Влијание на работата на електроенергетските објекти врз околината

M-r Petre Risteski dipl.el.in`.

VLIJANIE NA RABOTATA NAELEKTROENERGETSKITE OBJEKTI

VRZ OKOLINATA

Petre Risteski dipl.el.in`. Vlijanie na rabotata na elektroenergetskite objekti vrz okolinata

2

S O D R @ I N A

1. Voved............................................................................................................... 3

1.1 Obnovlivi izvori na energija................................................................... 4

1.1.1 Energija na veterot...................................................................................... 5

1.1.2 Son~eva energija.......................................................................................... 5

1.1.3 Nuklearna energija...................................................................................... 6

1.1.4 Hidroenergija............................................................................................... 7

1.1.5 Energija na fosilnite goriva................................................................... 7

1.2 Tehnologii na fosilno gorivo so nula emisija.................................... 8

1.3 Tro[oci za namaluvawe na emisiite na [tetni materii................... 9

1.4 Razvoj na energetskite postrojki na jaglen............................................ 9

2. Merni instrumenti ..................................................................................... 12

2.1 Bu~avost ........................................................................................................ 13

2.1.1 METREL FonS MI 6301 ................................................................................. 14

2.3 Bruel & Kjaer 2250 .......................................................................................... 16

2.2 Zagaduvawe na vozduhot so CO, CO2, SO2, NOx i pra[ina ..................... 17

2.2.1 Testo 350 M/XL ............................................................................................... 18

2.2.2 FLUKE 975 ...................................................................................................... 19

2.2.3 FLUKE 983 ...................................................................................................... 20

3. Sporedba na starite i novite tehnologii ............................................. 21

3.1 Zapoznavawe so TE Avedore ...................................................................... 22

3.1.1 Sistem za redukcija na azotnite oksidi (NOx) ..................................... 22

3.1.2 Elektrostati~ki filter (ESF) ............................................................. 23

3.1.3 Desulfurizacija na izduvnite gasovi ..................................................... 24

3.1.4 Isfrluvawe na izduvnite gasovi ............................................................. 24

3.2 Zapoznavawe so REK Bitola ..................................................................... 25

4. Zaklu~ok......................................................................................................... 28

5. Literatura..................................................................................................... 32


3

1. VOVED

Razvojot na svetskata industrija i porastot na ìvotniot standard

nepovratno vodat kon sè pogolemi potrebi od energija. Kapacitetot na

dene[nite izvori na energija edvaj e dovolen da gi pokrie site sega[ni

potrebi a u[te pomalku da gi zadovoli tie potrebi vo idnina. Investiraweto

vo novi energetski kapaciteti prodolùva so sè pozasileno tempo pri [to se

razgleduvaat i primenuvaat site mo`ni alternativi za da se namali

postojaniot nedostig od energija. Sepak, izgradbata na novi elektroenergetski

kapaciteti neminovno nametnuva bitka i so sè postrogite ekolo[ki barawa na

svetskite standardi za ekologija, pa ottuka samo po sebe se nametnuva kako

neophodno pra[aweto: Kakvo e vlijanieto na rabotata na elektroenergetskite

objekti vrz ìvotnata sredina?

Vo tekstot koj sleduva e napraven obid da se odgovori na ova pra[awe

osvrnuvaj]i se na raspolo`livite tehnologii za proizvodstvo na energija kako

i na mernata instrumentacija so ~ija pomo[ moàt da se merat prametrite na

zagaduvawe na ìvotnata sredina.

Na slika 1 e prikaàna momentalnata slika na svetskoto proizvodstvo

na elektri~na energija spored primenetite tehnologii.

slika 1


4

Kako [to moè da se vidi od slika 1, denes postojat pove]e

raspolo`livi tehnologii za proizvodstvo na energija. Tie me\usebno se

razlikuvaat kako spored vidot taka i spored mo`niot kapacitet za

proizvodstvo. Edna od pova`nite karakteristiki koi ja diktiraat pogolemata

ili pomalata primena na sekoja od tehnologiite e i cenata na proizvedenata

energija. Taa e razli~na kaj site tehnologii, a grafi~ki prikaz na cenata na

proizvedenata energija, vo relativni edinici, e pretstaven na slika 2.

slika 2

1.1 Obnovlivi izvori na energija

Obnovlivite izvori na energija ]e imaat svoj golem udel vo

proizvodstvoto na energija vo idnina. Tie treba da odigraat edna od glavnite

ulogi vo trajnoto i doverlivo napojuvawe so energija. Od strana na Evropskata

komisija ve]e e postavena cel za udvojuvawe na udelot na obnovlivite izvori

na energija vo vkupnoto evropsko proizvodstvo, i toa od 6% vo 1997 godina do

12% vo 2010 godina. Ova nema da bide lesna cel pa zatoa se vloùvaat ogromni

napori i sredstva za nejzino navremeno ostvaruvawe.


5

Dosega[nite istraùvawa pokaùvaat deka ekspanzijata na

obnovlivite izvori na energija moè da bide ostvarliva edinstveno preku

upotrebata na biomasata, veterot i son~evata energija.

Vo 1996 godina Evropskiot Parlament ja usvoi Deklaracijata od Madrid

spored koja do 2010 godina obnovlivite izvori na energija treba da

zadovoluvaat 15% od vkupnite potrebi za energija vo Evropskata Unija, iako

od slika 2 moè da se vidi deka cenite na energijata proizvedena so

obnovlivite izvori zasega e povisoka od cenata na energijata proizvedena so

nuklearnite tehnologii i tehnologiite na fosilnite goriva.

1.1.1 Energija na veterot

Energijata na veterot e edna od poomilenite za prakticirawe vo

Evropa. Me\utoa vo nekoi zemji, kako Germanija na primer, energijata na

veterot doa\a do svoite prirodni limiti bidej]i postoi zasituvawe na

prostorot za postavuvawe novi postrojki od ovoj vid. Zatoa sledniot ~ekor e

izgradba na takvite postrojki na otvoreno more, me\utoa tuka se ispre~uvaat

novi rizici kako [to se nivnoto vtemelivawe na morskoto dno, korozija na

koristenite materijali i skapoto odrùvawe.

Presmetkite pokaùvaat deka so sekoj kWh elektri~na energija

proizveden od strana na veternite izvori na energija, atmosferata se

za[tituva za okolu eden kilogram jagleroden dioksid (CO2). Ova zna~i deka

edna veterna energetska postrojka od 600kW, za vreme na svojot ìvoten vek od

20 godini, ]e spre~i emisija na CO2

vo atmosferata, pome\u 20.000-36.000 toni,

[to e okolu 1.000 toni godi[no!

1.1.2 Son~eva energija

Son~evata energija ima dolgoro~en potencijal za snabduvawe so energija

na naselenite mesta koi se nao\aat daleku od elektri~nata mreà, no isto taka

i potencijal za napojuvawe so energija na mikro nivoa (doma]instva, fabri~ki

pogoni itn.) no i potencijal za masovni napojuvawa so energija. Denes postojat

pove]e tehnologii za direktno iskoristuvawe na son~evata energija, koi vo

idnina moàt da igraat zna~ajna uloga vo snabduvaweto so energija od strana na

obnovlivite izvori.


6

Son~evite izvori na energija moàt da se podelat vo nekolku grupi:

• Fotovoltai~nite izvori; koi koristej]i son~evi ]elii, direktno ja

konvertiraat son~evata energija vo elektri~na energija. Denes

vkupniot svetski instaliran kapacitet na fotovoltai~ni izvori

iznesuva okolu 160MW. Godi[niot porast na proda`bata na

fotovoltai~ni ]elii vo 1998 godina iznesuval celi 20%. So ogled na

toa [to cenite na solarnata tehnologija vrtoglavo pa\aat, a od druga

strana raste koeficientot na polezno dejstvo i so toa istite stanuvaat

se poekonomi~ni, vo Evropskata Unija e postavena cel za vkupni

instalacii na fotovoltai~ni izvori so kapacitet od 3.000MW do 2010

godina. Se o~ekuva do 2010 godina cenite na fotovoltai~nite izvori da

padnat za celi 50% vo odnos na dene[nite. Vo momentov,

fotovoltai~nite izvori seu[te se relativno poskapi (od 2 do 5 pati) vo

sporedba so ostanatite obnovlivi izvori na energija.

• Solarni termalni izvori koi pridviùvaat elektri~ni generatori

koristej]i fluid zagrean direktno od toplinata na sonceto.

• Solarni pasivni izvori kako [to se zagrevaweto voda za doma]instvata

i novite dizajni na stanbeni objekti so efikasno koristewe na

son~evata energija bez nejzino konvertirawe vo elektri~na energija.

1.1.3 Nuklearna energija

Nuklearnite energetski postrojki se isto taka edna od mo`nite

alternativi za snabduvawe so golemi koli~estva energija. Samo kako

ilustracija, denes nuklearnite energetski postrojki pokrivaat edna tretina

od germanskite potrebi za energija. Tie godi[no ,,za[teduvaat” okolu 160

milioni toni CO2

Kako rezultat na niskite proizvodni ceni, nuklearnite energetski

postrojki vlijaat na pazarot so spu[tawe na cenite na elektri~nata energija.

da se ispu[ti vo atmosferata. Druga poleznost na ovoj vid

energetski izvori e toa [to tie go prolongiraat vremeto na koristewe na

fosilnite goriva.

Me\utoa, odlukite za gradba na novi nuklearni energetski postrojki ]e

zavisat od nivnoto [iroko javno i politi~ko prifa]awe, no zasega ne postoi

promena na odbivnite stavovi po ova pra[awe.


7

1.1.4 Hidroenergija

Izgradbata na novi golemi hidroenergetski kompleksi vo svetot go nema

onoj zamav kako [to go imalo vo minatiot vek. Ova se dolì pred se na faktot

[to postoi skoro celosna iscrpenost na mo`nite kapaciteti na golemite

reki, no isto taka i na skapite investicii potrebni za gradba. Me\utoa od

druga strana se pogolem zamav zema izgradbata na t.n. mali hidroelektrani koi

se interesni od aspekt na malite investicioni tro[oci po proizveden kWh. Vo

Kina na primer, vo poslednite godini se izgradeni nad 90.000 mali

hidroelektrani so vkupna mo]nost od okolu 6.300MW. Vo SAD se o~ekuva do

2020 godina kapacitetot na izgradenite mali hidroelektrani da iznesuva

okolu 50.000MW, a vo Evropa isto taka se gradat so iljadnici mali

hidroelektrani. No i pokraj toa, kapacitetot na idnoto proizvodstvo na ovoj

vid energetski izvori moè samo da posluì za ublaùvawe na nedostigot no

nikako i za zadovoluvawe na raste~kite potrebi od energija.

1.1.5 Energija na fosilnite goriva

Energetskite postrojki na fosilno gorivo (jaglen, mazut, priroden gas)

se mo[ne doverlivi vo proizvodstvoto na energija. Osobeno energetskite

postrojki na jaglen so kapacitet nad 1.000MW po edinica, nudat visok

potencijal za namaluvawe na predvideniot nedostig na energija vo idnina.

Isto taka, tie moàt da proizveduvaat energija po konkurentni ceni dokolku

ne bidat diskriminirani so preuveli~eni ekolo[ki barawa. No, najnovite

generacii energetski postrojki na jaglen ]e gi zadovoluvaat i vakvite barawa.

Energetskite postrojki so kombiniran ciklus (istovremeno koristewe

na jaglen, mazut, priroden gas i biomasa) i so kombinirano proizvodstvo na

elektri~na i toplinska energija ]e dominiraat na pazarot na energetski

postrojki vo idnina. Ovoj vid postrojki imaat najvisok koeficient na polezno

dejstvo no zasega cenite na prirodniot gas se previsoki i premnogu

promenlivi taka [to e mnogu te[ko da se donese odluka za gradba na vakov vid

energetski postrojki. U[te eden klu~en element e i toa [to golem del od

prirodniot gas vo Evropa se snabduva od severen Alìr i od Rusija pa postoi

mo`nost da proizleze zavisnost na snabduvaweto so priroden gas vo onie zemji

koi istiot go uvezuvaat.


8

Denes, skoro 80% od snabduvaweto so energija vo Evropa e zavisno od

fosilnite goriva. Nuklearnite izvori snabduvaat okolu 15% a ostatokot

voglavno go nadopolnuvaat hidroenergetskite izvori i izvorite na baza na

biomasa. Se o~ekuva udelot na fosilnite goriva da porasne na 85% do 2030

godina so primena na t.n. ~isti fosilni tehnologii. Ova zna~i deka

proizvodstvoto na energija so ovie tehnologii ostanuva da bide kosturot na

sigurnoto proizvodstvo na energija vo idnina.

1.2 Tehnologii na fosilno gorivo so nula emisija

Sogoruvaweto na gorivoto za proizvodstvo na toplina ili drug vid

energija, so vekovi bilo kamen-temelnik na industrijata. No i pokraj toj fakt,

postoel mnogu mal interes da se spoznae procesot na sogoruvawe. Vo

poslednive godini, so potrebata da se minimizira emisijata na [tetni

materii nastanati pri sogoruvaweto a istovremeno da se ostvarat istite ili

pak podobreni energetski performansi, zna~itelno vnimanie e posveteno i na

prou~uvaweto na samiot proces na sogoruvaweto na fosilnite goriva. Pritoa

e napraven zna~aen napredok vo razbiraweto na osnovite na sogoruvaweto i e

dostignat stepen na t.n. tehnologii na fosilno gorivo so nula emisija t.e

tehnologii koi ne ja zagaduvaat ìvotnata sredina; sepak, zaradi sèu[te

visokite tro[oci za nivna primena, potrebno e vloùvawe na golemi napori

za da se natera industrijata i ponatamu da ja razviva no i da ja primenuva

najnovata tehnologija i oprema so podobri performansi i pomalo vlijanie na

okolinata.

Osnovnite karakteristiki na ovie novi tehnologii se slednite:

• ovozmoùvaat proizvodstvo na t.n. ,,~ista” energija vo koli~estva koi

moàt da gi zadovolat raste~kite potrebi za energija;

• gi re[avaat su[tinskite problemi za za[tita na okolinata (se

namaluva emisijata na CO2

• ja zgolemuva doverlivosta na energetskite izvori kako rezultat na

istovremenata upotreba na razli~ni vidovi goriva; i

i drugite zagaduva~i);

• ja namaluva cenata na ekonomskiot razvoj na dràvite.


9

1.3 Tro[oci za namaluvawe na emisiite na [tetni materii

Spored Altener programata postavena od Evropskata Komisija, upateno

e barawe do proizvoditelite na elektri~na energija vo zemjite na Evropskata

unija, da izvr[at namaluvawe na emisijata na jagleroden dioksid (CO2) na 180

milioni toni vo 2005 godina; za sporedba, emisijata na CO2 vo zemjite na

Evropskata Unija vo 1992 godina bila 973 milioni toni. Toa e namaluvawe na

emisijata na CO2

Od ekolo[ka gledna to~ka, problemot so zagaduvaweto na atmosferata

so CO

za celi 793 milioni toni!

2 ne moè da se re[i so ednostavna primena na tehnologii za

pre~istuvawe na izduvnite gasovi na krajot na celiot ciklus na sogoruvaweto,

kako [to e toa slu~aj so azotnite oksidi (NOx), sulfirniot dioksid (SO2) i

pra[inata. Pri prose~na efektivnost od 32% i vkupna instalirana mo]nost

od 14.800TWh na site svetski energetski postrojki na jaglen, vo momentot se

emitiraat 1.100gr CO2/kWh, ili 6.2 milijardi toni CO2

Gledano od ekonomska gledna to~ka, duri i pri nula emisija na CO

godi[no!

2

(CO2

Gledano od vremenski aspekt, namaluvaweto na CO

=0), energetskite postrojki na jaglen, so proizvodnata cena od okolu 6 €-

cent/kWh, seu[te imaat prednost nad obnovlite izvori na energija (9 €-

cent/kWh).

2

vo kusi vremenski

rokovi moè da bide ostvareno edinstveno so obnova na postoe~kite

energetski postrojki na jaglen. Taka na primer, za obnova na edna postoe~ka

energetska postrojka na jaglen so koeficient na polezno dejstvo η=32% na

η=47% potrebni se vloùvawa od okolu 850 €/kW.

1.4 Razvoj na energetskite postrojki na jaglen

Da go razgledame nakuso istoriskiot razvoj na energetskite postrojki

na jaglen. Kon sredinata na 20-ot vek razvojot na energetskite postrojki na

jaglen postignal vrednosti od 150MW po edinica, za podocna da prodolì kon

razvoj na edinici od najprvo 300MW, a potoa i 500/600/750MW, pa sè do

dene[nite edinici od okolu 2.000MW. So razvivaweto na tehnologijata vo

pravec na zgolemuvawe na mo]nosta, istovremeno opa\ala potro[uva~kata na

gorivo po proizvedena edinica mo]nost, a so ova do[lo i do opa\awe na

emisijata na [tetni materii vo okolnata sredina.


10

Na slika 3 e grafi~ki pretstaveno namaluvaweto na potro[uva~kata na

jaglen za proizvedena edinica mo]nost kako i namaluvaweto na nivoto na CO2

vo atmosferata.

slika 3

Nagliot porast na edine~nata mo]nost doveduval i do potreba za razvoj i

prilagoduvawe i na ostanatite komponenti na energetskite postrojki. Taka,

parnite kotli doìveale svoevidna revolucija vo razvojot; od po~etnite

tipovi so golemi koli~ini voda pa se do dene[nite sovremeni proto~ni kotli.

Parametrite na pareata se menuvale od po~etnite 165bar/540OC vo

[eesetite godini na 20-ot vek pa sè do 250bar/560OC kon krajot na osumdesetite

godini od 20-ot vek. Vo devedesetite godini na 20-ot vek parametrite na

pareata bile podignati na 270bar/600OC, a momentalno tehnologijata so

parametri 290bar/620OC e komercijalno raspolo`liva. Vo razvoj se nao\a

najnovata tehnologija so parametri na pareata 350bar/700OC so upotreba na

materijali na baza na nikel.


11

Koeficientot na polezno dejstvo na energetskite postrojki na baza na

jaglen isto taka rastel so porastot na parametrite na pareata. Imeno, od

po~etnite 35% vo sedumdesetite do okolu 44% vo devedesetite godini na 20-ot

vek. Za tehnologijata so 600OC efikasnosta momentalno iznesuva okolu 47%, a

se o~ekuva tehnologijata so 700O

C da ja nadmine vrednosta na efikasnost od

50%. So razvojot na najnovite tehnologii na postrojki so kombinirano

prizvodstvo (PKP) na elektri~na i toplinska energija, ovie koeficienti

ve]e ja nadminuvaat i brojkata od 90%. Na slika 4 e daden grafi~ki prikaz na

porastot na koeficientot na polezno dejstvo na energetskite postrojki, so

razvojot na tehnologiite na jaglen.

slika 4


12

2. MERNI INSTRUMENTI

Raboteweto na sovremenite elektroenergetski postrojki e nevozmo`no

bez postojano sledewe na nivnite rabotni parametri. Neprekinato dobivawe

informacii za ovie parametri se vr[i so specijalni tehni~ki sredstva koi se

narekuvaat merni instrumenti.

So pravilen izbor na mernite instrumenti se ovozmoùva da se dobijat

sigurni i to~ni informacii za raboteweto na elektroenergetskite postrojki

i se ovozmoùva pravovremeno korigirawe na reìmot na rabota na istite

spored normiranite golemini na parametrite. So seto toa se postignuva

sigurna i ekonomi~na eksploatacija na elektroenergetskite objekti,

izbegnuvawe na havariski situacii i defekti i postignuvawe na optimalni

parametri na rabotewe na postrojkite vo sekoj niven segment.

Brojot na parametri koi se merat i sledat vo eden elektroenergetski

objekt e navistina golem i istite moàt da se podelat vo nekolku grupi:

• elektri~ni parametri (napon, struja, mo]nost, frekvencija, ...);

• fizi~ki parametri (pritisok, temperatura, protok, nivo, ...);

• ekolo[ki, hemiski i drugi parametri (bu~avost, elektromagnetno zra~ewe,

radioaktivno zra~ewe, zagaduvawe so CO, CO2, SO2

, NOx, pra[ina, ~ad, ...).

Pri mereweto na parametrite na elektroenergetskite postrojki se

koristat najrazli~ni merni instrumenti i od razli~ni proizvoditeli. Sepak,

vo interes na ovoj trud se mernite instrumenti so koi se merat parametrite na

ìvotnata sredina odnosno ekolo[kite parametri vo neposredna blizina na

elektroenergetskite objekti. Zatoa vo ponatamo[niot tekst ]e se dade osvrt

samo na ovie vidovi merni instrumenti. Konkretno, ]e bidat opi[ani nekolku

merni instrumenti so koi se merat ekolo[kite parametri od najvisok stepen

na zna~ewe za ~ovekovoto zdravje: bu~avost, CO, CO2, SO2

Izborot na konkretnite tipovi merni instrumenti vo ovoj trud ne e

napraven so cel da se favoriziraat odredeni proizvoditeli na merna

instrumentacija, tuku e napraven kako rezultat na toa [to istite moàt da se

najdat vo proda`ba na Makedonskiot pazar.

, NOx i pra[ina. Pri

pretstavuvaweto na instrumentite glaven akcent ]e bide staven na osobinite

na istite bez pritoa da se navleguva vo principot na nivnata rabota.


13

2.1 BUÂVOST

Tehnolo[ka konstrukcija na elektroenergetskite objekti ~ini tie da

samo po sebe bidat zvu~ni izvori. Zvukot koj[to se sozdava e rezultat na

fizi~kite i mehani~kite procesi koi se slu~uvaat pri raboteweto na

poedinite edinici na postrojkite. Kolkava ]e bide ja~inata na zvukot vo

nekoja to~ka vo okolinata na postrojkata zavisi od toa kolkava e ja~inata na

zvukot [to ja proizveduva samata postrojka i na kolkavo rastojanie od

postrojkata se meri taa ja~ina na zvukot.

Razlikuvame objektivna i subjektivna ja~ina na zvukot. Objektivna e

onaa ja~ina na zvukot koja ja konstatiraat mernite instrumenti i taa e

izrazena vo brojni vrednosti na zvu~niot pritisok odnosno kako intenzitet na

zvukot. Subjektivna ja~ina na zvukot e onaa koja ja konstatira ~ove~koto uvo.

Pome\u objektivnata i subjektivnata ja~ina na zvukot postoi razlika. Imeno,

subjektivnata ja~ina na zvukot e sekoga[ pomala od objektivnata ja~ina. Ovaa

konstatacija e izrazena preku t.n. Veber-Fehnerov zakon koj[to tvrdi deka

~ove~koto uvo slu[a po logaritamski zakon, [to se pretstavuva so izrazot:

IS log10 ⋅= [dB] ................................................. (1)

ôve~koto uvo ne moè da gi registrira

site zvu~ni pritisoci. Zavisnosta na najmilot

zvu~en pritisok od frekfencijata se narekuva

prag na ~ujnost na ~ove~koto uvo. Ovaa

zavisnost e kriva linija [to zna~i deka

~ove~koto uvo ne e podednakvo osetlivo na site

frekfencii na zvukot. Obratno, zavisnosta na

najgolemiot zvu~en pritisok [to moè da go

~ue uvoto, od frekfencijata, se narekuva

granica na bolka. Opsegot [to go ograni~uvaat

ovie dve krivi se narekuva ~ujno podra~je na uvoto. Grafikonot so koj[to se

pretstavuvaat ovie dve krivi e daden na slika 5. Od grafikonot se gleda deka

~ove~koto uvo e najosetlivo na zvuk so frekfencija od 1 [kHz] pri najnizok

zvu~en pritisok od 2·10-5 [Pa], odnosno intenzitet od 10-12

Sekoj zvuk koj go popre~uva normalnoto razbirawe, razdraznuva, pre~i

vo rabotata ili odmorot i deluva [tetno na sluhot se narekuva bu~avost.

[W/m2].

slika 5


14

2.1.1 METREL FonS MI 6301

Potpolno digitalen zvukomer so mikrofon od klasa 1. Poseduva dva

potpolno nezavisni merni kanali vo soglasnost so IEC 61672 standardot. Za

sekoj kanal moè nezavisno da se podesi vremeto i frekvencijata na mereweto

so vremenski konstanti i frekvencisko vrednuvawe. Instrumentot e

dopolnitelno opremen i so oktaven filter za frekfentna analiza vo realno

vreme, spored IEC 61260 standardot.

slika 6: izgled na merniot instrument slika 7: pridruèn pribor

Mo`ni se dva reìmi na rabota na instrumentot:

• on-line rabota, pri [to se prikaùva momentnata vrednost na mereweto; i

• logger mod, pri [to izmerenite vrednosti avtomatski se skladiraat vo

vnatre[nata memorija na instrumentot vo odnapred odredeni intervali.

Zaradi za[tita na mikrofonot od atmosferskite vozdu[ni struewa i

mo`noto o[tetuvawe od ~esti~ki pra[ina vo prostorot kade se vr[i

mereweto na bu~avost, instrumentot e opremen so plasti~en [titnik.

Toa [to e karakteristi~no za instrumentot e [to ima mo`nost za

merewe na pogolem broj karakteristi~ni parametri na zvukot, kako [to se:

• LXY - nivo na zvu~niot pritisok;

• LXeq - ekvivalentno nivo na zvukot;

• LXYmax - maksimalno nivo na zvu~niot pritisok;

• LXYmin - minimalno nivo na zvu~niot pritisok;

• LXpeak - nivo na vrvnata vrednost na zvu~niot pritisok;

• LXE - nivo na izloènost na zvuk;

• L% - procent na pre~ekoruvawe na odredeno nivo.


15

So pomo[ na programskiot paket SoundLink PRO mo`no e prefrluvawe

na skladiranite merni podatoci od instrumentot vo kompjuter, zaradi nivno

dokumentirawe ili podocne`na analiza na istite.

Printscreen na ovoj programski paket e daden na slika 8.

slika 8

Na slikite 9 i 10 e pretstaven prikaz na ispisot na LCD displejot na

instrumentot pri prakti~na rabota.

slika 9: analiti~ki parametri slika 10: grafi~ka analiza na zvuk

So vgradenite mo]ni merni funkcii, teìna od samo 700 [gr] i dimenzii

220 × 115 × 190 [mm] ovoj instrument gi zadovoluva site standardi za prenosen i

sèopfaten instrument za merewe i analiza na zvukot vo rabotnata okolina.


16

2.1.2 Bruel & Kjaer 2250

Meren instrument od proizvodnata programa na Danskiot proizvoditel

Bruel & Kjaer ~ie koristewe e mo[ne ednostavno a sepak gi zadovoluva site

najnovi standardi za merewe na parametrite na zvukot, sli~no kako i kaj

prethodno pretstaveniot meren instrument.

Site parametri na zvukot se merat istovremeno pri [to na golemiot

vgraden LCD displej vo boja se prikaùvaat samo baranite informacii.

Izgledot na merniot instrument (prikaàn vo faza na kalibracija so

sopstveniot kalibrator tip Bruel & Kjaer 4231) e daden na slika 11.

Vgradeniot mikrofon so ~uvstvitelnost od -30 [dB] (31,6 [mV/Pa]) i

frekfenten opfat od 8 [Hz] do 16 [kHz] ±2 [dB] garantiraat sovr[eno precizni

merewa i zadovoluvawe na strogite standardi od oblasta.

LCD displejot i site kop~iwa

za upravuvawe na instrumentot se

nao\aat na negoviot preden panel.

Interesno e toa [to vo slu~aj

na potreba od konsultacija so

upatstvoto za upotreba, istoto e

smesteno pod tastaturata na

instrumentot vo forma na fioka na

izvlekuvawe i vo sekoj mig mu e na

raspolagawe na korisnikot.

Karakteristi~ni se fizi~kite

parametri na instrumentot: teìna

od samo 245 [gr] so vklu~eni baterii i

dimenzii od samo 230 × 78 × 31 [mm]

vklu~uvaj]i go i mikrofonot, [to go

pravi eden od najkompaktnite uredi

vo svojata klasa.

slika 11


17

2.2 Zagaduvawe na vozduhot so CO, CO2, SO2, NOx i pra[ina

Raboteweto na elektroenergetskite objekti e prosledeno so sozdavawe

golem broj nusprodukti kako rezultat na razli~nite fizi~ko-hemiski procesi

koi se sostaven del na tehnologijata na rabotewe na istite. Kako nepotrebni

vo ponatamo[niot raboten ciklus na postrojkite, ovie nusprodukti se

isfrlaat vo okolnata atmosfera, vo bliskite vodi ili vo posebno izgradeni

deponii. Pritoa, golem del od ovie nusprodukti se [tetni po zdravjeto na

ìviot svet pa zaradi toa se narekuvaat zagaduva~i na ìvotnata sredina.

Nivoata na koncentracija na zagaduva~ite e regulirano so posebni

zakonski akti i pravilnici i istite se karakteristi~ni za sekoja dràva. So

ovie pravni dokumenti se propi[uvaat najvisokite dozvoleni nivoa i

koncentracii na zagadenost na ìvotnata sredina so odredeni zagaduva~ki

supstancii pri raboteweto na elektroenergetskite objekti. Vo R. Makedonija

ovaa materija e regulirana so Zakonot za kvalitet na ambientniot vozduh

(Slu`ben vesnik na Republika Makedonija br. 67/04) i Uredbata za regulirawe

na grani~nite vrednosti za nivoa i vidovi na zagaduva~ki supstancii vo

ambientniot vozduh, donesena vo 2005 godina (ovaa Uredba e pomestena vo

elektronska forma vo prilog na ovoj trud).

So cel da ne se nadminat propi[anite nivoa i koncentracii na

zagaduva~i vo ìvotnata sredina, potrebno e da se vr[i redovno sledewe na

koncentraciite na istite vo okolinata na elektroenergetskite objekti.

Pritoa najgolemo vnimanie se obrnuva na koncentracijata na CO, CO2, SO2, NOx

i pra[ina vo atmosferata odnosno vo vozduhot.

Koli~estvoto na zagadenost voobi~aeno se meri preku koncentracijata

na zagaduva~ite vo nego. Taa se definira kako proporcija vo odnos na vkupniot

volumen vozduh za koj istata se odnesuva. Koncentracijata na zagaduva~ki

supstancii vo atmosferata voobi~aeno se meri vo slednite odnosi:

• delovi-vo-milion-na-volumen (parts per million by volume - ppmv);

• delovi-vo-milijarda-na-volumen (parts per billion by volume - ppbv); ili

• delovi-vo-trilion-na-volumen (parts per trillion by volume - pptv).

Koncentracijata na zagaduva~ite moè da se meri i vo masa na zagaduva~

vo standarden volumen vozduh, na primer vo mikrogrami na kuben metar (µgr/m3)

ili vo miligrami na kuben metar vozduh (mgr/m3).


18

2.2.1 Testo 350 M/XL

Germanskiot proizvoditel i svetski brend TESTO e eden od onie golemi

korporacii koi gi postavuvaat svetskite standardi vo mernata tehnika. Vo

oblasta na mereweto na zagaduva~ki gasovi, vo svojata proizvodna programa

opfa]a [iroka paleta merni instrumenti me\u koi Testo 350 M/XL e na samiot

vrv vo svojata klasa. Izraboten e kako fleksibilen prenosen meren sistem

primenliv za merewe [iroka paleta zagaduva~ki gasovi.

Izgledot na merniot

instrument e prikaàn na

slika 12. Osnovnata verzija

na instrumentot se vodi pod

nazivot Testo 350 M i istata

vklu~uva merna edinica,

analiti~ka kutija i ispitni

sondi. Merewata opfa]aat

analiza na koncentracii na

O2, CO, NO, NO2, SO2 i drugi

parametri. So nadgradba na

instrumentot do verzijata

Testo 350 M/XL mo`no e

merewe i na koncentracii na

HC i H2

Vo slednata tabela se

pomesteni del od osnovnite

merni karakteristiki na

instrumentot, prezemeni od

katalo[kite podatoci

navedeni od proizvoditelot.

S.

O 0 – 25 Vol. % 2 SO 0 – 5.000 ppm 2

CO 0 – 400.000 ppm H2 0 – 300 ppm S

NO 0 – 3.000 ppm CxH 0 – 4 Vol. % y

NO 0 – 500 ppm 2 CO 0 – CO2 2 max

slika 12


19

2.2.2 FLUKE 975

Za razlika od mo`nostite na prethodno opi[aniot meren instrument,

vo prodolènie e opi[an merniot instrument na Amerikanskiot

proizvoditel FLUKE koj ima poskromni tehni~ki karakteristiki. Imeno,

stanuva zbor za merniot instrument tip FLUKE 975 koj e prikaàn na slika 13.

Ovoj instrument obedinuva mo`nosti za

direktno merewe na pet parametri na

ambientalniot vozduh: temperatura, relativna

vla`nost, brzina na struewe na vozduhot i

koncentracii na CO i CO2

Izmerenite parametri moàt da se

skladiraat vo sopstvenata memorija na

instrumentot i podocna da se prefrlat i

obrabotuvaat vo kompjuter so pomo[ na

programskiot paket Fluke View Forms.

. Preku vgradeniot

softver mo`no e od izmerenite parametri da se

presmetaat i prikaàt i nekoi drugi parametri

na ambientalniot vozduh, kako na primer to~ka

na rosi[te, volumenski protok na vozduh i sl.

Nekoi merni karakteristiki na

instrumentot prezemeni od katalo[kite

podatoci, se pomesteni vo slednata tabela.

Temperatura -20 – +50 oC

Relativna vla`nost 10% – 90% (± 2%)

Brzina na vozduhot 0.25 m/sec – 15 m/sec (± 4 % ili 0,02 m/sec)

CO 0 – 500 ppm (± 5 % ili ± 3 ppm)

CO 0 – 5.000 ppm (± 2,75% + 75 ppm) 2

So malite dimenzii od samo 287 × 114 × 50 [mm] vklu~uvaj]i ja i mernata

sonda i so malata teìna od samo 544 [gr], instrumentot se pokaùva kako

mo[ne prakti~en za primena za merewe na koncentracii na zagaduva~i vo

vnatre[ni uslovi.

slika 13


20

2.2.3 FLUKE 983

Od mernite instrumenti koi moàt da se najdat na Makedonskiot pazar

za merewe koncentracija na pra[ina (broj na ~esti~ki) vo vozduhot, FLUKE 983

e najpopularniot izbor vo momentov. Toj e prikaàn na slika 14.

So pomo[ na ovoj meren instrument

moàt da se merat slednite parametri:

• efikasnost na filtri;

• monitoring na industriski ,,~isti sobi”;

• kvalitet na ambientalniot vozduh;

• lokacija na izvori na zagaduva~ki ~esti~ki;

• izrabotka na izve[tai po izvr[eni servisni

raboti na izvori na zagaduvawe.

So mo`nosta za data logging i [est-

kanalen istovremen prikaz na goleminata na

zagaduva~kite ~esti~ki, Fluke 983 mu

ovozmoùva na korisnikot da gi izveduva

merewata pobrzo i bez tro[ewe dragoceno

vreme za prelistuvawe na podatocite na

ekranot. Nekoi merni karakteristiki na

instrumentot prezemeni od katalo[kite

podatoci, se pomesteni vo slednata tabela.

golemina na ~esti~ki 0.3, 0.5, 1.0, 2.0, 5.0, 10.0 µm

protok 2,83 lit/min (upravuvano od vnatre[nata pumpa)

relativna vla`nost ± 7%, 20% do 90% nekondenzira~ki

temperatura ± 3 oC, 10 oC do 40 oC

memorija 5.000 zapisi vo rotira~ka FIFO memorija

priklu~ok za PC RS-232 i RS-485 preku RJ-45 priklu~nica

Fizi~kite parametri na merniot instrument se:

• dimezii: 209 × 114 × 57 [mm]

• masa: 1 [kg],

slika 14


21

3. SPOREDBA NA STARITE I NOVITE TEHNOLOGII

Zaradi sè postrogite ekolo[ki standardi vo svetot, razvojot i

primenata na sovremenite tehnologii pri izgradbata na novi

elektroenergetski objekti stanuva glavna ambicija na investitorite. Se

pove]e se instaliraat i gradat energetski kapaciteti so obnovlivi izvori na

energija, a so ogled na toa deka fosilnite goriva u[te dolgi godini ]e bidat

‘rbet na elektroproizvodstvoto, zasileni se i investiciite vo elektrani na

fosilni goriva so novi tehnologii so nula emisija.

Danska e edna od dràvite vo koi primatot na PKP zema sè pogolem

zamav. Brojot na instalirani edinici na ovoj vid postrojki sè pove]e raste i

toa ne samo po kvantitet tuku i spored kapacitet. Se gradat ne samo golemi

energetski edinici tuku vnimanie se posvetuva i na izgradbata na t.n.

industriski i mini PKP. Od druga strana pak, se zatvoraat energetski

postrojki na jaglen ~ie proizvodstvo se soo~uva so sè porigoroznite doma[ni i

evropski zakoni za za[tita na ìvotnata sredina. Taka, proizvodnite edinici

tri i ~etiri na energetskata postrojka Aznaes vo isto~na Danska se isklu~eni

na neodredeno vreme. Aznaes, so kapacitet so 1.307MW e najgolemata energetska

postrojka vo Danska. Obete edinici se energetski postrojki na jaglen i sekoja

od niv e so kapacitet od 240MW. So ova se namaluvaat emisiite na [tetni

gasovi vo atmosferata i toa CO2 za 10%, NOx za 20% i SO2

Za da se uvidi kolkava e razlikata vo ekolo[koto vlijanie vrz

ìvotnata sredina od strana na elektroenergetskite postrojki so starite i

novite tehnologii na jaglen, vo ponatamo[niot tekst ]e bidat pretstaveni i

razgledani (od ekolo[ka gledna to~ka) dve termoelektrani na jaglen. Ednata

termoelektrana e TE Avedore 2 izgradena so najsovremena tehnologija so nula

emisija, locirana vo predgradieto Avedore vo blizina na Kopenhagen - Danska.

Drugata termoelektrana e REK Bitola, izgradena vo 1980-tite godini vo

neposredna blizina na gradot Bitola.

za 30%.

Oficijalnite lica naglasuvaat deka zatvoraweto e del od otkaùvaweto na

Danska od starite i neefikasni energetski postrojki na jaglen i

pribliùvawe kon postrojkite na gas.


22

3.1 Zapoznavawe so TE Avedore

Vo Avedore - predgradie na Kopenhagen, Danska - od strana na

kompanijata SK Power, izgradena e visokoefikasna energetska postrojka so

maksimalna fleksibilnost za koristewe na gorivo i minimalni vlijanija vrz

ìvotnata sredina. Izgledot na gradbata moè da se vidi na slika 15.

Termoenergetskiot kompleks Avedore se sostoi od dve nezavisni

proizvodni edinici (TE Avedore 1 i TE Avedore 2) koi ispora~uvaat

elektri~na energija za nordiskata elektri~na mreà i toplinska energija za

stanbeno zatopluvawe vo prostorot na metropolata Kopenhagen.

Pri proektiraweto osobeno vnimanie bilo posveteno na tehnologijata

za za[tita na ìvotnata sredina. Razgledani se site mo`ni zagaduva~ki

supstancii koi bi nastanale pri raboteweto na termoelektranata i za sekoj od

niv se primeneti najsovremeni tehnologii za maksimalna redukcija. Vo

slednite nekolku potto~ki se objasneti nekoi od vgradenite sistemi.

3.1.1 Sistem za redukcija na azotnite oksidi (NOx)

TE Avedore 2 e opremena so katalizator, t.n. de-NOx sistem odnosno

sistem za redukcija na azotnite oksidi. Ovoj sistem e vgraden pome\u kotelot i

rotacioniot pregrevatel na vozduh pa koga gasovite oslobodeni pri

sogoruvaweto go napu[taat kotelot i sistemite za pregrevawe na pareata,

pominuvaat niz de-NOx sistemot.

slika 15


23

Kako princip na rabota se koristi principot na vbrizguvawe amonijak

vedna[ posle izleguvaweto na izduvnite gasovi od kotelot i so toa se sozdava

reakcija na amonijakot so azotnite oksidi sodràni vo izduvnite gasovi. Pri

ovoj hemiski proces se sozdava voda i ~ist sloboden azot, a tie se prirodni

komponentni na atmosferata [to zna~i deka ne se zagaduva~i. Hemiskata

ravenka so koja se izrazuva odvivaweto na procesot na de-NOx e slednata:

NH4OH + NOx = H2

O + Nx

Sistemot za redukcija na azotnite oksidi e proektiran za rabotna

temperatura do 400O

C i so visok procent na mo`na pra[ina vo rabotnata

sredina. Ovozmoùva redukcija na izduvnite azotni oksidi i do 93%.

3.1.2 Elektrostati~ki filter (ESF)

Vedna[ po pregrevatelot na vozduh, se nao\a elektrostati~ki filter

(ESF). Kako odraz na namerata TE Avedore 2 da moè da raboti so razli~ni

vidovi gorivo, ESF e podelen na 4 elektri~ni nadolno-postaveni poliwa so 8

paralelni propusni sekcii, [to rezultira so vkupna sobirna povr[ina od

33.280m2. ESF procesira protok na izduvni gasovi vo koli~estvo od

maksimalni 994.000 m3/h pri rabotni temperaturi od 113-170O

Napojuvaweto na ESF so elektri~na energija e so maksimalen napon od

96kV i maksimalna struja od 1.200mA.

C zavisno od

koristenoto gorivo.

ESF otstranuva pove]e od 99% od ~esti~kite pepel od izduvnite gasovi.

Garantiraniot opseg na sodrìna na izduvna pra[ina e 11-30 mg/m3

Pepelta oslobodena so sogoruvaweto na jaglenot i otstraneta od

izduvnite gasovi so pomo[ na ESF, se koristi kako cement. Toj se ispora~uva

na cementnata industrija, a se koristi za proizvodstvo na beton, za izgradba na

pati[ta itn.

, a so

sistemite za kontrola na ESF moè da se optimizira efikasnosta i

potro[uva~kata na energija na ESF za da se postignat garantiranite

performansi.

TE Avedore 2 proizveduva okolu 13 toni cement na ~as.


24

3.1.3 Desulfurizacija na izduvnite gasovi

Sleden po ESF e sistemot za desulfurizacija na izduvnite gasovi, koj vo

princip se koristi koga postrojkata sogoruva mazut. Sistemot za

desulfurizacija e napolno avtomatiziran. Upotrebenata tehnologija

pretstavuva dvostepen Noell-KRC proces na vla`no izmivawe na izduvnite

gasovi od koi na toj na~in se otstranuva pove]e od 98% od sodrìnata na

sulfurniot dioksid (SO2

). Izduvnite gasovi se doveduvaat na apsorberot preku

regenerativen razmenuva~ na toplina. Edinicata na apsorberot se sostoi od

apsorbentna kula, apsorbenten napoen rezervoar i apsorbentni napojni pumpi.

Apsorpcioniot agens e rasprskuva~ka sme[a od voda i suv varovni~ki pra[ok

koj e skladiran vo apsorbentniot napoen rezervoar. Ovaa sme[a se vbrizguva

so pomo[ na apsorbentni napojni pumpi vo apsorbentnata kula, kade[to

pominuvaat izduvnite gasovi. Pri ova nastanuva hemiska reakcija pome\u

sme[ata i sodrìnata na sulfurni oksidi od izduvnite gasovi, kako rezultat

na [to doa\a do sozdavawe i taloèwe na vla`ni ~esti~ki ~ist gips.

Hemiskite ravenki po koi se odviva procesot na desulfurizacija se slednite:

Ca(HSO3)2 + O2 = CaSO4 + H2SO

H

4

2SO4 + CaCO3 = CaSO4 + H2O + CO

2

Nataloèniot gips se dehidrira i otstranuva so sistem sostaven od

hidrociklona pumpa, hidrociklona stanica i dve centrifugalni ma[ini za

gips. Odlagaweto na gipsot se vr[i preku centrifugalna pumpa vo posebni

rezervoari specijalno proektirani za taa namena. Proizvedeniot gips se

ispora~uva na proizvoditelite na gipseni plo~i t.e. na industrijata za gips.

TE Avedore 2 proizveduva do 4 toni gips na ~as.

3.1.4 Isfrluvawe na izduvnite gasovi

Pominuvaj]i niz celata serija sistemi za pre~istuvawe, izduvnite

gasovi se naso~uvaat kon oxakot od kade se isfrluvaat vo atmosferata, so

sigurnost deka nivnata sodrìna ne e [tetna po ìvotnata sredina.

Instaliranite sistemi garantiraat deka nivoata na [tetni supstancii vo

izduvnite gasovi e svedena na minimum.


25

3.2 Zapoznavawe so REK Bitola

Sistemot termoelektrani REK Bitola e lociran na okolu 15 [km] od

gradot Bitola, vo jugot na Republika Makedonija. So svoite tri instalirani

blokovi so mo]nost od 225 [MW], ovoj energetski gigant e stolbot na

Makedonskiot elektroenergetski sistem. Snabduvaweto so jaglen na

postrojkite se vr[i preku transportni lenti od rudnikot Suvodol koj se nao\a

vo neposredna blizina na kombinatot, a vo faza na otvorawe e i nov rudnik za

jaglen koj e lociran kaj basenot Brod-Gneotino. Izgledot na termoelektranata

e prikaàn na slednata slika.

slika 16

Pri gradbata na energetskiot kombinat e instaliran sistem za

namaluvawe na [tetnite supstancii vo izduvnite gasovi, a pepelta oslobodena

pri sogoruvaweto na jaglenot se odloùva vo posebno izgradeni deponii.

Imeno, vo linijata na oxakot se vgradeni filtri koi pri

proektiraweto se predvideni da osiguraat najmnogu 300 mg/m3 pra[ina, no

istite fabri~ki se izraboteni so garantirani 100 mg/m3

Zaradi maloto nivo na sulfur (≤ 0,4%) vo sostavot na Suvodolskiot

jaglen, ne e predvidena nitu izgradena postrojka za desulfurizacija.

pra[ina.


26

Pri proektiraweto na kombinatot, od ekolo[ki aspekt mo[ne povolna

vo odnos na gradot Bitola se pokaàla t.n roza na veterot vo prostorot okolu

REK Bitola. Imeno, izduvot se nosi od veterot nadvor od gradot i istiot e

naso~en vo pravec kon R. Grcija. U[te pove]e, visokite oxaci od 256 [m] so

lokalnata nadmorska viso~ina od okolu 500 [m] se dopolnitelen faktor za

u[te pomalo zagaduvawe na gradot.

Monitoringot na ekolo[kite parametri vo atmosferata okolu

energetskiot kombinat REK Bitola go vodat slu`bite za za[tita pri rabota

vo kombinatot. Merni to~ki se postaveni na tri lokacii okolu kombinatot i

so nivno sporeduvawe se odreduva sredna vrednost na zagadenosta. Spored

informaciite dobieni od vrabotenite vo sektorot za za[tita pri rabota vo

REK Bitola, izmerenite parametri variraat pri komutacija na blokovite. Vo

nemo`nost da obezbedat konkretni brojni vrednosti za izmerenite parametri

na zagaduva~kite supstancii, odgovornite lica vo sektorot za za[tita pri

rabota vo REK Bitola iskaàa iskustveni podatoci za ovie vrednosti, a

istite se preneseni vo slednata tabela.

parametar Zakonski dozvoleno izmereni vo REK Bitola

SO ≤ 400 mg/m2 3-5 pati pogolema 3

NO ≤ 400 mg/mx 350 - 450 mg/m3 3

pra[ina ≤ 50 mg/m 100 mg/m3 3

Preku Dràvniot avtomatski monitoring sistem postaven od

Ministerstvoto za ìvotna sredina na R. Makedonija, vo gradot Bitola se

postaveni dve monitoring stanici; ednata (Bitola 1) locirana vo

centralnoto Bitolsko gradsko podra~je, a drugata (Bitola 2) locirana vo

meteorolo[kata stanica na UHMR Bitola nadvor od gradot. Prvata stanica go

meri prete`no zagaduvaweto od soobra]ajot vo gradot, a vtorata zagaduvaweto

od industrijata. Na slika 17 e daden printscreen na eden ednomese~en izve[taj

(januari 2006 godina) na monitoring stanicata Bitola 2 dobien preku ovoj

monitoring sistem, a na pridru`nite grafici e grafi~ki pretstaveno

dvièweto na sledenite parametri.


27

slika 17

slika 18 slika 19


28

slika 20 slika 21

slika 22


29

4. ZAKLUÔK

TE Avedore se nao\aat pome\u vode~kite postrojki za proizvodstvo na

elektri~na i toplinska energija koga e vo pra[awe za[titata na ìvotnata

sredina. Eden od primenetite pristapi kon namaluvawe na vlijanieto vrz

ìvotnata sredina e optimalnoto koristewe na gorivata. Visokiot stepen na

iskoristuvawe e postignat preku kombinirano proizvodstvo na elektri~na i

toplinska energija. TE Avedore 2 ima visok stepen na iskoristuvawe na

gorivoto i na toj na~in pridonesuva da se postigne golema energetska

ekonomi~nost i da se namali vlijanieto vrz ìvotnata sredina. Koristeweto

golemi koli~estva biomasa vo TE Avedore 2 zna~i deka e potpolno zadovoleno

baraweto na danskiot Parlament spored koe do 2005 godina okolu 600.000 toni

biomasa moraat da se sogoruvaat godi[no vo isto~na Danska. Sogoruvaweto na

biomasata se smeta kako neutralno vo odnos na emisijata na CO2 bidej]i

biomasata konzumira isto koli~estvo CO2

Tehnologijata na TE Avedore 2 pretstavuva o~igleden napredok vo

za[titata na ìvotnata sredina vo sporedba so tehnologiite primeneti kaj

postarite energetski postrojki. Zaradi visokata efikasnost i soodvetno

niskata potro[uva~ka na gorivo za proizvoden kWh, emisijata na CO

od atmosferata vo periodot na

nejzinoto rastewe, kolku i [to ispu[ta pri sogoruvaweto.

2, NOx i

SO2

Od druga strana, namalenoto vlijanie na TE Avedore 2 vrz ìvotnata

sredina se dolì i na faktot [to vo postrojkata se instalirani najsovremeni

tehnologii za pre~istuvawe na izduvnite gasovi od koristenite goriva. Samo

za ilustracija kolkav e pridonesot na primenetite tehnologii za

pre~istuvawe, neka ni posluì sledniot primer: za proizvodstvo na samo

200MW elektri~na energija, TE Avedore 2 moè da sogori okolu 85 toni jaglen

na ~as a so toa da ima dnevno proizvodstvo na okolu 1.200 toni pepel i okolu 216

toni SO

e zna~itelno namalena.

2. Na godi[no nivo ovie brojki iznesuvaat okolu polovina milion

toni pepel i 80.000 toni SO2. Koga ne bi postoela kontrola na emisiite na

vakvite zagaduva~i bi nastanalo seriozno naru[uvawe na ekolo[kiot,

klimatskiot i atmosferskiot balans. Od ovie pri~ini o~igledna e

opravdanosta od primenata na najnovite tehnologii i od upotrebata na sekoj od

instaliranite sistemi za pre~istuvawe na ovie emisii.


30

Kone~no, ne smee da se zaboravi i faktot deka kon u[te pogolema

efikasnost na TE Avedore 2 pridonesuvaat i ekonomskite benefiti koi

postrojkata gi zdobiva so proda`bata na cementot i gipsot oslobodeni pri

procesot na pre~istuvawe na izduvnite gasovi. Kolkavi se prilivite na

sredstva po ovoj osnov moè lesno da se uvidi ako se ima vo predvid deka

proizvodstvoto na cement iznesuva 13 toni na ~as, a proizvodstvoto na gips

iznesuva 4 toni na ~as.

Od druga strana pak, preku analiziraweto na podatocite dobieni od

elektroenergetskiot kombinat REK Bitola lesno moè da se uvidi

evoluiraweto na ekolo[kite standardi vo poslednite 20 godini no i

gigantskiot ~ekor vo razvojot na tehnologiite na TEC.

Zaradi sporedba, vo slednata tabela se dadeni vrednostite na nekoi

parametri karakteristi~ni za postarite tipovi TE postrojki vo sporedba so

istite kaj TE Avedore 2.

parametar [gr/kWh] stari postrojki TE Avedore 2

SO 6.7 2 0.0-0.1

NOx 2.2 0.5-0.6

CO 840 2 390-400

Vo trudot se razgledani ekolo[kite vlijanija na edna od najsovremenite

termoenergetski postrojki vo svetot i edna ista takva postrojka izgradena

spored postara tehnologija, pri [to e napravena sporedba na najnovite

tehnologii primeneti vo proizvodniot ciklus, vo odnos na tehnologiite koi

dosega bea primenuvani vo postojnite termoenergetski kompleksi.

Prednostite na najnovite tehnologii vklu~uvaat povisoka stapka na

sogoruvawe na gorivoto, poniski stapki na nesakani emisii i podobreni

stapki na optovaruvawe na termoenergetskite postrojki.

Od ekolo[ka gledna to~ka, sè porigoroznite Zakoni so koi se

postavuvaat strogi barawa za za[tita na ìvotnata sredina, moàt da se

zadovolat edinstveno so primena na najnovite tehnologii. Ekolo[kite

pridobivki od primenata na ovie tehnologii moàt da se nasetat na dolg rok.

Ova e taka od pri~ina [to e potrebno da pomine izvesno vreme dodeka


31

postojnite termoenergetski postrojki se obnovat so novite tehnologii ili se

zatvorat, [to e neizbe`no da se slu~i porano ili podocna, ili da se izgradat

novi, a za [to sepak e potrebno vreme. Sepak ne e za potcenuvawe i faktot deka

na lokalno nivo, na mestata vo ~ija blizina ve]e se instalirani energetski

postrojki od ovoj vid, po~nuvaat da se ~uvstvuvaat pridobivkite od primenata

na najnovite tehnologii vo termoenergetikata.

Osven toa, ekonomskite benefiti koi, iako skromno no sepak realno,

moàt da se zgolemat kako rezultat na proizvodstvoto i proda`bata na

sekundarni nusprodukti (cement, gips i \ubrivo), u[te pove]e odat vo prilog

na toa deka vloùvaweto vo novite tehnologii ]e bide ekonomski isplatlivo.

Na krajot, realno e da se o~ekuva deka so primena na najnovite

tehnologii vo termoenergetikata, tro[ocite za gradba na ovoj vid postrojki

]e bidat sosema malku povisoki od onie za gradba na postojnata generacija

energetski postrojki. Soglasno na ovie fakti, logi~no e da se o~ekuva deka

proektite bazirani na koristewe na novite tehnologii ]e pokaàt sevkupna

prednost.


32

5. LITERATURA

1. Petre Risteski dipl.el.in`. - Najnovi tehnologii vo elektroenergetikata

diplomska rabota, Skopje, 2003

2. Prof. Dr. Vangel Fu[ti], skripta, Proektirawe na elektri~ni centrali,

Skopje, 1993

3. Prof. Dr. Vangel Fu[ti], predavawa, ,,Proektirawe na elektri~ni

centrali i razvodni postrojki”, ETF – Skopje, 2000

4. Peter I. Hinstrup, Jan de Wit, Jan K. Jensen, Gas fired cogeneration technology helps

transition to a sustainable future, Danish Gas Technology Centre A/S, Denmark

5. Energi E2, katalog:Avedore Power Station, Ballerup-Denmark, 2002

6. I/S Avedorevaerket 2, katalog: Avedore 2, Hellerup-Denmark, 2002

7. Katalozi na proizvoditelite METREL, FLUKE, Bruel & Kjaer, TESTO

8. internet stranici so adresa:

• http://www.energie2.com

• http://www.balticgas.com

• http://www.alstom.com

• http://www.carnot-online.org

• http://www.cercind.org/techcons.pdf

• http://www.oit.doe.gov/combustion/vision_roadmap.shtml

• http://carnot-online.org/Microsoft_PowerPoint_-_Presentation_CARNOT_1A.pdf

• http://www.fedarene.org/projects/Faen%20booklets/Uso%20Limpio%20Carbon.pdf

Documents

Влијание на работата на електроенергетските објекти врз околината