска технологија ја опфаќа опремата што се користи за процесирање, конверзија, пренос, складирање, заштита и прибирање на податоци или информации, како што се компјутерски хардвер, комуникациска мрежна опрема (паметни сензори за домашна автоматизација, CCTV итн.), и

19

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

телефонска и телекомуникациска опрема (преносни компјутери, компјутери, таблети, паметни телефони итн.). Дел од наведената опрема е опфатена со Директивата за радиоопрема (видете точка 1.4.2.1.3 и 1.4.2.4).

1.4.2.1.5. Вообичаени канцелариски машини

Со канцелариски машини се опфатени, на пример, принтери, копири, шредери, секачи, сортирачи, спојувалки и хевталки за внатрешна употреба, само како што е наменето од страна на производителот. Секоја од таквите машини на-менети за производни цели се опфатени со Директивата за машини.

1.4.2.1.6. Нисконапонска расклопна опрема

Нисконапонската расклопна опрема, која не е безбедносна компонента, ги опфаќа уредите за воспоставување и прекинување струја во електричните ко-ла, како и придружната опрема за контрола, мерење и регулација на опремата за контрола на електричната енергија која ја користи опремата.

1.4.2.1.7. Електрични мотори

Погонските компоненти, како што се електричните мотори и погонските си- стеми (електрични мотори со вградени менувачки кутии, генератори, алтер-натори, итн. (за разлика од целосно функциските генератори, кои се опфатени со Директивата за машини), не се машини во поглед на Директивата за ма-шини и како такви се опфатени со LVD. Погонските системи (вклучувајќи ги и електричните) се опфатени како составен дел со Директивата за машини, наречени „делумно завршени машини“ (не е дозволена CE ознака), а не како „машини“. Производителите на електрични погонски системи имаат избор во однос на примената на Директивата за машини или Директивата за низок напон. Втората опција (која бара СЕ ознака) се смета за најдобро решение и за клиентот и за добавувачот.

1.4.2.1.8. Електрично напојување на машини7

Онаму каде што машините имаат напојување со електрична енергија, мора да бидат проектирани, изградени и опремени во согласност со безбедносните цели на LVD на таков начин што сите опасности од електрична природа се спречени или можат да се спречат.

Бидејќи домените на MD и LVD се строго одделени (тие опфаќаат различни

20

Електрична и електронска опрема

производи), не е можно MD и LVD истовремено да се применат на еден ист производ. Следствено, Изјавата за сообразност (DoC) на ЕУ за машините што се опфатени со Директивата за машини, нема да се однесува на LVD.

1.4.2.2. Регулатива за апарати на гас (GAR)7

Апаратите на гас треба да бидат така проектирани и конструирани, за да се избегнат сите ризици поврзани со гасот поради опасностите од електрично потекло.

Апаратите ги сочинуваат „елементи“ дефинирани од страна на GAR како без- бедносни уреди, контролни уреди или уреди за регулирање и нивни подскло-пови, проектирани да бидат вградени во апаратот или да бидат така склопени за да сочинуваат апарат. Ваквите елементи може да претставуваат ризик што не е опфатен со GAR. Некои елементи се, или вклучуваат електрична опрема (електрични компоненти) во поглед на LVD. LVD ги опфаќа електричните ризици на овие елементи или компоненти, како што е наведено во нивните безбедносни цели. GAR ги опфаќа ризиците поврзани со гасот поради опа-сностите од електрично потекло на апаратите или на елементите.

Бидејќи домените на GAR и LVD се строго одделени (тие опфаќаат различни производи), не е можно GAR и LVD истовремено да се применуваат на еден ист производ, што значи дека DoC за апарати на гас и елементи кои се опфатени со GAR нема да се однесува и на LVD.

1.4.2.3. Директива за опрема под притисок (PED)8

Во согласност со член 1 (2) (f) од PED, PED не се применува на опремата под притисок класифицирана како, не повисока од категоријата I според член 13 од PED, ако производот што ја сочинува опремата под притисок е опфатен со една од следниве директиви:

• Директива 2006/42/EC (машини);

• Директива 2014/33/EU (лифтови);

• Директива 2014/35/EU (опрема за низок напон);

• Регулатива (EU) 2017/745 (медицински помагала);

• Регулатива (EU) 2016/426 (апарати на гас)9;

• Директива 2014/34/EU (ATEX).

21

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

Оттука, LVD е целосно применлива за опфатените апарати, кога опасностите од притисок не ја надминуваат категоријата I, како што е наведено во член 1 (2) (f) од PED (на пример, апаратите за кафе, електричните шпорети, електричните бојлери). Во овие случаи, DoC нема да се однесува на PED.

Сепак, ризикот од притисок врз шпоретот под притисок е опфатен со PED (видете член 4 (1) (b)]. За шпоретите под притисок со електрично напојување, сите други ризици се опфатени со LVD. Во конкретниот случај, PED е до-полнување на LVD, и DoC од LVD ќе се применува и на PED.

1.4.2.4. Директива за радиоопрема (RED)10

За електричните ризици на радиоопремата, како што е опфатено со RED, се упатува на безбедносните цели на LVD. Според член 3 (1) (а) од RED, ра-диоопремата треба да биде конструирана така што ќе обезбеди заштита на здравјето и безбедноста на лицата и на домашните животни и заштита на имотот од електрични ризици, согласно барањата за безбедносните цели на LVD.

Бидејќи домените на RED и LVD се строго одделени (тие опфаќаат различни производи), не е можно RED и LVD истовремено да се применуваат на еден ист производ, што значи дека DoC за радиоопремата што е опфатена со RED нема да се однесува и на LVD.

1.4.2.5. Директива за лифтови11

Електричните делови за товарни и патнички лифтови, кои спаѓаат во рамките на Директивата за лифтови, мора да бидат усогласени со безбедносните цели на LVD.

Бидејќи домените на Директивата за лифтови и LVD се строго одделени (тие опфаќаат различни производи), не е можно Директивата за лифтови и LVD истовремено да се применуваат на еден ист производ, што значи дека DoC за безбедносните компоненти на лифтовите кои се опфатени со Директивата за лифтови нема да се однесува и на LVD.

1.4.2.6. Директива за ATEX12

Специфичните опасности што се опфатени со LVD во врска со електричните/електронските безбедносни уреди, контролни уреди и уреди за регулирање наведени во член 1 (1) (b) од Директивата за ATEX, кои се наменети за

22

Електрична и електронска опрема

употреба надвор од потенцијално експлозивни атмосфери, но кои се потребни за или придонесуваат за безбедно функционирање на опремата и заштитните системи, мора да се решаваат во согласност со LVD. Во таков случај двете директиви се применуваат и се наведуваат во DoC. Причината за упатување на LVD во DoC на ATEX е дека директивата ATEX има двојна природа: тоа е и законодавството со целосен опсег и, за горенаведената конкретна ситуација, законодавство со специфичен опсег. Законодавството со специфичен опсег е комплементарно, за разлика од законодавството со целосен опсег, кои ме-ѓусебно се исклучуваат.

Хармонизираните европски стандарди објавени во Службениот весник на Европската унија за поддршка на Директивата 2006/95/EC (претходната ве-рзија на директивата за LVD со број 2014/35/EU), може да бидат наведени во Изјавата за сообразност за да се исполни условот 1.2.7 од Анекс II од ди-рективата за ATEX.

За да се усогласи со соодветните режими за оцена на сообразност на ATEX и LVD, нотифицираното тело што издава ЕУ-сертификат за испитување на тип за ATEX, не мора да потврди дека барањата за LVD се исполнети. Наместо тоа, производителот мора да изјави дека се исполнети. Ова ќе се рефлектира во содржината на Изјавата за сообразност (т.е. со повикување на LVD во реле-вантните случаи).

1.4.3. Директиви коишто можат да се применуваат комплементарно со LVD Законодавството на Унијата, кое може да се примени на електрична опрема опфатена со LVD, комплементарна со LVD, за барања кои не се опфатени со LVD:

1. Директива за EMC;

2. Регулатива за градежни производи (CPR);

3. Директива за општа безбедност на производите (GPSD);

4. Регулатива за пуштање на пазар жичани постројки наменети за превоз на лица;

5. Директива за ограничување на опасни супстанции (RoHS);

6. Директива за отпадна електрична и електронска опрема (WEEE);

7. Регулатива за спроведување од Комисијата (EU) 2017/699;

8. Директива за екодизајн на енергетски производи (ErP);

9. Регулатива за енергетско означување;

23

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

10. Регулатива за материјали и предмети во контакт со храна;

11. Регулатива за добра производна практика за материјали и предмети во контакт со храна;

12. Директива за опрема под притисок;

13. Регулатива за регистрација, евалуација, овластување и ограничување на хемикалии (REACH).

1.4.3.1. Електромагнетна компатибилност (EMCD)13

EMCD се применува за опрема којашто содржи електрични или електронски делови кои можат да генерираат или да бидат под влијание од електромагнет-ни пречки. EMCD опфаќа аспекти на електромагнетната компатибилност поврзана со функционирањето на електричните/електронските апарати и компоненти што се опфатени со LVD.

1.4.3.2. Регулатива за градежни производи (CPR)14

Некои видови електрична опрема опфатени со Директивата за низок напон се произведени со цел да бидат трајно вградени во градежните работи. След-ствено, таквата опрема, исто така, мора да ги исполнува барањата наметнати од CPR.

Треба да се напомене дека примената на CPR е можна само кога постои хармонизирана техничка спецификација. Изјавата за својства (DoP) може да се издаде и CE ознаката може да се стави само ако предметниот градежен производ е опфатен и усогласен со соодветната хармонизирана техничка спецификација, која е во согласност со CPR. Со други зборови, примената на одредбите од CPR на таквата електрична опрема претпоставува постоење на хармонизирани европски стандарди (или алтернативно, важечки европски документи за оцена).

Доколку не постои релевантен хармонизиран европски стандард или европ- ски документ за оцена кој е во согласност со CPR, предметната електрична опрема е опфатена само со LVD или со друго важечко хармонизирано законодавство. За најдобро да се обезбедат целите на двата дела од за-конодавството на Унијата, се испитуваат постојните хармонизирани европски стандарди (објавени во Директивата за низок напон), за да се осигури дека тие исто така се во согласност со релевантните суштински барања од ре-гулативата „Градежни производи“.

24

Електрична и електронска опрема

1.4.3.2.1. Директива за општа безбедност на производите (GPSD)15

GPSD содржи само општи безбедносни цели. Според член 3, производот се смета за безбеден сè додека аспектите на кои се однесува се опфатени со ре- левантното национално законодавство и кога, во отсуство на посебни од-редби на Унијата кои ја регулираат безбедноста на предметниот производ, се во согласност со посебните правила на националното законодавство на земјата членка, на чија територија се пушта производот. Со други зборови: производот мора да биде во согласност со најсовремената технологија и со технологијата на земјата членка, каде што се пушта.

Меѓутоа, GPSD е комплементарна со LVD во однос на следниве одредби поврзани со надзор над пазарот:

• мерките предвидени во членовите 8 (1) (b), 8 (1) (c) и 8 (1) (d) од GPSD;

• сите придружни мерки, усвоени за да се осигура дека забраната за пу-штање е во согласност како што е предвидено во член 8 (1) (е) од GPSD;

• повлекување и уништување на производи, како што е предвидено во член 8 (l)(f)(ii) од GPSD, во однос на производи кои се опасни без да претставуваат сериозен ризик;

• поттикнување и промовирање на доброволно дејствување од страна на производителите и дистрибутерите, вклучувајќи и каде што е применли-во со изготвување кодекси на добри практики, како што е предвидено во вториот потстав од член 8 (2) од GPSD;

• активно информирање на потрошувачите и други заинтересирани страни за процедурите за жалби, како што е предвидено во член 9 (2) од GPSD;

• давање пристап до информации на јавноста за идентификација на про- изводот, природата на ризикот и преземените мерки, како што е пред-видено во првиот потстав, втора реченица од член 16 (1), од GPSD;

• RAPEX-известување за мерки за ограничување или наметнување по-себни услови за евентуален промет или употреба на производи поради сериозен ризик (што не значи отповикување, повлекување или забрана да бидат достапни на пазарот), како што е предвидено со прв потстав од член 12 (1) од GPSD.

25

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

1.4.3.2.2. Регулатива за пуштање на пазарот жичани постројки наменети за превоз на лица16

Кога безбедносните компоненти се предмет на други директиви кои се од-несуваат на други аспекти и обезбедуваат ставање на CE ознаката, ознаката треба да означи дека безбедносната компонента исто така се претпоставува дека е усогласена со одредбите на тие други директиви. Производителот тре- ба да го утврди релевантното законодавство во секој поединечен случај. Из-јавата за сообразност ќе се повика на овие други директиви или регулативи, доколку се применува.

Законодавството на Унијата што може да се примени на жичаните постројки вклучува и машини, електромагнетна компатибилност, нисконапонска опрема и опрема за лична заштита17.

1.4.3.3. Ограничување на опасни супстанции (RoHS)18

Директивата за RoHS поставува ограничувања за употребата на одредени опасни супстанции во електричната и електронската опрема што спаѓаат во категориите 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 и 10, како што е утврдено во Анекс I (А) од Ди-рективата 2002/96/EC, претходникот на тековната Директива WEEE 2012/19/EU19 (видете, исто така, 1.4.3.4).

Директивата за RoHS бара максимални вредности на концентрација во те- жината во производите на тешки метали од: олово, жива, кадмиум и хекса-валентен хром, полибромирани бифенили (PBB) и полибромирани дифенилни етери (PBDE), како и пластификатори бис (2-етилхексил) фталат (DEHP), бензилбутил фталат (BBP), дибутил фталат (DBP) и диизобутил фталат (DIBP), која не надминува 0,1% (освен за кадмиум, каде што максималната вредност на концентрацијата не треба да надминува 0.01%).

1.4.3.4. Отпадна електрична и електронска опрема (WEEE)20

Директивата за WEEE е комплексна мешавина на материјали и компоненти кои поради нивната опасна содржина и ако не се соодветно третирани, може да предизвикаат големи еколошки и здравствени проблеми. Отпадната елек-трична и електронска опрема, како што се светилки, компјутери, телевизори, фрижидери и мобилни телефони, се еден од најбрзорастечките потенцијални опасни отпади во ЕУ.

Справувањето со влијанието на WEEE врз животната средина и придонесува-њето кон циркулирачка економија, како и подобрувањето на ефикасноста на

26

Електрична и електронска опрема

ресурсите, собирањето, третманот и рециклирањето на електричната и елек-тронската опрема на крајот од нивниот век на траење се регулирани во Директивата за WEEE. Опсегот на Директивата за WEEE во моментов е пред-мет на ревизија21.

1.4.3.5. Регулатива за спроведување од Комисијата22

Оваа Регулатива пропишува заедничка методологија за пресметка на тежи-ната на електричната и електронската опрема што се пушта на пазарот во земја членка и заедничка методологија за пресметка на вкупното количество на WEEE, генерирана по тежина во земја членка што ќе ја користат земјите членки, како што е релевантно, за пресметка на стапките на наплата на WEEE.

1.4.3.6. Екодизајн на енергетски производи (ErP)23 24

Регулативите за екодизајн бараат од производителите да ја намалат потро-шувачката на енергија на нивните производи со воспоставување минимални стандарди за енергетска ефикасност. Како алтернатива, индустриските се-ктори, исто така, можат да потпишат доброволни договори за намалување напотрошувачката на енергија на нивните производи. Со саморегулирањето по-брзо може да се постигнат целите на политиката за екодизајн или да се намалат трошоците, отколку со задолжителните барања. Таквите договори (за саморегулирање), треба да ги исполнат специфичните критериуми од Ди-рективата за екодизајн и да бидат признаени и следени од Комисијата.

Директивата за ErP обезбедува рамка за усвојување барања за екодизајн за индустриски производи. Мерките за спроведување усвоени во рамките на Директивата за ErP, можат да бидат применети на апарати или на опрема што треба да се вгради во апаратите, како што се, на пример, електричните мотори.

Во моментов се објавени 24 регулативи кои се применуваат, од кои повеќето може да се применат на производите опфатени со LVD:

1. Климатизери и комфорни вентилатори;

2. Производи за воздушно греење и ладење;

3. Циркулатори;

27

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

4. Компјутери;

5. Домашни апарати за готвење;

6. Електромотори;

7. Надворешни напојувања;

8. Машини за миење садови за домаќинства;

9. Машини за сушење за домаќинства;

10. Машини за перење за домаќинства;

11. Индустриски вентилатори;

12. Производи за осветление во домашниот и терциерниот сектор;

13. Локални грејачи;

14. Грејачи и бојлери за вода;

15. Енергетски трансформатори;

16. Професионални ладилни кабинети за складирање;

17. Фрижидери и замрзнувачи;

18. Едноставни сет-топ кутии;

19. Котли на цврсто гориво;

20. Потрошувачка на електрична енергија во режим на подготвеност и исклучување на опремата за домаќинства и за канцелариска опрема и мрежен режим на подготвеност;

21. Телевизори;

22. Правосмукалки;

23. Вентилациски единици;

24. Пумпи за вода.

Комисијата ги призна доброволните договори за:

• Комплексни сет-топ кутии;

• Опрема за обработка на слика;

• Конзоли за игри.

28

Електрична и електронска опремаЕлектрична и електронска опрема

1.4.3.7. Регулатива за енергетско означување25

Оваа регулатива ја поставува рамката за енергетско означување и ја укинува Директивата 2010/30/EU.

Во моментот се објавени 17 т.н. делегирани регулативи (DR), кои ја дополнуваат заменетата Директива 2010/30/EU и 1 DR, која ја дополнува Директивата 96/60/ЕС (енергетско означување на комбинирани машини за миење и суше-ње во домаќинствата), од кои повеќето може да се применат на производи кои се опфатени со LVD:

1. Климатизери;

2. Домашни печки и аспиратори;

3. Електрични светилки и сијалици;

4. Грејачи и бојлери за вода;

5. Машини за миење садови за домаќинствата;

6. Апарати за ладење за домаќинствата;

7. Машини за сушење за домаќинствата;

8. Машини за перење за домаќинствата;

9. Енергетски производи на интернет (омнибус регулатива);

10. Локални грејни тела;

11. Професионални ладилни кабинети за складирање;

12. Станбени вентилациони единици;

13. Котли на цврсто гориво;

14. Употреба на толеранции во процедурите за верификација (омнибус регулатива);

15. Телевизори;

16. Правосмукалки;

17. Регулатива за означување на гумите (EC) No 1222/2009;

18. Комбинирани машини за садови за миење и сушење за домаќинствата.

1.4.3.8. Материјали и предмети во контакт со храна26 27

Храната доаѓа во директен или индиректен контакт со многу материјали и предмети за време на нејзиното производство, преработка, складирање,

29

подготовка и сервирање, пред нејзината евентуална потрошувачка. Таквите материјали и предмети се нарекуваат материјали за контакт со храна (FCMs).

Примерите вклучуваат:

• контејнери за транспорт на храна;

• машини за преработка на храна;

• материјали за пакување;

• прибор и садови за јадење.

Регулативата обезбедува хармонизирана правна рамка на ЕУ. Ги поставува општите принципи за безбедност и инертност за сите FCMs.

Регулативата бара материјалите:

• да не ги ослободуваат своите состојки во храната на нивоа штетни заздравјето на луѓето;

• да не го променуваат составот на храната, вкусот и мирисот на непри- фатлив начин.

LVD опфаќа апарати за домаќинство за преработка на прехранбени производи.

Покрај општото законодавство, одредени FCMs се опфатени со посебни мерки на ЕУ за:

• Пластични материјали;

• Активни и интелигентни материјали;

• Рециклирани пластични материјали;

• Керамика;

• Регенериран целулозен филм.

30

Електрична и електронска опрема

1.4.3.9. Регулатива за добра производна практика за материјали и предмети во контакт со храна28

Регулативата обезбедува дека производниот процес е добро контролиран така што спецификациите за FCM остануваат во согласност со законодавството:

• погодни простории за намената и свесноста на вработените за крити-чните фази на производство;

• документирани системи за обезбедување квалитет и контрола на ква-литет кои се одржуваат во просториите; и

• избор на соодветни почетни материјали за процесот на производство со цел да се осигури безбедноста и инертноста на финалните производи.

1.4.3.10. Директива за опрема под притисок (PED)29

PED е применлива за опасностите од притисок кај опремата под притисок во рамките на нејзиниот обем, што ја надминуваат Категоријата I, како што е утврдено во Анекс II, која е вградена во или поврзана со апарати што се опфатени со LVD.

Во согласност со член 4 (1) (b) од PED, пригушена или на друг начин загреана опрема под притисок со ризик од прегревање, наменета за производство на пареа или супергреена вода на температури повисоки од 110 °C, која има волумен поголем од 2 L, како и сите шпорети под притисок, мора да ги за-доволуваат суштествените безбедносни барања утврдени во Анекс I од PED.

Во изјавата за сообразност мора да биде декларирана опремата под прити-сок во согласност со PED. Ако се користи единствена изјава за сообразност, тогаш мора да биде усогласена со релевантните барања и на LVD и на PED.

1.4.3.11. Регулатива за регистрација, евалуација, овластување и ограничување на хемикалии (REACH)30

Поголемиот дел од LVD опремата претставува пластични материјали (на при-мер, куќишта, изолација на жици или изолациски материјали). На пример, во процесот на изработка на пластични калапи, фталатите31 и другите опасни адитиви се користат за самиот процес или за додавање бои. Таквите хемикалии се опфатени со REACH и треба да се регистрираат. Затоа, регулативата REACH може да се примени на снабдувачот на пластичниот материјал (обично тој не е производителот на LVD опремата). Некои од материјалите што се користат во LVD опремата наведени во REACH (на пример, олово и соединенија од олово,

31

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

средства за заштита од пожар и пластификатори) исто така се наведени во Директивата за RoHS, но Директивата за RoHS поставува ограничувања на максималните вредности на концентрација во процент од тежината.

1.5. Опсег: Исклучоци

1.5.1. Електрична опрема која не е опфатена со LVD или друго посебно законодавство на Унијата

• Приклучоци и приклучници за домашна употреба;

• Наменски комплети за евалуација (на анг. custom-built evaluation kit) наменети за стручни лица, при што треба да се користат исклучиво во објекти за истражување и развој за такви цели (Таквата опрема е секо-гаш опфатена со законодавството на Унијата за безбедност и здравје при работа).

1.5.1.1. Приклучоци и приклучници за домашна употреба

Приклучоците и приклучниците за домашна употреба не се хармонизирани производи на ЕУ.

1.5.1.2. Наменски комплети за евалуација

Наменскиот комплет за евалуација (на пример, печатена електронска плоча со интегрирано коло и компоненти за поддршка на производството на работно коло за евалуација и развој) е опрема наменета за употреба од страна на стручни лица, само во јавни и приватни истражувачки и развојни објекти, како и дизајнирани и конструирани за привремена употреба при нивно испитување за понатамошен развој/подобрување на функцијата на опремата која се ис-тражува и развива.

Наменски значи:

• Направен комплет врз основа на специфично барање од специфичен клиент или од група клиенти вклучени во развојно-истражувачки проект било за целината или за одредени карактеристики на евалуацискиот комплет, или

32

Електрична и електронска опрема

• Комплет кој е развиен за специфични барања на специфичен клиент или група клиенти вклучени во заеднички развојно-истражувачки проект за одредена карактеристика на евалуацискиот комплет, и

• Во двата случаи уникатен дизајн и карактеристики кои го прават ком- плетот исклучиво соодветен за тој специфичен развојно-истражувачки проект.

Ненаменски комплети се:

• Сите уреди/опрема што се користат редовно (како вообичаена лабо-раториска опрема) за да се спроведат тестирања со цел истражување и развој или за други апликации, како да се демонстрира сообразност или квалитет на производ.

• Евалуациската опрема за корисниците општо во развојно-истражувачки-те сектори (во овој случај, опремата е секогаш иста и „ненаменска“).

1.5.2. Феномени и електрична/електронска опрема што не e опфатенa со LVD

1.5.2.1. Електромагнетни пречки

Овој феномен е опфатен со Директивата за електромагнетна компатибилност (EMCD)32. Секој (подвижен) апарат или фиксна инсталација што може да генерира електромагнетни пречки, или чии својства може да влијаат врз так-вите пречки (вклучувајќи опрема што е опфатена со LVD), мора да биде во согласност со EMCD.

EMCD не е ексклузивно комплементарна со хармонизираното законодавство на ЕУ, меѓутоа е применлива на целата опрема, која е пуштена на пазарот на ЕУ, која е способна да создаде или подлежи на електромагнетни пречки, освен онаму каде што е посебно пропишано поинаку.

1.5.2.2. Електрична/електронска опрема опфатена со RED, но предмет на безбедносните цели на LVD, како што е утврдено во член 3 (1) (а) од RED

Главната задача на RED е да се обезбеди ефикасна употреба на радиоспектарот, како и да се избегнат штетните влијанија. RED е исто така целосна директива, која се занимава со сите потенцијални опасности релевантни за радиоопремата што ја опфаќа. За таа цел, членот 3 (1) (а) од RED се повикува на безбедносните

33

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

цели на LVD за заштита на здравјето и безбедноста на лицата и на домашните животни и за заштита на имотот. RED, исто така, се повикува и на EMCD, за да се обезбеди соодветно ниво на електромагнетна компатибилност.

Бидејќи домените на RED и LVD се строго одделени (тие опфаќаат различни производи), не е можно RED и LVD истовремено да се применуваат на еден ист производ, што значи дека DoC за радиоопремата која е опфатена со RED, нема да се однесува и на LVD.

Затоа, DoC на радиопроизводот кој е опфатен со RED, нема да се однесува и на LVD.

1.5.3. Електрична/електронска опрема опфатена со друго законодавство на Унијата

Следната електрична опрема е опфатена со други поспецифични Директиви на Унијата:

1. Машини за електрични градинарски работи или електрични алати на-менети за изградба и поправка на работа во домот (опфатени со MD);

2. Електрични/електронски безбедносни компоненти за употреба во ма-шините што се опфатени со Директивата за машини (опфатени со MD);

3. Електрична/електронска опрема за употреба во потенцијално експло-зивни атмосфери (опфатена со Директивата за ATEX33). Исклучени од доменот на Директивата за ATEX се безбедносните аспекти на уре-дите за безбедност, контролирање и регулирање кои се опфатени со директивата за LVD, а споменати во член 1 (1) (b) од директивата за ATEX. Во вториот случај, DoC ќе се однесува и на директивата за ATEX и на директивата за LVD;

4. Електрична опрема за радиологија и медицински цели (опфатена со Регулативата за медицински помагала);

5. Електрични делови за товарни и патнички лифтови (опфатени со Ди-рективата за лифтови);

6. Броила за електрична енергија (некои од нив се опфатени со Дирек-тивата за мерни инструменти). Броилата за електрична енергија кои не се опфатени со MID, опфатени се со LVD, со исклучок на мерните аспекти;

7. Специјализирана електрична опрема, за употреба на бродови, авиони или железници, која е во согласност со одредбите за безбедност, што ги пропишуваат меѓународни тела, во кои учествуваат земјите членки. Оваа електрична опрема не е опфатена со LVD;

34

Електрична и електронска опрема

8. Контролери на електрични огради (опфатени со ЕМС, RoHS, WEEE). Овој тип на опрема произведува намерно електрични шокови за да го задржи животното на страна од оградата. Меѓутоа, таквата опрема може да се смета дека е во конфликт со принципот на незагрозување на здравјето и безбедноста на луѓето и животните, како што е утврде-но во безбедносните цели на LVD и затоа не може да се хармонизира согласно законодавството на Унијата. Во некои земји членки тие се опфатени со национален закон.

1.6. Обврски на економските оператори

1.6.1. Општо

Обврските на економските оператори се усогласени за повеќето директиви и регулативи од новиот пристап од т.н. Нова законска рамка (NLF)34.

Поглавје 2 од LVD се занимава со идентификација и обврски на производи-телите, овластените претставници, увозниците и дистрибутерите, кои заедно се нарекуваат „економски оператори“. Повеќе информации се дадени во по-главје 3 од „Синиот водич”35.

1.6.2. Производител

Производителот е физичко или правно лице кое произведува производ или има дизајниран или произведен производ и го пушта на пазарот под свое име или заштитен знак. Ако производот се пушта на пазарот под име на друго лице или заштитен знак, тоа лице ќе се смета за производител.

Секое лице кое ја менува планираната употреба на производот на таков начин што различни суштински или други законски барања ќе бидат во примена, или значително ќе го модифицира или повторно ќе го произведе производот (со што ќе се создаде нов производ), со цел да се пушти на пазарот, станува производител на новиот, поинаков производ. Чинот на модификација авто-матски ќе ги постави одговорностите за модификација на производот на лицето кое го модифицирало производот.

Ако се врши поддоговарање, производителот мора да ја задржи севкупната контрола за производот и да обезбеди да ги добива сите информации потребни за исполнување на неговите одговорности во согласност со релевантното за-конодавство на Унијата.

35

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

Производителот има крајна одговорност за сообразноста на производот со важечкото законодавство на Унијата, без разлика дали сам го проектирал и го произвел производот или се смета себеси за производител, бидејќи про-изводот е пуштен на пазарот под негово име или заштитен знак.

Кога се смета дека е соодветно, во врска со ризиците што произлегуваат од електричната опрема, производителите, за заштита на здравјето и безбедноста на потрошувачите, ќе вршат испитување на примероци на електрична опрема што е достапна на пазарот, ќе преземат истражувачки мерки, а доколку е потребно, ќе водат регистар на жалби, на неусогласена електрична опрема и на слична таква електрична опрема, и ќе ги информираат дистрибутерите за секој таков мониторинг.

Производителот е предмет на низа обврски во врска со атестирање на следливоста и исполнување на барањата за сообразност:

• изготвување на потребната техничка документација;

• изготвување на Изјавата за сообразност на ЕУ (DoC);

• изготвување на информации и инструкции за безбедна употреба и

• придружување на производот со потребните информации и (безбедносни) инструкции36 (во посебен документ или друг носител на информации) и предупредувачки знаци (доколку ги има, поставени на производот) и правни ознаки (на пример CE ознака, енергетско означување);

• чување на техничката документација и DoC за најмалку 10 години от-како производот бил пуштен на пазарот или за периодот утврден во релевантното законодавство на Унијата;

• обезбедување дека производот носи тип, серија или сериски број или друг елемент кој ја означува неговата идентификација;

• наведување на следните три елементи: неговото (1) име, (2) регистрирано трговско име или регистриран заштитен знак и (3) единствената контакт-адреса на производот, или, доколку не е можно, на етикетата или на неј-зиното пакување и/или придружната документација;

• обезбедување дека се поставени процедурите за сериите на производ-ство да останат во сообразност.

Економскиот оператор што го пушта производот на пазарот под негово име или заштитен знак, автоматски станува производител за целите на законо-давството на Унијата. Затоа ја презема целата одговорност за оцената на сообразност (проектирање и производство) на производот, дури и ако тоа го

36

Електрична и електронска опрема

направи некој друг. Понатаму, тој мора да ја поседува целокупната докумен-тација и сертификатите, кои се неопходни за да ја докаже сообразноста на производот, но тие не мора да бидат издадени под негово име. Ова е особено важно кога економскиот оператор кој го пушта производот на пазарот го купил производот, на пример, на аукција надвор од земјата, а производот бил произведен од непознат производител. За да може да го продава производот на пазарот на Унијата, економскиот оператор ќе треба да го доведе произво-дот во согласност со важечкото законодавство на Унијата. Во врска со ова, погледнете ги исто така и одговорностите на увозникот (видете подолу).

При пуштањето на производот на пазарот на Унијата, одговорностите на про-изводителот се исти, без разлика дали производителот е со седиште надвор од Европската Унија или во земја членка на ЕУ.

Обврски во врска со надзорот на пазарот

Производителот мора да соработува со надлежните национални државни органи што се одговорни за надзор над пазарот во случај кога производот претставува ризик или не е компатибилен.

Врз основа на образложено барање, производителот мора да му ги достави на надлежниот државен орган сите информации и документацијата што е по- требна за да ја докаже сообразноста на производот, на јазик кој е лесно раз- бирлив за тој орган. Доволно е производителот да го обезбеди делот од тех-ничката документација, кој е поврзан со потврдената неусогласеност и е со-одветен за докажување дали производителот го решил проблемот. Идејата е дека националниот државен орган може да прифати јазик што го разбира, а кој е различен од националниот јазик (јазици). Избраниот јазик е предмет на преговорите со државниот орган и може да биде и некој трет јазик, доколку е прифатен од страна на органот.

Производителите кои сметаат или имаат причина да веруваат дека произво-дот што го пуштаат на пазарот не е во согласност со важечкото законодавство на Унијата, мора веднаш да ги преземат потребните корективни мерки за да го усогласат тој производ, да го повлечат или да го отповикаат. Доколку е соодветно, тие веднаш мора да ги известат надлежните национални државни органи на земјите членки, кои го овозможиле да биде достапен за таа цел, давајќи детали за неусогласеноста и за преземените корективни мерки. Од страна на Комисијата е обезбедена ИТ-алатка, „GPSD бизнис апликација“ за олеснување на практичните аспекти на оваа обврска37.

37

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

Производителите мораат, на барање на органите за надзор над пазарот, да го идентификуваат секој економски оператор на кого му е доставен производот. Тие мора да бидат способни да ги презентираат овие информации за период од 10 години откако ќе го достават производот.

1.6.3. Овластен претставник

Секој производител, основан во ЕУ или не, може да назначи овластен прет-ставник, да дејствува во негово име за извршување на одредени задачи од административна природа, што се бараат во важечкото хармонизирано за-конодавство на Унијата. Не постои општа обврска за назначување овластен претставник38. Треба да се напомене дека целото законодавство на Унијата не предвидува овластен претставник.

За овие задачи, овластениот претставник мора да биде регистриран во ЕУ. Комерцијалните претставници на производителот (како што се овластени ди- стрибутери или агенти) не се автоматски, овластени претставници во смисла на релевантното хармонизирано законодавство, но производителот може да назначи кое било физичко или правно лице за извршување на задачите. Делегирањето на задачите доделени од страна на производителот за овла- стениот претставник мора да биде експлицитно и подготвено во писмена форма со мандат, како и соодветно да ги дефинира содржините и ограничувањата на задачите на претставникот. Овластувањата мора да бидат дадени соодветно, за секое индивидуално законодавство на Унијата.

Мандатот на овластениот претставник му дозволува да ги изврши следните задачи:

• DoC и техничката документација да бидат на располагање на национа-лните органи за надзор над пазарот и да соработува со нив на нивно барање;

• по образложено барање од надлежен државен орган, да му ги обезбеди на тој орган сите потребни информации и документација, за да се по-каже сообразноста на производот;

• да соработува со надлежните национални органи, на нивно барање, за сите преземени дејства опфатени со неговиот мандат, за отстранување на ризиците што произлегуваат од производите.

Производителот може да одлучи да му додели на претставникот и дополнител-ни задачи, како на пример, ставање на CE ознака и изготвување/потпишува-ње на DoC. Дополнителните задачи што произлегуваат од административните процедури утврдени со законодавството на Унијата, а кои му се доделени на претставникот, мора да бидат утврдени во мандатот.

Електрична и електронска опрема

38

Производителот, согласно законите на Унијата, е одговорен и обврзан за овластениот претставник во врска со активностите што излегуваат надвор од мандатот.

Обврски во врска со надзорот на пазарот

Производителот може да одлучи да му довери на овластениот претставник задача за соработка со надлежните национални државни органи задолжени за надзор над пазарот, во случај кога производот претставува ризик или не е компатибилен, за да се преземат соодветни корективни мерки.

1.6.4. Увозник

Увозникот е физичко или правно лице основано во Унијата, кое пушта про-извод од трета земја на пазарот на ЕУ.

За потребите на LVD, увозот претставува производи произведени во трети зем-ји и пуштени на пазарот на Унијата. Производите произведени во една земја членка и пуштени на пазарот во друга земја членка не претставуваат „увоз“ бидејќи трговијата се одвива на внатрешниот пазар на Унијата.

Обврските на увозникот се засноваат на обврските на производителот или, во случај на непознат производител или пуштање на производот на пазарот под негово име или заштитен знак, неговите обврски се идентични со оние на производителот.

Генерално, увозникот мора да осигури дека производителот правилно ги исполнил своите обврски. За да се осигури дека двете страни се врзуваат за обврските кои произлегуваат од маркетингот на производите на пазарот на Унијата, строго се препорачува сите спогодби да бидат вклучени во договор, според кој производителот ќе ги исполни своите обврски како поддршка на увозникот.

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

39

Увозникот потврдува и осигурува дека соодветната процедура за оцена на сообразноста е извршена од страна на производителот и дека производите-лот ја подготвил техничката документација, ја ставил релевантната ознака за сообразност (на пр. CE ознака), ги исполнил своите обврски во врска со потврдувањето на следливоста и сообразноста и, каде што е релевантно, ставил придружна документација за производот, како што се инструкциите и безбедносните информации, на јазик лесно разбирлив за потрошувачите и другите крајни корисници, како што е определено од засегнатата земја членка.

Увозниците кои немаат договор со производителот, преку кој се обезбедува поддршка од страна на производителот, ќе бидат принудени да ја преземат улогата и одговорностите на производителот на увезените производи.

Увозникот има - де факто - крајна одговорност за сообразноста на производот со важечкото законодавство на Унијата. Дури и договорниот однос не га-рантира целосна поддршка на производителот регистриран во трета земја. Со добивањето пресуда од страна на Судот на некоја земја членка на ЕУ, несе гарантира финансиско обесштетување од страна на производителот реги-стриран во трета земја, доколку се работи за казни, корективни мерки и барања за одговорност.

Кога се смета за соодветно, а во врска со ризиците што се појавуваат кај елек-тричната опрема, увозниците, за заштита на здравјето и безбедноста на по-трошувачите, вршат тестирање на примероци на електрична опрема која е пуштена на пазарот, истражуваат и, доколку е потребно, водат регистар на жалби, на несообразна електрична опрема и електрична опрема слична на неа, и исто така, ги информираат дистрибутерите за секој таков мониторинг.

Увозникот ги има следниве обврски во врска со потврдувањето на барањата за следливост:

• ги наведува следниве три елементи на производот: неговото (1) име, (2) регистрираното трговско име или регистрираниот заштитен знак и (3) адресата на која може да се контактира или, ако не е можно, на некоја етикета или на неговото пакување и/или придружна документација.

• Ја чува техничката документација и DoC најмалку 10 години откако производот е пуштен или за соодветен период, кој е наведен во реле-вантното законодавство на Унијата;

Увозникот може да сака да ги извршува административните задачи како овластен претставник во име на производителот, или пак, производителот може да сака увозникот да извршува одредени административни задачи како негов овластен претставник. Во двата случаи, увозникот треба да бидеексплицитно овластен од страна на производителот за да стане негов овла-стен претставник.

Обврски во врска со надзорот на пазарот

Производителот може да одлучи да му довери на увозникот задача за сора-ботка со надлежните национални државни органи, кои се задолжени за над-зор над пазарот, во случај кога производот претставува ризик или не е ком-патибилен и притоа се преземаат соодветни корективни мерки.

Увозникот мора да соработува со надлежните национални државни органи, кои се задолжени за надзор над пазарот, во случај кога производот прет-ставува ризик или не е компатибилен.

Врз основа на образложено барање, производителот мора да му ги достави на надлежниот државен орган сите информации и документацијата што е потребна за да ја докаже сообразноста на производот, на јазик кој е лесно разбирлив за тој орган. Доволно е производителот да го обезбеди делот од техничката документација, кој е поврзан со потврдената неусогласеност и е соодветен за докажување дали производителот го решил проблемот. Идејатае дека националниот државен орган може да прифати јазик што го разбира, а кој е различен од националниот јазик (јазици). Избраниот јазик е предмет на преговорите со државниот орган и може да биде и некој трет јазик, доколку е прифатен од страна на органот.

Увозниците кои сметаат или имаат причина да веруваат дека производот штого пуштаат на пазарот не е во согласност со важечкото законодавство на Унијата, мора веднаш да ги преземат потребните корективни мерки за да гоусогласат тој производ, да го повлечат или да го отповикаат. Доколку е со-одветно, тие веднаш мора да ги известат надлежните национални државни органи на земјите членки, кои го овозможиле да биде достапен за таа цел, давајќи детали за неусогласеноста и за преземените корективни мерки. Од страна на Комисијата е обезбедена ИТ-алатка, „GPSD бизнис апликација“ за олеснување на практичните аспекти на оваа обврска39.

Увозниците мораат, на барање на органите за надзор над пазарот, да го иден-тификуваат секој економски оператор кој му го доставил производот и секој економски оператор, на кого увозникот му го доставил производот. Тие мора да бидат способни да ги презентираат овие информации за период од 10 години откако го добиле производот и за период од 10 години откако го доставиле производот.

40

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

1.6.5. Дистрибутер

Дистрибутерот е физичко или правно лице во синџирот на снабдување, со одговорности и обврски кои се различни од оние на производителот или увозникот, водејќи сметка производот да биде достапен за крајните кори-сници. Дистрибутерот купува производи за понатамошна дистрибуција, или од производителот, или од увозникот или од друг дистрибутер.

Производителите и увозниците можат да имат двојна функција, преземајќи ја улогата на дистрибутерот.

Дистрибутерите треба да имаат повеќе од општо познавање на производот што го продаваат, на пример, кои се специфичните ризици, дали производот е соодветен за наменската употреба од страна на купувачот, дали може безбе-дно да се користи од страна на купувачот (возраст, способности), дали треба да се стави ознаката CE, кои информации треба да го придружуваат произво-дот (на пример, DoC), кои се условите за јазикот за DoC, етикетирањето, упат- ствата за користење или други придружни документи и која е јасната инди-кација доколку производот не е компатибилен.

Се претпоставува дека дистрибутерите кои нудат производ од непознато по-текло (на пример, идентификациска табличка со мастило со име и адреса на производителот) тогаш нудат производ од нивното сопствено производство, иако не е во согласност со важечкото законодавство на Унијата. Ваквата ситуација ќе ги оптовари дистрибутерите со одговорности и обврски од страна на производителот на тој производ.

Дистрибутерот мора да потврди:

• дека производот ги има потребните ознаки за сообразност (на пример, СЕ ознака);

• дека производот е придружуван со релевантните документи (на пример, DoC) и со упатства и безбедносни информации на јазик кој лесно може да се разбере од страна на потрошувачите и другите крајни корисници, доколку тоа се бара според важечкото законодавство;

• дека производителот и увозникот на производот го навеле своето (1) име, (2) регистрираното трговско име или заштитниот знак и (3) адреса- та на која може да се контактираат, или кога тоа не е можно поради големината или физичките карактеристики на производот, на пакувањето и/или на придружната документација и дека производот има тип, серија или сериски број или друг елемент што овозможува идентификација на производот.

41

42

Електрична и електронска опрема

Обврски во врска со надзор над пазарот

Дистрибутерите се предмет на специфични обврски и имаат клучна улога во контекст на надзор над пазарот.

Дистрибутерите имаат обврска да му покажат на националниот орган за надзор над пазарот дека постапувале соодветно. Во насока на контролирање на сообразноста на производот со формалните барања, дистрибутерот мора:

• да иницира корективни мерки кога постои сомневање за несообразност;

• да им помага на органите за надзор над пазарот при идентификување на производителот или увозникот кој е одговорен за производот;

• по образложено барање од надлежен орган, да соработува со тој орган и да му ги обезбеди достапни сите потребни информации и документација со кои ќе се покаже сообразноста на производот;

• дистрибутерот мора да биде способен да го идентификува производите-лот, неговиот овластен претставник, доколку го има, увозникот или лицето кое му го дало производот, за да му помогне на органот за надзор над пазарот во добивањето на DoC и потребните делови од техничката документација.

1.6.6. Краен корисник

Законодавството на Унијата не создава обврски за крајните корисници на производите во нивниот опсег.

Треба да се забележи дека корисниците (потрошувачи, работници, итн.) не се сметаат за „економски оператори“ во однос на LVD, но економските опе-ратори можат да бидат корисници, како што и корисниците можат да станат економски оператори ако ги преземат одговорностите на економските опе-ратори, како на пример, доколку ја модифицираат опремата и ја стават на располагање на друго лице/странка.

1.7. Сообразност на производот

1.7.1. Општо

Поглавјето 3 од LVD се однесува на претпоставката за сообразност на про-изводите, принципите, правилата и условите за DoC и CE ознаката.

43

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

Се претпоставува дека производите се во согласност со безбедносните цели на LVD, каде што опремата е произведена во согласност со (во дадениот редослед):

• хармонизираните европски стандарди;

• IEC-стандардите (ако не постојат хармонизирани стандарди и референ-ците за одредбите што се однесуваат на безбедноста против кои нема приговор, се објавени во Службениот весник на Европската Унија), или

• важечки национален стандард во земјата членка каде што се произведу-ва производот (ако не постои хармонизиран стандард или IEC-стандард и ако националниот стандард обезбедува ниво на безбедност еднакво на она што се бара на територијата на земјата членка).

1.7.2. Сообразност врз основа на стандарди

1.7.2.1. Сообразност врз основа на хармонизирани стандарди (Член 12)

Електричната опрема која е во сообразност со хармонизираните стандарди, а за која се објавени референците во Службениот весник на Европската Унија, се претпоставува дека е во согласност со безбедносните цели на LVD, опфатени со тие стандарди или со нивни делови.

На крајот, производот мора - технички - да е во согласност со безбедносните цели на LVD. Производителот секогаш треба да изврши попис на (потенцијал-ни) опасности кои се јавуваат кај производот и да го спореди исходот со опасностите што ги обработува хармонизираниот стандард. Споредбата ќе ги открие опасностите што не се опфатени со хармонизираниот стандард. Пона- таму, хармонизираниот стандард може да содржи очигледни грешки. Произ-водителот е одговорен за правилна примена на хармонизираниот стандард, доколку тој одлучува врз основа на својата применливост, за постигнување на сообразност.

Стандардите ја рефлектираат модерната технологија во времето на нивниот развој. Во моментот кога хармонизираниот стандард му е достапен на прои-зводителот, содржината можеби веќе е застарена или можеби би можело да се развие процес за подобро намалување на ризикот. Затоа, употребата на хар- монизираните стандарди останува доброволна.

44

Електрична и електронска опрема

1.7.2.2. Сообразност врз основа на меѓународни стандарди (Член 13)

Онаму каде што хармонизираните стандарди не се подготвени и објавени, електричната опрема која е во согласност со безбедносните одредби на ме-ѓународните стандарди утврдени од страна на Меѓународната комисија за електротехника (IEC), исто така се смета дека е во согласност со безбедносни-те цели на LVD.

Со оглед на тоа што заедничките напори за стандардизација на IEC и CENELEC резултираа со голем број хармонизирани европски стандарди идентични со IEC- стандардите, досега не беше потребно да се користи член 13.

1.7.2.3. Сообразност врз основа на национални стандарди (Член 14)

Кога хармонизираните стандарди наведени во член 12 не се изготвени и об- јавени и меѓународните стандарди наведени во член 13 не се објавени, еле-ктричната опрема произведена во согласност со безбедносните одредби на националните стандарди што се применуваат во земјата членка на произво-дство, доколку на овој начин е постигнато нивото на безбедност еквивалентно на она што се бара на нивната територија, се смета дека е во согласност со безбедносните цели на LVD.

Бидејќи примената на национален стандард може да има влијание врз тр-говијата меѓу земјите членки, имајќи го предвид фактот дека националните спецификации не се хармонизирани и може да предизвикаат конфликтни разлики во намалувањето на ризикот, националните технички спецификации (онаму каде што постојат) даваат претпоставка за сообразност, кога е со-одветно и прифатено од надлежниот орган за надзор над пазарот на земјата членка каде што се испраќа.

Во пракса, големиот број на достапни хармонизирани стандарди, оставаат мала можност за примена на националните стандарди.

1.7.3. Процедура за оцена на сообразност

Производителот мора да избере (применлива процедура за оцена на сообра-зност) и да обезбеди (оцена и намалување на ризикот), да покаже (техничка документација), да изјави (DoC) и да покаже (CE ознака) сообразност на не-говиот производ со сите одредби на LVD.

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

Ова вклучува пет главни елементи: процедура за оцена на сообразност, оц-ена и намалување на ризикот, техничка документација, изјава за сообразност и CE ознака. Треба да се напомене дека стандардите се однесуваат само натехничката усогласеност на производот, односно исполнувањето на безбедно-сните цели од Анекс I.

1.7.3.1. Оцена на сообразност

Оцената на сообразност е процес кој го спроведува производителот, пока-жувајќи на тој начин дали се исполнети специфичните барања во врска со производот. Суштинската цел на процедурата за оцена на сообразност е да покаже дека производите пуштени на пазарот се во согласност со барањата на релевантното законодавство на Унијата.

Производот е предмет на оцената на сообразност и за време на фазата на проектирање и за време на производството. Оцената на сообразност е од-говорност на производителот. Дури и во случај на подизведувања (делови од) на процесот на производство (дизајн и производство), производителот останува и понатаму одговорен за извршување на оцената на сообразност.

1.7.3.1.1. Модуларен пристап

Оцената на сообразност мора да ги следи формалните процедури, така-наречените „модули“, утврдени со Одлуката 768/200840. Применливоста на модул или комбинација на модули што се потребни за дел од законодавство-то на Унијата зависи од:

• типот на опфатениот производ;

• природата на ризиците што произлегуваат од производот и степенот до кој оцената на сообразноста одговара на типот и степенот на ризик;

• потребното учество на трети лица (нотифицирано тело) за одредени про-изводи. Производителот може да избере меѓу гаранција за квалитет и модули за сертификација на производи;

• потребата да се избегне наметнување на модули, што би било премногу оптоварувачки во однос на ризиците опфатени со соодветното законо-давство на Унијата.

45

46

Електрична и електронска опрема

На Слика 1 е претставен модуларниот систем.

44 45

Slika 1 predstavlja modularni sistem.

Podrška industriji na zapadnom Balkanu u oblasti električne i elektronske opreme - Vodič

Električna i elektronska oprema

A.Interna kontrola

proizvodnje

Proizvođač

- Čuva tehničku dokumentaciju i na zahtev je dostavlja organu za tržišni nadzor

B. Ispitivanje tipa

Proizvođač podnosi imenovanom telu

- tehničku dokumentaciju- prateci dokaz o adekvatnosti tehničkog

projektnog rešenja- reprezentativni uzorak(e), predviđene proizvodnje,

prema potrebi

Imenovano telo

- utvrđuje usaglašenost sa bitnim zahtevima- pregleda tehničku dokumentaciju i pratece dokaze

da bi utvrdio da li je projektno rešenje odgovarajuce - uzorak(e): izvodi ispitivanja ako su potrebna - izdaje sertifikat o ispitivanju EC-tipa

G.Vrifikacija jedinice

Proizvođač

- podnosi tehničku dokumentaciju

HPoptuno obezbeđivanje kvaliteta

EN ISO 9001:2000 (4)

Proizvođač

- primenjuje odobreni sistem kvaliteta u projektovanju

- podnosi tehničku dokumentaciju

Imenovano telo

- sporvodi nadzor nad sistemom kvaliteta

H1

Imenovano telo

- verifikuje usaglašenost projekta (1)

- izdaje sertifikat o ispitivanju EC-projekta (1)

46

(1) Dopunski zahtevi koji mogu da se koriste u sektorskom zakonodavstvu.

(2) Osim za podtačku 7.3 i zahteve koji se odnose na zadovoljstvo kupca i kontinuirano poboljšanje.

(3) Osim za podtačke 7.1, 7.2.3, 7.3, 7.4, 7.5.1, 7.5.2, 7.5.3 i zahteve koji se odno-se na zadovoljstvo kupca i kontinuirano poboljšanje.

47

Slika 1: Postupci ocenjivanja usaglašenosti zakonodavstva UnijeIzvor: Odluka 768/2008/EZ41

(4) Osim za zahteve koji se odnose na zadovoljstvo kupca i kontinuirano po- boljšanje.

A. Proizvođač

- deklariše usaglašenost sa osnovnim zahtevima

- stavlja zahtevani znak usaglašenosti

A1. Akreditovano telo ili imenovano telo

- ispituje specifične aspekte proizvoda (1)

A2. - povremeno

proverava proizvode (1)

Proizvođač

- odobreni sistem kvaliteta proizvodnjom, završnom inspekcijom i ispitivanjem

- deklariše usaglašenost

- stavlja zahtevani znak usaglašenosti

Imenovano telo

- sporvodi nadzor nad sistemom kvaliteta

Proizvođač

- podnosi proizvod

- deklariše usaglašenost

- stavlja zahtevani znak usaglašenosti

Imenovano telo

- verifkuje usaglašenost sa osnovnim zahtevima

- izdaje sertifikat o usaglašenosti

C. Usaglašenost sa tipom

C.

Proizvođač

- deklariše usaglašenost sa odobrenim tipom

- stavlja zahtevani znak usaglašenosti

C1.Akreditovano telo ili imenovano telo

- ispituje specifične aspekte proizvoda (1)

C2. - povremeno proverava

proizvode (1)

D. Obezbeđivanje kvaliteta proizvodnje

EN ISO 9001:2000 (2)

Proizvođač

- primenjuje odobreni sistem kvaliteta u projektovanju, završnoj inspekciji i ispitivanju

- deklariše usaglašenost sa odobrenim tipom

- stavlja zahtevani znak usaglašenosti

D1. Deklariše usaglašenost

sa osnovnim zahtevima

- stavlja zahtevani znak usaglašenosti

Imenovano telo

- odobrava QS

- sporvodi nadzor nad sistemom kvaliteta

E. Obezbeđivanje kvaliteta proizvoda

EN ISO 9001:2000 (3)

Proizvođač

- primenjuje odobreni sistem kvaliteta za završnu inspekciju i ispitivanje

- deklariše usaglašenost sa odobrenim tipom

- stavlja zahtevani znak usaglašenosti

E1.Deklariše usaglašenost sa osnovnim zahtevima

- stavlja zahtevani znak usaglašenosti

Imenovano telo

- odobrava QS

- sporvodi nadzor nad sistemom kvaliteta

F. Verifikacija proizvoda

Proizvođač

- deklariše usaglašenost sa odobrenim tipom

- stavlja zahtevani znak usaglašenosti

F1.Deklariše usaglašenost sa osnovnim zahtevima

- stavlja zahtevani znak usaglašenosti

Imenovano telo

- verifkuje usaglašenost sa osnovnim zahtevima

- izdaje sertifikat o usaglašenosti

(1) Дополнителни барања кои можат да се употребуваат во секторското законодавство.

(2) Освен за подточката 7.3 и барањата во врска со задоволството на корисникот и континуирано подобрување.

47

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

(3) Освен за подточките7.1, 7.2.3, 7.3, 7.4, 7.5.1, 7.5.2, 7.5.3 и барањата во врска со задоволството на корисникот и континуирано подобрување.

(4) Освен за барањата во врска со задоволството на корисникот и конти- нуирано подобрување.

Слика 1: Постапки за оцена на сообразност на законодавството на УнијатаИзвор: Одлука 768/2008/ЕЗ41

Сите производи опфатени со LVD се предмет на Модул A: меѓународна кон-трола на производство. Интервенција од трето лице (нотифицирано тело) не е потребна.

1.7.3.1.2. Оцена на ризик

За да се спроведе оцена на ризикот и намалување на ризикот, производителот мора да ги преземе следниве активности, по дадениот редослед:

а) да ги определи границите на производот, кои ја вклучуваат планирана- та употреба и каква било разумно предвидлива злоупотреба;

б) да ги идентификува опасностите и опасните ситуации поврзани со нив;

в) да направи проценка на ризикот за секоја идентификувана опасност и опасна ситуација;

г) да направи оцена на ризикот и да донесе одлука за потребата од на-малување на ризикот;

д) да ја елиминира опасноста (бидејќи опасностите се својствени за произ-водот, елиминацијата може да резултира само од редизајнирање, на пример, замена на електричен погонски систем со хидрауличен погонски систем. Таквото дејство може да ја отстрани електричната опасност, но може да доведе опасност од хидрауликата) или да го намали ризикот (ризиците) поврзани со опасноста со помош на заштитни мерки. Ри-зиците може да се намалат со заштитни мерки. Информациите и пре-дупредувањата не го намалуваат ризикот, тие само укажуваат дека лицето може да биде изложено на преостанат ризик кој не може по-натаму да се намалува. Ризиците никогаш не може да се сведат на нула, освен ако опасноста не е елиминирана.

Активностите наведени од а) до г) се поврзани со оцена на ризикот, а под д) со намалување на ризикот.

48

Електрична и електронска опрема

Откако ќе се идентификуваат овие ризици, производителот мора да ги ут-врди мерките за справување со тие ризици за да бидат во согласност со безбедносните цели на LVD. За таа цел, тој може да избере да ги применува хармонизираните стандарди или да применува некое друго техничко решение.

EN ISO 12100:201042 и ISO/TR 14121-243 се многу корисни документи за да се добие основно разбирање за оцената на ризикот и намалување на ризикот. Иако стандардите формално се опфатени со MD, тој се смета за корисен и за примена на производи опфатени со LVD.

1.7.3.2. Техничка документација

Хармонизираното законодавство на Унијата го обврзува производителот да изготви техничка документација која содржи информации кои ја демонстрира-ат сообразноста на производот во однос на соодветните барања.

По правило, документацијата мора да содржи опис на производот и неговата предвидена намена, а треба да ги покрие и дизајнот, производството и ра-ботењето на производот.

Техничката документација мора да содржи идентификација на потенцијални-те опасности на производот и проценка, определување и намалување на ризикот (ризиците) поврзан(и) со овие опасности. Таа мора да го поткрепи начинот и степенот до кој ризикот поврзан со производот е намален.

Постоењето на хармонизиран стандард кој ги третира ризиците поврзани со производот, не ја укинува обврската на производителот да ги идентифику-ва потенцијалните опасности од неговиот производ, и во техничката доку-ментација да ја вклучи споредбата со потенцијалните опасности кои се оп-фатени со хармонизираниот стандард кој се применува на неговиот производ. Сите потенцијални опасности применливи на неговиот производ, кои не се или недоволно се обработени со хармонизираниот стандард, мора прописно да се земат предвид и да бидат обработени во техничката документација.

Ова е причината зошто опсегот на хармонизираниот стандард мора детално да биде проучен.

Не е неопходно во техничката документација да се претстави проценката на ризиците спроведена од страна на авторите на хармонизираниот стандард, кој е основа за дадените барања за намалување на ризикот. Доволно е да се даде референца кон хармонизираниот стандард(и) кој е применет.

49

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

Кога ќе се идентификуваат ризиците, производителот мора да определи мер-ки за да се обработат оние ризици кои се софпаѓаат со целите за безбедност на LVD. За ова, тој може да избере да ги примени хармонизираните стандарди или да примени некое друго техничко решение.

Во случај кога производот е предмет на редизајн или повторна оцена на со-образноста, техничката документација мора да ги одрази сите верзии на производот; опишувајќи ги направените промени, како различните верзии на производот ќе се идентификуваат и информациите за различните процедури за оцена на сообразност кои се спроведени. Ова е за да се избегнат ситуации при кои за време на целиот животен век на производот, пазарната инспекција се соочува со претходни верзии на производот за кои верзијата на техничката документација која е презентирана, не е применлива.

Некое законодавство на Унијата бара техничката документација да биде на- пишана на јазик прифатен од нотифицираното тело44. За да се спроведе коректно постапката за оцена на сообразност која бара верификација од тре-то тело (нотифицирано тело), документацијата секогаш треба да биде на јазик разбирлив од страна на нотифицираното тело, дури и ако ова не е експлицитно спомнато во хармонизираното законодавство на Унијата.

Техничката документација мора да се чува минимум 10 години од датумот на пуштање на секој индивидуален производ на пазарот, освен ако примен-ливото хармонизирано законодавство на Унијата не предвидува некој друг временски период. Ова е одговорност на производителот или на овластениот претставник регистриран во Унијата. Затоа што концептот „пуштање на па-зарот“ се однесува на секој еден производ поединечно, треба да се пресмета времето од моментот кога секој индивидуален производ кој е опфатен со тех-ничката документација е пуштен на пазарот.

1.7.3.3. ЕУ-изјава за сообразност (DoC)

Моделот на структурата на DoC даден во Анекс IVна LVD е дизајниран да содржи информации кои се минимум потребни да бидат опфатени со Изјава-та за сообразност. Моделот овозможува во точка 7 производителот или не-говиот овластен преставник да дадат други важни информации во Изјавата за производот кои се сметаат за соодветни за атестирање на сообразноста.

DoC е правна изјава на производителот или на неговиот овластен претстав-ник регистрирана во ЕУ, со која тврди дека соодветната електрична опрема ги задоволува сите релевантни барања на LVD.

Со оглед дека моделите за DoC дадени во хармонизираното законодавство на ЕУ не може целосно да бидат хармонизирани бидејќи некое друго зако-нодавство може да има други барања за DoC (на пример, EMCD бара екстра линија за информации во врска со интервенции од страна на нотифицирано-то тело, ако е применливо, додека DoC за PED е многу различна), се бара прописно да се обединат релевантните DoC-и во единствен документ кој ги содржи сите информации за следливоста и сообразноста на производот. Во соодветни случаи, се препорачува да се изготви DoC за секое законодавство на Унијата која е применлива на производот и да се додаде во техничкото досие на производот.

Со изготвувањето и потпишувањето на DoC, производителот ја презема од-говорноста за сообразноста на производот. Тоа може да се третира како едностран договор, дека DoC го придружува производот.

ЕУ-DoC мора да биде достапна на органите за надзор во случај да биде по-барана од нивна страна. Уште повеќе, хармонизираното законодавство на Унијата која се однесува на машини, опрема во потенцијално експлозивни средини, радиоопрема, мерни уреди, рекреативни пловни објекти, лифтови, високобрзински или конвенционални железнички системи и учесниците во Европската мрежа за управување со воздушен сообраќај бараат производи-те да бидат придружени со DoC.

DoC мора да се преведе на јазикот или на јазиците барани од земјата членка во која производот е пуштен и е достапен на пазарот.

Како и во случај на техничката документација, DoC мора да се чува минимум 10 години од датумот на пуштање на секој индивидуален производ на пазарот, освен ако законодавството не предвидува некој друг временски период45.

Слика 2 дава преглед на елементите на DoC.

50

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

51

Слика 2: Модел на ЕУ-изјава за сообразност (DoC)Извор: Decision 768/2008/EC

ПРИЛОГ III

ЕC ИЗЈАВА ЗА СООБРАЗНОСТ

1. Број (единствена идентификација на производот):

2. Име и адреса на производителот или неговиот овластен застапник:

3. Оваа изјава за сообразност се издава под исклучива одговорност на производителот (или монтерот):

4. Предмет на декларацијата (идентификација на производот што ово-зможува следливост. Може да содржи фотографија, онаму каде што е соодветно):

5. Предметот на горенаведената изјава е во согласност со соодветното хармонизирано законодавство на Заедницата: ................................

6. Повикување на релевантните усогласени стандарди што се користат или упатување на спецификациите во однос на кои е изјавена сообра-зноста:

7. Онаму каде што е применливо, овластеното тело ... (име, број) ... изведе ... (опис на интервенцијата) ... и го издаде сертификатот: ...

8. Дополнителни информации:

Потпишано за и во име на: .........................................

(место и датум на издавање):

(име, функција) (потпис):

1.7.3.3.1. Точка 1 на DoC

Број кој го идентификува производот. Овој број не мора да е единствен за секој производ. Може да се однесува на производот, серијата, типот или на серискиот број. Ова му е оставено дискретно на производителот.

1.7.3.3.2. Точка 4 на DoC

Идентификација на производот која дава следливост. Ова во основа е ре-левантна информација што ја дополнува точка 1, која го опишува производот и ја овозможува неговата следливост. Таа може каде што е релевантно дасодржи слика за идентификација на производот, но доколку не е специфи-цирано како барање на законодавството на Унијата, оставено му е дискретно на производителот.

1.7.3.3.3. Точка 5 на DoC

Целокупното релевантно законодавство на Унијата за соодветна сообразност.

1.7.3.3.4. Точка 6 на DoC

Референтни стандарди или друга техничка спецификација (како национални технички стандарди или спецификации) на прецизен, комплетен и јасно дефиниран начин; ова подразбира дека е специфицирана верзијата и/или датумот на релевантниот стандард.

1.7.3.3.5. Точка 7 на DoC

Целокупни дополнителни информации кои може да бидат побарани (на при-мер степен, категорија), ако е применливо.

1.7.3.3.6. Точка 8 на DoC

Ако друг дел на законодавството на Унијата кој бара ангажирање на ноти-фицирано тело треба да се примени за производот што е опфатен со LVD (на

52

примерEMCD), производителот или неговиот овластен претставник мора да го применат на производот, името и идентификацискиот број на нотифицирано-то тело кое е ангажирано во постапката за оцена на сообразност и референ-цата до релевантниот сертификат, ако е применливо.

1.7.3.3.7. Идентификација на потписникот на DoC

Датумот на издавање на Изјавата (ова може да биде кој било датум покомплетирањето на оцената на сообразноста); потпис и титула или екви-валетно означување на овластеното лице (производителот или неговиот овластен претставник).

Ако преводот на ЕУ-изјавата за сообразност е направен од друг економски оператор и не е потпишана од производителот, една копија од оригиналната ЕУ-изјава за сообразност потпишана од производителот мора да биде на ра-сполагање заедно со преведената верзија.

1.7.3.4. Инструкции за безбедна употреба

Производителот мора да обезбеди инструкции и информации за безбедност со производот, било производот да е наменет за потрошувачи или за други крајни корисници. LVDне прави разлика кој е корисникот на производот.

Инструкциите и информациите за безбедност кои ја придружуваат електри-чната опрема, може да бидат опфатени со единствен документ.

Националниот закон во земјите членки мора да го назначи јазикот на ба-раните јазици. Производителите мора да применат правни барања во однос на јазиците на земјите членки во кои производот се пушта на пазар.

53

54

Електрична и електронска опрема

1.7.3.5. CE ознака

CE ознаката е клучниот индикатор (но не и доказ) де-ка производот е сообразен со ЕУ законодавството иовозможува слободно движење на производи воЕвропската економска област (EEA) и Турција, било тие да се произведни во EEA, Турција или друга земја. CE ознаката не означува дека производот е произве-ден во ЕУ.

Земјите членки на ЕЕА (која се состои од земјите членки на ЕУ и членките на ЕФТА Исланд, Норвешка и Лихтенштајн) и Турција, не смеат да го ограничат пуштањето на производи означени со СЕ на нивните пазари, доколку таквите мерки не се оправдани врз база на докази за несообразност на производот. Ова исто така се однесува и на производи направени во трети земји, кои се продаваат во EEA.

Како што е назначено во 1.6, производителот, било да е основан во или надвор од Унијата, е конечно одговорен за сообразноста на производот со барањата на законодавството на Унијата и за ставањето на CE ознаката. Производителот може да назначи овластен претставник кој самиот ќе ја стави CE ознаката.

Со ставањето на CE ознаката на производот, производителот де факто изјавува, на негова целосна одговорност, независно дали трета страна (нотифицирано тело) била вклучена во процесот на оцена на сообразност, сообразност со целокупното законодавство на Унијата применлива на производот и дека бара ставање на CEознаката.

CE ознаката мора да има димензии, формат и пропорции дефинирани во Ан-екс II од Регулативата (EC) 765/2008 и треба да биде ставена видливо, читли-во и неизбришливо на призводот или на неговата натписна плочка. Сепак,таму каде што ова не е можно или не е гарантирано поради природата на производот, тој треба да биде ставен на пакувањето, или со некои придружни документи. Минимална висина од 5 mm се бара за знакот да биде читлив. Сепак, минималната димензија на CE ознаката може да се занемари за мали уреди и компоненти46. Сепак, LVD не дозволува CE ознака помала од 5 mm.

Ако трета страна (нотифицирано тело) е вклучена во производната фаза за друго законодавство на Унијата која се применува на производот, нејзиниот идентификациски број мора да ја има CE ознаката. Сепак, ако нотифицираното тело е само вклучено во оцената на сообразноста во фазата на дизајн според модул B, идентификацискиот број не ја следи CE ознаката. Производителот

55

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

или овластениот претставник го поставува идентификацискиот број ако за-конодавството на Унијата го бара тоа, под одговорност на нотифицираното тело.

CE ознаката ги заменува сите задолжителни ознаки за сообразност кои го има- ат истото значење, кои постоеа пред да се започне со хармонизацијата. Така националните ознаки за сообразност се некомпатибилни со CE ознаката. За-тоа, земјите на ЕУ/ЕЕА и Турција, мора да се воздржат од воведување какво било друго означување во нивното национално законодавство, а кои би го имале истото значење како CE ознаката.

Сепак, може да се користат други ознаки, ако тие придонесуваат кон заштита на јавните интереси, а не се покриени со законодавството на Унијата, и чие ставање не ја загрозува видливоста, читливоста и значењето на CE ознаката (на пример германскиот GS-знак). Ставањето дополнителни знаци (како што е заштитен знак на производителот или други приватни/национални ознаки) е дозволено, под услов таквите ознаки да не создаваат забуна со CE ознаката. Оваа забуна може да се однесува како на значењето, така и на формата на CE ознаката.

Некои делови од законодавството на Унијата бараат дополнителни означувања кои се комплементарни и не се преклопуваат со CEознаката:

• Енергетскиот знак на ЕУ за енергетски производи;

• Специфичните ознаки за експлозивна заштита кои се бараат за опремата и за заштитните системи наменети за употреба во потенцијално екс-плозивни атмосфери;

• Класата на опрема идентификувана како радио опрема;

• Дополнително метролошко означување за мерни инструменти и неавто-матски ваги.

Анекс 6 дава примери за други легални ознаки.

1.7.4. Цели за безбедност

1.7.4.1. Општо

Членот 3 на LVD има барање дека електричната опрема мора да ги исполни безбедносните цели што се наведени во листата на Анекс I. Овие безбедносни цели претставуваат суштински барања на LVD.

56

Електрична и електронска опрема

Безбедносните цели на LVD се применуваат на сите безбедносни аспекти на електричната опрема, не само за електрични ризици. Анекс I на Директивата за машини дава добар преглед на суштинските барања кои може да се применат на електричната опрема.

1.7.4.2. Општи услови

LVD бара неопходните информации да се означат на (или во одредени случаи да бидат на располагање со) електричната опрема, така што корисникот ќе може да ја состави, инсталира и одржува електричната опрема на безбеден начин, како што е предвидено од страна на производителот и за безбедно ко-ристење при предвидената намена.

1.7.4.3. Заштита од опасности кои се појавуваат од електричната опрема LVD бара технички мерки за да се намалат ризиците кои потекнуваат од електричната енергија или од неелектрични опасности, како што се физички повреди или други штети кои се резултат на:

• Директен или индиректен контакт;

• Екстремни температури;

• Електрични лакови или зрачење;

• Соодветна изолација.

1.7.4.4. Заштита од опасности коишто можат да бидат предизвикани од надворешни влијанија врз електричната опрема

LVD бара да се преземат технички мерки во согласност со точка 1, за да се обезбеди дека електричната опрема:

• ги исполнува очекуваните механички барања,

• е отпорна на не-механички влијанија во очекуваните услови на околината,

• останува безбедна под предвидливи услови на преоптоварување,

на начин што луѓето, домашните животни и сопственоста не се загрозени.

57

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

2. Директива за електромагнетна компатибилност

Електричните уреди или инсталации може да влијаат едни на други кога се поврзани или се блиску еден до друг, на пример, интерференција меѓу ТВ при- емници, мобилни телефони, радија и машина за перење или електрични во-дови во близина. Целта на електромагнетната компатибилност (EMC) е да ги држи сите овие ефекти од електромагнетна интерференција под разумна контрола. EMC ги означува сите постоечки и идни техники и технологии за намалување на пречките и зголемување на имунитетот.

Директивата за електромагнетна компатибилност (EMCD)47 се применува на широк опсег од опремата која опфаќа електрични и електронски уреди, си-стеми и инсталации.

EMCD обезбедува дека електричната и електронската опрема не генерира несакани или непредвидени електромагнетни емисии или не е под влијание на електромагнетни пречки.

EMCD ги ограничува електромагнетните емисии од опремата за да се обезбе-ди дека, кога се користи како што е наменски предвидено, таквата опрема не ги попречува радио и телекомуникациите, како и другата опрема. Директивата исто така го управува имунитетот на таквата опрема и настојува да обезбеди дека оваа опрема не е попречена од радио емисии, кога се користи на начин како што е предвидено.

EMCD не е законодавство на Унијата поврзана со EMCD и не се однесува на загрозување на здравјето и безбедноста на луѓето и домашните животни или на штета или расипување на сопственоста. Според член 1, EMCD ја покрива исклучиво електромагнетната компатибилност на опремата. Сепак, треба да се нагласи дека други директиви може да постават построги барања за EMC интерференција со цел задоволување на некои нивни специфични одредби. На пример, MD (Директивата за машини) не се однесува на EMCD за барања во однос на имунитетот. Интерференцијата која влијае на имунитетот може – во случај на машините – да доведе до попречување на безбедноста.

2.1. Цитати и воведни одредби (референци)

Референците кои може да се најдат во преамбулата на EMCD, упатуваат на ле- галната основа на Директивата. Правната основа е наменета за слободно движење на производите во внатрешниот пазар. Референците ги воведуваат главните одредби на Директивата и ги презентираат причините за нивно усво-јување. Референците немаат правна сила, но даваат корисни информации за дискусија со економските оператори кога треба да се разјаснат некои барања.

2.2. Цел

Оваа EMCD ја регулира електромагнетната компатибилност на опремата. Тааима за цел да обезбеди функционирање на внатрешниот пазар со барање опремата да биде сообразна со соодветно ниво на електромагнетна компа-тибилност, не да гарантира апсолутна заштита на опремата (на пр. нула ниво на емисија или тотален имунитет).

Главните цели на EMCD се:

• Да гарантира слободно движење на опремата и да создаде прифатлива електромагнетна околина, истовремено обезбедувајќи дека опремата ќе функционира како што е предвидено во таа околина. За да се постигне оваа цел, со оваа Директива се бара хармонизирано и прифатливо ниво на заштита.

• Да ја регулира електромагнетната компатибилност на опремата. За да се постигне оваа цел, поставени се одредби така што:

o Опремата мора да биде сообразна со барањата на EMCD кога таа ста-нува достапна на пазарот и/или се става во употреба кога правилно ќе се инсталира, се одржува или се користи за предвидената намена;

o Се бара примена на добра инженерска практика за фиксни инстала-ции, со можност компетентните органи на земјите членки да побараат доказ за сообразност на фиксната инсталација, и, каде што е соодве-тно, да започне проценка ако постојат несообразности.

2.3. Маркетинг на производи

EMCD се применува на „опрема“ (кој било „апарат“ или „фиксна инсталација“, види 2.4 Опсег: покриеност за повеќе информации), која е пуштена на пазарот на Унијата, или се става прв пат во употреба, или е произведена во Унијата или надвор од неа, било да е нова или набавена како веќе употребувана, увезена од трета земја.

58

2.3.1. Пуштање на пазарот

Опремата може да биде достапна само ако е во сообразност со барањата на целото законодавство на Унијата која се применува на производот. Земјите членки не смеат да го попречуваат слободното циркулирање или достапноста на опремата опфатена со неа и е во сообразност со законодавството на Уни-јата кое се применува.

„Овозможување достапност на пазарот на Унијата“ значи какво било добаву-вање на опремата за дистрибуција, конзумација или користење на пазарот на Унијата за време на комерцијална активност, било со наплата или бесплатно. Овозможувањето достапност може да биде во која било форма. На пример, производот понуден во каталог или преку средства за електронска комерција, мора да биде сообразен со применливото законодавство на Унијата ако е на-менет за пазарот на Унијата и вклучува систем за нарачки и достава.

Одредбите што се однесуваат на обврските на економските оператори (Глава 2 од EMCD) се однесуваат само на опремата пуштена на пазарот и е овозможе-на на пазарот.

Опремата конструирана за сопствена употреба или купена од потрошувач во трета земја додека е физички присутен во таа земја и којашто е донесена од потрошувач во ЕУ за лична употреба на таа личност, не се смета како пуштање на пазарот.

Пуштањето на пазарот не се смета дека е реализирано ако производот е при-кажан или се употребува под контролирани услови на трговски саеми, изло-жби или демонстрации.

Член 5.3 од Директивата ги содржи следните детали за условите што се при-менуваат на трговски саеми, изложби или демонстрации:

• Присуство на видлив знак кој јасно покажува дека таа опрема не може да биде достапна на пазарот и/или не може да се стави во употреба до-дека не се доведе во сообразност со оваа Директива; и

• Демонстрацијата може да се одвива ако се обезбедени соодветни мер-ки да се избегнат електромагнетни пречки.

59

2.3.2. Ставање во употреба

Земјите членки мора да дозволат ставање во употреба или користење опрема ако таа е сообразна со EMCD и не смеат да дозволат опремата да се стави на пазарот или да се стави во употреба, ако не е сообразна со EMCD.

Глава 1 на EMCD воведува општи одредби и вклучува членови за опсегот, де-финициите, условите за пуштање на опремата на пазарот на Унијата и нејзино-то слободно движење.

2.4. Опсег: опфатеност

2.4.1. Општо

EMCD опфаќа опрема, која значи „апарати“ како и „фиксни инсталации“ кои се сообразни со Член 3(1)(1). Затоа што има одвоени одредби за апарати и фиксни инсталации, важно е да се одреди вистинската категорија на која ѝ припаѓа опремата.

За едноставно да се одреди дали опремата е опфатена со Директивата и да се одредат процедурите што треба да се применат, дадени се серија блок-дијаграми со соодветни одлучувања.

Слика 3 се однесува на првиот чекор во процесот (опфаќање или надвор од опфатност).

Резимето на сите слики од 3-6 е дадено во Анекс 2.

60

Не

Не

Не

Не

Да

Да

Да(*)

Да

(*) Директивата за ЕМС престанува да важи за барањата поставени поконкретно со други директиви/регулативи

Кон блок-дијаграм 2

Почеток

Содржи електрични/ електронски делови

Производот е исклучен

Опфатени со други посебни директиви

Очигледно бенигна опрема

A

Ис

кл

уч

ен

и о

д Д

ир

ек

тив

ата

за

ел

ек

тро

ма

гне

т н

а к

ом

па

тиб

ил

но

ст

Слика 3: ОпсегОпсег: Упатство за EMCD (Директива 2014/30/EU)

61

Слика 4: Класификација како апаратИзвор: Упатство за EMCD (Директива 2014/30/EU)

Не

Не

Не

Од блок - дијаграм 1

Кон блок - дијаграм 4

Од блог - дијаграм 4

Кон блок - дијаграм 3

Инсталација

Наменети за крајниот корисник

Да

Ц

Д

Б

A

Ис

кл

уче

ни

од

Ди

ре

кти

ва

та з

а Е

МС Комбинација на готови апарати

кои се комерцијално достапни како единствена функционална

единица (т.е. систем)

Да

Да

АПАРАТ

Компоненти или под-склопови

Од страна на крајниот корисник

Готов апарат

Наменети за вградување во апарат

2.4.2. Апарати

EMCD дефинира „апарати“ во Член 3 како кој било завршен уред, или ком-бинација од уреди овозможени на пазарот како единствена функционална целина, наменети за крајниот корисник, и што се во можност да генерираат електромагнетни пречки, и/или чии работни карактеристики може да бидат под влијание на такви пречки (имунитет).

Според Член 3(2) на Директивата „компонентите“ или „подсистемите“ наме-нети за внесување во апаратот од страна на крајниот корисник и на „мобилните инсталации“, исто така се сметаат за апарат.

Слика 4 се однесува на вториот чекор за идентификација на точната категорија на опремата (апаратот).

62

Електрична и електронска опрема

2.4.2.1. Завршени уреди

Завршен уред е кој било уред или единица кој има функција и има сопствено куќиште.

Завршен уред се смета за апарат во смисла на EMCD ако е наменет за крај-ниот корисник и така мора да ги исполнува сите применливи одредби на Директивата. Ако завршениот уред е овозможен на пазарот, барањата на EMCD мора да бидат исполнети.

2.4.2.2. Комбинација на завршени производи

Според EMCD, комбинацијата на неколку завршени (CE означени) производи се смета за единствен апарат ако тој е:

• Овозможен од економскиот оператор како единствена функционална целина;

• Наменет за крајниот корисник да го користи заеднички и да изведува специфична задача; и

• Може да генерира електромагнетни пречки и/или работните каракте-ристки може да му бидат под влијание на пречки (имунитет).

Со комбинација на два или повеќе завршени производи означени со СЕ, не мора автоматски да се добие сообразен производ кој може да се означи со CE, на пример со комбинирање на моторен погон и програмабилен логички управувач (PLC).

Некоја комбинација на EMCD сообразен апарат може да не биде опфатена со EMCD, а покриена со друго законодавство на Унијата, на пример за RED.

Слика 5 се однесува на третиот чекор за идентификација на коректната ка-тегорија на опремата (одредби за апарати и апарати за посебна фиксна инста-лација).

63

Од блок - дијаграм 2

Наменети за вградување во

одредена фиксна инсталација

На друг начин комерцијално

достапни

Б

Избор на производителот

Одредби за апарати:

- Основни барања (член 6)

- Процедура за оцена на сообразност (член 14)

- Изјава за сообразност на ЕУ (член 15)

- CE ознака (член 16)

- Други знаци и информации (член 7, 9, 18)

Одредби за апарати наменети за вградување во одредена фиксна инсталација и не се комерцијално достапни на друг начин:

- Документацијата вклучува

• Идентификација на фиксна инсталација и ЕМС карактеристики

• Мерки за претпазливост за вклучување во инсталацијата

• Информации наведени во чл. 7 (5), 7 (6) и 9 (3)

Слика 5: Одредби применливи на апаратитеИзвор: Упатство за EMCD (Директива 2014/30/EU)

Да

Да

Не

Не

64

2.4.2.3. Компоненти/подсистеми

Спротивно на завршените уреди, компонентите/подсистемите немаат во општ случај сопствено куќиште наменето за нивната конечна употреба. Компо-нентите/ подсистемите често се наменети да бидат вклопени или додадени на апарат за да се додаде дополнителна функција.

СпоредEMCD, компонентите/подсистемите се опфатени со EMCD, ако се задоволени следните два критериума:

• Компонентите/ подсистемите мора да се ставени на пазарот на Унијата за вклопување во еден апарат за крајниот корисник; и

• Може да генерираат електромагнетни пречки и/или нивните работни карактеристики може да бидат под влијание на такви пречки (имунитет).

Инструкциите за користење кои ги придружуваат компонентите или подси-стемите мора да ги содржат сите релевантни информации и мора да прет-постават дека прилагодувањата или врските ќе може да бидат направени од крајниот корисник кој не е свесен за EMC импликациите.

Примери за компоненти/подсистеми опфатени со EMCD, ако се пуштат на па-зарот на Унијата, се вградени картички за компјутери, програмабилни логички управувачи, електрични мотори (освен за асинхрони мотори без електронски кола), драјвери за компјутерски дискови, USBмемориски стикови, SD карти-чки, единици за енергетско напојување кои се во форма на автономни уреди или се продаваат одвоено за инсталација од страна на крајниот корисник, и електронски регулатори на температура.

2.4.2.4. Мобилни инсталации

Мобилните инсталации (на пр. мобилни LEDвидеоѕидови) кои се дефинираат како комбинација од уреди (и каде е применливо, други уреди) наменети да бидат поместувани и да работат на различни локации се сметаат за апарати. Сите одредби на EMCD, кои се дефинирани за апаратите, се применуваат на мобилните инсталации, освен ако не припаѓаат на исклучоците наE MC.

2.4.3. Фиксни инсталации

Фиксна инсталација се дефинира како „посебна комбинација на неколку ти- пови апарати и, доколку е применливо, други уреди, кои се составени, инста-лирани и наменети за користење на однапред дефинирана локација“.

65

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

66

Електрична и електронска опрема

Примери за фиксни инсталации се електрични инсталации во домаќинства, национални електрични и телекомуникациски мрежи, железничка инфра-структура, и индустриски постројки.

Слика 6 го прикажува четвртиот чекор за идентификување на коректната категорија на опремата (фиксна или мобилна инсталација).

To flow-chart 2

Не Да

Од блок - дијаграм 2

Наменети за трајно користење на претходно

дефинирана локација

Ц

D

ФИКСНА ИНСТАЛАЦИЈА

Одредбите на EMCD за фиксни инсталации се задолжителни

- Основни барања (член 6)

Мобилна инсталација

Слика 6: ИнсталацииИзвор: Упатсво за EMCD (Директива 2014/30/EU)

67

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

2.4.3.1. Специфичен апарат за „посебни фиксни инсталации“

Воопшто, апаратот кој ќе биде вграден во „посебна фиксна инсталација“, тре-ба да е сообразен со одредбите на EMCD. Сепак, EMCD предвидува во Член 19(1) исклучок за апаратите наменети за вградување во „посебни фиксни ин-сталации“ доколку не се достапни на пазарот.

Апаратот може да го искористи овој исклучок ако постои директна врска меѓу производот на тој специфичен апарат и сопствениците, инсталатерите, проектантите, операторите или одговорните лица за фиксната инсталација за која е наменет тој специфичен апарат. Се бара врска меѓу добавувачот и клиентот.

Треба да се нагласи дека ако законодавството на Унијата не ги покрива ри-зиците на фиксните инсталации, работниците ќе бидат заштитени најмногу што може со серијата уредби на Унијата за безбедност и заштита при работа48.

2.5. Опсег: Исклучоци

2.5.1. Опрема која не е опфатена

Опрема без електрични и/или електронски делови.

Опремата која не содржи електрични и/или електронски делови нема да ге-нерира електромагнетни пречки и нејзиното нормално работење не е под вли-јание на такви пречки. Оттука, опремата без електрични и/или електронски делови не е дел од опсегот на EMCD.

2.5.2. Опрема која е експилицитно исклучена од EMCD (Член 2)

• Радио опрема;

• Аеронаутски производи, делови или уреди, кои се опфатени со Регула-тивата за заеднички правила во полето на цивилна авијација [(EU) 2016 /2008];

• Радио опрема наменета за употреба од страна на радио аматери;

• Очигледно бенигна опрема.

68

Електрична и електронска опрема

2.5.2.1. Радиоопрема49

Опремата што е опфатена со RED е исклучена од EMCD.

Според Член 50 на RED, референците кон претходната R&TTED се пренесуваат како референци на RED.

Радиоопремата мора да биде конструирана да обезбеди адекватно ниво на електромагнетна компатибилност како што е пропишано со EMCD.

Радиоопремата се дефинира како електричен или електронски производ, ко-ја намерно емитува и/или прима радиобранови за радиокомуникации и/или радио определување, или електричен или електронски производ кој мора да биде комплетиран со додатоци, како антена, за намерно да емитува и/или да прима радио бранови за радиокомуникации и/или радиоопределување. Од RED се исклучени:

• Поморска опрема50;

• Аеронаутички производи, делови и уреди; и

• Постројки за вакви намени.

Бидејќи домените на RED и EMCD се строго одделени (тие опфаќаат различни производи), тие двете опфаќаат аспекти на електромагнетна компатибилност. За аспекти на EMC кои не се обработени во RED, таа се однесува само кон ре-левантните барања на EMCD. RED не се однесува на комплементарен начин кон целата EMCD. Оттука, DoC за радиоопрема која е опфатена со RED нема да се однесува кон LVD.

2.5.2.2. Аеронаутички производи, делови и уреди51

Аеронаутички производи, делови и уреди кои се наведуваат во Регулативата (EC) 216/2008 (како амандман) се исклучени од EMCD.

Производ значи: авион, мотор или пропелер. Делови и уреди значи: кој било инструмент, опрема, механизам, дел, апарат, припаден дел или додаток, вклучително и комуникациска опрема, која се користи или е наменета да се користи при работењето или управувањето на леталото во лет и е инсталирана или прикачена за леталото.

69

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

2.5.2.3. Радиоопрема наменета за користење од страна на радиоаматериEMCD ја исклучува радиоопремата што се користи од страна на радиоаматери. Следната радиоопрема за аматери е исклучена од RED:

• радиокомплети за монтажа и употреба од страна на радиоаматери;

• радиоопрема модифицирана од и за употреба од страна на радиоаматери;

• опрема конструирана од страна на индивидуални радиоаматери за екс-периментални или научни цели поврзани со радиоаматерство.

Сепак, овозможување на радиоопремата за користење од страна на аматери е покриена со RED ако добавувањето е редовно или има контекст поврзан со бизнисот, за време на комерцијална активност за наплата или бесплатно.

2.5.2.4. Очигледно бенигна опрема

Опрематашто е очигледно бенигна во смисла на електромагнетна компати-билност е исклучена од опсегот на EMCD.

Опремата се смета за очигледно бенигна во смисла на електромагнетна компатибилност ако нејзините очигледни физички карактеристики се такви што:

• Таа не е во можност да генерира или да придонесе во електромагнетни емисии кои го надминуваат нивото што дозволува радио и телекому-никациската опрема и друга опрема да функционираат како што е пред- видено; и

• Таа ќе работи без неприфатлива деградација во присуство на електро-магнетни пречки кои вообичаено се присутни во околината за која таа е наменета.

Двата услови треба да се исполнети за опремата да се класифицира како очи-гледно бенигна.

Примената на горното овозможува исклучување на следните производи (и не само тие) од примена на EMCD, под услов тие да не содржат еден од следните активни електронски делови:

• Кабли и каблирање52, кабелски додатоци, разгледувани посебно;

• Опрема која содржи само отпорнички оптоварувања без уреди за авто-матско превклучување; на пр. едноставни греачи за домаќинство без контроли, термостат или;

70

Електрична и електронска опрема

• Батерии и акумулатори (без активни електронски кола);

• Закачени слушалки за глава, звучници без засилувач, индуктивни сетила за гитара без активни електронски делови;

• Џебни ламби (вклучувајќи ги и оние кои содржат LED) без активни елек-тронски кола;

• Асинхрони мотори без електронски кола;

• Кварцни часовници (без дополнителни функции, на пр. радио приемници);

• Прекинувачи за домаќинства и згради кои не содржат какви било актив-ни електронски компоненти;

• Пасивни антени;

• Електромагнетни релеи без активни електронски делови;

• Електромагнетни брави без активни електронски делови;

• Катодни цевки;

• Заштитна опрема која создава преодни пречки со кратко траење за вре- ме на отстранување на грешка на куса врска или во абнормална ситуа-ција во колото и која не содржи активни електронски компоненти, како осигурувачи или прекинувачи на електрични кола без активни електро-нски делови или активни компоненти;

• Високонапонска опрема во која се можни извори на пречки, а се причина за локализирани напрегања на изолацијата, што може да биде резултат на процес на стареење и се под контрола на други технички мерки кои се содржат во не-EMC стандарди за производи, и кои не вклучуваат ак-тивни електронски компоненти.

o Илустративни примери:

Високонапонски пригушници;

Висконапонски трансформатори.

Ако прозводот кој е предмет на оценка не е вклучен во горната листа на при- мери и EMC-оценката констатира дека апаратот се смета за очигледно бени- гнен во смисла на електромагнетна компатибилност (и за емисија и за иму-нитет) според член 2.2.d, EMCD не се применува. Сепак, се препорачува да се документираат резултатите од оценката и нејзините заклучоци.

2.5.2.4.1. Наменски комплети за евалуација

Наменскиот комплет за евалуација (печатено коло на плоча со интегрирано коло и компоненти за поддршка кое создава работно електрично коло за

71

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

тестирање и развој) е опрема наменета само за професионалци во јавни и при- ватни истражувачки и развојни центри и е дизајниран и конструиран да се користи повремено при тестирање за натамошен развој/подобрување на функциите на таквата опрема која е предмет на истражување и развој. Сепак, оваа опрема подлежи на барањата пропишани во релевантната Директива на Унијата за безбедност и здравје при работа53.

Наменски подразбира:

• Направен комплет врз основа на специфично барање од специфичен клиент или од група клиенти вклучени во развојно-истражувачки проект било за целината или за одредени карактеристики на евалуацискиот комплетили

• Комплет кој е развиен за специфични барања на специфичен клиент или група клиенти вклучени во заеднички развојно-истражувачки проект за одредена карактеристика на евалуациските комплети

• Во двата случаи уникатен дизајн и карактеристики кои го прават комплетот исклучиво соодветен за тој специфичен развојно-истражувачки проект.

Во категоријата на наменски комплети не се опфатени:

• Сите уреди/опрема кои се користат редовно (како регуларна лаборато-риска опрема) за да се спроведат тестирања со цел истражување и развој или за други апликации, како да се демонстрира сообразност или квалитет на производ.

• Евалуациската опрема за корисниците општо во развојно-истражувач-ките сектори (во овој случај, опремата е секогаш иста и „ненаменска“).

2.5.3. EMC-барања за опрема опфатена со други специфични легислативи на Унијата (Член 2)

Ако EMC-барањата за опремата се целосно или делумно повеќе специфично опфатени во друго законодавство на Унијата, EMCD не се применува, или се укинува нејзината примена, за опремата во однос на таквите барања од денот на имплементација на тоа законодавство на Унијата.

2.5.3.1. Опрема исклучена од EMCD само за имунитет

2.5.3.1.1. Мерни инструменти54

72

Електрична и електронска опрема

2.5.3.1.2. Неавтоматски ваги55

2.5.3.2. Опрема исклучена од EMCD и за емисија и за имунитет

2.5.3.2.1. Опрема за моторни возила56

Следните се целосно исклучени од опсегот на EMCD:

A. Возила и опрема кои се предмет на типско одобрување под UNECE Ре-гулативата 10;

B. Опрема донесена на пазарот како резервни делови, кои очигледно се идентификувани како резервни делови со идентификациски број, се идентични и се од ист производител како и соодветната оригинална опрема од производителот (OEM) дел за веќе типски одобрено возило (види Параграф 3.2.8 од UNECE Регулативата 10);

C. Опрема продадена како постпазарна опрема, ако во опсегот на UNECE Регулативата (види дијаграм во Параграф 3.2.1 на UNECE Регулативата 10) и ако таа е поврзана со „имунитетно поврзани функции“, како што е дефинирано во UNECE Регулатива 10;

Потенцирано е дека опремата, продадена како постпазарна опрема, на-менета за инсталирање во моторни возила и не е во врска со имунитетно поврзани функции (види параграфи 2.12 и 3.2.9 наUNECE Регулатива 10), треба да има DoC според EMCD; оваа DoC мора да се повикува на EMCD како и на одредбите пропишани во Параграф 3.2.9 на UNECE Регулативата 10.

2.5.3.2.2. Медицински уреди57

Непримената на EMC се однесува на медицински уреди и имплантирачки ме- дицински уреди покриени со Регулативата (EU) 2017/745 и на ин витро ди-јагностички медицински уреди покриени со Регулативата (EU) 2017/746.

2.5.3.2.3. Поморска опрема58

2.5.3.2.4. Земјоделски и шумски трактори59

2.5.3.2.5. Моторни возила со две или три тркала60

73

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

2.5.4. Специфични случаи

2.5.4.1. Завршени уреди специфично дизајнирани да попречуваат комуникации (Џамери-Jammers)

Џамерите се опфатени со EMCD, освен ако не се опфатени со RED. Како сиг-налното попречување (на анг. Jamming) е основната функција на џамерот, нормално е дека не може да конструираат џамери кои ќе ги исполнат основните барања на EMC. Оттука, џамерите треба да се забранат или да се ограничат за да не бидат достапни или да бидат повлечени.

2.5.4.2. Завршени уреди специфично дизајнирани за тестирање на EMC имунитет во лаборатории или на терен

За тестирање на имунитетот во лабораториско опкружување илиин ситу (на терен), се користи специјална (EMC сообразна) испитна и мерна опрема.

Поради природата на пренос на RF енергија на отворено поле, границите за емисии најверојатно ќе бидат надминати. За да се минимизира тој ризики до границите за оваа емисија се користат RF екрани, на пример, „шатори“, ку-ќишта и комори без ехо.

2.6. Обврски на економските оператори

Текстот во 1.6 исто така се однесува на економските оператори кои ја импле-ментираат EMCD.

За примена на EMCD следниот економски оператор се додава:

Одговорно лице за фиксни инсталации

Земјите членки се одговорни за спроведување на одредбите со цел иденти-фикација на такви лица кои се одговорни за фиксни инсталации. Во најголем дел од случаите сопственикот на инсталацијата е одговорното лице.

2.7. Сообразност на опремата

Глава 3 од EMCD ги опфаќа претпоставките за сообразност на производите, DoC и принципите на CE ознаката, правилата и условите.

74

Електрична и електронска опрема

2.7.1. Оцена на сообразност на опремата

2.7.1.1. Апарати

Апаратите мора да се сообразни со суштинските барања наведени во Член 6, а детално опишани во Анекс I на EMCD. Сообразноста на овие суштински барања мора да биде демонстрирана кога се применува една од процедурите за оцена на сообразност, кои се наведуваат во Член 14, а детално се опишани во Анекс II и Анекс III на EMCD.

Производителот мора да изготви т.н. техничка документација за да ја демон-стрира сообразноста со суштинските барања. Ова вклучува докази дека апа- ратот е сообразен со релевантните хармонизирани стандарди или, ако хар-монизираните стандарди не се користат или се користат само делумно, се применува детално техничко оправдување кое вклучува листа на релевантни технички спецификации.

Производителот мора да ги преземе сите неопходни мерки за да обезбеди де- ка апаратите се произведени сообразно со техничката документација. Про-изводителот може да ангажира Нотифицирано тело за време на процедурата за оцена на сообразност кое е изнесено во Анекс III (кога модулите B + C, т.е. Анекс III, се избрани од производителот за да се обезбеди дека апаратот е произведен во сообразност со типот опишан во испитен сертификат од ЕУ-тип).

2.7.1.2. Фиксни инсталации

„Фиксна инсталација“ значи комбинација на неколку типови апарати и, ако е применливо, други уреди, кои се составени, инсталирани и наменети да се ко-ристат трајно на однапред дефинирана локација.

Фиксните инсталации не се предмет на CE ознака или DoC. Сепак, фиксните инсталации мора да се сообразни со суштинските барања или со други спе-цифични барања (Анекс I на EMCD), кои се применливи на нив.

Во EMCD се предвидени мерки кои им овозможуваат на компетентните органи да се справуваат со жалби кои се однесуваат на пречки генерирани од фиксни инсталации.

Фиксната инсталација може да биде составена/монтирана со внесување не-колку апарати, вклучувајќи специфични апарати како што е опишано во Член 19.1 (видете 2. параграф) и други уреди надвор од опсегот на EMCD.

75

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

Апаратите внесени во една фиксна инсталација се предмет на сите одредби применливи на уредите под EMCD (со исклучок на специфични уреди за фиксни инсталации покриени со Член 19(1) на EMCD).

Специфичните суштински барања во Анекс II.2 на Директивата бараат фикс- ните инсталации да мора да бидат инсталирани земајќи ги предвид добри-те инженерски практики и информациите обезбедени од соодветните про-изводители соодветно на примената за која се наменети компоненетите кои ја прават фиксната инсталација, со цел да се исполнети суштинските барања, наведени во Член II.1.

Двете основни барања што се однесуваат на употребата на компонентите и добрата инженерска практика, може да се резимираат на следниот начин:

1. Предвидена употреба на компонентите

Ова значи дека сите EMC-инструкции дадени од производителот на сите ком-поненти кои како делови се употребени во фиксната инсталација мора да се земат предвид. Ова се однесува на кој било дел, било тоа да се делови во големи машини, уреди, компоненти кои не се предмет на EMCD, специфични апарати за фиксни инсталации итн.

Бидејќи фиксната инсталација е инсталирана во претходно дефинирана ло-кација, инструкциите за употреба мора да обезбедат дека компонентите се инсталирани на оваа специфична локација.

На пример, овие инструкции може да опфатат:

• Специфична околина (особено EMC-околина);

• Потребна употреба на дополнителни помошни уреди (заштитни уреди, филтри итн.);

• Спецификации и должина на каблите потребни за надворешните врски;

• Услови на употреба;

• Кои било претпазливи мерки за EMC (заземјување за изедначување на потенцијалот итн.).

2. Добра инженерска практика

Добрата инженерска практика содржи соодветно техничко однесување зема-јќи ги предвид признаените стандарди и кодови на практика кои се примену-ваат кај фиксните инсталации. „Добрите инженерски практики“ наведени во Анекс I, точка 2, значат практики кои се добри за EMC-целите на специфичната локација која е во прашање.

Општите информации за добрата инженерска практика во контекст на инста-лациите е објаснета во неколку EMC-прирачници, курсеви или технички из-вештаи. На пример, некои технички извештаи објавени од стандардизациски тела се однесуваат на инсталации и начини на постапување за EMC.

Добра инженерска практика, особено во областа на EMC, е „во состојба на флукс“. Додека постои потреба во поглед на практикување „најсовремени со-стојби“, тоа не значи дека тие се значајни за инсталациите. Стандардите за инсталации не може да ги покријат сите специфични локални услови: затоа, неопходно е да се биде свесен за некои водечки принципи кога се настојува да се демонстрира инсталација според добрите инженерски практики:

• Емисии: преземи соодветни активности за да се надмине изворот на пречки преку EMC-дизајн, на пр. преку додавање филтри или уреди за ап-сорпција итн.

• Електромагнетна спрега и радијација: преземи соодветни активности во однос на растојанија, заземјување за изедначување на потенцијалот, екранизирање итн.

• Имунитет: преземи соодветни активности за да се обезбеди дека чувс-твителната опрема е заштитена од различни типови пречки што може да се очекуваат.

Кога се применуваат суштинските барања на дефинирана фиксна инсталаци-ја, многу е важно да се дефинираат граничните линии/географските ограни-чувања на оваа фиксна инсталација за јасно да се разграничи од надворешната околина.

По аналогија со апаратите, основно е да се идентификува:

• Портите/интерфејсите каде пренесените (високо- или нискофреквентни) пречки може да ја преминат граничната линија од или кон фиксната ин-сталација (приклучокот за енергетско напојување, контролни или телеко-муникациски порти итн.);

76

Електрична и електронска опрема

• Механизмот на остварување електромагнетна спрега со надворешната околина;

• Зрачењето кон или од надворешната околина.

Треба да се спомне дека не е целта на EMCD да обезбеди електромагнетна компатибилност меѓу специфичната опрема во границите на дефинираната фиксна инсталација.

Слика 7 ги дава чекорите за спроведување оцена на сообразност за апарат.

77

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

Слика 7: Процедура за оцена на сообразност за апарат Извор: Упатство за EMCD (Директива 2014/30/EU)

Да Неделумно

Дали се применуваат хармонизираните стандарди?

Проверете ја сообразноста со HS каде што е применливо

Детална оцена на аспектите на ЕМС кои не се опфатени со HS

Детални оцени на сите аспекти на ЕМС на апаратот

Проверете ја сообразноста со хармонизираните стандарди (HS)

ЕМС оцена на апаратот

Техничка документација

Извештаи од испитувања

Опис на усвоените решенија за да ги задоволат суштинските барања

НеДа

Испитување на ЕУ-тип од страна на нотифицирано тело?

Изјава за сообразност

СЕ ознака

Следи ги модулите + C Следи го модулот A

Сертификат за испитување на ЕУ-тип

78

79

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

2.7.2. Претпоставка на сообразност врз основа на стандарди

2.7.2.1. Користење на EMCD-хармонизирани стандарди

Сообразноста со применливите хармонизирани стандарди чии референци се во листата на OJEU при EMCD, дава претпоставка на сообразноста со соодвет-ните суштински барања на EMCD.

Секој хармонизиран стандард содржи информации (вклучувајќи и табела во Анекс ZZ) како да се постигне претпоставка на сообразност со соодветните суштински барања на EMC.

EMCD се однесува на моментот кога е пуштен на пазарот секој индивидуален апарат. Ова значи дека за апаратот кој континуирано се произведува во тек на долг период, применливите стандарди може да се менуваат во текот на времето. Ако производителот сака да продолжи да има корист од претпоставката на сообразност, а апаратот сè уште не е пуштен на пазарот na ЕУ, апаратот треба да биде сообразен со последниот хармонизиран стандард (нова оцена zа со-образност) и е потребна нова ЕУ-iзјава за сообразност. Кога новите изданија стануваат расположиви и треба да се применат, тоа вообичаено не значи дека треба да се спроведе комплетна повторна EMC-оцена на постечкиот производ. Оцената може да се ограничи на оние модификации кои директно влијаат на засегнатиот апарат. На пример, промената може да е во врска со мал дел од опсегот, или со еден пасус или феномен.

Сепак, производителот може да сака да продолжи да ги исполнува суштинските барања преку континуирана употреба на „старото“ издание (што е укинато за да се хармонизира), плус други технички решенија, ако е потребно. Поради тоа што хармонизираните стандарди се доброволни, се разбира дека ова е прифа- тливо решение, но тоа нема да даде претпоставка на сообразноста која ќе се однесува на примената на подоцнежното издание. Во овој случај, произ-водителот ја има обврската да демонстрира дека неговиот производ е во со-образност со сите релевантни суштински барања.

Хармонизираните стандарди кои ја подржуваат EMCD се изготвени и усвоени од три Европски организации за стандардизација (ESO), признаени во стандардизациската регулатива:

• Европскиот комитет за стандардизација - European Committee for Stan-dardization (CEN),

• Европскиот комитет за електротехничка стандардизација - European Committee for Electrotechnical Standardization (CENELEC), и

80

Електрична и електронска опрема

• Европскиот институт за телекомуникациски стандарди - European Tele-communications Standards Institute (ETSI).

2.7.2.2. Релевантни хармонизирани стандарди

Изборот на релевантните хармонизирани стандарди е одговорност на про-изводителот. Кога производителот ќе избере да примени хармонизирани стандарди, тој ќе ги избере според следниот приоритет:

• Стандарди специфични за производот (ако се расположливи);

• Стандарди за фамилијата производи (ако се расположливи);

• Општи стандари

2.7.2.2.1. Стандарди специфични за производот и за фамилијата производи

Овие видови стандарди се развиваат од страна на ESO, земајќи ја предвид околината, работните услови и условите за оптоварување на опремата, и се сметаат за најдобар избор (ако се на располагање), за да се демонстрира со-образност со Директивата.

2.7.2.2.2. Општи стандарди

Овие стандарди може да се користат во отсуство на специфични стандари за производот или на стандарди за фамилијата производи. Тие се поделени во општи околини, но не содржат специфично упатство како да се работи или да се оптоварува опремата за време на фазата на тестирање при EMC-оцената.

Може да треба да се применат неколку хармонизирани стандарди за да се опфатат сите суштински барања на Директивата. Секој хармонизиран стан-дард идентификува суштински барања што се опфатени во анекс.

Главните апсекти кои се општоприфатени се:

• Пречки кои се израчени,

• Спроведени пречки преку главни или телекомуникациски порти,

• Имунитет кон континуирано зрачени или спроведени пречки, и

• Имунитет кон транзиентни феномени.

81

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

Применувајќи неколку стандарди, може да биде неопходно да се обработат сите релевантни феномени во сите релевантни фреквентни опсези. За по-веќефункциски апарати, може исто така да биде неопходно да се изберат ре-левантни стандарди за сите примарни функции.

2.7.2.2.3. EMC-оцена каде не се применети хармонизирани стандарди

Производителот може да сака да изјави сообразност на неговиот апарат во однос на суштинските барања, без референца кон хармонизирани стандарди, со третирања на EMC-ризиците на друг начин. Ако производителот избере да не следи хармонизирани стандарди, тој има обврска да демонстрира дека неговите производи се сообразни со суштинските барања на други начини по негов сопствен избор („Син водич“, параграф 4.1.3 Сообразност со суштинските барања: Други одговорности). Оваа оцена треба да ја следи техничката ме-тодологија која ќе обезбеди дека барањата на EMC-директивата се исполнети. Производителот ќе треба да обезбеди јасен доказ за сообразност.

Оваа опција дозволува флексибилност за технички развој, клучен за произ-водителите на нов или иновиран апарат за кој не постојат стандарди, или не може да се употребат, сакаат да го оценат нивниот производ во однос на суштинските барања.

Ова вообичаено е случај каде што:

• Не постојат хармонизирани стандарди или тие не ги опфаќаат суштин-ските барања применливи на производот;

• Апаратот користи технологии, некомпатибилни со или сè уште неопфа-тени со хармонизираните стандарди, а генеричките стандарди не се применливи;

• Производителот користи испитни методи кои не се опфатени со хармо-низирани стандарди;

• Производителот може сака да примени кои било други стандарди или спецификации кои не се хармонизирани во контекстот на EMCD;

• Апаратот е физички преголем за да биде тестиран во објектот опишан во хармонизираниот стандард или in situ (на локација), кој е предвиден за тестирање и не е соодветно опфатен со хармонизираниот стандард.

82

Електрична и електронска опрема

Оцената која се бара за еден апарат ќе зависи од неколку фактори, како што се:

• Природата на апаратот (карактеристиките на апаратот);

• Наменетата употреба;

• Локацијата на употреба;

• EMC-околина;

• Видови пречки создадени од или кои влијаат врз апаратот;

• Услови на околината;

• Критериуми за работни карактеристи во однос на имунитет.

EMCD бара производителот да ги документира сите преземени чекори и че-корите направени за проверка на сообразноста на апаратот за оние аспекти за кои производителот го избрал овој метод на оцена. Тоа може да го опфати (но не е ограничено само на тоа) следното:

• Опис и дефиниција на работните услови на апаратот и неговата пред-видена намена. Ова исто така треба да ги опфати аспектите на напојниот напон и фреквенцијата, кои се релевантни за апаратот;

• Спецификации, описи и класификација на околините во кои ќе се кори-сти уредот. Ова може да опфати важни аспекти за апаратот кој може да се помести и мора да има соодветни карактеристики за емисија и им- унитет, соодветни за неколку околини. Овој избор е одговорност на про- изводителот базирано на знаење за електромагнетната околина и свесноста за вклучените статистички аспекти;

• Јасна спецификација на релевантните извори и ефекти од опфатените електромагнетни феномени и степените на применета компатибилност;

• Спецификација на критериуми за работни карактеристики на апаратот. Тие треба да бидат поставени со земање предвид на разумните оче-кувања на корисникот;

• Испитните нивоа кои се однесуваат на имунитетот на апаратот;

• Границите усвоени за емисија итн.;

• Референци до расположливи документи, како што се кои било хармо-низирани стандарди или препораки;

83

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

• Назначување на какви било направени промени на расположливите ре-ферентни документи. Овие промени може да ги опфатат рагледуваните феномени, испитните методи, испитните објекти или нивоата на тести-рање итн.;

• Разгледувања при EMC-дизајнот и/или резултати од пресметки;

• Статистички проценки, теоретски студии или други спроведени испи-тувања, кои ја прикажуваат позадинската теорија, аргументите, резул-татите и заклучоците. Ова може да вклучи информации за нивоата на појавување и статистичка распределба на пречките;

• Опис како се избрани компонентите;

• Информации за заштита, кабелско екранизирање и рутирање, филтри, ферити итн.;

• Кој било опис на решенија усвоени да бидат сообразни со суштинските барања, вклучувајќи ја листата на релевантни технички спецификации што се применети;

• Која било спецификација на општи или специфични барања земена за да се ограничи емисијата на пречки;

• Оцена дали сообразноста со суштинските барања е обезбедена во стан-бени области или не. Ако ова не е случај, мора јасно да се воспостави рестрикција на употребата;

• Оцена дали некаква специфична мерка на претпазливост мора да се преземе кога апаратот ќе се состави, инсталира, одржува или користи, со цел да се обезбеди дека кога ќе се стави во употреба, апаратот е во сообразност со суштинските барања;

• Избор на критериуми за најлош случај за серија уреди со сличности.

Референтните извори на информации за производителите кои го преземаат овој метод на оцена може да продолжи да вклучува хармонизирани стан-дарди, нивни нацрти, како и стандарди кои се поврзани со EMC, но не се хар-монизирани под Директивата, на пр. основни EMC-стандарди.

Дасезабележи: кога ќе се избере оваа насока, апаратот нема придобивка од претпоставката на сообразност понудена од еден хармонизиран стандард.

2.7.3. Постапка за оцена на сообразност

Производителот мора да избере (важечка постапка за оцена на сообразност) и да обезбеди (проценка и намалување на ризикот), да изготви (техничка

84

Електрична и електронска опрема

документација), да приложи (изјава за сообразност) и да покаже (CE озна-ка) сообразност на неговиот производ со одредбите на Директивата за еле-ктромагнетна компатибилност (EMCD).

Ова вклучува пет главни елементи: постапка за оцена на сообразност, про- ценка и намалување на ризикот, техничка документација, изјава за сообра-зност и CE ознака.

2.7.3.1. Оцена на сообразност

Текстот од став 1.7.3.1, заедно со неговите потточки, подеднакво се при-менува и за економските оператори кои ја спроведуваат Директивата за електромагнетна компатибилност.

2.7.3.1.1. Постапки за оцена на сообразност за апарати

Усогласеноста на апаратот со суштинските барања утврдени во точка 1 од Анекс I на Директивата за електромагнетна компатибилност, ќе се докаже со помош на една од следните постапки за оцена на сообразност:

2.7.3.1.1.1 Внатрешна контрола на производството утврдена во Анекс II од Директивата за електромагнетна компатибилност

Производителот треба да изврши проценка на електромагнетната компа-тибилност на апаратот, врз основа на релевантните појави, со цел да се за-доволат суштинските барања утврдени во точка 1 од Анекс I на Директивата за електромагнетна компатибилност.

Проценката на електромагнетната компатибилност ги зема предвид сите нормални услови за работа. Кога апаратот може да се појави во различни конфигурации, проценката на електромагнетната компатибилност треба да потврди дали апаратот ги исполнува основните барања утврдени во точка 1 од Анекс I на Директивата за електромагнетна компатибилност, во сите можни конфигурации идентификувани од производителот при претставување на неговата намена.

85

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

Техничка документација

Производителот треба да ја утврди техничката документација, без разлика дали е избрана „внатрешна контрола на производството“ или „ЕУ-испитување на тип“. Документацијата ќе овозможи да се оцени сообразноста на апаратот со релевантните барања и да вклучи соодветна анализа и проценка на ризикот/ризиците. Ова вклучува докази дека апаратот е во согласност со релевантните хармонизирани стандарди или, ако хармонизираните стандар-ди не се користат или се користат само делумно, се објаснува детално техничко оправдување кое вклучува список на други релевантни технички спецификации.Целта на техничката документација е да овозможи оцена на сообразноста на апаратот со релевантните барања и мора да вклучи соодветна анализа и проценка на ризикот/ризиците. Техничката документација мора да ги содржи сите потребни практични (технички) детали, вклучувајќи го следново:

• идентификација на производот опфатен со техничката документација. Оваа идентификација треба да овозможи недвосмислено поврзување помеѓу техничката документација, ЕУ-изјавата за сообразност и произво-дот;

• општ опис на апаратот. Количината на потребните информации ќе за-виси од сложеноста на апаратот, едноставниот апарат може да биде целосно дефиниран во една реченица, додека за покомплексен апарат можеби ќе треба комплетен опис (во описот може да се вклучи и слика);

• концепциски дизајн, производни цртежи и шеми на компоненти, подскло-пови, кола, итн.

• описи и објаснувања потребни за разбирање на цртежите и шемите и ра-ботењето на апаратот;

• ако се применат хармонизирани стандарди, тогаш е потребен доказ за усогласеност. Најмалку треба да биде дадена листа на хармонизирани европски стандарди и резултатите добиени од нивната примена;

• ако хармонизираните стандарди не се применуваат или се применуваат само делумно, тогаш е потребен опис на чекорите што се преземени за да се исполнат суштинските барања - мора да биде вклучена проценка опишана во Анекс II од Директивата за електромагнетна компатибил-ност. Во тој случај, техничката документација ќе определи кои делови од хармонизираниот стандард се применуваат. Треба да се вклучи листа на други технички спецификации, каде што не се користени усогласени стандарди. Документацијата вклучува извештаи од тестирањата, изгот-вени пресметки за дизајнот, извршени испитувања итн.;

• ако производителот ја користи постапката од Анекс III на Директивата за електромагнетна компатибилност, тогаш е потребен сертификат за:

Производителот мора, на барање од надлежен државен орган, да ги обезбе-ди сите информации и документи во хартиена или електронска форма по-требни за да се демонстрира усогласеноста на апаратот со Директивата за електромагнетна компатибилност, на јазик што лесно може да се разбере од тој орган.

86

Електрична и електронска опрема

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

Информации за употребата на апаратот

Апаратот треба да биде придружен со следново:

• Информации за какви било посебни мерки на претпазливост што треба да се преземат кога апаратот е составен, инсталиран, одржуван или ко-ристен, за да се осигура дека, кога се става во употреба, апаратот е во согласност со основните барања на Директивата за електромагнетна компатибилност,

• Јасен показател за ограничување на употребата во населени места, ка-де што исто така е соодветно ограничувањето да се постави и на паку-вањето, ако не е обезбедена усогласеност со основните барања на Ди-рективата за електромагнетна компатибилност,

• Информации што се потребни за да се овозможи апаратот да се кори-сти во согласност со намената, исто така треба да бидат вклучени во упатствата кои го придружуваат апаратот, на јазик кој може лесно да серазбере од страна на потрошувачите и другите крајни корисници, опре-делен од засегнатата земја членка. Таквите упатства и информации, ка-ко и секое етикетирање, треба да бидат јасни и разбирливи.

ЕУ-изјава за сообразност

Текстот на поглавјето 1.7.3.3 подеднакво се применува и за економските оператори кои ја спроведуваат Директивата за електромагнетна компати-билност.

CE ознака

Текстот на поглавјето 1.7.3.5 подеднакво се применува и за економските опе-ратори кои ја спроведуваат Директивата за електромагнетна компатибилност.

Информации кога не е обезбедена усогласеност со основните барања во населени места (станбената средина)

Директивата за електромагнетна компатибилност бара апаратот за кој не е обезбедено усогласување со основните барања во населените места од страна на производителот (на пример, ако постојат ограничувања за станбената сре-дина во стандардите што се користени), треба да биде придружена со јасен показател за ова ограничување на употреба (предупредување), каде што е соодветно ограничувањето да се постави и на пакувањето.

88

Електрична и електронска опрема

Информации за идентификација

Директивата за електромагнетна компатибилност бара апаратот да се иден-тификува со „тип, серија или сериски број или друг елемент што овозможува идентификација на апаратот“. Постои флексибилност во ова барање, ово-зможувајќи му на производителот да избере свој метод за идентификација на апарат за регулаторни цели. Меѓутоа, идентификацијата на апаратот мора недвосмислено да се поврзува со Изјавата за сообразност и со техничката документација.

Информации за следливост

За да се олесни следливоста, производителите треба да го наведат своето име, регистрираното трговско име или заштитен знак и поштенската адреса на која можат да се контактираат. Адресата треба да укажува на една локација на која може да се контактира производителот.

Увозниците (кога апаратот е увезен), исто така, треба да го наведат своето име, регистрираното трговско име или ззштитен знак и поштенската адреса на која може да се контактираат.

Сите податоци за контакт треба да бидат на јазик што лесно ќе се разбере од страна на крајните корисници и од органите за надзор над пазарот.

Барањата за следливост треба да бидат ставени на самиот апарат. Во случаи кога тоа не е можно, може да бидат ставени на неговата амбалажа или во документ што го придружува апаратот.

2.7.3.1.1.2 ЕУ-испитување на тип кое е проследено со сообразност со тип врз основа на внатрешна контрола на производството утврдена во Анекс III од Директивата за електромагнетна компатибилност

ЕУ Испитување на тип е потребно кога хармонизираните стандарди не се применуваат или се применува само дел.

ЕУ Испитување на тип според модулот Б

ЕУ Испитување на тип е дел од постапката за оцена на сообразност во која нотифицираното тело го испитува техничкиот дизајн на апаратот и потврдува дека техничкиот дизајн на апаратот ги исполнува основните барања утврдени во точка 1 од Анекс I од Директивата за електромагнетна компатибилност.

89

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

ЕУ-испитување на тип се врши со проценка на соодветноста на техничкиот дизајн на апаратот (видот на дизајн) преку испитување на техничката доку-ментација, без испитување на примерок.

Производителот може да одлучи да ја ограничи примената на постапката за ЕУ- испитување на тип на некои аспекти од основните барања, под услов за другите аспекти на основните барања да се применува постапката наведена во 2.7.3.1.1.

Сообразност со тип врз основа на внатрешна контрола на производството според модулот C

Сообразноста со типот врз основа на внатрешна контрола на производството е дел од постапката за оцена на сообразност, при што производителот ги исполнува обврските во однос на следењето на процесот на производство, поставувањето на СЕ ознаката, изготвувањето на ЕУ-изјавата за сообразност и обезбедува и изјавува дека апаратот за кој станува збор е во сообразност со типот опишан во сертификатот за ЕУ- испитување на тип и ги задоволуваат релевантните барања на Директивата за електромагнетна компатибилност.

2.7.3.1.2. Фиксни инсталации

Фиксната инсталација треба да се инсталира со примена на добрите инженер-ски практики и почитување на информациите за планираната употреба на неговите компоненти, со цел да се задоволат суштинските барања утврдени во точка 1 од Анекс I на Директивата за електромагнетна компатибилност.

Техничката документација ги специфицира применливите барања и ги опфа-ќа, онаму каде што е релевантно за оценувањето, дизајнот, производството и функционирањето на фиксната инсталација.

Техничка документација

Нивото на детали на документацијата може да варира од многу едноставни информации до многу подетална документација за сложени инсталации кои вклучуваат важни потенцијални аспекти за електромагнетната компатибил-ност. Кога инсталациите се состојат само од апарати пласирани на пазарот во согласност со Директивата за електромагнетна компатибилност и со CE ознаката, одговорното лице ги задоволува барањата за документација, со тоа што обезбедува, по барање, инструкции за инсталација, употреба и одр- жување од страна на добавувачот на секој апарат. Примери за типови ин-сталации на кои може да се применат овие барања за документација се соларни инсталации, (радиодифузни) системи за емитување.

Електрична и електронска опрема

2.7.4. Основни барања

2.7.4.1. Општи барања

Директивата за електромагнетна компатибилност ги поставува задолжител-ните „суштински барања“ формулирани на општ начин за целата опрема (на пример, апарати и фиксни инсталации) во рамките на нејзиниот опсег. Овие суштински барања ги дефинираат резултатите што треба да се постигнат, ноне ги специфицира деталните технички барања. Исто така овозможува адап-тирање на опремата и дизајнот на производи поради технолошки напредок. Соодветните технички решенија за да се исполнат барањата не се наметнуваат доколку опремата е во согласност со суштинските барања.

Суштинските барања ги утврдуваат неопходните елементи за заштита на јав-ниот и општиот интерес.

Усогласувањето со основните барања е задолжително. Тие се правно обврзу-вачки за целата опрема во рамките на Директивата за електромагнетна компатибилност. Само опрема која е во согласност со сите барања на Ди-рективата за електромагнетна компатибилност, вклучувајќи ги и основните барања, може да се пласира на пазарот и/или да се стави во употреба во Унијата.

1. Општи барања за апарати и фиксни инсталации

Опремата треба да биде така дизајнирана и произведена, имајќи ја предвид состојбата на современата технологија и опрема, со цел да се обезбеди:

• генерираното електромагнетно вознемирување да не го надминува ни-вото над кое радио- и телекомуникациската опрема или друга опрема не може да функционира како што треба;

• ниво на имунитет на електромагнетното вознемирување што треба дасе очекува во неговата наменета употреба, што му овозможува да фун-кционира без неприфатлива деградација на неговата наменета употреба.

2. Посебни барања за фиксни инсталации

Фиксната инсталација треба да се постави со примена на добрите инженерски практики и почитување на информациите за планираната употреба на неговите компоненти, со цел да се задоволат суштинските барања утврдени во точка 1.

90

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

Производи опсегнаLVD

Примеринапроизводи Comments

Утичници 230 V за домашна употреба

Не 1

Приклучоци (штекери) 230 V за домашна употреба

Не 1.,2

Утичници и приклучоци со светлосни индикатори за домашна употреба

Не 3

Приклучоци за апарати, излези

Да

Приклучоци за апарати, за индустриска намена (цел)

Да

Кабли Да

Означени со „HAR“ за зголемување на следливоста

Прилог 1: Примери на производи опфатени или исклучени од Директивата за низок напон (LVD)

91

1. Безбедноста на овие производи, со или без осигурувач, се регулира со Директивата за општа безбедност на производи (GPSD)

2. Видете исто така: Приклучоци (штекери) со прекинувач.

3. Ако тие спаѓаат во опсегот на EN 61995, Директивата за низок напон (LVD) е применлива. Ако тие не спаѓаат во опсегот на EN 61995, Директивата за општа безбедност на производи (GPSD) е применлива.

Компоненти -

За повеќе информации да се прочита поглавје 7 од Упатството за Директивата за низок напон (LVD)

Kуќишта и канали за инсталации

Да

Изолациони ленти

Не

Утичници со повеќекратни излезни приклучоци

Не 1

Лесни фотелји со вградени мотори

Не

Кревети со вградени мотори

Не

Пластични гуми со чаури (ракави)

Не

92

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

Тип E Тип F „ШУКО“

Белгија, Република Чешка, Данска, Франција, Полска, Словачка

Австрија, Бугарија, Естонија, Финска, Германија, Грција, Унгарија, Латвија, Литванија, Луксембург, Холандија, Норвешка, Португалија, Романија, Словенија, Шпанија, Шведска

Тип G Тип К

Кипар, Ирска, Обединетото Кралство Данска

Видови приклучоци (штекери)

Извор: Упатство за Директивата за низок напон 2014/35/ЕУ

93

Прилог 2: Севкупен дијаграм за Директивата за електромагнетна компатибилност

Извор: Упатство за Директива за електромагнетна компатибилност 2014/30/ЕУ

94

Не

Не

Не

Да

Да

Не

Да

Да

Компоненти или потсистеми

Завршен уред Комбинација на завршени уреди кои се комерцијално

на располагање како единствена функционална

целина (т.е. систем)

Инсталација

Мобилна инсталација

Почеток

Наменето за вградување во апарат

Наменето за каористење во

трајно претхнодно дефинирана локација

Од страна на крајниот корисник

НеСодржи електрични и/или електронски

делови

ДаИсклучени фамилии на производи

Да(*) ЕМС покриена со друга регулатива на Унијата

Да Inherentno benig Карактеристично бенигна опрема na oprema

Ис

кл

уче

но

од

ЕМ

С д

ир

ек

тив

ата

(*) ЕМС директивата престанува да важи за барања дадени поспецифично во друга регулатива на Унијата

Не

Не(*)

Не

Да

АПАРАТ

ФИКСНА ИНСТАЛАЦИЈАЗадолжителни EMCD барања зафиксни инсталации:Суштински барања (чл. 6)

Избор на производителот

Барања за апаратот:

- Суштински барања (чл.6)

- Процедура за оцена на сообразност (чл. 14)

- ЕУ декларација за сообразност (чл. 15)

- СЕ означување (чл. 16)

Други ознаки и информации (чл. 7, 9, 18)

Барања за апарат наменет за вградување во конкретна фиксна инсталација, а притоа не е комерцијално достапен на друг начин:

- Докумнетцијата вклучува:

• Идентификација на фиксна инсталација & ЕМС карактеристики

• Мерки на претпазливост при вградување во инсталацијата

Информации кои се однесуваат на чл. 7(5), 7(6) и 9(3)

Наменето за инсталација во конкретна фиксна инсталација

Комерцијално расположиво на друг

начин

Не

НеДа

Да

Наменето за крајниот корисник

Овој меѓународен стандард се зани-мава со безбедноста на електричните апарати за домаќинство и слични на-мени, нивниот номинален напон не е повеќе од 250 V за еднофазни уреди и 480 V за други апарати.

ЗАБЕЛЕШКА1Апаратите на батеријата и другите апарати што се испорачуваат за еднонасочна струја (DC) се во опсегот на овој стандард.

Апаратите кои не се наменети за нор-мална употреба во домаќинството, но кои сепак може да претставуваат из-вор на опасност за јавноста, како што се апарати наменети за користење на лаиците во продавниците, лесната индустрија и на фармите, се во рам-ките на овој стандард.

Овој европски стандард се занимава со безбедноста на електричните апарати за домаќинство и за комерцијални це- ли, нивниот номинален напон не е по-веќе од 250 V за еднофазен и 480 V за други.

ЗАБЕЛЕШКА1Апаратите на батеријата и другите апарати што се испорачуваат за еднонасочна струја (DC) се во опсегот на овој стандард.

Апаратите кои не се наменети за нор-мална употреба во домаќинството, но кои сепак може да претставуваат из-вор на опасност за јавноста, како што се апарати наменети за користење на лаиците во продавниците, лесната индустрија и на фармите, се во рам-ките на овој стандард.

IEC 60335-1 EN 60335-1

Прилог 3: Упатство со користење хармонизирани стандарди за поддршка на Директивата за низок напон (LVD)

Кога постои хармонизиран стандард за производ опфатен со Директивата за низок напон (LVD), тој стандард може да се користи за оцена на сообразноста на тој производ. Хармонизираниот стандард ги опишува “state-of-the-art” мерките за заштита/намалување на ризикот за производот. Хармонизираните стан- дарди за поддршка на Директивата за низок напон (LVD) се објавени во Слу-жбениот весник на ЕУ (OJEU)61.

Разликите помеѓу стандардот на Меѓународната електротехничка комисија (IEC) и европскиот хармонизиран стандард (EN) може да бидат значителни.

Прилагодувањата во текстот на IEC-стандардот, кои се потребни за усогласу-вање со законодавството на Унијата се нарекуваат „заеднички модификации“. Барањата на европскиот хармонизиран стандард (EN) може да се разликуваат од IEC-стандардот, но содржината на хармонизираниот стандард може да не е во конфликт со суштинските барања на поддржаното законодавство. За ин-формативни цели, табелата подолу дава споредба на опсегот на IEC 60335-1 и EN 60335-1 (разликите се прикажани со искосен, подвлечен и прецртан текст).

95

ЗАБЕЛЕШКА 2 Примери за такви апарати се угостителската опрема, апарати за чи- стење за комерцијална употреба и апа-рати за фризери.

ЗАБЕЛЕШКА Z1 Примери за апарати за домаќинството се апарати за типични функции за домаќинство кои се кори-стат во домашно опкружување, кои исто така може да ги користат нестручни корисници за типични функции за до-маќинство:

• во продавници, канцеларии и други слични работни средини;

• на фарми;

• од клиенти во хотели, мотели и други станбени околини;

• во објекти за ноќевање и појадок.

ЗАБЕЛЕШКА Z2 Домашното опкружува-ње го опфаќа живеалиштето и неговите згради, градината итн.

Апаратите и машините наменети за упо- треба од страна на стручни или обучени корисници во продавниците, лесната ин- дустрија и на фармите, и апаратите и ма-шините кои се наменети за комерцијална употреба од страна на нестручни лица се во рамките на овој стандард.

Дополнителни барања за таквите апара-ти се дадени во Прилог ZЕ.

ЗАБЕЛЕШКА 2 Примери за такви апарати се угостителската опрема, апарати за чи- стење за комерцијална употреба и апа-рати за фризери.

ЗАБЕЛЕШКА Z3 Примери за такви апара-ти и машини се угостителската опрема, машини за чистење за комерцијална упо-треба и апарати за фризери.

96

IEC 60335-1 EN 60335-1

ЗАБЕЛЕШКА Z4 Информации за крите-риумите применети за распределба на производи опфатени со стандардите во EN 60335 серијата, Директивата за низок напон (LVD) или со Директивата за маши-ни (MD) се дадени во Анекс ZF.

Овој стандард се занимава со разумно предвидливите опасности произлезени од апарати и машини со кои се соочуваат сите лица.

Сепак, во основа, не се зема предвид ако:

• деца играат со апаратот;

• апаратот се користи од страна на многу мали деца;

• апаратот се користи од страна на мали деца без надзор.

Препознаено е дека ранливите категории луѓе може да имаат потреби надвор од опфатените во овој стандард.

Колку што е можно, овој стандард се занимава со заедничките опасности произлезени од уредите со кои се со-очуваат сите лица во и околу домот. Сепак, воопшто, не се зема предвид ако:

• лица (вклучувајќи и деца) чии

o физички, сензорни или ментални способности; или

o Недостатокот на искуство и зна- ење спречува безбедно користе-ње на апаратот без надзор или инструкции;

• децата играат со апаратот.

Колку што е можно, овој стандард се занимава со заедничките опасности произлезени од уредите со кои се со-очуваат сите лица во и околу домот. Сепак, воопшто, не се зема предвид ако:

• лица (вклучувајќи и деца) чии

o физички, сензорни или ментални способности; или

o Недостатокот на искуство и зна- ење спречува безбедно користе-ње на апаратот без надзор или инструкции;

• децата играат со апаратот.

97

ЗАБЕЛЕШКА 3 Вниманието е насочено кон фактот дека

• за уреди што се наменети за употреба во возила или на бродови или авиони, може да бидат потребни дополнителни барања;

• Во многу земји, дополнителни барања се утврдени од страна на национални-те здравствени власти, националните органи одговорни за заштита на работ-ната сила, националните органи за во-доснабдување и слични органи.

ЗАБЕЛЕШКА 4 Овој стандард не се одне-сува на:

• апарати наменети исклучиво за инду-стриски цели;

• апарати наменети да се користат на места каде преовладуваат посебни услови, како што е присуството на ко-розивна или

• експлозивна атмосфера (прашина, па-реа или гас);

• аудио, видео и слични електронски апарати (IEC 60065);

• апарати за медицински цели (IEC 60601);

• рачни електрични алати со мотор (IEC 60745);

• персонални компјутери и слична опре-ма (IEC 60950-1);

• преносливи електрични алати со мо-тор (IEC 61029).

ЗАБЕЛЕШКА 3 Вниманието е насочено кон фактот дека

• за уреди што се наменети за употреба во возила или на бродови или авиони, може да бидат потребни дополнителни барања;

• Во многу земји, дополнителни барања се утврдени од страна на националните здравствени власти, националните ор- гани одговорни за заштита на работна-та сила, националните органи за водо-снабдување и слични органи.

ЗАБЕЛЕШКА 4 Овој стандард не се одне-сува на:

• апарати наменети исклучиво за инду-стриски цели;

• апарати наменети да се користат на места каде што преовладуваат посе-бни услови, како што е присуството на корозивна или експлозивна атмосфе-ра (прашина, пареа или гас);

• аудио, видео и слични електронски апарати (IEC 60065);

• апарати за медицински цели (IEC 60601);

• рачни електрични алати со мотор (IEC 60745);

• персонални компјутери и слична опре-ма (IEC 60950-1);

• преносливи електрични алати со мо-тор (IEC 61029).

98

A. 1 ТЕСТ ЗА КОНТИНИУИТЕТ НА ЗАЗЕМЈУВАЊЕ

Електрична струја од најмалку 10 A, добиена од извор кој при отсуство на оптоварување дава напон не поголем од 12 V (наизменична или еднона-сочна), се пропушта меѓу секој од пристапнитезаземјениметалниделови и

- за уредиодкласа0I, и за класа I уреди наменети трајно да бидат по-врзани со фиксни жици, крајот на заземјувањето;

- за други уредиодкласаI,

• Пинот за заземјување или контактот за заземјување на приклучокот;

• Заземјувачкиот пин на влезот на уредот.

Се мери падот на напонот, а отпорноста за пресметува и не смее да надмине

- за уреди кои имаат кабелзанапојување, 0,2Ω или 0,1Ω плус отпорноста на кабелотзанапојување;

- за други уреди, 0,1Ω.

ЗАБЕЛЕШКА1Тестот се изведува само во времетраење неопходно да се ово- зможи мерење на падот на напонот

Слика 1: Тест за континуитет на земјатаИзвор: EN 60335-1: 2012

Заштитни мерки

Хармонизираниот стандард ги дава основните барања, но не ја објаснува фи- зичката природа или не обезбедува информации во позадина. За да се раз-берат основите на опишаните заштитни мерки во тој стандард, потребно е одредено основно знаење за машинството и/или електриката.

Пример за мерење на еквипотенцијалното поврзување:

Со примена на познат напон и струја, отпорот може да се пресмета со помош на формулата: напон (V)/јачина на струја (A) = Отпор (Ω). Наместо да се користи 10 А според хармонизираниот стандард (види слика 1), континуитетот на металните делови лесно може да се одреди со ом метар (на пример, отпор од 0,1 Ω треба да биде доволен).

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

99

100

Електрична и електронска опрема

28.3 3 Навртките со навој (парче метал) се користат како електрични врски само ако тие ги поврзуваат деловите заедно.

Навртките со засечен навој и навртките со вртење ќе се користат за еле-ктрични врски само ако тие создаваат целосна форма на нишката на за-вртката во стандардната машина. Сепак навртките со засечен навој не се користат ако има можност со нив да работи корисникот или инсталатерот.

Навртките со засечен завој, навртките со вртење и навртките со навој може да се користат во врски ако се обезбеди дека обезбедениот континуитет на заземјувањето не е неопходен да се наруши конкцијата

- При нормална употреба

- За време наодржување

- Кога се врши замена на кабелотзанапојување со додатокодтипХ, или

- За време на инсталација.

Најмалку две навртки мора да се употребат за секој врска која обезбедува континуитет на заземјувањето, освен доколку навртката формира нишка со должина најмалку половина од дијаметарот на завртката.

Слика 2: Употреба на завртки со навој Извор: EN 60335-1: 2012

За време на куса врска, голема струја може да протече низ металните делови, да ги загрее локалните точки кои ги поврзуваат металните делови и/или да ги изгори малите метални врски на таков начин што нема да има доволно моќност да се надмине отпорот и нема да има време струјата да се исклучи безбедно (на пример, прекинувач за исклучување). Со користење на 10А или повеќе, можно е да се детектираат мали „мостови со низок отпор“ кои можат да станат жешки, предизвикувајќи поголем отпор.

Подолу на сликата 2 може да се најдат барањата на хармонизираниот стан-дард кога се користат завртки со навој.

101

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

Слика 3: Примери на навојна завртка (лево) и завртка со саморезен навој

Завртки со навој (види слика 3).

Употребата на завртки со саморезен навој и навојни завртки е ограничена за електрични врски. Навртките со саморезен навој не смеат да се употребуваат доколку постои веројатност тие да бидат одвртени или затегнати од страна на корисникот или инсталаторот, бидејќи постои можност функцијата на за- вртката да ослабе. Исто така, метални делови (струготини) може да се појават за време на одвртувањето и затегнувањето на завртката (таквите делови може да предизвикаат куса врска, пожар) и постои можност навојот од завртката да се одвои.

Овие примери покажуваат дека заштитните мерки се посеопфатни отколку само да се следи стандардот. Справувањето со Директивата за низок напон (LVD) значи разбирање на опасностите поврзани со електричните феномени.

Опасности поврзани со електрична енергија

Електричните опасности се јавуваат при контакт на (човечки) дел од телото со кој било извор на електрична енергија што предизвикува да протече довол-но струја низ кожата, мускулите или косата. Оваа струја може да биде преди- звикана при директен или индиректен контакт со дел под напон. Комплицирачки фактор е тоа што електричната енергија не е видлива или обично може да се забележи само со директен контакт. Опасностите поврзани со електрична енергија62 се:

102

Електрична и електронска опрема

Origin of the hazard

• лак;

• електромагнетни феномени;

• електростатски феномени;

• изложени делови под напон;

• недоволно растојание меѓу „живите“ делови и деловите под висок напон;

• преоптоварување;

• делови кои стануваат „живи“ под погрешни услови;

• куса врска;

• топлинско зрачење.

Potential consequences

• изгореници;

• хемиски ефекти;

• ефекти врз медицински импланти;

• електричен удар;

• пад, фрлање;

• оган;

• проекција на споени честички;

• шок.

Доведува до ризици или последица (и)

Извор: Директива за проценка на ризик на машина. Делфт (NL): NEN. ISBN 9789052541433.

• лак;

• електромагнетни феномени;

• електростатски феномени;

• изложени делови под напон;

• недоволно растојание меѓу „живите“ делови и деловите под висок напон;

• преоптоварување;

• делови што стануваат „живи“ под погрешни услови;

• куса врска;

• топлинско зрачење.

103

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

Прилог 4: Упатств кое користи хармонизирани стандарди за поддршка на Директивата за електромагнетна компатибилност (EMCD)

Референците за хармонизирани стандарди според Директивата за електро-магнетна компатибилност се наведени во Службен весник на Европската Унија. Овие стандарди се или основни (опишувајќи ги општите спецификации за ЕМС (на пример EN 61000 серија), генерички (IEC 61000-6серија) или спе-цифични стандарди за производи. Генеричките стандарди се користат за развој на нови стандарди за производ. Тие даваат техничка подршка и „го по-полнуваат јазот“ додека не се развие специфичниот стандард на производот.

Овие генерички стандарди наведуваат ограничен број суштински испитува-ња на емисија и имунитет, како и минимални нивоа на испитување и се од-несуваат на основните стандарди за електромагнетна компатибилност (ЕМС) за детални мерења и методи за тестирање. По редослед на приоритет, прво треба да се примени стандардот за производот, но во случај кога не е достапен стандардот за производот, треба да се примени генерички и/или основен стандард(и).

За добро разбирање на електромагнетните појави, се препорачува проучување на следните упатства (основни стандарди):

• IEC / TR 61000-5-1: Електромагнетна компатибилност (ЕМС) - Дел 5: Упатства за инсталација и ублажување - Дел 1: Општи размислувања - Основни ЕМС-изданија,

• IEC / TR 61000-5-2: Електромагнетна компатибилност (ЕМС) - Дел 5: Упатства за инсталација и ублажување - Дел 2: Заземјување и каблирање,

• IEC / TR 61000-5-6: Електромагнетна компатибилност (ЕМС) - Дел 5-6: Упатства за инсталација и ублажување - Ублажување на надворешни ЕМ-влијанија.

Специфичните стандарди ги опишуваат методите за тестирање и потребните граници. На пример, EN 61000-4-2 се занимава со електростатско празнење (ESD). Еден од тестовите опишани во стандардот е тест кој „симулира“ краток електричен шок (празнење), на пример, може да се доживее електростатско празнење на сув ден со допирање на гол метален парапет од скали. Сликата 1 дава пример на тест-склоп, што укажува на димензиите и растојанијата што треба да се почитуваат.

Типична позиција за директна примена

Типична позиција за индиректно празнење на хоризонталната површина за поврзување (HCP)

Типична позиција за индиректно празнење на вертикалнатаповршина за поврзување (VCP)

хоризонталната површина за поврзување (HCP)1.6m x 0.8m

Дрвена масаh = 0.8 m Електрично

напојување

0.1m

Отпорник470kΩ

VCP

0.5mx0.5m

Референта површина на тлото

Слика 1: Тест-клупа за тестови за електростатско празнење (ESD)Извор: EN 61000-4-2: 2009

Изолација

0.1m

Тестот се комплетира со извештај од тестирањето кој ги дава резултатите одтестот. Кога производителот има соодветна опрема за тестирање и е запо-знаен со методите на испитување, тој ќе може да изврши значителен дел од мерењата.

Извор: Директива за проценка на ризик за машини. Делфт (NL): NEN. ISBN 9789052541433.

104

Прилог 5: Надзор над пазарот

Иако само безбедни производи можат да се пуштаат на пазарот, опасните производи редовно се откриваат. Надзорот над пазарот (MS), значи дека јав-ните органи вршат инспекции за да проверат дали производите што се до-стапни на пазарот ги исполнуваат сите законски барања, вклучувајќи го и тоа дека се правилно обележани и соодветно тестирани. Одговорниот орган треба да презема мерки против економските оператори чии производи не ги исполнуваат условите.

Надзорот над пазарот обезбедува заштита на јавните интереси, како што сејавното здравје и безбедност, од кои безбедноста на производите е една однајголемите области, заштита на животната средина и гарантирање на без-бедноста и правичноста во трговијата. Во неа спаѓаат корективни мерки како што се повлекување на производи, отповикување и примена на санкции (на пример, забрана за продажба) за да се спречи протокот на производи кои не се во согласност и/или за да ги усогласат.

Надзор над пазарот се врши како планирани инспекции во просториите на производителот, увозникот, дистрибутерот или трговецот на мало или како реакција на пријавени несреќи, жалби од јавноста или предупредувања из-дадени од јавни органи во други земји (RAPEX)63. Надзорот над пазарот не вклучува претходна пазарна инспекција или проверка на производи кои се користат.

Со оглед на брзината на развојот на производите и значителниот број про-изводи кои се достапни на пазарот, нема можност да се испитаат сите про-изводи. Затоа, надзорот над пазарот се врши како случајна инспекција по проценка на ризикот.

Барањата за надзор над пазарот се наоѓаат во неколку правни акти, односно во Регулативата на ЕУ 765/2008 за акредитација и надзор над пазарот64, Ди-рективата на ЕУ 2001/95 / ЕЗ за општа безбедност на производите65 и сектор-ското законодавство.

Само производи кои се во согласност со сите законски барања, како што себезбедноста, здравјето и животната средина, може да се продаваат. Про-изводителот има главна одговорност да го обезбеди ова, но увозниците и дистрибутерите, исто така, имаат обврски. Јавните власти се одговорни за надзор над пазарот и за преземање мерки против економските оператори кои не ги почитуваат законите.

105

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

RAPEX

RAPEX е систем на ЕУ за брза размена на информации за опасностите кои произлегуваат од употребата на производи. RAPEX ги опфаќа потрошувачите на непрехранбени производи и производи за професионална употреба. Тој е применлив за нехармонизирани производи и производи опфатени со законодавството на Унијата66.

Постапката во RAPEX-системот е следна:

• Кога е откриено дека производот (на пример, играчка, нараквица или апарат за домаќинство) е опасен, надлежниот национален орган пре-зема соодветни мерки за да го отстрани ризикот. Може да го повлече производот од пазарот, да се потсети од потрошувачите или да издаде предупредувања. Националната контакт точка потоа ја информира Евро- пската комисија за производот, за ризиците што ги поставува и за пре- земените мерки од страна на органот за спречување на ризици и несреќи.

• Европската комисија ги дистрибуира информациите што ги добива до Националните контакт-точки на сите други земји на ЕУ. Објавува неделни прегледи на интернет за производи кои претставуваат сериозен ризик и преземени мерки за елиминирање на ризиците.

• Националните контактни точки во секоја земја членка на ЕУ осигуруваат дека надлежните органи проверуваат дали новопријавениот производ е присутен на пазарот. Ако е така, властите преземаат мерки за отстра-нување на ризикот, или бараат производите да бидат повлечени од пазарот, со отповикување и на производите од потрошувачите или со издавање предупредувања.

ICSMS

ICSMS (информациски и комуникациски систем за надзор над пазарот) е ИТ-алатка која обезбедува сеопфатна платформа за комуникација помеѓу сите органи за надзор над пазарот. ICSMS се состои од внатрешна (достапна само за органите за надзор над пазарот) и јавна област67.

ICSMS им помага на органите за надзор над пазарот да:

• продолжат со брза и навремена размена на информации за мерките за надзор над пазарот;

106

Електрична и електронска опрема

107

• ги координираат поефикасно нивните активности и инспекции, особено со фокусирање на производи кои сè уште не се проверени или тестирани;

• ги споделат ресурсите за да имаат повеќе време да се концентрираат на други производи кои допрва треба да се тестираат;

• спроведуваат широки интервенции на пазарот каде што станува збор за производи со сомнителна природа, користејќи ги најновите информации и со тоа да избегнуваат дупликати и повеќекратни инспекции;

• ги елаборираат најдобрите практики;

• осигураат ефикасен, уште построг надзор на пазарот во сите земји чле-нки и со тоа да се избегне нарушување на конкуренцијата;

• воспостават енциклопедија на разузнавачките служби за надзор над па-зарот во ЕУ.

Заштитна клаузула

Во прилог на RAPEX се применуваат и постапките за заштитна клаузула според законодавството на Унијата (член 20 од Директивата за низок напон, член 39 на Директивата за електромагнетна компатибилност). Соодветно на тоа, RAPEX-системот не е неопходно да се вклучи пред да се примени процедурата за за-штитната клаузула. Меѓутоа, мора да се примени постапката за заштитната клаузула, кога земјата членка ќе донесе одлука за трајно да го забрани или даго ограничи слободното движење на означени производи врз основа на опа-сност или друг сериозен ризик произлезен од производот.

108

Примери на задолжителни ознаки и етикети

ЕМИСИЈА НА БУЧАВА НА НАДВОРЕШНА ОПРЕМА:

Ова е веројатно најраспростране-тото и признаеното обележување коего бара ЕУ. Се најде во сите закони за „Нов приод“ со неколку исклучоци, CE ознаката покажува дека прои-зводот ги исполнува сите суштински барања (обично поврзани со безбед-носта, здравјето, енергетската ефи-касност и/или грижата за животната средина). Потребно е да има CE озна-ка за следните групи на производи/производи:

Прилог 6: Задолжителни и доброволни марки и етикети

Постои широк спектар на закони на ЕУ кои се однесуваат на обележување, ети-кетирање и пакување на производи, без ниту еден „чадор“-закон кој ги покрива сите производи, ниту кој било централен директориум кој содржи информации за барањата за обележување, етикетирање и пакување.

Исто така е важно да се направи разлика помеѓу марки и етикети. Знак есимбол и/или пиктограм кој се појавува на производот или пак на соодветно-то пакување. Опсегот се движи од знаци на опасност до индикации за мето-ди за правилно рециклирање и отстранување. Намерата за такви марки е да им обезбеди на органите за надзор над пазарот, увозниците, дистрибутерите и крајните корисници информации во врска со безбедноста, здравјето, енергетската ефикасност и/или еколошките проблеми поврзани со произво-дот. Етикетите, од друга страна, се појавуваат во форма на пишан текст илинумерички искази, кои можеби се потребни, но не се универзално препознат-ливи. Етикетите обично покажуваат поспецифични информации за произво-дот, како што се мерења, или индикација за материјали што може да се најдат во производот (како на пример во текстилот или батериите).

ИЗВЕСТУВАЊЕ НА ЕНЕРГИЈА:

ОПРЕМА ЗА УПОТРЕБА ВО ПОТЕНЦИЈАЛНИТЕ ЕКСПЛОЗИВНИ АТМОСФЕРИ:

ОТПАД ОД ЕЛЕКТРИЧНА И ЕЛЕКТРОНСКА ОПРЕМА;БАТЕРИИ, АКУМУЛАТОРИ И БАТЕРИСКИ ПАКУВАЊА ЗА ОДДЕЛНО СОБИРАЊЕ:

НЕАВТОМАТСКИ МЕРНИ ИНСТРУМЕНТИ (ВАГИ):

За рестриктивна употреба, M-симболот е применлив

• Жичани инсталации (постројки)

• Цивилни експлозиви

• Градежни производи

• Електрични/електронски производи

• Електромагнетна компатибилност

• Производи под низок напон

• Опасните супстанции

• Енергетска ефикасност

• Опрема и заштитни системи во потенцијално експлозивни атмосфери (ATEX)

• Апарати на гас

• Котли за топла вода

• Лифтови

• Машини

• Медицински помагала (2)

• Неавтоматски мерни инструменти

• Лична заштитна опрема

• Опрема под притисок

• Радиоопрема

• Рекреативни пловила

• Апарати за ладење

• Едноставни садови под притисок

• Играчки

Примери на доброволни ознаки и етикети

• Симбол за чаша/вилушка (материјал во контакт со храна)

• Еко-етикета

• Зелена точка

• Енергетска ѕвезда

• „е“ обележување

Симбол чаша/вилушка (материјали во контакт со храна)

Еко-етикета (специфични еколошки критериуми)

Зелена точка (отпад од пакување)

Energy Star (енергетски ефикасна канцелариска опрема)

„е“ обележување (претходно пакување)

110

Прилог 7: Листа на кратенки и акроними

AC Наизменична струја

EEA Директива за опрема и заштитни системи наменети за употреба во потенцијално експлозивни атмосфери

ATEX Британски институт за стандардизација

BSI Европска усогласеност (Conformité Européenne)

CE Европски комитет за стандардизација

CEN Европски комитет за електротехничка стандардизација

CENELEC Централно европско време

CET Регулатива за градежни производи

CPR Еднонасочна струја

DC Изјава за сообразност

DoC Изјава за својствата (CPR)

DoP Делегирана регулатива

DR Европска економска зона

EEA Електрична / електронска опрема

EEE Европска асоцијација за слободна трговија

EFTA European Free Trade Association

111

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

112

Електрична и електронска опрема

EMC Електромагнетна компатибилност

EMCD Директива за електромагнетна компатибилност

EMF Електромагнетно поле

EMI Електромагнетни пречки

EN Европски стандард

ErP Директива за екодизајн на електрични производи

ESO Европски организации за стандардизација

ETSI Европски институт за телекомуникациски стандарди

EU Европска Унија

FCM Материјали кои доаѓаат во контакт со храна

GAR Регулација на гасни уреди (апарати на гас)

GPSD Директива за општа безбедност на производи

ICSMS Информациски и комуникациски систем за надзор над пазарот

ISO Меѓународна организација за стандардизација

GS „Докажана безбедност", (германско доброволно обележување)

IEC Меѓународна електротехничка комисија

LVD Директива за низок напон

113

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

MD Директива за машини

MID Директива за мерни инструменти

NAWI Директива за неавтоматски ваги

NLF Нова легислативна рамка

OEM Производител на оригинална опрема

OJEU Службен весник на Европската Унија

PED Директива за опрема под притисок

PPE Лична заштитна опрема

PV Фотоволтаици

RAPEXСистем за брза размена на информации за сериозни ризици кои произлегуваат од употребата на производи за широка потрошувачка

PLC Програмирачки логички контролер

RED Директива за радиоопрема

RF Радиофреквенција

RoHS Директива за ограничување на опасни супстанции

TR Технички извештај

UNECE Економска комисија на Обединетите нации за Европа

Union Унија (Европска Унија)

WEEE Директива за отпадна електрична и електронска опрема

114

Електрична и електронска опрема

Прилог 8: Дополнителни информации

• „Син водич“ за имплементација на Правилата за производи во ЕУ, 2016 http://ec.europa.eu/DocsRoom/documents/18027 (насоки)

• Директива за безбедност на играчки - упатство https://ec.europa.eu/growth/sectors/toys/safety_en (сектор) https://ec.europa.eu/growth/single-market/european-standards/harmon-

ised-standards/toys_en (стандарди) http://ec.europa.eu/growth/sectors/toys/safety/guidance_en(упатство)

• Директива за мерни инструменти (MID) и Директива за неавтоматски мерни инструменти (NAWI) - упатство

http://ec.europa.eu/growth/single-market/goods/building-blocks/legal-metrolo-gy/measuring-instruments_en (сектор)

https://ec.europa.eu/growth/single-market/european-standards/harmon-ised-standards/measuring-instruments_en (стандарди)

https://ec.europa.eu/growth/single-market/european-standards/harmon-ised-standards/weighing-instruments_en (стандарди)

https://ec.europa.eu/growth/single-market/ce-marking/manufacturers_en (упатство)

https://ec.europa.eu/growth/single-market/goods/building-blocks/legal-metrol-ogy_en (упатство)

• Регулатива за REACH - упатство http://ec.europa.eu/growth/sectors/chemicals/reach_en (сектор) http://echa.europa.eu/support/guidance (упатство)

• Директива за низок напон - упатство http://ec.europa.eu/growth/sectors/electrical-engineering/lvd-directive_en

(сектор) https://ec.europa.eu/growth/single-market/european-standards/harmon-

ised-standards/low-voltage_en (стандарди) http://ec.europa.eu/DocsRoom/documents/20341 (упатство)

• Директива за електромагнетна компатибилност (EMC) - упатство http://ec.europa.eu/growth/sectors/electrical-engineering/emc-directive_de

(сектор) https://ec.europa.eu/growth/single-market/european-standards/harmon-

ised-standards/electromagnetic-compatibility_en (стандарди)

115

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

https://ec.europa.eu/docsroom/documents/28323 (упатство) http://ec.europa.eu/DocsRoom/documents/16512/attachments/1/translations

(Информации за ADCO)

• Директива за радиоопрема (RED) - упатство http://ec.europa.eu/growth/sectors/electrical-engineering/red-directive_en

(сектор) https://ec.europa.eu/growth/single-market/european-standards/harmon-

ised-standards/red_en (стандарди) https://ec.europa.eu/docsroom/documents/29782 (упатство) http://ec.europa.eu/DocsRoom/documents/24921 (FAQ)

• Регулатива за медицински помагала - упатство https://ec.europa.eu/growth/sectors/medical-devices/regulatory-framework_en

(сектор) http://ec.europa.eu/growth/single-market/european-standards/harmon-

ised-standards/medical-devices_en (стандарди)

• Регулатива за градежни производи (CPR) - упатство https://ec.europa.eu/growth/sectors/construction/product-regulation_en

(сектор) https://ec.europa.eu/growth/sectors/construction/product-regulation/harmon-

ised-standards_en(стандарди) https://ec.europa.eu/growth/sectors/construction/product-regulation/europe-

an-assessment_en (European Assessment Documents) https://ec.europa.eu/growth/sectors/construction/product-regulation/faq_en

(FAQ)

• Упатство за автомобилската индустрија https://ec.europa.eu/growth/sectors/automotive_en (сектор)

• Ограничување на опасни супстанции (RoHS) - упатство http://ec.europa.eu/environment/waste/rohs_eee/index_en.htm (сектор) https://ec.europa.eu/growth/single-market/european-standards/harmon-

ised-standards/restriction-of-hazardous-substances_en (стандарди) http://ec.europa.eu/environment/waste/rohs_eee/events_rohs3_en.htm

(упатство)

• Директива за опрема за притисок (PED) - Упатство https://ec.europa.eu/growth/sectors/pressure-gas/pressure-equipment/direc-

tive_en (сектор) https://ec.europa.eu/growth/single-market/european-standards/harmon-

ised-standards/pressure-equipment_en (стандарди) https://ec.europa.eu/growth/sectors/pressure-gas/pressure-equipment/guide-

lines_en(упатство)

• Директива за машини - упатство http://ec.europa.eu/growth/sectors/mechanical-engineering/machinery_en

(сектор) https://ec.europa.eu/growth/single-market/european-standards/harmon-

ised-standards/machinery_en (стандарди) http://ec.europa.eu/docsroom/documents/24722 (упатство) http://ec.europa.eu/DocsRoom/documents/9484/attachments/1/translations

(упатства за ергономијата)

• Регулатива за жичани постројки - упатство https://ec.europa.eu/growth/sectors/mechanical-engineering/cableways_en

(сектор) https://ec.europa.eu/growth/single-market/european-standards/harmon-

ised-standards/cableways_en (стандарди) http://ec.europa.eu/DocsRoom/documents/10157 (упатство 2000/9/EC)

• Директива за лифтови - упатство http://ec.europa.eu/growth/sectors/mechanical-engineering/lifts_en (сектор) https://ec.europa.eu/growth/single-market/european-standards/harmon-

ised-standards/lifts_en (стандарди) https://ec.europa.eu/docsroom/documents/29961 (упатство)

• Регулатива за лична заштитна опрема (PPE) - упатство https://ec.europa.eu/growth/sectors/mechanical-engineering/personal-protec-

tive-equipment_en (сектор) https://ec.europa.eu/growth/single-market/european-standards/harmon-

ised-standards/personal-protective-equipment_en (стандарди) https://ec.europa.eu/docsroom/documents/29201 (упатство)

116

Електрична и електронска опрема

117

118

Електрична и електронска опрема

• Емисија на бучава во животната средина со опрема за употреба на отворено упатство за директивата

http://ec.europa.eu/growth/sectors/mechanical-engineering/noise-emissions_en (сектор)

http://ec.europa.eu/docsroom/documents/24042 (упатство)

• Директива за опрема и заштитни системи наменети за употреба во потенцијално експлозивни атмосфери (ATEX) 2014/34 / EU - упатство

http://ec.europa.eu/growth/sectors/mechanical-engineering/atex_en (сектор) https://ec.europa.eu/growth/single-market/european-standards/harmon-

ised-standards/equipment-explosive-atmosphere_en (стандарди) https://ec.europa.eu/growth/single-market/ce-marking/manufacturers_en

(упатство) http://ec.europa.eu/DocsRoom/documents/26861/attachments/1/translations/

(упатство) http://ec.europa.eu/docsroom/documents/26861 (упатство)

• Безбедност на производите во Европа - Водич за корективни мерки вклучувајќи ги и потсетувањата

http://www.prosafe.org/index.php/best-practice/item/corrective-action-guide (упатство)

• Заштита на потрошувачите - упатство http://ec.europa.eu/growth/single-market/ce-marking/consumers_en (сектор)

• RAPEX Систем за брзо известување - упатства https://ec.europa.eu/consumers/consumers_safety/safety_products/rapex/

alerts/repository/content/pages/rapex/index_en.htm (општи информации) https://ec.europa.eu/consumers/consumers_safety/safety_products/rapex/

alerts/?event=main.listNotifications (неделни извештаи)

• Европски стандарди - Општа рамка https://ec.europa.eu/growth/single-market/european-standards_en

(стандарди)

• Прирачник за европска стандардизација за поддршка на законодавството и политиките на Унијата (SWD (2015) 205 финален, 27.10.2015)

https://ec.europa.eu/growth/single-market/european-standards/vademecum_en (стандарди)

118

119

Поддршка на индустријата во западнобалканските земји во областа на електрична и електронска опрема – Прирачник со упатствa

• Дополнителна легислатива на Европската Унија која влијае на електричните производи

http://ec.europa.eu/growth/sectors/electrical-engineering/ec-support

• Индустриски сектори ЕУ http://ec.europa.eu/growth/sectors/

• Водич за имплементација на директивите засновани на нов и глобален приод

https://publications.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/4f6721ee-8008-4fd7-acf7-9d03448d49e5

• Корисни практични информации за изборот на соодветни стандарди на CENELEC може да се најдат во CENELEC Водичот 25 „Употреба на ЕМС стандарди за примена на Директивата за електромагнетна компатибилност“, кој е достапен на веб-страницата на CENELEC. Водичот 24 на CENELEC, исто така е достапен на веб-страница, и ја објаснува општата структура на ЕМС стандардизацијата и соодветните улоги на ЕМС стандардите, на пр. основни стандарди, генерички и стандарди за група производи.

https://www.cencenelec.eu/standards/Guides/Pages/default.aspx

ЗАБЕЛЕШКИ

1 Член 34 од Договорот за функционирање на Европската унија. 2 Член 34 од Договорот за функционирање на Европската унија. 3 Документот може да се преземе од: http://ec.europa.eu/DocsRoom/documents/12661 4 За повеќе информации видете: http://ec.europa.eu/newsroom/just/item-detail.

cfm?item_id=612136 5 Во февруари 2014 година беше донесен „Пакет за усогласување“, кој се состоеше

од осум директиви. Бидејќи производите може да бидат опфатени со повеќе од една директива, усогласувањето стана неопходно поради растечката неком-патибилност во текот на годините на процедурите за оцена на сообразност. Директивите на пакетот за усогласување станаа применливи на 20 април 2016 година и нивните основни барања не беа изменети. Пакетотги вклучува: Ди-ректива 2014/35/EU (Низок напон); Директива 2014/30/EU (Електромагнетна компатибилност); Директива 2014/34/EU (ATEX); Директива 2014/33/EU (Лифтови); Директива 2014/29/EU (едноставни садови под притисок); Директива 2014/32/EU (Инструменти за мерење); Директива 2014/31/EU (Неавтоматски ваги); Директива 2014/28/EU (Експлозиви). Директивата 2013/29/EU (Пиротехнички средства) исто така е усогласена со Одлуката бр. 768/2008/ЕС и стапи на сила на 1 јули 2015 година.

6 Директива 2006/42/EC на Европскиот парламент и на Советот од 17 мај 2006

година, за машини и амандман на Директивата 95/16/EC (преработена) (OJ L 157, 9.6.2006).

7 Регулатива (EU) 2016/426 на Европскиот парламент и на Советот од 9 март 2016

година, за апарати на гас и за укинување на Директивата 2009/142/EC (OJ L 81, 31.3.2016).

8 Директива 2014/68/EU на Европскиот парламент и на Советот од 15 мај 2014

година за усогласување на законите на земјите членки во врска со пуштањето на пазар на опрема под притисок (преработена) (OJ L 189, 27.6.2014).

9 Регулативата (EU) 2016/426 ја заменува Директивата 2009/142/EC, но PED сè

уште се повикува на заменетата Директива. Причина: PED беше објавена во 2014 година, а Регулативата за апарати на гас беше објавена во 2016 година.

10 Директива 2014/53/EU на Европскиот парламент и на Советот од 16 април 2014

година за усогласување на законите на земјите членки во врска со пуштањето на пазар на радиоопрема и за укинување на Директивата 1999/5/EC (OJ L 153, 22.5.2014).

120

11 Директива 2014/33/EU на Европскиот парламент и на Советот од 26 февруари 2014 година за усогласување на законите на земјите членки што се однесуваат на лифтови и безбедносни компоненти; OJ L 96, 29.3.2014, страни 251–308.

12 Директива 2014/34/EU на Европскиот парламент и на Советот од 26 февруари

2014 година за усогласување на законите на земјите членки што се однесуваат на опрема и заштитни системи наменети за употреба во потенцијално експлозивни атмосфери (OJ L 96, 29.3.2014).

13 Директива 2014/30/EU на Европскиот парламент и на Советот од 26 февруари

2014 година за усогласување на законите на земјите членки што се однесуваат на електромагнетна компатибилност (преработена) (OJ L 96, 29.3.2014).

14 Регулатива (EU) No 305/2011 на Европскиот парламент и на Советот од 9 март 2011

година, со која се утврдуваат усогласените услови за пуштањето на градежните производи и за укинување на Директивата на Советот 89/106/EEC (OJ L 88, 04.04.2011).

15 Директива 2001/95/EC на Европскиот парламент и на Советот од 3 декември 2001

година, за општа безбедност на производите (OJ L 11, 15.1.2002). 16 Регулатива (EU) 2016/424 на Европскиот парламент и на Советот од 9 март 2016

година, за жичани постројки и укинување на Директивата 2000/9/EC (OJ L 81, 31.3.2016).

17 Регулатива (EU) 2016/425 на Европскиот парламент и на Советот од 9 март 2016

година за опрема за лична заштита и укинување на директивата на Советот 89/686/EEC (OJ L 81, 31.3.2016).

18 Директива 2011/65/EU на Европскиот парламент и на Советот од 8 јуни 2011

година за ограничување на употреба на опасни супстанции во електричната и електронската опрема (преработена).

19 Од 15 август 2018 година, предмет на одредбите 3 и 4, Директивата за RoHS ќе се

применува на сите области од EEE. Сите области од EEE ќе бидат класифицирани во рамките на категориите што се утврдени во Анекс III од Директивата за WEEE. Анекс IV од Директивата за WEEE содржи нецелосна листа на ЕЕЕ, која спаѓа во категориите утврдени во Анекс III (отворен обем).

20 Директива 2012/19/EU на Европскиот парламент и на Советот од 4 јули 2012

година за отпадна електрична и електронска опрема (WEEE) (преработена). 21 Повеќе информации може да се преземат од https://eur-lex.europa.eu/legal-content/

EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52017DC0171&from=EN 22 Регулатива за спроведување од Комисијата (EU) 2017/699 од 18 април 2017

121

година, за воспоставување заедничка методологија за пресметка на тежината на електричната и електронската опрема (EEE), која се пушта на пазарот од секоја земја членка и заедничка методологија за пресметка на количината на отпадна електрична и електронска опрема (WEEE) произведена по тежина во секоја земја членка (OJ L 103, 19.4.2017).

23 Директива 2009/125/EC на Европскиот парламент и на Советот од 21 октомври

2009 година, за воспоставување рамка за поставување барања за екодизајн за производи поврзани со енергија (преработена) (OJ L 285, 31.10.2009).

24 За преглед на сите регулативи поврзани со енергијата видете: https://ec.europa.eu/

energy/en/topics/energy-efficiency/energy-efficient-products 25 Регулатива (EU) 2017/1369 на Европскиот парламент и на Советот од 4 јули

2017 година за поставување рамка за енергетско означување и укинување на Директивата 2010/30/EU (OJ L 198, 27.7.2017).

26 Регулатива(EC) No 1935/2004 на Европскиот парламент и на Советот од 27

октомври 2004 година на материјали и предмети наменети да дојдат во контакт со храна и укинување на Директивите 80/590/EEC и 89/109/EEC. Неовластената кодифицирана верзија може да се преземе од http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:02004R1935-20090807&from=EN

27 Повеќе информации за законодавството на Унијата за материјали и предмети во

контакт со храна може да се преземат од https://ec.europa.eu/food/safety/chemical_safety/food_contact_materials/legislation_en

28 Регулатива на Комисијата (EC) No 2023/2006 од 22 декември 2006 година за добра

производна практика за материјали и артикли наменети да дојдат во контакт со храната (OJ L 384, 29.12.2006).

29 Директива 2014/68/EU на Европскиот парламент и на Советот од 15 мај 2014

година за усогласување на законите на земјите членки, а која се однесува на пуштање на пазарот на опремата под притисок (преработена) (OJ L 189, 27.6.2014).

30 Регулатива (EC) No 1907/2006 на Европскиот парламент и на Советот од 18 декември

2006 година во врска со регистрација, евалуација, овластување и ограничување на хемикалии (REACH), консолидирана верзија. Документот може да се преземе од http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:02006R1907-20171010 &rid=1

31 Di(2-ethylhexyl) phthalate (DEHP) е доминантен пластификатор што се користи во PVC. 32 Директива 2014/30/EU на Европскиот парламент и на Советот од 26 февруари

2014 година за хармонизирање на законите на земјите членки, кои се однесуваат на електромагнетната компатибилност (преработена) (OJ L 96, 29.3.2014).

33 Директива 2014/34/EU на Европскиот парламент и на Советот од 26 февруари 2014

122

година за хармонизирање на законите на земјите членки кои се однесуваат на опрема и заштитни системи за употреба во потенцијално експлозивни атмосфери (OJ L 96, 29.3.2014).

34 NLF ги подобрува правилата за надзор над пазарот за подобро да ги заштити

потрошувачите и експертите од небезбедни производи, вклучувајќи ги и оние увезени надвор од ЕУ, поставува јасни и транспарентни правила за акредитација на телата за оцена на сообразност, поставува појасни правила за барањата за нотификација на телата за оцена на сообразност, го појаснува значењето на CE ознаката и го зголемува својот кредибилитет и воспоставува заедничка законска рамка за индустриски производи во форма на алатки за мерки за употреба во идното законодавство (заеднички дефиниции и процедури).

Основа на NLF е Регулативата (EC) 765/2008, во која се утврдени барањата за акредитација и надзор над пазарот на производите, и Одлуката 768/2008, која ги поставува барањата за заедничка рамка за маркетинг на производи, која вклучува референтни одредби што треба да бидат вметнати секогаш кога законодавството за производи се ревидира. Всушност, тоа е образец за идно законодавство за хармонизирање на производи, а Регулативата (EC) 764/2008 подлежи на процедури кои се во врска со примената на одредени национални технички правила за производи што се легално пуштени во друга земја на ЕУ.

35 „Синиот водич“ може да се преземе од http://ec.europa.eu/DocsRoom/documents/

18027 36 Целото законодавство на Унијата не бара инструкции и безбедносни информации,

бидејќи целото законодавство на Унијата не е поврзано со безбедноста. 37 Овој инструмент може да се преземе од https://webgate.ec.europa.eu/gpsd-ba/index.do 38 Како исклучок, во случај на пуштањето на пазарот, на уредот опфатен

со Регулативите 2017/745 (Медицински помагала) и 2017/746 (Ин витро дијагностички медицински помагала), кога производителот на уредот не е регистриран во некоја земја членка, уредот може да се пушта само на пазарот на Унијата, доколку производителот назначи единствен овластен претставник. Кога производителот не е регистриран во некоја земја членка и не ги исполнил обврските утврдени во член 10 (т.е. сите обврски утврдени за производителот), овластениот застапник е правно обврзан за дефектните уреди на иста основа, како и заедно со производителот, така и поединечно.

39 Алатката може да се преземе на https://webgate.ec.europa.eu/gpsd-ba/index.do 40 Одлука бр. 768/2008/EC на Европскиот парламент и на Советот од 9 јули 2008

годинаво врска со општа рамка за маркетинг на производите и отповикување на Одлуката од Советот 93/465/EEC (OJ L218 of 13.08.2008, страни 82-128).

41 Одлука бр. 768/2008/EC на Европскиот парламент и на Советот од 9 јули 2008

123

година во врска со општа рамка за маркетинг на производите и отповикување на Одлуката од Советот 93/465/EEC (OJ L218 of 13.08.2008, страни 82-128).

42 EN ISO 12100:2010 Безбедност на машини–Општи принципи на проектирање -

Проценка на ризик и намалување на ризик. 43 ISO/TR 14121-2:2012 Безбедност на машините - Проценка на ризик - Дел 2:

Практични насоки и примери на методи.

ISO/TR 14121-2:2012 дава практични упатства за спроведување на оцената на ризик за машини и електрични апарати во согласност со ISO 12100 и опишува различни методи и алатки за секој чекор во процесот. Тој дава примери на различни мерки кои можат да се користат за намалување на ризикот и се наменети да се користат за оцена на ризикот на широк спектар на машини и електрични апарати во поглед на сложеноста и потенцијалноста за штета. Негови наменети корисници кои се вклучени во проектирањето, инсталирањето или модификацијата на машините и електричните апарати (на пример проектанти, техничари и експерти за безбедност).

44 Видете ги Директивите/ Регулативите кои се однесуваат на едноставни садови

под притисок, машини (за модул В), неавтоматски ваги, уреди со гас, медицински уреди (сега вклучувајќи ги и медицинските имплантирачки уреди), потенцијално експлозивни атмосфери, лифтови (за модули B, C, D, G, H), опрема под притисок, ин витро дијагностички медицински уреди, и радио опрема.

45 Според Регулативите кои се однесуваат на медицински уреди и на ин витро

дијагностички медицински уреди, DoC мора да се чува 10 години, а во случај на имплантирачки медицински уреди (сега дел од Регулативата за медицински уреди), 15 години.

46 Како машини, лифтови (се однесува на безбедносни компоненти), лична заштитна

опрема, медицински уреди (сега вклучувајќи и имплантирачки медицински уреди), потенцијално експлозивни атмосфери, invitroдијагностички медицински уреди, радио опрема, или поморска опрема.

47 Директивата 2014/30/EU на Европскиот парламент и совет од 26 февруари 2014

за хармонизација на законите на земјите членки во однос на електромагнетна-та компатибилност (преиспитување) (OJL 96, 29.3.2014). Со објавувањето на Директивата 2014/30/EU (EMCD), Директивата 2004/108/EC е укината од 20 април 2016 г. Директивата 2014/30/EU е усогласена со политиката за Новата легислативна рамка (види исто така 1.6.1 на упатството за LVD) и ќе го задржи истиот опсег како Директивата 2004/108/EC.

48 Директивата 89/654/EEC која ги опфаќа минималните барања за безбедност

124

и заштита при работа; Директивата 2009/104/EC која ги опфаќа минималните барања за безбедност и здравје за користење на работна опрема на работници на работно место; Директивата 2013/35/EU за минимални барања за здравје и безбедност, а се однесува на изложеност на работниците на ризици кои се појавуваат како резултат на физички штетности (електромагнетни полиња) (20.индивидуална Директива со значењето на 16(1) на Директивата 89/391/EEC), а ја укинува Директивата 2004/40/EC.

49 Директива 2014/53/EU на Европскиот парламент и совет од 16 април 2014

година за хармонизација на законите на земјите члени, кои се однесуваат на овозможувањето на пазар на радиоопрема и ја укинува Директивата 1999/5/EC (OJL 153, 22.5.2014).

50 Директива 2014/90/EU на Европскиот парламент и совет од 23 јули 2014 година

за поморска опрема и ја укинува Директивата на Советот 96/98/EC (OJL 257, 28.8.2014).

51 Регулатива (EC) No 216/2008 на Европскиот парламент или совет од 20

февруари 2008 година за заеднички права во областа на цивилната авијација и воспоставување на Европската агенција за безбедност во авијацијата, а која ја укинува Директивата на Советот 91/670/EEC, Регулатива (EC) No 1592/2002 и Директива 2004/36/EC; постои предлог да се замени следната регулатива: COM/2015/0613 конечно - 2015/0277 (COD).

52 Каблите и каблирањето може да имаат значително влијание врз EMC ка-

рактеристиките на опремата. 53 Директива 89/654/EEC која се однесува на минималните барања за безбедност и

здравје при работно место; Директива 2009/104/EC која се однесува на минимални барања за безбедност и здравје при работа на работници на работно место.

54 Директива 2014/32/EU на Европскиот парламент и советот од 26 февруари 2014

година за хармонизација на законите на земјите членки кои се однесуваат на пуштање на пазар на мерни инструменти (преиспитување) (OJL 96, 29.3.2014).

55 Директива 2014/31/EU на Европскиот парламент и советот од 26 февруари 2014

година за хармонизација на законите на земјите членки кои се однесуваат на пуштање на пазар на неватоматски ваги (OJL 96, 29.3.2014).

56 Важечка верзија: Додаток 9: Регулатива No. 10 Униформни одредби кои се

однесуваат на одобрување возила според електромагнетна компатибилност. Вклучувајќи ги сите важечки текстови до: Корекција 1 до Ревизија 4 на Регулатива-та (Erratum на секретаријатот), Додаток 1 до 04 серија амандмани - Датум на стапување во сила: 26 јули 2012 година, Додаток 2 до 04 серија на амандмани–

125

датум на влегување во сила: 15 јули 2013 година, 05 серија на амандмани – датум на влегување во сила: 9 октомври 2014 година.

57 Регулаторната рамка за медицински уреди може да се најде на: https://ec.europa.

eu/growth/sectors/medical-devices/regulatory-framework_en 58 Директива 2014/90/EU на Европскиот парламент и совет од 23 јули 2014 година за

поморска опрема и укинување на важноста на Директивата на Советот 96/98/EC (OJL 257, 28.8.2014).

59 Регулатива (EU) No 167/2013 на Европскиот парламент и на советот од 5 февруари

2013 година за одобрување и пазарен надзор на земјоделски и шумски возила (OJL 60, 2.3.2013).

60 Регулатива (EU) No 168/2013 од 15 јануари 2013 година на Европскиот парламент

и совет за одобрување и пазарен надзор на возила со две или три тркала и квадрицикли(OJL 60, 2.3.2013).

61 Референци на хармонизираните стандарди за поддршка на Директивата за низок

напон (LVD) може да се добијат од: https://ec.europa.eu/growth/single-market/european-standards/harmonised-standards/

low-voltage_en

62 Видете исто Анекс Б Преглед на опасностите од EN ISO 12100. 63 Информациите за неисправни производи може да се добијат од Системот за брзо

предупредување за опасни непрехранбени производи - неделни извештаи. https://ec.europa.eu/consumers/consumers_safety/safety_products/rapex/alerts/?event=main.listnotifications

64 Регулатива 765/2008 за утврдување на условите за акредитација и надзор над

пазарот во врска со продажбата на производи и укинување на Регулативата (ЕЕЗ) 339/93 (OJ L 218, 13.8.2008).

65 Директива 2001/95 / EC на Европскиот парламент и на Советот од 3 декември

2001 година за општа безбедност на производите (OJ L 11, 15.1.2002). 66 Во областа на медицинските производи и медицински помагала, постои

специфичен систем за размена на информации. 67 Информациите може да се извадат од веб-страницата на Генералниот директорат

за развој на информациските и комуникациските системи за надзор над пазарот: https://ec.europa.eu/growth/single-market/goods/building-blocks/icsms_en

126

ПРИРАЧНИК - Усогласеност со регулативите на ЕУ за електрична и електронска опрема (EEE) за производителите и увозниците

Оригинален наслов:

GUIDANCE BOOKLET - Compliance with the EU’s Electrical and Electronic Equipment (EEE) regulations for manufacturers and importers

Издавач:

Quality Infrastructure in the Western BalkansИнфраструктура на квалитет во Западен БалканОвој проект е заеднички финансиран од Шведската агенција за меѓународна раз-војна соработка (Sida) и Европската асоцијација за слободна трговија (EFTA). Се спроведува од страна на Европскиот комитет за стандардизација (CEN) со под-дршка на целите за пристапување во ЕУ на земјите од Западен Балкан.

Автори:Paul Hoogerkamp, Robert Huigen British Standards Institution (BSI)

Уредник:David Norris

Рецензент за консултации:Aleksas Žalpys

Преведувачи:Лилјана Хаџиевска - Антовска, дипл. ел. инж.

проф. д-р Марија Чундева Блајер

Пеце Андоноски, дипл. маш. инж.

Дизајн:Като маркетинг и консалтинг, Шабац

Печатница:Штампарија Топаловић, Ваљево

Тираж: 250

Место и датум на објавување: Белград, декември 2018.

Содржината на ова издание е единствена одговорност на Проектот за инфрастру-ктура на квалитет во Западен Балкан и во никој случај не може да се одрази на ставовите на Sida, EFTA или CEN.

CIP - Каталогизација у публикацији - Народна библиотека Србије, Београд 006.44:696.6(4)(035)ХУГЕРКАМП, ПолУсогласеност со регулативите на ЕУ за електрична и електронска опрема (EEE) за производителите и увозниците : прирачник / [автори Paul Hoogerkamp, Robert Huigen ; преведувачи Лилјана Хаџиевска - Антовска]. - Белград : Quality Infrastructure in the Western Balkans = Инфраструктура на квалитет во Западен Балкан, 2018 (Ваљево : Топаловић). - 132 str. : ilustr. ; 24 cmПодаци о ауторима преузети из колофона. - Превод дела: Compliance with the EU’s Electrical and Electronic Equipment (EEE) regulations for manufacturers and importers.- Тираж 250. - Напомене: стр. 126-132.ISBN 978-86-81384-22-01. Хајген, Роберт [аутор]a) Електричне инсталације - Стандарди - ПриручнициCOBISS.SR-ID 271893516

Електрична иелектронска опрема

Електрична и електронска опрема

This project is funded jointly by the Swedish International Development Cooperation Agency (Sida) and the European Free Trade Association (EFTA). It is implemented by the European Committee for Standardization (CEN) in support of the EU accession objectives of the countries of the Western Balkans.

Standards • Technical Regulations • Accreditation • Metrology • Conformity Assessment • Market Surveillance