Қоршаған орта туралы ілімҚоршаған орта туралы ілім Шығыс Қазақстан облысыны Шығыс Қазақстан облысыны

ң су ресурстарының ластану ң су ресурстарының ластануыы

Болуспаева Л С Болуспаева Л С

Өскемен қаласы, 2007 жыл

Лекция жоспарыЛекция жоспары

ШШығыс Қазақстан облысының су ығыс Қазақстан облысының су қорларының жалпы сипаттамасықорларының жалпы сипаттамасы

ШШығыс Қазақстан облысының су ығыс Қазақстан облысының су қорларының ластануықорларының ластануы

Су ресурстарын қорғау және үнемді Су ресурстарын қорғау және үнемді пайдаланупайдалану

ШҚО су қоры ШҚО су қоры

1017 1017 өзен, жалпы ұзындығы өзен, жалпы ұзындығы 2828 мың км. мың км. 1967 1967 көл, жалпы көлемі көл, жалпы көлемі 6,5 6,5 млрд.ммлрд.м33 75 су қоймалары, проекттік 75 су қоймалары, проекттік

сыйымдылығы 53 кмсыйымдылығы 53 км33 Жер асты сулары 2,4 Жер асты сулары 2,4 млрд.ммлрд.м33

Ертіс өзені Ертіс өзені -- ШҚО су ШҚО су ресурстарының негізгі артериясыресурстарының негізгі артериясы

o Жалпы ұзындығы Жалпы ұзындығы – 4248 км– 4248 км..

o Қазақстан жерінен өтетініҚазақстан жерінен өтетіні 1698 км. 1698 км.

o Су жиналатын алқабы 1592 мың. кмСу жиналатын алқабы 1592 мың. км22

Омбы қаласының тұсында өзен Омбы қаласының тұсында өзен аңғарының ені аңғарының ені 6-8 км. Ары 6-8 км. Ары

қарай кеңейіп 25қарай кеңейіп 25--35 км жетеді35 км жетеді

Ертістің төменгі ағысындағы басты Ертістің төменгі ағысындағы басты салалары салалары

1.1. ТобылТобыл

2.2. ЕсілЕсіл

3.3. ВагайВагай

4.4. ҚоңдыҚоңды

5.5. ОмьОмь

6.6. ТартаТарта

7.7. ДемьянкаДемьянка

сол жағынансол жағынан

он жағынанон жағынан

МарқакөлМарқакөл

Ауданы Ауданы 455 км455 км22 Теңіз бетінен биіктігі 1449,3 м.Теңіз бетінен биіктігі 1449,3 м. Ең терең жері 27 м.Ең терең жері 27 м.

Су бассейндарының ластануының Су бассейндарының ластануының негізгі себебі – тазартылмаған негізгі себебі – тазартылмаған

ағын сударды өзен көлге жіберуағын сударды өзен көлге жіберуБұған жол беретіндер:Бұған жол беретіндер:

Тұрғын үй коммуналдық шаруашылықтарТұрғын үй коммуналдық шаруашылықтар Өнеркәсіп орындарыӨнеркәсіп орындары Ауыл шаруашылығын химияландыруАуыл шаруашылығын химияландыру Халық шаруашылығының басқа салаларыХалық шаруашылығының басқа салалары

Негізгі ластаушы көздеріНегізгі ластаушы көздері

Өнеркәсіп өнімдерін сақтайтын қоймаларӨнеркәсіп өнімдерін сақтайтын қоймалар Химиялық заттар мен тыңайтқыштарХимиялық заттар мен тыңайтқыштар Тұрмыстық қалдықтарТұрмыстық қалдықтар Жер асты суымен жалғанатын құбырларЖер асты суымен жалғанатын құбырлар Ірі құрылыс учаскелеріІрі құрылыс учаскелері Сүзгі алаңдар Сүзгі алаңдар Бұрғы скважиналарБұрғы скважиналар

Негізгі ластаушы кәсіпорындарНегізгі ластаушы кәсіпорындар

Керамика АҚКерамика АҚ АЕАЕSS Согринск ЖЭС Согринск ЖЭС Қазақмыс бірлестігінің Восток Казмедь Қазақмыс бірлестігінің Восток Казмедь

филиалыфилиалы КазЦинк АҚКазЦинк АҚ

ШҚО су ресуртарын қолдану динамикасыШҚО су ресуртарын қолдану динамикасы

Өнеркәсіп орындарының және қалалардың ШҚО Өнеркәсіп орындарының және қалалардың ШҚО су ресурстарының ластануына әсерісу ресурстарының ластануына әсері

2005 жыл2005 жыл

Глубочанка Глубочанка өзенінде сапа кластары және өзенінде сапа кластары және судың ластану индексінің динамикасысудың ластану индексінің динамикасы

судың ластану индексі сапа класысудың ластану индексі сапа класы

Ертіс өзенінің сапа класының және судың ластану Ертіс өзенінің сапа класының және судың ластану индексінің динамикасыиндексінің динамикасы

судың ластану индексі сапа класысудың ластану индексі сапа класы

Жер үсті суларының ластануы индекстеріЖер үсті суларының ластануы индекстері2004-2005ж.2004-2005ж.

Су объектісі Қадағалау пункті сли Су сапасының класы Су сапасының сипаттамасы

2004 2005 2004 2005 2004 ::■:-:

Қара Ертіс с.Буран 1,64 1,15 3 3 орташа ластанған орташа ластанған

ө.Иртыш г.У-Каменогорск 1,67 1,12 3 3 орташа ластанған орташа ластанған

ө.Иртыш с.Прапорщиково 1,46 1,45 3 3 орташа ластанған орташа ластанған

ө.Иртыш с.Глубокое 1,35 1,54 3 3 орташа ластанған орташа ластанған

ө.Иртыш с. Предгорное 2,06 2,93 3 4 орташа ластанған ластанған

ө.Иртыш г.Семипалатинск 1,53 1,11 3 3 орташа ластанған орташа ластанған

ө.Иртыш г.Аксу 1,27 1,17 3 3 орташа ластанған орташа ластанған

ө.Иртыш г.Павлодар 1,37 1,22 3 3 орташа ластанған орташа ластанған

ө.Иртыш с.Бобровское 1,30 1,55 3 3 орташа ластанған орташа ластанған

өИртыш с.Прииртышское 1,40 1,12 3 3 орташа ластанған орташа ластанған

өЬрекса г.Риддер 27,79 8,26 7 6 өте ластанған өте ластанған

ө.Тихая г.Риддер 9,10 6,39 6 6 өте ластанған өте ластанған

ө.Ульба рудн.Тишинский 6,91 7,67 6 6 өте ластанған өте ластанған

ө.Ульба г.У-Каменогорск 2,24 3,02 3 4 орташа ластанған ластанған

ө.Глубочанка о.Белоусовка 11,53 9,64 7 6 өте ластанған өте ластанған

ө.Глубочанка с.Глубокое 8,66 7,53 6 6 өте ластанған өте ластанған

ө.Красноярка с.Пред горное 10,04 14,94 7 7 өте ластанған өте ластанған

ө.Уба г.Шемонаиха 1,71 1,46 3 3 орташа ластанған орташа ластанған

ө.Бухтарма г.Зыряновск 1,51 1,61 3 3 орташа ластанған орташа ластанған

Маркаколь с.Урунхай 0,81 0,95 2 2 таза таза

ө.Эмель п.Кзылту 7,28 9,28 6 6 өте ластанған өте ластанған

ө.Аягуз г.Аягуз 1,24 1,09 3 3 орташа ластанған орташа ластанған

Бухтарма су қоймасы п.Н.Бухтарма 1,44 0,97 3 2 орташа ластанған таза

Өскемен су қоймасы с.Аблакетка 1,48 1,06 3 3 орташа ластанған орташа ластанған

Судың ластану индексі бойынша:Судың ластану индексі бойынша:

1.1. Красноярка өзені Красноярка өзені – 14,9 – – 14,9 – өте ластанғанөте ластанған

2.2. Глубочанка өзені Глубочанка өзені - 9,64 - - 9,64 - өте ластанғанөте ластанған

3.3. Эмель өзеніЭмель өзені - 9,28 - - 9,28 - өте ластанғанөте ластанған

Глубочанка Глубочанка өзенінің ластану өзенінің ластану себебі Белоусовка руднигі және себебі Белоусовка руднигі және

ВостокКазМедь филиалының ВостокКазМедь филиалының ақаба суларыақаба сулары

Мыс Мыс 13 ПДК13 ПДК Мырыш 22ПДКМырыш 22ПДК Мұнай өнімдері 3 ПДК Мұнай өнімдері 3 ПДК

Брекса Брекса өзенінің ластану себебі өзенінің ластану себебі Шульбинск руднигі және Шульбинск руднигі және Лениногор кен байыту Лениногор кен байыту

комбинатынан ақаба суларыкомбинатынан ақаба сулары

Мыс 24Мыс 24 ПДК ПДК Мырыш 30ПДКМырыш 30ПДК

Ертіс өзенінің ластану индексіЕртіс өзенінің ластану индексі

Брекса, Тихая Ульба ластану индексіБрекса, Тихая Ульба ластану индексі

Глубочанка, Красноярка ластану индексіГлубочанка, Красноярка ластану индексі

Уба, Буқтарма ластану индексіУба, Буқтарма ластану индексі

Жыл сайын Үлбі, Ертіс өзендеріне Жыл сайын Үлбі, Ертіс өзендеріне барлық өнеркәсіп орындарынан барлық өнеркәсіп орындарынан 132 132 млн м су шығарылады. млн м су шығарылады. Оларда Оларда 8080 мың тонна ластаушы мың тонна ластаушы заттар бар.заттар бар.

Ең негізгі ластаушы заттар Ең негізгі ластаушы заттар - - ауыр ауыр металдарметалдар

ҚорғасынҚорғасын МырышМырыш КадмийКадмий МысМыс

7,7

2,3

42

,84

7,3

8

9,4

2,9

42

,62

3,5

4

52

,22

4,9

49

,52

8,4

3,1

13

,94

4,6

6

4,3

2,6 8

,52

8,6

9,6

1,8

11

9,1

11

,04

3,9

2,9

16

01

4,6

9

5,3

1,2

12

72

0,4

4

3,2

1,3

25

,51

6,1

1

5,6

1,1 4,7

33

0

20

40

60

80

100

120

140

160

тон

ны

1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

года

медь свинец цинк нефтепродукты

Негізгі ластаушы ауыр металлдар Негізгі ластаушы ауыр металлдар динамикасыдинамикасы

мысмыс қорғасынқорғасын мырышмырыш Мұнай өнімдеріМұнай өнімдері

Ертіс өзенінде ай сайын суға Ертіс өзенінде ай сайын суға тексеру жүргізетін тексеру жүргізетін 1313 пункт бар пункт бар

Олар Қытай шекарасы маңынан Олар Қытай шекарасы маңынан бастап, біздің облыс аумағында бастап, біздің облыс аумағында және Ресей шекарасына дейінгі және Ресей шекарасына дейінгі Солтүстік Қазақстан өңірінде Солтүстік Қазақстан өңірінде орналасқан Зайсан, Марқакөл орналасқан Зайсан, Марқакөл

көлдері мен Бұқтарма су көлдері мен Бұқтарма су қоймасының сулары бөлек қоймасының сулары бөлек

бақыланадыбақыланады

Олардың оны өзен: Олардың оны өзен:

•ЕртісЕртіс

•БуқтармаБуқтарма

•БрексаБрекса

•ҮлбіҮлбі

•ТихаяТихая

•УбаУба

•ЕмелЕмел

•АягөзАягөз•ГлубочанкаГлубочанка•КраснояркаКрасноярка

Екі су қоймасыЕкі су қоймасы

Өскемен су қоймасыӨскемен су қоймасы Буқтарма су қоймасыБуқтарма су қоймасы

ШҚО гидрологиялық картасыШҚО гидрологиялық картасы

Су қорларын қорғау ұтымды Су қорларын қорғау ұтымды пайдаланудың жолдарыпайдаланудың жолдары

Айналмалы су жүйесімен және сусыз Айналмалы су жүйесімен және сусыз технологиямен жұмыс істейтін кәсіпорындарын технологиямен жұмыс істейтін кәсіпорындарын көбейтукөбейту

Машиналарды, жабтықтарды, қондырғыларды Машиналарды, жабтықтарды, қондырғыларды су орнына ауаны пайдаланып салқындатусу орнына ауаны пайдаланып салқындату

Өнеркәсіп орындарында коммуналдық Өнеркәсіп орындарында коммуналдық шаруашылықта су тазалайтын қондырғылар шаруашылықта су тазалайтын қондырғылар орнатуорнату

Техникалық қажетке тазартудан өткен суларды Техникалық қажетке тазартудан өткен суларды жұмсауға көшужұмсауға көшу

Су тазалайтын қондырғалар жоқ Су тазалайтын қондырғалар жоқ кәсіпорындарды пайдалануға тиым салукәсіпорындарды пайдалануға тиым салу

Слайдтың соңыСлайдтың соңы