SUYUN OTONİZASYONU:

Suyun kendi kendine iyonlaşmasına Suyun Otonizasyonu -

Otoprotoliz adı verilir.

Suda oluşan H+ sadece protondur.

H2O(S) H+

(suda) + OH- (Suda)

H2O(S) + H+(suda) H3O+

(suda)

H2O(s) + H2O(s) H3O+(suda) + OH-

(suda)

Su az da olsa elektrik akımını iletmektedir.

Ksu = [H3O+] [OH-]

Ksu = [H+] [OH-]

25oC de => Ksu = 1.10-14

Su iyonlaşması endotermiktir.

Sıcaklık artarsa (T ↑) Ksu değeri artar. (Ksu ↑)

Saf suda => [H+] = [OH-] = 1.10-7

[H+] pH

[OH-] pOH

ASİTLER- BAZLAR

[H+] > [OH-] pH < pOH

[H+] > 10-7 pH < 7

[OH-] < 10-7 pOH > 7

[OH-] > [H+] pOH < pH

[OH-] > 10-7 pOH < 7

[H+] < 10-7 pH > 7

Bir asit çözeltisinde;

[H+] derişimi artarsa => [OH-] derişimi azalır.

pOH artar.

pH azalır.

ASİTLER

BAZLAR

pH ve pOH KAVRAMI

pH = -log [H+]

pOH = -log [OH-]

pH + pOH =14

Bir baz çözeltisinde;

[OH-] derişimi artarsa => [H+] derişimi azalır.

pH artar

pOH azalır

1. ARRHENİUS ASİT – BAZ TANIMI:

Yapısında H içeren ve suda çözündüğünde ortama H+ iyonu

veren maddelere ASİT denir.

Yapısında OH- grubu bulunan ve suda çözündüğünde ortama

OH- grubu veren maddelere BAZ denir.

ÖRNEK:

HCl (s) H+ (suda) + Cl- (suda)

Ca(OH)2(k) Ca+2(suda) + 2OH-

(suda)

Arrhenius CO2 ; SO2 ; NH3 ; Na2O gibi maddelerin asitliğini bazlığını

açıklamada yetersiz kalmıştır.

2. BRONSTED – LOWRY ASİT – BAZ TANIMI:

PROTON (H+) veren maddelere ASİT

PROTON (H+) veren maddelere BAZ denir.

Asit

H2o

H2o

ASİT VE BAZ TANIMI

KONJUGE ASİT – BAZ ÇİFTİ:

ÖRNEK:

NH3 + H2O NH+4 + OH-

Konjuge asit – baz çifti ; NH3 ; NH4

H2O ; OH-

EŞLENİK ASİT – BAZ KUVVETİ:

Kuvvetli bir asidin eşlenik bazı daima zayıftır.

HNO3 + OH- NO-3 + H2O

(kuvvetli) (kuvvetli) (zayıf) (zayıf)

LEWİS ASİT – BAZ TANIMI:

e- çifti verebilen maddelere BAZ

e- çifti alabilen maddelere ASİT denir.

e- alan asittir. e- veren bazdır.

Baz1 Asit2 Asit1 Baz2

Asit1 Baz2 Baz1 Asit2

H+ iyonuda bir LEWİS asididir. Kovalent bağ oluşturmak üzere bir e-

çifti alabilir.

ASİTLERİN ÖZELLİKLERİ

1. Tadları ekşidir.

2. Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.

Sulu HCl

Sıvı HCl iletmez

3. Bazlarla nötrleşme tepkimesi verir. Ekzotermiktir.

HCl + NaOH NaCl + H2O

4. Turnusol kağıdı Kırmızı

Metil oranj Kırmızı

Fenolftalein Renksiz

5. 1A – 2A GRUBU metalleri ile tepkimeye girerek ; değerliğinin

yarısı kadar H2 gazı açığa çıkar.

Na + HNO3 NaNO3 + 1\2 H2 (g)

Mg + H2SO4 MgSO4 + H2(g)

Al + 3HCl AlCl3 + 3\2 H2(g)

6. YARI SOY METAL SOY METAL

Cu Au

Hg Pt

Ag

Yarı soy metaller oksijensiz asitlerle tepkime vermez.

(HCl ; HBr…)

Cu + HCl Tepkime yok.

UYARI: Soy metallerin oksitleri ; oksijensiz asitlerle tepkime verir.

CuO + 2HCl CuCl2 + H2O

Yarı soy metaller ;

Cu + (HNO3) derişik NO2(g)

Cu + (HNO3) seyreltik NO(g)

Cu + (H2SO4) derişik SO2(g) açığa çıkartırlar.

Soy metaller Kral Suyu (HCl + HNO3) hariç asitlerle tepkime

vermez.

7. Karbonatlı bileşikler asitlerle tepkimesinden CO2(g) açığa

çıkarır.

CaCO3 + 2 HCl(suda) CaCl2 + CO2(g) + H2O

8. Asitlerin tesir değerliği suya verdiği H+ iyonu sayısıdır.

ASİT td

HCl 1

H2SO4 2

H3PO4 3

H4P2O7 4

CH3COOH 1

COOH 2

COOH

ASİTLERİN KUVVETLİLİĞİ:

Kuvvetli Asitler:

Suda tamamen iyonlaşır.

Elektrik iletkenliği yüksektir.

Tepkime tek yönlüdür.

HCl H+(suda) + Cl-(suda)

İyonlaşma yüzdesi % 100 dür.

ZAYIF ASİTLER:

Suda kısmen iyonlaşır.

İletkenlikleri azdır.

Hem iyonik – hem moleküler çözünür.

Tepkime çift yönlüdür.

CH3COOH CH3COO- + H+

%100 iyonlaşmazlar.

25oC de hesaplanan KA değerleri vardır.

ORGANİK ASİTLERİN HEPSİ ZAYIFTIR.

Karbon sayısı arttıkça kuvvetlik azalır.

HCOOH > CH3COOH > C2H5-COOH …….

Formik asit

Karınca asidi en kuvvetli

HALOJEN ASİTLERİNDE :

Asitlik kuvveti artar.

HF < HCl < HBr < HI

Bağ kuvveti artar.

En zayıf asit (F elektronegatifliği en yüksek H+

İyonu kolay ayrılamaz.)

F- > Cl- > Br- > I- (eşlenik bazların kuvveti)

Aynı Halojenli Farklı Oksi Asitlerin Kuvvetliliği:

O - O -

H O Cl- < H O Cl O- < H O Cl O < H O Cl O

O

Oksijen sayısı arttıkça Cl’nin yükseltgenme basamağı artar. Cl O

bağındaki e-ları kendine çok çeker. H O bağının polarlığı artar. Asitlik

kuvveti artar.

HClO < HClO2 < HClO3 < HClO4

ClO4- < ClO3

- < ClO2- < ClO- (Eşlenik Baz Kuvveti)

ÖRNEK :

HNO3 > HNO2

H2SO4 > H2SO3

Farklı Halojenli Oksi Asitlerin Kuvvetliliği :

HClO > HBrO > HIO (Klor elektronegatifliği fazla)

IO- > BrO- > ClO- (Eşlenik bazların kuvveti)

Periyodik Cetvelde ;

Hidrojen içerikli asitler :

4A 5A 6A 7A

CH4 NH3 H2O HF Atom çapı büyür.

SiH4 PH3 H2S HCl Asitlik artar.

GeH4 AsH3 H2Se HBr

SnH4 SbH3 H2Te HJ

Asitlik artar.

Hipokloröz Kloröz Klorik Perklorik

PERİYODİK CETVELDE ;

Asitlik kuvveti artar.

4A 5A 6A 7A

H2SiO4 H3PO4 H2SO4 HClO4 Asitlik kuvveti

azalır.

BAZLARIN ÖZELLİKLERİ

1. Tadları acımsıdır. (Sabun , deterjan , karbonat tozu)

2. Kırmızı turnusol kağıdını mavileştirir.

3. Fenolftalein : Pembe

Metil oranj : Sarı

4. Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.

5. Bazlar Amfoter metaller hariç metallerle tepkime vermez.

Amfoter Metal : Hem asitlerle hem de bazlarla tepkime

verir. (Al , Zn , Pb , Sn , Cr , Be , Sb)

Zn + 2HCl ZnCl2 + H2(g)

Zn + 2NaOH Na2ZnO2 + H2(g)

Al + 3HCl AlCl3 + 3\2H2(g)

Al + 3NaOH Na3AlO3 + 3\2H2(g)

6. Asitlerle nötrleşme tepkimesi verirler.

Zayıf asit orta asit kuvvetli asit kuvvetli asit

H2 AsO4 H2SeO4 HBrO4

Sodyum çinkat

Sodyum Alüminat

7. Bazların tesir değerliği :

td

NaOH 1

Mg(OH)2 2

Al(OH)3 3

NH3 1

BAZLARIN KUVVETLİLİĞİ

Kuvvetli Bazlar :

Suda tamamen %100 iyonlarına ayrışır.

Eletrik iletkenliği yüksektir.

Tepkime tek yönlüdür.

NaOH Na+ + OH-

Zayıf Bazlar :

Suda kısmen iyonlaşır.

İletkenlikleri azdır.

25oC de hesaplanan KB değeri vardır.

Suda moleküler ve iyonik çözünür.

Tepkime çift yönlüdür.(Denge hali söz konusu)

NH3 + H2O NH4+ + OH-

PERİYODİK CETVELDE ;

Bazlık kuvveti artar.

Bazlık kuvvet

artar.

BAZ BÖLGESİ

ASİT

BÖLGESİ

A. ASİDİK OKSİTLER : Ametallerin oksijenli bileşiğidir. (CO2 , SO2)

Asitlerle tepkime vermez.

Bazlarla tepkime verir. CO2 + NaOH NaHCO3

Suyla tepkime verir. CO2 + H2O H2CO3

SO3 + H2O H2SO4

B. BAZİK OKSİTLER : Metallerin oksijenli bileşiğidir. (Na2O , K2O)

Bazlarla tepkime vermez.

Asitlerle tepkime verir. Na2O + 2HCl 2NaCl + H2O

Suyla tepkime verir. K2O + H2O 2KOH

C. NÖTR OKSİTLER : Ametallerin oksijence fakir bileşiği

(N2O , CO , NO …..)

Suyla

Asitle tepkime vermez.

Bazla

D. AMFOTER OKSİT : Amfoter metallerin oksijenli bileşiğidir.

ZnO , Al2O3 , SnO , PbO …..

Asitle tepkime verir ZnO + 2HCl ZnCl2 + H2O

Bazla tepkime verir ZnO + 2NaOH Na2ZnO2 + H2O