แปลจาก... MENEKI-RYOKU O UP SURU KAGAKU By... Koichiro Fujita

แปลและเรยบเรยงโดย... รศ. ดร.ศกดา ดาดวง

250.-

■ บรรณาธการบรหาร ทวยา วณณะวโรจน หวหนากองบรรณาธการ แทนพร เลศวฒภทร บรรณาธการเลม

แสงเงน นาคพฒน ออกแบบปก ภาณพนธ โนวยทธ ออกแบบรปเลม ประเทอง คชเสนย ธรการสำานกพมพ

องคณา อรรถพงศธร ■ พมพท : บรษท พมพดการพมพ จำากด

จดพมพโดย 5-7ซอยสขมวท29ถนนสขมวทแขวงคลองเตยเหนอเขตวฒนากรงเทพฯ10110 โทร.0-2258-0320(6เลขหมายอตโนมต),0-2259-9160(10เลขหมายอตโนมต) เสนองานเขยน•งานแปลไดทwww.tpa.or.th/publisher/new ตดตอสงซอหนงสอไดทwww.tpabookcentre.com

จดจำ�หน�ยโดย บรษท ซเอดยเคชน จำ�กด (มห�ชน) อาคารทซไอเอฟทาวเวอรชน19เลขท1858/87-90 ถนนบางนา-ตราดแขวงบางนาเขตบางนากรงเทพฯ10260 โทร.0-2739-8000,0-2739-8222โทรสาร0-2739-8356-9 www.se-ed.com

ภมคมกน บอดการดสวนตว

By... Koichiro Fujita

แปลและเรยบเรยงโดย... รศ. ดร.ศกด� ด�ดวง

ขอมลท�งบรรณ�นกรมของสำ�นกหอสมดแหงช�ตNationalLibraryofThailandCataloginginPublicationDataฟจตะ,โคอชโร.

ภมคมกนบอดการดสวนตว.- -กรงเทพฯ:สมาคมสงเสรมเทคโนโลย(ไทย-ญปน),2555.224หนา.1. วทยาภมคมกน.I.ศกดาดาดวง,ผเแปล.II.ชอเรอง.

616.079ISBN978-974-443-517-0

พมพครงท1 ตลาคม 2555

“ถาหนงสอมขอผดพลาดเนองจากการพมพ ใหนำามาแลกเปลยนไดทสมาคมฯ” โทร. 0-2258-0320 ตอ 1560, 1570

ราคา 250 บาท

MENEKI-RYOKUOUPSURUKAGAKUCopyright©2011KoichiroFujitaAllrightsreserved.OriginallypublishedinJapanbySOFTBANKCreativeCorp.,TokyoThaitranslationrightsarrangedwithSOFTBANKCreativeCorp.throughTHESAKAIAGENCY.ลขสทธฉบบภาษาไทยโดย สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน)

บทท 1 ความสมพนธระหวางพลงภมคมกน

กบสขภาพและการเจบปวย ................................................... 1

1-1 หนาทหลกของภมคมกนและการเจบปวย .............................. 2

1-2 อาการเจบปวยจากการสญเสยสมดลของภมคมกน .............. 4

1-3 ล�าไสและจตใจก�าหนดพลงภมคมกน ..................................... 6

1-4 เซลลผรบผดชอบดานภมคมกนกบหนาทการท�างาน ............. 8

1-5 การปกปองรางกายของภมคมกนม2ชน .............................. 10

1-6 ระบบภมคมกนจ�าเพาะม2แบบ ........................................... 12

1-7 แอนตบอดเปนดงขปนาวธโจมตศตรภายนอก ....................... 14

1-8 วธเพมระดบภมคมกนธรรมชาต ............................................. 16

1-9 ล�าไสเปนฐานใหญทสดของระบบภมคมกนจ�าเพาะ .............. 18

1-10การด�าเนนชวตประจ�าวนเพอเพมพลงภมคมกน .................... 20

บทท 2 แบคทเรยในล�าไสไขกญแจแหงพลงภมคมกน ...................... 23

2-1 โครงสรางของล�าไสกบเซลลภมคมกน .................................... 24

2-2 ชนดและหนาทของแบคทเรยในล�าไส ..................................... 26

2-3 “แผงเพเยอร”ระบบภมคมกนขนาดใหญทล�าไส ................... 28

2-4 เสรมสรางล�าไสดวย“วธสขภาพฟลอรา” ................................ 30

2-5 ฟลอราในล�าไสชวยบอกอายของล�าไส ................................... 32

2-6 ความออนเยาวของล�าไสชวยใหอายขยยนยาว ...................... 34

2-7 จ�านวนแบคทเรยในล�าไสของคนญปนก�าลงลดลง ................. 36

2-8 แบคทเรยฟลอราในล�าไสของทารกลดนอยลงเพราะ

ยาปฏชวนะนมผงและการผาตดคลอด ................................ 38

สารบญ

2-9 สารปรงแตงเชนสารกนเสยลดจ�านวนแบคทเรย

ในล�าไสจรงหรอ? .................................................................... 40

2-10ค�าแนะน�าส�าหรบ“การปฏวตในล�าไส”.................................. 42

2-11ชนดของน�าตาลซงเปนอาหารของแบคทเรยในล�าไส ............. 44

2-12ผลตภณฑหมกดองชวยใหอายยน .......................................... 46

2-13แบคทเรยในดนชวยใหแบคทเรยในล�าไสแขงแรง ................... 48

2-14ทองผกหายไปพลงภมคมกนสงขนแนนอน ........................... 50

2-15การเคยวอาหารใหละเอยดชวยฟนฟพลงการจดจ�า ............... 52

2-16การเคยวอาหารใหละเอยดชวยเพมพลงภมคมกน ................. 54

2-17ไมเคยวแตอรอยเปนความรสกทผดเพยน ............................... 56

2-18ความสมพนธของการกนกบภมคมกน .................................... 58

2-19เหตผลทไมอาจละทงแบคทเรยในล�าไส .................................. 60

2-20แบคทเรยในล�าไสชนดไมดกท�าสงทดได ................................. 62

2-21หากไรแบคทเรยในล�าไสชวตเรากเปนอนตราย ..................... 64

บทท 3 แบคทเรยในล�าไสมอทธพลตอสมอง ..................................... 67

3-1 แบคทเรยในล�าไสเรงพฒนาการของสมอง ............................. 68

3-2 พฤตกรรมของหมเปลยนแปลงเมอไดรบแบคทเรย

ผลตกรดแลกตก ...................................................................... 70

3-3 แบคทเรยในล�าไสปองกนการนอกใจ ...................................... 72

3-4 สาเหตของอาการหงดหงดกระวนกระวาย

เพราะแบคทเรยในล�าไสไมมากพอ ......................................... 74

3-5 อาการกงวลและตนเตนท�าใหแบคทเรยในล�าไสเสยสมดล .... 76

3-6 สารสอประสาทของมนษยคลายกบสารสอสญญาณ

ของแบคทเรยในล�าไส ............................................................ 78

3-7 แบคทเรยในล�าไสชวยยบยงการตอบสนองตอความเครยด ... 80

3-8 แบคทเรยในล�าไสชวยปองกนโรคซมเศราและการฆาตวตาย 82

3-9 เซลลระบบประสาทปรากฏครงแรกในล�าไส ........................... 84

3-10ล�าไสฉลาดกวาสมอง............................................................... 86

3-11ความสมพนธของสมองกบล�าไสและความเครยดทางจตใจ .. 88

บทท 4 การสงสญญาณและเครอขายของสมองกบระบบภมคมกน .. 91

4-1 ก�าเนดแผนภมความสมพนธระหวางกายและ

ใจกบจตประสาทภมคมกนวทยา ............................................ 92

4-2 ฤทธของสารสอประสาทตอการท�างานของระบบภมคมกน ... 94

4-3 ฤทธของฮอรโมนตอการท�างานของระบบภมคมกน ............... 96

4-4 ฤทธควบคมระบบประสาทและระบบตอมไรทอของไซโตไคน 98

4-5 ความเครยดกบปฏกรยาการตอบสนองของเซลล

ในระบบตอมไรทอและระบบภมคมกน ................................... 100

4-6 ความเครยดท�าใหภมคมกนต�าลง ........................................... 102

4-7 ภมคมกนทลดลงจากความเครยดกลบสงขนมาได

ดวยความโดดเดนของระบบประสาทพาราซมพาเทตก ......... 104

4-8 แคมเงอนไขไมใชความเครยดจรงพลงภมคมกนกลดต�าได 106

4-9 วถความคดชวยเปลยนภมคมกน ............................................ 108

4-10ความคดเชงสรางสรรคกระตนการท�างานของเซลลเอนเค ..... 110

4-11แคหวเราะเซลลเอนเคกท�างานไดด ....................................... 112

บทท 5 มะเรงกบภมคมกน ............................................................... 115

5-1 ระบบTh-1กบการยบยงมะเรงกอตว ..................................... 116

5-2 หากเซลลเอนเคท�างานแขงขนไมเปนโรคมะเรงแนนอน ....... 118

5-3 ภมคมกนมบทบาทยบยงการกอตวของมะเรง ........................ 120

5-4 ผลตภณฑอาหารทชวยสงเคราะห

ทเมอรเนโครซสแฟกเตอร(TNF) .............................................. 122

5-5 ผลการตานมะเรงของชาเขยว ................................................. 124

5-6 กระเทยมสดยอดอาหารยบยงมะเรง ..................................... 126

5-7 อาหารทปรงดวยเหดยบยงมะเรง ............................................ 128

5-8 วธรกษามะเรงดวยภมคมกนบ�าบด......................................... 130

5-9 วธการรกษาดวยจนตนาการบ�าบด ......................................... 132

บทท 6 ภมคมกนกบภมแพ ................................................................ 135

6-1 ภมแพเปนการเจบปวยในโลกศวไลซ ...................................... 136

6-2 พยาธยบยงการเกดปฏกรยาภมแพ ........................................ 138

6-3 โปรตนจากพยาธ(DiAg)ยบยงภมแพ .................................... 140

6-4 สงคมอนามยจดกอใหเกดผปวยภมแพ .................................. 142

6-5 ภมแพม4แบบ ....................................................................... 144

6-6 สารกอภมแพ(allergen) ........................................................... 146

6-7 สาเหตของหอบหด .................................................................. 149

6-8 อาการผวหนงผนแพลดความสามารถในการปกปอง

รางกายของผวหนง .................................................................. 151

6-9 สาเหตทผคนแพอาหารกนมากขน .......................................... 153

6-10อาหารทชวยควบคมปฏกรยาภมแพ ....................................... 156

บทท 7 โรคภมคมกนตานตนเองกบภมคมกน ................................... 159

7-1 ระบบภมคมกนของตนเองทผดพลาดไป ................................ 160

7-2 สาเหตของปรากฏการณภมคมกนตานตนเอง ........................ 163

7-3 โรคภมคมกนตานตนเองอนรนแรง .......................................... 166

7-4 ลปสอรทมาโตซสทงรางกาย(SLE) ......................................... 169

7-5 ขออกเสบรมาตอยด ................................................................ 172

บทท 8 การท�างานและพฒนาการของระบบภมคมกนธรรมชาต ....... 175

8-1 ระบบภมคมกนธรรมชาตมองจากภาพรวม

ของการปกปองรางกาย ........................................................... 176

8-2 เซลลเอนเคแสดงบทบาทหลกในระบบภมคมกนธรรมชาต .... 179

8-3 กมมนตภาพรงสและรงสอลตราไวโอเลตเกยวของ

อยางยงตอก�าเนดของสงมชวต ............................................... 181

8-4 แบคทเรยในล�าไสปกปองรางกายจากการท�าลาย

ของกมมนตภาพรงส................................................................ 183

8-5 พลงตานอนมลอสระยบยงผลกระทบบายสแตนเดอร ............ 186

8-6 ฮอรเมซสรงส(radiationhormesis)กบภมคมกน .................... 188

8-7 บตากลแคนจากยสตชวยเพมพลงภมคมกนธรรมชาต ........... 190

8-8 ฤทธตานมะเรงของGPSไดรบความสนใจไปทวโลก ............. 192

8-9 อาหารมฤทธตานอนมลอสระซงชวยเพมพลงภมคมกน ......... 194

8-10ไฟโตเคมคลหยดยงความเสอมถอยและความชรา ................. 196

8-11โพรโพลสมฤทธตานอนมลอสระสง ......................................... 199

8-12ผงบ�าบดการรกษาทางเลอกใหม ........................................... 201

8-13ฤทธตานมะเรงของโพรโพลส .................................................. 203

บรรณานกรม ....................................................................................... 206

ดชน ...................................................................................................... 207

2 ›› ภมคมกน บอดการดสวนตว

1-1 หนาทหลกของภมคมกนและ การเจบปวย

มนษยเราทงหลายนนมชวตรอดมาไดหลายแสนปภายใตสภาวะแวดลอม

ตามธรรมชาตรอบกายซงมเชอกอโรค (pathogen) ทนากลวมากมาย รางกายของ

มนษยตองเผชญกบการรกรานของศตรภายนอกมาตอเนองยาวนาน นอกจากเชอ

กอโรคขนาดเลกจวทตามองไมเหน ยงตองเผชญกบการเปลยนแปลงภายในรางกาย

เชน มะเรง ดวยสาเหตจาก “การกลาย (mutation)” ของเซลล

อยางไรกตาม มนษยพฒนามาพรอมกบพลงปกปองใหรางกายพนจาก

การคกคามของศตรภายนอก รวมทงพลงการบ�าบดรกษาตนเองใหบรรเทาการเจบ

ปวยลงไดดวย พลงดงกลาวคอพลงภมคมกน

หนาทของระบบภมคมกน ไดแก การปกปองรางกายจากการตดเชอ การ

ดแลรกษาสขภาพ และการปองกนโรคและความเสอมถอย ซงทจรงแลวกคอการ

ปองกนรางกายจากมะเรงและอาการเจบปวยทางจต เชน โรคซมเศรา รวมทงยง

เกยวของกบพลงแหงการด�ารงชวตอกดวย

แตภมคมกนกกลบท�าใหมนษยตองเผชญกบโรคภยไขเจบแบบใหม ๆ

เชน ผวหนงผนแพ หอบหด ไขละอองฟางหรอแพละอองเกสรดอกไม (hey fever)

รวมถงภาวะภมคมกนตานตนเอง (autoimmunity) เชน โรคขออกเสบรมาตอยด

(rheumatoid arthritis) ซงเกดจากการสญเสยสมดลของภมคมกน

หากพลงภมคมกนสงขนจะชวยปองกนไวรสกอโรค เชน เชอไขหวดใหญ

และแบคทเรยกอโรค รวมทงจะฟนตวจากอาการออนเพลยและเจบปวยไดรวดเรว

นอกจากน ยงชวยใหรางกายเปนปกต เมแทบอลซม (metabolism) ไมบกพรอง

สวนตาง ๆ ในรางกายท�าหนาทไดด และยงปองกนความเสอมถอยของโครงสราง

ตาง ๆ ของเซลลอกดวย

เซลลมะเรงนนกอตวขนตลอดเวลาประมาณวนละ 3,000-5,000 เซลล

ระบบภมคมกนมหนาทคอยลาดตระเวนตรวจตราการปรากฏตวของเซลลมะเรงแลว

บทท 1 ความสมพนธระหวางพลงภมคมกนกบสขภาพและการเจบปวย ›› 3

เขาจโจมท�าลาย ไมใหมโอกาสพฒนาเปนเนอมะเรงรายได

ตอจากนไปจะอธบายรายละเอยดเรองพลงภมคมกน ซงหากท�าใหเพม

ขนไดกจะชวยปกปองเราจากโรคภยตาง ๆ รวมทงโรคซมเศราดวย

ปองกนการตดเชอ ดแลสขภาพ

ปองกนความเส�อมถอย

¡Ò÷ӧҹ¢Í§ÃкºÀÙÁԤ،Á¡Ñ¹

ชวยใหฟนจากอาการออนเพลยหรอเจบปวยและความเครยด เสรมสรางรางกายใหแขงแรง

เสรมสรางเมแทบอลซมใหสมบรณ ชวยใหสวนตาง ๆ ในรางกายทำงานไดด ปองกนความเส�อมถอยของโครงสรางตาง ๆ ภายในเซลล

ปองกนการตดเชอไวรสกอโรค เชน ไขหวดใหญ และแบคทเรยกอโรค

ËÒ¡¾ÅѧÀÙÁԤ،Á¡Ñ¹ÊÙ§¢Öé¹...?

ËÒ¡ÊÁ´ØŢͧÀÙÁԤ،Á¡Ñ¹àÊÕÂä»...?

ÅѧÀÙÁԤ،Á¡Ñ¹.?

ËÒ¡ÊÁÀÙÁԤ،Á¡

àª×éÍâä

ยบยงการกอตวของเซลลมะเรง จโจมทำลายเซลลมะเรงวนละ 5,000 เซลลทกอตวขน

ปองกนอาการเจบปวยทางจต เชน โรคซมเศรา แบคทเรยในลำไสสง “สารแหง ความสข” ไปยงสมอง

กอใหเกดอาการเจบปวยจากภมแพ ผวหนงผ�นแพ หอบหด แพละออง ดอกไมหรอไขละอองฟาง เปนตน

กอใหเกดการเจบปวยจากภาวะภมคมกนตานตนเอง กอใหเกดการเจบปวยจากการจโจม ทำลายเนอเย�อตนเองดวยพลง ภมคมกนของตนเอง

4 ›› ภมคมกน บอดการดสวนตว

1-2 อาการเจบปวยจากการสญเสย สมดลของภมคมกน

เซลลทมบทบาทดานพลงภมคมกนกคอเมดเลอดขาวในกระแสเลอด

เมดเลอดขาวม 3 ชนด คอ ลมโฟไซต (lymphocyte) แมคโครฟาจ (macrophage)

และแกรนโลไซต (granulocyte) ลมโฟไซตยงแบงเปน 3 ชนด คอ เซลลบ (B

lymphocyte) เซลลท (T lymphocyte) และเซลลเอนเค (NK หรอ natural killer

cell) ลมโฟไซตทสรางขนทไขกระดกจะมพฒนาการเปนเซลลบ แตถาสรางทตอม

ไทมสจะเปนเซลลท พบวาเซลลบท�าหนาทสรางแอนตบอด สวนเซลลทท�าหนาท

จดการกบแอนตเจนกอนการสรางแอนตบอด ส�าหรบเซลลทยงมชนดเซลลทผชวย

(helper T cell) ซงชวยในกระบวนการสรางแอนตบอด ซงแบงเปน 2 กลมยอย คอ

Th-1 และ Th-2

Th-1 ท�าหนาทในระบบภมคมกนแบบเซลล (cellular immunity) เหนยวน�า

ใหมปฏกรยาตอบสนองดานภมคมกนโดยการใชเซลล ในสภาวะทมการตดเชอ เชน

ไวรสหรอเชออนใด ระบบกจะปลดปลอยเซลลทเพชฌฆาต (killer T cell หรอ

CTL ยอมาจาก cytotoxic T lymphocyte) หรออนเตอรเฟยรอน (interferon) เขา

จดการกบไวรส แตบทบาทส�าคญทสดคอการท�างานรวมกบเซลลเอนเคเพอจดการ

กบมะเรง 5,000 เซลลทกอตวขนทกวน

สวน Th-2 จะใชโปรตนในกระแสเลอดทเรยกวา แอนตบอด (antibody)

เพอชวยใหมการตอบสนองของภมคมกนแบบฮวมอรล (humoral immunity) ใน

สภาวะตดเชอ Th-2 กจะแสดงพลงเมอมการรกรานของเหลาจลนทรย การใหวคซน

หรอการกระตนภมคมกนเปนการกระตน Th-2 จะชกน�าไปสการสรางแอนตบอดซง

เปนกลไกทตานการตดเชอ อยางไรกตาม หนาทของ Th-2 ทนาสนใจมากทสดคอ

การเกยวของกบอาการตาง ๆ ของโรคภมแพ ไมวาจะเปนแพละอองเกสรดอกไม

หอบหดจากหลอดลมบบตว หรอผวหนงผนแพ เปนตน

Th-1 และ Th-2 ชวยรกษาสมดลของระบบภมคมกนเสมอนอยคนละดาน

บทท 1 ความสมพนธระหวางพลงภมคมกนกบสขภาพและการเจบปวย ›› 5

ของไมกระดานหก หากเสยสมดลไปกจะเกดโรคภมแพ รวมทงภาวะภมคมกนตาน

ตนเอง ซงเปนการจโจมเนอเยอดวยพลงภมคมกนของตนเอง

ภาวะภมคมกนตานตนเองกไดแก อาการเจบปวยของตอมไทรอยดทเรยก

วา โรคตอมไทรอยดอกเสบฮาชโมโต (Hashimoto’s thyroiditis) โรคขออกเสบ

รมาตอยด และหากเปนทวรางกายกจะเรยกวา โรคลปสหรอ SLE (systemic lupus

erythematosus)

เมดเลอดขาวทควบคมระบบภมคมกนมหลากหลายชนด และเซลลทผชวยมบทบาทเสรมการทำงานของเซลลเหลานน

ÃкºÀÙÁԤ،Á¡Ñ¹à»š¹ÊÁ´ØŢͧ “Ẻà«ÅÅ�” áÅÐ “ẺÎÔÇÁÍÃÑÅ”

Th-1 Th-2

รบการกระตน รบการกระตนเซลลทผชวย

กลไกการทำงานของระบบภมคมกนแบบเซลล

กลไกการทำงานของระบบภมคมกนแบบฮวมอรล

ÊÀÒ¾ÊÁ´ØÅ´Õจโจมทำลายสงแปลกปลอม

ทงสองดานสญเสยการทำงาน

ดานใดดานหนงทำงานเดนกวา

สาเหตของมะเรง ซมเศรา เปนตน สาเหตของผวหนงผ�นแพ โรคขออกเสบรมาตอยด เปนตน

àª×éÍâä

6 ›› ภมคมกน บอดการดสวนตว

1-3 ล�าไสและจตใจก�าหนด พลงภมคมกน

พลงภมคมกนมหลากหลายรปแบบ จนอาจกลาวถงไดไมครบ พบวา

70% สรางมาจากล�าไส อก 30% มาจากจตใจ ซงระบบประสาทอตโนมตมสวน

เกยวของอยางยง

การยกระดบพลงภมคมกนเปนเรองไมยาก ราว 7 ใน 10 ของเซลลท

เกยวของกบระบบภมคมกนจะรวมตวกนอยทเยอบล�าไส (mucous membrane) โดย

เฉพาะเยอบล�าไสใหญ และสงทชวยเพมระดบภมคมกนกคอแบคทเรยในล�าไส

ดงนน การเพมพลงภมคมกนกคอการเพมชนดและจ�านวนของแบคทเรยเหลาน ยง

มากยงด วธการเรมจากการรบประทานอาหารทมเยอใย (fiffiiber) ซงเปนแหลงอาหาร

ของแบคทเรยในล�าไส อยางเชน ธญพช ถว ผก ผลไม เปนตน พบวาวตถกนเสย

และสารปรงแตง (additives) ในอาหารจะท�าใหแบคทเรยในล�าไสออนแอ ดงนน ควร

หลกเลยงอาหารทมสารดงกลาว รวมทงอาหารจานดวน (fast food) และอาหารใน

รานสะดวกซอ (convenient store) และตองพยายามรบประทานอาหารทท�าเองจาก

ธญพช พชผก และถว

นอกจากน การเพมแบคทเรยในล�าไสท�าไดอกวธหนงโดยการรบประทาน

อาหารประเภทหมกดองซงมแบคทเรยปะปนอย ไมวาจะเปนนตโต (natto) กมจ

(kimchi) หรอโยเกรต เมอเขาสรางกาย จ�านวนแบคทเรยจะเพมขนได วธการเชนน

เรยกวา โพรไบโอตก (probiotic)

สวนพลงภมคมกนทเหลออก 30% เปนเรองของจตใจ ขอใหมอารมณด

ขยนหวเราะ และใชชวตใหมความสข เขาใกลธรรมชาต ออกก�าลงกายพอประมาณ

คดแตในเชงสรางสรรค เชงบวก ด�าเนนชวตประจ�าวนไปตามปกต ดวยวธการ

เชนน ท�าใหพลงภมคมกนสงขนไดแนนอน

การเพมพลงภมคมกนนนไมจ�าเปนตองแสวงหาความสนกสนานชนดท

ตองสนเปลองเงนทอง หรอดวยวธการทยงยากใด ๆ

บทท 1 ความสมพนธระหวางพลงภมคมกนกบสขภาพและการเจบปวย ›› 7

อานตอบทท 4

¨ÐàÃÔèÁà¾ÔèÁ¾ÅѧÀÙÁԤ،Á¡Ñ¹µÃ§ä˹´Õ

ÅÓäÊŒเซลลทเกยวของกบพลงภมคมกนสวนใหญอยทเย�อบลำไส เปนกลไกสำคญทชวยเสรมสรางภมคมกนใหกบทงรางกาย

ปรมาณฮอร โมนทเกยวของกบระบบประสาทอตโนมตมอทธพลตอระบบภมคมกน

อานตอบทท 2

รบประทานอาหารประเภทธญพช พชผก ถว ผลไม

รบประทานอาหารประเภทผานการหมกดอง เชน นตโต กมจ โยเกรต เปนตนรบประทานอาหารทมเย�อใย นำตาล โอลโกแซกคาไรด(oligosaccharide) หรอสารประเภทนำตาลแอลกอฮอล (sugar alcohol)พยายามหลกเลยงอาหารประเภทเตมสารปรงแตง เชน สารกนบด เปนตน

รอยยมและการหวเราะ

สมผสกบธรรมชาต

ออกกำลงกายพอเหมาะ

ความคดเชงสรางสรรค

ดำเนนชวตประจำวนตามปกต

หลกเลยงความเครยดตาง ๆ

ปจจยสำคญทชวยสรางภมคมกนในลำไส

ปจจยสำคญทชวยสรางภมคมกนจากจตใจ

แบคทเรย

¨Ôµã¨

46 ›› ภมคมกน บอดการดสวนตว

2-12ผลตภณฑหมกดองชวยใหอายยน

กอนหนาน ผเขยนเขยนหนงสอเลมหนงรวมกบศาสตราจารยทะเกะโอะ

โคะอซม (Takeo Koizumi) แหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตรโตเกยว (Tokyo University

of Agriculture) จดพมพในชอ “วธเสรมสรางสขภาพล�าไสของดอกเตอรพยาธไสเดอน

กบมนษยหมกดอง (Kaishuu hakase to hakkou kamen no “chou” kenkouhou)”

เนอหากลาวถงการรบประทานผลตภณฑหมกดองชวยใหแบคทเรยในล�าไสแขงแรง

ปจจบน ในญปนก�าลงใหความสนใจเรองการเพมจ�านวนแบคทเรยชนด

ดในล�าไส แตสงทส�าคญกวาคอสมดลของแบคทเรยทงชนดดและไมด แบคทเรยทง

สองชนดตางกตอสแขงขนกนพยายามไมใหตนเองตองสญพนธ หากรกษาสมดลน

ไวได ล�าไสกเปนปกต เมแทบอลซมกปกต และพลงภมคมกนกเพมขน ในทาง

กลบกน หากเสยสมดลไป หนาทยอยและดดซมสารอาหาร หนาทดานภมคมกน

และหนาทหลงฮอรโมนจากการสงการของระบบประสาท (neuroendocrine) ลวนได

รบผลกระทบ ท�างานย�าแยไปหมด

ผลตภณฑหมกดอง ไดแก ผกดอง นตโต มโซะ โยเกรต ชส เปนตน ตาง

กมแบคทเรยแตกตางกนไป ผกดองมแบคทเรยผลตกรดแลกตก นตโตมเชอแบค-

ทเรยนตโต (Bacillus subtilis var. natto) มโซะกมหวเชอแบคทเรย โยเกรตมบฟโด-

แบคทเรย ชสมแบคทเรยผลตกรดแลกตก เปนตน

แบคทเรยผลตกรดแลกตก บฟโดแบคทเรย และอกบางชนด เปนทรจกด

ระดบหนงถงผลกระทบตอเชอชนดอนในล�าไส แตเชอบางชนด เชน เชอแบคทเรย

นตโต ยงไมมใครอธบายไดวาเมอเขาถงล�าไสแลวท�างานอยางไร

อยางไรกตาม ไมวาจะเปนเชอแบคทเรยนตโตหรอวาหวเชอแบคทเรย

เมอไปถงล�าไสกจะเพมจ�านวน ชวยใหมสมดลด และผลลพธทายสดกคอชวยให

ท�าหนาทดานภมคมกนดขน

อาหารญปนโบราณไมเฉพาะแตนตโต ผกดอง ยงรวมไปถงมโซะ โชย

และอน ๆ อกมาก อาหารเหลานลวนเพมพลงภมคมกน ผลลพธคอชวยใหมอาย

บทท 2 แบคทเรยในลำาไสไขกญแจแหงพลงภมคมกน ›› 47

การไดรบแบคทเรยมชวตทใชการไดนนไมยาก ผลตภณฑหมกดองนแหละสดยอดแลว เชน โยเกรต กมจ นตโต มโซะ โชย คะสโอะบช หากทานอาหารญปนเปนหลก ก ไมตองกงวลเร�องแบคทเรยมชวต ไดรบอยางเตมทแนนอน

ผกดอง นตโต มโซะ

แบคทเรยผลตกรดแลกตก เชอแบคทเรยนตโต หวเชอแบคทเรย

ชส โยเกรต

แบคทเรยผลตกรดแลกตก บฟโดแบคทเรย

“Ấ·ÕàÃÕÂÁÕªÕÇÔµ”¡ç´ŒÇ¼ÅÔµÀѳ±�ËÁÑ¡´Í§

ยนยาว อาหารของผคนในแถบสาธารณรฐจอรเจยซงอยในแถบคอเคซสทมชอเสยง

เรองอายยน พบวาไมวาจะมอเชา เทยง หรอเยน กตองมโยเกรตซงผลตดวย

แบคทเรยผลตกรดแลกตก ชวยเสรมสรางสมดลของแบคทเรยในล�าไส สงผลใหพลง

ภมคมกนเพมขน และมอายยนนาน

56 ›› ภมคมกน บอดการดสวนตว

2-17 ไมเคยวแตอรอย เปนความรสกทผดเพยน

ไดกลาวมาแลววาการเคยวเปนการกระตนไฮโปทาลามสและอะมกดาลา

ชวยเพมพลงภมคมกน แตอาหารบางประเภทแมไมตองเคยวกสามารถสงสญญาณ

ไปกระตนสมองใหรสกเปนสขไดโดยตรง อาหารประเภทนก�าลงเพมจ�านวนขน

ตวอยางหนงคอ ประเภทของกนเลนหรอสแนก

ตามปกต การกนตองอาศยการเคยว ขณะทคอย ๆ เคยวนน ระดบน�าตาล

ในเลอดจะคอย ๆ สงขน สมองกจะไดรบพลงงาน แตสแนกทงหลายนแทบไมจ�าเปน

ตองเคยวกรสกอรอยได เพราะถกผลตใหมรสชาตแบบทเมอเอาใสปากจะรสก

“อรอย” ทนท ค�าพดนอาจารยฮเดะโอะ มะกอช (Hideo Makuuchi) เปนผกลาวไว

สารปรงรสทอยในสแนกนนท�าใหแมไมเคยวกไดความรสกเปนสขสด

ยอดจากการกนสงไปถงสมองไดโดยตรง หากกนแตอาหารประเภทน สมองจะขาด

การกระตนจากการเคยว สมดลของระบบประสาทอตโนมตกจะเสยไป

มนษยเรานนเปนสตวโลกทมพฒนาการมาดวยระยะเวลาอนนานแสน

นานตามธรรมชาตถง 3,800 ลานป ในธรรมชาต แทบไมมอาหารชนดไหนทได

พลงงานโดยไมตองเคยว ผเขยนไดแนะน�าไวแลววา “อาหาร 1 ค�า เคยว 30 ครง”

แตถาเปนสแนกหรออาหารจานดวน (ฟาสฟด) ถาเคยวถง 30 ครง อาหารในปาก

กคงแฉะเปนน�า ชวนใหรสกขยะแขยงจนอาจตองบวนทง ดงนน สงส�าคญคอ “เคยว

ใหละเอยด แตตองไมใชอาหารทเคยวแลวมรสชาตผดแปลกไป”

ผผลตสแนกบรษทหนงใชสารปรงรสปรมาณเพมเปน 2.5 เทาของทเคย

ใช พบวายอดขายในตลาดพงสงชนดถลมทลาย สงทสมองของผคนรสกไดจาก

การรบประทานสแนกพวกนคอความบาคลงในการเสาะหาความพงพอใจเพยง

ชวขณะนนเอง

นอกจากน ยงมแนวคดเรองการใชสแนกผอนคลายความเหนอยลาใน

สงคมปจจบนทมแตความเครยด ซงกลบไดผลตรงขาม เพราะหากรบประทานแต

บทท 2 แบคทเรยในลำาไสไขกญแจแหงพลงภมคมกน ›› 57

§èÓ æ§èÓ æ

§èÓ æ§èÓ æ

§èÓ æ§èÓ æ

§èÓ æ §èÓ æ§èÓ æ

§èÓ æ§èÓ æ

§èÓ æ§èÓ æ

Áպҧ͋ҧ·ÕèÊÒûÃاᵋ§à¾ÔèÁÃʪҵÔäÁ‹ÍÒ¨ª´àªÂä´Œ

การเคยวระดบนำตาลในเลอดคอย ๆ สงขน

ÊÒûÃاᵋ§à¾ÔèÁÃʪҵÔ

àÃÔèÁ¡Ô¹

áŌǤÃѺ ¡Ô¹àÊÃç¨

áŌǤÃѺ

ทางลดของการเคยว

¡ÒáԹâ´ÂäÁ‹à¤ÕéÂÇ Ãкº»ÃÐÊÒ·Íѵâ¹ÁѵÔ

ÍÒ¨àÊÕÂÊÁ´ØÅä´Œ

¤ÇÒÁÃÙŒ

Ê֡໚¹ ÊØ¢

¤ÇÒÁÃÙŒ

Ê֡໚¹ ÊØ¢

สแนก แบคทเรยในล�าไสจะลดลง ภมคมกนกต�าลง สมองไมเพยงแตจะสญเสย

การรบรรสชาต ยงมความเปนไปไดทสมองอาจถกกระตนไมมากพอจนเกดภาวะ

เสอมถอยได