13
1 دجسؼمذ جحصػحش ج س٠ ضغمنحء فس ج دعف ىحتف٠ عطحر جشذحهس ذح٠دجسس جكىغطؾحس ذح دجسزحي جح أػ١ ضطمحىغ فطش جؿح ج ؿخق جس ػ١ؼقفمحش جج س٠دجسد جؼم ضؼطرش جذجش أ٠س ضؽغحي أش ذأك ججء ضؼ ع١جى س١شفمكحؾحش ج جؽرحع ج جؾ هر حؼ ٠طؼحلذ جحش خذ. ذ٠ؼذحن ج ص صجس ، ف٠طؼحلذلس جؼ جز ظط ؾحءشطس ج١محس جطشعح ج شغذح ز س ضيظش ج ذح٠طؼحلذ ج١يشف ج١فحش ذخ ج ق جؾ كحو ج ضيشـ ػط جؾحوج ح٠منح جك٠ ىش ػرحؽش أ جء ذؾىح عش١ذ ضذس ىشقضي س١حػؾطج س٠لطقحدحه جس جطي ؿس١طد وؼم جوخطلطقحد ج ج. ذحشقؼؼس ج١ ذيرك ج ضطؼ١ط١ جعحع١ط١ؽىح طيشقح جع قحمزج ج دجقحىس ذؿ حصػحش جز ق فمنحتخطقحؿ جؼس ج١ي ىرس ق١ؼ ج( يفشع ج ج) منحء فس ج د فػحج، حؼ طؼحلذ ج لر دجسز أ ىشف ج جء عطؼحلذ جطضجي ذحخشجلرس ج ( ػحفشع ج ج) . يفشع ج ج: منحتخطقحؿ جؼس ج١ي ىرس ق١ؼذحش جقؼ جخطقحؿمس ذحطؼذس جقؼ جز ضطؿ ١٠غط ػ: سجضي ػحؾحه ضزج ج ػشفؼذ ج ذدجسؾحه جس جش ضي١ذذ جىحس ضذ٠ ضكذ فك ج ضطؼز ػس ضطخذ جفركص ج١، فحجىحش ج١ جؽرحع قحؾس فذشجفك ج فخط سضي ع ذغرد ضض جعطش١ذطذخ جعزج ج، وخطلطقحد ج جك جفش ج١ذطذك ج٠ ىشكش ػميحع جفحتذز ج ح جحفذ أف٠ ضكذشج ف١ وريشـ جؽىح٠ رفح جف، ه رح فؾس ضذخفص دسجخط ػصد ض ػمح ئذشج ه ؽشفش ػ ضط أؼحدمنحء ج جح ػس ػشم١ىح س٠د ػحدص ػمح جرج وح دؼم جز جعج دجسمنحء ج جح ػ ػشمى٠ قطدجسؼمذ جفحش ججف . س،٠دجسجسجش جمش ج ػسؿ دجسز ضطخز جدجسؼمذ جز ج١فض ػذجدج ة١١ط جىحس جف ه وزحط١ػ ذ٠ ضكذ حػحسز ذؾأضجػحش ج ذغرد جؽىحيمنحء ذؼل ج ج جفركص ضيشـ ػجسجشمش جز غحء أ جك دػ٠ ىشح ػط١ػؾش ركع ف جط٠ دجسؼمذ ج جس ػفق س٠جسجش ئدجسص لشح ئرج وح، ؾحمنحء ج جىحس جح ف١رص فشؾغ قك ج٠ ، ؼمذس ذحطق جسجش لش. ؼس١ ذيريك جطؼ٠ ٠سك ع جمزج ج ي خ يشقح عش١غ سعث جزقحىس ذ دجسؼمذ جس ج١ػك ذطؼ٠ ح فمنحتخطقحؿ ج ج( فمشز أ) منحتخطقحؿ جؼس ج١ ذيرػح جف دجسمشجس جس ج١ػك ذطؼ ج( س١ فمشز غح) . فمشز ج ج: دجسؼمذ جس ج١ػك ذطؼخطقحؿ جؼس ج١ ىرمذ ص ظحصػحش جس٠ؼمذ ج ضطمحىغ١ ذمنحء جدجس جمنحءج ؼحد ج ف ظس١حت غمح جقذز منحء، جز محػذز ج ىرؼصظح جغشذ جصظ عحتذز جس٠ غح جقذجظظؿ جػ جخ٠ ذطحس1957 ع١ ذكص١ ذمز حصػس جسمغ ١ ذغشفس جس٠دجس جسكى ذمل جذحل كحو جس٠ؼحد جس١طذجتذ جس١حفعطثج أ١ ذ لنحءغحء جمنحءج ؾح ج ج ج ؾحءمح ج90.41 كذظ جؾر ذكحو جس٠دجس جز ج ألشخطقحؿ جظش فدؼم جس٠دجس جكحو س٠دجس جمطن ذفق ج8 عح ذؾىش١ ور فش٠ ضيس٠ظش ؼمذ جدجس ج. ح١ف خـ٠ ف ؼمذ جدجس ج فمذ دأخحدؾط جفم جمنحتج ذقفسس ػح ج١ ضمغدؼم جس٠دجس ج ج١ لغ: دؼم جس٠دجس جحؼط١ ذيردؼمج س٠دجس جـ ذمح ج. 1 ج ط ج شد٠ ح ذؾأخخ ط انثبسضاؼخ يوبض زاض اانوبخكخ انطضح يه انسكز1992 ص331 1

ٞسجدلإج ذمؼٌج شحػصحِٕ س٠ٛغض ٟف ءحنمٌج سٚدadala.justice.gov.ma/production/Etudes_Ouvrages/ar/Etudes/administration/دور... · 1 ٞسجدلإج

  • Upload
    others

  • View
    42

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ٞسجدلإج ذمؼٌج شحػصحِٕ س٠ٛغض ٟف ءحنمٌج سٚدadala.justice.gov.ma/production/Etudes_Ouvrages/ar/Etudes/administration/دور... · 1 ٞسجدلإج

1

دس جمنحء ف ضغ٠س حصػحش جؼمذ جإلدجس

جألعطحر ٠عف ىحتف

غطؾحس ذحكىس جإلدجس٠س ذحشذحه

ضؼطرش جؼمد جإلدجس٠س جقفمحش جؼ١س ػ جخقؿ جؿحالش جط ضطمحىغ ف١ح أػحي جإلدجسز

جطؼحلذ٠ ؼح ره جؾ جؽرحع جكحؾحش جشفم١س جى١ عجء ضؼك جالش ذأؽغحي أ ضس٠ذجش أ

ذحشغ جطشعحس جمح١س جط ؾحءش طظ ز جؼاللس جطؼحلذ٠س ، فال صجص حن جؼذ٠ذ . خذحش

جمنح٠ح جؾحو جط ضيشـ ػ جكحو جؾ ق جخالفحش ذ١ جيشف١ جطؼحلذ٠ ذحظش ج ضيس ز

جؼمد وط١ؿس طيس جالحه جاللطقحد٠س جالؾطحػ١س ضيس ىشق ضذذ١شح عجء ذؾى رحؽش أ ػ ىش٠ك

.جاللطقحد جخطو

إلقحىس ذؿجد زج جمع قحح جطيشق إلؽىح١ط١ جعحع١ط١ ضطؼك جال ذير١ؼس جقؼذحش

،جػح ف دس جمنحء ف (جفشع جالي )جؼ١س قي ىر١ؼس جالخطقحؿ جمنحت ف ق ز جحصػحش

.(جفشع جػح )شجلرس جالخالي ذحالطضج جطؼحلذ عجء ىشف جالدجسز أ لر جطؼحلذ ؼح

ضطؿ ز جقؼذس جطؼمس ذحالخطقحؿ جقؼذحش جؼ١س قي ىر١ؼس جالخطقحؿ جمنحت: جفشع جالي

ضطؼك جال ف ضكذ٠ذ جىحس ضذذ١ش ضيس جؾحه جالدجس ذؼذ ج ػشف زج جؾحه ضػح ضيسج : ػ غط١٠

ذغرد ضع ضيس خطف شجفك جذس ف جؽرحع قحؾ١حش ججى، فح١ جفركص جذس ضطخ ػ ز

جح فحتذز جميحع جكش ػ ىش٠ك جطذذ١ش جفك ج جاللطقحد جخطو ،زج جالعخ جطذذ١ش جعطض

ح ئذشج ػمد ضػص جخطفص دسؾس ضذخح ف ره ،ح جفرف ٠يشـ جؽىحال ور١شج ف ضكذ٠ذ أفحف

ججع ز جؼمد ح جرج وحص ػمد ػحد٠س ال ىح١س ػشمح ػ جمنحء جؼحد أ ضطفش ػ ؽشه

. جففحش جؼمذ جالدجس قط ٠ى ػشمح ػ جمنحء جالدجس

وزه ف جىحس جط١١ة جالػذجد ضف١ز جؼمذ جالدجس ضطخز جالدجسز ؿػس جمشجسجش جالدجس٠س،

ز جمشجسجش جفركص ضيشـ ػ جمنحء ذؼل جالؽىحي ذغرد جضجػحش جػحسز ذؾأح ضكذ٠ذ ػ١طح

،ح ئرج وحص لشجسجش ئدجس٠س فقس ػ جؼمذ جالدجس ٠ط جركع ف ؾشػ١طح ػ ىش٠ك دػ جالغحء أ

.لشجسجش طقس ذحؼمذ ، ٠شؾغ قك جرص ف١ح ف جىحس جمنحء جؾح

إلقحىس ذز جالعثس غ١شح عيشق خالي زج جمع ج كس٠ ٠طؼك جالي ذير١ؼس

ف جػح ذير١ؼس جالخطقحؿ جمنحت (فمشز أ)جالخطقحؿ جمنحت فح ٠طؼك ذػ١س جؼمذ جالدجس

.(فمشز غح١س )جطؼك ذػ١س جمشجس جالدجس

ذ١ ضطمحىغ جؼمذ٠س جحصػحش ظص مذ ىر١ؼس جالخطقحؿ جطؼك ذػ١س جؼمذ جإلدجس : جفمشز جأل

جغشذ جظح ىرؼص جمحػذز ز جمنحء، قذز جمح غحت١س ظ ف جؼحد جمنحء جالدجس جمنحء

جغشفس ذ١ مغس جحصػس ز ذم١ص ذك١ع 1957 ذطحس٠خ جالػ جؿظ جقذجظ غح٠س ج عحتذز ظص

ج جؾح جمنحء جالغحء لنحء ذ١ أ جالعطثحف١س جالذطذجت١س جؼحد٠س جكحو ذحل جمل ذكىس جالدجس٠س

جالدجس٠س جؼمد ف ظش جالخطقحؿ ألش جز جإلدجس٠س جكحو ذؾر جكذظ 90.41 جمح ؾحء ج

.جإلدجس جؼمذ ظش٠س ضي٠ش ف ور١ش ذؾى عح 8 جفق ذمطن جالدجس٠س كحو

جؼمد ضمغ١ ج ػحس ذقفس جمنحت جفم جالؾطحد دأخ فمذ جالدجس جؼمذ ف ٠خـ ف١ح

.جمح ذـ جالدجس٠س جؼمد ذير١ؼطح جالدجس٠س جؼمد : لغ١ ج جالدجس٠س1

ذؾأح ٠شد جط جال

331 ص 1992انسكزضح يهكخ انطخ انوب االزاضسضاؼخ يوبضخ ط انثبخ 1

Page 2: ٞسجدلإج ذمؼٌج شحػصحِٕ س٠ٛغض ٟف ءحنمٌج سٚدadala.justice.gov.ma/production/Etudes_Ouvrages/ar/Etudes/administration/دور... · 1 ٞسجدلإج

2

جؼح١٠ش ؿػس ئ٠ؿحد ئ ذحمنحء دفغ ح جدجس٠س ػمدج ذحػطرحسح ٠من فش٠ف لح ـ

جألؽغحي جطس٠ذ جالط١حص وؼمد جغحز جالدجس٠س ذحؼمد جفمحء ػ١ح ٠يك ح ف جػح١س أح .، ط١١ضح

جز جمح ػ ذشفك ٠طؼك مػح ى جخذحش ج٠ؿحس جم جؼ١س جقفمحش جؼ١س

. جإلدجس ىحذؼح ٠كذد

ضع ضؼذد إعغحضح جؾضضح ذخطف جذس ضذخ ظ ف جإلدجس جؼمذ ف ج غ١ش

.أفكحذح ذطؼذد ضؼذدش ذأح جمي ٠ى ج ذسؾس وح ققشح فؼد ز وػ١ش فح١ ضؼحس٠ف ػشف جؾيطح ذمقذ ػح ؼ ػح ؼ ؽخـ ٠رشح جط جؼمد ضه ذحح جفشغ جذس ؿظ ػشفح لذ

ؽشىح جؼمد ضه ذطن١ جح ره ٠طؿ جؼح جمح ذأقىح جألخز ف ١ط ف١ح ضظش ، ػح شفك ضغ١١ش

." جخحؿ جؼمذ ف أفس غ١ش

ؼ٠ح ؽخقح ىشف١ جقذ ٠ى جضفحق ػ ٠رػك جإلدجس جؼمذ أ جؼ١ح جإلدجس٠س جكىس جػطرشش قش ف

ؽشه ػ جيجت خالي جؼح جمح ذأعح١د جألخز ١س ف١ ضظش ػح شفك جدجسز ج ئؾحء ذمقذ ػحح

أ جألفشجد ذح ٠ططغ ال عيحش ذحط١حصجش جإلدجسز ضطؼص عجء جالفشجد ضؼحالش ف أفس غ١ش جعطػحت١س غ١ش

جألفشجد غ ضؼحلذ قحي ذح ٠ططغ ال جغ١ش جؾس ف جعطػحت١س عيحش ؼح جطؼحلذ ذف2.

مذ أ.خ 21/9/1995 ضحس٠خ 367 ػذد جمشجس ف كىسجمل ج١ ررص ح يحذك جطؼش٠ف ز

مطن١حش ؽشىح جؼمذ ٠طن أ ئدجس٠ح جؼمذ الػطرحس ٠ىف ال ج... ػ لنص ح ىشذحء جى جىطد

ج ، ػ شفك ذطغ١١ش جؼمذ ٠طؼك ج غحع ؽشه ٠طفش أ ٠طؼ١ ذ جؼحد، جمح ف أفس غ١ش

ؽشىح ٠طن جيحػ ذ١ ىشذحء جى جىطد ػ١س إعغس ذ١ رشح وح ج جؼمذ ىر١ؼس

ذؼمذ ٠طؼك ال جالش فح ذحطح ػح شفك ذطغ١١ش ٠طؼك ال جزوس جؼمذ ج جال جخحفس جؼمد ف أفس ػ١ش

جمنحء رجش كىس ٠شؾغ ػحد ذؼمذ ى جالدجس٠س جكحو الخطقحؿ ذ جطؼك جضجع ٠خنغ جدجس

رجش جؼ١س جإعغحش غ جرشس جؼمد ػ جطفشػس جضجػحش أل ... جضجع ف رص جىح ج جؾح

أعحع ؽشه ف١ ٠طفش جىس جؼمذ ال ، جالدجس٠س جؼمد م ضذخ ال جقحػ أ جطؿحس جيحذغ

. ػح شفك ذطغ١١ش ضؼم ؾش

شجػحز الذذ جإلدجس جؼمذ م١ح جنشس٠س جؾشه ج جغحذمس جطؼحس٠ف خالي ٠طؿ

جقذ ٠ى ج ح جإلدجس جؼمذ محش جؼمذ جفطمحد ج جقذح جفطمحد ٠إد أعحع١س ؼح١٠ش محش ػذز

جؼح جشفك ذد ضف١ز ج جعطغالي ج ضظ١ مػ ٠ى ج ، جؼح جمح أؽخحؿ ؽخـ ىشف١

.جؼحد جطؼحلذ ف أفس غ١ش جعطػحت١س ؽشه ػ جؼمذ ٠ي ج

جغحسش جمل كىس ػ جالقىح ؿػس فذسش جؼح١٠ش ز جػطحد ذطر جغشخ ف

جمح جؽخحؿ ؽخـ وح جىشجف جقذ ج جضجع مع جؼمذ ػ جالدجس جؼمذ ففس جطفحء خال

ج جػطرشش ح ع.٢ جمش٠س جؿحػس ست١ظ مذ أق سغس ذ١ 19/4/2001 ذطحس٠خ571 ػذد جمشجس ح جؼح،

جطضجحش ٠طن وح جخحؿ جمح أقىح ػ١ ضيرك جخحفس جؼمد فكط ف جيؼ جر١غ ػمذ

إلىح جؼح جمح جؽخحؿ ؽخـ غ ئذشج ذحشغ أفس ػ١ش ؽشىح ١ظ جيشف١ ذ١ طرحدس

ؽشوس لن١س ف جقحدس 26/10/2000 ضحس٠خ1491 ػذد لشجسح وزه. جالدجس٠س جكىس الخطقحؿ جخنحػ

ح جالدجس جؼمذ فرغس ٠ىطغ ال جيشف١ ذ١ جشجذو جطح١ ػمذ أ جػطرشش ئر جكنش٠س جؿحػس مذ أ.ش

٠شؾغ ئدجس ػمذ ؾد غ١رس ف جؼحد٠س جكحو الخطقحؿ خحمؼس ضير١م ػ جحؽثس جضجػحش ؼ ضى

. جالدجس٠س كىس ضف١ز ف جرص

جخطقس جؿس طكذ٠ذ جالصس جؼح١٠ش ضي٠ش كحي ف ضيس حن وح ج ٠طر١ عرك ح خالي

جؼح جشجفك جدجسز ضذذ١ش ىشق ذطيس غطشج ضيسج ضؼشف جكم١مس ف جؼح١٠ش ،ز جؼمذ٠س ذححصػس

عجء جشجفك ز طذذ١ش ىشق ف١غ ج٠ؿحد جالدجسز ػ وح جاللطقحد٠س جك١حز ف جذس ضذخ ص٠حدز فغ ،

2

11ػجس انؼعع ذهلخ رلص انؼوس االزاضي رؽخ يبظػبر هضبء رحكب زاض انلكط انجبيؼ ص . ز2

Page 3: ٞسجدلإج ذمؼٌج شحػصحِٕ س٠ٛغض ٟف ءحنمٌج سٚدadala.justice.gov.ma/production/Etudes_Ouvrages/ar/Etudes/administration/دور... · 1 ٞسجدلإج

3

ذ١ جضجع ؾس ضكذ٠ذ ف ضطؿ ج١طح ضرشص جؼح١٠ش ز ، جخطو جاللطقحد ىش٠ك ػ أ رحؽش ذؾى

٠طؼك أ جالدجس٠س جكىس ج ف١ جالخطقحؿ ٠إي قط جدجس٠س فرغس رجش جؼمذ وح جرج ح ضكذ٠ذ جالىشجف

.جؼحد٠س كحو ف١ جظش قك ٠ؼد ػحد ذؼمذ

جؾح جمنحء ال٠س ٠شؾغ جالدجس٠س جؼمد ذطف١ز جطؼمس جضجػحش ق ف جالف وح جرج أ ئال

جالدجسز جذشط جز ذحؼمذ جطؼمس جفقس جالدجس٠س مشجسجش ذحغرس فح جسجدض١ ضجفك طحؼ ذحػطرحسح

جدجس لشجس مذ ؾس ػ١١س دػ ذحػطرحسح جالغحء دػ م ضذخ ف جؾشػ١س ػذ جؾ ض جط

.إلدجسز جفشدز جالسجدز ػ فحدس

خالي ضكذظ لذ جطؼحلذز جالدجسز ػ جقحدسز جغيس ضؿحص لشجسجش ف ذحيؼ جمنحء ضذخ : جػح١س جفمشز

خالي عجء جطؼحلذز جألىشجف ذ١ ضجع ٠ؾأ ، فؼذحش ػذز ضف١ز أ جإلدجس جؼمذ ئذشج ػ١س

جحصػحش ضه ف رص جمنحء ٠طذخ ، جؼمذ ضف١ز أغحء أ جطؼحلذ شقس خالي ضيشأ جط جلحتغ جإلؾشجءجش

ضط جط جضجػحش جؾح جمنحء جح ضجػحضطؼشك : ػ١ ػ ف١ح جكغ ىشق ضى ، فنح

ذمشجسجش ضطؼك ضجػحش ذ جالقمس جألمشجس ػ جطؼ٠ل فغخ ئذيح ؽشى ضير١ك ق١ع ذحؼمذ

خالي عجء قحقرس ضى جح جؼمذ ؽشه ذد ػ ذؼ١ذز جالدجسز ضطخزح لشجسجش جؼمذ ػ فقس

مع ضؾى ألح جالغحء لنحء أح ذؾأح جحؽثس جضجػحش ذؼشك ،ره جحت ج ضف١ز أ ضى٠

ذحشقس جألش ضؼك عجء جطؼحلذ شجق ؾ١غ ف جالغحء لنحء جح ف١ح جيؼ ،٠ؿص ػ١١س دػح

. ئحت أ ضف١ز أ جؼمذ ذطى٠ جخحفس

جالدجس جؼمذ ػ جقحدلس جطل١غ ذحطى٠ جخحفس جالدجس٠س جمشجسجش -1

أ جالط١حص سخـ ذف جخحفس وطه جإلدجس جؼمذ ضى٠ ضغرك جمشجسجش ؿػس جإلدجسز ضقذس

حد٠ح ذحالفقحي أ جؼمذ ػ ذحجفمس جطؼمس جمشجسجش ج جحفغس جاللقحءجش أ ذحضج٠ذجش جطؼمس

ػ جطقذ٠ك ج جطل١غ ذشفل جخحفس جمشجسجش وزه غ جؼمذ، ػ جطل١غ عرك جرج ح قحس ف جؼمذ ػ

ذحمج١ جظس جؼحس مجػذ خشق ػ جيش ط ذحإلغحء جيؼ ضمر لشجسجش وح جؼمذ

. جطظ١حش

لشجسجش ضؼطرش ف ذحطح ، جؼمذ ضى٠ ف ضغح جط جالدجسز ىشف جطخزز جمشجسجش ز

لشجسجش ػذز جمل ذكىس جالدجس٠س جغشفس جفذسش لذ ، ذحإلغحء ف١ح جيؼ ٠ؿص جؼمذ ػ فقس جدجس٠س

جز قشجص ع١ذ ؾحػس مذ كذ ذمحك لن١س " 11/3/1999 ذطحس٠خ 264 ػذد جمشجس ح جالىحس زج ف

قى" قشجص غ١ذ جالفي١حف كالش ىشجء حلقس جسؾحء مشس مذ جمل ذكىس جالدجس٠س جغشفس جضخزض

" أ ػ ف١ قص جط 701/03 سل جف ف 25/10/2004 ذطحس٠خ 1059 ػذد ذحشذحه جالدجس٠س جكىس

جغرد زج ، ٠رشس عرد ػ ٠م ج ٠ؿد جدجس لشجس أ ج لنحء فمح ػ١ جطفك ئ ق١ع

ذ جطزسع جغرد ل١ح ضػرص ػ١ح جذػ أ ق١ع ى ، فذس ضرشس جط ججلؼ١س جمح١س جكحس

٠طؼ١ جغرد ؼ١د جغيس ذطؿحص طغح ذحطح فك١كس غ١ش لحتغ ػ ذ لذ لشجسح ٠ى ججلغ ق١ع

".ذاغحت جطقش٠ف

جحت جالدجس جؼمذ ذطف١ز جخحفس جمشجسجش -2

ؿػس أ٠نح جالدجسز ،ضقذس جالدجس٠س جؼمد جذشج ػ جغحذمس شقس ذحغرس جؾأ وح

ح ٠ى جمشجسجش ،ز جؼح جشفك جدجسز ػ جغإس ذحػطرحسح جؼمد ز ضف١ز ذقذد جمشجسجش

ذطحس٠خ لشجس ف جفشغ جذس ؿظ أوذ لذ ، جؼمذ ضف١ز ػ ؼح جطؼحلذ مؼ١س ػ جمف ضأغ١ش

ػحي ذيشد جذجخ١س ص٠ش لشجس ج... ػ أؾحد ؼحي ىشد ذغد Gilles et Bellet لنس ف 29/4/1898

ال جؼمذ وح جرج أل جمح١س جحق١س ٠رشس ح ١ظ ذس ففمس جؿحص جؾ جمحي ٠ؾغ جؾحد

جنشس٠س جطذجذ١ش ذطف١ز جالقجي ؾ١غ ف ؾشىح ظ جالعطؼحي زج فح جالؾر١س جؼحس ج١ذ جعطؼحي ٠غ

جال ٠طيرح جط جؼ3 فقال لشجسج وح ج غ١ش جدجس ذطف١زػمذ ضؼك ج جمشجس زج ذح ػح

. إلغحت جطحقس جع١س ذحإلغحء جيؼ ع١س وحص

. نعس ي انزلظم اظط ش يحس طوه حؽ ضئػ انحكخ االزاضخ ثبنطثبط انبظػبد انؼوسخ ػهى ضء االجزبز انوضبئ3

Page 4: ٞسجدلإج ذمؼٌج شحػصحِٕ س٠ٛغض ٟف ءحنمٌج سٚدadala.justice.gov.ma/production/Etudes_Ouvrages/ar/Etudes/administration/دور... · 1 ٞسجدلإج

4

ػ غإس ذحػطرحسح جالدجسز ضقذس فمذ جالدجس٠س جؼمد ػ جيرمس جفغخ مشجسجش ذحغرس وزه

جؿحي زج ف جالدجس، ؼمذ جطظ١١س جرد ػ ضغطذ ج د جقفمس ػمذ ذفغخ لشجسج جؼح جشفك جدجسز

.ذحؼمذ طقس أ فقس جطخزز جمشجسجش وحص جرج ح ضغحؤالش ػذز جغ١شش

ز ف جط١١ض ٠رغ ج إدجح لحػذز ج جعطحدج جرذأ زج جمنحت جالؾطحد جفم وشط لذ

جدجس٠ح لشجسج جػطرحس ذحطح جمح قؿ ج ذحالعطحد ػحس وغيس جالدجسز ػ فحدس ح ذ١ جمشجسجش

جؼمذ رد ضف١زج ئؾشجءجش جطؼحلذز جالدجسز ػ ٠قذس ح ذ١ ذحإلغحء، ف١ جيؼ ٠ؿص جؼمذ ػ فقال

يؼ خحمؼس ذحؼمذ طقس جمشجسجش ز فطرم جؼمذ ف جنس جطؼحلذ٠س ذحطضجحض جطؼحلذ إلخالي ط١ؿس

. جؾحس ال٠ط جعحط ػ جالدجس جمنحء جح

جالدجس، جؼمذ ػ جفق جطق جمشجس٠ ذ١ جفجسق ذ طؿغ١ذ قى١ جالىحس زج ف سد

جف ف 21/2/2001 ذطحس٠خ قىح ف جر١نحء ذحذجس جالدجس٠س جكىس ررص جالي رؼ ذحغرس فػال

فقال لشجسج ٠ؼطرش ال ذحطضجحض جطؼحلذ جخالي ط١ؿس جدس ػمذ ذفغخ جمحم جمشجس ج ػ 16/00 ػذد

جقفمس فغخ لشجس أ جالىشجف سدد جف جسجق ٠غطفحد ق١ع ضؼ١ح ف ؾحء ئر ذحإلغحء ف١ يؼ لحذال

ذح جؿحس جالظس جمج١ ذمطن ح جخي جالدجسز عيحش ػ جفذجس ف ٠غطذ جضجع مع

ذحؼ١س شضريح جؼمذ جحء لشجس ؼ ٠ى ح جطؼحلذ٠س ذحطضجحضح جؾشوس جخالي ط١ؿس ؾحء ،ى جؼ

."جالغحء دػ ىش٠ك ػ جيؼ ٠مر ال ػح فق غ١ش جطؼحلذ٠س

جف ف 16/3/2005 ذطحس٠خ 191 ػذد لشجسح ف جمل ذكىس جالدجس جغشفس ررص جػح جرؼ ف

أ ذؼذ ، جطؿ١ض صجسز غشذ١س محس ؽشوس ذ١ جقفمس ػمذ ذفغخ جطؼك 22332234/4/1/07 ػذد

القظص ج ذؼذ ذىح جطؿ١ض صجسز ػ فأؾحذص ، ... فك١ف غ١ش جػطرشض جفغخ لشجس ف جؾشوس ىؼص

لذ... جشع 79 جفق ػ ذحء جقفمس ذفغخ لشجس أفذسش جخحفس جؾشه ذذفطش ضغ١١شجش ؾد

جرحدب جمطن١حش ف ٠ؿحدي ػ١س ففمس فغخ مشس جغحء ىد وح ح ق١ع " جزوس جمشجس ف ؾحء

وح ث أ فحدح لحػذز ع فق ئدجس مشس ف ذيؼ ٠طؼك جالش فح جؼ١س جقفمحش ضظ جط

."جمنحت١س شجلرس ٠خنغ م١ذ ره فح قكس ضكم١ك ذذف جقفمس فغخ قك إلدجسز

جالدجس جؼمذ ػ جفق جالدجس جمشجس جغحء أغش -3

زج جغحء قحس ف ؼمذ ذحغرس جدجس لشجس جغحء ػ جطشضرس جالغحس ح ح جيشـ جغإي

جالدجس٠س جمشجسجش ؾشػ١س ذشجلرس فمو ٠ىطف جالغحء لحم ج فحؼشف ؟ ؾشػ١ط ؼذ جمشجس

أجش ذافذجس ره ٠طؿحص ج ٠ى ال جؾشع غ١ش جمشجسجالدجس ذاغحء ٠م جالدجس، جؼمذ ػ جفقس

جالدجس جمحم ج لحػذز جغو ذ١ جفق ظش٠س جىحس ف ذؼ جم١ح ػ ذحالطحع أ ذؼ ذحم١ح إلدجسز

. ٠ذ٠ش ال ٠من

جمنحء رد فمذ جإلىحس، زج حف جرؼل ػ١ش جمع ف لنحت١س جؾطحدجش ػذز حن وحص مذ

، جقفمس ػمذ ذيال ج ٠فن أ ٠ى ال جالدجس ؼمذ جقحقد أ جذ جمشجس ئغحء و ج جغشذ

سفل ذؼذ جمحػذز ز وشط جز 26/7/2007 ذطحس٠خ 279 ػذد أوحد٠ش جدجس٠س قى جؿحي ز ف شد

جكى ف ؾحء جر ، ؽشجسدز ذك قذ٠مس ذحء ألؾ جؾشوحش جقذ جالل جؼشك ضح٠س ألالد جرذ جؿظ

ج١ح جؾحس جكذد ف غحذص ذحذػ١س جالقك جنشس ػ ضح٠س ألالد جرذ جؿظ غإ١س ئ ق١ع

جشذف جذػ١س قشح جالػطرحس ذؼ١ جالخز ذؼذ جطمذ٠ش٠س عيطح جياللح جكىس ئ ق١ع ، أػال

ألالد جرذ جؿظ ػ جكى لشسش ، ح جلقحؤح ض جط جقفمس ضكمم أ جى وح جز

" .دس 250000,00 لذس ضؼ٠نح ذػ١س ذأدجء ضح٠س

ػمذ ذيال ج ٠إد ال جدجس ؼمذ قحقد ذ فق لشجس جغحء ج جكى ز خالي ٠طر١

. ذطؼ٠ل جيحرس ف١ جيؼ جمشجس طنشس ٠خي جح قح جقفمس

ف جرص ذغرد جؼمذ ج جالغحء لنحء سلحذس ضؿحص ذؼذ جمحم جرذأ زج ج ٠رذ فشغح ف ى

ف 31/5/1954 ذطحس٠خ جفشغ جذس ؿظ لشجس ج ح ؾ١ش ، ضيسجش ػذز ػشف لذ فق لشجس

Page 5: ٞسجدلإج ذمؼٌج شحػصحِٕ س٠ٛغض ٟف ءحنمٌج سٚدadala.justice.gov.ma/production/Etudes_Ouvrages/ar/Etudes/administration/دور... · 1 ٞسجدلإج

5

د ٠كي جط١حص ػمذ ػ جقحدلس لشجس جغحء أ جػطرش ح Société de l'énergieIndustrielle لن١س

Commune de لن١س ف7/7/1982 ذطحس٠خ لشجس وزه ، جؼمذ زج ف ججسدز جؾشه ضف١زGuidelClMme فط جؼشك يرحش ؾشح ذؼذ جقفمس ؼمذ جؿش٠س جالؾشجءجش ذأقذ جؿحػس أخص ح

.ػ جطشضد جؼمذ جذيحي جغحؤ ض جز جفق جمشجس ف جيؼ4

ذطؼ٠ل جح جرش جؼمذ ف ٠إغش لذ جدجس ذؼمذ شضرو فق ئدجس لشجس ئغحء ج ٠طر١ ح

. جفشغ جرؼ ف عف وح جذيح جؼمذ ذد ضف١ز د ذطحضح ذحك١س ،أ جؼمذ ضف١ز جعطش جرج جيحػ

ذؾى ضيسش لذ ذحؼمد جطؼك جضجع ىر١ؼس ذطكذ٠ذ جطؼمس جؼح١٠ش ج عرك ح ٠طر١ : جالي جفشع خحضس

ىش٠ك ػ أ رحؽش ذؾى عجء شجفمح ؾحه ضذذ١ش ضذخح خالي جذس ؾحه طيس وط١ؿس ور١ش

جالخطقحؿ رجش جؿس ضكذ٠ذ ف جؼمد ز ضيس ضع ذغرد ئؽىحال أقذظ جطيس زج جخطو، جاللطقحد

جؼح١٠ش ؿػس ذحذطىحس جمنحء جفم ػ جؾحخ جز ، جالدجس جمنحء أ جؼحد جمنحء وح جرج ح

ىشف جطخزز جمشجسجش ذ١ ط١١ض لجػذ ؼح٠ش ج٠نح جػطذ ،وح جالخطقحؿ فحقرس جؿس طكذ٠ذ

زج ف جطخزز جمشجسجش وحص رج ح جؼمد ز فغخ ضف١ز جػذجد ذاؾشجءجش جفقس جشضريس جالدجسز

ج جالغحء لنحء ػ ػشمح ١ط جالدجس جمشجس ؽشػ١س ضظ جطظ١١س جمح١س ذحقؿ ضطؼك جالىحس

.جؼحد جمنحء ػ ػشمح ١ط جؼمذ ؽشه ذد ذطف١ز ضطؼك لشجسجش

دس جمنحء ف شجلرس غإ١س جيشف١ جطؼحلذ٠ ف جالخالي ذحطضجحضح : جفشع جػح

الطضجحض ضف١ز أغحء ؼح جطؼحلذ جؾس ف جعطػحت١س عيحش ضه جإلدجسز أ جؼح جرذأ

جكك ٠ؼي١ح جألش زج ره، ٠كح ذحؼمذ ـ أ ٠شد ػحس وغيس ذففح ضغطذح جط جطؼحلذ٠س

جخس جغيحش عيطح ضفق غ ، جؼحس جشجفك ضغ١١ش ضخح جط ػحس ذحط١حصجش جططغ ف

.جط١حص فحقرس ذحػطرحسح ، ػ١ح جطؼشك قك ٠ى ال جز ؼح طؼحلذضط١ض ئر جؿضجءجش، ضل١غ غ ئحت ضؼذ٠ جؼمذ ضف١ز سلحذس ف جؼ ػ جغيحش ز ضطػ

ره وعيس جالدجسز ف جعطؼحح زج جكك ذكغد ع جؼمذ جالدجس ق١ع ذ جسضرحى ذحشفك جؼح

ػ جكقي ف عجء ؼح جطؼحلذ قمق ػ جكحفظس جالدجسز ٠غ ال زج ى .جؼحس جقكس ذجػ

جح جطجص قك شجػحز غ جؼمذ ذؾشه جالدجسز جخص ئرج جطؼ٠نحش ذؼل جلطنحء أ جحد جمحذ

. ؼمذ

دس ح جعحع١ط١ ميط١ عطؼشك جح١س جف١س جمح١س جالىشجف جطضجحش لغ جياللح

.ؼح جطؼحلذ جالدجسز جطؼحلذ٠س ذحطضجحضح جيشف١ جخالي شجلرس ف جمنحء5

ذحطضجحضح جالدجسز جخالي شجلرس ف جمنحء دس: جال جفمشز

ف أ ح أ ئدجس ئح خيأح ٠ى ، لذ ضخية جالدجسز جطؼحلذز خالي حسعطح طف١ز جؼمذ

جقفمحش ف١مع جعحع١ جطضج١ ف ؾؼح ٠ى جالطضجحش ز ، ؼح طؼحلذ مشس ػ ٠طشضد

قي جػح ٠ذس ،(جمح١س جف١س) جالدجس جؼمذ ضف١ز ظشف وحفس ذطى١ جح ٠طؼك جؼ١س

ػ جطؼ٠ل ف غإ١طح ٠شضد ضؼحلذ٠ح خيأ ٠ؼذ جؿحي زج ف ئخالي ،أ جؼمذ ذطف١ز جح١س جالطضجحش

ذ جالطضجحش ز شجلرس ف جعحع١ح دسج جمنــــــــــحء ٠ؼد ؼح طؼحلذ ضغررح جط جألمشجس

: ح جرؼل زوش جإلؾشجءجش ؿػس خالي ره جلؼح لحح يحذمطح

جالدجس ؼمذ جحد ذحمحذ جطؼك ذحطضجح جالدجسز ئخالي : أال

يحس طوه حؽ ضئػ انحكخ االزاضخ ثبنطثبط و غ . نعس ي انزلظم اظط ش ـ4

كصنك ال جظ نهزؼبهس يغ االزاضح انزؽك ثوبػسح انحن انكزؽت ا ثوبػسح نهوح انعيخ نهؼوس ا انؼوس شطؼخ انزؼبهس انؼم ثب ثب ك غبم "

402ص " انؼوس االزاضي_انوطاض االزاضي " اػبل انؽهغخ االزاضخ " اظط يحس ػجس انجبؼظ " ػوز انوب انربص

يجسا االؼزوطاض انزؼبهسي " انصي جبء ك 55/07/7 يهق ػسز 24/12/2008 ثزبضد 1499:كصنك هطاض يحكخ االؼزئبف االزاضخ ثبنطثبط ػسز

انؼل ث ك انؼوز انربضؼخ نواػس انوب انربص الك رغجو ػهى ػوز انظلوبد انؼيخ انز رجطيب االزاضح ك اعبض هاػس انوب

ي زكبرط انشطط 36انؼبو ثبػزجبض ا ص انؼوز هبثهخ عهخ يسح انزلص نهزؼسم ك ظبزح االشـبل شنك حؽت يب ره انظهحخ انؼبيخ عجوب نهبزح

االزاضخ انؼبيخ انغجوخ ػهى طلوبد االشـبل انجعح نحؽبة انسنخ انز رؼغ نظبحت انشطع اثبء رلص انظلوخ انحن ك ازذبل انزـطاد

" ػهى انظلوخ 5

Page 6: ٞسجدلإج ذمؼٌج شحػصحِٕ س٠ٛغض ٟف ءحنمٌج سٚدadala.justice.gov.ma/production/Etudes_Ouvrages/ar/Etudes/administration/دور... · 1 ٞسجدلإج

6

جغؼش جلطنحء ف قم ف ضطؿ جح١س جحق١س جكمق ذؿػس جالدجسز غ جطؼحلذ ٠ططغ

جؼمذ٠س جؾشه ضير١ك ف قم وزه جؼمذ ف جكذد6

ضؼذ٠ح إلدجسز ٠ى ال جطؼحلذ٠س جؾشه ز ،

جطؼمس جؾشه ػ ع ٠قد ال ف جالدجسز ضى قمح وح ج جالدجس جؼمذ ضؼذ٠ ال جفشدز ذاسجدضح

ف١غس ٠ؼطرش ضف١زح ف جؾشع لر قفمس جح١س جؿجد ػ طؼذ٠الش جؾشجء أ أل جؼح، جشفك ذطغ١١ش

ذ١ ذ١ح ذحضفحق جال جطؼذ٠ زج ػ جؾشجء إلدجسز ٠ى ال زه ؽشىح، جففطح ف قفمس ؾذ٠ذز

جطؼحلذ7

.

ظش٠س ح جطلؼس غ١ش جحد٠س ذحقؼذحش ضطؼك ظش٠حش ػذز جمنحت جالؾطحد جسد لذ

طلؼس غ١ش جعطػحت١س حد٠س فؼذحش جح ف١ح فغ جطؼحلذ ٠ؿذ جط جطلؼس غ١ش جحد٠س جقؼذحش

ف ص٠حدز ػح ٠طشضد

.وفس جوػش قحط ػ جؼمذ ٠ؿؼ ح جح١س جػرحت8

مؼ١ط ضؼمذ جح١س جطؼحلذ جػرحء ص٠حدز ج ضإد جؼمذ ضف١ز جغحء ىحستس ظشف ضكذظ فمذ

ضه ضؿحص ػ غحػذض نيشز جالدجسز فطى ؼمذ جح ذحطجص جخالي ػ ٠طؽ ،زج جح١س

جلشح ظش٠حش ػذز ف ضير١مح جؼ١س ز ضؿذ ، جطؼحلذ٠س جطضجحض طف١ز جح جطجص ج٠ؿحد جقؼذحش

. جيحستس جظشف ظش٠س جال١ش فؼ ظش٠س ح جمنحت جالؾطحد جفم

آغحس ج ضإد جط جطؼحلذز جالدجسز ػ جقحدسز جؾشػس جالدجس٠س ذحإلؾشجءجش ضطؼك فحأل

ج ج جؼمذ ؽشه ذطؼذ٠ جالش ضؼك وح جؼمذ ف كذد ػح جػرحت ص٠حدز ج ضإد ذحطؼحلذ محسز

جػح١س جح. ػال جح١س جمج١ وطؼذ٠ رحؽش غ١ش ذيش٠ك جطؼحلذ جطضجحش ف ٠إغش ى ػحح جؾشجء ٠ى

لذ جكحالش ذؼل ف ى قذغح طلؼح ٠ى ؼح جطؼحلذ وزج جالدجسز جسجدز ػ خحسؾس ذاؾشجءجش فططؼك

ضغ١١ش ىش٠ك ػ جح جالدجس جؼمذ ضف١ز ف ؾحو ذظس ره جح١س ذحطضجحضح جفحء ػ جالدجسز ضطخ

جكحالش ز ف جالدجء ف جطحى جطأخش ذغرد ج ؼمذ جح جطجص ػ ٠إغش ذؾى ذد ؽشى

. جضجع ك جمنحء ٠طذخ

جالدجس جؼمذ ؽشه ضؼذ٠ ئ جإلدجسز ضؿأ لذ جؼمذ ؽشه ضغ١١ش ذغد ذحطؼ٠ل جيحرس -أ

جؼح جشفك ذطغ١١ش جطؼمس جؾشه ٠طؿحص لذ جطؼذ٠ زج ، جعطكذغص ظشف ػ ذحء

ج جؿء جألخ١ش زج قك ٠ى ،آزجن جطؼحلذ ذح ٠ططغ جط جح١س جضج٠ح ج

جقحدس29 ػذد لشجسح ف ره جمل ذكىس جالدجس٠س جغشفس جوذش لذ ذطؼ٠ل، جيحرس

ف جالط١حص فحقد قك د ٠كي ال جالفشجد جطؼذ٠ قك " ج ػ 3/7/1988 ذطحس٠خ

٠ى ضؼ٠ل ف قك وح جرج ف١ح رص جخطقس جؾح جمنحء كىس ذ دػ مغ

".ؾشع جح جطجص

قحؾس د جغحذمس ذم١ط مشسج جحد ذحمحذ جفحء ف جطأخ١ش ػ جطؼ٠ل جفرف لذ

فح جالدجس جؼمذ ؽشه ضؼذ٠ جالدجسز قك وح زىحرج ، جطأخ١ش زج ؾشجء جفحذ مشس إلغرحش جطؼحلذ

. ذحطؼ٠ل يحرس أفركص جال جؼح جشفك ذطغ١١ش جطؼمس جؾشه ٠طؿحص ال ج ٠ؿد جكك زج

جمح١س جفجتذ جحد ذحمحذ جفحء ف جطأخ١ش أ جطحى ػ ذحطؼ٠ل جيحرس -خ

جطحى ػ جطؼ٠ل -1

ج لقذ ػ عجء طؼحلذ جح١س جطضجحضح ضف١ز ػ جالدجسز ضأخ١ش ف١ح ٠ط جط جكحس ف ٠ى

جذ٠ جزجس جخرحس ، جذ٠ ل١ح ح جؾشه ذؼل ضجفش الذذ جطحى جلؼس إلغرحش ج غ١ش ، لقذ غ١ش

. جذ٠ ذفك

ذغرد جح ذحالطضج جفحء ػذ ذغرد جح جطؼ٠ل ٠غطكك ٠ظ ج ػ ع ي ق 263 جفق ـ لذ

. جذ٠ ؾحد ١س عء أ حن ٠ى ره ، ذ جفحء ف جطأخ١ش

...و غ ص " االؼػ انؼبيخ نهؼوز االزاضخ " ؼهب انغبي . ز _ 6

أ اجطاء رؼسالد ػهى انظلوخ هجم انشطع ك رلص " ػهى 17/2/2000 ثزبضد 52/2000شجذ انحكخ االزاضخ ثأكبزط ك هطاضب ػسز

." ؼزجط طـخ جسسح نهظلوخ ك ياطلزب شطعب انزوخ ؽزهعو اػبزح انظط ك االنزعايبد انبشئخ ػ االرلبم االطه _ 7

14ص " انظطف انز رغطا اثبء رلص انؼوس االزاضي" ػه يحس ػجس اننى 8

Page 7: ٞسجدلإج ذمؼٌج شحػصحِٕ س٠ٛغض ٟف ءحنمٌج سٚدadala.justice.gov.ma/production/Etudes_Ouvrages/ar/Etudes/administration/دور... · 1 ٞسجدلإج

7

ق١ع "29/11/2000 ذطحس٠خ 227 ػذد قىح ف ذشجوؼ جالدجس٠س جكىس ررص جقذد زج ف

، ذ جيحرس سغ ٠غطف أؾ ق غطكمح جالدجء وح ط ذ ٠كى جالدجء ف جطحى ػ جطؼ٠ل ج

" ج١ جالعطؿحذس ٠غطؾد جعحط ػ غطذ غ١ش جيد ٠رم جحصس ف جالدجء جعطكمحق غرش ذؼذ فح

2003 فرش 13 ذطحس٠خ جقحدس703.03.2 سل جشع جػح١س جال جحدض١ قص وزه

: ف جؾحح ٠ى جفجتذ ز العطكمحق ؽشه ػذز ػ

جمح١س ج٢ؾحي دجخ جقفمس فحقد غطكمحش دفغ ف جالدجسز ضأخ١ش غرش ـ

لح١س ففمس ذحألدجء جالش ػح ضشضد جط جقفمس ضى ج

. جالدجسز ج ذحألعحط جالدجء ف جطأخ١ش ٠شؾغ أ

ز حلؾص ج ذىحط جالدجس٠س كىس عرك ،لذ ضم١س ؼ١س ضخنغ ف جقطغحذح و١ف١س جح

فجتذ جقطغحخ ذذج٠س أ ج خالح خقص 26.12.2002 ذطحس٠خ ػ 2002 ـ3 ػذد جف ف جطم١س

. جكغحخ وؾف قشف جالدجسز ضىح جط ٠ح 90 ذز خق غ جالؽغحي ؼح٠س ضحس٠خ جطأخ١ش

جح١س ص٠ش لشجس مطن١حش فك جػطحدح ىشق و١ف١س ضط جخذس ؼح٠س ج ج جالؽحسز ٠ؿد وزه

أ أؽغحي ففمحش وحص جرج ح جقفمس ىر١ؼس ذكغد ره 31/03/2004 ذطحس٠خ 04.617 سل جخفقس

. خذحش أ ضس٠ذ

ذحفجتذ جالدجسز غ جطؼحلذ ٠يحد لذ جطأخ١ش ػ جطؼ٠ل ئ جمحلس جمح١س جفجتذ -2

جح١س جرحغ أدجء ف طأخش وأغش ذأدجت طؼحلذ و ٠طض لح ضؼ٠ل ، جمح١س

"جطؼحلذ ذحطضج ئخال ػ جطشضرس9

ضحس٠خ قط جمنحت١س جيحرس ضحس٠خ جقطغحذح ٠ط لحح ضكذ٠ذح ٠ط غرس جمح١س جفجتذ

ؼــــح ٠ى ال غحذطس أعظ ػ لحتــــح ٠ى أ جألدجء، غطكك ؼشف جذ٠ رغ دج ح جغذجد

ؼس ضى جكغحخ ػ جطف١ز ط١ؿس ذح جكى جرحغ أ ره ، جطمذ٠ش ف يمس عيس منــــحء

.جيد ػذ جمذجس

جطحى ػ جطؼ٠ل جطؼ٠ن١ ؾغ ػذ ػ دأخ جمنحت جالؾطحد ج ج جالؽحسز ضؿذس

ذطحس٠خ 539 ػذد جالدجس جمشجس ح جالقىح ؿػس خالي ره وشط لذ جمح١س، جفجتذ

19/10/200510 جكى ج مذ ذحطضج جفحء ػ جطأخ١ش ػ ؾضجء ذػحذس جمح١س جفجتذ جػطرش جز

ذأدجء ػ١ح لن ذ جمن جؾء مز قحتض قى ضف١ز ػ طشجخ١ح وط١ؿس جالدجسز جؾس ف ذحطؼ٠ل

. جيذس جفجتذ ٠غطغشق جطؼ٠ل ز حدج جمح١س ذحفجتذ جكى ػ ٠غ جذػ فحتذز ح رغ

ضف١ز ف جرذء لر مح ذمغ ض جالدجسز غ طؼحلذ و جحت جنح ل١س ذشد جالدجسز جطحع: غح١ح

لحح ػ١ح جقؿ جؾشه فك جشفذز جنحس ضظ جطؼحلذ جطضج11 جطؼحلذ جالطضج طأ١

ؿضء جإلص جطغ١ ػ جخحفس جؾشه دفطش ـ ئرج ج غ١ش ، ألؽغحي جحت جطغ١ ق١ ج محي

قذد ف جحت جنح ؾضء ئسؾحع جؾشع قحقد ٠ى ئؿحصح جشجد جؾحز أؾضجء ػذز أ

(.12 جحدز 3 ف )جغطؼس جؿضز جألؽغحي ضيحذك جط جزوس جذفطش ف جمشسز جغرس

ج١ذ سفغ ذؼذ محح ضم جط جىفحالش ذحل جنح جاللطيحع وزج جنح جعطشؾحع ٠ى وزه

.جؾشع جضؿح جطضجحض ذؿ١غ جحت جطغ١ طحس٠خ جج١س جؽش 3 دجخ جؾشع فحقد ٠غ جز12

وطؼ٠ل جطؼحلذ٠س ذحطضجحض ذحفحء ضمق١ش قحس ف ؼح طؼحلذ جحت جنح قحدسز جطؼحلذز إلدجسز

جالدجسز قك ف١ى جقحدس جنح ل١س جطمق١ش زج خفح جط جالمشجس فحلص جرج مشس، جفحذح ح

ف جكك زج محذ ى ، جطؼحلذ جالخالي ؾشجء جفحذطح جط ألمشجس جؿحذش ذحطؼ٠ل جيحرس

290:و غ ص "رلص انؼوس االزاضي رؽخ يبظػبر هضبء رحكب:" ػجس انؼعع ػجس انؼى ذهلخ 9

344: ص 65_64 هضبء انجهػ االػهى ػسز 2005/ .04/03 ثزبضد 1159 انحكى االزاضي ػسز 10

زى رك انضببد كن انشطط انحسزح ك انظص انجبضي ثب انؼم هذ "ي زكزط انشطط االزاضخ انؼبيخ ػهى ا 12جفقض _14

ي ...انصي زى انزؼجط ػ ثبنوخ نػ ثبنؽجخ انئخ نجهؾ ػوس انظلوخ ...ي عطف كم يبكػ ػهى ؼجم ضب يؤهذ..."اثطاو انظلوخ

3عطف طبحت انظلوخ ػهى ؼجم انضب انبئ انحسز ك % يب انانخ نزجهؾ 30جت رك ذالل ... ي انجهؾ االطه نهظلوخ

. انظبزهخ ػهى انظلوخ 11

2004/د52 يهق ػسز 2005 8/3 ثزبضد 169/2005حكى انحكخ االزاضخ ثلبغ ػسز _ 11

Page 8: ٞسجدلإج ذمؼٌج شحػصحِٕ س٠ٛغض ٟف ءحنمٌج سٚدadala.justice.gov.ma/production/Etudes_Ouvrages/ar/Etudes/administration/دور... · 1 ٞسجدلإج

8

جؿحص جطؼحلذ جحء ذؼذ جحت جنح ذشد ضس جالدجسز ضى ـ جطؼحلذ ضمق١ش قحس ف ـ جنح قحدسز

. ؼمذ جكذدز ج٢ؾحي دجخ ذحؼمذ ػ١ جقؿ جك ػ جطؼحلذ٠س ذحطضجحض جفحء جالؽغحي

" 03/07/2006 ذطحس٠خ ش 334/2004 ػذد جف ف جر١نحء ذحذجس جالدجس٠س جكىس ررص لذ

نح إلدجسز قمح ٠ػ ج ، جقفمس ػمذ ػ١ح سعح جط جمحس لر ٠دع جطأ١ أ جنحس ئ ق١ع

... جكحفالش ػ١ جذػ عص جذػ١س أ جف غحتك جػحذص ج جؼمذ، ػ جطذز الطضجحش ضف١زح

ذح جطؼك جيد ٠ى زه ضرؼح ق١ع... جنحس رغ ذحعطشدجد جيحرس قك ٠ؼي١ح ح ذؾأح جطؼحلذ

". جالعطؿحذس ٠طؼ١ رشسج ؾ١ح

ذاسجدزفشدز جؼمذ حء ال ؼح جطؼحلذ ذطؼ٠ل جالدجسز جطضج: غحػح

جضج٠ح قشح ؽح ؼح جطؼحلذ خيح د ؼمذ جالدجسز جحء جطؼ٠ل زج رشس

ج جؼمذ ف ذحعطػحس ره ٠نش لذ ؼمذ جىح جطف١ز ٠كممح جط جح١س13

ضس جالدجسز ضى زه ،

فشجقس ٠طحصي ال ج ؽش٠يس ؾحر خيأ د جؼحس جقكس ذجػ جؼمذ جحء ػ جطؼحلذ ذطؼ٠ل

جؼمذ ضف١ز رذأ ػ ح جالدجسز جطضج ٠غطذ جالفشجد، جالحء قحس ف جطؼ٠ل ف قم ػ جؼمذ ف ذـ

.ضؼ٠ن د خيح ذذ مشسج ؼح ذحطؼحلذ جالدجسز جكحق غ ٠طؼحسك جز ١س ذكغ

ف جر١نحء ذحذجس جالدجس٠س جكىس ررص جنشس ػ جطؼ٠ل جؼمذ إلحء جخيأ ػذ جؽطشجه ف

ج ػ جعطمشج لذ جإلدجس١٠ جمنحء جفم وح جرج ج ق١ع " ج ج 29/9/1996 ذطحس٠خ243 ػذد قىح

ط جؼمذ جحء ف عيطح دجتح إلدجسز ج خيح أ ٠شضىرحطؼحلذ قط ػمدح جحء ف جالدجسز قك

س١ ره فح ؾ ح وح ج جطؼ٠نحش ف جكك جالخش يشف ٠رم جؼحس جقكس ضمطن١ ره ج لذسش

جؼحس جقكس ضكم١ك ج١ جالطؿحء ف جالدجسز سجتذ ٠ى ج ، جالحء زج ضغطذػ ظشف ذؾد

جمقدز14

".

عيس ىح يمس عيس ١غص جالدجس٠س جؼمد جحء ف جالدجسز عيس ج ػ جفم جعطمش لذ

سلحذس ضكص ضغطؼح فاح جغيس ز ضغطؼ ق١ح جالدجسز ج جؼحس جقكس ضغطذف ج ضمذ٠ش٠س٠ؿد

جؼمذ جحء ج جالدجسز دفؼص جط جكم١م١س جالعرحخ شجلرس ره جالدجس جمنحء15

.

جقفمس فغخ قحس ف ذحطؼ٠ل جالدجسز الطضج جمنحء شجلرس: سجذؼح

ػ جؼمذ ذز ئحء قك جكحي ذير١ؼس ،فإلدجسز خيأ د فشدز ذاسجدز جؼمذ جحء إلدجسز ٠ى وح

. جؼحس جقكس ضكم١ك جؼمذ زج ٠رك ج لذسش سأش جرج ؼح طؼحلذ جؿغ١ خيأ وأغش فغخ ىش٠ك

جؼحس جغيحش ز ضحسط ف جؼحس جقكس ذجػ ؼمذ جالفشجد جالحء عيس ضه جالدجسز ى

. جالدجس جؼمذ ف ػ١ح جطق١ـ د

جؼمذ، فغخ ف١ح جالدجسز ضغطي١غ جط جكحالش ؿػس جغشذ جمنحت جالؾطحد جفم ألش لذ

: ػ١ ج ففح

جالدجسز غ ضؼح ف جطالػد أ جغؼ جطؼحلذ جعطؼحي قحس ف ٠ى : جؾذ١ؼمذ جفغخ -1

إغشج جطالػد أ جغؼ زج ٠ى أ ذؾشه ،ى جؼمذ ػ جكقي ف غ١ش ذجعيس أ ذفغ

ججلؼ١س جكحس ، جالدجسز غ جطؼحلذ ئػغحس أ إلفالط جؼمذ ذفغخ ٠ى غ ، جؼمذ ف

جز جالش طؼحلذ جح١س ذحألػرحء جالميالع ضى د جػغحس أ جطؼحلذ جفالط ف جطػس

.ضف١ز ؼ ٠غطك١ أ جؿضجء زج ضل١غ ف ضمذ٠ش٠س ذغيس جالدجسز ف١ ضططغ فغخ :ؼمذ جؿجص جفغخ -2

ف١، جالعطشجس أ جطؼحلذ ئحء جؼحس قكس كممح ضشج ح جعطحدج ره ػ، جطغحم

537: ص 1993ؼخ " ؼهغخ االزاضح ك ابء انؼوس االزاضي"يحس طالح ػجس انجسغ _

13

-77: و غ ص " االؼػ انؼبيخ نهؼوز االجبضخ " ز ؼهب انغبي :14

781: االؼػ انؼبيخ نهؼوز االزاضخ ص:" ز ؼهب انغبي 15

Page 9: ٞسجدلإج ذمؼٌج شحػصحِٕ س٠ٛغض ٟف ءحنمٌج سٚدadala.justice.gov.ma/production/Etudes_Ouvrages/ar/Etudes/administration/دور... · 1 ٞسجدلإج

9

غ١ش ٠ؿؼ ذؾى جؼمذ ضف١ز قغ ذؾشه جالخالي ػ جحؾس جالمشجس ضمذ٠ش عيس ح فحإلدجسز

.جطؼحلذ جذجف ٠كمك ال شك جمحس جقطشج ػذ "ج ػ 16 168 ػذد قىح ف ذشجوؼ جالدجس٠س جكىس ررص لذ

فحقد القظس ، جؼمذ ف ػ١ جطفك جالؾ دجخ ئحتح جقفمس جؽغحي ئؿحص ذخقؿ الطضجحضح

أعرحخ وح... جالصس جطم١س ذحيش٠مس ػ١ جطفك فك جؿحصح ػذ جالؽغحي طلف ػذ٠ذز شجش جؾشع

ؿحي فال لح١ح رشسج جقفمس فغخ لشجس وح ىحح ...ؾشػح رشسج لشجسج جقفمس فغخ لشجس ضؿؼ

..." .جىغد ذفجش جطؼمس ذحطؼ٠نحش جمحس يحرس

جالضفحق ض ح ضخحف جطف١ز ؿحي ف جخطالالش السضىحذ ط١ؿس جؼمذ جحء ف جالدجسز عيس ؼ

جمنحت١س شجلرس خحمؼس ضرم ذ جشجلرس ؿشدز ١غص جالدجسز لشجسجش ى ، جالطضج ػمذ ذمطن ػ١

جطؼحلذ ػ جقحدسز جطؼحلذ٠س جالخطالالش خيسز غ ىشفح جطخز جمشجس الءس ذ ػ ضقد جط

جؼمذس أ ػ 23/9/1996 ضحس٠خ 232 ػذد لشجسح ف جر١نحء ذحذجس جالدجس٠س جكىس ررص فمذ.

ضف جفغخ غيشز ضكطش جالدجسز ى ج١ جغذس جإلخالالش غ ضطحعد ال جمحي ػ جلؼس

غ١ش جفغخ لشجس ٠ى ذحطح ج١ ضغد جط جالػيحخ أ جالخطالالش ٠قف ى ج٠ح 10 جالػزجسذز جمحي

.ؾشع

جطؾ١ جالؽشجف قك ف ضطؿ جطؼحلذ غ ضؼحح ف عيس إلدجسز وحص جرج ج عرك ح ٠طنف

جط . جمنحء جمنحت١س جشجلرس غيس لشجسضح جضخحر جطضجحضح ضف١ز ف خحمؼس ره غ ف جشجلرس

جطجص ذاػحدز جطؼمس جطؼحلذ٠س جالخطالالش خيسز غ ىشفح جطخز جمشجس الءس ذ ػ ضقد

. جطؼحلذ٠س ئخالالضح جخيحتح غرش ق ف جغطكمؼ١ح جطؼ٠ل ضشض١د ؼمذ جح

جالدجسز غ جطؼحلذ الطضجحش جمنحء شجلرس: جػح١س جفمشز

ز ضطؿ جطكالش، دفطش ف جكذدز جؾشه فك جؼمذ ضف١ز ف جالدجسز غ جطؼحلذ جطضجحش ضطؿ

جالطضجحش

ج١ؼحد ف جؼمذ ؽشه ذطف١ز وزه جطضج ؽخق١س ذقفس جطؼحلذ ذحطضج جطؼحلذ فحء ف ذحخقؿ

. جكذد

جؼمذ ؽشه ذطف١ز جطؼحلذ جطضج : أال

جؾشه فك جطضج ذطف١ز ض فحطؼحلذ جالدجس، جؼمذ ضف١ز ف ؾش٠ح جالطضج زج ٠ؼذ

جالطحع ٠ؿص ال جطؼحلذ، مع جؼ ذأدجت طؼحلذ جغطذفس جغح٠س ضكم١ك جؼمذ ف ػ١ح جقؿ

ذ جالخالي ٠شضد ،ذك١ع ك ذحطضجحضح جطؼحلذز جالدجس٠س جؿس فحء ػذ ذكؿس ج٠محف أ جؼمذ ضف١ز ػ

آغحس ضك١ جؼمذ فغخ لقذ جالدجس٠س عيطح العطؼحي ضرش٠شج إلدجسز ٠ؼي جطؼحلذ، ػ جغإ١س ضشض١د

جطؼحلذ ذحطضج فحت د لحشز لز قحص جرج جطؼحلذ غإ١س ضغ١د أ ٠كذظ لذ ى ذحطضجحض، جالخالي

إلسجدض دخ ال أش ػ جطؼحلذ كحعرس ضأذ جؿشدز جؼذجس رحدب ج١س قغ مطن١حش ى جؼمذ ذطف١ز

. ف١ح

ئ ق١ع ى " أ 16/4/2003 ذطحس٠خ 89 ػذد قىح ف ذشجوؼ جالدجس٠س جكىس ررص لذ

جؿحص ػ ضلفص ذحح ٠مش جؾشع ؿضز جمحس ػ أ جيشف١ غ جؿض جز جركع جػحذص

جؼمد جىحس ف ج ذح ... غطكمحضح جؾشع فحقرس جإعغس أدجء ػذ ذغرد 1988 عس ز جؾشع

." جألدجء ػذ ذغرد جالؿحص ػ جطلف جؾشع ؿضز محس ٠ى ال جالدجس٠س

جطضجحضح ذأقذ جالدجسز فحء ػذ ؿشد جطؼحلذ جطضج ضف١ز ػ جطؼحلذ ذطلف جطؼك جرذأ زج

ضجفش ٠طؼ١ ئر ، جالدجس٠س جؼمد ضف١ز ج١سف قغ رذأ غ ره طؼحسك جالىالق ػ أخز ٠ى ال ق١ح

: جرذأ ذزج جطؼحلذ غ جالدجسز الطضج ؽشى١

٠ق١ر؛ جز جؿغ١ ػحنشس_ ك جطؼحلذ ذحطضجح جالدجسز ئخالي ئغش ػ _جطغد ذعؼ ٠ى ج

l ؾ362/13/2006 يهق ػسز 02/04/2009 ثزبضد 168حكى ػسز

16

Page 10: ٞسجدلإج ذمؼٌج شحػصحِٕ س٠ٛغض ٟف ءحنمٌج سٚدadala.justice.gov.ma/production/Etudes_Ouvrages/ar/Etudes/administration/دور... · 1 ٞسجدلإج

10

جطحع قحس ف ،وح ض٠ قذس ذغرد جطؼحلذ جطضج ضف١ز ػ ضؼػش جالخالي زج ؽح ٠ى ـأ

ضفق ور١شز رحغ ضى أ ؽش٠يس أدجح، جط جالػحي ػ جح١س غطكمحض عذجد ػ رشس د جالدجسز

. جطف١ز ف جالعطشجس ػ جح١س جىح١حض

جؼمذ ذطف١ز طؼحلذ جؾخق١س جغإ١س: غح١ح

لح قؿ جؼذ٠ذ جىحس ف جطؼحلذ جطضج ذطف١ز جالدجسز غ طؼحلذ جؾخق جالطضج ٠رشص

جفمشز ف ضـ جط جؼحس جالدجس٠س جؾشه دفطش 78 جحدز جؾخق١س غإ١ط ضإوذ جط جقفمحش

جالدجسز غ جطؼحلذ جطضج...".جطضجحض ؾ١غ ػ ؽخق١ح غإال جقفمس فحقد ٠ظ " ج ػ جشجذؼس

ج جؼمذ ك جالػحي إلؿحص جرحى جطؼحلذ ج غ١ش جطحصي ػ١ ٠كظش جالدجس ؼمذ جؾخق ذحطف١ز

جالذجف ػ ٠خشؾح جغغشز عحىحش ؿحي ج جالدجس٠س جؼمد ؿحي ال٠طكي قط ره آخش ؽخـ

. جىشجد ذحطظح جشفك ع١ش دج جؾح جذشص جط

ذك١ع جعطػحء حن جح يمح ١ظ غ١ش جؼمذ ضف١ز ػ جطؼحلذ ضحصي ذؼذ جؼح جرذأ زج ى

جغحف جؼحس جالدجس٠س جؾشه دفطش 78 جفق ج ؿذ ىزج جرحى جطؼحلذ أعخ جمح جؾحص

ؾضء ضف١ز جغ١ش ج جقفمس فحقد ذؾر ٠ؼذ ىطخ ػمذ جرحى جطؼحلذ " ج ػ ٠ـ جزوش

ذير١ؼس جؾشع فحقد ٠رغ ج ؽش٠يس جرحى ؼ جطؼحلذ٠ ذكش٠س جقفمس فحقد ٠خطحس ، ففمط

ضغ١حش جطؿحس٠س ػح٠ جزوس٠ جطؼحلذ٠ ٠س جرحى ذؾأح جطؼحلذ ٠ؼطض جط جالػحي

." ػح٠ ؽشوحت

: ح جؾشه ؿػس جطؼحلذ زج جغشذ جؾشع أخنغ لذ

جطحفغ١؛ جيذس جؾشه فظ ػ جرحى جطؼحلذ ضفش - ؛ جقفمس ػ جحضؿس جالطضجحش ؾ١غ ػ ؽخق١ح غإال جقفمس فحقد ٠ظ أ - جرحى؛ جطؼحلذ٠ غ لح١س ػاللس ذأ٠س جؾشع فحقد ٠ؼطشف ال - جؽيشح؛ ؽيش جح جقفمس ؿع جرحى جطؼحلذ ٠ؾ ال -

ؾضء ضف١ز ض١س ػ جغ١ش جالدجسز غ جطؼحلذ ذ١ جضفحق جرحى جطؼحلذ وح جرج زه

ضظ جط جالدجسز جألف جطؼحلذ ذ١ جطؼحلذ٠س جؼاللس جفقح ج ٠إد ال جالضفحق زج فح جطؼحلذ٠س، جطضجحض

جطضجحض ضف١ز ف جغ١ش ذخذحش ٠غطؼ١ ج جالدجسز غ فحطؼحلذ ، جمح١س آغحسح ىحفس شضرس لحتس

جع زج ػ جالدجسز جفمس الذذ ره فغ ، جطؿضتس طكق١ـ لحذ جؼمذ ك وح جرج جطؼحلذ٠س

. لحتس ضظ جؼمذ ضف١ز ػ جالف جطؼحلذ غإ١س ٠ؿؼ ح ،زج جرحى جطؼحلذ

جؼمذ ضف١ز ح٠س ذذج٠س آؾحي ذحقطشج جطؼحلذ جطضج : غحػح

٠قرف جؼمذ ك جألػحي إلحء جؼمذ ف ػ١ح جطق١ـ ٠ط طف١ز ذؼذز شضرو جدجس ػمذ و

جؼمذ ف جكذدز جذز خالي جطؼحلذ ك جالػحي ٠ؿض ئرج ذحالطضج ئخالي مؼ١س ف جالدجسز غ جطؼحلذ

ػ جطشضرس جالخطالالش شجلرس جمنحء ٠ط جالدجسز، ىشف جقس جالمحف١س جذز جاللطنحء ػذ

جالؽغحي ضلف ذرحد٠س جالش ضؼك عجء جطؼحلذ ىشف جقطشجح ػذ جؽىحي ٠ػحس ق١ جالؽغحي ح٠س ذذج٠س

: ذاحتح ج

ضلفح جالؽغحي عش٠ح ذذج٠س -أ

ذطف١ز ضح جطؼحلذ ٠ى غ ، كذدز ص١س ذز أ جضح ف ٠غش ػمذ و ج جالف

جض زه ؾضجءجش ػ١ ٠شضد ره ف جخالي ج ، جؼمذ ف جكذدز جالف١س ذض ف جطؼحلذ جطضج

جؾشه دفطش 36 7 جفق١ ج ؿذ ىزج جالؽغحي رذج٠س طؼحلذ ذحخذس جش ضغ١ جإلدجسز جمح

جط جالؽغحي ضلف ذذج٠س غحس ٠كذد ، جذس كغحخ جؿضز جالؽغحي ففمحش ػ جيرمس جؼحس جالدجس٠س

جطشضد ذحطؼ٠ل أ جقفمس ذفغخ جح ضطؼك ، ضكطش جرج جطؼحلذز جالىشجف ذ١ ؾحو ػذز ػح ضطذ لذ

.ؼح ذحطؼحلذ جالقمس جالمشجس ػ جطل١ف ذز وحص جرج ح قحط١ ذ١ جؼحس جالدجس٠س جؾشه ذفطش 44 جحدز فشلص جكحس ز ف

جؾشع فحقد جش جرج جال جكحس فف: جطف١ز ف جؾشع ذؼذ أ لر عجء جغس ضفق ج عس ػ ضم

جسػ قشجعس ضطيرح جط جقحس٠ف ػ ضؼ٠ل ىد محي ٠كك فح جغس ػ ضم ذز جألؽغحي ضأؾ١

جكحس ،أح جقفمس ذفغخ جيحرس قك ٠ى ج د جطأؾ١ زج ؾشجء ٠كم لذ جز جنشس ػ

Page 11: ٞسجدلإج ذمؼٌج شحػصحِٕ س٠ٛغض ٟف ءحنمٌج سٚدadala.justice.gov.ma/production/Etudes_Ouvrages/ar/Etudes/administration/دور... · 1 ٞسجدلإج

11

فغخ ىد جالدجسز غ طؼحلذ ٠كك فح جكحس ز ف جغس جالؽغحي ضل١ف ذز ذطؿحص جػح١سفططؼك

جنشس ػ ضؼ٠ل جسػ قشجعس ػ ذطؼ٠ل جيحرس ٠ؿص وح وطحذس جيد ٠ى ج جقفمسػ

. جطل١ف ؾشجء كم جز

دجخ لذص جرج جال مرس جطؼ٠ل ج ذحفغخ جطؼمس عجء جيرحش ز ضى ال جالقجي ؾ١غ ف

.جالؽغحي ذطأؾ١ جمحم ذحخذس جالش ضر١غ ضحس٠خ ٠ح 40 جؾ

ضغ١ جالؽغحي ز ذح٠س ج٠نح ٠ط ف جالؽغحي ذرذج٠س ج٢ؾحي ٠شضرو وح : جالؽغحي ح٠س -خ

يحذمس طأوذ جؾشع فحقرس ذح ضم شجلرس ٠خنغ جطغ١ زج ، جؾشع قحقد

كنش ذجعيس إلطح جرذج٠س ف ،٠ى جطم١س جففحضح جقفمس ؿع جالؽغحي

ػ ٠ى جط جؾشع فحقد ذ كذد جؾ دجخ جؼ١خ جؾجتد وحفس ف١ ضغؿ

. ره ضرؼحش ضك ىحتس ضكص ؽش٠ جؾ دجخ جفالقح جمحس

جز جنح جؾ ف ره خالف ػ ٠ـ ح جحت جطغ ٠ى جإلص جطغ عس ذؼذ

جؼحس جالدجس٠س جؾشه دفطش 67 جحدز ) جطح جالحء جطضج ٠ذػ ذحطضج ف١ ٠طم١ذ جز جطؼحلذ ذ ٠طض

ؾ١غ ذافالـ خال ٠طذجسن جىح١س جحت١س جالػحي جالؽغحي وحفس ذطف١ز ذمطنح ٠م جز(

. جؾشع فحقد ج١ح أؽحس جط جالخطالالش

لشجسح ف جالدجس٠س جالعطثحف كىس ررص لذ "

عس ذشس جقطغحذ ٠ؿد جحت جطغ١ لشجس ج

جرى١س جىفحس ػ ج١ذ شفغ جالعطؿحذس ٠مطن ح إلطح، ضغ١ح لنحت١ح جػطرش جز جطغ١ ضحس٠خ ػ

"جنح جاللطيحع ػ جقس

جمحس ذاضح جالدجسز خال كنشضطأوذ ذجعيس جقفمس ضف١ز ح٠س جحت جطغ ٠ؾى

ج ج٢ؾحي،غ١ش دجخ جؼمذ ف ػ١ح جقؿ جطؼحلذ٠س جالطضجحش جطم١س ججففحش فك ؾشع

جطضجحضح جحء جؾشع فحقرس جالدجسز ضطغ جحت جطغ ذحشغ ج ٠يشـ جز جإلؽىحي

. جنح جاللطيحع جنح ػ ج١ذ سفغ ضغ١ جطضجحض جطؼحلذ ضكش٠ش

دفطش 68 جحدز جوذض ح زج68 جؼمذ ضف١ز ح٠س ضػرص جعحع١س غ١مس جحت جطغ١

٠طن ج الذذ ،زه"جقفمس ضف١ز ح٠س جحت جطغ١ ٠ؾى " ج ػ قص جط جالدجس٠س جؾشه

جؼمذ ذد جؿحص ضح ال جإلغرحض١س جمز ضى قط جمح١س جؾى١س جؾشه جحت جطغ١ كنش

ذحشذو جالدجس٠س جكىس ررص جالضؿح زج ،ف جقفمس ح٠س ػ جالػال17

كنش ػ ذحىالػح " ج ج

ػ جغإي ضل١غ ضطن ال ج١ذ ذخو فؼال كشسز غ١مس ػ ػرحسز ج ؾ١ح ح جضنف جحت جطغ١

٠فطمش ٠ؿؼ ح ػ١ ججفمس ذطكش٠ش لحص جط جالدجسز ىحذغ ضأؽشز ضن ال جح وح ففط جالدجسز

، " جشع جكنش جففحش

جالدجس جؼمذ ذطف١ز جطؼحلذ جخالي ػ جطشضرس جؿضجءجش : سجذؼح

ضل١غ ف جكك إلدجسز ٠ؼي خيأ ج١ؼحد ف جؼمذ ضف١ز جطؼحلذ٠س ذحطضجحض جفحء جطؼحلذ ضأخ١ش ٠ؾى

ف جضخحرح إلدجسز ٠ى جط جؿضجءجش أ . ذحطضجحض جفحء ف مقشج ذحػطرحس جطؼحلذ ػ جؿضجء

.قغحذ ػ جطف١ز جطؼحلذ جؼ عكد جطأخ١ش غشجس حن جطؼحلذ قك

جؼح جشفك أفحخ ػح جطؼحلذز جالدجس٠س ؿس ضؼ٠ل ذػحذس " ...: جطحخ١ش غشجس فشك

ؾشه يحذمس جطؼحلذ ك جالػحي ذأدجء جطؼحلذ ذحطضج ؼح جطؼحلذ ئخالي شد مشس ذحؼمذ جطق

قغ ٠ظ ح زه جكذدز ججػ١ذ ف جالذطذجت طغ١ فحكس ضى ذك١ع جطؼحلذ، مع ججففحش

18."جشفك زج ع١ش

09/02/2010 ثزبضد 301حكى انحكخ االزاضخ ثبنطثبط ػسز 17

5/9/2000 م جهؽخ 44 نؽخ 6474 انحكخ االزاضخ انؼهب ك يظط عؼ ضهى 18

Page 12: ٞسجدلإج ذمؼٌج شحػصحِٕ س٠ٛغض ٟف ءحنمٌج سٚدadala.justice.gov.ma/production/Etudes_Ouvrages/ar/Etudes/administration/دور... · 1 ٞسجدلإج

12

١٠س ضأخ١ش غشجس ضيرك " أ ػ جؼحس جالدجس٠س جؾشه دفطش 60 جحدز 1 جفمشز ضـ

ح ذؾيش أ جقفمس ذؿع جالش ضؼك عجء ، جالؽغحي ضف١ز ف ضأخش ؼح٠س قحس ف جمحي قك ف

ؾضءج جخحفس جؾشه دفطش ف جكذدز جغشجس ز ضؼحدي ألق، ضحس٠خ أ طف١ز ؾضت أؾ قذد عرك

غ١شج قفمس جألف جػ جزوس جرغ ٠ى جؼ جؾيش أ جقفمس ؿع رغ ف جالف

."جكمس ذحؼمد جاللطنحء ػذ طح أ19

جعطقذجس ج ح جكحؾس د فغح ضمحء جالدجسز ضلؼح جغشجس ز ج ج ذحإلؽحسز جؿذ٠ش

.ج١ؼحد ف جالػحي ذاؿحص ٠م ؼح جطؼحلذ ج ح ٠طر١ ح ذؿشد ره ٠خح لنحت قى جز جنشس ؿرش ضؼ٠ل ػ جكقي ذ١ ذ١ح ٠كي ال جطأخ١ش غشجس جلطنحء ف جالدجسز قك

ح و جعطكمحق مطن عذ ق١ع جطؼ٠ل ػ جغشجس الخطالف جطؼحلذ ذحالطضج جفحء ضأخش خف

ج وح ، جـ زج ج ٠غطذ ال جطؼ٠ل ف جكك ج غ١ش العطكمحلح جؼمذ ف ـ ج ضكطحؼ فحغشجس ،

جنشس لع ٠غطؾد جطؼ٠ل ج ق١ ف جطؼحلذز ذحإلدجسز قحي مشس ؾد ضغطض ال جطأخ١ش٠س جغشجس

العطكمحل الص وؾشه20

.

ف جطأخ١ش ٠ى ج جطأخ١ش غشجس ضل١غ حه ج ج قش ف جؼ١ح جالدجس٠س جكىس ررص لذ

ضمر رشس د جطأخ١ش زج ٠ى ج جطف١ز ف ضشجخ١ ذغرد جالدجسز غ جطؼحلذ ػ ج سجؾؼح جؼمذ ضف١ز

جإلدجسز21 جطؼحلذ ٠ى فال ره ف إلسجدض دخ ال لحشز لز ج ػال سجؾغ جطف١ز ف جطأخ١ش وح ئرج ،أح

. جغشجس ذأدجء ضح

: جخحضس ز ضف١ز ىش٠ك ػ عجء ذس جشفم جؾحه طذذ١ش جألعح١د أ جإلدجس٠س جؼمد أفرف مذ

عجء جؽىحالش ػذز ٠يشـ جفرف ضير١مح ؿحي ؼ ، جخطو جاللطقحد ىش٠ك ػ ج رحؽش ذؾى جالؾيس

جخطقحفح وحص جط جشجفك ؿػس ضذذ١ش ػ جالدجسز ضخ ذؼذ جالخطقحؿ ذمع ح ضؼك

ج جدجس٠س ػمد وحص حرج ضكذ٠ذ جؾ فؼد ؾذ جمح جطى١١ف جفرف ذحطح جخحؿ جميحع فحتذز عحذمح

جيش جخطقحؿ ٠ؼد جؼمذ ػ فقس لشجسجش وحص رج ح طف١زح جقحقرس جمشجسجش ق١ع ،ج ػحد٠س

جالؾطحد أ جؾح، منحء ف١ح جظش جخطقحؿ ٠شؾغ ذحؼمذ طقس لشجسجش أ جالغحء منحء ف١ح

ضؼشف جؼح١٠ش ز صجص فال جؼمذ٠س ذححصػس جخطقس جؿس طكذ٠ذ ج ؼح١٠ش ػذز جؾذ جفم جمنحت

.جؼحس جشجفك جدجسز ضذذ١ش ىشق ضيس ذغرد غطشج ضيسج جكم١مس ف

ذ١ جالىشجف جطؼحلذز خالي حسعطح طف١ز جؼمذ ذطف١ز جطؼمس جؼمذ٠س جضجػحش غط ػ جح

خطف ك جظش٠حش جؼح١٠ش ؿػس ج٠ؿحد ف ور١شج دسج جمنحت جالؾطحد جفم ؼد فمذ ،جؼمذ

ػ ، جطؼ٠ل ىشق أ جحتح ضف١زح و١ف١س ج جالؽغحي ذرذج٠س ضؼمص عجء جالىشجف ذ١ جحؽثس جؾحوس

جؾس ف جعطػحت١س عيحش جالدسز ضه ذك١ع طغح٠س غ١ش جالىشجف ذ١ جطؼحلذ٠س جؼاللس ز ج جػطرحس

جطؼحلذ ٠غ زج ى ػحس، وغيس ذففح ضغطذح جط جطؼحلذ٠س الطضجحض ضف١ز أغحء ؼح جطؼحلذ

جمجػذ ؿػس جذشجص ف ور١شج دسج جالدجس جمنحء ؼد لذ ، جطؼحلذ٠س قمل ػ جكفح

جىغد ضكم١ك ف جطؿ١س جطؼحلذ٠ جيشف١ قمق قح٠س جؼاللس ز ضجصحش ػ كفح جظش٠حش

: هس حسز انشطع ػسح حبالد رؽزحن كب ، يب _ 30

يؼبخ رأذط ك رلص االشـبل -

ك حبنخ كؽد انظلوخ ك رغجن انى ؿبخ و رجهؾ يوطض انلؽد ا انى ؿبخ اؼزـالل انوبنخ -

10حسز ؼولب ك يجهؾ - ي يجهؾ انظلوخ االطه يب نى ض ذالف شنك ك زكزط انشطط انربطخ %

كؽد انظلوخ ػس ثهؽ انـطايبد انؽوق انحسز ثؼس رج اػصاض يوسو انى انوبل -19

288:و غ ص "رلص انؼوس االزاضي رؽخ يبظػبر هضبء رحكب:" ز ػجس انؼعع ػجس انؼى ذهلخ 20

1999/-/15 م ج 37 نؽخ 2527انحكخ االزاضخ انؼهب انظطخ عؼ ضهى 21

Page 13: ٞسجدلإج ذمؼٌج شحػصحِٕ س٠ٛغض ٟف ءحنمٌج سٚدadala.justice.gov.ma/production/Etudes_Ouvrages/ar/Etudes/administration/دور... · 1 ٞسجدلإج

13

جؼحس جقكس ضكم١ك ذحطح جشفك خذحش جالعطفحدز إلدجسز ذحغرس جؼمذ جحء جطؼحلذ فحتذز

. جؼمذ زج غح٠س جط