17

راگه یاندن���ی ئه نجامه كان���ی كۆتای���ی هه ڵبژاردن���ی ئه نجومه ن���ی نوێنه رانی عێ���راق و ئه نجومه ن���ی پارێزگاكان���ی هه رێمی كوردس���تان، ملمالنێی هێزه كوردستان له هه رێمی سیاس���ییه كان توندتر ده كاته وه ، به تایبه ت ملمالنێی نێوان گۆڕان و یه كێتی له الیه ك، پارتی و یه كێت���ی له الیه كی تر، هاوكات به پێی ئه نجامه راگه یه ن���راوه كان، هه رچه نده یه كێتی له س���ه ر ئاس���تی هه رێم بوه به هێزی دوه م، به اڵم له هیچ پارێزگایه ك

پله ی یه كه می به ده ستنه هێنا وه .

ئاوێن���ه ، س���لێمانی : به پێ���ی ئه و ئه نجامان���ه ی كه دوێنێ كۆمس���یۆنی باڵویكرده وه هه ڵبژاردن���ه كان ب���ااڵی نیش���تمانی یه كێت���ی ده رك���ه وت، كوردستان له سه ر ئاستی عێراق رێژه ی ده ن���گ و كورس���یه كانی زیادیك���ردوه دیموكرات���ی به پارت���ی ب���ه راورد كوردس���تان و بزوتن���ه وه ی گۆڕانیش، ئه مه ش ملمالنێی دابه شكردنی پۆسته له كه ركوك و به تایبه ت���ی ئیدارییه كان به غ���دا له نێوانیاندا توندت���ر ده كات و له ئێستاوه جه نگێكی سارد له نێوانیاندا

خه ریكه ده ستپێده كاته وه .له الیه ك���ی دیك���ه وه ، نزیكی رێژه ی ده نگ و كورس���یه كانی یه كێتی و گۆڕان له پارێزگای سلێمانی ، نیگه رانی به شێكی زۆری ئه ن���دام و الیه نگرانی بزوتنه وه ی گۆڕانی لێكه وتوه ته وه و پێیانوایه هێزه ركابه ره كه یان په نای بۆ "ساخته كاری " بردوه ، ئه مه ش هه نگاوێك ئه و دو هێزه كه ملمالنێكانیان له ده ستپێكردنه وه ی ماوه یه كه وه ستاوه ، نزیكتر ده كاته وه .

د. ئاكۆ محه مه د، له ژوری توێژینه وه ی سیاسیی بزوتنه وه ی گۆڕان، به ئاوێنه ی

راگه یان���د، "ئه وه دیاره كه ته زویرێكی توانیویان���ه ك���راوه و رێكخ���راو زۆر ل���ه و رێگه ی���ه وه ده نگه كان���ی خۆیان

به رزبكه نه وه ". به اڵم د. جوان ئیحس���ان، ئه ندامی س���ه ركردایه تی یه كێت���ی نیش���تمانی كوردس���تان له وباره ی���ه وه به ئاوێنه ی راگه یان���د، "وه ك���و هه م���و حزبێكی سیاس���ی ت���ر هه وڵمان���داوه زۆرترین متمان���ه ی خه ڵ���ك به ده س���تبهێنین، له كاتی بانگه ش���ه كانی هه ڵبژاردنیشدا بی���ری خه ڵكم���ان خس���توه ته وه كه

پێویستمان به ده نگه كانیانه ".ژماره ی یه كێتی هه رچه نده هاوكات ده نگه كانی رێ���ژه ی كورس���یه كانی و له ئاستی عێراق و هه رێمی كوردستاندا به رزبونه وه ی به خۆیه وه بینیوه ، به اڵم ئه نجام���ه راگه یه نراوه كانی په رله مانی عێراق ده ریخست، یه كێتی له هیچ كام له س���ێ پارێزگاكه ی هه رێم نه یتوانیوه پل���ه ی یه ك���ه م بگرێ���ت. پێده چێت ئه نجومه ن���ی له هه ڵبژاردنه كان���ی پارێزگاكاندا كه بڕیاره كۆتایی هه فته رابگه یه نرێت، یه كێتی هه مان ئه نجامی

ده س���تبكه وێته وه ، به م���ه ش ره نگ���ه نه توانێ���ت ببێت���ه بااڵده س���ت له هیچ پارێزگایه ك���ی هه رێمی كوردس���تاندا، د. جوان ئیحس���ان له مباره یه وه وتی ، "كێبڕكێ���ی نێوان پارت���ه كان بۆ ئه وه نیه له ش���وێنێك یان پارێزگایه كدا كێ یه كه م ده بێت، یه كێتی له سیاس���ه ت و ش���ارێكی خۆی���دا فه لس���ه فه ی ئ���ه وه هی جیانه كردوه ت���ه وه و بڵێت

منه ".

س���ه ر ك���ه په رله مانتارێ���ك ژن���ه به هه وێ ش���ویكردوه ده چێته لیژنه ی به رگریك���ردن له ماف���ی ئافره ت���ان و ژنان، ژن���ه په رله مانتارێكیش ده ڵێت ره خنه یه كی زۆر له س���ه ر ئ���ه و ژنه هه ی���ه ، ئه و كه خۆی س���ه ر به هه وێ به رگری ده توانێت چۆن شویكردوه ،

له مافی ژنان بكات.مونا مامه ن���د: هێم���ن هه ولێ���ر،

قه هوه چی ژنه په رله مانتار، كه ماوه ی چه ند ساڵێكه س���ه ر به هه وێ شوی به په رله مانتارێك���ی خولی پێش���وی په رله مان كردوه ، له م خوله ی ئێستا بوه به ئه ندام���ی لیژنه ی داكۆكیكردن

له مافی ئافره تان و ژنان.ئاوێن���ه مه به س���ته ئ���ه و ب���ۆ په یوه ندیكرد به مونا قه هوه چی ، به اڵم ناوبراو رایگه یاند "كێ ناڕازییه كه یفی

خۆیه ت���ی ، من نامه وێت له س���ه ر ئه و مه سه له یه قسه بكه م".

ه���اوكات گه ش���ه دارا س���ه رۆكی پێشوتری لیژنه ی به رگریكردن له مافی ئافره ت���ان و ژنان، كه ل���ه م خوله ی ئێس���تاش په رله مانت���اره له هه م���ان لیژنه له س���ه ر فراكس���یۆنی س���ه وز سه باره ت به م پرسه ، وتی "له ڕاستیدا ره خنه یه كی زۆر له سه ر ئه و ژنه هه یه

كه هاتۆت���ه ئه م لیژنه ی���ه وه ، به اڵم به پێی یاسا ناتوانین رێگربین له وه ".

گه شه وتیش���ی "ده بوایه ئه م ژنه وه كو هه س���تكردن به به رپرسیاریه تی لیژنه ك���ه وه ، نه هاتایه ت���ه خ���ۆی چونك���ه ناكرێ���ت كه س���ێك س���ه ر به هه وێ ش���ویكردبێت و بێته لیژنه ی به رگریك���ردن له مافی ژنان و باس���ی

یه كسانی بكات".

جه می����ل هه ورامی ئاماژه به وه ده كات ك����ه ئه وانه ی له بیاره و هه ورامان دوای پارت����ی ده ك����ه ون و ده نگ����ی ده ده نێ وه ك ئه وه وای����ه دوای كاڵوی بابردو كه وتبێت����ن، ئ����ه و ده ڵێ����ت "عه یبه ،

هه ڵه بجه یی گۆڕان بێت".ئاوێنه ، سلێمانی : جه میل هه ورامی ئه ندام����ی ئه نجومه نی س����ه ركردایه تی تایبه ت له چاوپێكه وتنێكی یه كێت����ی ئه وه ی ره تك����رده وه كه به ئاوێن����ه دا له س����نوری هه ڵه بجه دا دابه ش����كردنی

پاره ی����ان به خش����ینه وه ی زه وی و زیادكردن����ی ب����ۆ به كارهێنابێ����ت ده نگه كانی����ان، ئه و وت����ی "من نازانم خه ڵكی ئ����ه م دیعایانه چۆن ده كات؟ من ته نه����ا ئامۆژگاریم بۆ س����ه رۆکی ش����اره وانی ئه وه بوه ك����ه موماته ڵه ن����ه كات له ئیش����ه كانداو ده س����توبرد ب����كات و هه مو ئ����ه و زه وییان����ه ی كه ده ب����و بدرێن به وارس����ی ش����ه هیدانی سه نگه رو كیمیاباران و مامۆستا به پێی ئه مه ش پێیان����دراوه و خاڵبه ندیه كان

به پێی رێنماییه كان بوه ".هه ورام����ی جه غت له وه ش ده كاته وه ئه وان����ه ی كه له بیاره و هه ورامان دوای پارتی بكه ون و ده نگیان پێبده ن، وه ك ئه وه وایه دوای كاڵوی بابردو كه وتبێتن، ئه و وتی "به خه ڵكی ئه و ناوچه یه م وت پارتیم ب����ۆ بهێنن كه به ردێكی نابێته سه ر به ردێك له ناوچه كه دا، نه مامێكی دابێ به جوتیارێ تا بینێژێت، هاوكاری فه قیرێكی كردبێت، جاده یه كی كردبێت، خانویه ك و پردێكی كردبێت، ته نانه ت

ته عینمانكردون ئێم����ه پارتیه كانیش ئه وانه ی كه فه رمانبه رن، باش����ه ئیتر بۆ ش����وێن كاڵوی باب����ردو ده كه ون،

پارتی چی كردوه له و ناوچه یه دا؟". وتیشی "ئه ی قابیله خه ڵك نه زانێت كه ئه و منداڵه ورتكانه ی له سه یدسادق هاتنه سه رجاده به فیتی گۆڕان هاتن، ئیت����ر هه ڵه بجه یی بۆ گ����ۆڕان بێت؟!

عه یبه گۆڕان بێت".

یه كگرت���و ناوی پێن���ج كاندیدی خۆی بۆ دیاریك���رد س���لێمانی له ده ڤ���ه ری پڕكردنه وه ی ئه و پۆستانه ی كه پشكی هه ش���ته می له كابینه ی ئه م حیزب���ه ن حكومه تی هه رێمداو ئه م كاندیدانه له گه ڵ 5 كاندی���دی هه ولێرو 5 كاندیدی دهۆك ده چنه كێبه ركێوه و له ناو سه ركردایه تیدا

به ده نگدان یه كالیی ده كرێنه وه . ئاوێنه نی���وز: چه ند س���ه رچاوه یه كی ئ���اگادار له ن���او یه كگرتوی ئیس���المی كوردستان بۆ ئاوێنه نیوزیان رونكرده وه دوێن���ێ دوش���ه ممه 19 ئای���اری 2014 یه كگرتوی ئیس���المی ن���اوی پێنج له و كاندیدانه ی خۆی له ده ڤه ری س���لێمانی پرۆسه ی ده چنه كه یه كالییكردوه ته وه كیبه ركێوه له گ���ه ڵ كاندیدانی هه ولێرو پۆس���ته كانی پڕكردنه وه ی بۆ بادینان س���ه رچاوه كان هه ش���ته م. كابین���ه ی رونیانك���رده وه ئه وان���ه ی له س���لێمانی له یاس���ین بریتی���ن یه كالییبونه ت���ه وه حه سه ن بۆ پۆس���تی وه زاره تی كاره با، د. ره وف كه ری���م بۆ پۆس���تی وه زیری كاروب���اری كۆمه اڵیه ت���ی، د. س���ه ردار قادر بۆ وه زی���ری كاروباری په رله مان، فاتح س���ه نگاوی بۆ وه زیری كاروباری ناوچ���ه دابڕاوه كان و رێبوار س���ابیر بۆ فه رمانگه ی رێكخ���راوه ناحكومییه كان و ئ���ه م كاندیدانه له گ���ه ڵ هاوتای خۆیان كیبه ركێوه و ده چنه بادینان له هه ولێرو دواتر س���ه ركردایه تیی یه كگرتو له و 15

كاندیده پێنجیان دیاری ده كات.

ش���ه ڕو ناكۆكی ده كه وێت���ه نێوان دو گروپی ئیسالمی توندڕه وه له كه ركوك و ڕوب���ه ڕوی ناوچه یه كیش���دا له چه ن���د ئامارێك���ی به پێ���ی یه كبونه ت���ه وه ، به رده س���تی ئاوێن���ه ش ت���ا ئێس���تا س���ه ركرده یه كیان چه ند به وهۆی���ه وه

له یه كتری كوشتوه .ئاوێن���ه ، هه ولێر: عه مید س���ه رحه د ق���ادر به ڕێوه ب���ه ری پۆلیس���ی قه زاو به ئاوێن���ه ی كه رك���وك ناحیه كان���ی راگه یاند، به هۆی ناكۆكی نێوان هه ردو

گروپ���ی ئه نسارس���وننه و داعش، "برا برای خۆی كوش���توه " و به شێكی زۆری ئه و ناكۆكیه ش له ناوچه كانی خۆرئاوای

كه ركوكه .به پێی زانیارییه كانی ئاوێنه ، دوایین كه س���یان كه كوژراوه ، سه ركرده یه كی چه ند له الی���ه ن بوه و ئه نسارس���وننه چه كدارێك���ی گروپ���ی )داع���ش(ه وه له ناحیه ی ڕیاز كه ده كه وێته خۆرئاوای كه ركوك���ه وه ، ده س���تڕێژی گولل���ه ی

لێكراوه .

به پێ ئامارێكی تایبه ت كه له ده زگای هه واڵگری كه ركوكه وه ده س���ت ئاوێنه مانگ���ی )6( له م���اوه ی كه وت���ه وه ، ڕاب���ردودا به هۆی ناكۆك���ی نێوان ئه و دو گروپ���ه چه ك���داره وه له ناوچه كانی خۆرئ���اوای كه ركوك، زیات���ر له )10(

سه ركرده له هه ردوال كوژراون. عه مید س���ه رحه د ئاماژه ی بۆ ئه وه كرد كه ئه و دو گروپه به هۆی ناكۆكی نێوانیان تاكو ئێستا چه ندین كه سیان ش���ه وانه ش كوش���توه و له یه كت���ری

له ناوچه كان���ی خۆرئ���اوای كه رك���وك هه ڵمه تی پش���كنین بۆ ماڵی یه كتری ئه نجام���ده ده ن و به وهۆی���ه وه برا برای خۆی كوش���توه و ئێمه ش سودمان له و

ناكۆكیه بینیوه ".به پێ���ی زانیارییه كان س���ه رهه ڵدانی ناكۆكی له نێوان گروپی ئه نسارسوننه و داع���ش ده گه ڕێت���ه وه بۆ ئ���ه وه ی كه ئه ندام���ی ئه نسارس���وننه ئاماده نی���ن س���ه ركرده ی له گه ڵ په یمانببه س���تن

داعش له عێراق، ئه بوبه كر به غدادی .

به هۆی نه بوونی چاالكی و قه یرانی داراییه وه ، نازن����اوی لێس����ه ندنه وه ی هه ڕه ش����ه ی )پایته ختی گه شتیاری بۆواڵتانی عه ره بی ( له هه ولێ����ر ده كرێ����ت، جێگ����ری پارێزگاری هه ولێری����ش ده ڵێت داوام����ان له ئه نجومه نی وه زی����ران كردووه پاره م����ان بۆخه رج بكه ن

تاده ست به چاالكیه كانمان بكه ینه وه .ئاوێن����ه ، هێمن مامه ند: زانیاریه كان ئه وه ئاشكرا ده كه ن، كه وه زیرانی گه شتوگوزاری عه ره ب����ی و ئه و لیژنه یه ی نازناوی پایته ختی گه ش����تیاری واڵتان����ی عه ره ب����ی به هه ولێر لیژنه ی له رێكخه رانی گلله ییان به خش����یوه چاالكیه كان����ی پارێزگای هه ولێ����ر كردووه ، به وه ی له ئاست خواس����ته كانی ئه و نازناوه نین و له م����اوه ی چه ند مانگی رابردوودا هیچ

چاالكیه كیان ئه نجام نه داوه ".له به رامبه ریش����دا تاهیر عه بدولاڵ جێگری پارێ����زگاری هه ولێ����ر به ئاوێن����ه ی راگه یاند "ئ����ه وان ئه و نازناوه ی����ان نه داوه ته هه ولێر،

بۆئه وه ی ناوه كه ی لێبسێننه وه ".وتیشی "له كۆی ئه و بیست ملیۆن دۆالره ی كه بۆ چاالكیه كان ته رخان كرابوو، تائێستا ته نیا پێنج ملیۆن دینارمان خه رج كردووه و بڕه كه ی تر به هۆی ئ����ه و قه یرانه داراییه ی چه ن����د مانگێك����ه هه رێم����ی كوردس����تانی گرتۆته وه بۆمان خه رج نه كراوه و داواشمان له ئه نجومه نی وه زیران ك����ردووه به زووترین كات ئ����ه و پاره یه مان بۆ خ����ه رج بكه ن تا

ده ست به چاالكیه كانمان بكه ینه وه ".

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار تیراژ: 4500 ته له فۆن: 3201274 ناونیشان: سلێمانی گه ڕه کی شۆڕش- به رامبه ر ئاماده یی شۆڕشی کوڕان

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )429( سێشەممە 2014/5/20

w w w . a w e n e . c o m

12 »» 17 »»

پێگه ی قوباد تاڵه بانی به ته واوی به نده به قورسایی باوكیه وه

««6قوباد له دیدی ویکلیکسه وه 12 »» 17 »»

سلێمانی هێزه كان له سه ر سفره ی پارێزگار كۆده كاته وه

کێشه ی راوێژکاره کانی په رله مان««4كێ پارێزگاری سلێمانی ده باته وه ؟په رله مانتارێک: 6 مانگه راوێژكارێك

نه هاتوه وشه یه كمان پێبڵێت

9 »»

قوربانیه کی کیمیاباران ته نها له پێناو به ردێکدا ده ژی

ریکالم

14 16

ئه نجامه كانی هه ڵبژاردن ملمالنێ سیاسیه كانی هه رێم توندتر ده كاتیه كێتی له هیچ پارێزگایه كی هه رێم پله ی یه كه م به ده ستناهێنێت

ژنه په رله مانتارێك، سه ر به هه وێ شویكردوه و ده بێته ئه ندامی لیژنه ی داكۆكیكردن له مافی ژنان

یه كگرتو پێنج جه میل هه ورامی : عه یبه ، هه ڵه بجه یی گۆڕان بێتكاندیدی بۆ پۆسته كانی

كابینه ی هه شت یه كالیی ده کاته وه

له كه ركوك شه ڕ له نێوان ئه نسارسوننه و داعش سه رهه ڵده دات

هه ڕه شه ی لێسه ندنه وه ی نازناوی پایته ختی گه شتیاری

له هه ولێر ده كرێت

هەڵبژاردن و قایمکردنی قەاڵی ستەمکاریباوكم كۆسره ت نیه و تاڵه بانییش نیم

2

5

تایبه‌ت(429( سێشه ممه 22014/5/20

ئا: هاوكار حسێن

ئه نجامه ره سمیه كانی هه ڵبژاردنی 30ی نیسان بۆ په رله مانی عێراق، بۆ یه كێتی دڵخۆشكه ربون، به اڵم

نه یتوانی له هیچ پارێزگایه كی هه رێم پله ی یه كه م به ده ستبهێنێت، بۆ

گۆڕانیش نیگه رانیه كه نزیكبونه وه ی ده نگ و كورسیه كانیه تی له هی یه كێتی له سلێمانی ، بۆ پارتیش كه مبونه وه ی كورسییه كانیه تی له قه اڵ به هێزه كه ی

له ده ڤه ری بادینان.

له گه ڵ ئ���ه وه ی یه كێت���ی له زۆربه ی ش���وێنه كان ده نگه كان���ی زیادیكردوه ، ب���ه اڵم هێش���تا له هی���چ پارێزگایه كی هه رێمی كوردس���تاندا پل���ه ی یه كه می به ده س���تنه هێناوه ، پارت���ی له دهۆك و گۆڕانی���ش ب���وو، یه ك���ه م هه ولێ���ر له سلێمانی ، پێشتر س���لێمانی یه كێك بو له و ش���وێنانه ی به پێگه ی به هێزی یه كێتی داده نرا، به اڵم له م هه ڵبژاردنه دا

یه كه م له كه رك���وك ته نه���ا یه كێت���ی بوو، كه ده كه وێته ده ره وه ی س���نوری

هه رێمه وه .ئه ندام���ی ئیحس���ان، ج���وان د. س���ه ركردایه تی یه كێت���ی نیش���تمانی به ئاوێنه ی له وباره ی���ه وه كوردس���تان راگه یاند، "كێبڕكێی نێوان پارته كان بۆ ئه وه نیه له شوێنێك یان پارێزگایه كدا یه كێت���ی ده بێ���ت، یه ك���ه م ك���ێ له سیاسه ت و فه لسه فه ی خۆیدا شارێكی جیانه كردوه ته وه و بڵێت ئه وه هی منه . ج���وان نیه بۆ هیچ هێزێكی سیاس���یی به یه كێتیش���یه وه بیه وێ���ت ش���وێنێك دابڕێ���ت له حزبێكی سیاس���یی ، به ڵكو شاره كاندا له هه مو پێمانخۆش���ه ئێمه

ده نگدان هه بێت". به ده ستهاتوه كانی كورسیه له باره ی یه كێتی له ش���اری س���لێمانی ، د.جوان وتیشی ، "وه كو هه مو حزبێكی سیاسی ت���ر هه وڵمان���داوه زۆرتری���ن متمانه ی له كات���ی به ده س���تبهێنین، خه ڵ���ك بانگه ش���ه كانی هه ڵبژاردنیش���دا بیری

پێویستمان كه خه ڵكمان خستوه ته وه به ده نگه كانیانه ".

نیس���ان، 30ی له هه ڵبژاردنه ك���ه ی ئه گه رچ���ی گۆڕان توانی ت���ا ڕاده یه ك پارێزگاری له رێ���ژه ی ده نگه كانی خۆی ب���كات و ده نگه كانیش���ی زی���اد بكات، به اڵم به رزبون���ه وه ی رێژه كانی ده نگی یه كێتی به و ش���ێوه چاوه ڕواننه كراوه ، بۆ ئه م بزوتنه وه ی���ه چێژی بردنه وه ی ره وانده وه و ره خنه ی ئه وه ی لێگیرا كه

به ره و لۆكاڵیبون ده چێت.د. ئاكۆ محه مه د، له ژوری توێژینه وه ی ئه و گ���ۆڕان، بزوتن���ه وه ی سیاس���ی بۆچون���ه ی س���ه ره وه ی ره تك���رده وه و به ئاوێن���ه ی راگه یاند، "ئێمه له هه ولێرو دهۆك و س���لێمانیش ده نگی باش���مان هێناوه ، س���ه ره ڕای ئه و گوشارانه ی كه هه بوه ، ش���تێكی ئاساییشه كه حزبێك تر یه كێكی به هێزبێ���ت و له ناوچه یه ك له ناوچه یه ك���ی دیكه ، ئه گ���ه ر ئه وه بۆ ئێمه راس���ت بێت، ئه وه ب���ۆ پارتی و حزبه كانی دیكه راسته كه لۆكاڵیین".

له باره ی نزیكبونه وه ی جیاوازییه كانی رێژه ی ده نگدانی نێوان یه كێتی و گۆڕان له پارێزگای س���لێمانی ، كه گۆڕان وه ك قه اڵی خ���ۆی لێیده ڕوانێ���ت، د. ئاكۆ وتی ، "ئ���ه وه دیاره كه ته زویرێكی زۆر رێكخراو كراوه و توانیویانه له و رێگه یه وه ده نگه كان���ی خۆی���ان به رزبكه ن���ه وه ، ئێم���ه ش پارێزگاریم���ان له ده نگه كانی

خۆمان كردوه ". الیه ن���ه به هێزبون���ی ه���اوكات سیاسییه كان له پارێزگای دهۆك به الی پارتیه وه ش���تێكی چاوه ڕواننه كراو بو، چونكه ئه و ته نها یه كگرتوی ئیسالمی به ركاب���ه ری به هێ���زی خ���ۆی ده زانی ب���ه اڵم هه ریه ك بادینان، له ده ڤ���ه ری له بزوتنه وه ی گۆڕان و یه كێتیش توانیان بڵێن به ده س���تهاتوه كانیان به ده نگ���ه

"ئێمه لێره ش هه ین".به اڵم بون���ی س���ه رهه ڵدانی گۆڕان و به الی له بادینان به وش���ێوه یه یه كێتی پارتی���ه وه ، وه ك هێم���ای به هێزبونی لێكده درێت���ه وه و دیموكراس���یه ت

هه رس���ین، ئ���اری له وباره ی���ه وه په رله مانت���اری پارت���ی له په رله مان���ی "ئه وه راگه یاند، به ئاوێنه ی كوردستان مان���ای ئه وه یه كه دیموكراس���یه تێكی راسته قینه هه یه له هه رێمی كوردستان، پێچه وانه ی ئه و قسانه ش���ه كه پێشتر ده كران گوایه پارتی به زه بری هێز ئه و وتیش���ی ، كۆنترۆڵكردوه ". ناوچه یه ی "پاشه كشه ی ده نگیش له هه ڵه بجه بێت یاخود زاخۆ، بۆ حزبی سیاس���یی هیچ جیاوازیه كی نیه ، ئه ركی یه كه می پارتی ئه وه یه مسۆگه ری كه شێكی دیموكراسی به جۆرێك بكات ك���ه خه ڵكی ده نگده ر به ئ���ازادی خۆی ده نگب���دات، ئه مه ش

گه وره ترین سه ركه وتنه بۆ پارتی ".پارتی له م هه ڵبژاردنه دا بۆ په رله مانی عێراق له كۆی س���ێ پارێزگاكه ی هه رێم 789 هه زارو 122 ده نگ )17 كورسی ( به ده س���تهێناوه و یه كێت���ی 500 هه زارو 410 ده نگ )11 كورسی ( و بزوتنه وه ی گ���ۆڕان 474 ه���ه زارو 506 ده نگ )9

كورسی (.

ئا: ئاسۆ سه راوی

ئه ندامی مه كته بی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستان كاكه مین نه جار له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا ده ڵێت "هێشتا قسه مان له سه ر

ئه وه نه كردوه له سلێمانی ده بینه هاوپه یمانی كێ ".

بارزانی له كۆبونه وه كه ی ئاوێنه : له گ���ه ڵ الیه نه كوردیی���ه كان باس له وه كراوه بۆ مانه وه له گه ڵ عێراق راپرس���ی بكرێت، میكانیزمی ئه و

راپرسیه چۆن ده بێت؟كاكه مین نه جار: له زۆر ش���وێنی دنیادا بۆ ئه و بواره راپرسی كراوه ، كاتێ���ك بت���ه وێ له چوارچێ���وه ی ی���ان بمێنیت���ه وه فیدراڵیی���دا جیابیته وه راپرسی ده كه یت، به اڵم

ئه وه ندی من بزانم تا ئێس���تا ئه وه بڕیار، هه ر پێش���نیارێكه و نه بۆته ك���راوه ، ده بێ���ت چاوه ڕێ���ی ئه وه بكه ی���ن بزانین ده بێت���ه بڕیار یان ن���ا، ه���ه ر كاتێ���ك كرای���ه بڕیار به دڵنیاییه وه میكانیزمێكی هه ر بۆ

ده دۆزرێته وه .ئاوێنه : ئه گه ر خه ڵكی كوردستان ده نگی بۆ بڕی���اری جیابونه وه دا

هه ڵوێستتان چی ده بێت؟كاكه می���ن نه جار: ی���ان ده بێت راپرس���ی نه كه یت، یان كه كردت

ده بێت رێزی راپرسیه كه بگریت.ئاوێنه : ئێ���وه وه ك پارتی چۆن له هاتنه پێش���ه وه ی قوباد تاڵه بانی ده ڕوانن كه دیاریكراوه بۆ پۆستی

جێگری سه رۆكی حكومه ت؟كاكه می���ن نه جار: دیاره له غیابی مام جه الل���دا، خۆی���ان ده یانه وێ

قوب���اد تاڵه بانی بهێننه پێش���ه وه و پێگه ی زیاتری پێبده ن و پۆس���تی بااڵی بده نێ ، ئ���ه وه ش په یوه ندی به خۆیانه وه هه یه نه ك ئێمه ، ئێمه وه ك پارتی ئه و یان هه ر كه سێكی تریان دابنایه بۆ پۆس���تی جێگری س���ه رۆكی حكومه ت پیرۆزباییمان

لێده كرد.واناكات ئه م���ه ئای���ا ئاوێن���ه : كه حیزب���ه كان بكرێ���ن به حیزبی بنه ماڵه یی ، هه رچه نده پێش���تریش ره خنه ی ئه وه یان ئاڕاسته ده كردن

كه حیزبی بنه ماڵه ن؟پێش���تر نه ج���ار: كاكه می���ن چییانوتوه و ئێس���تا چ���ی ده ڵێن ئه وه په یوه ندی به خۆیانه وه هه یه ، هه ندێ ش���ت هه یه ئاشكرا و ڕونه ، خه ڵ���ك ده زان���ێ یه كێت���ی به ره و بنه ماڵه ییب���ون ده ب���ات ی���ان نا،

پێویست به قس���ه ی ئێمه ناكات با خه ڵك حوكم ب���دات. دیاره قوباد تاڵه بانی ك���وڕی كێیه ، به هه رحاڵ ئێم���ه پیرۆزبایی���ان لێده كه ین بۆ دیاریكردنی ئه و به ڕێزه بۆ پۆستی

جێگری سه رۆكی حكومه ت.ئاوێنه : بۆ دیاریكردنی پۆس���تی پارێ���زگاری س���لێمانی ، به نی���ازن ك���ێ بكه ن، له گه ڵ هاوپه یمان���ی

یه كێتی یان گۆڕان؟كاكه مین نه جار: هێشتا قسه مان له س���ه ر ئه وه نه كردوه له سلێمانی ده بین���ه هاوپه یم���ان ك���ێ ، ب���ۆ دیاریكردنی پۆستی پارێزگار، ئێمه چاوه ڕێی ئه نج���ام ده كه ین، دوای ئه نجام���ی هه ڵبژاردنی ئه نجومه نی پارێ���زگاكان قس���ه له س���ه ر ئه وه ده كه ی���ن ده بین���ه هاوپه یمانی چ

الیه نێك.

ئا: ئاكۆ حه مه د رابی

له چه ند رۆژی رابردودا گرژی و ئاڵۆزی پارتی دیموكراتی كوردستان

له گه ڵ په كه كه و په یه ده و پارتی چاره سه ری دیموكراتی كوردستان سه ریهه ڵدایه وه و قسه و به یاننامه و

لێدوانی توند به رامبه ر یه كتری جارێكی دیكه روپه ڕی میدیاكانی

پڕكرده وه .

پارتی و نێ����وان په یوه ندی هه رچی له مێژینه یان ناكۆكییه كی په كه كه یه ، ل����ه و ماوانه ی له گه ڵ یه كت����ر هه یه و دواییش����دا له سه ر پرس����ی خۆرئاوای دیاریكردنی له الی����ه ك و كوردس����تان كۆمه ڵكوژییه ك����ه ی چاره نوس����ی كوردستان دیموكراتی پارتی ،1997به یاننامه یه ك����ی توندی دژی په كه كه و دیموكرات����ی چاره س����ه ری پارت����ی كوردس����تان ده ركردو هێرشی توندی كرده س����ه ر هه ردوالو به گێره ش����ێوێن

ناویبردن.

پارت����ی دیك����ه وه ، له الیه ك����ی په ی����ه ده دژی به یاننامه یه كیش����ی ده ركردو ب����ه "تاكڕه و" تۆمه تباریكرد. هه رچی په كه كه و پارتی چاره س����ه رو په یه ده ش����ن، به لێ����دوان و به یاننامه ی دیموكراتی پارت����ی وه اڵم����ی تون����د

كوردستانیان دایه وه .به یاننامه كه ی ده ركردن����ی له باره ی كوردس����تان دیموكرات����ی پارت����ی دژی هه ری����ه ك له په كه ك����ه و پارت����ی كوردستان، دیموكراتی چاره س����ه ری نه جیب����ه عومه ر هاوس����ه رۆكی پارتی به ئاوێن����ه ی راگه یاند، چاره س����ه ری، "ده مێك����ه پارت����ی دژایه ت����ی ئێم����ه ده كات و ئێس����تاش له سه ر هه مان كار به رده وامه ، ئه و فشارانه شی ده یانكات له ڕێگریك����ردن ده بینێت����ه وه خ����ۆی له به شداریكردن له هه ڵبژاردن و فڕاندن و الیه نگرانی ئه ندام و ده س����تگیركردنی

ئێمه "."لێ����ره وه ش وتیش����ی ، نه جیب����ه فش����ارو ئ����ه و ك����ه رایده گه یه نی����ن ئاس����ته نگانه تۆزقاڵێ����ك س����اردمان

خه باتی به كارو له درێژه دان ناكه نه وه نه ته وه یی".

له چه ند رۆژی راب����ردودا له هه ولێری پایته خته وه له الیه ن چه ند رێكخراوێك، دیاریكردنی ب����ۆ چاالكیه كی مه ده نی ساڵی كۆمه ڵكوژیه كه ی چاره نوس����ی 1997 ئه نجام����درا، پارتی دیموكراتی یه كش����ه ممه رۆژی كوردس����تانیش به یاننامه یه ك����ی توندی دژی په كه كه و باڵوك����رده وه و چاره س����ه ر پارت����ی هه ردوكیانی به گێره شێوین له قه ڵه مدا. ل����ه م روه وه هاوس����ه رۆكی پارت����ی به ئاوێنه ی عومه ر نه جیبه چاره سه ر، راگه یاند، "له ماوه ی رابردوشدا چاالكی هاوشێوه ئه نجامدراوه بۆ دیاریكردنی بێسه روش����وێنانه و ئه و چاره نوس����ی به رده وامیش ده بین له سه ر ئه نجامدانی ئ����ه و چاالكیان����ه ت����ا دیاریكردن����ی

چاره نوسی ئه و هه ڤااڵنه ". له باره ی تۆمه تباركردنیشیان له الیه ن پارتی����ه وه به كلكی په كه ك����ه ، ناوبراو ده ڵێت " ئێمه پارتییه كین كه له سه ر بنه م����ای هێڵی نه ته وه ی����ی دیموكرات

كارده كه ی����ن و له م����اوه ی رابردوش����دا له رۆژئاوای كوردستان پش����تگیریمان كردوه و سیاس����ه تی پارتی دیموكراتی كوردستانیشمان ره خنه كردوه ، بۆیه پارت����ی هێرش����ه كانی بۆ س����ه ر ئێمه توندكردۆته وه ، له الیه كی دیكه ش����ه وه 30ی له هه ڵبژاردنه كان����ی ئێم����ه نیساندا، پش����تگیریمان له بزوتنه وه ی گ����ۆڕان و یه كێتی كرد، دیس����ان ئه م هه ڵوێسته شمان پارتی زۆر بێتاقه ت و

بێزاركردوه ". س����اڵی كۆمه ڵكوژییه كه ی له باره ی 1997یشه وه ئه و هاوسه رۆكه ی پارتی چاره س����ه ر بۆ ئاوێنه وتی " پێویست ناكات پارتی هه ڕه ش����ه بكات، چونكه خۆی����ان ده زانن كه ئ����ه وان تاوانباری یه كه م����ن له كۆمه ڵكوژییه ك����ه ی 15ی پێویس����ته بۆی����ه ،1997 گواڵن����ی داوای لێب����وردن بك����ه ن و كه س����انی ئێس����تا ك����ه بێسه روش����وێنكراویش گ����ۆڕی وه ك دی����اره جێگه كانی����ان به كۆم����ه ڵ، پێویس����ته روفاته كانیان

بده نه وه به خه ڵك".

"به گومانی كاری ئیستخباراتی و

ئه منی ، وه زاره تی پێشمه رگه كچه

قه ره جێك به گرتن ده دات"

ئا: هێمن مامه ند

به هۆی ئه وه ی كه رۆژانه سه ردانی شوێنه نزیكه كانی وه زاره تی

پێشمه رگه ی كردوه و ده ستبازی له گه ڵ خه ڵكی كردوه ، وه زاره تی

پێشمه رگه به گومانی ئه وه ی ده ستێكی ئیستخباراتی و ئه منی

له پشت بێت به گرتنی داوه .

كه زانیارییان����ه ی ئ����ه و به پێی ده س����ت ئاوێن����ه كه وت����ون، كچه له ناوچ����ه ی رۆژان����ه قه ره جێ����ك پیشه سازی باكور )صناعه شمال(ی شاری هه ولێری نزیك وه زاره تی پێش����مه رگه ده گه ڕێ����ت و س����واڵ ده بێت����ه فاڵده گرێت����ه وه و ده كا و هاوڕێ����ی چه ند پێش����مه رگه یه ك، وه زاره تی پێش����مه رگه ش له ترسی ئه وه ی نه بادا ده س����تێكی ئه منی و له الی����ه ن بێ����ت موخابه رات����ی به ده س����تگیركردنی ئاسایش����ه وه

ده دات.ب����ۆ ئ����ه و مه به س����ته ئاوێن����ه هه ڵگورد به عه مید په یوه ندیك����رد راگه یاندن و به رێوه به ری حیكمه ت به وه زاره ت����ی س����ه ر هۆش����یاری پێش����مه رگه ناوب����راو هه واڵه كه ی رایگه یان����د پشتڕاس����تكرده وه و "له راس����تیدا ئه و كاره ناش����یرینه من نامه وێت هه ر قسه ش����ی له سه ر بك����ه م، به اڵم ئه و كچ����ه قه ره جه رۆژانه خۆی له ناوچه ی پیشه سازی ش����یمالی به س����ناعه ی كه باكور له هه ولێر ناس����راوه س����واڵ ده كاو به خراپ ن����اوی فاڵده گرێت����ه وه و رۆیشتوه ، پێشمه رگه كانی ئێمه ش گه نج����ن و ئه وانی����ش وه كو مرۆڤ هه س����تیان هه یه و دیاره قس����ه یان له گه ڵ گاڵته یان ك����ردوه و له گه ڵ

كردوه ".وتیش����ی " هه ڵگ����ورد عه می����د نابه جێ كارێكی هیچ له راس����تیدا له ناو بینای وه زاره تی پێش����مه رگه نه كراوه ، به اڵم له الیه ن فه رمانده ی ئینزیباتی وه زاره تی پێشمه رگه ئه و كچه یان بینیوه ، كه رۆژانه به حوكمی ئه وه ی وه زاره ت نزیكه له صناعه ی ش����یمالی دێته الی پێشمه رگه كان قسه و ده ستبازییان له گه ڵ ده كات، وه زاره تیش له ترسی ئه وه ی نه بادا كاری به مه به س����تی كچ����ه ی ئه و ئه منی و موخابه راتی به كاربهێنرێت، كچه كه م����ان له الی����ه ن ئاسایش����ی هه ولێ����ره وه به گرت����ن داوه ، به اڵم هی����چ پێش����مه رگه یه كی وه زاره تی

پێشمه رگه ده ستگیرنه كراوه ".

یه كێتی له هیچ پارێزگایه كی هه رێم پله ی یه كه می به ده ستنه هێنا

كاكه مین نه جار: با خه ڵك حوكم بده ن هاتنه پێشه وه ی قوباد تاڵه بانی یه كێتی به ره و بنه ماڵه بون ده بات یان نا

به ره ی په كه كه به رامبه ر پارتی دیموكراتی كوردستان فراوان ده بێت

ئاوێنه‌ی‌رووداوه‌کان

ئه ركه قورسه كه بۆ میدیای ئه هلی جێماوه

هاوكار حسێن

قۆناغی دوای 25ی ته مموزی 2009 و سه رهه ڵدانی ئۆپۆزسیۆنێكی به هێز، هه ر به ته نها پرۆس���ه ی سیاسیی له هه رێمی كوردستاندا كامڵ نه كرد، بۆ ده سه اڵتی چواره میش )میدیا( هه نگاوێكی گرنگ ب���و. چونكه پشتبه س���تنی ته واوه تی ئۆپۆزس���یۆن به میدیا وه ك ئامڕازێكی كاریگ���ه ر بۆ كاركردنه س���ه ر خه ڵك و ناڕاس���ته خۆ خزمه تكردن و ده سه اڵت، ته واوكردن���ی به ش���ێك له ئه ركی ماس میدیا بو به گشتیی و هی میدیای ئه هلی به تایبه تی . به پێچه وانه شه وه ، كاركردنی میدیا ناڕاس���ته وخۆ به شێك له ئه ركی سه رش���انی ئۆپۆزس���یۆن سوكده كات كه موكورتیه كان و له ده ستنیشانكردنی

نیشاندانی خه وشه كانی ده سه اڵت. به سروشتی ، هێڵێكی زۆر باریك كاری ئۆپۆزس���یۆن و میدیا لێكجیاده كاته وه ، هه ردوال چاودێرن به س���ه ر جموجوڵی هۆشیاركردنه وه ی هاوكات حكومه ت و خه ڵك له هه ڵه و په ڵه كان. به اڵم له دوای 30ی نیس���انی 2014ه وه ، له هه رێم���ی كوردس���تان ئه م هێڵه باریكه ی نێوان به ش���ێوه یه كی ئۆپۆزس���یۆن میدیا و ئۆتۆماتیك���ی پانوپۆڕو تۆخده بێته وه ، به وپێیه ی هه رس���ێ الیه نی پێش���وی ئۆپۆزس���یۆن )گ���ۆڕان، یه كگرت���وو كۆمه ڵ(، ده چنه س���ه نگه ری به رامبه ر

میدیا كه ده سه اڵته .لێره به دوا میدیای كوردی و میدیای ئه هل���ی به تایبه ت، ئه ركی قورس���ترو گرانت���ر ده بێت، ئه گه ر پێش���تر وه ك ئه ركێك���ی س���ه ره كی خ���ۆی ، زیاتر فه وكه س���ی بۆ س���ه ر دوالیه ن���ی ناو ده سه اڵت )یه كێتی و پارتی ( بوه ، ئیدی ده بێت له مه ودوا روبه ری سه رنجه كانی فراوانت���ر بكات بۆ س���ه ر پێنج الیه ن. ئ���ه و دۆخ���ه ی له س���ایه ی حكومه تی له هه رێمی كوردس���تاندا بنكه ف���راوان دێته پێش���ه وه ، ده ش���ێت قازانجی بۆ هه مو الیه ك تێدابێ���ت، ته نیا میدیای ئه هلی نه بێت، چونكه ئه و میدیایانه ی كه پێش���تر ئۆپۆزسیۆن خاوه نی بون و ئه ركی میدی���ای تا ڕاده یه ك س���وك ده كرد، له ئاین���ده دا دورنیه هه ریه كه و

حه یران بۆ له یالكه ی خۆی بڵێت.له ناوه ڕۆكدا هه ش���ته م، كابین���ه ی پێكدێت له پێنج حكومه تی بچوككراوه (مصغ����ر(، هه ریه كێك ل���ه م وردیله خاوه نه كانیانه وه له الی���ه ن كابینان���ه هه وڵده درێ���ت جوانتری���ن ئارایش���تی ئیعالم���ی ب���ۆ بكرێ���ت. وه ك چ���ۆن هه مان ئه زمون له حكومه ته كانی به غدا له راب���ردودا رویدا، كاتێك به ئاش���كرا یاساش���كێنی دیاریك���راو الیه نێك���ی ده كرد، ده س���توری پێشێلی ده كردو ب���ه اڵم هه ركه هه وڵده درا ب���ۆ ئه وه ی لێپرسینه وه بكرێت، الیه نی پێشێلكار خ���ۆی وه ك زوڵملێكراو نیش���انده داو گه له كۆمه ك���ی وه ك مه له سه كه ش���ی وه س���فده كرد. بۆیه ده ش���ێت هه مان هه ش���ته میش له كابین���ه ی ئه زم���ون له ترسی دوباره ببێته وه و هیچ الیه نێك له ده س���تنه دانی متمان���ه ی ده نگده ر، بوێری ئ���ه وه ی نه بێ���ت له میدیاكانی

خۆیه وه خاڵ بخاته سه ر پیته كان.لێره وه ئیدی میدیای ئه هلی ده بێت درك به وه بكات كه له مه ودوا له به ره یه كی بێ پش���تیوان و پڕ به رپرسیارێتیدایه ، له هه مان كاتیش���دا باشترین ده رفه تی بۆ ره خس���اوه تا هێزه سیاس���یه كانی ن���او كابین���ه ی هه ش���ته م: له مپه ڕی ئیسالمیه وه بۆ ئه وپه ڕی لیبڕاڵ، بخاته گۆشه ی هه ڵس���ه نگاندنه وه و به رده وام ئه و به ڵێن و په یمانانه بداته وه به گوێی خه ڵكدا كه پێش پێكهێنانی حكومه ت،

دابویان به ده نگده رانیان. چوار س���اڵی ئاینده ئ���ه و بواره یه ك���ه قول���ی ره ش و س���پی هه موانی تێدا ده رده كه وێت، به اڵم نیش���اندان و جیاكردنه وه ی ئه م دو ره نگه له به رچاوی له ئه ستۆی یه كه م به پله یه ی خه ڵكدا، میدی���ای ئه هلی���ه ، ئ���ه و میدیای���ه ی له هێزه هه ندێ���ك س���ه رده مانێك كه دیموكراته كان" سۆشیال "دیموكرات و به ئاشكراو له ناوخۆدا تۆمه تی "ده ستی به كرێگیراویان"یان ده دایه ده ره ك���ی و بینانیه كانیشدا وه فده له به رده م پاڵ و وه سفیان "به جێگه ی شانازی " خۆیان

ده كردن.

رونكردنه وه یه كی پێویست له ئاوێنه وه خوێنه رانی ده زانین به پێویستی ئاگاداربكه ین���ه وه ، كه ئه و ئاوێنه زانیاریی���ه ی له مانش���ێتی ژماره ی رابردوی ئاوێنه دا هاتبو، به ته واوی

گوزارش���ت بو له و دۆخه ناجێگیرو دودڵییه ی كه یه كێتی تێدا بو له سه ر پرس���ی یه كالكردنه وه ی كاندیدێك ب���ۆ جێگری س���ه رۆكی حكومه ت،

ت���ه واوی زانیارییه كانی���ش له زاری حزبه وه ، ئه و بااڵی به رپرس���ێكی له س���ه ر بنه م���ای متمانه پێكردن، له الیه ن ئاوێنه وه گوازرابۆوه ، ئاوێنه

به پێویستی ده زانێت كه خوێنه رانی دڵنیا بكاته وه له وه ی نه ریتی ئه م رۆژنامه ی���ه نیی���ه هه واڵی چه وت و

ناڕاست بدات به خوێنه رانی .

ئا: محه مه د ره ئوف

هه ڵبژاردنی 30ی نیسانی ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق، له ده ره وه ی پێشبینی چاودێرانی سیاسی و بواری هه ڵبژاردن

بو، رێژه ی ده نگ و كورسی هه ندێك الیه ن هه ڵكشاو هه ندێكی دیكه شیان

داشكاو جێگۆڕكێیه كی دیاری له هاوكێشه سیاسیه كاندا دروستكرد، كورسیه كانی

كوردیش له په رله مانی عێراق له 57 كورسیه وه به رزكرده وه بۆ 62 كورسی و له پارێزگای كه ركوكیش له 6 كورسیه وه

بو به 8 كورسی، پارتی 7 كورسی كه میكردو یه كێتی 8 كورسی زیادی

كردو گۆڕان 1 كورسی و كۆمه ڵیش یه ك كورسی زیادیانكرد، یه كگرتوش وه ك

خۆی مایه وه .

یه که م/ پارێزگای هه ولێر له پارێزگای هه ولێر كه به پێی راگه یه نراوی كۆمس���یۆنی بااڵی هه ڵبژاردنه كان )744 ه���ه زارو 498( كه س ده نگی���داوه ، )15( كورس���ی بۆ په رله مانی ل���ه م پارێزگایه دا كورس���یه كیش به ه���ای دیاریك���راوه و به شێوازی سانت لیگۆی هه مواركراو )49

هه زارو 633( ده نگه .

ا_ پارتی دیموكراتی كوردستان پارت���ی دیموكراتی كوردس���تان )354 به ده س���تهێناوه ، ده نگی ه���ه زارو 735( به رێ���ژه ی )47.7%( و 7 كورس���ی ب���ۆ به اڵم په رله مانی عێراق مس���ۆگه ركردوه ، به هه ڵبژاردن���ی 2010/3/7ی به ب���ه راورد ئه نجومه ن���ی نوێنه ران���ی عێ���راق، پارتی دیموكراتی كوردستان له پارێزگای هه ولێر كه به یه ك لیست له گه ڵ یه كێتی و هه ندێك له هێزه كان���ی دیكه دابه زی���ن له كۆی 14 كورسی ئه وكات پارتی 8 كورسی و یه كێتی 2 كورس���ی به ده س���تهێنابو، ده نگه كانی هه ردوالیان )458 هه زارو 403( بو، پارتی )306 هه زارو 775( ده نگی هێنابو، واته )47 ه���ه زارو 960( ده ن���گ زیادیكردوه و كورسیه كانیشی )1( كورسی كه میكردوه .

ب_ بزوتنه وه ی گۆڕانگ���ۆڕان )104 ه���ه زارو 95( ده نگ���ی به ده س���تهێناوه ، هه ولێ���ر له پارێ���زگای به رێژه ی )14%( و 2 كورسی له و پارێزگایه بۆ په رله مانی عێراق مسۆگه ر كردوه ، به اڵم له هه ڵبژاردنی 2010/3/7 كه )103 هه زارو 397( ده نگی به ده ستهێنابو، واته رێژه ی ده نگه كانی به راورد به و هه ڵبژاردنه )698( وه ك كورسیه كانیشی كه میكردوه و ده نگ

خۆی ماوه ته وه .

ج_ یه كێتی نیشتیمانی كوردستانیه كێتی )168 ه���ه زارو 735( ده نگی به ده ستهێناوه ، به رێژه ی ) 22.7% ( و 4 كورسی له پارێزگای هه ولێر بۆ په رله مانی عێراق مس���ۆگه ر كردوه ، به اڵم به به راورد ئه نجومه نی 2010/3/7ی به هه ڵبژاردن���ی نوێنه رانی عێ���راق، یه كێتی له و پارێزگایه كه به یه ك لیس���ت له گه ڵ پارتی و هه ندێك له هێزه كان���ی دیكه دابه زی���ن، له كۆی 14 كورس���ی ئه وكات 2 كورس���ی و پارتی 8 كورس���ی به ده س���تهێنابو، یه كێتی )124 هه زارو 959( ده نگی به ده ستهێنابو، واته رێ���ژه ی ده نگه كانی )47 ه���ه زارو 960( ده نگ زیادیكردوه و كورسیه كانیش���ی )2(

كورسی زیادیكردوه .

د_ كۆمه ڵی ئیسالمی كوردستانكۆم���ه ڵ )80 ه���ه زارو 492( ده نگ���ی به رێژه ی )10.8%( و 2 به ده س���تهێناوه ، كورسی له پارێزگای هه ولێر مسۆگه ركردوه ، به اڵم به راورد به هه ڵبژاردنی 2010/3/7ی ئه نجومه ن���ی نوێنه ران���ی عێ���راق، كه 1 كورس���ی و )62 ه���ه زارو 706( ده نگ���ی به ده ستهێنابو، )17 هه زارو 786( ده نگ زیادیكردوه و كورسیه كانیش���ی 1 كورسی

زیادیكردوه . و_ یه كگرتوی ئیسالمی كوردستان

كورس���یه كی هی���چ یه كگرت���و به ده س���تنه هێناوه ، به اڵم به پێی ئه نجامه ناره س���میه كان )24 هه زارو 250( ده نگی به ده س���تهێناوه ، هه ولێ���ر له پارێ���زگای به رێژه ی )3.3%(، به راورد به هه ڵبژاردنی 2010/3/7ی ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق، كه 1 كورس���ی و )51 هه زارو 65( ده نگی به ده ستهێنابو، )26 هه زارو 815( ده نگ

كه میكردوه .

دوه م/ پارێزگای سلێمانی له پارێزگای سلێمانی به پێی راگه یه نراوی كۆمس���یۆنی بااڵی هه ڵبژاردنه كان )863 ه���ه زارو 219( كه س ده نگ���ی داوه ، ئه مه ده نگی ته واوی هێزه كانه به وانه ش���ه وه كه

كورس���ییان نه هێناوه ، پارێزگای سلێمانی )18( كورسی بۆ په رله مانی عێراق هه یه ، به های كورسی له پارێزگای سلێمانی )47

هه زارو 956( ده نگه .

ا_ بزوتنه وه ی گۆڕان گ���ۆڕان )347ه���ه زارو 799( ده نگ���ی به ده س���تهێناوه ، به رێ���ژه ی ) %40.3(، 7 كورس���ی له پارێ���زگای س���لێمانی بۆ په رله مانی عێراق مسۆگه ركردوه ، به راورد ئه نجومه نی 2010/3/7ی به هه ڵبژاردن���ی نوێنه رانی عێراق، كه له كۆی 17 كورسی ئه وكات 6 كورس���ی و )298 هه زارو 621( ده نگی به ده ستهێنابو، )49 هه زارو 178(

ده نگ و كورسییه كیش زیادیكردوه .

ب_ یه كێتی نیشتیمانی كوردستانیه كێت���ی )294 ه���ه زارو 260( ده نگی ،)%34.1( به رێ���ژه ی به ده س���تهێناوه ، 6 كورس���ی له پارێ���زگای س���لێمانی بۆ په رله مانی عێراق مسۆگه ركردوه ، به راورد ئه نجومه نی 2010/3/7ی به هه ڵبژاردن���ی نوێنه ران���ی عێراق، یه كێت���ی له پارێزگای سلێمانی كه به یه ك لیست له گه ڵ پارتی و هه ندێك له هێزه كانی دیكه دابه زین و له كۆی 17 كورسی ئه وكات 5 كورسی و پارتی 3 یه كێتی )237 به ده س���تهێنابو، كورسی هه زارو 397( ده نگی به ده ستهێنابو، واته رێ���ژه ی ده نگه كانی )56 ه���ه زارو 863( ده نگ زیادیكردوه و كورسیه كانیش���ی )1(

كورسی زیادیكردوه .

ج_ پارتی دیموكراتی كوردستان پارت���ی، )93 ه���ه زارو 412( ده نگ���ی ،)%10.8( به رێ���ژه ی به ده س���تهێناوه ، عێ���راق په رله مان���ی ب���ۆ كورس���ی 2مسۆگه ركردوه ، به اڵم به راورد به هه ڵبژاردنی 2010/3/7ی ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق، پارتی دیموكراتی كوردس���تان له پارێزگای سلێمانی كه به یه ك لیست له گه ڵ یه كێتی و هه ندێك له هێزه كانی دیكه دابه زین، پارتی له كۆی 17 كورس���ی ئه وكات 3 كورسی و یه كێتی 5 كورسی به ده ستهێنابو، پارتی )82 هه زارو 121( ده نگی به ده ستهێنابو، واته رێژه ی ده نگه كانی )11 هه زارو 291( ده نگ زیادیكردوه و كورسیه كانیش���ی )1(

كورسی كه میكردوه .

د_ یه كگرتوی ئیسالمی كوردستانیه كگرتوی )81 ه���ه زارو 392( ده نگی به ده س���تهێناوه ، به رێ���ژه ی )9.4%( و 2 كورسیش���ی بردۆت���ه وه ، ب���ه اڵم به راورد ئه نجومه نی 2010/3/7ی به هه ڵبژاردن���ی نوێنه رانی عێراق، كه 2 كورس���ی و )103 ه���ه زارو 188( ده نگی به ده س���تهێنابو، رێ���ژه ی ده نگه كانی )21 ه���ه زارو 796( وه ك كورسیه كانیشی كه میكردوه و ده نگ

خۆی ماوه ته وه .

و_ كۆمه ڵی ئیسالمی كوردستانكۆم���ه ڵ )57 ه���ه زارو 102( ده نگ���ی به ده س���تهێناوه ، به رێ���ژه ی )6.6%( و 1 كورسی بۆ په رله مانی عێراق مسۆگه ركردوه ، به اڵم به راورد به هه ڵبژاردنی 2010/3/7ی ئه نجومه ن���ی نوێنه رانی عێراق، كه له كۆی 17 كورس���ی ئه وكات 1 كورس���ی و )79 ه���ه زارو 149( ده نگی به ده س���تهێنابو، رێژه ی ده نگه كانی )22 هه زارو 47( ده نگ زیادیكردوه و كورسیه كانیش���ی وه ك خۆی

ماوه ته وه .

سێیه م/ پارێزگای دهۆك له پارێ���زگای دهۆك )490 هه زارو 452( كه س ده نگیان���داوه ، )11( كورس���ی بۆ په رله مانی عێراق هه یه ، به های كورسیه ك )44 هه زارو 586( ده نگه ، رێژه و ژماره ی ده نگ و كورس���یه كانی ئه و پارێزگایه به م

شێوه یه به سه ر لیسته كاندا دابه ش بوه :

ا_ پارتی دیموكراتی كوردستانپارت���ی، )340 ه���ه زارو 979( ه���ه زار به رێ���ژه ی به ده س���تهێناوه ، ده نگ���ی )69.5%(و 8 كورس���ی ب���ۆ په رله مانی عێ���راق مس���ۆگه ركردوه . ب���ه اڵم به راورد ئه نجومه نی 2010/3/7ی به هه ڵبژاردن���ی نوێنه ران���ی عێ���راق، كه به یه ك لیس���ت له هێزه كانی هه ندێ���ك یه كێت���ی و له گه ڵ دیكه دابه زین، پارتی له كۆی 10 كورس���ی ئه وكات، 9 كورس���ی و هه ردوالیان )332 ه���ه زارو 951( ده نگیان به ده س���تهێنابو، ده نگ���ی )69 ه���ه زارو 283( پارت���ی به ده س���تهێنابو، واتا رێ���ژه ی ده نگه كانی )57 ه���ه زارو 910( ده ن���گ زیادیكردوه ،

به اڵم 2 كورسی كه میكردوه .

ب_ یه كگرتوی ئیسالمی كوردستانیه كگرتو )84 ه���ه زارو 447( ده نگی

)17.2%(و به رێ���ژه ی به ده س���تهێناوه 2 كورسیش���ی بردۆته وه ، ب���ه اڵم به راورد ئه نجومه نی 2010/3/7ی به هه ڵبژاردن���ی نوێنه ران���ی عێراق، كه 1 كورس���ی و )59 ه���ه زارو 989( ده نگ���ی به ده س���تهێنابو، رێ���ژه ی ده نگه كانی )24 ه���ه زارو 458( زیادیكردوه و كورسیه كانیشی یه ك كورسی

زیادیكردوه .

ج_ یه كێتی نیشتیمانی كوردستانیه كێت���ی، )37 ه���ه زارو 457( ده نگی به ده س���تهێناوه ، به رێ���ژه ی )7.6%( و 1 كورسی بۆ په رله مانی عێراق مسۆگه ركردوه ، به اڵم به راورد به هه ڵبژاردنی 2010/3/7ی ئه نجومه ن���ی نوێنه رانی عێ���راق، یه كێتی له پارێ���زگای ده���ۆك كه به یه ك لیس���ت له گه ڵ پارتی و هه ندێك له هێزه كانی دیكه دابه زی���ن، له ك���ۆی 10 كورس���ی ئه وكات پارتی به ده س���تنه هێناو هیچ كورسیه كی 9 كورس���ی به ده س���تهێنابو، یه كێتی له و پارێزگای���ه )35 ه���ه زارو 591( ده نگ���ی

ده نگه كانی رێژه ی واته به ده س���تهێنابو، )ه���ه زارو 866( ده ن���گ زیادیكردوه و 1

كورسیشی مسۆگه ركردوه .

د_ بزوتنه وه ی گۆڕان كۆمه ڵی گۆڕان و له بزوتنه وه ی هه ریه ك ئیسالمی له و پارێزگایه هیچ كورسیه كیان مس���ۆگه ر نه ك���رد ب���ه اڵم ده نگیانهێن���ا له هه ڵبژاردنی 30ی نیس���انی 2014 به اڵم به پێی ئه نجامه ناره سمیه كان )24 هه زارو 580( ده نگ���ی به ده س���تهێناوه ، به رێژه ی به هه ڵبژاردن���ی ب���ه راورد ب���ه اڵم )%5(2010/3/7ی ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق، گۆڕان هه ر كورسی به ده ستنه هێنابو به اڵم یه ك كورسی به ده س���تهێنابو له پارێزگای

هه ولێر )805( ده نگ زیادیكردوه . و_ كۆمه ڵی ئیسالمی كوردستان

ه���ه زارو 231( ده نگ���ی كۆم���ه ڵ )4 به ده س���تهێناوه ، به ڕێژه ی )0.9%( و هیچ كورسیه كی به ده ستنه هێناوه ، به اڵم به راورد ئه نجومه نی 2010/3/7ی به هه ڵبژاردن���ی

نوێنه ران���ی عێراق، ك���ه )3 هه زارو 141( ده نگی به ده س���تهێنابو، )ه���ه زارو 90( كورسیه كیش���ی هیچ زیادیكردوه و ده نگ

به ده ستنه هێناوه .

چواره م/ پارێزگای كه ركوكله پارێ���زگای كه ركوك كه )570 هه زارو 759( ده نگ���ی دروس���ت هه ب���وه ، بۆ 12

كورسی ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق.یه كێتی نیش���تیمانی كوردستان )209 به ده س���تهێناوه ، ده نگی )964 ه���ه زارو توانیویه ت���ی )36.8%(و به رێ���ژه ی )6( كورس���ی مس���ۆگه ر بكات، به راورد به هه ڵبژاردنی رابردو 2010/3/7 كه )5( كورسی به ده ستهێنابو، له گه ڵ لیسته كانی تری ك���ورددا )206 هه زارو 542( ده نگی كورد، یه كێتی )147 هه زارو 197( ده نگی به ده ستهێنابو، )62 هه زارو 767( ده نگ و

كورسییه كیش زیادیكردوه .كوردستانه ، دیموكراتی پارتی هه رچی )63 هه زارو 76( ده نگی به ده ستهێناوه ،

كورسیش���ی 2 )11.1%(و به رێ���ژه ی له هه ڵبژاردن���ی ب���ه اڵم مس���ۆگه ركردوه ، 2010/3/7 دا پارت���ی له ش���اری كه ركوك یه ك كورسی هه بوه و )48 هه زارو 187( ده نگی هه بوه ، وات���ه )14 هه زارو 889(

ده نگ زیادیكردوه .به اڵم الیه نه عه ره ب���ی و توركمانیه كانی تر له كه رك���وك به هه مویان )162 هه زارو 616( ده نگیان به ده س���تهێناوه ، به رێژه ی )28.5%( له گ���ه ڵ 4 كورس���ی، ب���ه اڵم له هه ڵبژاردن���ی راب���ردودا )211 ه���ه زارو 336( ده نگ و 6 كورسیان به ده ستهێنابو، واته ئه و الیه نانه 2 كورسی كه میانكردوه

له گه ڵ )48 هه زارو 720( ده نگ. لیسته كورسیه كانی ئاستی به وپێیه ش كوردی���ه كان بۆ په رله مان���ی عێراق له 57 كورسیه وه بۆ 62 كورس���ی زیادیكردوه ، به جۆرێك یه كێتی )21( كورس���ی و پارتی )25( كورس���ی و گۆڕان )9( كورس���ی و یه كگرت���و )4( كورس���ی و كۆم���ه ڵ )3(

كورسی به ده ستهێناوه .

3)429( سێشه ممه ‌2014/5/20هه‌نوکه

ئه‌نجامی‌هه‌ڵبژاردن‌وه‌ک‌‌خواستی‌پارتی‌نه‌بوبه شێک له حیزبه کان ده نگیان زیادیکردو به شێکیتریشیان کورسی

هه ڵبژاردنی 30ی نیسانی

ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق جێگۆڕكێیه كی دیاری له هاوكێشه

سیاسیه كاندا دروستكرد

‌‌‌ئا:‌محه‌مه‌د‌ره‌ئوف

ره‌نگه‌‌هه‌ڵبژاردن‌له‌هیچ‌پارێزگایه‌ك‌هێنده‌ی‌پارێزگای‌سلێمانی،‌ملمالنێی‌توندی‌هه‌ڵبژاردنی‌به‌خۆوه‌‌نه‌دیبێ‌

به‌وپێیه‌ی‌تا‌ئه‌مرۆش‌یه‌كێتی‌به‌جێنفوزی‌خۆیی‌ده‌زانێت‌و‌بزوتنه‌وه‌ی‌گۆڕان‌پێیوایه‌‌خاوه‌نی‌ئه‌و‌پارێزگایه‌یه‌‌

به‌وه‌ی‌له‌سێ‌هه‌ڵبژاردنی‌رابردودا‌ده‌نگی‌زۆرینه‌ی‌ئه‌و‌پارێزگایه‌ی‌

به‌ده‌ستهێناوه‌،‌گرنگیی‌سه‌ركه‌وتنی‌هه‌ر‌هێزێك‌له‌سلێمانی‌له‌وه‌دایه‌‌كه‌‌سه‌ره‌ڕای‌پێگه‌‌سیاسیه‌‌گرنگه‌كه‌ی‌

سلێمانی،‌هه‌ر‌هێزێك‌سنوری‌ئیداری‌پارێزگای‌سلێمانی‌به‌رێته‌وه‌‌ئه‌وا‌ده‌بێته‌‌فه‌رمانڕه‌وای‌چوار‌پارێزگا،‌

به‌وه‌ی‌سه‌ره‌ڕای‌پارێزگای‌سلێمانی،‌له‌ئێستادا‌هه‌ڵه‌بجه‌ش‌بوه‌ته‌‌پارێزگا‌له‌گه‌ڵ‌ئیداره‌ی‌سه‌ربه‌خۆی‌گه‌رمیان‌و‌

راپه‌ڕین.

له‌روی‌پێگه‌ی‌سیاسیش‌و‌جموجوڵی‌سیاسیشه‌وه‌‌سلێمانی‌ره‌مزی‌به‌ره‌نگاری‌و‌پێشه‌نگی‌راپه‌ڕین‌و‌جموجوڵی‌سیاسیه‌و‌كاریگه‌ری‌ته‌واوی‌به‌سه‌ر‌بریاری‌سیاسی‌هه‌رێمی‌كوردس����تانه‌وه‌‌هه‌یه‌،‌هه‌روه‌ك‌مێجه‌رسۆن‌ده‌ڵێ‌"هه‌ركه‌سێك‌سلێمانی‌كۆنترۆڵ‌ب����كات‌كوردس����تان‌كۆنتڕۆڵ‌ده‌كات"‌به‌وپێیه‌ش‌حوكمكردنی‌هه‌رێمی‌

كوردستان‌به‌بێ‌سلێمانی‌نابێت.پارێزگای‌س����لێمانی‌ل����ه‌)15(‌قه‌زاو‌)62(‌ناحیه‌و‌)2572(‌گوند‌پێكهاتوه‌،‌ژماره‌ی‌دانیشتوانی‌پارێزگای‌سلێمانی‌نزیكه‌ی‌)‌2ملیۆن‌و‌‌156هه‌زارو‌186(‌ك����ه‌س‌دیاریك����راوه‌و‌ل����ه‌و‌ژماره‌یه‌ش‌)1ملی����ۆن‌و‌‌168ه����ه‌زارو‌199(‌كه‌س‌مافی‌ده‌نگدانیان‌هه‌بوه‌و‌نزیكه‌ی‌)‌41هه‌زار(‌ده‌نگده‌ریش‌له‌پارێزگای‌سلێمانی‌زیاد‌ده‌كه‌ن‌ك����ه‌‌ته‌مه‌نیان‌ده‌بێته‌‌‌18س����اڵ،‌به‌نزیكه‌ی‌)‌862هه‌زارو‌792(‌كه‌س‌ده‌نگی‌داوه‌‌بۆ‌هه‌ڵبژاردنی‌30ی‌نیس����ان،‌كه‌‌بۆ‌هه‌ڵبژاردنی‌پارله‌مانی‌عێراق‌‌18كورس����ی‌و‌ب����ۆ‌ئه‌نجومه‌نی‌پارێزگاكان‌‌32كورسی‌بۆ‌دیاریكراوه‌.

‌ده‌نگی‌لیسته‌كان‌له‌پارێزگای‌سلێمانیله‌گه‌ڵ‌ئ����ه‌وه‌ی‌تا‌ئه‌م����رۆ‌ئه‌نجامی‌ره‌سمی‌ئه‌نجومه‌نی‌پارێزگاكانی‌هه‌رێمی‌كوردس����تان‌رانه‌گه‌یه‌نراوه‌‌به‌اڵم‌به‌پێی‌ئه‌و‌ئه‌نجامه‌‌ناره‌سمیانه‌ی‌كه‌‌تا‌ئێستا‌به‌رده‌ست‌كه‌وتون،‌له‌سنوری‌پارێزگای‌س����لێمانی‌)‌862هه‌زارو‌792(‌كه‌س‌ده‌نگ����ی‌داوه‌‌به‌رێ����ژه‌ی‌)73%(،‌به‌و‌پێیه‌ش‌به‌های‌كورس����یه‌ك‌له‌پارێزگای‌سلێمانی‌بریتیه‌‌له‌‌)‌862,792دابه‌ش‌‌31كورس����ی‌ئه‌نجومه‌ن‌به‌بێ‌كورسی‌كۆتا‌=‌‌27,832به‌های‌یه‌ك‌كورسی‌پارێزگای‌س����لێمانی،‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‌ بۆ‌كورس����یه‌كانی‌ به‌دابه‌ش����كاری‌ وات����ا‌به‌دابه‌ش����كاری‌ پارێزگاكان‌ ئه‌نجومه‌نی‌ژماره‌ی‌ده‌نگه‌و‌ماوه‌ی‌به‌هێزه‌،‌جیاواز‌له‌هه‌ڵبژاردن����ی‌په‌رله‌مان����ی‌عێراق‌كه‌‌به‌ش����ێوازی‌ كورس����یه‌كان‌ دیاریكردنی‌)س����انت‌لیگ����ۆی‌هه‌موارك����راوه‌(‌له‌و‌رێژه‌یه‌‌ده‌نگی‌لیس����ته‌كان‌به‌م‌شێوه‌یه‌‌دیاریكراوه‌‌تا‌ئێستا‌هه‌رچه‌نده‌‌ناكۆكی‌له‌سه‌ر‌باڵوكردنه‌وه‌ی‌ده‌نگه‌كان‌و‌ئاستی‌ده‌نگه‌كان‌هه‌یه‌،‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌ی‌تا‌ئێستا‌

به‌رده‌سته‌‌به‌م‌شێوه‌یه‌یه‌:

یه‌كه‌م:‌لیستی‌گۆڕانله‌هه‌ڵبژاردنی‌30ی‌نیسانی‌2014دا‌بۆ‌ئه‌نجومه‌نی‌پارێزگای‌سلێمانی‌به‌پێی‌ئه‌و‌ژماره‌‌ناره‌سمیانه‌ی‌باڵوكراوه‌ته‌وه‌‌گۆڕان‌له‌پارێزگای‌س����لێمانی،‌نزیكه‌ی‌)‌373هه‌زارو‌637(‌ده‌نگی‌به‌ده‌س����تهێناوه‌،‌به‌رێ����ژه‌ی‌)43%(ی‌ده‌نگ����ی‌پارێزگای‌س����لێمانی،‌ب����ه‌و‌پێی����ه‌ش‌ده‌نگه‌كانی‌لیستی‌گۆڕان‌دابه‌شی‌به‌های‌كورسیه‌ك‌ده‌كرێ����ت‌كه‌‌)‌27هه‌زارو‌832(‌ده‌نگه‌‌ده‌كاته‌‌)13(‌كورس����ی‌ب����ه‌اڵم‌ده‌نگی‌ماوه‌‌له‌لیستی‌گۆڕان‌)‌11هه‌زارو‌756(‌

ده‌نگ.راب����ردو‌ به‌هه‌ڵبژاردن����ی‌ به‌ب����ه‌راورد‌‌2014/9/21كه‌‌لیس����تی‌گۆڕان‌)‌333ه����ه‌زارو‌961(‌ده‌نگی‌به‌ده‌س����تهێنابو،‌به‌وپێیه‌‌لیس����تی‌گ����ۆڕان‌)‌39هه‌زارو‌

676(‌ده‌نگ‌زیادیكردوه‌.

دوه‌م:‌لیستی‌یه‌كێتینیش����تیمانی‌ یه‌كێت����ی‌ ه����اوكات‌كوردستان،‌له‌پارێزگای‌سلێمانی‌)‌282ه����ه‌زارو‌550(‌ده‌نگی‌به‌ده‌س����تهێناوه‌‌له‌پل����ه‌ی‌دوه‌مدایه‌،‌ به‌رێژه‌ی‌)32%(و‌

به‌وپێیه‌ش‌ده‌نگه‌كانی‌لیس����تی‌یه‌كێتی‌دابه‌ش����ی‌به‌های‌كورسیه‌ك‌ده‌كرێت‌كه‌‌)‌27هه‌زارو‌832(‌ده‌نگه‌‌ده‌كاته‌‌)10(‌كورس����ی‌به‌اڵم‌ده‌نگی‌ماوه‌‌له‌لیس����تی‌

یه‌كێتی‌)‌4هه‌زارو‌230(‌ده‌نگ.راب����ردو‌ به‌هه‌ڵبژاردن����ی‌ به‌ب����ه‌راورد‌‌2013/9/21ك����ه‌‌یه‌كێت����ی‌له‌پارێزگای‌س����لێمانی‌)‌234هه‌زارو‌252(‌ده‌نگی‌به‌ده‌ستهێنابو،‌ئاستی‌ده‌نگه‌كانی‌)‌48

هه‌زارو‌298(‌ده‌نگ‌زیادیكردوه‌.

سێیه‌م:‌لیستی‌پارتی‌دیموكرات����ی‌ به‌پارت����ی‌ س����ه‌باره‌ت‌له‌هه‌ڵبژاردن����ی‌ ك����ه‌‌ كوردس����تانیش‌له‌پارێ����زگای‌ 2014دا‌ نیس����انی‌ 30ی‌س����لێمانی‌)‌85ه����ه‌زارو‌640(‌ده‌نگی‌به‌ده‌س����تهێناوه‌و‌له‌پله‌ی‌س����ێیه‌مدایه‌،‌پارتی‌ لیس����تی‌ ده‌نگه‌كانی‌ به‌وپێیه‌ش‌دابه‌ش����ی‌به‌های‌كورسیه‌ك‌ده‌كرێت‌كه‌‌)‌27هه‌زارو‌832(‌ده‌نگه‌‌ده‌كاته‌‌)3(‌كورس����ی‌به‌اڵم‌ده‌نگی‌ماوه‌‌له‌لیس����تی‌

پارتی‌)‌2هه‌زارو‌144(‌ده‌نگ.‌2013/9/21 به‌هه‌ڵبژاردنی‌ به‌به‌راورد‌ده‌نگ����ی‌ ‌)500 ه����ه‌زارو‌ ‌92( ك����ه‌‌به‌ده‌س����تهێنابو،‌به‌وپێی����ه‌ش‌ئاس����تی‌ده‌نگه‌كانی‌به‌‌)‌6هه‌زارو‌860(‌ده‌نگ‌

كه‌میكردوه‌.

چواره‌م:‌لیستی‌یه‌كگرتوئیس����المی‌ یه‌كگرت����وی‌ هه‌رچ����ی‌‌)200 ه����ه‌زارو‌ ‌65( كوردستانیش����ه‌‌ده‌نگی‌به‌ده‌س����تهێناوه‌‌به‌رێژه‌ی‌)%8(ی‌ده‌نگ����ه‌كان،‌له‌پل����ه‌ی‌چواره‌مدایه‌،‌یه‌كگرتو‌ لیس����تی‌ ده‌نگه‌كانی‌ ئه‌گ����ه‌ر‌دابه‌شی‌به‌های‌كورس����یه‌ك‌بكرێت‌كه‌‌)‌27هه‌زارو‌832(‌ده‌نگه‌‌ده‌كاته‌‌)2(‌كورس����ی‌به‌اڵم‌ده‌نگی‌ماوه‌‌له‌لیس����تی‌

یه‌كگرتو‌)‌9هه‌زارو‌536(‌ده‌نگ.‌2013/9/21 به‌هه‌ڵبژاردنی‌ به‌به‌راورد‌كوردس����تان‌ ئیس����المی‌ یه‌كگرت����وی‌

له‌پارێ����زگای‌س����لێمانی‌)‌84ه����ه‌زارو‌به‌وپێیه‌ش‌ به‌ده‌ستهێنابو،‌ 81(‌ده‌نگی‌ئاستی‌ده‌نگه‌كانی‌به‌)‌18هه‌زارو‌881(‌

ده‌نگ‌كه‌میكردوه‌.‌

پێنجه‌م:‌كۆمه‌ڵی‌ئیسالمی‌كوردستانئیس����المی‌ كۆمه‌ڵ����ی‌ هه‌رچ����ی‌كوردستانیش����ه‌،‌كه‌‌له‌هه‌ڵبژاردنی‌30ی‌نیسانی‌2014ی‌پارێزگای‌سلێمانی‌)‌55ه����ه‌زارو‌720(‌ده‌نگی‌به‌ده‌س����تهێناوه‌‌به‌رێژه‌ی‌)6%(ی‌ده‌نگه‌كان،‌به‌وپێیه‌ش‌دابه‌ش����ی‌ لیس����تی‌كۆمه‌ڵ‌ ده‌نگه‌كانی‌به‌های‌كورس����یه‌ك‌ده‌كرێ����ت‌كه‌‌)‌27ه����ه‌زارو‌832(‌ده‌نگ����ه‌،‌ده‌كات����ه‌‌)2(‌كورس����ی‌به‌اڵم‌ده‌نگی‌ماوه‌‌له‌لیس����تی‌به‌ب����ه‌راورد‌ ده‌ن����گ،‌ ‌)56( كۆم����ه‌ڵ‌پارێزگای‌ 2013/9/21ی‌ به‌هه‌ڵبژاردنی‌سلێمانی‌كه‌‌)‌67هه‌زارو‌258(‌ده‌نگی‌به‌ده‌س����تهێنابو،‌به‌وپێی����ه‌ش‌ئاس����تی‌ده‌نگه‌كانی‌به‌‌)‌11هه‌زارو‌538(‌ده‌نگ‌

كه‌میكردوه‌.

شه‌شه‌م:‌الیه‌نه‌كانی‌ترهه‌رچی‌الیه‌نه‌كانی‌تره‌‌كه‌‌ده‌نگه‌كانیان‌به‌ش����ی‌كورسیه‌ك‌ناكات‌به‌اڵم‌ده‌كرێت‌له‌ماوه‌ی‌به‌هێزدا‌كورسییان‌به‌ربكه‌وێت،‌به‌وه‌ی‌لیس����تی‌هاوپه‌یمانی‌نیشتیمانی‌ك����ه‌‌ل����ه‌‌)سۆسیالیس����ت‌و‌ش����یوعی‌و‌ده‌نگه‌كانیان‌ پێكهاتوه‌‌ زه‌حمه‌تكێشان(‌ده‌نگ����ی‌ ‌)244 ه����ه‌زارو‌ ‌9( بگات����ه‌‌بزوتنه‌وه‌ی‌ لیس����تی‌ به‌ده‌س����تهێناوه‌و‌ئیس����المیش‌)‌8هه‌زارو‌593(‌ده‌نگی‌هیچیان‌ ده‌نگ����ی‌ كه‌‌ به‌ده‌س����تهێناوه‌،‌به‌های‌كورسیه‌ك‌ناكات‌كه‌‌)‌27هه‌زارو‌

832(‌ده‌نگه‌.به‌وپێی����ه‌ش‌لیس����تی‌گ����ۆڕان‌)13(‌كورس����ی‌و‌ده‌نگی‌م����اوه‌ی‌)‌11هه‌زارو‌756(‌ده‌نگ����ه‌،‌لیس����تی‌یه‌كێتی‌)10(‌كورسی‌و‌ده‌نگی‌ماوه‌‌)‌4هه‌زارو‌230(‌ده‌نگه‌و‌لیس����تی‌پارت����ی‌)3(و‌ده‌نگی‌

ماوه‌ش‌)‌2هه‌زارو‌144(‌ده‌نگه‌و‌لیستی‌یه‌كگرتو‌)2(‌كورسیه‌و‌ده‌نگی‌ماوه‌‌)‌9هه‌زارو‌536(‌ده‌نگه‌،‌لیس����تی‌كۆمه‌ڵی‌ئیسالمیش‌)2(‌كورسیه‌و‌ده‌نگی‌ماوه‌‌)56(‌ده‌نگ،‌هه‌مو‌ئاراسته‌و‌ده‌نگۆكان‌ب����ه‌و‌ئاراس����ته‌یه‌یه‌‌ك����ه‌‌ده‌س����تكاری‌ده‌نگگه‌كان‌ده‌كرێت‌به‌جۆرێك‌كاریگه‌ری‌له‌س����ه‌ر‌ده‌نگی‌ماوه‌‌بكات‌به‌وپێیه‌ش‌گۆڕان‌هه‌ر‌به‌‌13كورسی‌ده‌مێنێته‌وه‌و‌‌

یه‌كێتیش‌ده‌بێته‌‌‌11كورسی.س����ه‌رجه‌می‌ئه‌و‌كورس����یانه‌‌ده‌كاته‌‌)30(‌كورس����ی‌له‌گ����ه‌ڵ‌كورس����یه‌كه‌ی‌كۆت����ای‌مه‌س����یحیه‌كان‌ده‌كاته‌‌)31(‌كه‌‌ ده‌مێنێته‌وه‌‌ كورس����یه‌ك‌ كورس����ی‌به‌ده‌نگی‌م����اوه‌ی‌به‌هێ����ز‌ده‌ڕوات‌كه‌‌لیس����تی‌گۆڕانه‌‌ده‌نگی‌ماوه‌ی‌به‌هێزی‌)‌11ه����ه‌زارو‌756(‌ده‌نگه‌،‌به‌اڵم‌هه‌ر‌ئه‌وا‌ بكرێت‌ له‌ده‌نگه‌كاندا‌ گۆڕانكاریه‌ك‌كورس����یه‌كانیش‌گۆڕانی‌به‌سه‌ردا‌دێت‌و‌

ماوه‌ی‌به‌هێز‌ده‌یبات.

چۆن‌پارێزگار‌دیاری‌ده‌كرێت؟هه‌رچه‌نده‌‌تا‌ئه‌مرۆ‌ئه‌نجامی‌فه‌رمی‌‌2014 نیس����انی‌ 30ی‌ هه‌ڵبژاردن����ی‌ئه‌نجومه‌نی‌پارێ����زگاكان‌رانه‌گه‌یه‌نراوه‌،‌به‌رایی����ه‌‌ ئه‌نجام����ه‌‌ به‌پێ����ی‌ ب����ه‌اڵم‌ناره‌س����میه‌كان‌هیچ‌هێزێ����ك‌زۆرینه‌ی‌ره‌های‌ده‌نگه‌كانی‌پارێزگای‌س����لێمانی‌به‌ده‌ستنه‌هێناوه‌‌)50+‌1(،‌واتا‌له‌كۆی‌)32(‌كورس����ی‌پارێ����زگای‌س����لێمانی‌ئه‌نجوم����ه‌ن‌ ده‌بێ����ت‌)17(‌كورس����ی‌

مسۆگه‌ر‌بكات.س����ه‌باره‌ت‌به‌پێكهێنان����ی‌حكومه‌تی‌دیاریكردن����ی‌ س����لێمانی‌و‌ ناوخۆی����ی‌پارێزگارو‌سه‌رۆكی‌ئه‌نجومه‌نی‌پارێزگا،‌به‌پێ����ی‌یاس����ای‌ژماره‌‌)3(ی‌س����اڵی‌2009ی‌یاس����ای‌پارێزگاكان����ی‌هه‌رێم،‌له‌ئه‌نجومه‌نی‌ پارێ����زگار‌ هه‌ڵبژاردن����ی‌به‌جۆرێك‌ رونكراوه‌ت����ه‌وه‌،‌ پارێ����زگادا‌ده‌بێت‌ئه‌و‌كه‌س����ه‌ی‌ده‌بێت‌به‌پارێزگار‌

زۆرینه‌ی‌ره‌ها‌واتا‌)50+1(ی‌ده‌نگه‌كان‌بێنێت.

هه‌ڵبژاردنی‌پارێزگاله‌بڕگه‌ی‌س����ێیه‌می‌ماده‌ی‌شه‌شه‌می‌یاس����ای‌ژماره‌‌)3(ی‌س����اڵی‌2009ی‌هاتوه‌‌ هه‌رێم����دا‌ پارێزگاكانی‌ یاس����ای‌)هه‌ڵبژاردنی‌پارێزگار‌له‌نێوان‌ئه‌ندامانی‌ئه‌نجومه‌ن‌به‌زۆرین����ه‌ی‌ره‌ها‌)50+1(ی‌ژم����اره‌ی‌ئه‌ندامان����ی‌ئه‌نجومه‌ن‌ده‌بێت‌له‌ماوه‌یه‌ك����دا‌كه‌‌ئه‌وپ����ه‌ڕی‌)30(‌رۆژ‌له‌مێژوی‌به‌ستنی‌یه‌كه‌مین‌دانیشتنه‌وه‌‌تێپ����ه‌ڕ‌نه‌كات.‌هه‌ر‌له‌و‌بڕگه‌یه‌دا‌هاتوه‌‌ئه‌گه‌ر‌هیچ‌كام‌له‌پاڵێوراوه‌كان‌زۆرینه‌ی‌ره‌های‌ژم����اره‌ی‌ئه‌ندامانی‌ئه‌نجومه‌نی‌به‌ده‌س����تنه‌هێنا‌ئه‌وا‌كێبه‌ركێ‌له‌نێوان‌ئ����ه‌و‌دو‌پاڵێوراوه‌‌ده‌بێ‌ك����ه‌‌زۆرترین‌ئ����ه‌وه‌ی‌ به‌ده‌س����تهێناوه‌و‌ ده‌نگی����ان‌زۆرینه‌ی‌ده‌نگه‌كان‌له‌ده‌نگدانی‌دوه‌مدا‌

بباته‌وه‌‌ئه‌و‌به‌ده‌رچو‌داده‌نرێت.به‌وپێیه‌ی����ی‌چ����اوه‌ڕوان‌ناكرێت‌هیچ‌كورس����ی‌ ‌)17( به‌ته‌نه����ا‌ لیس����تێك‌ئه‌نجومه‌نی‌پارێزگای‌س����لێمانی‌له‌كۆی‌واتا‌ به‌ده‌س����تبهێنێت‌ كورسیه‌كه‌‌ ‌32()50+1(‌ئه‌وا‌ئه‌وكات����ه‌‌چه‌ند‌رێگایه‌ك‌ده‌گیرێته‌به‌ر‌ب����ۆ‌دیاریكردنی‌پارێزگار:‌له‌نێوان‌ هاوپه‌یمانی‌ به‌س����تنی‌ یه‌كه‌م:‌زۆرینه‌‌ لیستی‌ به‌تایبه‌تیش‌ لیسته‌كاندا‌هه‌وڵی‌هاوپه‌یمانی‌ده‌دات‌له‌گه‌ڵ‌چه‌ند‌

لیس����تێكی‌تر‌بۆ‌به‌ده‌ستهێنانی‌ده‌نگی‌پێویس����ت،‌بۆیه‌‌ده‌كرێت‌لیستی‌گۆڕان‌هاوپه‌یمانی‌له‌گه‌ڵ‌چه‌ند‌لیس����تێكی‌تر‌بكات‌بۆ‌پێكهێنانی‌حكومه‌تی‌ناوخۆیی‌س����لێمانی،‌هه‌رچه‌ن����ده‌‌دابه‌ش����كردنی‌پۆسته‌كانی‌حكومه‌تی‌هه‌رێم‌و‌به‌غداش‌كاریگ����ه‌ری‌ده‌بێت‌له‌س����ه‌ر‌پێكهێنانی‌حكومه‌تی‌ناوخۆی‌پارێزگای‌سلێمانی.لیس����ته‌كان‌ پاڵێ����وراوی‌ دوه‌م:‌ده‌خرێت����ه‌‌ پارێ����زگادا‌ له‌ئه‌نجومه‌ن����ی‌زۆرینه‌ی‌ ئه‌گ����ه‌ر‌هیچیان‌ ده‌نگدانه‌وه‌و‌ره‌ه����ا‌)50+1(‌ی����ان‌به‌ده‌س����تنه‌هێنا،‌ه����ه‌روه‌ك‌له‌م����اده‌ی‌س����ێی‌یاس����ای‌پارێزگاكان����دا‌هاتوه‌،‌ئ����ه‌وا‌هه‌ڵبژاردن‌ده‌كرێت����ه‌وه‌‌له‌نێوان‌دو‌پاڵێ����وراو‌كه‌‌زۆرترین‌ده‌نگیان‌هه‌یه‌،‌له‌و‌هه‌ڵبژاردنه‌دا‌هه‌ركامیان‌ده‌نگی‌زۆرینه‌ی‌هێنا‌ده‌بێته‌‌پارێزگار‌مه‌رج‌نیه‌‌)50+1(‌بهێنێت‌له‌م‌

حاڵه‌ته‌دا.‌س����ێیه‌م:‌خۆ‌ئه‌گه‌ر‌هی����چ‌یه‌ك‌له‌و‌رێگایان����ه‌ی‌س����ه‌ره‌وه‌‌نه‌گیرایه‌به‌ر‌ئه‌وا‌لیسته‌كان‌رێكده‌كه‌ون‌له‌سه‌ر‌كاندیدێك‌ئه‌می����ش‌ ئه‌نجوم����ه‌ن،‌ ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌پێویستی‌به‌فێڵی‌یاسایی‌هه‌یه‌،‌چونكه‌‌به‌پێی‌یاساكه‌‌پارێزگار‌ده‌بێت‌ئه‌ندامی‌ئه‌نجومه‌ن‌بێت،‌له‌و‌حاڵه‌ته‌دا‌پارێزگار‌به‌وه‌كال����ه‌ت‌ده‌بێ����ت،‌وه‌ك‌پارێزگاری‌

ئێستا.

هەنوکە)429(‌سێشه‌ممه‌‌42014/5/20

كێ‌پارێزگاری‌سلێمانی‌ده‌باته‌وه‌؟سلێمانی‌هێزه‌كان‌له‌سه‌ر‌سفره‌ی‌پارێزگار‌كۆده‌كاته‌وه‌

هیچ‌كام‌له‌پاڵێوراوه‌كان‌زۆرینه‌ی‌ره‌های‌ژماره‌ی‌ئه‌ندامانی‌

ئه‌نجومه‌نی‌به‌ده‌ستنه‌هێنا‌ئه‌وا‌كێبه‌ركێ‌له‌نێوان‌ئه‌و‌دو‌

پاڵێوراوه‌‌ده‌بێ‌كه‌‌زۆرترین‌ده‌نگیان‌

به‌ده‌ستهێناوه

هه‌ڵبژاردن‌له‌هیچ‌پارێزگایه‌ك‌هێنده‌ی‌پارێزگای‌سلێمانی‌ملمالنێی‌توندی‌هه‌ڵبژاردنی‌به‌خۆوه‌‌نه‌دی‌به‌وپێیه‌ی‌تا‌ئه‌مرۆش‌یه‌كێتی‌به‌جێنفوزی‌خۆیی‌ده‌زانێت‌و‌بزوتنه‌وه‌ی‌

گۆڕانیش‌پێیوایه‌‌خاوه‌نی‌ئه‌و‌پارێزگایه‌یه‌‌

5(429( سێشه ممه 2014/5/20کوردستانی

ئا: دانا مه له كی

جه میل هه ورامی ئه ندامی ئه نجومه نی سه ركردایه تی یه كێتی له م گفتوگۆیه ی

ئاوێنه دا ده ڵێت "له نێو یه كێتیدا هاتنه پێشه وه به پێی توانایه ".

ئاوێن���ه : زۆرێك له خه ڵكی كوردس���تان چاوه ڕوان���ی نه مان���ی یه كێتی بون، چی ب���و وایكرد كه یه كێتی به م ده رئه نجامه

چاوه ڕواننه كراوه ده ربكه وێته وه ؟جه می���ل هه ورام���ی: چه ن���د هۆیه ك بو ك���ه گرنگترینی���ان ئه مان���ه ن: یه كه م، ب���ه ر له دروس���تبونی گ���ۆڕان، كۆمه ڵێ هێرش���ی ناڕه وای رێكخراو له الیه ن چه ند كه سێكه وه بۆ سه ر كادیران و سیاسه تی یه كێتی هه بوه ، ئه م كه س���انه ش هه مان ئه و كه س���انه بون كه دوات���ر گۆڕانیان دروس���تكرد، به اڵم له ژێر ناوی خوازراوو له مالو له وال له سه ر یه كێتی ده یاننوسی و هه وڵیانئ���ه دا روئی���ای خه ڵكی به رامبه ر یه كێتی بگۆڕن و س���ه ره تاش له س���ایتی كوردس���تان پۆسته وه ده س���تیانپێكردو دوات���ر له ناو رۆژنامه به ن���او ئازاده كاندا ئ���ه م هێرش���انه یان ده كرد، ت���ا دواتر ئاش���كراكردو بزوتنه وه ی گۆڕان خۆیان له سایتی سبه ی و knnه وه ده ستیانكرد به یه كێت���ی، دژ به پڕوپاگه نده كانی���ان كه ئیس���المیه كانیش الیه ن���ه ته نانه ت بون به ئۆپۆزس���یۆن له گ���ه ڵ گۆڕان دژ یه كێتی���ش كاریانده ك���رد، به یه كێت���ی ئ���ه وكات راگه یاندنێكی س���اردی هه بو، راگه یاندن���ی یه كێت���ی ل���ه و ئاس���ته دا نه ب���و ك���ه وه اڵمیانبدات���ه وه و نه یتوانی به درۆیانبخاته وه ، ه���ه ر ئه م بێده نگیه ی یه كێتیش وایكرد ك���ه یه كێتی ببێزرێت خه ڵكی چونك���ه خه ڵك، له به رچ���اوی وت���راوه ی جوابن���ه دراوه به ش���تی زۆر ب���ڕوا ده كات، خه ڵك���ی له كوردس���تاندا رادیكاڵ���ی به ڕاگه یاندنێك���ی حه زی���ان ره خنه گ���ره ، به اڵم یه كێت���ی دوربو له م ج���ۆره راگه یاندنه و ب���ه رده وام یه كێتی به رگ���ری ده كردو ب���ه رده وام پرۆژه كانی باس���ده كردو سیاس���ه تی خۆیی خۆیی ئاش���كرا ئه كردو هه ڵنه ده ستاین به وتنی كه موكوڕیه كانی ئ���ه وان، به اڵم ئه مجاره كه موكورت���ی الیه نه كان���ی ترمان ئه وت، راس���تیه كانمان ئه وت بێ ك���ه م و زیاد، له به رئه وه ئه مج���اره راگه یاندنی یه كێتی كاریگه ری دروس���تكه رو سیاس���ه تێكی هه بو، خه ڵكی كوردس���تانیش ئه م جۆره راگه یاندنه یان ده وێت. هۆی دوه م، ئه وه بو كه دوای پاشه كش���ێ و شكستی یه كێتی

له هه ڵبژاردنه كان���ی 2013/9/21 خۆمان ره خنه گرتن كه وتین���ه له نێو خۆمان���دا له خۆمان چونكه یه كێتی سیاس���ه تێكی ش���ه فافی به رامب���ه ر كادێره كانی نه بو، ناعه داله ت���ی زۆر بو، ئه م���ه وای كردبو كه زۆرێ���ك له خه ڵك���ی یه كێتی ده نگی نه دابوو هه ندێكی���ش چوبونه وه ماڵه وه ، یاخود هه بو بۆ تۆڵه س���ه ندنه وه له ئێمه ده نگی دابو به الیه نه كانی تر. س���ێیه م، م���ام جه الل ده ركه وتن���ه وه ی هه ڤ���اڵ ك���ه كه س���ایه تیه كی به هێ���زه ، ئه مه ش به درۆخستنه وه یه كی تری ئه و الیه نانه بو كه ده یانوت مام جه الل نه ماوه و ده ركه وت كه ئه وانه درۆزن و رق ئه ستورن به رامبه ر ده رنه كه وتنه وه ی هه روه ه���ا به یه كێتی. كۆمه ڵی ده موچ���اوو كادێری كۆنمان كه الی خه ڵك مه رغوب نه بون و خه ڵكی زۆر لێیان بێزاربو ئه مجاره سیاسه تمان وابو كه ئه وانه ده رنه كه ونه وه و كه سی تر بێنه

پێشه وه كه گه نجه كانن.ئاوێن���ه : له هه ڵه بجه یه كێت���ی به رچاوتر له ناوچه كانی دی هه ستایه وه ، كه سایه تی

تۆ كاریگه ریی هه بوه ؟جه میل هه ورامی: من اكه س���ێكم خه ڵكی ناوچه كه م و باشتر له موعاناتیان تێده گه م چونكه من له گه ڵیاندا ژیاوم و كه س���ێكم دژی هه م���و ته كه توالتێكم، ئێران چه ند رقی له ئیس���رائیله منیش ئه وه نده قینم ئه وی دی ده سته گه رییه ، له ته كه توالت و ئه وه خه ڵكه بڕیار ئه دات نه ك من كه من

سه ركه وتوم یا نا.ئاوێن���ه : كه وات���ه پێش���تر له مه ڵبه ندی

شاره زور ته كه توالت هه بوه ؟جه می���ل هه ورام���ی: له هه م���و یه كێتیدا ته كه ت���والت هه ب���وه ، به اڵم لێ���ره من نه مهێشتوه ، نه له كۆمیته كان و نه له نێو كادیره كانداو ئ���ه وه ی خه ڵكی باش بێت بۆ یه كێت���ی رێزی لێئه گرم و پاداش���تی ئه ك���ه م و سوپاس���ی ئه كه م، ئه وه ش���ی كه موكورتی هه بێ سه رزه نش���تی ئه كه م و ئه گ���ه ر به رده وامیش بێ���ت داوا ئه كه م دوربخرێته وه له پۆسته كه ی، به اڵم من لێره كۆمه ڵی ئاڵوگ���ۆڕم كردوه و به ڕێوه به ری په روه رده م���ان گۆڕی���وه ، له هه ڵه بج���ه و له پێنجوێن و ناڵپارێزو زه ڕایه ن قایمقاممان گۆڕیوه و سیاسه تێكی شه فافمان هه بوه و

نوێكردنه وه مان كردوه . ئاوێنه : به اڵم ئێوه له س���نوری هه ڵه بجه چه ندی���ن پارچه زه ویتان دابه ش���كردوه

به سه ر خه ڵكیدا تا ده نگتان پێبده ن؟جه می���ل هه ورامی: م���ن نازانم خه ڵكی ئ���ه م دیعایانه چۆن ده كه ن؟ زه وی پاره نیه ك���ه له گیرفانماندا بێ���ت تا بیده ین به خه ڵك، زه وی رێنمایی و یاسای هه یه بۆ دابه شكردن، كێ ئه توانێ به بێ فه رمانی ئه نجومه ن���ی وه زی���ران و وه زاره ت زه وی بدا به خه ڵكی؟ ئه وه ئیش���ی شاره وانیه و ل���ه روی ئیداریه وه ئ���ه م فه رمانگه یه من

مه س���ئولی نیم، راسته له روی حیزبیه وه من مه س���ئولی سه رۆكی شاره وانیم به اڵم له روی ئیداریه وه ئه وه ئیش���ی حكومه ته نه ك م���ن، له به رئه وه ئ���ه و ده نگۆیه ش لێره هه یه ئه س���ڵ و ئه ساسی نیه و درۆی شاخداره ، زه وی مۆڵكی هه مو هاواڵتیانه نه ك به ته نه���ا یه كێتی���ه كان، من ته نها ئامۆژگاریم بۆ هه ڤاڵ خ���در ته نها ئه وه بوه كه موماته ڵه نه كات له ئیش���ه كانداو ده س���توبرد بكات و هه مو ئه و زه وییانه ی كه ده بو بدرێن به وارس���ی ش���ه هیدانی س���ه نگه رو كیمیاباران و مامۆستا به پێی خاڵبه ندی���ه كان پێیان���دراوه و ئه م���ه ش

به پێی رێنماییه كان بوه .ئاوێن���ه : ئه ی پاره تان به خش���یوه ته وه ، چونكه ده وترێت پاره یه كی زۆر خراوه ته به رده متان تا ده نگی خه ڵكی پێ بكڕن؟ جه میل هه ورامی: من پێمخۆش���ه ناوی ئ���ه و پارت���ی و گۆڕانانه ت���ان بده مێ كه گه ڕاونه ت���ه وه ب���ۆ ناو یه كێت���ی ئه گه ر ویستان تا بزانن شتی وا هه بوه ، نه خێر شتی وا ئه سڵی نیه و راست نیه ، ئه مجاره له س���ه ركردایه تیه وه وابو سیاسه ته مان ك���ه به هی���چ ج���ۆرێ پ���اره و چ���ه ك و ئیمتیاز به كارنه هێنرێ���ت، چونكه یه كێ ده نگه كانمان كه مكردنه وه ی له هۆیه كانی له رابردودا له وانه یه بۆ به كارهێنانی ئه م جۆره سیاس���ه ته بگه ڕێت���ه وه و من دژی

بوم له رابردوو ئێستادا، چونكه سیاسه ت به پاره مانای كڕین���ی زممه ت و ویژدانی خه ڵك ئه مه ش دوره له كاری ئینس���انی سیاس���ی و تێكۆش���ه ره وه ، خه ڵك ده بێ باوه ڕی به سیاس���ه ت و كاره كانت هه بێت، م���ن ته نها خزمه ت���ی خه ڵك���م كردوه و سه ردانم كردون و ئه ركیشم بوه خزمه تیان بكه م و من به مجۆره مامه ڵه م كردوه نه ك

به پاره و ئیمتیازات.ئاوێنه : ئایا ئێران هیچ كارت و ناسنامه ی ته زویری ب���ۆ نه كردون به مه رجی ئه وه ی كه ئێوه ش پش���تگیری سیاسه تی ئه وان

بكه ن له ناوچه كه دا؟ جه میل هه ورامی: ئه مه ته نها قس���ه یه و هیچی تر، ئێوه گریمانه ی ئه وه بكه ن كه ئه م كارت و ناسنامانه هه بون، باشه ئه ی كه سه كان له كوێ بهێنرێن، نابێ په نجه مۆر بكرێن؟ نابێت فۆرمی خۆراكیان هه بێت؟

ئه ی ئه مانه مان له كوێ هێنا؟!ئاوێنه : ئێرانی و ئ���اواره كان ده نگیان بۆ

نه داون؟ جه میل هه ورامی: ئه مه ته نها پڕوپاگه نده ی دژه كانمانه ، جارێ من ترسم له وه هه بوه كه ته زویرمان لێنه كرێت، چونكه زۆربه ی كارمه ندان���ی كۆمس���یۆن یه كێتی نه بون یان گۆڕان ب���ون یان كۆمه ڵ و یه گرتون و

به شێكیشیان پارتین له م سنوره دا.له ناحیه ی پێش���تر هه ڵبژاردنی ئاوێنه : بی���اره پارت���ی ده رچو ب���ه اڵم ئه مجاره یه كێت���ی ده رچ���و، ئێ���وه خه ڵكت���ان له ش���وێنانی ت���ره وه نه هێناوه ت���ه وه بۆ بیاره تا ده نگتان پێبده ن و هاوكێش���ه كه

پێچه وانه بكه نه وه ؟رێ���ك ئه م���ه هه ورام���ی: جه می���ل پێچه وانه ك���ه ی راس���ته ، پارتی نزیكه ی 200 كه س���ی له ش���اره كانی ت���ره وه بۆ بی���اره نه قڵكردوه ت���ه وه له به رئ���ه وه ی ده ربچێ���ت، به ڵ���ێ جاری پێش���و 13 ده نگی���ان له ئێمه زیاتر ب���وه ، ئه مجاره هێش���تا نه قڵكردبویه وه خه ڵكیش���یان ه���ه ر ئێمه ده رچوین، ب���ه اڵم من هاتوم كۆبون���ه وه م به خه ڵك���ی ئ���ه و ناحیه یه كردوه و تێمگه یاندون كه به راورد له نێوان ئیش���ه كانی پارتی و یه كێتیدا بكه ن له و ناوچه یه دا بزانن پارتی چی بۆ كردون؟! هه ر له نه خۆشخانه كه وه كه جه نابی مام جه الل كردویه تیه وه ت���ا به و خانوانه ی ك���ه ب���ۆ خه ڵك���ی بی���اره كراوه ته وه ، پارتی���م بۆ بهێنن ك���ه به ردێكی نابێته س���ه ر به ردێك له ناوچه كه دا، نه مامێكی داب���ێ به جوتیارێ تا بینێژێت، هاوكاری فه قیرێكی كردبێت، جاده یه كی كردبێت، خانویه ك و پردێك���ی كردبێت، ته نانه ت

ته عینمانكردون ئێم���ه پارتیه كانی���ش ئه وانه ی كه فه رمانبه رن، باش���ه ئیتر بۆ ش���وێنی كاڵوی با بردو ده كه ون، پارتی له و ناوچه یه دا چی ك���ردوه ؟ خه ڵكیش بیری كردوه ته وه ، ئه وه هۆ بوه كه ئێمه سه رده می ئه مڕۆ زیادیكردوه ، ده نگمان راستیه كانه ، س���ه رده می نیه موباله غه له هه ڵه بج���ه ش ه���ه روا، زانك���ۆ ئێم���ه هێناومانه ت���ه هه ڵه بجه ن���ه ك كۆمه ڵ و یه گرتوو پارت���ی، ئێمه ئه مانه مان بیری خه ڵكی قابیل���ه هێناوه ت���ه وه ، خه ڵك هه ڵه بج���ه نه زانێ���ت ك���ه نه وش���یروان موسته فا تا ئێس���تا نه هاتوه سه ردانی م���ه زاری ش���ه هیدان و هه ڵه بج���ه بكات له كاتێك���دا هه رچی خه ڵك���ی ئه وروپی و عه ره ب���ی و بیانی بوه هاتوه س���ه ردانی هه ڵه بجه ی ك���ردوه ، ئه ی قابیله خه ڵك نه زانێ���ت كه ئه و منداڵ���ه ورتكانه ی كه له سه یدسادق هاتنه سه ر جاده به فیتی گ���ۆڕان هاتن، ئیت���ر هه ڵه بجه یی بۆچی

گۆڕان بێت؟! عه یبه گۆڕان بێت.ئاوێنه : به دور له هه ڵه بج���ه و بیاره ، ئایا هێنانه وه ی قوباد تاڵه بانی بۆ كوردستان به مه به ستی جێ لێژكردن نییه به دكتۆر

به رهه م له ناو یه كێتیدا؟جه میل هه ورامی: نه خێر، كه س ناتوانێت به دیل���ی كه س بێ���ت، دكت���ۆر به رهه م كه س���ایه تی خۆی هه ی���ه و به ڕێز قوباد تاڵه بانی���ش كه س���ایه تی خ���ۆی هه یه و یه كێتی و ب���ۆ پێویس���تن هه ردوكی���ان هه ریه كه ی���ان به پێ���ی ئیش���ی خۆیان، له نێ���و یه كێتیدا هاتنه پێش���ه وه به پێی توانای���ه و قوب���اد تاڵه بانی���ش كوڕێكی گه نجی خوێنده واری خاكیه و ئه چێته نێو خۆیه تی حه قی به توانای���ه و خه ڵكه وه و

بێته پێشه وه .ئاوێنه : دیاریكردن���ی قوباد تاڵه بانی بۆ بارزانی، نێچیریڤ���ان پۆس���تی جێگری یه كێتی به ره و حیزبێكی به بنه ماڵه ییبون

نابات؟جه میل هه ورامی: باش���ه گوناهی قوباد تاڵه بان���ی چیه كه كوڕێك���ی به توانایه و ك���وڕی مام جه الله ؟! ئه مه په یوه س���ته به كه س���ایه تی خۆی���ه وه ، چونك���ه خۆ مام جه الل كوڕی تریش���ی هه یه ، به ڕێز قوباد تاڵه بانی ئه زمونی سیاسی خۆیی هه ی���ه و یه كێ���ك ب���وه له دیپلۆماتكاره ئ���ه و له ئه مه ری���كاو س���ه ركه وتوه كان فه تره ی���ه ش ك���ه له ئه نجومه نی وه زیران پێش���ودا له كابین���ه ی ئیش���یكردوه ئه زمونی ئیداریی وه رگرتوه و كه س���ێكی س���ه ركه وتوه و كه سێكیش���ه خه ڵك لێی

رازیه و گه نج لێیكۆبونه ته وه .

ئا: ئاكۆ حه مه د رابی

به راورد به هه ڵبژاردنی 21ی ئه یلولی ساڵی رابردو، بزوتنه وه ی گۆڕان

له ده ڤه ری باڵه كایه تی له بری هه ڵكشان، ده نگه كانی كه می كردوه ، به رپرسانی گۆڕانیش هۆكاره كه ی ده گێڕنه وه بۆ رێككه وتنیان له گه ڵ پارتی له سه ر

پێكهێنانی كابینه ی هه شت و كاریگه ریی راگه یاندنه كانی یه كێتی له سه ریان.

بزوتن���ه وه ی گ���ۆڕان له هه ڵبژاردنی 30ی نیس���انی ئه مساڵدا له قه زای چۆمان زیاتر له 800 ده نگ و له ره واندزیش نزیكه ی 500 ده نگ كه متر ده نگ���ی هێناوه ، له كاتێكدا ئه یلولی 21ی له هه ڵبژاردن���ی پێش���ترو 2013، له سه نته ری هه ردو ناوچه كه پله ی

یه كه می به ده ستهێنابو. س���یامه ند عه ل���ی، به رپرس���ی مه كۆی چۆمانی بزوتنه وه ی گۆڕان باس له هۆكاری بزوتنه وه كه یان ده نگ���ی كه مبون���ه وه ی ده كات له ده ڤ���ه ری باڵه كایه تی و ده ڵێت، "دره ن���گ پێكهێنانی حكوم���ه ت و دواجار ڕێككه وتن���ی بزوتنه وه ی گ���ۆڕان و پارتی له سه ر پێكهێنانی حكومه ت و ته وقیته كه ی، كاریگه ریی زۆری هه بو له سه ر كه مبونه وه ی ده نگه كانم���ان له باڵه كایه تی، چونكه ئه و بابه ته به باش���ی بۆ خه ڵك روننه كرایه وه ، خۆیه وه له راگه یاندنه كان���ی یه كێتی���ش هێرشی زۆری بۆ سه ر ئێمه ده ستپێكردو له الی خه ڵك ئێمه ی به پاش���كۆی پارتی وێناكرد، له كاتێكدا هه موی چه واشه كاری و

فریودانی خه ڵكی دژه پارتی بو".عه ل���ی پێیوایه به ش���ێكی زۆری خه ڵكی كوردس���تان به گش���تی له س���ه ر بنه مای "عاتیفه ده نگ ده دات، له و چوارچێوه یه شدا

یه كێت���ی له راگه یاندنه كانی خۆیه وه ، وای باس ده ك���رد كه پارتی و گ���ۆڕان پالنی سڕینه وه و له ناوبردنی یه كێتیان داڕشتوه كه له راس���تیدا ئه مه ش ئه سڵ و ئه ساسی نه بو، به و هۆی���ه وه خه ڵكی باڵه كایه تی و س���نوری هه ولێر، به تایبه ت كه س���وكارو ماڵه شه هیده كانی باڵه كایه تی سۆزیان بۆ یه كێتی ج���واڵو زیاتر ده نگیان به یه كێتی

دا نه ك بزوتنه وه ی گۆڕان". به كاریگه ریی ئام����اژه عه ل����ی س����یامه ند راگه یاندن����ی یه كێتی ده كات له س����ه ریان و ده ڵێت، "یه كێتی له باڵه كایه تی له نێو خه ڵكدا وای باڵوك����رده وه ك����ه راگه یاندنی گۆڕان به رامبه ر به پارتی شله كه دیسان ئه مه ش وا نه ب����و، چونكه گ����ۆڕان و راگه یاندنه كه ی به رده وام بوه له ڕه خنه گرتن له هه ردو حزب، باسی ئه وه شیان كردبو كه یه كێتی ده بێته

ئۆپۆزسیۆن و پارتی و گۆڕانیش ڕێككه وتن و نیازی خراپیان به رامبه ر به یه كێتی هه یه ". ئ����ه و زیاتر ب����اس له ه����ۆكاره كان ده كات و ده ڵێ����ت، " دابه ش����كردنی پاره به س����ه ر خه ڵك و هه ڕه شه لێكردنیان یه كێكی تر بوه

له هۆكاره كان". له الیه ك���ی دیك���ه وه ته حس���ین برایم، گۆڕان بزوتن���ه وه ی مه كۆی به رپرس���ی له ق���ه زای ره وان���دز، له ب���اره ی هۆكاری كه مبونه وه ی ده نگه كانیان له و سنوره دا، جه خ���ت له س���ه ر ئ���ه وه ده كات���ه وه كه هه رچه نده یه كێتی له و سنوره دا ده سه اڵتی سیاس���ی و ئیداری به ده سته وه نیه ، به اڵم له هه ڵبژاردنی 30نیس���انی رابردو، توانی "به شێوه یه كی نهێنی فه رمانده ی سۆران و بتوێ���ن داخڵی ره وان���دزو دۆڵی ئاكۆیان بكات و ئه وانیش كاریان بۆ سه رخس���تنی

حزبه كه یان كردوه . ئه مه ش ڕێخۆش���كه ر بو بۆ ئه نجامدانی هه ڕه ش���ه و كۆمه ڵێك پێش���یلكاری به رامب���ه ر به ده نگ���ده ران و

پرۆسه ی هه ڵبژاردن". ناوبراو " ئه نجامدانی پێش���ێلكاری وه ك به یه كێك موچه بڕی���ن" هه ڕه ش���ه كردن و له ه���ۆكاره س���ه ره كیه كانی كه مبونه وه ی ده نگه كانیان ده زانێت له قه زای ره واندز.

ته حس���ین ئیبراهیم ئاماژه ی به وه ش���دا ك���ه "یه كێت���ی جگه له وه ی هه ره ش���ه ی چه ندین ك���ردوه ، له خه ڵك نانبڕینی���ان به ڵێن���ی جیاجی���ان به خه ڵ���ك داوه بۆ

بانگه شه ی هه ڵبژاردن". ئه و باژێروانه ی ق���ه زای ره واندز ئه وه ش رونده كات���ه وه كه یه كێت���ی "دو لیژنه ی له ئه ندام و كادیرانی خۆی دروس���تكردبو به ن���اوی لیژنه ی س���ێبه رو هه تاو، كاری

ئ���ه م لیژنان���ه جگ���ه له گواس���تنه وه ی ده نگ���ده ران، ئه ركێك���ی دیكه یان بریتی بوه له وه ی لیژنه ی هه تاو ئه گه ر گومانی له كه سێك كردبا ده نگ به یه كێتی نادات، راده گه یاندو س���ێبه ریان به لیژنه ی ئه وه نه خوێن���ده واری به بیان���وی ئه وانی���ش له گه ڵیان ده چونه ژوره وه . له و باره یه وه ئێمه چه ندی���ن به ڵگه و نمونه ی زیندومان الیه ، بۆیه ئێمه له س���ه ر ئه م پێشلكاریه

سكااڵشمان تۆماركردوه ". ئه و ئاماژه ی به وه ش���دا ك���ه "هه رچه نده پارت���ی هه میش���ه فێ���ری ئه نجامدان���ی ته زوی���ره و هه مو هه ڵبژاردنه كانیش هێزی

س���ه ربازی بۆ ره واندز هێناوه ، به اڵم له و هه ڵبژاردنه دا ئێمه هیچی وامان له و حزبه

نه بینی" .پێش ئه نجامدانی ش���ه ڕی ناوخۆ، هه ردو ق���ه زای ره وان���دزو چۆمان���ی ده ڤ���ه ری باڵه كایه ت���ی، به پێگه و جێنفوزی یه كێتی هه ژمار ده كران، له و دو شوێنه دا یه كێتی خاوه نی زۆرینه ی ره ه���ا بو. به اڵم دوای شه ڕی ناوخۆ كه پارتی ئه و دو شوێنه ی كه وته ده س���ت به ه���ۆكاری جیاجیا، تا راده یه ك توانی پێگه یه كی جه ماوه ریی بۆ خۆی دابنێت و له زۆربه ی هه ڵبژاردنه كانیش ده بوه براوه . به اڵم به وپێیه ی كه خه ڵكی ئه و دو ناوچه یه پێشتر زیاتر له ریزه كانی یه كێت���ی ب���ون و خاوه ن���ی ژماره یه ك���ی به رچاوی ش���ه هیدن له نێ���و ئه و حزبه دا، دوای یه كگرتنه وه ی ئیداره ، رۆژ دوای رۆژ پارتی پاشه كشه ی كردو یه كێتی خه ریكه پێگه ی له به ده س���تهێنانی نزیكبێت���ه وه جاران���ی، به تایبه ت كاتێك له هه ڵبژاردنی 30ی نیس���انی رابردو توانی به رێژه یه كی

باش پێش پارتی و گۆڕان بكه وێت. له گه ڵ ئه وه ش����دا له ده ڤه ری س����ۆران كه قه زاكان����ی ره وان����دز، چۆمان، س����ۆران و پارتی هێشتا له خۆده گرێت، مێرگه س����ۆر توانیویه ت����ی به ه����ۆی قه زای س����ۆران و مێرگه سۆره وه پێگه ی خۆی له و ده ڤه ره دا

بپارێزێت. له هه ڵبژاردنی 21ی ئه یلولی ساڵی رابردو بزوتن���ه وه ی گ���ۆڕان له ق���ه زای چۆمان 3754ده نگی به ده س���تهێنابو. كه چی له و هه ڵبژاردن���ه دا بۆ ئه نجومه ن���ی نوێنه ران 2861ده نگ و بۆ ئه نجومه نی پارێزگاكانیش 2625ده نگ���ی به ده س���تهێناوه . له قه زای ره واندزی���ش به هه مانش���ێوه ده نگه كانی

كه میكردوه .

جه میل هه ورامی : عه یبه هه ڵه بجه یی گۆڕان بێت

گۆڕان هۆكاری پاشه كشه ی ده نگه كانی له ده ڤه ری باڵه كایه تی ئاشكرا ده كات

ئێران چه ند قینی له ئیسرائیله منیش

ئه وه نده رقم له ته كه توالته

ئه نجامدانی پێشێلكاری وه ك

هه ڕه شه كردن و موچه بڕین

به یه كێك له هۆكاره سه ره كیه كانی كه مبونه وه ی ده نگه كانیان

ده زانێت

جه میل هه ورامی

قه زای چۆمان

ئا: هاوكار حسێن

به رپرسانی ئه مه ریكا پێیانوایه قوباد تاڵه بانی یه كێكه له كاراكته ره خاوه ن قورساییه كانی ناو سیاسه تی كوردی ،

به اڵم پێگه كه ی به ته واوی به نده به قورسایی باوكیه وه كه سكرتێر

یه كێتی و سه رۆك كۆماری عێراقه .

به پێ����ی به ڵگه نامه یه ك����ی س����ایتی ویكیلیك����س كه له الی����ه ن راوێژكاری سیاس����یی و دیپلۆماتكارانی ئه مه ریكا له به غدا نوس����راوه و ئاوێنه ده قه كه ی كردوه به كوردی ، ئاماژه به وه ده كه ن هه وڵده دات قوب����اد "ئه گه رچ����ی كه گه شه به كاری سیاسیانه ی خۆی بدات له كایه ی سیاسیی هه رێمی كوردستاندا، به اڵم تێڕوانینی ته قلیدیانه ی یه كێتی بۆ ده س����ه اڵتی بنه ماڵه ی����ی ئاماژه ن به وه ی پێگه ی قوب����اد تاڵه بانی له ناو هه ژمونی وابه سته ی به ته واوی حزبدا

باوكیه تی ".له به ش����ێكی ئ����ه و به ڵگه نامه ی����ه دا ك����ه مێژوه ك����ه ی ب����ۆ س����اڵی 2006 ئه مه ریكا به رپرس����انی ده گه ڕێته وه ، ئام����اژه به وه ده كه ن ك����ه " زۆرینه ی ئه ندامان����ی یه كێتی به نهێنی ئه وه مان پێده ڵێن كه ئاینده ی قوباد تاڵه بانی له ن����او یه كێتیدا جێگه ی پرس����یاره ، له وه ی نیگه رانه یه كێتی له به رئه وه ی وه ك حزبێكی بنه ماڵه یی هاوش����ێوه ی كوردس����تان، دیموكرات����ی پارت����ی ده ربكه وێت )كه له گه ڵ دروستبونیه وه ی����ه ك خێ����زان به ڕێ����وه ی ده ب����ات(. قوباد به یه كێ����ك له كاراكته ره خاوه ن كوردی سیاسه تی ناو قورساییه كانی دانانرێت و به ته واویش پشتیبه س����توه

به باوكی ".له كێش����ه كانی باس قوباد هاوكات ده كات و پارت����ی یه كێت����ی و نێ����وان ده ڵێت، "هێش����تا ئه ندامانی مه كته بی به رامب����ه ر بێمتمانه ی����ی سیاس����یی یه كت����رو عه قڵیه تێكی جه نگی س����ارد له نێوانیاندا هه یه ". له باره ی حزبه كه ی خۆییشه وه ، قوباد وتویه تی ، "هه ندێك نه وشیروان بااڵی وه كو س����ه ركرده ی مسته فاو كۆس����ره ت ره سوڵ هه رگیز حه زیان به وه نه كردوه یه كێتی و پارتی حكومه تیش ه����ه ردو یه كبگرن����ه وه و

تێكه ڵبكرێنه وه ".

ده قی به ڵگه نامه كه 06BAGHDAD1743 : ئای دی

بابه ت: قوباد تاڵه بانی : سه ركرده یه ك به ره و ته ختی ده سه اڵت

س����ه رچاوه : باڵیۆزخانه ی ئه مه ریكا له به غدا

به روار: 25ی ئایاری 2006پۆلێن: زۆر نهێنی

پوخته : له میان����ی گفتوگۆیه كی دورودرێژدا له رۆژی 22ی ئایاری 2006، نوێنه ری كوردس����تان هه رێم����ی حكومه ت����ی له واش����نتۆن و كوڕی دوه می سه رۆكی عێراق، قوباد تاڵه بانی دوپاتیكرده وه كه كابینه كه ی نوری مالیكی سه رۆك وه زیران����ی عێ����راق به هێزت����ر ده بێت له كابینه ك����ه ی ئیبراهی����م جه عفه ری . هه روه ها داوای پشتیوانی باڵیۆزخانه ی ئه مه ریكای كرد ب����ۆ چه ند وه زیرێكی وه ك به یان جه بر و حسێن شه هرستانی . قوباد به په رۆشه وه دڵنیایی دا له وه ی كه سه رۆك جه الل تاڵه بانی و یه كێتیش هه م����و پش����تیوانیه كیان له جێگ����ری ئه حمه د چه له بی وه زیران، س����ه رۆك كێشاوه ته وه ، به اڵم هۆشداری ئه وه شی دا ك����ه چه له بی له كابینه ی حكومه تی نوێ����دا هه وڵی وه رگرتنی ده س����ه اڵت ده دات. هه روه ه����ا سه رزه نش����تی ئه و لێكترازانه ی كرد ك����ه له نێوان هه ردو پارته كوردیه كه دا له ئاستی ئه ندامانی مه كته بی سیاس����ییدا هه یه . تاڵه بانی دوپاتیكرده وه كه س����ه ركرده ی پارتی

دیموكرات����ی كوردس����تان، مه س����عود یه كێت����ی س����ه ركرده ی بارزان����ی و نیشتمانی كوردستان جه الل تاڵه بانی تاكه كه سانێكن كه خاوه نی تێڕوانینی ستراتیجی بن. پاشان قوباد چوه سه ر مه سه له ی لۆبی ، له و ڕوه وه ره خنه ی له باڵیۆزخان����ه ی ئه مه ری����كا گرت كه كاری پێویس����ت ناكه ن ب����ۆ هاندان و راسته وخۆ وه به رهێنانی گه شه پێدانی ب����ۆ هه رێمی كوردس����تان. ئه گه رچی به كاری گه ش����ه هه وڵ����ده دات قوباد له كایه ی ب����دات سیاس����یانه ی خۆی به اڵم كوردستاندا، هه رێمی سیاسیی یه كێت����ی ته قلیدیان����ه ی تێڕوانین����ی بۆ ده س����ه اڵتی بنه ماڵه ی����ی ئاماژه ن به وه ی پێگه ی قوب����اد تاڵه بانی له ناو هه ژمونی وابه سته ی به ته واوی حزبدا

باوكیه تی . رۆژی 22ی ئایار، نوێنه ری حكومه تی هه رێمی كوردستان له واشنتۆن و كوڕی دوه می سه رۆكی عێراق، قوباد تاڵه بانی به راوێ����ژكاری سیاس����یی ئه مه ریكای هه س����ت به ته واوی ك����ه راگه یان����د، به گه شبینی ده كات له باره ی حكومه تی نوێوه . به پێچه وان����ه ی نیگه رانیه كانی كه س����ایه تیه سیاس����ییه كانی دیكه ی كورد، قوباد تاڵه بانی جه ختیكرده وه

وه زیران، س����ه رۆك كابینه ك����ه ی كه نوری مالیكی زۆر به هێزتربوه له وه ی ئیبراهیم جه عفه ری ، سه رۆك وه زیرانی پێش����و. له گه ڵ ئه وه شدا، قوباد دانی به وه دا نا ك����ه خوزه ی����ر ئه لخوزاعی هه ڵبژاردنێكی خراپ بوه بۆ وه زاره تی پ����ه روه رده ، وتیش����ی ل����ه زۆر روه وه به تواناترو زۆر مالیك����ی وه زیره كانی به وه زیری ئاماژه ی پرۆفێش����ناڵترن. نه وت، حس����ێن شه هرس����تانی نوێی پێكه نی����ن قوب����اد هه رچه ن����ده دا. گرتی ب����ه وه ی كه ح����ه زی به چاره ی شه هرس����تانی نه بێت، به اڵم ئاماژه ی به وه ك����رد شه هرس����تانی له توانایدایه هه ندێ����ك وزه و توانای پێویس����ت بۆ

وه زاره تی نه وت په یدا بكات.

دابه شبون له نێوان یه كێتی و پارتی كاتێك پرس����یاری لێك����را له باره ی ئه وه ی كه چۆن ده توانرێت یه كڕیزیی راس����ته قینه له نێوان یه كێتی و پارتیدا تاڵه بانی قوباد ده بێت، به رجه س����ته وتی كه په یوه ندییه كانی نێوان هه ردو تاڵه بانی و مه سعود سه ركرده ، جه الل بارزانی هه رگیز باش نه بوه . هه ردوكیان ستراتیجی و تێڕوانینی هه مان توانای ئامانج����ی هاوبه ش����یان هه ی����ه ب����ۆ

كوردستان. هه ردوكیان له تافی الویه وه یه كتری ده ناس����ن و وێ����ڕای ناكۆكی و ملمالنێكانیش����یان، ه����ه ردوال رێزیان له پێگه و هێزی یه كتر گرتوه . ته نانه ت تاڵه بانی پێش����نیازی ئه وه ی كرد كه بارزانی به رده وام سه ركرده كانی عێراق هانده دات بۆ ده س����تكه وتی زیاتر بۆ له هه مانكاتیشدا كوردستان، هه رێمی تاڵه بانی وه ك نێوه ندكارێكی بێالیه ن، نه ده یه وێت كۆنترۆڵی بارزانی بكات، نه هه وڵیش����ده دات بۆ ئه وه ی ته نازول

بكات. یه كێك له و كێش����انه ی كه له نێوان یه كێت����ی و پارتی����دا قوب����اد ئاماژه ی پێ����دا، ئه وه یه كه ئه ندامانی مه كته بی سیاسیی هێشتا بێمتمانه یی به رامبه ر یه كت����رو عه قڵیه تێكی جه نگی س����ارد له نێوانیاندا هه یه . له باره ی حزبه كه ی خۆی����ه وه ، قوب����اد وت����ی ، هه ندێ����ك نه وشیروان بااڵی وه كو س����ه ركرده ی مسته فاو كۆس����ره ت ره سوڵ هه رگیز حه زیان به وه نه كردوه یه كێتی و پارتی حكومه تیش ه����ه ردو یه كبگرن����ه وه و تێكه ڵبكرێنه وه . تاڵه بانی پێش����نیازی ئ����ه وه ی ك����رد ك����ه چاره س����ه ره كه ئه وه ی����ه چاوه ڕوان����ی ن����ه وه ی دوای خانه نشینبونی كۆنه كان و پێشمه رگه

سیاسییه كانی كورد بكه ین.

پشتیوانی ئابوری زیاتر تاڵه بان����ی ئاماژه ی ب����ه وه كرد كه به نی����ازه رۆژی 24 ی����ان 25ی ئایار بگه ڕێته وه بۆ سلێمانی بۆ بینینی شێخ وه لید بن ته اڵڵی سعودی به مه به ستی ده ره كی . وه به رهێنانی تاووتوێكردنی )كۆمێنت: رون نی����ه كه ئاخۆ قوباد سعودی ، شازاده ی بینینی مه به ستی شێخ وه لید بن ته اڵڵ بو یاخود شێخ وه لید بن ئیبراهیم����ی خاوه نی تۆڕی

میدیایی ئه لعه ره بیه (.

كۆمێنت: قوباد تاڵه بانی دوه مین كوڕی جه الل تاڵه بانی و هێرۆ ئیبراهیم ئه حمه ده . ئه و ناوه ڕاس����تی سییه كاندایه و له ته مه نی ئافره تێكی له گه ڵ هاوس����ه ری ژیانی ئه مه ریكی پێكهێناوه به ناوی ش����ێری كراه����ام. زمانی ئینگلی����زی و كوردی به پ����اراوی ده زانێ����ت. وه ك نوێنه ری حكومه ت����ی هه رێم له واش����نتۆن، ئه و بانگه شه ی ئه وه ده كات كه كارده كات بۆ حزبه كان نه ك ب����ۆ باوكی . قوباد له میانی گفتوگۆكه یدا چه ندین دروشمی بوشی تێكه ڵ به قسه كانی ده كرد، بۆ نمونه س����ه باره ت به بێهیوابونی كورد له به رامب����ه ر حكومه ته ك����ه ی مالیكی ، وه اڵم����ی قوباد ئه وه بو كه ئینس����ان پێویس����ته پۆزه تی����ڤ بێ����ت چونكه گه ش����بینیی هێزێك����ی كاریگ����ه ره ". دواتر، كاتێك راوێژكاره سیاسییه كه ی ئه مه ری����كا داوای له تاڵه بان����ی ك����رد نوێترین له ب����اره ی بدات رونكردنه وه هۆش����داریی ك����ه خ����ۆی بابه ت����ی داب����وه رۆژئ����اوا به وه ی كوردس����تان شایس����ته ی ماف����ی س����ه ربه خۆبونه ، قوباد دوپاتیكرده وه كه "كوردس����تان عێراق جیانابێته وه ، له عێراق هه رگیز

له كوردستان جیاده بێته وه ". وێ����ڕای ته مه ن����ه گه نجه كه ی ، به اڵم په یوه ندیه كانی خێزانه كه ی پێگه یه كی له سیاس����ه تی كوردی����دا ل����ه ده ره وه ، به قوباد تاڵه بانی به خشیوه . زۆرینه ی ئه ندامان����ی یه كێتی به نهێنی ئه وه مان پێده ڵێن كه ئاینده ی قوباد تاڵه بانی له ن����او یه كێتیدا جێگه ی پرس����یاره ، له وه ی نیگه رانه یه كێتی له به رئه وه ی وه ك حزبێكی بنه ماڵه یی هاوش����ێوه ی كوردس����تان، دیموكرات����ی پارت����ی ده ربكه وێت )كه له گه ڵ دروستبونیه وه ی����ه ك خێ����زان به ڕێ����وه ی ده ب����ات(. قوباد به یه كێ����ك له كاراكته ره خاوه ن كوردی سیاسه تی ناو قورساییه كانی دانانرێت و به ته واویش پشتیبه س����توه

به باوكی .

ئا: هاوكار

یه كێتی دو رێگه ی له به رده مدابوه بۆ دیاریكردنی كه سێك بۆ پۆستی جێگری سه رۆكی حكومه ت:ته وافوق یان به ده نگدان له نێوان ئه ندامانی

سه ركردایه تی و مه كته بی سیاسیی ، كه هه ردوكیان بێ سه رئێشه نه بوه .

یه كێت����ی نیش����تمانی كوردس����تان دوایین هێزی س����ه ره كی بو له هه رێمی كوردستان كه شه مه ندۆفێری كابینه ی هه شتی له سه ر وه س����تابو تا بتوانێت پاش نزیك����ه ی 8 مانگ له چاوه ڕوانی ، هۆكاره كه ش بكه وێت����ه ڕێ . دواج����ار الیه نه كان و گش����ت بڕیاردانی دره نگ جه مس����ه ره كانی رێكنه كه وتنی دواتر ناوخۆی یه كێتی بو له سه ر دیاریكردنی كه س����ێك بۆئ����ه وه ی ببێت����ه جێگری

سه رۆكی حكومه ت.ئه و كه سانه ی له چه ند رۆژی رابردودا

له ناو یه كێتیدا بۆ ئه و پۆس����ته ناویان ده هێنرا، قوباد تاڵه بانی ، كوڕه بچوكی جه الل تاڵه بانی و حاكم قادر، ئه ندامی

مه كته بی سیاسیی یه كێتی بون.به پێی وته ی چه ند س����ه رچاوه یه كی ناو س����ه ركردایه تی یه كێتی ، باشترین رێگه كه ئه ندامانی مه كته بی سیاسیی بیری����ان لێكردوه ت����ه وه رێگه ی یه كه م )ته واف����وق( بوه ، چونك����ه دڵنیابون له حاڵه ت����ی ده نگ����دان و به رێگ����ه ی ده رچونی قوباد تاڵه بانی كه چانس����ی زیات����ری هه یه ل����ه م رێگه ی����ه وه ،دور نه بوه ناكۆكی و ملمالنێ سڕكراوه كانی ناوخ����ۆی یه كێتی جارێك����ی تر له پڕ "س����ه ركه وتن"ه ی ئ����ه و بته قن����ه وه و له هه ڵبژاردنی 30ی نیس����ان چێژتیان،

به وهۆیه وه كۆتایی بێت.له باره ی میكانیزمه كانی دیاریكردنی یه كێك ل����ه و دو پاڵێ����وراوه ، عه دنان موفتی ، ئه ندامی مه كته بی سیاس����یی یه كێتی به ئاوێنه ی راگه یاند، "ئێمه هه ر

ده بێت بگه ینه ئه نجام جا به ش����ێوه ی ته وافوق بێت یاخود ده نگدان".

به پێی ئه و زانیاریانه ی له به رده ستی ئاوێنه ن، دیاریكردن����ی قوباد بۆ ئه و پۆس����ته ، به ده ر ل����ه وه ی خێزانه كه ی چان����س و پێگ����ه ی له ن����او یه كێتی����دا به هێزكردوه ، له س����ه ر بنه مای ته مه ن و لێهاتویی بوه . زۆرینه ی ئه و ئه ندامانه ی ناو مه كته بی سیاسیش كه پشتیوانی قوباد ده ك����ه ن، پێیانوای����ه هه روه ك چ����ۆن ناوب����راو له كاتی بانگه ش����ه ی توانی تاڕاده ی����ه ك هه ڵبژاردنه كان����دا ئ����ه و جێگه یه پڕبكات����ه وه كه به هۆی نه خۆشكه وتنی باوكیه وه له ناو یه كێتیدا دروس����تبوه ، له ئه ركه حكومیه كه شیدا ده توانێت "سه ركه وتو" بێت. هه روه ها پێشتر ئه ندامان و كادرانی بااڵی یه كێتی له چوارچێوه ی راپۆرتێكدا كه ئاراسته ی مه كته بی سیاسیی حزبه كه یان كرابو، داوایانكردبو كه ته واوی س����تافی ناو حكومه ت بگۆڕدرێن و ئه ندامه كۆنه كان

له واجیهه ی حكومه تدا دوربخرێنه وه . حاكم پش����تیوانی ئه وان����ه ی به اڵم دیاریكردنی پێیانوایه كردوه قادریان قوباد ناكۆك����ه له گه ڵ ئه و بنه مایانه ی یه كێتی بانگه شه ی بۆ ده كات كه خۆی وه ك پارتێك����ی سۆش����یال دیموكرات وه سفده كات وله گه ڵ حوكمی بنه ماڵه یی نی����ه . هه روه ه����ا حاك����م ق����ادر تاكه كاندید بوه له ناو مه كته بی سیاس����یدا كه خۆی بپاڵێوێت بۆ ئه و پۆس����ته و ناوبراو پێیانوابوه الیه نگره كانیش����ی شایس����ته تره بۆ ئه و پۆسته ، چونكه رابردوشدا چه ندین جار له كابینه كانی ده رچونی چانسی به اڵم پاڵێوراوبوه ،

نه بوه . به وته ی به شێك له كادره ناوه ندیه كانی گه وره تری����ن له راب����ردودا یه كێت����ی ، له مپه ری به رده م س����ه ركه وتنی حاكم ب����ۆ پۆس����تێكی له وش����ێوه یه ، قادر دیموكرات����ی پارت����ی ته حه ف����وزی كوردس����تان بوه ، به وپێی����ه ی ناوبراو

له الی پارت����ی كاراكته رێكی "دڵخواز" نه ب����وه ، بۆ ئه مجاره ش به ربه س����ته كه به هێزی����ی پێگ����ه ی ركابه ره كه ی بوه

له ناو یه كێتیدا. هه ر به پێ����ی زانیارییه كانی ئاوێنه ، بیری یه كێت����ی سیاس����یی مه كته بی پێدانی له به رامبه ر له وه كردوه ت����ه وه پۆستی جێگری س����ه رۆكی حكومه ت به قوباد تاڵه بانی ، یه كێك له پۆس����ته وه زارییه كانی دیكه بدرێت به حاكم قادر، وه زیری جێگری له به هێزترینیش����یان ناوخۆیه كه هه ر دو س����اڵێك له نێوان

یه كێتی و پارتی ئاڵوگۆڕده كرێت.ئه مڕۆ بڕی����اره له كاتێكدایه ئه م����ه په رله مانی كوردس����تان به مه به س����تی ناونانی سه رۆكی حكومه ت و جێگره كه ی ئه وه ی دوای ئ����ه وه ش كۆببێت����ه وه ، مه س����عود بارزانی س����ه رۆكی هه رێم، دوێنێ����ی وه ك دوایی����ن رۆژ دیاریكرد یه كێتی یه كالكردن����ه وه ی خ����ۆ ب����ۆ

له به شداریكردن له كابینه ی نوێدا.

تایبه‌ت)429( سێشه ممه 662014/5/20

پێگه‌ی‌‌قوباد‌تاڵه‌بانی‌‌به‌ته‌واوی‌‌به‌نده‌‌به‌قورسایی‌‌باوكیه‌وه‌ویکیلیکس 2006

یه‌كێتی‌‌ترسی‌‌هه‌بوه‌‌له‌وه‌ی‌‌كاندیدكردنی‌‌قوباد‌تاڵه‌بانی‌‌بخاته‌‌ده‌نگدانه‌وه‌

جه الل تاڵه بانی و قوبادی کوڕی له گه ڵ بوشدا

ئه ندامانی مه كته بی سیاسیی هێشتا

بێمتمانه یی به رامبه ر یه كترو

عه قڵیه تێكی جه نگی سارد

له نێوانیاندا هه یه

قوباد جه الل تاڵه بانی له دایكبوی 21ی ته مموزی

1977هه ڵگری بڕوانامه ی

به كالۆریۆس له ئه ندازیاری میكانیك له زانكۆی

كینگستۆنی به ریتانیاله ساڵی 2004 ده بێته نوێنه ری

یه كێتی له ئه مه ریكاساڵی 2006، بوه ته نوێنه ری حكومه تی هه رێم له ئه مه ریكا

له كابینه ی حه وته م، سه رۆكی فه رمانگه ی هه ماهه نگی و

به دواداچون بوه

قوباد تاڵه بانی

ئه مه ریكاو ئێران كێبڕكێ له سه ر پێكهێنانی حكومه تی نوێی عێراق ده كه ن

‌‌ئا:‌ئاوێنه‌

هه‌ریه‌كه‌‌له‌باڵێوزخانه‌كانی‌‌ئه‌مه‌ریكاو‌ئێران‌هه‌وڵه‌كانیان‌بۆ‌حكومه‌تی‌‌نوێی‌‌عێراق‌ده‌ستپێكردوه‌،‌شاره‌زایه‌كی‌‌

ئه‌مه‌ریكی‌‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌له‌ئێستادا‌چانسی‌‌ئه‌مه‌ریكا‌به‌هێزتره‌و‌رۆڵی‌‌

به‌ره‌و‌الوازبون‌ده‌چێت.

س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‌سیاس���ی‌‌ئاگادار‌هه‌ریه‌ك���ه‌‌ رایگه‌یان���د‌ له‌به‌غ���داوه‌‌ئه‌مه‌ری���كاو‌ له‌باڵێوزخانه‌كان���ی‌‌ئێ���ران‌له‌عێراق،‌ب���ۆ‌نزیكردنه‌وه‌ی‌‌پێكهێنانی‌‌ سیاس���یه‌كان‌و‌ الیه‌ن���ه‌‌هاوپه‌یمانیه‌ك���ی‌‌پارله‌مانی‌‌به‌هێزی‌‌نزی���ك‌له‌خۆیان‌بۆ‌دروس���تكردنی‌‌كێبڕكێی‌ عێ���راق،‌ نوێی‌‌ حكومه‌تی‌‌

یه‌كتر‌ده‌كه‌ن.‌سه‌رچاوه‌كه‌،‌پێیوایه‌‌ره‌نگه‌‌ئێران‌ئه‌مجاره‌‌نه‌توانێت‌زۆرینه‌ی‌‌پارله‌مانی‌‌

خۆشیانه‌وه‌‌ له‌الیه‌ن‌ بكات،‌ دروست‌ئه‌مه‌ریكیه‌كان‌هه‌وڵده‌ده‌ن‌سیناریۆی‌‌چ���وار‌س���اڵ‌له‌مه‌وب���ه‌ر‌دوب���اره‌‌نه‌بێت���ه‌وه‌.‌س���ه‌رچاوه‌كه‌‌وتیش���ی‌‌"پێده‌چێ���ت‌ئه‌مجاره‌‌ئه‌مه‌ریكیه‌كان‌به‌س���ه‌ركه‌وتنی‌‌ رێگ���ه‌‌ براوه‌ب���ن‌و‌ئێرانیه‌كان‌نه‌ده‌ن،‌چونكه‌‌ماوه‌یه‌كه‌‌هه‌وڵ���ده‌ده‌ن‌بۆ‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌الیه‌نه‌كان‌

له‌خۆیان‌نزیكبكه‌نه‌وه‌".رۆژی‌‌)2014/4/30(‌به‌به‌ش���داری‌‌پاڵێوراوی‌‌پیاوو‌)2607(‌ ‌)6425(پاڵێوراوی‌‌ژن‌هه‌ڵبژاردنی‌‌پارله‌مانی‌‌عێراق‌به‌ڕێوه‌چو.‌بۆ‌ئه‌م‌هه‌ڵبژلردنه‌‌بیس���ت‌ملی���ۆن‌و‌)437(‌ه���ه‌زارو‌)712(‌ك���ه‌س‌ماف���ی‌‌ده‌نگدانیان‌هه‌بو.‌هه‌روه‌ه���ا‌دو‌ملیۆن‌و‌)23(‌ه���ه‌زار‌ده‌نگ���ده‌ری‌‌تایبه‌ت‌هه‌بون.‌به‌وته‌ی‌‌كۆمیسیۆن‌رێژه‌ی‌‌به‌شداری‌‌عێراقدا‌ له‌سه‌رانس���ه‌ری‌‌ ده‌نگده‌ران‌‌)12( ل���ه‌‌ زیات���ر‌ ب���وه‌‌و‌ ‌)%60(ملیۆن‌ده‌نگده‌ر‌له‌ده‌نگدانی‌‌گش���تی‌‌

ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ به‌ش���دارییانكردوه‌،‌واڵتی���ش‌زیات���ر‌ل���ه‌‌)165(‌هه‌زار‌

ده‌نگده‌ر‌به‌شداربون.مایكڵ‌نایتس‌توێژه‌ر‌له‌په‌یمانگای‌‌ب���اس‌ له‌وتارێك���دا‌ واش���نتن،‌ل���ه‌وه‌ده‌كات‌حكومه‌ت���ی‌‌واش���نتن‌بۆ‌ كاریكردوه‌‌ هه‌وڵیداوه‌و‌ به‌رده‌وام‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌هه‌ڵب���ژاردن‌له‌كاتی‌‌خۆی‌‌و‌به‌شێوه‌یه‌كی‌‌ عێراقدا‌ له‌سه‌رانسه‌ری‌‌ئازادان���ه‌‌بكرێ���ت.‌هه‌روه‌ها‌ده‌ڵێت‌"رۆڵی‌‌واشنتن‌له‌پێكهێنانی‌‌حكومه‌تدا‌ئه‌وه‌ش‌ ده‌بێ���ت".‌ به‌هه‌مانش���ێوه‌‌راده‌گه‌یه‌نێ���ت‌تا‌ئێس���تا‌ئه‌مه‌ریكا‌پشتیوانی‌‌خۆی‌‌بۆ‌هیچ‌پاڵێوراوێك‌ب���ۆ‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌حكومه‌تی‌‌نوێی‌‌

عێراق‌ده‌رنه‌بڕیوه‌.به‌بۆچون���ی‌‌ئه‌و‌توێ���ژه‌ره‌،‌رۆڵی‌‌الوازبون‌ ب���ه‌ره‌و‌ له‌عێراقدا‌ ئێ���ران‌ده‌چێت،‌بۆ‌به‌ڵگاندنی‌‌وته‌كانیش���ی‌‌موقته‌دا‌ به‌به‌ش���داریكردنی‌‌ نمون���ه‌‌له‌هه‌وڵ���ی‌‌ ده‌هێنێت���ه‌وه‌‌ س���ه‌در‌

مالیكی‌‌ له‌نوری‌‌ متمانه‌‌ سه‌ندنه‌وه‌ی‌‌له‌س���اڵی‌‌)2012(‌له‌گ���ه‌ڵ‌هه‌ریه‌كه‌‌ع���ه‌الوی‌.‌هه‌روه‌ها‌ ئه‌یاد‌ له‌پارتی‌‌و‌باس‌له‌وه‌ده‌كات‌فش���اره‌كانی‌‌ئێران‌بۆ‌به‌شداریكردنی‌‌یه‌كێتی‌‌له‌كابینه‌ی‌‌هه‌شته‌می‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێمدا‌رۆڵێكی‌‌

ئه‌وتۆی‌‌نه‌بوه‌.توێژه‌ره‌‌ئه‌مه‌ریكیه‌كه‌‌رونیده‌كاته‌وه‌‌حكومه‌تی‌‌واڵته‌ك���ه‌ی‌‌په‌ندی‌‌زۆری‌‌له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‌چوار‌ساڵ‌له‌مه‌وبه‌ر‌وه‌رگرتوه‌،‌هه‌وڵه‌كانی‌‌ئێستاشی‌‌بۆ‌دانانی‌‌به‌ردی‌‌بناغه‌ی‌‌په‌یوه‌ندییه‌كی‌‌پته‌وه‌‌له‌گه‌ڵ‌حكومه‌تی‌‌نوێی‌‌عێراق.‌هه‌روه‌ها‌ئاش���كرای‌‌ده‌كات‌له‌ماوه‌ی‌‌ش���ه‌ش‌مانگی‌‌راب���ردودا‌ئه‌مه‌ریكا‌ب���ه‌رده‌وام‌هه‌وڵ���ی‌‌نزیكبون���ه‌وه‌ی‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌و‌حكومه‌تی‌‌به‌غدای‌‌داوه‌.‌هه‌روه‌ك‌به‌پێویستی‌‌ده‌زانێت‌ئه‌مه‌ریكا‌هۆش���یارانه‌‌كاربكات،‌بۆ‌هه‌رێم‌و‌ په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌‌ ئ���ه‌وه‌ی‌‌

ناوه‌ند‌به‌ره‌و‌داڕوخان‌نه‌چن.

ئه‌فسه‌رێكی‌فڕۆكه‌وانی‌سه‌رده‌می‌به‌عس:

سه دام جێبه جێكاری قانون و نیشتیمانپه روه ر بو

7 )429(‌سێشه‌ممه‌‌2014/5/20 عێراق

عادل مورادله‌پارتی���ه‌وه‌‌ سیاس���ی‌‌ خه‌بات���ی‌‌له‌دامه‌زرێنه‌رانی‌‌ یه‌كێكه‌‌ ده‌س���تپێكرد،‌یه‌كێتی‌‌و‌پاش���ان‌ده‌بێته‌‌سۆسیالیست،‌له‌ئێس���تادا‌به‌لێدوان���ه‌‌تونده‌كانی‌‌دژی‌‌پارتی‌‌و‌دۆس���تایه‌تیه‌كه‌ی‌‌له‌گه‌ڵ‌مالیكی‌‌

ده‌ناسرێته‌وه‌:‌عادل‌موراد.ل���ه‌)1947/12/11(‌ م���وراد‌ ع���ادل‌له‌شاری‌‌به‌غدا‌له‌دایكبوه‌،‌كوڕی‌‌دوه‌می‌‌برایه‌ك‌و‌خوش���كێكی‌‌ خانه‌واده‌كه‌یه‌تی‌‌و‌دیك���ه‌ی‌‌هه‌ی���ه‌.‌مامێك���ی‌‌له‌راپه‌ڕینی‌‌تشرینی‌‌دژی‌‌حكومه‌ت‌و‌ئینگلیز‌له‌ساڵی‌‌)1952(‌كوژراوه‌.‌باوكی‌‌له‌‌)1974/1/1(‌له‌الیه‌ن‌رژێمی‌‌به‌عسه‌وه‌‌له‌به‌رده‌م‌ماڵی‌‌خۆیان‌ده‌كوژرێت.‌مامه‌كه‌ی‌‌دیكه‌ش���ی‌‌هێزه‌كان���ی‌‌ له‌الی���ه‌ن‌ ل���ه‌)2007/1/1(‌

ئه‌مه‌ریكاوه‌‌به‌هه‌ڵه‌‌ده‌كوژرێت.م���وراد‌له‌بنه‌ماڵه‌یه‌كی‌‌كوردی‌‌فه‌یلیه‌،‌قۆناغه‌كان���ی‌‌خوێندنی‌‌له‌ش���اری‌‌به‌غدا‌ته‌واوكردوه‌و‌زمانه‌كانی‌‌كوردی‌‌و‌عه‌ره‌بی‌‌و‌ئینگلیزی‌‌و‌فارس���ی‌‌ده‌زان���ێ‌.‌له‌قۆناغی‌‌ناوه‌ن���دی‌‌له‌گه‌ڵ‌هه‌ریه‌كه‌‌له‌مه‌س���عود‌و‌ئیدری���س‌بارزانی‌‌و‌رۆژ‌نوری‌‌ش���اوه‌یس‌له‌یه‌ك‌قوتابخانه‌‌بون،‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌ده‌ڵێت‌"ئه‌وان‌قس���ه‌یان‌له‌گه‌ڵم���ان‌نه‌ده‌كردو‌تێكه‌اڵومان‌نه‌ده‌بون".‌له‌ساڵی‌‌)1971(‌پ���ه‌روه‌رده‌ی‌‌ كۆلێژی‌‌ كیمیایی‌‌ به‌ش���ی‌‌زانكۆی‌‌به‌غدای‌‌ته‌واوكردوه‌.‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌فه‌یلی‌‌بوه‌‌رێگ���ه‌ی‌‌پێنه‌دراوه‌‌له‌كۆلێژی‌‌

پزیشكی‌‌زانكۆی‌‌موسڵ‌بخوێنێت.س���ه‌ره‌تای‌‌ژیانی‌‌سیاس���ی‌‌له‌یه‌كێتی‌‌له‌س���اڵی‌‌ ده‌س���تپێكردوه‌و‌ قوتابیانه‌وه‌‌)1964(‌په‌یوه‌ندی‌‌به‌ریزه‌كانی‌‌پارتیه‌وه‌‌به‌ه���ۆی‌‌ ‌)1968( له‌س���اڵی‌‌ ك���ردوه‌،‌ئاش���كرابونی‌‌رێكخس���تنه‌‌نهێنیه‌كان���ی‌‌پارتی���ه‌وه‌‌به‌غ���دا‌ب���ه‌ره‌و‌كوردس���تان‌به‌جێده‌هێڵێ���ت،‌دوای‌‌رێككه‌وتننام���ه‌ی‌‌)11/ئازار/1970(‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌به‌غدا‌و‌له‌ته‌مموزی‌‌ئه‌و‌س���اڵه‌دا‌بوه‌ته‌‌ئه‌ندامی‌‌ناوچه‌ی‌‌به‌غ���دای‌‌پارت���ی‌.‌له‌كۆنگره‌ی‌‌شه‌ش���ه‌می‌‌یه‌كێتی‌‌قوتابیان‌له‌ئه‌یلولی‌‌)1970(‌زۆرینه‌ی‌‌ده‌نگه‌كانی‌‌هێناوه‌.

له‌ساڵی‌‌)1974(‌له‌گه‌ڵ‌جه‌الل‌تاڵه‌بانی‌‌له‌به‌یروت���ی‌‌پایته‌خت���ی‌‌لوبن���ان‌یه‌كتر‌پارتێكی‌‌ دروس���تكردنی‌‌ باسی‌‌ ده‌بینن‌و‌سیاسی‌‌نوێ‌‌ده‌كه‌ن‌و‌ساڵی‌‌دواتر‌یه‌كێتی‌‌نیش���تیمانی‌‌كوردس���تان‌داده‌مه‌زرێنن.‌رێكخس���تنه‌كانی‌‌ به‌رپرس���ی‌‌ وه‌ك���و‌بۆ‌ یه‌كێتی‌‌ده‌ستبه‌كارده‌بێت،‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‌یه‌كه‌مجاری���ش‌بڕی‌‌چوار‌ملیۆن‌فره‌نكی‌‌فه‌ره‌نسی‌‌له‌حكومه‌تی‌‌لیبیا‌بۆ‌پارته‌كه‌ی‌‌

وه‌رده‌گرێت.له‌دامه‌زرێنه‌رانی‌‌ یه‌كێك���ه‌‌ هه‌رچه‌نده‌‌یه‌كێتی‌،‌به‌اڵم‌له‌ساڵی‌‌)1979(‌ده‌چێته‌‌ریزه‌كانی‌‌حیزبی‌‌سۆسیالیست‌دیموكراتی‌‌ - 1980( له‌س���ااڵنی‌‌ كوردس���تانه‌وه‌.‌له‌رۆژنام���ه‌ی‌‌ وه‌رگێ���ڕ‌ وه‌ك���و‌ ‌)1985)السفیر(ی‌‌لوبنانی‌‌كاریكردوه‌.‌له‌ساڵی‌‌ئێرانه‌وه‌‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌ له‌ڕێگه‌ی‌‌ ‌)1989(بۆ‌كوردستان،‌به‌اڵم‌ده‌ستگیر‌ده‌كرێت‌و‌به‌ه���ه‌وڵ‌و‌كۆشش���ی‌‌مام‌ج���ه‌الل‌ئازاد‌

ده‌كرێت.له‌س���اڵی‌‌)1994(‌ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌‌ب���ۆ‌كوردس���تان‌و‌تا‌س���اڵی‌‌)2000(‌ده‌بێته‌‌راگه‌یاندنی‌‌ ناوه‌ندی‌‌ مه‌كته‌بی‌‌ به‌رپرسی‌‌له‌ساڵی‌‌ كوردستان.‌ نیشتیمانی‌‌ یه‌كێتی‌‌)2000(‌ده‌بێته‌‌نوێنه‌ری‌‌تایبه‌تی‌‌یه‌كێتی‌‌و‌تاڵه‌بانی‌‌له‌سوریا.‌به‌ر‌له‌روخانی‌‌رژێمی‌‌به‌عس‌له‌س���اڵی‌‌)2003(‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌كوردس���تان‌و‌ماڵه‌كه‌ی‌‌ده‌بێته‌‌ش���وێنی‌‌كۆبونه‌وه‌ی‌‌به‌رپرسه‌‌عێراقیه‌كانی‌‌نه‌یاری‌‌سه‌دام.‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌موراد‌له‌دیمانه‌یه‌كدا‌ده‌ڵێت‌"هه‌مو‌ئ���ه‌و‌باڵوكراوانه‌ی‌‌فڕۆكه‌‌ئه‌مه‌ریكیه‌كان‌به‌سه‌ر‌شاره‌كانی‌‌خواروی‌‌عێراقدا‌به‌ریانئه‌دایه‌وه‌‌من‌ئه‌منوسین".

له‌س���اڵی‌‌)2004(‌ده‌بێت���ه‌‌باڵێ���وزی‌‌عێ���راق‌له‌رۆمانی���او‌ش���ه‌ش‌س���اڵ‌له‌و‌پۆس���ته‌دا‌ده‌مێنێت���ه‌وه‌.‌چ���وار‌س���اڵ‌كۆنگ���ره‌ی‌‌ له‌دواهه‌می���ن‌ له‌مه‌وب���ه‌رو‌یه‌كێتیدا‌ده‌س���تبه‌رداری‌‌هه‌مو‌پۆستێك‌ده‌بێ���ت،‌به‌اڵم‌دو‌س���اڵ‌دواتر‌ده‌كرێته‌‌سه‌رۆكی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌ناوه‌ند.‌له‌ئێستاشدا‌په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌‌توندوتۆڵی‌‌له‌گه‌ڵ‌پارته‌‌شیعه‌كانی‌‌عێراق‌و‌نوری‌‌مالیكی‌‌سه‌رۆك‌وه‌زی���ران‌هه‌ی���ه‌،‌به‌وهۆی���ه‌وه‌‌دو‌مانگ‌له‌مه‌وبه‌ر‌له‌س���ه‌ر‌داوای‌‌ئ���ه‌و،‌مالیكی‌‌

موچه‌ی‌‌فه‌رمانبه‌رانی‌‌هه‌رێمی‌‌نارد.مسته‌فای‌‌ "مه‌ال‌ ده‌ڵێت‌ له‌دیمانه‌یه‌كدا‌بارزان���ی‌‌و‌مام‌ج���ه‌الل‌زۆر‌موهته‌م‌بون‌به‌ك���وردی‌‌فه‌یلی‌،‌به‌اڵم‌ئێس���تا‌كوردی‌‌فه‌یلی‌‌له‌قاموسی‌‌هه‌ردو‌حیزبدا‌نه‌ماوه‌".‌هه‌روه‌ها‌ده‌ڵێت‌"په‌ش���یمانم‌له‌وه‌ی‌‌كه‌‌ده‌ب���و‌له‌ش���ه‌ڕی‌‌براكوژیدا‌هه‌ڵوێس���تم‌

به‌هێزتر‌بوایه‌".

پرۆفایل

‌ئا:‌ئیحسان‌مه‌ال‌فوئاد،‌به‌غدا

له‌منداڵییه‌وه‌‌ئاره‌زوم‌به‌فڕۆكه‌و‌كاری‌فڕۆكه‌وانی‌هه‌بوه‌،‌له‌ژیانمدا‌

یه‌كجار‌رۆشتوم‌له‌كوردستان‌كارێكی‌سه‌ربازیم‌ئه‌نجامداوه‌،‌ئه‌ویش‌لێدانی‌

سه‌ربازانی‌ئێرانی‌بو‌له‌به‌نداوی‌دوكان،‌ئه‌گینا‌دژی‌كورد‌هیچ‌پرۆسه‌سه‌كی‌سه‌ربازیم‌ئه‌نجام‌نه‌داوه‌.‌رائید‌ناتیق‌كه‌‌ماوه‌ی‌‌

چوارده‌‌ساڵ‌ئه‌فسه‌ری‌‌فڕۆكه‌وان‌بوه‌‌به‌م‌جۆره‌‌باس‌له‌ژیانی‌‌خۆی‌‌

ده‌كات.

رائی����د‌ناتق‌محه‌مه‌د‌جه‌واد،‌ماوه‌ی‌‌فڕۆكه‌وانی‌‌ ئه‌فس����ه‌ری‌‌ ساڵ‌ چوارده‌‌بوه‌و‌به‌‌فڕۆكه‌‌گۆش����ه‌و‌كه‌ناره‌كانی‌‌ئاس����مانی‌‌عێراق����ی‌‌ت����ه‌ی‌‌ك����ردوه‌،‌له‌ئێستاشدا‌له‌‌شاری‌‌به‌غدا‌دوكانێكی‌‌كردۆته‌وه‌و‌سه‌رقاڵی‌‌به‌ڕێكردنی‌‌ژیانی‌‌له‌گه‌ڵ‌ دیمانه‌یه‌شدا‌ له‌م‌ رۆژانه‌یه‌تی‌.‌ئاوێنه‌‌ورده‌كاری‌‌ژیان‌و‌به‌س����ه‌رهاتی‌‌

خۆی‌‌باس‌ده‌كات.ناوبراو،‌هه‌ر‌له‌سه‌ره‌تای‌‌دیداره‌كه‌وه‌‌خۆی‌‌وه‌كو‌نیشیتمانپه‌روه‌ر‌پیشانداو‌نیش����تیمانه‌كه‌مدا،‌ "له‌پێن����اوی‌‌ وتی‌‌ئاماده‌ی‌‌باسكردنی‌‌هه‌مو‌بابه‌تێكم‌كه‌‌

له‌ژیانی‌فڕۆكه‌وانیمدا‌رویدابێت".به‌ع����س‌ س����ه‌رده‌می‌ فڕۆكه‌وان����ی‌له‌به‌غ����دا،‌رائید‌نات����ق‌چیرۆكی‌بون‌به‌فڕۆكه‌وانی‌به‌م‌ش����ێوه‌یه‌‌گێڕایه‌وه‌،‌"ه����ه‌ر‌له‌منداڵیی����ه‌وه‌‌ئ����اره‌زووم‌به‌‌فڕۆك����ه‌و‌كاری‌فڕۆكه‌وان����ی‌هه‌بووه‌و‌پاش‌ته‌واوكردنی‌‌قۆناغه‌كانی‌خوێندن‌له‌ساڵی‌‌)1973(‌له‌كۆلێژی‌سه‌ربازی‌وه‌رگی����رام،‌ئه‌وكات‌س����ه‌دام‌جێگری‌س����ه‌رۆك‌كۆمار‌ب����و،‌ب����ه‌اڵم‌هه‌مو‌

ده‌سه‌اڵتێكی‌‌به‌ده‌ستبو".س����اڵه‌و‌ ‌)69( ته‌مه‌ن����ی‌ نات����ق‌باوكی‌ له‌دایكبوه‌،‌ شیعه‌‌ له‌خێزانێكی‌ش����یعه‌یه‌و‌خه‌ڵكی‌حله‌‌بوه‌و‌له‌پێش‌روخانی‌‌رژێمی‌سه‌دام‌له‌ساڵی‌‌)2003(‌فه‌رمانب����ه‌ر‌بوه‌‌له‌ه����ه‌ردو‌وه‌زاره‌تی‌مامۆستا‌ دایكیش����ی‌ دارایی،‌ ناوخۆو‌بوه‌و‌خه‌ڵكی‌كه‌ربه‌الیه‌،‌ئێستا‌خۆی‌و‌

خێزانه‌كه‌ی‌‌له‌به‌غدا‌ده‌ژین.ژیانی‌ئه‌و‌فڕۆكه‌وانه‌‌به‌زۆر‌قۆناغی‌له‌س����ه‌روه‌ختی‌‌ تێپه‌ڕیوه‌،‌ جیاجیادا‌هاتنه‌‌سه‌ر‌ده‌سه‌اڵتی‌‌سه‌دامدا،‌پله‌ی‌‌رائیدی‌‌وه‌رگرتوه‌و‌له‌بنكه‌ی‌‌سه‌ربازی‌‌ئیمام‌عه‌لی‌ده‌وامی‌‌كردوه‌،‌رۆژێكیان‌به‌فه‌رمانی‌‌س����ه‌دام‌ره‌وان����ه‌ی‌‌ناوچه‌‌ش����یعه‌‌نش����ینه‌كانی‌‌خواروی‌‌عێراق‌ده‌كرێت‌و‌به‌م‌جۆره‌‌ئه‌و‌به‌س����ه‌رهاته‌‌ده‌گێڕێت����ه‌وه‌‌"به‌فه‌رمان����ی‌‌س����ه‌دام‌ناردیانم‌بۆ‌تۆپبارانكردنی‌‌ش����یعه‌كان‌له‌ئه‌هواری‌‌حومار‌له‌ناس����رییه‌و‌وتیان‌ئه‌وان����ه‌‌مه‌ترس����ین،‌كاتێك‌رۆش����تم‌ته‌ماشامكرد‌كه‌س‌لێماننادات‌و‌هێرش‌

ناكاته‌‌س����ه‌رمان،‌ئ����ه‌و‌خه‌ڵكه‌‌ته‌نها‌كاری����ان‌له‌س����ه‌ر‌ئاوو‌راوه‌‌ماس����ی‌و‌

به‌خێوكردنی‌‌واڵخ‌بو".كاتێك‌رائید‌ناتیق‌دانیشتوانی‌‌ئه‌و‌ناوچه‌یه‌‌ده‌بینێت‌فه‌رمانه‌كانی‌‌سه‌روی‌‌خۆی‌‌جێبه‌جێ‌‌ن����اكات‌و‌به‌و‌هۆیه‌وه‌‌دوچ����اری‌‌ئه‌ش����كه‌نجه‌و‌زیندانیكردن‌ده‌بێته‌وه‌.‌له‌زاری‌‌خۆیه‌وه‌‌به‌م‌جۆره‌‌باس‌له‌و‌رۆژان����ه‌‌ده‌كات‌"بینیم‌ژن‌و‌من����داڵ‌خه‌ریكی‌كاركردن����ن،‌منیش‌تۆپبارانم‌نه‌كرد،‌ب����ه‌اڵم‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌به‌فڕۆكه‌ی����ه‌ك‌ زانی����اری‌‌ ده‌زگای‌‌بزانن‌ ده‌كردم‌ چاودێرییان‌ له‌دوامه‌وه‌‌ئه‌و‌كاره‌‌ده‌كه‌م،‌بینی����ان‌تۆپبارانم‌نه‌كرد‌وتیان‌بگه‌ڕێوه‌و‌پێیانوتم‌بۆچی‌‌تۆپبارانت‌نه‌كرد،‌وتم‌گه‌وره‌م‌نه‌مبینی‌مه‌ترس����یان‌هه‌بێت‌بۆ‌سه‌رمان،‌پاش‌ئه‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌پرۆسه‌یه‌م‌ئه‌نجامنه‌دا‌بۆ‌ماوه‌ی‌‌نۆ‌مانگ‌له‌ژورێكی‌تاكه‌كه‌سیدا‌زیندانیكرام‌و‌درام‌به‌دادگای‌‌سه‌ربازی‌به‌اڵم‌ له‌به‌غدا،‌ هه‌میش����ه‌یی‌ یه‌كه‌می‌له‌ڕێده‌رچون‌ به‌م����اده‌ی‌‌ دادوه‌ره‌ك����ه‌‌مادده‌ی‌‌ به‌ڵك����و‌ نه‌ك����ردم،‌ دادگایی‌جێبه‌جێنه‌كردن����ی‌‌فه‌رم����ان‌دادگایی‌كردم‌و‌پ����اش‌ئه‌وه‌‌م����اوه‌‌زیندانییه‌‌

ئازادكرام".ناتق‌محه‌مه‌د‌جه‌واد‌له‌س����اڵه‌كانی‌

)1975(‌تاوه‌ك����و‌)1989(‌وات����ا‌بۆ‌ماوه‌ی‌‌چوارده‌‌ساڵ‌فڕۆكه‌وان‌بووه‌،‌له‌باره‌ی‌‌س����ه‌دام‌حس����ێنه‌وه‌‌ده‌ڵێت‌"یه‌ك‌خاڵی‌س����ه‌دامم‌زۆر‌به‌دڵ‌بوو،‌

ئه‌ویش‌ئه‌وه‌‌بو‌جێبه‌جێكاری‌‌قانون‌و‌نیش����تیمانپه‌روه‌ر‌ سیس����تم‌و‌ خاوه‌ن‌

بوو".له‌پرس����یاری‌‌ئایا‌هیچ‌پرۆسه‌یه‌كی‌س����ه‌ربازیت‌دژی‌ك����ورد‌ئه‌نجامداوه‌،‌ده‌ڵێت‌"له‌ژیانمدا‌یه‌كجار‌رۆش����تووم‌س����ه‌ربازیم‌ كارێك����ی‌ له‌كوردس����تان‌ئه‌نجامداوه‌،‌ئه‌ویش‌لێدانی‌سه‌ربازانی‌ئێرانی‌بوو‌له‌به‌نداوی‌دوكان،‌ئه‌گینا‌دژی‌كورد‌هیچ‌پرۆسه‌سه‌كی‌سه‌ربازیم‌

ئه‌نجامه‌نداوه‌".ئه‌و‌فڕۆكه‌وانه‌ی‌‌سه‌رده‌می‌به‌عس‌چیرۆك����ی‌كیمی����اوی‌بارانكردن����ی‌خه‌ڵكی‌ ئاواره‌بوون����ی‌‌ هه‌ڵه‌بج����ه‌و‌ئه‌و‌ناوچه‌ی����ه‌‌ده‌گێڕێته‌وه‌و‌ده‌ڵێت‌"بینی����م‌خه‌ڵك‌له‌عه‌ربه‌ت‌و‌س����ه‌ید‌س����ادق‌له‌ترس����ی‌عه‌ل����ی‌كیمیاوی‌‌ئاواره‌‌ده‌بون،‌پێش‌ئه‌وه‌ی‌بدرێت‌له‌هه‌ڵه‌بجه‌‌ئێمه‌‌گه‌ڕاینه‌وه‌،‌چونكه‌‌من‌فڕۆكه‌وانی‌هه‌لیكۆپته‌ری‌‌سه‌متی‌ب����ووم‌و‌پاش����ان‌عه‌ل����ی‌كیمیاوی‌به‌هێزی‌ئاس����مانی‌هێرش����ی‌كرده‌‌س����ه‌ر‌هه‌ڵه‌بجه‌،‌من‌به‌شداریم‌له‌و‌

پرۆسه‌یه‌دا‌نه‌كرد".به‌پله‌ی‌‌ له‌ئێستادا‌ ئه‌و‌فڕۆكه‌وانه‌‌عه‌می����دی‌فڕۆك����ه‌وان‌خانه‌نش����ین‌ك����راوه‌و‌خه‌ریك����ی‌كاری‌په‌ڕاوگه‌و‌

فرۆش����تنی‌پێداویستی‌قوتابخانه‌یه‌‌له‌ناوچه‌ی‌‌ره‌س����افی‌،‌ده‌ڵێت‌"هیچ‌په‌ش����یمان‌نیم‌له‌راب����ردوم،‌چونكه‌‌كارم‌ب����ۆ‌نیش����تیمانه‌كه‌م‌ك����ردوه‌‌

نه‌وه‌كو‌سه‌دام‌حسێن".دوو‌روداو‌تائێستا‌له‌‌یاده‌وه‌ری‌‌ئه‌م‌كاتێك‌ هه‌ر‌ ماوه‌ت����ه‌وه‌،‌ فڕۆكه‌وانه‌دا‌دێت����ه‌وه‌‌یادی‌‌ئ����ازاری‌‌ده‌دات‌و‌خۆی‌‌وته‌نی‌‌هه‌رگیز‌له‌یادیان‌ناكات.‌روداوی‌‌یه‌كه‌میان‌ئه‌وه‌یه‌‌"جارێكیان‌س����ه‌دام‌ش����وێنێكی‌‌ بۆردومانی‌‌ فه‌رمانیك����رد‌له‌رومادی‌‌ به‌خۆمان‌ س����ه‌ر‌ سه‌ربازی‌‌بكه‌ین‌و‌تائێستاش‌نازانم‌هۆكاره‌كه‌ی‌‌

چی‌بوو".‌دوه‌م‌روداو‌كه‌‌تائێستا‌له‌‌یاده‌وه‌ری‌‌ناتیق����دا‌مابێت����ه‌وه‌،‌له‌س����ه‌روه‌ختی‌‌شه‌ڕی‌‌هه‌ش����ت‌ساڵه‌ی‌‌ئێران‌عێراقدا‌)1980 - 1988(‌ب����وه‌،‌روداوه‌كه‌ش‌له‌م‌ش����ێوه‌یه‌‌بوه‌‌"له‌جه‌نگی‌‌ئێران‌و‌عێراق‌له‌ناوچه‌ی‌‌مه‌نده‌لی‌فڕۆكه‌یه‌كی‌یه‌كس����ه‌ر‌ خواره‌وه‌،‌ كه‌وت����ه‌‌ ئێرانی‌له‌پشتمه‌وه‌‌وتی‌ فڕۆكه‌یه‌كی‌هاوكارم‌داب����ه‌زه‌‌فڕۆكه‌وانه‌كه‌‌بهێنه‌و‌بردم‌بۆ‌بنكه‌ی‌سه‌ربازی‌خۆمان.‌به‌رپرسه‌كه‌م‌وتی:‌بۆچی‌‌نه‌تكوشت؟‌وتم:‌گه‌وره‌م‌ئه‌ویش‌س����ه‌ربازه‌و‌فه‌رمانی‌پێكراوه‌،‌كاتێ����ك‌جزدانه‌كه‌ی‌ك����رده‌وه‌‌ته‌نها‌وێنه‌ی‌‌خ����ۆی‌و‌منداڵه‌كان����ی‌‌و‌چه‌ند‌به‌وهۆیه‌وه‌‌ پاشان‌ تێدابو،‌ تومه‌نێكی‌‌

شه‌ش‌مانگ‌مۆڵه‌تیان‌پێدام".

بینیم‌ژن‌و‌منداڵ‌خه‌ریكی‌كاركردنن،‌منیش‌تۆپبارانم‌نه‌كرد،‌به‌اڵم‌

به‌ڕێوه‌به‌ری‌ده‌زگای‌‌زانیاری‌‌به‌فڕۆكه‌یه‌ك‌له‌دوامه‌وه‌‌چاودێرییان‌

ده‌كردم

ره‌نگه‌‌ئێران‌ئه‌مجاره‌‌نه‌توانێت‌زۆرینه‌ی‌په‌رله‌مانی‌

دروستبکات،‌ئه‌مه‌ریکییه‌کان‌

هه‌وڵده‌ده‌ن‌سیناریۆی‌چوار‌ساڵ‌له‌مه‌وبه‌ر‌

دوباره‌‌نه‌بێته‌وه‌

له‌ژیانمدا‌یه‌كجار‌رۆشتووم‌له‌كوردستان‌

كارێكی‌سه‌ربازیم‌ئه‌نجامداوه‌،‌ئه‌ویش‌لێدانی‌سه‌ربازانی‌

ئێرانی‌بوو‌له‌به‌نداوی‌دوكان‌ئه‌گینا‌دژی‌كورد‌هیچ‌پرۆسه‌سه‌كی‌

سه‌ربازیم‌ئه‌نجامه‌نداوه‌

چه‌ند‌فرۆکه‌وانێکی‌سه‌رده‌می‌به‌عس

‌‌‌‌ئا:‌ئاسۆ‌سه‌راوی‌

له‌پارێزگای‌‌سلێمانی‌‌نزیكه‌ی‌‌34هه‌زار‌كرێكاری‌‌)زه‌مانكراو(‌ده‌سته‌به‌ركراو‌

هه‌ن،‌له‌كاتێكدا‌ژماره‌ی‌‌كرێكاران‌"زۆر‌له‌وه‌‌زیاتره‌".‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌ده‌سته‌به‌ری‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌بۆ‌كرێكاران/‌

سلێمانی‌،‌ئه‌وه‌‌رونده‌كاته‌وه‌‌به‌هۆی‌‌كه‌میی‌‌رۆشنبیرییان‌هه‌ندێ‌جار‌كرێكاران‌خۆیان‌رێگرده‌بن‌له‌وه‌ی‌‌ده‌سته‌به‌ر‌بكرێن‌"دیاره‌‌

ئه‌وه‌یان‌له‌ال‌رون‌نییه‌‌ئه‌وه‌ی‌‌قازانج‌ده‌كات‌له‌ده‌سته‌به‌ركردن،‌هه‌ر‌كرێكاران‌

خۆیانن".

كرێكاری‌‌بیانیش‌ده‌سته‌به‌ر‌كراوه‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌‌ ئاماره‌كان���ی‌‌ به‌پێ���ی‌‌ده‌سته‌به‌ری‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌بۆ‌كرێكاران/‌سلێمانی‌‌له‌سنوری‌‌ ده‌سته‌به‌ركراو،‌ كرێكاری‌‌ ژماره‌ی‌‌پارێزگای‌‌سلێمانی‌‌33هه‌زار‌و‌‌938كرێكاره‌،‌زۆرینه‌ی‌‌ئ���ه‌و‌كرێكارانه‌ش‌له‌ره‌گه‌زی‌‌نێرن‌كه‌‌ژماره‌یان‌26هه‌زار‌‌937كرێكاره‌،هه‌رچی‌‌كرێكاری‌‌ده‌سته‌به‌ركراوی‌‌ره‌گه‌زی‌‌مێینه‌شه‌‌ژماره‌یان4هه‌زار646كرێكاره‌‌هاوكات‌ژماره‌ی‌‌كرێكارانی‌‌بیانیش‌كه‌‌ده‌سته‌به‌ركراون‌بریتیه‌‌

له‌2هه‌زار355كرێكار.به‌پێ���ی‌‌ئ���ه‌و‌یاس���ایه‌ی‌‌كرێ���كاری‌‌بێ‌‌ده‌سته‌به‌ر‌ده‌كرێت،‌كه‌‌به‌یاسای‌‌خانه‌نشینی‌‌ناس���راوه‌،مانگانه‌‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌ ده‌سته‌به‌ری‌‌ده‌درێت���ه‌‌ كرێ���كاران‌ موچ���ه‌ی‌‌ 17%ی‌‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌‌ده‌س���ته‌به‌ری‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌ده‌یدات‌و‌ كه‌12%ی‌خاوه‌نكار‌ كرێ���كاران،‌ بۆ‌

5%شی‌‌كرێكاره‌كه‌خۆی‌‌ده‌یدات.

17%ی‌‌موچه‌ی‌‌كرێكاره‌كه‌‌بۆ‌ده‌سته‌به‌ركردنه‌

به‌پێی‌‌وته‌ی‌‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌ده‌س���ته‌به‌ری‌‌كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌ب���ۆ‌كرێكاران/‌س���لێمانی‌،‌ش���یروان‌مه‌جی���د‌س���ادق،ئه‌و‌ده‌خرێت���ه‌‌ مانگان���ه‌‌ كرێ���كاران‌ 17%ی‌‌ژماره‌یه‌كی‌‌حسابی‌‌تایبه‌ته‌وه‌‌و‌له‌سندوقێكدا‌

هه‌ڵده‌گیرێت‌وبه‌هی���چ‌جۆرێ���ك‌حكوم���ه‌ت‌ده‌ستكاری‌‌ئه‌و‌پاره‌یه‌‌ناكات‌"ئه‌وه‌ی‌‌هه‌یه‌‌بۆ‌دروس���تكردنی‌‌بیناكه‌ی‌‌خۆمان‌پاره‌مان‌لێده‌رهێن���اوه‌‌وه‌ك‌پرۆژه‌یه‌كی‌‌وه‌به‌رهێنان،‌كه‌‌به‌ش���ێكمان‌لێداوه‌ته‌‌كرێ‌‌و‌پاره‌كه‌ش���ی‌‌

ده‌چێته‌وه‌‌هه‌مان‌سندوق".

سودمه‌ندیه‌كانی‌‌كرێكار‌له‌ده‌سته‌به‌ركردنله‌پ���اره‌ی‌‌ 17%ی‌‌ ئ���ه‌و‌ له‌به‌رامب���ه‌ر‌كرێ���كار‌وه‌رده‌گیرێ‌،‌كرێ���كاران‌كۆمه‌ڵێك‌هه‌ی���ه‌،‌س���ه‌ره‌كیترنیان‌ س���ودمه‌ندبونیان‌خانه‌نش���ینكردنیانه‌‌ل���ه‌‌س���ێ‌‌حاڵه‌ت���دا.‌

یه‌كه‌می���ان‌ئه‌گ���ه‌ر‌كرێكاره‌ك���ه‌‌له‌كات���ی‌‌كاركردندا‌گیانی‌‌له‌ده‌س���تدا‌ئه‌وا‌راسته‌وخۆ‌ده‌بڕدرێته‌وه‌،‌ خێزانه‌كه‌ی‌‌ بۆ‌ خانه‌نش���ینی‌‌دوه‌م‌حاڵه‌ت،‌ئه‌گه‌ر‌ئ���ه‌و‌كرێكاره‌‌به‌هۆی‌‌كاركردنه‌وه‌‌35%ی‌‌جه‌سته‌ی‌‌كه‌مئه‌ندام‌بو‌ئه‌وا‌خانه‌نش���ینی‌‌بۆ‌ده‌بڕدرێته‌وه‌،‌سێیه‌م‌حاڵه‌تیش‌ئه‌گه‌ر‌كرێكاره‌كه‌‌گه‌یشته‌‌ته‌مه‌نی‌‌خانه‌نشینی‌‌ئه‌وا‌وه‌كو‌فه‌رمانبه‌ری‌‌ده‌وڵه‌ت‌بۆی‌‌هه‌یه‌‌داوای‌‌خانه‌نشینبون‌بكات،‌ئه‌گه‌ر‌كرێكاره‌ك���ه‌‌له‌كه‌رت���ی‌‌گش���تی‌‌)حكومی‌(‌دامه‌زرا،ئ���ه‌وا‌ئ���ه‌و‌كاته‌‌ده‌توان���ێ‌‌داوای‌‌گواستنه‌وه‌ی‌‌خزمه‌ته‌كه‌ی‌‌بكات‌بۆسه‌ر‌ئه‌و‌

فه‌رمانگه‌یه‌ی‌‌لێیداده‌م���ه‌زرێ‌،‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌ی‌‌جێی‌‌سه‌رنجه‌‌كه‌میی‌‌ئه‌و‌خانه‌نشینیه‌یه‌‌كه‌‌بۆ‌كرێكاران‌ده‌بڕدرێته‌وه‌‌به‌جۆرێك‌به‌رزترین‌موچ���ه‌ی‌‌خانه‌نش���ینی‌‌270ه���ه‌زار‌دیناره‌‌و‌

نزمترینیش���ی‌‌200ه���ه‌زار‌دیناره‌،‌تائێس���تا‌له‌سنوری‌‌پارێزگای‌‌س���لێمانی‌‌به‌پێی‌‌وته‌ی‌‌خانه‌نش���ینیان‌ به‌ڕێوه‌به‌ره‌،189كرێكار‌ ئه‌و‌بۆكراوه‌ك���ه‌‌137یان‌له‌ن���او‌هه‌رێم‌بون‌و52

كرێكاریشیان‌له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌هه‌رێم‌بون‌"ئێمه‌ش‌ب���اش‌ده‌زانین‌ئه‌و‌پاره‌ی���ه‌ی‌‌كرێكاری‌‌پێ‌‌خانه‌نش���ین‌ده‌كرێت‌زۆر‌كه‌مه‌،‌به‌اڵم‌به‌پێی‌‌

یاسا‌هه‌ر‌ئه‌وه‌نده‌‌ده‌كرێت".

ئه‌وانه‌ی‌‌خاوه‌نكاریان‌نییه‌‌ده‌سته‌به‌ر‌ناكرێن

هه‌ر‌به‌پێی‌‌یاس���ای‌‌خانشینی‌‌كرێكاران،‌نیی���ه‌،‌ ئ���ه‌و‌كرێكاران���ه‌ی‌‌خاوه‌نكاری���ان‌ژماره‌یه‌كی‌‌ له‌كاتێك���دا‌ ده‌س���ته‌به‌رناكرێن،‌زۆری‌‌كرێ���كاران‌له‌هه‌رێم���دا‌خاوه‌ن‌كاریان‌نیی���ه‌،‌به‌م���ه‌ش‌بێب���ه‌ش‌ده‌ب���ن‌له‌مافی‌‌ده‌سته‌به‌ركردن،‌تائێس���تاش‌وه‌ك‌شیروان‌مه‌جی���د‌ده‌ڵێ���ت‌"ئ���ه‌وه‌‌گرفتێك���ه‌‌ماوه‌و‌پێویس���تی‌‌به‌چاره‌س���ه‌كردن‌هه‌یه‌،‌چونكه‌‌ئه‌گ���ه‌ر‌كرێكار‌خ���اوه‌ن‌كاری‌‌نه‌بێت،‌ئه‌ی‌‌ك���ێ‌‌12%ی‌‌بدات،‌خۆ‌كرێكار‌خۆی‌‌ناتوانێ‌‌

هه‌موی‌‌بدات".ش���یروان‌مه‌جید‌ئه‌وه‌ش‌رونده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌8لیژنه‌یان‌هه‌یه‌،رۆژانه‌‌چواریان‌به‌دواداچون‌بۆ‌كاری‌‌ده‌ستبه‌ركردنی‌‌كرێكاران‌ده‌كه‌ن‌ئه‌و‌ده‌ڵێت‌"ئه‌و‌پرۆژانه‌ی‌‌تائێستا‌ده‌سته‌به‌ركراون‌

ژماره‌یان‌13هه‌زار206پرۆژه‌یه‌".

كه‌ی‌‌خاوه‌نكار‌ده‌درێته‌‌دادگا؟نه‌ب���و‌ ئام���اده‌‌ خاوه‌نكارێ���ك‌ ئه‌گ���ه‌ر‌كرێكاره‌كانی‌‌ده‌سته‌به‌ر‌بكات،ئه‌وا‌دواییه‌ك‌دو‌جار‌ئاگاداركردنه‌وه‌،‌وه‌ك‌ئه‌و‌به‌ڕێوه‌به‌ره‌‌جه‌ختی‌‌له‌سه‌ر‌ده‌كاته‌وه‌‌"ده‌درێته‌‌دادگای‌‌كار".ده‌س���ته‌به‌ركردنی‌‌كرێكار‌نه‌ك‌به‌ته‌نها‌ب���ۆ‌خ���ودی‌‌كرێكار،به‌ڵكو‌وه‌ك‌ش���یروان‌مه‌جید‌ئاماژه‌ی‌‌پێده‌كات،‌بۆ‌خاوه‌نكاریش‌س���ودمه‌ندی‌‌هه‌ی���ه‌،‌ئ���ه‌و‌ده‌ڵێت"ئه‌گ���ه‌ر‌كرێكاربه‌هۆی‌‌كاره‌كه‌یه‌وه‌‌توش���ی‌‌روداوێك‌بووبه‌هۆی���ه‌وه‌‌گیان���ی‌‌له‌ده‌س���تدا‌ئه‌وا‌ئه‌و‌كات���ه‌‌ئه‌گه‌ر‌هۆكاره‌كانی‌‌س���ه‌المه‌تی‌‌كاری‌‌بۆ‌دابینكرابو‌به‌رپرسیارێتی‌گه‌وره‌‌ناكه‌وێته‌‌ئه‌س���تۆی‌‌خاوه‌نكاره‌ك���ه‌،‌جگه‌له‌وه‌ش‌ئه‌و‌كرێكاره‌‌له‌الیه‌ن‌حكومه‌ته‌وه‌‌خانه‌نشینی‌‌بۆ‌

ده‌بڕدرێته‌وه‌".

ئه‌وه‌ی‌‌قازانج‌ده‌كات‌له‌ده‌سته‌به‌ركردن‌هه‌ر‌كرێكاران‌خۆیانن

له‌به‌رده‌س����تی‌و‌به‌رده‌وامی‌سه‌رچاوه‌‌وه‌رگێڕان����ی‌ وزه‌‌و‌ سروش����تییه‌كانی‌وزه‌‌ك����ه‌‌ژینگ����ه‌‌پارێزبێ����ت،‌بنه‌مای‌سه‌قامگیری‌و‌خۆشگوزه‌رانی‌هه‌رگه‌لێك‌و‌ئابوریه‌كه‌یه‌تی.‌پیشه‌س����ازی‌به‌گشتی‌و‌ئامێره‌كان‌و‌مه‌كینه‌كان‌به‌تایبه‌تی‌به‌بێ‌وزه‌‌ناچه‌رخێن‌و‌بێسودن،‌به‌هه‌مانشێوه‌‌بۆ‌هه‌ر‌جوڵه‌‌و‌بیركردنه‌وه‌یه‌ك‌مرۆڤه‌كان‌وزه‌یان‌پێویسته‌،‌واته‌‌وزه‌‌ئه‌و‌بابه‌ته‌یه‌‌كه‌‌مرۆڤ����ه‌كان‌ناتوانن‌به‌بێ‌‌ئه‌و‌بژین،‌چونك����ه‌‌مرۆڤ����ه‌كان‌ب����ۆ‌به‌رده‌وام����ی‌به‌ئاستێكی‌ گه‌یش����تن‌ ڕۆژانه‌‌و‌ به‌ژیانی‌سه‌روتری‌خۆش����گوزه‌رانیان‌پێویستیان‌لێكۆڵین����ه‌وه‌‌ هه‌ربۆی����ه‌ش‌ پێیه‌ت����ی.‌له‌چۆنێتی‌و‌چه‌ندایه‌تی‌و‌به‌رده‌وامی‌وزه‌‌بۆ‌ه����ه‌ر‌گه‌لێك‌و‌نه‌وه‌كان����ی‌داهاتوی‌و‌ئابوریه‌كه‌ش����ی‌یه‌كێكه‌‌له‌ه����ه‌ر‌بابه‌ته‌‌وزه‌‌و‌ بیرمه‌ندان����ی‌ نێ����و‌ گرنگه‌كان����ی‌

زانكۆكانی‌واڵته‌‌پێشكه‌وتوه‌كان.له‌هه‌ر‌ وزه‌‌ س����ه‌قامگیری‌ به‌رده‌وامی‌بنه‌ماكانی‌خۆش����گوزه‌رانی‌و‌ واڵتێك����دا‌پێش����كه‌وتن‌ به‌رهه‌مهێنان‌و‌ به‌رده‌وامی‌بنه‌م����ای‌ چونك����ه‌‌ ده‌كات،‌ مس����ۆگه‌ر‌ sustainable(به‌رده‌وامی‌پایه‌داری‌وزه‌‌له‌ئه‌نجام����ی‌ ك����ه‌‌ ‌)energy supplyوزه‌گۆڕكێ����دا‌ژینگ����ه‌ش‌پارێزراوبێ����ت‌مه‌زنترین‌داخوازیه‌كانی‌گش����ت‌جیهانی‌مرۆڤایه‌تی‌و‌پیشه‌سازی‌ئه‌م‌سه‌رده‌مه‌ی‌

ئێمه‌ن.وزه‌‌ س����ه‌رچاوه‌كانی‌ كه‌مبون����ه‌وه‌ی‌)Peak Oil & Gas(‌و‌به‌چه‌ككردن����ی‌وزه‌‌له‌الی����ه‌ن‌واڵته‌‌خاوه‌ن‌س����ه‌رچاوه‌‌سروش����تییه‌كانه‌وه‌‌و‌هه‌ڵگه‌ڕان����ی‌نرخی‌ڕۆژانه‌ی‌وزه‌‌له‌بازاڕدا‌ئه‌و‌مه‌ترسیانه‌ن‌كه‌‌گش����ت‌گه‌لێك‌ده‌بێت‌حس����ابی‌بۆ‌

بكات،‌چونكه‌‌وزه‌‌ڕاسته‌وخۆ‌كاریگه‌ری‌له‌سه‌ر‌پیشه‌س����ازی،‌به‌رهه‌م‌و‌گه‌شه‌ی‌ئابوری‌واته‌‌خۆش����گوزه‌رانی‌هه‌یه‌.‌هه‌ر‌ئه‌نجامی‌ئه‌م‌هۆكارانه‌یه‌‌كه‌‌واڵتی‌چینی‌واداركردوه‌‌كه‌‌سه‌رچاوه‌‌سروشتییه‌كانی‌كیشوه‌ری‌ئه‌فریقا‌هه‌نگاو‌به‌هه‌نگاو‌بۆ‌خۆی‌قۆرخ‌و‌تاپۆ‌بكات‌و‌له‌هه‌وڵی‌كێشانی‌هێڵی‌ئاسنینه‌‌له‌كیشوه‌ری‌ئه‌فریقاوه‌‌بۆ‌نێ����و‌واڵته‌كه‌ی،‌چونكه‌‌ڕۆژ‌له‌دوای‌ڕۆژ‌دانیش����توانه‌كه‌ی‌له‌و‌هه‌وڵه‌دان‌كه‌‌ژیان‌خۆشگوزه‌رانیدا‌ به‌رزتری‌ له‌ئاس����تێكی‌به‌س����ه‌ربه‌رن،‌واته‌‌ڕاسته‌وخۆ‌داواكاری‌

وزه‌شیان‌به‌ره‌وسه‌ری‌هه‌ڵده‌كشێت.به‌اڵم‌ئایا‌بۆ‌بردنه‌س����ه‌ره‌وه‌ی‌ئاستی‌پێویستیمان‌ هه‌رگه‌لێك‌ خۆشگوزه‌رانی‌به‌وزه‌یه‌ك����ی‌زۆرت����ر‌هه‌یه‌،‌ك����ه‌‌ئه‌مه‌‌یه‌كێكه‌‌له‌‌هه‌ره‌‌پرسیاره‌‌مه‌زنه‌كانی‌نێو‌كۆڕگه‌لی‌بیرمه‌ندانی‌وزه‌.‌الی‌گشتمان‌ئاش����كرایه‌‌كه‌‌س����ودوه‌رگرتنی‌بێبنه‌ما‌س����ه‌رچاوه‌‌سروش����تییه‌كانی‌ ل����ه‌وزه‌و‌یه‌كڕاسته‌‌به‌هۆی‌پاشماوه‌كانی‌له‌دۆخی‌گازی،‌شله‌مه‌نی‌و‌ڕه‌قیدا‌ژینگه‌‌ده‌خاته‌‌

مه‌ترسیه‌وه‌.به‌داخ����ه‌وه‌‌ت����ا‌ئێس����تاش‌ڕێ����ژه‌ی‌خۆش����گوزه‌رانی‌له‌دونیای‌ئێمه‌دا‌به‌وه‌‌ده‌ناس����رێته‌وه‌‌كه‌‌مرۆڤ‌چه‌نده‌‌زێده‌تر‌داتاكان����ی‌ به‌پێ����ی‌ وه‌بگێڕێ����ت.‌ وزه‌‌كۆمپانیای‌بی‌پی‌)BP(‌له‌ساڵی‌2008 دا‌ڕێ����ژه‌ی‌داخوازی‌هه‌ر‌هاواڵتییه‌ك‌بۆ‌وزه‌‌له‌نێو‌گش����ت‌واڵته‌‌پیشه‌س����ازییه‌‌پێشكه‌وتوه‌كان‌به‌بڕی‌‌6.4ته‌ن‌نه‌وتی‌‌))tonne of oil equivalent‌)toe(خاو‌له‌س����اڵێكدا‌بۆ‌هه‌ر‌تاكێك‌له‌كیشوه‌ری‌ئه‌مه‌ریكا‌زۆر‌به‌رزتره‌‌له‌به‌روارد‌له‌گه‌ڵ‌داخ����وازی‌هه‌ر‌تاكێكی‌واڵته‌‌دواكه‌وتوه‌‌ئه‌فریقایی����ه‌كان‌كه‌‌ده‌كات����ه‌‌‌0.4ته‌ن‌له‌ساڵێكدا،‌ئه‌م‌ڕاستییه‌‌ئه‌و‌داهاتوه‌مان‌بۆ‌زه‌قده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌ڕۆژ‌له‌دوای‌ڕۆژ‌تاك‌

تاكی‌دانیش����توانی‌واڵته‌كانی‌چین‌كه‌‌‌1.4ته‌ن‌نه‌وت‌له‌س����اڵێكدا،‌هیندستان‌‌0.4ته‌ن‌له‌ساڵێكداو‌به‌ڕازیلیش‌به‌‌1.1 ته‌ن‌له‌ساڵێكدا‌به‌كارده‌هێنن‌و‌داواكاری‌وزه‌ی‌هه‌مان‌ئاس����تی‌وزه‌ی‌دانیشتوانی‌واڵتی‌نه‌روی����چ‌بكه‌ن‌كه‌‌خۆی‌له‌‌9.6 ته‌ن‌له‌س����اڵێكدا‌ده‌دات،‌كه‌‌گه‌یش����تن‌به‌بااڵنسی‌ئاوه‌ها‌هاوكێشه‌یه‌كی‌وزه‌‌بێ‌پێچ‌و‌په‌نا‌گش����ت‌كۆمه‌ڵگای‌سه‌رزه‌وی‌

به‌ره‌و‌نه‌مان‌و‌نغرۆبون‌ده‌بات.له‌ڕاس����تیدا‌حكومه‌ت����ه‌كان‌ب����ه‌دوای‌س����ه‌رچاوه‌ی‌وزه‌ی‌هه‌رزان‌و‌به‌رده‌وامی‌

هاونیش����تیمانه‌كانیان‌ خۆش����گوزه‌رانی‌ده‌گه‌ڕێن،‌بابه‌ته‌كانی‌سه‌ره‌وه‌‌ئه‌وه‌مان‌پێده‌ڵین‌كه‌‌سه‌رچاوه‌ی‌ئاینده‌ی‌وزه‌‌بۆ‌ئابوری‌هه‌ر‌گه‌لێكی‌س����ه‌ركه‌وتو‌ده‌بێت‌ئه‌و‌س����ه‌رچاوه‌‌سروش����تییانه‌‌بێت‌كه‌‌له‌ئه‌نجام����ی‌وزه‌گۆڕكێوه‌‌ژینگه‌ی‌واڵت‌پارێزراوبێ����ت‌واته‌‌س����ه‌رچاوه‌كانی‌وزه‌‌.)renewable Energy(نوێبوه‌كان‌

كوردس����تاندا‌ له‌هه‌رێم����ی‌ ئێم����ه‌ش‌ت����ازه‌‌هه‌ن����گاو‌ب����ه‌ره‌و‌پیشه‌س����ازی‌و‌خۆش����گوزه‌رانی‌ده‌نێن،‌بۆی����ه‌‌ده‌بێت‌ئێم����ه‌ش‌سیاس����ه‌تی‌وزه‌ی‌خۆم����ان‌و‌

ئامانجه‌كان����ی‌پێناس����ه‌‌بكه‌ین.‌ئه‌وه‌ی‌الی‌گش����تمان‌ئاش����كرایه‌‌ك����ه‌‌هه‌رێمی‌له‌نێو‌ ناوه‌ڕاست‌ له‌ڕۆژهه‌اڵتی‌ كورستان‌به‌هه‌ش����تی‌وزه‌دا‌جێگی����ره‌،‌نمون����ه‌ی‌س����ه‌رچاوه‌‌سروش����تییه‌كانی‌وزه‌‌ك����ه‌‌‌45ملی����ارد‌به‌رمی����ل‌یه‌ده‌گ����ی‌نه‌وتی‌خ����او‌له‌گ����ه‌ڵ‌‌4تری����ۆن‌مه‌تر‌س����ێجا‌له‌خۆده‌گرێت‌و‌ سروشتی‌ گازی‌ یه‌ده‌گی‌به‌رده‌وامی‌تیشكی‌ڕۆژ‌بۆ‌سه‌روتر‌2200 خۆماندا‌و‌ له‌هه‌رێمی‌ له‌س����اڵێكدا‌ كاژێر‌س����ه‌ركه‌وتوی‌ تۆپۆگرافیه‌كی‌ له‌گ����ه‌ڵ‌كوردستان‌بۆ‌سودوه‌رگرتن‌له‌سه‌رچاوه‌‌

سروشتییه‌كانی‌وزه‌ی‌ئاو‌ئه‌و‌فاكتانه‌ن‌كه‌‌ده‌توانرێت‌به‌سیاسه‌تێكی‌شایسته‌‌بۆ‌به‌رده‌امی‌خۆشگوزه‌رانی‌گشت‌تاكێكی‌

ئه‌م‌گه‌له‌‌سودی‌لێوه‌بگیرێت.س����ه‌رئه‌نجام‌وه‌رگێڕانی‌ئه‌م‌گش����ت‌سامانی‌سروش����تییه‌‌كه‌‌خودای‌گه‌وره‌‌به‌م‌گه‌له‌ی‌داوه‌‌بۆ‌ئاستێكی‌مامناوه‌ندی‌خوش����گوزه‌رانی‌تاك‌تاك����ی‌كۆمه‌اڵنی‌خه‌ڵكی‌كوردستان‌كاری‌كاربه‌داستانی‌

ڕامیاری‌واڵته‌.

*شاره‌زا‌له‌‌بواری‌وزه‌

ئابوری)429(‌سێشه‌ممه‌‌2014/5/20 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

له‌سلێمانی‌‌‌34هه‌زار‌كرێكاری‌‌ده‌سته‌به‌ركراو‌هه‌ن"به‌رزترین‌موچه‌ی‌‌خانه‌نشینی‌‌كرێكار‌270هه‌زار‌دیناره‌‌و‌نزمترینیش‌200هه‌زار‌دیناره‌"

هه‌رێمی‌كوردستان‌له‌نێو‌به‌هه‌شتی‌وزه‌دا‌جێگیره‌چی‌‌بكرێت‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌وزه‌‌ببێته‌‌سه‌رچاوه‌ی‌‌خۆشگوزه‌رانی‌‌تاكه‌كانی‌‌ئه‌م‌هه‌رێمه‌؟

د.‌قه‌یوان‌سیوه‌یلی*

189كرێكار‌خانه‌نشینی‌‌بۆ‌كراوه‌‌137یان‌له‌ناو‌هه‌رێمه‌‌و‌52یان‌له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌هه‌رێمن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌رێبه‌ر‌نه‌جم‌

وه‌رگێڕانی‌ئه‌م‌گشت‌سامانی‌سروشتییه‌‌كه‌‌خودای‌گه‌وره‌‌به‌م‌گه‌له‌ی‌داوه‌‌بۆ‌ئاستێكی‌مامناوه‌ندی‌خۆشگوزه‌رانی‌تاك‌

تاكی‌كۆمه‌اڵنی‌خه‌ڵكی‌كوردستان‌كاری‌كاربه‌داستانی‌

ڕامیاری‌واڵته

9 (429( سێشه ممه 2014/5/20 لۆکاڵ

ئا: ئاسۆ سه راوی

به وته ی په رله مانتارێكی گۆڕان،زۆرینه ی راوێژكاره كانی

په رله مان،"به رهه مێكی وه هایان نییه "، له كاتێكدا ژماره یان زۆره و

مانگانه شموچه یه كی زۆر وه رده گرن "شه ش مانگه لێره ین راوێژكارێك

نه هاتوه وشه یه كمان پێبڵێت". راوێژكارێكیش ئاماژه به وه ده كات ئه وانه ی به فیعلی كاری راوێژكاریی ده كه ن 17كه سێك ده بن"ئه ندامانی

په رله مان هێشتا به ته واوه تی راوێژكاره كان ناناسن چۆن ده توانن هه ڵسه نگاندن بۆ تواناكانیان بكه ن".

راوێژكاره كان و دو بۆچونی جیاوازپه رله مانت���اری فراكس���یۆنی گۆڕان، بێس���تون فای���ه ق ره خن���ه ی له زۆریی په رله مانی راوێژكاره كان���ی ژم���اره ی كوردستان ده گرێت و به پێویستی ده زانێ سه رۆكی په رله مان چاو به ژماره و ئاستی چونكه بخش���ێنێته وه ، كاركردنیان���دا ئ���ه و ل���ه و بڕوایه دایه ،به ش���ێك له وانه بنه مای حیزبایه تی و خزمایه تی له سه ر ئ���ه وه وه ، به پێچه وان���ه ی دان���راون، راێژكار و سه رۆكی سه نته ری تویژینه وه له په رله مانی كوردستان، رێبین ره سوڵ ئیس���ماعیل ئه وه ره تده كاته وه كه له و 57كه س���ه ی وه ك راوێژكاری په رله مان به پل���ه ی ناویانده هێنرێ ،زۆرینه ی���ان وه زیف���ی ناویان راوێ���ژكاره ، وه ك ئه و په رله م���ان، ده ڵێت"له 57راوێ���ژكاری كاری به فیعل���ی 17ی���ان نزیك���ه ی

راوێژكاریی ده كه ن".

"به شێك له وانه كاریان بۆ دۆزراوه ته وه "

گومانی گ���ۆڕان په رله مانتاره ك���ه ی له ش���اره زایی و ئاس���تبه رزی به ش���ێك له راوێژكاره كان هه ی���ه و له و بڕوایه دایه به شێك له وانه كاریان بۆ دۆزراوه ته وه نه ك وه ك ئه وه ی په رله مان پێویس���تی به تواناكانی���ان هه بێ���ت "خۆی ده بێت راوێژكار خزمه تی ل���ه و بواره ی خۆیدا له 18س���اڵ كه متر نه بێت، ده وره یه كی بڕوانامه ك���ه ی بینیبێ���ت و زۆری له به كالۆری���ۆس كه مت���ر نه بێت، به اڵم گومانم هه یه هه مو راوێژكاره كان ئه وه یان هه بێت". ئه و باس له وه ش ده كات، له و ماوه یه وه ی ئه وان له په رله مانن، هێشتا راوێژكارێك نه هاتوه كارێكیان فێربكات "6مانگه لێره ی���ن راوێژكارێك نه هاتوه

بڵێ���ت په رله مانتاره تازه كان ئه م كاره بكه ن، ئێمه كه یه كه م رۆژ هاتین هیچی

وه هامان نه ده زانی ".به وته ی په رله مانتاره كه ی بزوتنه وه ی گ���ۆڕان له گ���ه ڵ ئه وه ی به ش���ێك له و نییه ، وه هایان به رهه مێكی راوێژكارانه كه چ���ی موچ���ه و ئیمتیازات���ی زۆریان هه یه "هه ندێكی���ان موچه ی���ان ش���ه ش ملیۆن دیناره و پاس���ه وان و ئۆتۆمبیل و شوقه ش���یان ب���ۆ دابینك���راوه ". بۆیه زۆر به پێویس���تی ده زانێ سه رۆكایه تی

په رله مان، كه ئێستا به ده ست بزوتنه وه ی گۆڕانه وه ی���ه ، چاوێك به كار و ئاس���تی ئ���ه و راوێژكارانه دا بخش���ێنێته وه ."زۆر پێویس���ته س���ه رۆكایه تی په رله م���ان چاوێك به كار و ئاستی ئه و راوێژكارانه دا

بخشێنێته وه ".

هه ندێكیان به پله ی وه زیفی ناویان راوێژكاره

راێژكار و سه رۆكی سه نته ری توێژینه وه له په رله مانی كوردستان رێبین ره سوڵ

ئیس���ماعیل ئ���ه وه رونده كات���ه وه ، كه ئه و 57كه س���ه ی له په رله م���ان ناویان راوێ���ژكاره ، هه مویان كاری راوێژكاریی ناكه ن، به ڵكو وه ك ئه و باس���ی ده كات به شێكیان به پله ی وه زیفی خۆیان وه ك فه رمانبه ر گه یش���تون به و پله یه ، وه ك به ڕێوه ب���ه ری ئیداریی یان به ڕێوه به ری به شی یاس���ا ئه وانه ناویان راوێژكاره ، به اڵم كاریان ئه وه نییه ، به ڵكو كاریان ش���تێكی تره ته نها به پله ی وه زیفیان ناوی���ان ئه وه یه ، ئه و ده ڵێت "راس���ته 57كه س وه ك راوێژكار ناویان ده برێت، به اڵم ئه وه ی به فیعلی كاری راوێژكاریی نزیكه ی 17كه س���ێكن، ته نه���ا ده كات ئه وانیش به ش���ێكیان له گه ڵ لیژنه كان كار ده ك���ه ن و به ش���ێكی تریان له گه ڵ ده سته ی سه رۆكایه تی په رله مان كار".

زۆرینه یان راوێژكاره كان ناناسنره خنه ی���ه ی ب���ه و س���ه باره ت ده ڵێت كه گۆڕانیش په رله مانتاره كه ی "ئ���ه وان ش���ه ش مانگه له وێ���ن به اڵم

راوێژكارێك نه هاتوه وشه كیان پێبڵێت". توێژینه وه كه ی س���ه نته ری س���ه رۆكی په رله مان باس له وه ده كات له و ماوه یه دا په رله مانت���اران ده وامی���ان نه كردوه تا راوێژكاره كان كاریان له گه ڵ بكه ن. ئه و وتیش���ی "ئه گه ر په رله مانتاران كاریان به وان هه بوایه ده بو بچونایه بۆالیان، چونكه راوێژكاره كان ش���وێنیان دیاره ، یاخود بهاتنایه بۆ سه نته ری توێژینه وه تا رێنمای���ی بكرانایه ، ئه گه ر كارێكیان به راوێ���ژكاره كان بس���پاردایه له ماوه ی دورۆژدا بۆی���ان نه كردنایه بۆیان هه بو ره خنه بگرن، به اڵم زۆرینه یان تائێستا به شێك له راوێژكاره كان ناناسن جا چۆن ده توانن هه ڵس���ه نگاندن بۆ تواناكانیان

بكه ن".

"هێشتا ژماره یان كه مه "به ب���ڕوای ئه م راوێژكاره ی په رله مان، هێشتا ژماره ی راوێژكاره كانی په رله مان كه مه و وه ك ئ���ه و ده یخاته روپه رله مان 19 لیژنه ی هه یه هه ر لیژنه یه ك النیكه م

پێویس���تی به دو تا سێ راوێژكار هه یه "پێویس���ته ئه و راوێژكارانه ی ئێس���تا هه ن، س���ه رله نوێ به س���ه ر كاره كاندا دابه شبكرێنه وه ، به جۆرێك رێكبخرێنه وه

كه زۆرترین سودیان لێوه ربگیرێت".ئ���ه وه ره تیش���یده كاته وه ب���ۆ بونه كه س���ه ئ���ه و پێویس���ته راوێ���ژكار بڕوانامه یه ك���ی دیاریك���راوی هه بێ���ت "گرنگ ئه وه یه ئه و كه سه شاره زایی له و بواره دا هه بێت ك���ه راوێژی پێده كرێت یان كه له س���ه ری دام���ه زراوه ، له گه ڵ له راوێژكاره كان پێشتر ئه وه شدا سیان عه میدی زانكۆ بون و پێنجیان بڕوانامه ی دكتۆرایان هه یه ، هه ش���تیان بڕوانامه ی ماس���ته ریان هه یه له یاسای په یوه ندیه نێوده وڵه تیه كان".ئه و ره تیش���یكرده وه ئیمتیازاتی���ان راوێ���ژكاره كان ك���ه وه ك���و په رله مانت���ار پێدرابێت "پێنج كه س���ێكیان نه بێت كه كاری���ان زۆره ئۆتۆمبیلی���ان بۆ دابینك���راوه ، ئه وانی تر هی���چ ئیمتیازاتێكیان پێنه دراوه ، نه

پاسه وان و نه شوقه شیان پێدراوه ".

په رله مانتارێک: 6 مانگه راوێژكارێك نه هاتوه وشه یه كمان پێبڵێت"له‌‌‌57راوێژكاری‌‌په‌رله‌مان‌17یان‌به‌فیعلی‌‌كاری‌‌راوێژكاریی‌‌ده‌كه‌ن"

ئا: شاهۆ ئه حمه د

له خولی چواره می په رله مانی كوردستان هه ر چوار فراكسیۆنه كه ی

په رله مانی كوردستان )پارتی ،گۆڕان،یه كێتی ،یه كگرتو،كۆمه ڵ( داوا

ده كه ن سه رجه م حزبه سیاسیه كانی هه رێمی كوردستان، به پێی قه باره ی و

كورسی و ژماره ی ده نگه كانیان بودجه یان پێبدرێت له الیه ن

حكومه ته وه ،په رله مانتارێكیش ده ڵێت "حزب هه یه یه ك كورسی به قه ره بو

وه رگرتوه ، به اڵم به قه د حزبێك وه رده گرێت كه 24كورسی هه یه ".

كوردس���تان په رله مان���ی ئه ندام���ی مه جید حه ی���ات زه رد له فراكس���یۆنی له ب���اره ی بودج���ه ی حزب���ه كان ل���ه و بڕوایه دای���ه ئه و بودجه ی���ه ی له ماوه ی راب���ردو له الیه ن حكومه ت���ه وه دراوه ته حزبه كان به ش���ێوه یه كی سیسته ماتیك نه بوه به ڵكو وه ك ئه و ده ڵێت "به شێوه ی رێككه وتنی نێوان حزبه كان و هه ڕه مه كی بوه ،هه ر بۆیه له ماوه ی رابردو حزبه كان به پێ���ی قه ب���اره ی خۆی���ان بودجه یان وه رنه گرتوه ، له به رئه وه ی سیس���ته مێك نه بوه ته پێوه ر بۆ ئه وه ی ئه و پاره یه یان

پێبدرێت".ناوب���راو ئام���اژه ی ب���ه وه ك���رد كه له مه به دوا ئ���ه وان وه ك په رله مانتارانی

پارت���ی هه وڵده ده ن، له رێ���گای پرۆژه حزب���ه كان بودج���ه ی یاس���ایه كه وه به شێوه ی سیس���ته مێكی باش دابه ش بكرێت "ب���ه وه ی ده بێت به پێی ژماره ی ده نگده رانی ئ���ه و حزبه بێت، تا هه مو حزبه كانی كوردس���تان به پێی قه باره ی

خۆیان بودجه یان پێبدرێت".گۆڕان فراكس���یۆنی په رله مانت���اری د.ش���ێركۆ حه م���ه ئه می���ن له ب���اره ی بودج���ه ی حزبه كان���ه وه ئ���ه وه ی ب���ۆ ئاوێن���ه رونكرده وه كه "تا ئێس���تاش ك���ه س نازانێت پارت���ی و یه كێتی چه ند پ���اره ی ئه و واڵته ب���ۆ خۆیان ده به ن؟ چونكه له ماوه ی رابردو له نێوان خۆیان حزبه كانی دابه ش���یانكردوه و برا وه كو تری���ش ئه وان���ه ی له هه ندێ���ك بڕیار و هه وڵوێست ئیش���ی پێیانبوه بودجه ی به ئ���اره زوی خۆیان پێداوه ئه وه ش���ی له گه ڵ قس���ه ی ئه ودا نه ب���وه بۆنمونه دیاره ئه وا )گۆڕان،یه كگرتو،كۆم���ه ڵ(

چه ند بودجه یان هه بوه له حكومه تدا".ناوبراو جه ختی له سه ر ئه وه ش كرده وه كه ئ���ه وان وه كو فراكس���یۆنی گۆڕان پرۆژه یه كیان له په رله مانی كوردس���تان پێشكه شكردوه تا حزبه كان به دو پێوه ر بودجه ی���ان پێبدرێت "یه كه میان به پێی ژماره ی كورس���ی په رله مان,یان به پێی ژم���اره ی ده نگه كان بێت، به ده ر له و دو پێوه ره نادادپه روه رییه كی گه وره ده بێت

له بودجه ی حزبه كان".

س���ه وز فراكس���یۆنی په رله مانتاری گه ش���ه دارا له باره ی هه مان باس���ه وه ل���ه و بڕوایه دایه ب���ۆ ئه و مه س���ه له یه له بۆشاییه كی یاسایی ده ژین، ئه و وتی "له خولی پێشوشدا پرۆژه یاسایه ك بۆ بودجه ی حزبه كان له په رله مان ده رچو، به اڵم ئ���ه و كاته ئه وه نه چ���وه بواری جێبه جێكردن���ه وه و له به رنامه ی كاریش

باس نه كرا،بۆیه پێویس���ته له م خوله ی په رله مان پرۆژه یاس���ایه ك هه بێت بۆ ئه وه ی حزبه كان به پێی كورسی خۆیان

بودجه یان پێبدرێت".ناوبراو باس له وه ش ده كات، كه جگه ل���ه وه ی ده بێت ه���ه ر حزب���ه و به پێی قورس���ایی خۆیی بودج���ه ی پێبدرێت، له خولی نوێدا، ئه وان وه ك فراكسیۆنی

س���ه وز هه وڵده ده ن"هه مو ئه و حزبانه ی له م���اوه ی راب���ردو پ���اره ی زیادی���ان وه رگرتوه ، بیگه ڕێننه وه بۆ حكومه ت".

یه كگرتوی فراكسیۆنی په رله مانتاری ئیس���امی له په رله مان���ی كوردس���تان كه ژاڵ هادی له ب���اره ی بودجه ی حزبه سیاس���یه كانه وه ئ���ه وه ی ب���ۆ ئاوێنه رونكرده وه كه "حزب هه یه له په رله مانی كوردستان ژماره ی ئه ندامه كانی به قه د چاره ك���ی ژم���اره ی ئه ندامه كانی ئێمه نیه ،به اڵم له گه ڵ ئه وه شدا له ئێمه زیاتر وه رده گرێت،بۆیه له حكوم���ه ت بودجه ئێمه وه كو فراكس���یۆنی یه كگرتو ئه وه

به نادادپه روه رییه كی گه وره ده زانین".ناوب���راو ئه وه ش ده خات���ه ڕو كه "زۆر كات بۆی���ه ئ���ه و حزبان���ه بودجه یان له ئێم���ه زیات���ره له به رئ���ه وه ی ئه وان له هه ندێك هه ڵوێست و بڕیاردا پشتگیری حزبه كانی ده سه اڵتیان كردوه ، هه ربۆیه پارتی و یه كێتی دڵی نه شكاندون و زیاد له قه باره ی خۆیان پاره یان پێداون". ئه و په رله مانتاره ی یه كگرتو وتیشی "ده بێت له مه ودوا ئه وه نه مێنێت و چیتر داهاتی

واڵت به و شێوه یه به هه ده ر نه درێت".كۆمه ڵی فراكس���یۆنی په رله مانتاری ئیس���امییش س���ۆران عوم���ه ر ل���ه و بڕوایه دایه ئه و بودجه یه ی ئێستا ده درێت به حزبه كان "هیچ دادپه روه ریی تێدا نیه و ك���ه س نازانێت پارت���ی و یه كێتی چه ند پاره له حكوم���ه ت وه رده گرن، هه ربۆیه

له ئێس���تادا حزب هه یه 1كورسی هه یه ، به اڵم به ق���ه د حزبێك پاره وه رده گرێت كه 24 كورس���ی هه یه ، هه روه ها حزب هه یه 1كورس���ی به قه ره ب���و وه رگرتوه ، ب���ه اڵم زیات���ر له حزبێ���ك وه رده گرێت كه 6كورس���ی هه یه ،بۆی���ه من پێموایه ئه وانه ی نه یانتوانیوه كورسی په رله مان به ده ستبهێنن شایه نی ئه وه نین داهاتی

ئه و واڵته یان پێبدرێت".ناوبراو تیشك ده خاته سه ر ئه وه ی له و پرۆژه كوردس���تان په رله مانی خوله ی یاس���ایان پێشكه ش���كردوه بۆ ئه وه ی بودجه ی حزبه كان به شێوه یه كی یاسایی و دادپه روه ران���ه دابه ش بكرێت ووتیش���ی "فراكس���یۆنی گۆڕانیش ل���ه و باره یه وه پرۆژه یاسایه كیان پێشكه ش كردوه ".

حزبه كانی كوردستان له ماوه ی رابردو به م ش���ێوه یه بودجه ی���ان له حكومه ت

وه رگرتوه :پارتی :4ملیار و 800 ملیۆن دینار.یه كێتی :4ملیارو 800 ملیۆن دینار.

گۆڕان: 600ملیۆن دینار.شیوعی : 580 ملیۆن دینار.

450ملیۆن ئیس���امی : یه كگرت���وی دینار.

زه حمه تكێشان: 400 ملیۆن دینار.كۆمه ڵی ئیسامی : 350ملیۆن دینار.

سۆسیالیست: 350ملیۆن دینار.بزوتن���ه وه ی ئیس���امی : 80ملی���ۆن

دینار.

له سه ر چ بنه مایه ك پاره به حیزبه كان بدرێت؟ بۆچونی جیاواز هه یه "حزب‌هه‌یه‌‌یه‌ك‌كورسی‌‌به‌قه‌ره‌بو‌وه‌رگرتوه‌،‌به‌اڵم‌به‌قه‌د‌حزبێك‌پاره‌‌وه‌رده‌گرێت‌كه‌‌24كورسی‌‌هه‌یه‌"

ئه وانه ی نه یانتوانیوه

كورسی په رله مان به ده ستبهێنن،

شایه نی ئه وه نین داهاتی

ئه و واڵته یان پێبدرێت

ئه و حزبانه بودجه یان له ئێمه

زیاتره له به رئه وه ی ئه وان له هه ندێك

هه ڵوێست و بڕیاردا پشتگیری

حزبه كانی ده سه اڵتیان كردوه

به شێك له و راوێژکارانه له سه ر

بنه مای حیزبایه تی و خزمایه تی دانراون

په رله مانتاران تا چه ند سود له ڕاوێژکاره کانی په رله مان ده بینن؟ فۆتۆ: تایبه ت

په رله مان 19 لیژنه ی هه یه هه ر لیژنه یه ك النیكه م پێویستی به دو تا سێ راوێژكار

ده بێت

rangalayawene@gmail.com (429( سێشه ممه ‌2014/5/20ره‌نگاڵه

گاکاوڕ

ئه و س���یفه ته ی كه له تۆدای���ه و خراپه ئه وه یه كه زو ت���وڕه ده بیت و گوێ بۆ كه س���ی تر ناگریت و هه میش���ه خۆت

به ڕاست داده نێیت.

كه س���ێكی باوه ڕت به خ���ۆت هه یه و بخاته ده س���ت ك���ه س ناهێڵی���ت كاروباره كانی ژیانته وه . ئه م هه فته یه

به خت یاوه رته .

به ه����ۆی ئه و ئه رك����ه زۆره ی ئ����ه م ماوه یه به سه رتدا كه وتون له وانه یه نه توانیت به پێی پێویس����ت بایه خ به خۆت ب����ده ی ، ئه مه ش

واتلێده كات ته ندروستیت خراپ بێت.

بێئومێ���د مه ب���ه له ه���ه ر ئیش���ێك كه سه ركه وتونابیت تێیدا. ره نگه ئه م ماوه یه به خت یاوه رت نه بێت ب���ه اڵم په له مه كه

هه مو شتێك ئاسایی ده بێته وه .

توش���ی قه یرانێكی گ���ه وره ده بیته وه و ئه گه ر ئ���اگاداری خۆت نه بیت له وانه یه كێش���ه ی كۆمه اڵیه تیت له و بواره دا بۆ

دروست بێت.

پێویستیت به وه هه یه كه ماوه یه ك به س����ه ر خێزانه ك����ه ت له گ����ه ڵ به ری����ت و له ئیش����وكاره كانی ت����رت

دوربكه ویته وه .

كه سێكی زۆر جدیت له ئیشوكاره كانت، زۆر بای����ه خ به ئه ركه كانت ده ده یت و بویت����ه جێگه ی متمانه ی كه س����انی

تر.

هه واڵێكی ناخۆشت به ده ست ده گات كه په یوه ندی به كه س���ێكی نزیكی خۆته وه هه یه . ئارام بگره له هه ر ناخۆشیه ك كه

توشت ده بێت.

خه ریكه خۆت له و باره ناهه مواره ی رزگار تێیكه وتوی���ت ماوه یه ك���ه ده كه ی���ت، ژیرانه ت���ر مامه ڵه له گه ڵ

دۆخه كه بكه .

له م ماوه یه كه س���ێك ده ناس���یت كه له به ره وپێش���بردنی ده كات هاوكاریت كاره كان���ت و ه���اوكارت ده بێ���ت ب���ۆ

ماوه یه ك.

به هۆی خراپی باری ته ندروس���تیته وه ناتوانی���ت ئیش و كاره كانت به باش���ی بكه یت و پێویس���تیت به پش���وی زیاتر

هه یه .

قرژاڵدوانه‌‌

ئه و نهێنیانه ی التن پێویس���ته به باشی بیانپارێزیت. له وانه یه هه ر ش���تێك له و باره یه وه بدركێنیت كێشه ت بۆ دروست

بكات.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازووفه‌‌ریکشێر

11

له دژی پاتێستا ده نوسێت و پشتیوانی له شۆڕشی كوبا

ده كات

نۆڤێلتی "جوانترین خنكاوی دونیا" باڵوده كاته وه

ئا: ئاكۆ حه مه د رابی

هه رچه نده له مێژه به كۆاڵنی پیره ژنان ناسراوه و ناوبانگی ده ركردوه ، به اڵم ئه وه ماوه ی نزیكه ی ده ساڵه هه مو چین و توێ���ژه كان به تایبه تی كچان و كوڕان، سه ردانی ئه و كۆاڵنه ده كه ن

بۆ كڕینی پێداویستیه كانیان. كۆاڵنی پیره ژنان له قه زای س���ۆران، رۆژ تا ئێواره جمه ی دێت و به رده وام جموجۆڵی تێدایه . به تایبه ت له رۆژانی هه ینی، به هۆی جه نجاڵی و قه ره باڵغی ماوه یه ك���ی زۆری پێده چێت تا به و

كۆاڵنه دا تێده په ڕیت. له سۆران كه م كه س هه یه كه ئاشنای ن���اوی كۆاڵن���ی پیره ژن���ان نه بێت و س���ه ردانی ئه و كۆاڵنه ی نه كردبێت، زۆرجاریش ئه وانه ی كه خه ڵكی ئه و ناوچه یه نین و س���ه ردانی ئه و كۆاڵنه ده كه ن، پرس���یاری ئه وه ده كه ن كه بۆچی ب���ه و كۆاڵنه ده ڵێ���ن كۆاڵنی

پیره ژنان؟ له ب���اره ی چیرۆك���ی ئ���ه م ناونانه ، جه مال ره سول، كه ماوه ی ده ساڵه دوكانی له و كۆاڵن���ه دا هه یه ، ئاماژه ب���ه وه ده كات ه���ۆكاری ناونانه كه ی ده گه ڕێته وه بۆ ئه وه ی "له سه ره تای س���ااڵنی ن���ه وه ده كان تاكو س���اڵی له پیره ژنه كان���ی كۆمه ڵێ���ك 2003چه ند گوندێكی ده وروبه ری سۆران، ماست و هێلكه و چه ند خوارده مه نی و

له و خۆماڵیی���ان پێداویس���تییه كی كۆاڵنه دا ده فرۆشت".

ب���ه اڵم ئێس���تا زۆرب���ه ی ئه وانه ی سه ردانی ئه و كۆاڵنه ده كه ن كچان و كوڕانن و پێداویستیه كانی خۆیان لێره ده كڕن. جه الل ده روێش كه دوكانی شوش���ه واتی ل���ه و كۆاڵن���ه دا هه یه ، به ئاوێنه ی راگه یاند، "حه وت ساڵێك به ر له ئێستا كۆاڵنی پیره ژنان له چه ند دوكانێكی كه م پێكهاتبو، به اڵم دواتر به هۆی فراوانبونی س���ۆران و نزیكی ش���وێنه كه له بازاڕی سه ره كی، ورده ورده ئه و كۆاڵنه ب���ه ره و قه ره باڵغی رۆیش���ت، تا وایلێه���ات چه ند ریزه

دوكانێك له و كۆاڵنه دروستكران".ئام���اژه ی كاس���بكاره ئ���ه و وه ك پێكرد، كرێ���ی دوكان له و كۆاڵنه دا زۆر به رزه , ئ���ه و نمونه ی به دوكانی خۆی هێنای���ه وه و وت���ی " مانگانه ملیۆنێ���ك و 400 ه���ه زار دینار كرێی

دوكانه كه مه ". غ���ازی ئیبراهی���م كه 9 س���اڵه له و كۆاڵن���ه دا كار ده كات، ئاماژه به وه له نهێنیه كان���ی "یه كێ���ك ده كات ئ���ه و قه ره باڵغ���ی و جموجۆڵه ی كه له و كۆاڵن���ه دا هه ی���ه ، ده گه ڕێته وه ب���ۆ ئ���ه وه ی ك���ه هه م���و ج���ۆره ده كه وێت، لێده ست پێداویستییه كی له خواردن و سه وزه و میوه وه بگره تا شوش���ه وات و كه لوپه لی جوانكاری". ئه و هاواڵتییه ئه وه ش ناش���ارێته وه

كه هه ندێك له گه نجانیش "به بێ كار دێنه ئ���ه و كۆاڵنه و ئه مه ش واده كات كه هاتوچۆی خه ڵك ئه سته م بێت". رێباز فارس یه كێكه له و گه نجانه ی كه هه فتانه ده چێته كۆاڵنی پیره ژه نان، ئه و ده ڵێت " راستییه كه ی هه ندێكجار پێداویس���تیه كان و كڕین���ی ب���ۆ

پیاس���ه بۆ ه���ه ر هه ندێكجاری���ش س���ه رێك له و كۆاڵنه ده ده م". رێباز ئاماژه به وه ش ده كات كه راسته ئه و ناسراوه ، كۆاڵنه به كۆاڵنی پیره ژنان به اڵم ئه گه ر پیاس���ه یه كی خێرا به و ناوه بكه یت ئه وه ناوو ناوه ڕۆكه كه ی پێچه وانه ی یه كترین. چونكه كه مترین

پیره ژن له و كۆاڵنه به رچاوده كه ون". ئه و گه نجه ئام���اژه به وه ش ده كات كه كۆاڵنی پیره ژنانی سۆران بوه ته سه رچاوه یه كی گرنك بۆ كاسبكاران و ش���وێنێكه بۆ كارو كاسبی. ناوبراو پێش���نیاری ئه وه ش ده كات كه ناوی

ئه و كۆاڵنه بگۆڕرێت.

دۆالر بۆ 1500 دۆالردایه ، ئه و وتی "سه گ هه ش����ه نرخی له وانه گرانبه هاتره ، بۆ نمونه ئێستا كڕیارێكمان داوای جۆره سه گێكی كردوه كه له تایله نده وه بۆی

ده هێنین و تا ده گاته ده س����تی 3300 دۆالری تێده چێت".

وتیش����ی "س����ه گی خۆماڵ����ی كه س نایه وێت مه گه ر س����ه گی هه وشار كه

بۆ پاس����كردنه ، ئه وه ی ل����ه ده ره وه و ئه وروپاوه نه یه ت خه ڵك لێره به كه م س����ه یری ده كات، جاری وابوه 5 توله سه گی خۆماڵی بچوكم هێناوه به شه ش

مانگ له دوكانه ك����ه دا ماوه ته وه و بۆم نه فرۆش����راوه ، كه فرۆشتوشمه له 25

هه زار دینار زیاتری نه كردوه ".ناوب����راو ئام����اژه ی ب����ه وه ش كرد كه

به خێوكردنی سه گ خه ریكه راگرتن و ده بێت����ه دیارده ، ئ����ه و وتی "خه ڵكی زیاتر بۆ دو مه به س����ت سه گ ده كڕن، یه كه می����ان بۆ جوانیی و كه ش����خه ییه

له ناو مااڵن، دوه میشیان بۆ پاسه كه ئه وانه ی ده وڵه مه نده كان چینه زیاتر خاوه ن����ی ڤێ����ا و باخ����ن ده یبه ن بۆ

پاسه وانی رایده گرن".

كۆاڵنی‌‌پیره‌ژنان‌له‌سۆران،‌پڕه‌‌له‌كوڕی‌‌گه‌نج پیرباڵ‌کلیپیشی‌تۆمار‌کرد‌

فه رهاد پیرباڵ نوسه رو شاعیرو شێوه کار، یه که مین کلیپی گۆرانی

تۆمار کرد، که گۆرانی »پایز پایزه «و شعیری )گۆران( ی شاعیره ،

زۆرێک له پسپۆرانی بواری هونه ر پێیانوایه له روی ته کنیکی

هونه رییه وه کلیپه که ی پیرباڵ له ئاستێکی به رزدا تۆمار نه کراوه .

‌ره‌نگاڵه(429( سێشه ممه 2014/5/20 rangalayawene@gmail.com

گاکاوڕ

ئه و س���یفه ته ی كه له تۆدای���ه و خراپه ئه وه یه كه زو ت���وڕه ده بیت و گوێ بۆ كه س���ی تر ناگریت و هه میش���ه خۆت

به ڕاست داده نێیت.

كه س���ێكی باوه ڕت به خ���ۆت هه یه و بخاته ده س���ت ك���ه س ناهێڵی���ت كاروباره كانی ژیانته وه . ئه م هه فته یه

به خت یاوه رته .

به ه����ۆی ئه و ئه رك����ه زۆره ی ئ����ه م ماوه یه به سه رتدا كه وتون له وانه یه نه توانیت به پێی پێویس����ت بایه خ به خۆت ب����ده ی ، ئه مه ش

واتلێده كات ته ندروستیت خراپ بێت.

بێئومێ���د مه ب���ه له ه���ه ر ئیش���ێك كه سه ركه وتونابیت تێیدا. ره نگه ئه م ماوه یه به خت یاوه رت نه بێت ب���ه اڵم په له مه كه

هه مو شتێك ئاسایی ده بێته وه .

توش���ی قه یرانێكی گ���ه وره ده بیته وه و ئه گه ر ئ���اگاداری خۆت نه بیت له وانه یه كێش���ه ی كۆمه اڵیه تیت له و بواره دا بۆ

دروست بێت.

پێویستیت به وه هه یه كه ماوه یه ك به س����ه ر خێزانه ك����ه ت له گ����ه ڵ به ری����ت و له ئیش����وكاره كانی ت����رت

دوربكه ویته وه .

كه سێكی زۆر جدیت له ئیشوكاره كانت، زۆر بای����ه خ به ئه ركه كانت ده ده یت و بویت����ه جێگه ی متمانه ی كه س����انی

تر.

هه واڵێكی ناخۆشت به ده ست ده گات كه په یوه ندی به كه س���ێكی نزیكی خۆته وه هه یه . ئارام بگره له هه ر ناخۆشیه ك كه

توشت ده بێت.

خه ریكه خۆت له و باره ناهه مواره ی رزگار تێیكه وتوی���ت ماوه یه ك���ه ده كه ی���ت، ژیرانه ت���ر مامه ڵه له گه ڵ

دۆخه كه بكه .

له م ماوه یه كه س���ێك ده ناس���یت كه له به ره وپێش���بردنی ده كات هاوكاریت كاره كان���ت و ه���اوكارت ده بێ���ت ب���ۆ

ماوه یه ك.

به هۆی خراپی باری ته ندروس���تیته وه ناتوانی���ت ئیش و كاره كانت به باش���ی بكه یت و پێویس���تیت به پش���وی زیاتر

هه یه .

قرژاڵدوانه‌‌

ئه و نهێنیانه ی التن پێویس���ته به باشی بیانپارێزیت. له وانه یه هه ر ش���تێك له و باره یه وه بدركێنیت كێشه ت بۆ دروست

بكات.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازووفه‌‌ریکشێر

1010

ئا: ماردین

ئێره گۆڕه پانی ته قسیمه له ئه سته نبوڵ، ئ���ه م دو گه نجه له و ش���وێنه دا گۆرانی ك���ورده واری ده چڕن، كه پڕه له تورك و س���ه دان پۆلیس و توركی نه ژادپه رست، ئ���ه وه ی دیمه نه ك���ه سه رنجڕاكێش���تر ده كات ئه وه ی���ه ك���ه به گیتار و ده نگی زواڵڵیان گۆرانی ب���ۆ چوار پارچه كه ی به زمانی كوردی كوردس���تان ده چڕن، پڕ به گه رویان ه���اوار ده كه ن "كوردینه خێراكه ن تا عوم���ری خوماوه بۆ چوار

پارچه خه باتكه ن". ئ���ه و كوردان���ه ی به رێك���ه وت رێی���ان ده كه وێته گۆڕه پانی ته قس���یم و گوێیان له گۆرانی و ئاوازی ئه و دو گه نجه ده بێت، دڵ كه یل ده بێت له سۆزو خۆشه ویستی بۆ كوردس���تان و بۆ ئه و گه نجانه ی كه جه س���ورانه و ب���ێ س���ڵه مینه وه ترس رێبوارانی نییه و س���ه رنجی له چاویاندا ئ���ه و ش���ه قام و گۆڕه پانه ب���ه ره و الی

خۆیان راده كێشن.

ئا: ئاوێنه

س����ه گ راگرتن له س����لێمانی خه ریكه ده بێته دیارده ، دو دوكان له گه ڕه كی ئاشتی و سه رچنار كراونه ته وه و سه گ له مالیزی����ا و تایله ن����دو توركی����اوه بۆ

كڕیاره كانیان هاورده ده كه ن.

له س����ه رو دوكانێك ئێ����واران ده مه و فولكه كه ی گه ڕه كی ئاش����تی كه پڕه ده بێته س����ه گ، باڵنده و له ماس����ی و ش����وێنی س����ه ردانكردنی ئه وانه ی كه حه زی����ان به راگرت����ن و به خێوكردن����ی خاوه نی گیاندارانه ی����ه ، ج����ۆره ئه و پێش����انگاكه ش����وان ب����ارام ب����ه ده م ده ستهێنان به س����ه ر توكه نه رمه كانی س����ه گه بۆره كه ی به رده میدا، باس����ی ل����ه وه كرد ك����ه ه����ه ر له منداڵییه وه ماسی و په سه ندكراوی حه زو خولیای باڵنده به خێوكردن بوه و دوای ئه وه ی ژماره ی ماسی و باڵنده كانی له ماڵه وه كردوه ته وه له وه بیری زیادیانكردوه ، ك����ه له دوكانێكدا نمایش����یان بكات و بیكاته پڕۆژه یه ك����ی بازرگانی ، دوای س����اڵێك له كردن����ه وه ی دوكانه كه ی ، دوكان����ه ، دو خاوه ن����ی ئێس����تا پێشانگایه كی له س����ه رچنارو یه كێكی دیكه ش����یان له گه ڕه كی ئاش����تی ، ئه و وت����ی "له نێو ئ����ه م گیانداران����ه دا كه نمایش����یان ده كه ی����ن، س����ه گ زیاتر خواس����تی له س����ه ره ، خه ڵكێكی زۆر دێن داوای جۆرێكی تایبه تی ده كه ن و تایله ندو توركیاوه له مالیزیا و ئێمه ش

بۆیان ده هێنین".ش����وان باس����ی له وه كرد كه چه ندین جۆره سه گی جیاواز هه ن كه خواستی خه ڵكییان له س����ه ره ، له وانه هاسكی ، جێرمه ن����ی ، پ����و، ترپه رو س����یدزۆو رۆدوایله ر، ك����ه نرخیان له نێوان 1000

ئیحسان مه ال فوئاد

ئاوێنه س���ه رای به غدا به سه رده كاته وه ، هه مانش���ێوه ی ئه و سه رایه له سلێمانی و كف���ری و چه ن���د ش���وێنێكی كۆی���ه و بونی عێ���راق كوردس���تان و دیك���ه ی عوسمانییه كان ده س���ه اڵتدارانی هه یه ،

له زۆر ش���اری كۆنی عێراق سه رایه كی دروستكردوه كه هه مو داموده زگایه كی

ده وڵه تی تێدا بوه .خاوه ن دوكانی په ڕاوگه و پێداویس���تی قوتابخانه له ته نیش���ت س���ه رای به غدا عه بدولس���ه مه د جابر له باره ی چۆنێتی س���ه رای به غ���داوه ب���ۆ ئاوێن���ه وتی"

پێموایه س���ه رای به غدا له سالی 1433 زایینی واتا 581 س���اڵه له سه ر ده ستی عوس���مانییه كان دروس���تكراوه ، هه مو له نێو ئه و دام���وده زگا حكومیی���ه كان له ته نیشت سه رایه كه س���ه رایه دا بون، )ئه كمه نخانه (ی���ه ك بون���ی هه بو واتا نانه واخان���ه ی س���ه ربازی ، ك���ه كاری

دروس���تكردنی ن���ان و س���ه مون بو بۆ سوپای جه ندرمه ی عوسمانی".

بازاڕی س���ه رایه كه ش���وێنی له هه مان س���ه رای بونی هه ی���ه ، له نێو ب���ازاڕی س���ه رای ش���وێنێك هه یه پێیده وترێت قش���ڵه كه ش���وێن و باره گای جه ندرمه واتا س���ه ربازانی عوس���مانییه كان، له و

بازاڕه واتا بازاڕی س���ه رایه كه ش���وێنی چاككردن���ی زی���ن و ناڵ و جلی ئه س���پ بونی هه بوه ، هه ر له و شوێنه جێگه یه ك دانراب���و ب���ۆ مانه وه ی ئه س���په كان كه

پێیده وترا خان.به وت���ه ی حامی���دی ته مه ن 57 س���اڵ هه ب���وه قوتابخانه یه كی���ش له قش���ڵه ن���اوی قوتابخان���ه ی مه ده ن���ی بوه كه س���ه ربازه كان وانه یان تێیدا ده خوێند، دوات���ر ئ���ه و قوتابخانه یه ب���و به دادگا واتا یه كه م دادگای عێراق له و ش���وێنه

دروستكرا.ئه ب���و محه م���ه د پیاوێكی سه رس���پی ته مه ن 68 س���اڵ له سێبه ری سه رایه كه دانیش���تبو، ئه و بۆ ئاوێنه رونیكرده وه بۆیه به م شوێنه ده وترا بازاڕی سه رای له به رئ���ه وه ی زین و جل و كه ره س���ته ی

ئه سپی تێدا چاك ده كرا.ئه و پیاوه س���ه رو ریش سپییه وتیشی "پاش نه مانی عوس���مانییه كان و هاتنی له سه ره تای مه لیكییه كان ده س���ه اڵتی ده یه ی سه ده ی بیس���ته م ئه و دادگایه ب���اره گای كرای���ه مه ده ن���ی دادگای حكومه ت���ی ئ���ه و كاتی مه لیك���ی واتا هه مو وه زاره ته كان له نێو س���ه رایه كه دا دارایی و وه زاره تی موته س���ه ریف و بو،

مه عارف و وه زاره تی داد... تاد".له سااڵنی رونیشیكرده وه ئه بو محه مه د حه فتاكان ئه و دادگایه گه شه ی كردوه و چه ند دادگایه كی دیكه ی لێدروستكراوه و هه ر گه ڕه كێك ی���ان ناوچه یه كی به غدا

دادگایه كی بۆ دروستكرا.له چ���وارده وری س���ه رای به غ���دا روباری دیجل���ه و كۆنتری���ن قوتابخان���ه به ناوی موسته نسه ریه و بازاڕو شه قامی موته نه بی و

مۆزه خانه ی عێراقی بونی هه یه .جگه له و سه رایه چه ندین سه رای دیكه له كوردس���تان و عێراق بون���ی هه یه و تا ئێس���تاش زۆربه ی گه ڕه ك���ه كۆنه كانی پارێزگا كۆنه كانی عێراق و كوردس���تان ناوی توركی عوس���مانی لێنراوه و وه كو

خۆی ماوه ته وه .

‌581ساڵه‌‌سه‌رایه‌

پیرباڵ‌کلیپیشی‌تۆمار‌کرد‌له‌گۆڕه‌پانی‌‌ته‌قسیم‌گۆرانی‌‌بۆ‌كوردستان‌ده‌ڵێن

فه رهاد پیرباڵ نوسه رو شاعیرو شێوه کار، یه که مین کلیپی گۆرانی

تۆمار کرد، که گۆرانی »پایز پایزه «و شعیری )گۆران( ی شاعیره ،

زۆرێک له پسپۆرانی بواری هونه ر پێیانوایه له روی ته کنیکی

هونه رییه وه کلیپه که ی پیرباڵ له ئاستێکی به رزدا تۆمار نه کراوه .

بیروڕا(429( سێشه ممه 122014/5/20 birura.awene@gmail.com

هه‌ڵبژاردنی‌یه‌كێتی‌ئه‌وروپا

19 »»

25ی ئه م مانگه هه ڵبژاردنی یه كێتی ئه م له مێ���ژوی ڕه نگ���ه ئه وروپای���ه. یه كێتیه دا ئه مه یه كێک بێت له سه ختترین هه ڵبژاردن���ه کان. یه كێتی ئه ورپا وه ك ده زگایه كی س���ه رو نیشتمانی زه به الح له س���ه رجه م واڵتانی ئه وروپا هه تا بێت نه ی���اری زیات���رو زیاتری بۆ دروس���ت ده بێت. س���ه رچاوه ی ئ���ه م نه یارییانه زۆرن. لێ���ره دا هه وڵئه ده ی���ن به کورتی وه اڵمی ئه و پرسیاره بده ینه وه، بۆچی خه ڵكی ئه وروپ���ا به ڕێژه یه كی به رچاو بێزارن له یه كێتی ئه وروپا، ئه و خه ڵكانه

کێن، به دیلیان چیه؟ یه كێت���ی ئه وروپ���ا وه ك ده زگایه کی س���ه رو نیش���تمانی له پ���اش جه نگی جیهانی دوه مه وه هاته ئاراوه به ئامانجی واڵتان���ه ی ئ���ه و لێکنزیککردن���ه وه ی ک���ه له گه ڵ یه ك���دا جه ن���گان له پێناو چار ه سه رکردن یان بنبڕکردنی هۆکاری جه نگ بۆ یه كج���اری )هه ردو جه نگی جیهانی یه كه م و دوه م له گه ڵ شۆڕش���ی ئۆکتۆب���ه ر له نێوانیان���دا، الی هه ندێک بیرمه ندی ئه وروپی شه ڕێکی تری سی ساڵه بو. هانائارنت ده ڵێت بۆ هه میشه ئه وروپای���ان گۆڕی(. یه ك���ه م هه نگاو له مبار ه وه بریتی بو له رێککه وتنێک بۆ بازاڕی هاوبه شی خه ڵوزو پۆاڵ له نێوان ئه ڵمانیای رۆژئاوا، هۆڵه ندا، فه ره نسا، ئیتالی���ا، به لجی���کا، لۆکس���ۆمبۆرگ. ئیتر ه���ه ر زو له س���ه ره تای په نجاکان یه كێت���ی دروس���تبونی هه وڵه كان���ی ئه وروپا دروست بو. هه رکه س سه ردانی لۆکس���ۆمبۆرگه ستراسبۆرگ برۆکسله بکات ده زانێ���ت ئ���ه م ده زگایه چه ند ئه وروپا یه كێت���ی بۆچی زه به الح���ه.

له قه یراندایه؟نه یاری س���ه ره كی یه كێت���ی ئه وروپا بریتیه له پارته نیوفاشیه توندڕه وه كانی ئه وروپا که چاودێران پێش���بینی ئه وه ده ک���ه ن که رێ���ژه ی کورس���یه كانیان به راده یه كی به رچاو زیاد بکات. ئه وه ی ئاش���کرایه که ده گمه نه واڵتی ئه وروپی که پارتی سیاسی توندڕه وی فاشی تیادا نه بێت. ئایا تێڕوانین له خواس���ته كانی ئ���ه م پارت���ه توندڕه وان���ه زانیاریمان ده دات���ێ ده رب���اره ی بێ���زاری خه ڵك له ڕه خنه یه كێک ئه وروپ���ا. له یه كێتی کۆنه كان���ی یه كێتی ئه وروپا بریتی بوه له ته كنیکبون���ی زیادی ئ���ه و ده زگایه و الوازبون���ی دیموکراس���ی چونکه بڕیار زیاتر پشت به داتاو زانیاری ده به ستێت ئه م���ه خه ڵكی���دا. ڕای له به رامب���ه ر

به اڵم دیموکراس���ی. الوازی پێیده ڵێن ئه مه کرۆکی قه یرانه كه نیه له ڕاستیدا. خاڵێکی تری ڕه خنه له یه كێتی ئه وروپا سه روه ری له له ده س���تدانی بوه بریتی له الیه ن واڵتانی ئه ندامه وه به خه ڵکانێکی تێکنۆک���رات ک���ه دورن له خه م و ژیانی ئارگومێنت���ی لێ���ره دا خه ڵك���ه وه. س���ه روه ری ده هێنرێت���ه ئ���اراوه، که ده بێت س���ه رباری به ش���داربون واڵتان دیاره له ده س���تنه ده ن. س���ه روه رییان چه مکی س���ه روه ری )سۆڤرن( یه کێکه له هه ره چه مکه ئاڵۆزه كانی ناو دونیای سیاس���ه ت. به اڵم ئ���ه وه ی که خه ڵكی بێزارک���ردوه یان ناچارک���ردوه که دژه ئه وروپا بێت ئابوریه. قه یرانی ئابوری ئه وروپ���ا هه تا بێت س���ه ختتر ده بێت. به جۆرێ���ک هیچ ئاس���ۆیه ك نابینرێت بۆ چاره س���ه رکردنی، یان گه ڕانه وه بۆ دۆخی جاران. گه رچی س���ه رمایه داری هه میش���ه قه یران و هه ستانه وه به شێک ب���وه له سروش���تی ب���ه اڵم ئه مج���اره له وه ده چێت قه یرانێکی ئاسایی نه بێت. ئه وروپا وه ك جاران ناتوانێت به س���ه ر قه یرانی دارایی و ئابوری و له ده رئه نجامدا کۆمه اڵیه تی و که لتوریدا زاڵبێت چونکه ئ���ه وه ی ئێس���تا ده گوزه رێ���ت ڕه گی سه ده ی هه ش���تاکانی بۆ ده گه ڕێته وه پێشو. خواس���تی پارته فاشیسته كانی دژه یه كێتی ئه وروپا بریتیه له گه ڕانه وه بۆ ئابوری نیشتمانی. به م پێیه ده بێت واڵتانی ئه وروپا خه می ده س���تی کاری خۆی���ان بخۆن، خه م���ی به رهه م کااڵی ناوخۆ بخۆن، له خه م���ی ئه وه دابن که چۆن کار بۆ هاواڵتیه ڕه س���ه نه كانیان دابین بکه ن. )ئه م رۆژانه چوم پێاڵوی هاوین���ه بک���ڕم، کاب���رای پێاڵوفرۆش هه رزو جوتێ پێ���اڵوی بۆ هێنام و وتی ئه مه له نه مس���ا دروس���تکراوه(. ئه مه یانی سنوردانان له نێوان واڵتاندا له روی ئ���ازادی گۆڕینه وه، ئ���ازادی هاتوچۆ، ئازادی تێکه ڵب���ون. ده رئه نجامی ئه مه یانی رێگه گرتن له هاوردنی کااڵی بیانی به تایبه تی غه ی���ره ئه ورپی، رێگه گرتن له بیان���ی و په نابه رو کرێکاری ده ره وه.

ئارگۆمێنته كانیان تۆکمه كردن���ی ب���ۆ ئه م دۆخه س���ه خته ئابوریه به که لتورو به ها تێکه ڵ ده ك���ه ن، بۆ نمونه پارته توندڕه وه كان له گه ڵ ئه وه دان که بیانی ده بێ���ت که لتوری خ���ۆی له بیربکات و که لت���وری ئه و واڵته قب���وڵ بکات که تیایدا نیشته جێیه. ئه مه یانی دژ به فره که لت���وری، دژ به جیاوازی یان رێزگرتن له که لتوری تر. به اڵم له ڕاستیدا که لتور هیچ نی���ه جگه له روپۆش���ێک چونکه کاتێ���ک که ئابوری باش ب���و قه یرانی

که لتور له ئارادا نه بو.ب���ه اڵم ئای���ا ئه وروپ���ا ده توانێ���ت بگه ڕێته وه بۆ دۆخی ئابوری نیشتمانی ئاب���وری ده رب���اره ی )له ڕاب���وردودا لیس���ت فریدرێ���ک الی نیش���تمانی بابه تمان نوس���یوه(. زیاتر له شه س���ت ساڵ یه كێتی ئه وروپا له ئاستی جیاواز جیاوازدا له هه وڵی ئه وه دایه که کار بۆ ئه وه بکات که ئه وروپا بکاته ناوه ندێکی شل. به مانای ئه وه ده ستی کارو کااڵو خه ڵک و که لتورو زمان و به ها به رده وام له هه ن���او ئه م کیش���وه ره دا بێن و بڕۆن به نمونه ی ئه مه ریکا. خه ڵك له ئه مه ریکا بێڕه گن. ئاساییه به الیه نه وه له مسه ری واڵت ک���ۆچ بکه ن بۆ ئه وس���ه ری واڵت له پێناو کارکردندا. ب���ه اڵم ئه مه ته نها له نێو چینێکی که می خه ڵكی ئه وروپادا روده دات. گه رچی ئه وروپا کیشوه رێکه ک���ه به پێیان ده توانی���ت بڕۆیته هه مو بس���تێکی، گه ڕان و هاتوچۆ له نێو ئه م کیشوه ر دا ڕه گی مێژویی هه یه به تایبه ت له نێو چینی ڕۆشنبیرو سکۆله ردا به اڵم زۆرێک خوازیاری ئه وه ن نین له جێگای

ڕه سه نیان دوربکه ونه وه.ب���ه اڵم قه یرانی ئه وروپا له جێگایه كی تردای���ه. ئاب���وری ئه وروپ���ا بریت���ی نی���ه له ئاب���وری ناو ئه وروپ���ا، به ڵکو ئاب���وری ئه م���ڕۆ له هه م���و جێگایه ك ئابوریه ك���ی جیهانگیری���ه. ب���ه م پێیه ئه وروپا ناتوانێ���ت رێگربێت له به رده م جیهانگیری���دا. به تایب���ه ت کاتێک که ئه مه ریکیه كان ئه وروپ���ی و کۆمپانی���ا ده چن���ه واڵتانی تر ب���ۆ به رهه مهێنان.

ئ���ه وه ی جی���اوازه له ڕاب���وردودا ک���ه ده ڕۆشتن زیاتر وه ك ئیستعمار ده چون ئه م���ڕۆ وه ك به رهه مهێ���ن ده چن. به م پێی���ه س���ه رمایه كه یان ب���ۆ چینێکی که می ن���او ئه وروپایه و خه ڵکی تر لێی بێبه ش ده بن. له هه مانکاتدا دانیشتوانی ئه وروپ���ا هه تا بێت زیات���ر پیرده بن و ده س���تی کاریان که مت���ر ده بێت. گه ر ئه وروپ���ا نه توانێت خۆی نوێ بکاته وه ئه وا ناتوانێت له ئاس���تی بااڵی ئابوریدا بمێنێته وه. ئه م نوێکردنه وه یه ئاس���ان نی���ه کاتێک که هه تا بێت زیاترو زیاتر دژایه تی بۆ بیانیی���ان توندتر ده بێت و خه ڵک���ی له ب���ه ر گرانی ژی���ان ناتوانن

منداڵیان ببێت.زۆرێ���ک له وان���ه ی ک���ه ده نگده ده ن به پارته توندڕه وه كان ده زانن که ئابوری نیش���تمان و رێگه گرت���ن له بیانیی���ان و زاڵكردنی پاکێتی ی���ان تاک که لتوری به اڵم ناکات. کێشه كانیان چاره سه ری ده نگدانیان ته نها جۆرێکه بۆ ده ربڕینی ناڕه زایی. له دونیای بیری سیاسیدا دو جۆر بیرکردنه وه هه یه هه ندێک ده ڵێن ده توانیت که س���ه كان یان سیاسیه كان به اڵم دیموکراسیه وه له رێگای بگۆڕیت ناتوانیت سیاس���ه ت ی���ان به رنامه كان بگۆڕی���ت. هه ندێک���ی تری���ش ڕای���ان به ت���ه واوی پێچه وانه یه ده ڵێن له رێگای گۆڕانکاری���ه كان دیموکراس���یه وه ته نه���ا روکه ش���ه هه میش���ه نوخب���ه

له ده سه اڵتدایه.

هه فت���ەی ڕاب���ردو بەڕێوەبەرایەت���ی توندوتیژیی بەرەنگاربونەوەی گشتیی دژی ژن���ان لەهه رێم���ی کوردس���تان، دوا ئام���اری س���ێ مانگ���ی ڕابوردوی لەس���ەر کوش���تن و خۆکوش���تنی ژنان نیش���ایئەدات ڕاپۆرتەکە باڵوکردەوە، ک���ە ژمارەیەکی گ���ەورە ژن کوژراون و ژمارەیەکی گەورەتریش خۆیانکوشتوەو س���وتاندوە. لەشارێکی وەک هه ولێرداو لەم���اوەی س���ێ مانگ���دا ٨ ئاف���رت ک���وژراون، 2ئافرەت خۆیانکوش���توەو 1٨ ئافرەتی���ش خۆی���ان س���وتاندوە. لەسلێمانی یەک ژن خۆیکوشتوەو پێنج ژنیش خۆیانسوتاندوە. لەدهۆک دو ژن کوژراون و دو ژنی تریش خۆیانکوشتوە و 15ژنی���ش خۆیانس���وتاندوە. ئەمە یەکەمجار نییە ژم���ارەکان پێماندەڵێن کە خۆکوش���تنی ئافرەت���ان لەدونیای ئێم���ەدا دیاردەیەک���ی کۆمەاڵیەتی���ی ترس���ناکە، پاڵنەرو مەیلێکی بەهێز بۆ کوشتن و خۆکوشتن لەکۆمەڵگای ئێمەدا ئامادەیە. لەم نوسینەدا من تەنها قسە

لەدیاردەی خۆکوشتن دەکەم.تا ئەو شوێنەی من ئاگاداربم شتێکی ئەوتۆ لەسەر لێکدانەوەو شیکردنەوەی ئەم دیاردەیە لەدونیای ئێمەدا نەنوسراوە. جیاوازدا لەشوێنی نوسراوەو ئەوەشی بەرچ���اوی من کەوتوە قس���ەکردنێکی گشتیی بوە لەس���ەر ”پیاوساالریی“ و ”باوکس���االریی“، ئەمانەش بەڕادەیەک ناکۆنکریت���ن زۆربەیان بۆ گش���تگیرو باس���کردنی هه مو کۆمەڵگاکانی دونیا دەش���ێن. هه ندێک نوس���ینی تر هه یە ک���ە دوبارەکردنەوەیەک���ی تیورییانەی سادەی ئەو پەیوەندییانییە کە لەنێوان ”پیاوب���ون“ و ش���ۆڕش و”پیاوب���ون“ و ”پیاوب���ون“ و ناس���یۆنالیزم و ئەوەی دروس���تدەبێت. توندوتیژییدا غائیبە ش���یکردنەوەیەکی کۆمەاڵیەتیی دروس���ت و دۆزین���ەوەی ئەو پرۆس���ە کۆمەاڵیەتییانیە کە خۆکوشتن بەتوندیی پێیانەوە پەیوەس���تە. لەم نوس���ینەو چەن���د نوس���ینێکی دیکەداهه وڵئەدەم لەڕێ���گای گەڕاندنەوەوە ب���ۆ هه ندێک بۆچون���ی ئێمیلی دۆرکهای���م باس لەو پاشخانە کۆمەاڵیەتییە بکەم کە پێموایە بەخۆکوژییەوە بەهێزی پەیوەندییەکی

هه یە.ش���ارەزای کەمەکێ���ک ئەوان���ەی دەزانن خۆکوش���تن“ن ”کۆمەڵناسیی ئێمیل���ی دۆرکهای���م یەکێکە ل���ەو زانا کۆمەاڵیەتییان���ەی خۆی بەلێکدانەوەی لەکۆمەڵگای خۆکوش���تنەوە دیاردەی نۆزدەهه م���دا س���ەدەی فەرەنس���ی دەرەنجام و کۆمەڵێک س���ەرقاڵکردوەو میکانیزم���ی گرنگ���ی دۆزیوەتەوە کە دەتوانن بڕێک لە نهێنییەکانی پش���تی نیشانبەدەن. ترسناکەمان دیاردە ئەم بەبۆچون���ی من گەڕاندنەوە بۆ هه ندێک دەتوانێت دۆرکهای���م لەڕوانینەکان���ی هاریکارم���ان بێ���ت ب���ۆ ڕونکردنەوەی چەن���دان ڕەهه ندی گرنگ���ی دیاردەی خۆکوشتنی بەگش���تیی و خۆکوش���تن ئافرەت���ان لەکوردس���تاندا بەتایبەتی. لەسەرەتاکانی سەدەی کە دیاردەیەک بیست و یەکەمدا بوە بەبەشێکی ترسناک لەمرۆڤەکانی بەرچ���او بڕێکی لەژیانی

کۆمەڵگای ئێمە، بەتایبەتی ژنان.دی���اردەی دۆرکهای���م بەب���اوەڕی خۆکوش���تن لەکۆمەڵگادا ب���ۆ ژمارەی ئ���ەو کەس���انە کورتناکرێت���ەوە ک���ە نیی���ە یەکس���ان خۆیاندەک���وژن، کوژاوەکان و ژم���ارەی بەکۆکردنەوەی لەیەکتریی، دابڕاوی���ان لێکدان���ەوەی بەڵکو دیاردەیەکی تایبەتە کە یەکێتی و ئاکارو سروش���تی تایبەتی خۆی هه یە. الی دۆرکاهیم کۆمەڵگا خۆش���ی تەنها کۆی ژم���ارەی تاکەکەس���ەکانی ناوی نییە، بەڵکو شتێکە گەورەترو ئاڵۆزتر لەو ژمارانەو کاتێکیش دروس���تدەبێت کە ئەو تاکان���ە دەچنە پەیوەندییەکی تایبەتەوە لەگەڵ یەکدا. الی دۆرکهایم دیاردەی خۆکوژیی دەتوانێت کۆمەڵێک ش���تی گرنگمان لەسەر ئەو کۆمەڵگایە پێبڵێ���ت کە تیای���دا دروس���تدەبێت. ئ���ەم کۆمەڵناس���ە خۆکوش���تن وەک نابینێت، تاکەکەس���یی دیاردەیەک���ی ش���یکردنەوەی لەڕێ���گای ناکرێ���ت سایکۆلۆژیی تاکەکەسەوە لێکبدرێتەوەو نهێنییەکان���ی ئاش���کرابکرێت. بەڵکو

کۆمەاڵیەتیی و پرۆس���ەی کۆمەڵێ���ک لەئارادایە لەکۆمەڵگا تایبەت جۆرێکی بەهێزی هان���دەدەن و کە خۆکوش���تن دەکەن. واتە مەس���ەلەکە پەیوەندی بەبونی ئەم یان ئەو جۆر کەس���ایەتیی تایبەت���ەوە نییە، پەیوەن���دی بەبونی ئ���ه م یان ئەو پاڵنەری ئینسانیش���ەوە نییە، بیمارییەکی دەرونیی سەرزەمینە بەڵک���و نیی���ە، ڕاس���تەقینییەکەی هه ڵق���واڵوی دۆخێک���ی کۆمەاڵیەتی���ی تایبەت و بەرهه می پێکهاتێکی تایبەتی هۆکاری دۆرکهای���م کۆمەڵگای���ە. خۆکوشتن وەک دیاردە لەگەڕان بەناو دەرون و پاڵن���ەرە تاکەکس���ییەکانەوە دەگوازێتەوە بۆ ئاکارە سەرەکییەکانی هه لومەرجێکی بون���ی ب���ۆ کۆمەڵگا، تایبەت کە پ���اڵ بەمرۆڤەوە دەنێن بۆ

خۆوێرانکردن و خۆکوشتن.ئ���ەو ژیان���ەی تاکەک���ەس لەڕێگای خۆکوش���تنەوە کۆتای���ی پێدەهێنێ���ت خۆکوش���تن کۆمەاڵیەتییە، ژیانێک���ی جۆرێ���ک پش���تکردنە نەفیک���ردن و لەگ���ەڵ ئەوانیت���ردا، لەپێکەوەبون���ە تایب���ەت بەتۆڕێک���ی کۆتاییهێنان���ە لەپەیوەندیی کە هێڵە س���ەرەکییەکانی ”ژیان���ی تایبەت“ و ”ژیانی گش���تیی“ دەستنیش���اندەکات. کەس���ەکان خۆکوش���تن ناڕازیبون���ی تەواوەتیی���ە بەرامبەر بەم گشتە کۆمەاڵیەتییە، بەو مۆدێلی پێکەوەبون���ە کە مرۆڤ ناچار بەخۆکوژی���ی دەکات. ئەم ڕوانینە وا لەدۆرکهایم دەکات کە خۆکوشتن وەک کۆتای���ی و دژە دیوی���ی ”هاریکاریی و بەدەمەوەچونی کۆمەاڵیەتیی“ ببینێت. دەزگای تەواوەتی���ی فەش���ەلی وەک خێ���زان و دین و سیاس���ەت، فەش���ەلی ژیانی تایبەت و ژیانی گش���تیی وێنای بکات. لەم دیدەدا خۆکوش���تن هێمایە ب���ۆ نەمانی النی هه رەکەمی هاریکاریی هه رەکەمی النی نەمانی کۆمەاڵیەتیی، دۆستایەتیی و هاودەردیی و هاوخەمی و ڕۆحیەتیی یارمەتیدان و بەدەمەوەچون.بەرزبونەوەی وادەک���ەن ئەم خااڵنە ڕادەی خۆکوژی���ی لەکۆمەڵگادا مانای بێمانابون و ناش���یرینبونی ئ���ەو ژیانە کۆمەاڵیەتییە بێت کە تیایدا پەیوەندییە هاریکاریی ناتوان���ن کۆمەاڵیەتییەکان مرۆڤبن بۆ ئەوەی بەردەوامیی بەژیانی بدات و ب���اوەش بۆ م���ردن نەکاتەوە. مان���ای ئەوەی���ە تاکەکەس���ەکان زۆر گرێدراون و گەر بەیەکدیی���ەوە الوازانە بڕێ���ک پەیوەندیش هه بێ���ت بەیەکەوە گرێیانب���دات، ئەوا ئ���ەو پەیوەندییانە تەواو داماڵراون لەهه ر ماناو بەهایەکی ئینسانیی. ”نەمانی پەیوەندیی مانادار“ ژیانی تاکەکەس���ەکان و لەنێوان تەنها تایبەت���دا ڕونادات، بەڵکو لەناو ”ژیانی

گشتیی“شدا ڕودەدات.

خۆکوشتنی‌ژنان‌لەکوردستاندا

بەرزبونەوەی ڕادەی خۆکوژیی لەکۆمەڵگادا

مانای بێمانابون و ناشیرینبونی ئەو ژیانە

کۆمەاڵیەتییە بێت کە تیایدا پەیوەندییە

کۆمەاڵیەتییەکان ناتوانن هاریکاریی مرۆڤبن بۆ ئەوەی

بەردەوامیی بەژیانی بدات و باوەش بۆ

مردن نەکاتەوە

سه ردار عه زیز

مه رج نیی���ه ئه وه ی ل���ه م هه رێمه دا بیت و له جێگه یه ك كاربكه یت و ش���ه وان به دی���ار ته له فزیۆنه وه به س���ه ربه ریت، مان���ای وابێت تۆ ده ژی���ت. ژیان ئه وه نییه وه ك���ی رۆبۆت، له كات و س���اتی كاره كه ت، ش���وێنی بگه یته دیاریكراو له كات و س���ات و بۆنه كاندا وه ك عاده ت بچیت���ه كن دۆس���ته كانت، له بۆنه كان و ئاماده گیت هه میش���ه فیستیڤاڵه كاندا هه بێت. ده كرێ���ت مرۆڤێك هه مو ئه م

عاده تانه ئه نجامبدات، به اڵم نه ژی .ژیانی راسته قینه ئه وه نییه بۆ جه ژن ئاماده بیت، بۆ كار، چاالك و هه میش���ه له باربیت، بۆ دیتنی دۆسته كانت رێك و راست بیت، بۆ په یڕه وكردنی نه ریته كانی كۆمه ڵ ملك���ه چ و كۆیله بی���ت. ژیانی راسته قینه تێكدانی ره سمیات و نه ریت و تێكش���كاندنی ئه و وێن���ه وه همییانه یه داومانه ت���ه ئ���ه و حیزب���ه ی تێیداین، ئ���ه و ده زگای���ه ی كاری لێده كه ین، ئه و

دۆستانه ی هه مانن.راس���ته قینه ژیان���ی له راس���تیدا

ل���ه ده ره وه ی بازنه و نه ری���ت و حیزب و ده زگاو هاوڕێیه تییه . ژیانی راسته قینه نه ك ره تكردنه وه ی���ه . رادیكاڵی���ه ت و وه ك له پرۆژه كان���ی به ش���داربون گۆڤار، فیس���تیڤاڵ، ده نگدان، سلفه ،

هاوڕێیه تی .تراژیدی���ای مرۆڤی كورد له م دۆخه دا ئه وه ی���ه ، ماڵ���ی خ���ۆی ، هاوڕێكانی ، خێڵه ك���ه ی خۆی لێبوه ته هه مو دونیاو پێیوای���ه دونی���ا هه ر ئ���ه و ماڵه یه كه خۆی هه یه تی ، دونیا هه ر ئه و شاره یه كه ئه وی تێ���دا ده ژی ، فیكر هه ر ئه و

كتێبانه ن، كه ئه و ده یانخوێنێته وه .ئه وه ی رێی ل���ه وه گرتوه میلله تێك راس���ته قینه بژی و به قوڵ���ی ئه زمونی ژیان بكات، ئه و وه همانه یه كه پێیوایه بون���ی مرۆڤ ته نیا ئ���ه و جۆره یه ، كه ئه م هه ڵیبژاردوه و تێدا ده ژی ، هه ر ئه و حیزبه یه كه ئه م پاره ی لێوه رده گرێت و ده نگ���ی بۆ ده دات، ه���ه ر ئه و جێگه ی كاره یه ، كه ئ���ه م وه ك رۆبۆتێك هه مو رۆژێك له كاتی دیاریكراو ده چێته ناوی و

له كاتی دیاریكراو لێی دێته ده ره وه .پێیانوایه ئه وان���ه ن ناژین، ئه وانه ی سنوری دونیا ته نیا ئه و شارو گه ڕه كه یه ،

كه ئه می تێدا ده ژی و ئه و نه ریته یه ، كه ئه م په یڕه وی ده كات و ئه و هاوڕێیانه ن كه ئه م هه یه تی و ئه و فیستیڤااڵنه ن كه ئه م تێیاندا به ش���داره و ئه و فیلمانه ن،

كه ئه م ته ماشایان ده كات.ئه وان���ه ی ناژین، ئه وانه ن شوناس���ی خوێنه ر به خۆیان ده ده ن، به اڵم گوتارو كتێب���ه كان، گه مژان���ه ده خوێنن���ه وه ، شوناس���ی شاعیرو رۆش���نبیری ناسك به خۆی���ان ده ده ن، وه ل���ێ گه ده ی���ان پڕه له گۆش���تی گیانداران. شوناس���ی رۆژنامه نوس به خۆی���ان ده ده ن، به اڵم هه واڵگیریی بۆ ده زگا س���یخوڕییه كان ده كه ن، ناس���نامه ی بازرگان به خۆیان ده ده ن، كه چ���ی به عه قڵ���ی مافی���اوه ره خنه گرو ده كه ن، شوناسی بازرگانی به اڵم ده ده ن، به خۆیان ئۆپۆزس���یۆن به رگری له جه ه���ل و نه ریته دۆگماكانی

كۆمه ڵ ده كه ن.پێیانوایه ئه وان���ه ن، ناژین ئه وانه ی دونیا هه ر ئه و س���ی چ���ل ده موچاوه سیاسییه ، كه س���ی چل ساڵه لێره ن، هه ر ئه و هونه رمه ندو مامۆس���تایانه ن، كه ئێمه ده یانناسین، هه ر ئه و دۆخه یه

كه تێیدا گیرمانخواردوه .

ئه‌وانه‌ی‌‌كه‌‌ناژینزانیار محه مه د

ئه وانه ی ناژین ئه وانه ن، پێیانوایه دونیا هه ر ئه و سی

چل ده موچاوه سیاسییه ، كه سی چل ساڵه لێره ن،

هه ر ئه و هونه رمه ندو مامۆستایانه ن، كه

ئێمه ده یانناسین، هه ر ئه و دۆخه یه كه تێیدا

گیرمانخواردوه

ئه وروپا وه ك جاران ناتوانێت به سه ر قه یرانی

دارایی و ئابوری و له ده رئه نجامدا کۆمه اڵیه تی و

که لتوریدا زاڵبێت چونکه ئه وه ی

ئێستا ده گوزه رێت ڕه گی ده گه ڕێته وه

بۆ هه شتاکانی سه ده ی پێشو

په رله مانی ئه وروپا

13 (429( سێشه ممه 2014/5/20 birura.awene@gmail.comبیروڕا

رێبین هەردی

ئەستەمە لەپه یوه ندیه كانی ده وڵه ت و ئه خ���اق تێبگه ی���ن، گ���ه ر س���ه ره تا یان ده وڵه ت دی���ن و له جیابون���ه وه ی ئه و پرۆس���ه یه تێنه گه ین كه ناونراوه گرنگتری���ن یه ك���ه م و عه لمانی���ه ت. جیاكردنه وه ئه و هه وڵ���ه به ناوبانگه ی جۆن لۆكه ك���ه له كتێب���ی "نامه یه ك له باره ی لێكبوردنه وه " ئه نجامیدا. لۆك له م كتێبه دا بڕوایوایه ده وڵه ت ده بێت له هه مو ئه و ش���تانه خۆی دوربخاته و ژیانی به ئاس���مان و ك���ه په یوه ن���دی میتافزیكیه وه هه یه و ته نها س���ه رقاڵی كاروب���اره دنیاییه كان بێ���ت. دینیش به ش���ێكه له كۆمه ڵگا كه س���ه روكاری له گ���ه ڵ ش���ته ئاس���مانیه كاندا هه یه و ده بێت له ده وڵ���ه ت خۆی دوربخاته وه . لۆك ده وڵه ت به مشێوه یه پێناسده كات: "به بڕوای من ده وڵه ت كۆمه ڵێك مرۆڤه پاراس���تن و به مه به س���تی ته نه���ا كه زیادكردنی داراییه مه ده نیه كانی خه ڵك مه ده نیه كانیش داراییه دروس���تبوه ". الی لۆك ئ���ازادی و س���امان و دارایی و ته ندروس���تی جه س���ته یی ده گرێته وه . رۆحی . نه ك ته ندروستی جه س���ته یی لۆك به ئاش���كرا له و كتێبه دا ده وڵه ت كاری ك���ه ئاگادارده كات���ه وه ل���ه وه ئ���ه و رزگاركردنی رۆح���ی و مه عنه وی رێكخس���تنی به ڵكو نی���ه ، مرۆڤه كان كاروباره دنیاییه كان���ه . لۆك له هه مان "به حوكمڕانی ده نوسێت: كتێبه دا ئه و دنیای���ی و هیچ مرۆڤێك���ی دی په یامی تیماركردنی رۆحی مرۆڤه كان نه دراوه : نه خودا ئ���ه و توانایه ی به هیچ گروپێك به خشیوه بۆ ئه وه ی ده سه اڵتی ئه وه یان هه بێت كه سانی دی بهێننه سه ر دینی خۆیان، نه له الی���ه ن مرۆڤه كانه وه كه ناتوان���ن ده س���ه اڵتێكی له م چه ش���نه به هیچ حوكمڕانێك بده ن". به مشێوه یه جۆن ل���ۆك ده وڵه ت له ب���واری باوه ڕ دورده خاته وه و رێگه ی ئه وه ی لێده گرێت یاسا بۆ مه زهه ب دابنێت یان سزایه ك سه رو ده چێته ده وڵه ت بس���ه پێنێت. مه زهه ب و دینه جیاوازه كانه وه و به هیچ شێوه یه ك ده س���ت له م بواره ی ژیانی بڕواو مه زهه به وه ن���ادات. به مانایه كی دی ده وڵ���ه ت ده بێ ئ���ازادی مه زهه ب له كۆمه ڵ���گادا بپارێزێ���ت و هه وڵنه دات تایبه تیه كان���ی مه زهه بی���ه ب���اوه ڕه خه ڵكی���دا به س���ه ر حوكمڕان���ان

بسه پێنێت.ده وڵه ت و دی���ن و جیاكاریه ی ئ���ه م ته ماشاكردنی ده وڵه ت وه ك ده زگایه كی دنیایی كه ئه ركی رێكخستنی كاروبارو گرنگی و مه س���ه له كانی ئه م دنیایه یه ، خۆیدا له گه ڵ دیش���ی ده رئه نجامێكی هێنا كه ئه ویش جیابونه وه ی ئه خاق و دینه . چیدی ئه خ���اق مه رجه عه كانی خۆی به ته نها له دین و شه ریعه ت و كتێبه پیرۆزه كان���ه وه وه رنه ده گ���رت، به ڵكو مه رجه ع���ی زه مینیش���ی هه بو كه هه ر كۆمه ڵگایه ك به پێی زه مینه ی كلتوری و ژی���اری خ���ۆی به رهه میدێنێت. "مه ك ”لێكۆڵینه وه یه ك له كتێب���ی ئینتای���ر ئه خاق���ه وه“ تی���و ره ی له ب���اره ی مۆدێرن���ه وه ك ش���ێوه یه كی كلتوری - كۆمه اڵیه ت���ی پێناس���ده كات ك���ه له م قۆناغ���ه ی ژیانی فك���ری و كۆمه اڵیه تی س���ه ده ی له كۆتایه كان���ی ئه وروپ���ا حه ڤده و سه ره تای س���ه ده ی هه ژده دا ده س���تیپێكردو تا كۆتایه كانی سه ده ی نۆزده ی خایاند. له م ماوەیه دا له نێوان ئه خ���اق و ئیاهیات���دا دوركه وتن���ه وه رویداو، بنه مای به رهێنانی )ئیستنتاج(له بناغه یه كی ئه خاقی���ه كان بنه ما ی جی���اواز له حوكمه كان���ی ش���ه ریعه ت و كتێبی پیرۆز، باڵوبۆوه ". له فه لسه فه ی هێگڵدا وه ك چۆن ئازادی راس���ته قینه هه رواش ده به سترێته وه ، به ده وڵه ته وه له ده وڵه تێكی دروس���تیش ئه خاق���ی ئازادا دێته دی كه یاس���ای دروس���ت و له بنه ماكانی هێ���گل هه بێت. باش���ی فه لسه فه ی مافدا جیاوازی له نێوان دو جۆر یاسادا ده كات: یه كه میان یاسای سروش���تی كه نه گۆڕه و م���رۆڤ ته نها ده توانێ���ت بیاندۆزێته وه و تێیانبگات.. مه رجه عه كانی ئه م یاسایه له ده ره وه ی مرۆڤ و زانینه كانین.. یان زانینیان هیچ زیاده یه ك ناخاته سه ریان. دوهه میشیان یاسای مرۆییه كه دروستكراوی مرۆڤه و به پێ���ی جوگرافیاو كلت���وری جیاواز،

شكڵی جیاواز وه رده گرن.

ئه م تێگه یش���تنه بۆ یاسا كه له دین جیابۆت���ه وه ، ب���ێ ئ���ه وه ی له ئه خاق جیابوبێت���ه وه ، ئه خاقێك���ی ت���ازه ی پێش���نیارده كرد كه ته واو جیاوازه له و سه رچاوه ئه خاقیانه ی شه ریعه ت یان پێش���نیاریانده كرد. پیرۆزه كان كتێبه جۆرێ���ك له ئه خاق كه سیس���ته مێكی ره فت���اری دیاریكراو به س���ه ر خه ڵکیدا له كۆی پارێزگاری به ڵكو ناسه پێنێت، ئه و جیاوازییانه ی سیس���ته می ره فتار ده كات كه گروپه جیاوازه كان په یڕه وی لێده ك���ه ن. لەالیەک���ی دی ئەگەرچی ئەخ���اق و یاس���ا لەیەک���ەوە نزیکن، بەاڵم بێگومان هەمان ش���ت نین و دو ئەرکی جیاوازیان هەیە. هابرماس ئەم جیاوازیە بەمش���ێوەیە دی���اری ئەکات "له كاتێك���دا ئه خاق پێمانده ڵێت ئێمه چ ئه ركێكمان له سه ر شانه ، ئه وا یاسا جۆرێ���ك بونیاده كه له س���ه ر بنه مای پتر ئه خاق دام���ه زراوه ". ماف���ه كان ده ستنیشانده كات بۆ ئه ركانه مان ئه و كه وه ك مرۆڤێك ئه ركی سه رش���انمانه لێبكه ی���ن، په ی���ڕه وی جێبه ج���ێ و له كاتێك���دا یاس���ا پت���ر ئ���ه و مافانه دی���ارده كات كه وه ك مرۆڤێك هه مانه و ئه و زه مانه تانه ش ده سته به ر ده كات كه توان���ای جێبه جێكردنی ئه و مافانه مان هه بێت. له و كاتانه ش���دا كه جیاوازی له نێوان ئه خاق و مافدا دێته پێش���ێ، ده وڵه ت ئه وه لیه ت به مافه كان ده دات و

له سه ر ئه و بنه مایه ش بڕیار ده دات. ئه خاقی چوارچێوه یه كی ده وڵ���ه ت گش���تی دروس���تده كات ك���ه له س���ه ر قبوڵكردن���ی جی���اوازی و بنه م���ای ئه ویدیب���ون دام���ه زراوه . واته چیدی به هاكانی له تێزو په یڕه وكردن ئه خاق مه زه���ه ب و باوه ڕێك���ی دیاریكراو نیه ، به ڵك���و پارێزگاریك���ردن له فره یی ئه و مه زهه ب و ك���ه پێش���نیارانه یه به هاو بیروڕا جیاوازه كان پێشكه ش���یده كه ن، به بێ ئه وه ی ده وڵه ت هیچ ئیمتیازێكی دیاریكراو به یه كێكان له س���ه ر حسابی ئه ویدیان بدات. ئه خاق وه ك لیڤیناس ده ڵێ���ت هه ڵس���ه نگاندنی خه ڵك نیه ب���ه و پێوه رانه ی كه من بڕوام پێیه تی ، به ڵكو جۆرێك چونه ده ره وه یه له خودو ده رككردنی جیاوازی ئه و پێوه رانه یه كه كه سانی دی له سه ر بناغه كه ی ره فتار ده كه ن. ئه خاق رێگه دان به ئه ویدیبون و به بێ ئه وه ی هیچ فش���ارو گوشارێكی سیاس���ی یان كۆمه اڵیه تی یان ئابوری لێبكرێ���ت بۆ ئ���ه وه ی ببێ���ت به من. "ئه خاق بینین یان ش���ێوه یه ك بینینه كه من به هۆیه وه ده توانم ئه ویدی وه ك ئه ویدی وێنابكه م"..واته وه ك كه سێكی جیاوازو له هه مانكاتدا یه كس���ان به من. له راستیدا ئه م تێگه یشتنه بۆ ئه خاق پێچه وانه ی ئه و پێناسه یه یه كه هیگڵ بۆ ئه خاقی ده كرد. الی هیگڵ ئه خاق بریتیب���و له دۆزین���ه وه ی چونیه ك���ی و لێكچون له جیاوازیدا، له كاتێكدا ئه خاق له مانا تازه كه یدا بریتیبو له ده رككردن و

دۆزینه وه ی جیاوازی له چونیه كیدا.

ئەخالق و دەوڵەت

له كاتێكدا ئه خاق پێمانده ڵێت ئێمه چ ئه ركێكمان له سه ر شانه ، ئه وا یاسا

جۆرێك بونیاده كه له سه ر بنه مای مافه كان

دامه زراوه ". ئه خاق پتر ئه و ئه ركانه مان بۆ ده ستنیشانده كات كه وه ك مرۆڤێك ئه ركی

سه رشانمانه جێبه جێ و په یڕه وی لێبكه ین

19 »» 19 »»

له هۆڵی پارله مان چی رویداو هه ڵوێستی په رله مانتاران چی بو؟

ڕۆژی 2014/5/14 په رله مانی كوردستان دانیش���تنی چواره م���ی خ���ۆی گرێ���داو 4 كاتژمێ���ری خایان���د، م���اوه ی 4 كاتژمێر گفتوگۆ كرا له س���ه ر دو بڕگ���ه ، له كاتێكدا به رنام���ه ی كار 3 بڕگه ب���و، بڕگه ی یه ك و دو بریتی ب���ون له )خوێندنه وه ی یه كه م بۆ چه ند پڕۆژه یاس���ایه ك و هه م���واری ماده ی 38و 39ی په ی���ڕه وی ناوخ���ۆو پێكهێنانی لیژن���ه كان( ده س���ته ی س���ه رۆكایه تی زۆر به په رله مانتارانی ڕێ���گای به س���نگفراوانی دا به ویس���تی خۆیان قس���ه بك���ه ن، دیار بو ئ���ه م س���نگفراوانییه به مه به س���ت بو، ده یانویس���ت دره نگت���ر نۆره بگاته س���ه ر بڕگ���ه ی 3، وا دیار ب���و چاوه ڕێی ئه نجامی دانیش���تنه كه ی پارت���ی و یه كێتیان ده كردو س���ه رۆكایه تییه وه به ده س���ته ی شپرزه یی دی���ار بو، زۆربه ی كات یه ك كه س له س���ه ر كورسی ده س���ته بو، هه ریه كه یان یان دوان بۆ ماوه یه ك غائب ده ب���و، بۆ ماوه یه كیش زۆربه ی سه رۆك فراكسیۆنه كان هۆڵه كه یان جێهێش���ت، ده رئه نجام دانیش���تنه كه به بێ گفتوگۆ له س���ه ر بڕگ���ه ی 3 كه له به رنامه ی كاردا بو كۆتایی هات و س���ه رۆكی په رله مان ئاماژه شی پێنه كردو ده سته ی سه رۆكایه تی كۆتای���ی دانیش���تنه كه یان به په له پ���روزه پێهێن���او هۆڵ���ی پارله مانیان جێهێش���ت، ب���ۆی به په ل���ه س���ه وزیش فراكس���یۆنی ده رچ���ون، بڕگه ی 3 باس له ناونانی كاندید بۆ پێكهێنانی حكومه ت ب���و، واته ناونانی سه رۆك و جێگره كه ی به اڵم پارتی و یه كێتی كۆنه بون���ه وه و نه یانتوانی ن���اوی دو كاندید بده نه ده س���ته ی س���ه رۆكایه تی بۆ ئه وه ی په رله مانتاران ده نگبده ن له سه ر ناوه كانیان كه پێشترو به زۆرینه ی ده نگ )7( رۆژ واده درابو به پارتی و یه كێتی بۆ پێشكه شكردنی ناوی كاندیده كانی���ان واته ڕۆژی 5/14 دوا

واده بو.ئ���ه وه ی ل���ه م دانیش���تنه دا روی���دا ئه و راس���تیه مان بۆ ده سه لمێنێ كه بڕیارو یاسا هه س���تیاره كان وه ك دۆڵمه له چێشتخانه ی حیزبه كاندا ده پێچرێته وه و له هۆڵی پارله مان

لێده ن���رێ و هه ندێ له ئه ندامان���ی پارله مان به تایبه ت ده سته ی سه رۆكایه تی ئه وه نده ی نماینده ی حیزبه كانن نیوئه وه نده نماینده ی ده نگ���ده ران و هاواڵتیان و ئی���راده ی خۆیان

نین.به رچ���او ژماره یه ك���ی هه رچه ن���ده له پارله مانتاران ئازایانه ویس���تیان ئیراده ی بڕیاری بس���ه لمێنن و گوێله مس���تی خۆیان حی���زب نه ب���ن، ب���ه اڵم دیاربو ده س���ته ی س���ه رۆكایه تی به ش���ێوه یه ك ته ڵقیندرابون ك���ه نه چنه ژێ���ر فش���اری په رله مانتاران و توانیان په رله مانت���اران قایل بكه ن كه واز له مانگرت���ن بهێن���ن، من بۆ خ���ۆم له گه ڵ ناڕه زایی و فشاره كاندا بوم بۆ سه ر ده سته ی سه رۆكایه تی به اڵم له گه ڵ ئه وه دا نه بوم كه پارله مانتاران یاداش���ت بنێرن بۆ سه رۆكی هه رێم به مه به س���تی په له كردن له واژۆكردنی یاسای س���ه رۆكایه تی هه رێم هه مواركردنی

له به ر ئه م هۆیانه :1� یاساكه به زۆرینه ی ده نگی پارله مانتاران تێپه ڕێن���راو ته نه���ا 15 رۆژی ده وێ ب���ۆ په سه ندكردن و كارپێكردنی ، راسته په ڕله مان م���اوه ی 7 رۆژی دا به پارت���ی و یه كێتی بۆ پێشكه شكردنی ناوی كاندیده كانیان له رۆژی 5/7/ 2014وه ده ستیپێكردو له رۆژی 7/14 كۆتایی هات و یه كێت���ی و پارتی ناوه كانیان پێش���كه ش نه ك���رد، ئ���ه وش رون���ه ك���ه ناكۆكیه كانی كوتله كانی ناو یه كێتی هۆكاری س���ه ره كین بۆ نه ناردنی ناوی كاندیده كان و راسته هه مواركردنه وه ی یاسای سه رۆكایه تی واده كات ك���ه ته نها یه ك كه س وه ك كاندید رابس���پێردرێت و پێكهێنان���ی حكومه ت بۆ په نجا نه گریس���ی به سیس���تمی كۆتای���ی

به په نجای نێوان یه كێت���ی و پارتی ده هێنێ به اڵم دیاره ئه م یاس���ایه له م سه روبه نده دا له به رژه وه ن���دی پارتیه و دژ به یه كێتی و ئیتر یه كێتی نیش���تمانی كوردس���تان ئه وه نده ی دی هه س���ت به په راوێزخستن ده كات و زیان به به رژه وه ندی گشتی و یه كڕیزیی نیشتمانی داهاتوه وه له خول���ی باش���تره ده گه یه نێ و جێبه ج���ێ بكرێت، من وای ب���ۆ ده چم ئه م په له په له پ���ان بۆ داڕێژراوه و مه به س���تی ئه وه ی���ه ئه وه نده ی دی درزی نێوان پارتی و گۆڕان گه وره تر بكات و له م س���اته دا سودی له زیان���ی كه مت���ر ده بێت، ب���ه ڕای من ئه و هه ڵوێس���ته ب���ه س بو ك���ه 51 پارله مانتار ك���رد، نائاس���اییمان كۆبون���ه وه ی داوای ده بوایه پارله مانتاران پێداگریان له سه ر ئه و كۆبونه وه نائاس���اییه بكه ن، نه ك داواكاری به رزبكاته وه بۆ س���ه رۆكی هه رێم. پێمناڵێن وه اڵمی داواكه چی بو؟ س���ه رۆكایه تی چی

له داواكه كرد؟2� ژماره یه ك پارله مانتار له به رده م هۆڵی پارله مان مانیانگرت، ئه م هه ڵوێس���ته م پێ سه یر بو، پارله مانتار ده توانێ به پێی یاسا كۆبونه وه ی نائاسایی بكات و ئه وه ی بیه وێ گفتوگۆی له س���ه ر بكات و بڕیار بدات و یاسا ده ربكات و دیاره پل���ه ی پارله مانتار له روی ته ش���ریعی و چاودێریی���ه وه به رزترین پله یه كه ده توانێ هه ركه س���ی بوێت داوای بكات

به سه رۆكی حكومه تیشه وه .)به داخه وه س���ه رۆكی هه رێم تا ئێس���تا ل���ه ده ره وه ی ئیراده ی پارله مان���ه و ناتوانێ چاودێریی ئه دائی سه رۆكایه تی هه رێم بكات به و هیوایه ی له م خوله دا بتوانین ئه م كاره

بكه ین(.

كاتێ���ك هاواڵتیان كێش���ه یه كیان ده بێت په نا ب���ۆ پارله مانتاران دێن���ن ئه ی ئه گه ر مان ده سته وه س���تان و خ���ۆی پارله مانتار بگرێت ئیتر هاواڵتی���ان په نا بۆ كێ ببه ن، كورد باشی وتوه : ئه گه ر نه خۆش كه وتیت بڕۆ بۆ س���ه ر وه یس، ئ���ه ی ئه گه ر وه یس

نه خۆش كه وت بۆ الی كێ بچێ ؟!ئه گه ر پارله مانتاران به ڕاس���تی ده یانه وێ فش���ار دروست بكه ن و س���ه رانی حیزبه كان بخه ن���ه دیفاكت���ۆی پێكهێنان���ی حكومه ت بفه رمون به پێی ماده ی 4 بڕگه ی 1 له یاسای س���ه رۆكایه تی هه رێم با نیوه مان هه ڕه شه ی ده س���ت له كاركێش���انه وه بكه ین و واده یه ك دی���اری بكه ی���ن ئه گ���ه ر یه كێت���ی و پارتی لێنه گرتین و خواس���ته كانی گه لیان گوێیان به جێنه هێنا ئه وانه ی واژۆی ناڕه زاییمان دژی ده سته ی سه رۆكایه تی كۆكرده وه با ده ست هه ڵبوه شێته وه پارله مان له كاربكێشینه وه و ئ���ه و كاته حیزب���ه كان ده زان���ن پارله مان و پارله مانتار س���ه نگیان چه ن���ده ؟ په رله مان مانای چیه ؟ من بۆ خۆم یه كه م كه س ده بم واژۆی ده ستله كاركێشانه وه بكه م به مه رجێ هاوكاره كانم ئاماده بن و پارله مان په كبخه ین، گه ر ئه وه نه كه ی���ن مانگرتن بۆ پارله مانتار دادی ئ���ه م بارودۆخه ن���اداو ره نگدانه وه ی الوازی���ی و بێده س���ه اڵتیه و ئه وه ن���ده ی دی له به رچاوی خه ڵك و ده نگده رانمان ده كه وین و ئه وه ن���ده ی دی ده س���ته مۆی حیزبه كانمان ده بین و نابینه خاوه ن ئیراده ی خۆمان وه ك پارله مانتار، به هه ڵوه ش���اندنه وه ی پارله مان به خه ڵك���ی خۆمان ده ڵێین 7 مانگه گازنده له ئێمه ده كه ن له كاتێك���دا ئێوه ی هاواڵتی باش ده زان���ن پارله مان ل���ه م هه رێمه زۆر له وه بچوكتره كه ده ستبخاته كاری سه رانی حیزبه كان كه هه ریه كه یان خۆی له پارله مان به گه وره ت���ر ده زانێ و زاتی ئ���ه وه ش ناكه ن خۆیان كاندید بكه ن ب���ۆ پارله مان چونكه بێگومانن كه ئه وه ن���ده په رێزیان پاك نیه هاواڵتیان ده نگیان پێبده ن، س���ه رنج بده ن پارله مانی كوردستان خاڵی خاڵیه له كه سانی ناو حیزبه ده سه اڵتداره كانی ده سڕۆیشتوی كوردس���تان، به اڵم ده توانن له ده ره وه یاری به ئی���راده ی هه ندێكی ك���ه م له ئه ندامانیان بك���ه ن و چۆن بیان���ه وێ وای بجوڵێنن بۆیه باشتره ئه گه ر له ماوه ی ئه م هه فته یه دا ناوی كاندیده كانیان نه نارد هه ڵوێستمان هه بێت و نی���وه كۆ ی���ه ك ده س له كاربكێش���ینه وه و به خه ڵك هه ڵبوه ش���ێته وه و په رله مانی���ش بڵێی���ن ئه وه خۆت���ان ده س���ه اڵتی ئه و دو حیزبه ی كه 23 ساڵه ئێوه ده چه وسێننه وه و ماڵ و موڵك و سامانی واڵت ده به ن و ئێوه ش

وه ك پێویست هه ڵوێستتان نه بو.

عومه ری حاجی عینایه ت

بڕیارو یاسا هه ستیاره كان وه ك

دۆڵمه له چێشتخانه ی حیزبه كاندا

ده پێچرێته وه و له هۆڵی پارله مان

لێده نرێ

پارله مان له م هه رێمه زۆر له وه بچوكتره

كه ده ستبخاته كاری سه رانی حیزبه كان

كه هه ریه كه یان خۆی له پارله مان به گه وره تر ده زانێ

)ئه وكه سه ی ناخوێنێته وه حاڵی باشتر نییه

ل���ه و كه س���ه ی نازانێ���ت بخوێنێته وه ( )وێڵ رۆجه رز(

كتێب الی ئێمه چه ندین خوێندنه وه ی ب���ۆ ده كرێ���ت، وه ك كتێ���ب دوژمنی هاوڕێی كتێب كۆمه ڵگه یه و به ش���ێكی گه وره ی به ش���ه كه ی تری كۆمه ڵگه یه ، به ش���ێكی كه می كۆمه ڵگ���ه ی كوردی كتێب و به خوێندن���ه وه ی په یوه س���ته گه وره شی دژی خوێندنه وه ی به شێكی كتێب���ه یان هاوڕێیه ت���ی كتێب ناكات، له م دابه ش���كردنه دا ده بێ���ت ئه وانه ی هاوڕێیه تی كتێب ناكه ن ئه وه بزانن كه كتێ���ب په روه رده كارێكی گرنگه ، كتێب ڕاهێن���ه ری عه قڵ���ی مرۆڤه كانه ، كتێب تاكه ڕاهێن���ه ره یاریزانه خوێنه ره كانی كتێب ده كات، پرس���یاركردن فێ���ری كه ده كات دروس���ت كه س���ایه تییه ك تاكه كان���ی كۆمه ڵگ���ه ب���ه دوای ئ���ه و كه س���ایه تییه بكه ون و گوێی بۆ بگرن، بۆیه ده بینین هه رده م كۆڕی خوێنه ره به تواناكانی كتێب گه رم و گوڕه ، گه رم و گوڕییه ك له كۆڕی سیاسییه ك به نرخترو

سه نگینتره .ئای كتێب ده زانیت بۆچی ئه وه نده عه ش���قی ت���ۆم؟! ب���ۆ ئ���ه وه ی دونیا به ڕه نگاوڕه نگ ببینم، كتێبه كان بڕوایان به یه كڕه نگی دونی���ا نییه ، هه ر كتێبه و ب���اس له ڕه نگێك ی���ان چه ند ڕه نگێكی

جی���اوازی دونیا ده كات، ئایدیۆلۆجیای ناو كتێبه كان هه رده م دژه ئایدۆلۆجیای تریان دروستكردوه , ئازادی ته واو له ناو

كتێبه كاندا بونی هه یه .پێموایه به دبه خترین مرۆڤه كانی سه ر ڕوی زه وی ئه وان���ه ن كه ناخوێننه وه ، ڤیكت���ۆر هۆگ���ۆ ده ڵێ���ت )به خته وه ر كه س���ێكه یه كێ���ك له م دو ش���تانه ی هه بێ���ت، كۆمه ڵێك كتێب���ی باش یان هاوڕێگه لێك كه خوێنه ری كتێبن( واتا تۆ گ���ه ر خوێنه ری كتێبی���ش نه بویت هه وڵب���ده كۆمه ڵێ���ك هاوڕێت هه بێت خوێن���ه ری كتێب بن ب���ۆ ئه وه ی تۆش فێری مه له كردن بك���ه ن له ناو ده ریای

كتێبدا.ته نیا ئه وانه ی عه شقی خوێندنه وه ی كتێبن ده زانن به ه���ای كتێب چه نده ، جۆن الیلی ئه مه ریكی ده ڵێت " باشتره كتێبخانه ك���ه ت پڕبێ���ت له كتێب نه ك جزدانه كه ت پڕبێت له پاره ( له كۆمه ڵگای كوردی���دا تا ئێس���تاش كتێ���ب به ها گه وره كه ی بزر بوه ، كاره ساته باوكێك یان دایكێك ڕۆژانه كۆمه ڵێ پێداویستی ب���ۆ ماڵه وه چه ن���د زه رفێك ده كڕێت پێداویس���تی ده گرێت به ده س���تییه وه ، به اڵم ڕۆژنامه یه ك یان كتێبێك ناكڕێت بۆ خۆی یان بۆ منداڵه كانی له كاتێكدا له هه رێم���ی كوردس���تان نرخی كتێب گونجاوه و گران نییه ، كاتێك پرس���یار له و دایكه یان باوكه ده كه یت بۆ گه ده ی س���كت تێر ده كه یت و گه ده ی مێشكت پشتگوێ ده خه یت و كوێری ده كه یته وه ، زۆر به ئاسانی وه اڵمتده داته وه و ده ڵێت ك���ێ تاقه تی خوێندنه وه ی هه یه ؟! ئه م هه ڵده گرێت، زۆر خوێندنه وه ی وه اڵمه

چونكه له پشتی ئه م وه اڵمه وه كۆمه ڵێ ه���ۆكار هه ن ك���ه ئ���ه م بێتاقه تیه یان نێوه نده دا ل���ه م دروس���تكردوه ، ب���ۆ ئه وه ی ترس���ناكه و ڕازییه به م وه اڵمه خوێنده وارو چین���ی زۆری به ش���ێكی مامۆستایانن، ده توانم بڵێم مامۆستایان كه مخوێنه رتری���ن خوێنه ری كتێبن، كه زۆرجار به خوێنه ر ده ڵێن ئه وه ش���ێت بویت دیس���ان كتێب���ت كڕیوه ؟! به اڵم كاره س���اته كاتێ���ك قوتابییه ك داوای ڕاپۆرتێك یان داڕش���تنێك له مامۆستا ناتوانێت مامۆس���تا ده كات جه ناب���ی چه ند دێڕێ���ك بنوس���ێت و زو ده گاته

گه وره كان و سیاس���ییه كتێبخانه كان، به چكه سیاسییه كانیش هه مان ده ردن، ئه وێ ڕۆژێ به چكه سیاسییه ك ده یگوت یه كێتی و پارتی عه لمانی عه یاره بیست و چوارن! ئاخر هه ركه س كتێبێكی له سه ر عه لمانیی���ه ت خوێندبێت���ه وه ده زانێت یه كێتی و پارت���ی چه ند له عه لمانییه تی عه ی���اره بیس���ت و چ���وار دورن، ئاخر ده چو بیتوانیبایه عه لمانی���ه ت ئه گه ر ل���ه دادگای چه مكه كان داوای له س���ه ر ئه م به چكه سیاس���ییه تۆمار ده كرد، لێره دا مه به ست له به چكه سیاسی خوار

مه كته ب سیاسی و سه ركردایه تییه . ئه وه ی له ئێستادا ئه و ڕێژه كه مه ی خوێنه ری ك���وردی ته مبه ڵت���ر كردوه ڕێژه ی خوێنه ری سه ره و لێژ كردۆته وه نوس���ینی ب���ێ چێ���ژو ته له فزی���ۆن و ك���وردی ده ڵێیت تاكی ئینته رنێت���ه ، هه نگوینی له كل���ۆره داردا دۆزیوه ته وه ته له فزیۆن و له س���ه ر ئاگایی به رده وام ئینته رنێته ، ته له فزیۆنه سڕكه ره كانمان دونی���ان ته له فزیۆن���ی ته مبه ڵتری���ن ل���ه ڕوی به كولتوركردن���ی خوێندنه وه و ڕیكامكردن بۆ كتێ���ب, به ڕاگه یاندنی

ئازادو ده سه اڵت و ئۆپۆزسیۆنه وه .نێ���رو له هه رێم���ی كوردس���تاندا م���ێ یه كس���انن له خوێندن���دا به اڵم له خوێندن���ه وه دا ده ڵێی���ت خوێندنه وه تایبه تك���راوه به نێ���رو حه رام���ه ب���ۆ مێ، م���ن له كتێبخان���ه كان و خانه كانی ڕۆژنامه فرۆشی به ده گمه ن نه بێت نابینم كچێك كتیبێك یان ڕۆژنامه یه ك بكڕێت ئه مه ش ئه وپه ڕی الوازیی ڕێكخراوه كانی

ژنان و ئافره تان ده رده خات،

له ستایشی كتێبدائارام قادر حه مه سور

مامۆستایان كه مخوێنه رترین خوێنه ری كتێبن

كه زۆرجار به خوێنه ر ده ڵێن ئه وه شێت بویت

دیسان كتێبت كڕیوه ؟!

Aramqadir.hama@yahoo.com

دیموکراس���ی چڕکردن���ەوەی لەهەڵبژاردن و دەنگداندا گوتارێکی باوە لە<خۆرهەاڵتی نێوەڕاست<دا. لێرەوە، دەمەوێ ئەو رایەڵە مەترسیدارەی نێوان ستەمکاری و هەڵبژاردن شرۆڤەبکەم و ئەو گریمانەیەش بسەلمێنم کە هەڵبژاردن و لەپەیوەندیەکی س���تەمکاری مەیل���ی ئ���ەوەی یەکترتەواوکەردای���ە. دەس���ەاڵتە س���تەمکارەکان لێدەترسن نەک دەسەاڵتە، دەستاودەس���تکردنی

هەڵبژاردن.ئەگەرچی بەڕوانینێکی س���ەرپێیانە، دیموکراس���ی و س���تەمکاری دوانەیەکی ناتەباو دژبەیەکن، بەاڵم بەدیوێکدا ئەمە س���ادەگۆییە. هەڵبەت، لەفەلس���ەفەی سیاس���یدا جیاوازیەکی ب���اوی حوکمی زۆرین���ەو حوکمی تاکەکەس���ی لەڕێی گرفت���ی دەنگی زۆرین���ەی دیاریکراوە. پێودانگی دروس���تی سیس���تم، بڕیاری زۆرین���ە نیی���ە، بەڵک���و ش���ارەزاییە لەکاروباری سیاس���یدا. بڕیاری سیاسی ش���ارەزایی، لەبەرچاوگرتن���ی ب���ێ رای با نادادپەروەرانەیە، ناسیاس���ی و زۆرینەشی لەپشتبێ. جگە لەوەی تەنها بەبڕیاری زۆرینە نە حکومەت پێکدێ و

نە دیموکراسی دەچەسپێ.وەک هەڵبژاردن دەب���ێ لەبەرئەوە، لەدیموکراس���یدا، ش���یاو ئامرازێک���ی کولت���ورو وەک دیموکراس���ی کۆمەاڵیەتی سیاس���ی و تێگەیش���تنی بەهەڵبژاردن ئێمە لەیەکجیابکەینەوە. کولتوری دیموکراس���ی ناچەس���پێنین، بەڵکو بەکولتوروێکی دیموکراسیخوازانە دەتوانین هەڵبژاردنێکی راست و دروست رەفتاری بەخوێندنەوەی ئەنجامبدەین. ئ���ەم لەهەڵبژاردنەکان���ی هێ���زەکان دواییەدا، پرۆسەی سیاسی ئەوەندەیتر پەککەوتە بو. کەمێک بگەڕێینە دواوە، دەبینی���ن >باه���ۆزی دیموکراس���ی< هاوزەمەنە لەگ���ەڵ داگیرکردنی ئێراق. لەکاتێک���دا >ئەمه ریکا< باش دەیزانی کە چەس���پاندنی دیموکراسی راستینە ئەرکی ئەو نییەو موعجیزەیەکی وەهاشی پێناخوڵقێنرێ. بۆیە، راگرتنی بااڵنسی هێ���زی کەمین���ە ن���ەژادی و ئایینەکان لەبەرامبەر زۆرینەیەکدا تاقە ئامانج بو. هەوڵەکانی لەنزیک مەودادا، دۆزینەوەی میکانیزم���ی راگرتنی هاوس���ەنگی بو دورخس���تەوەی دڵرازیکردن و لەڕێ���ی

جەنگی ناوخۆیی. ئ���ەوە ش���اراوەنییە ک���ە گۆڕین���ی رژێمەکانی ناوچەک���ە، هەر کردەیەکی ناوخۆیی نییە، ئەوەندەی خواس���تێکی جگ���ە زلهێزەکان���ە. نێودەوڵەت���ی لەوەش، هاتنی چەم���ک و > بیرۆکەی دیموکراسی< بۆ خۆرهەاڵت، لەدەروازەی حکومەتەوە بوە، بەتایبەت حزبە بەناو شۆڕشگێریەکان کە هەڵگری دروشمەکە ب���ون. لەکاتێک���دا ئ���ەو بیرۆکەیە بۆ دانەکەوت و تاکەکان ئاستی کۆمەڵگەو جێنەکەوت. سیاس���ییدا لەکولت���وری لەئەنجامدا، خۆبەستنەوە بەهەڵبژاردن و ب���ۆ دیموكراس���ی كورتکردن���ەوەی هەڵبژاردن���ی لێکەوتەوە. هەڵبژاردنیش بەڵگ���ەی دیموکراس���ی نییە، کاتێ کە ئەنجامبدرێ! داخراوەکانیشدا لەرژێمە لەسەردەمی بەعسدا هەڵبژاردن دەکرا، بەاڵم دەستاودەس���تی دەسەاڵت نەبو. لەکۆریای باکورو زۆر شوێنی جیهاندا، دەنگدانی گش���تی دەکرێ، بەاڵم تەنها وەک ئامرازێ���ک ب���ۆ رەوایەتیدان���ەوە

بەمانەوەی دەسەاڵت. لەبەرئ���ەوە، گەم���ەی هەڵب���ژاردن لێرەدا تەنها "سیحراندنی دیموکراسیە". سیحری فرەژمارەیی لیستە جیاوازەکان. ل���ەم واڵتەن���ادا دیموکراس���ی تەنه���ا هەڵبژاردنیش دورەدەس���تەو خۆرێکی تیش���کەکە لەب���ەر تیش���کەکەیەتی. ک���ەس توان���ای بینین���ی خۆرەک���ەی هەڵبژاردندا لەگەم���ەی بۆی���ە، نییە! ئامانجەک���ە دیموکراس���ی نییە، بەڵکو تەنها دیموکراس���ی ش���اردنەوەیەتی. هەڵبژاردن���ە، هەم���و هەڵبژاردنێكێش دیموکراس���ی ت���ەواوە، لێکدانەوەیەکی س���ەقەتە. هەڵب���ژاردن لەواڵتیکدا کە نەبێ، دیموکراس���ی ش���یاوی نەریتی رەوایەتی چه واش���ەکاریی و ئام���رازی س���ەپاندنەوەی دەس���ەاڵتە. ئاخر ئەو هێزانەی هەڵبژاردن دەکەن، باوەڕیشیان بەسازش و پێکهاتن نییە. بەپێچەوانەوە،

باوەڕی���ان بەمس���ۆگەرکردنی دەنگ���ی زۆرینەی���ە. ئ���ەم تێگەیش���تنە لەگەڵ ئ���ەو رۆح���ە س���تەمکاریەی کولتوری خۆرهەاڵت���دا، تەماه���ی و یەکترت���ەواو دەکات. ه���ەر دەبێ منی زۆرینە، مافی فەرمانڕەوایەتیم هەبێ. مادام زۆرینەم،

کەواتە لەسەر هەقم!چیی���ە؟ هەڵب���ژاردن ئاخ���ۆ دەی هەڵب���ژاردن لەدیموکراس���یدا، جۆرێکە لەرێکخس���تنەوەی پارس���ەنگی هێ���زو هاوکێش���ەی دەس���ەاڵت بەپلەی یەک. ئیتر، پێکنەهاتنی حکومەت تا ئێستاش، نائامادەی���ی هێ���زە دەس���ەاڵتدارەکان دەس���ەلمێنێ ب���ۆ جێنەکردنەوە هێزی سێهەم لەهاوکێش���ەی سیاسیدا. جگە لەوەی گۆڕانکاری هاوکێشەی هێزەکان، بەندە بەکۆی ئەجێن���دای ناوچەکەوە، دەچنە کە دەس���ەاڵتدارەکانیش هێزە گەمەکەوە، دەبێ گرەنتی پپێش���بینی و چاوەڕوانیەکانیان بکەن. مسۆگەرکردنی لێرە، بەهێ���زەوە. بەن���دە مانەوەیان سیاسەت، هێزی نییە، بەڵکو سیاسەتی دەس���ەاڵتی هێزدار بااڵدەس���تە. هێز

یەکالکردنەوەی گەمەکەی هەیە!کولتورێکی پاشخانی نەبونی دیارە، دیموکراس���ی و ئ���ەو هێ���زە گەورانەی لەفۆرمی حزبدان، حوکمڕانی ناوچەیی و هەرێمیان بەدەس���تە هۆکارێکن. کاتێ هەڵبژاردنیش دەک���ەن، ئەجێنداکەیان بریتییە ل���ە: "ئەگەر ب���راوەی یەکەم نەب���ن، ناب���ی دۆڕای یەک���ەم بن". بۆ مادی���ی، چەک و دەس���ەاڵتی ئ���ەوان پاوانی جوگرافی ش���تێک نییە بخرێتە هەڵبژاردن���ەوە. کات���ێ ه���ەر خۆیان دامەزراوەی حکومەتیان کردۆتە ئامراز، ئیتر حکومەت ستاتۆس و شەخسیەتی قانونی بێالیەنی نەماوە تا هەر خۆشیان

دەسەاڵتەکانیان رادەستبکەن!لەبەرئ���ەوە، هەڵب���ژاردن تەنه���ا بۆ چەق���ی دەرەوەی گش���تی<و >رای هێزە. وەکیتریش بەشکردنی دەسەاڵت و هۆڵەکاندای���ە! لەنێ���و داهات���ەکان هەڵبژاردن���ێ ببێت���ە هۆی الس���ەنگی هێزە بەتایب���ەت هێ���ز، پارس���ەنگی ئەو بۆیە، قبوڵناک���رێ. گ���ەورەکان، جۆرە دیموکراس���یەی ئ���ەوان، بریتیە بەبەش���دارییەکی زۆرینە لەرازیکردنی روکەش���ی کە گرەنتی مانەوەیان بێ. لێرەوە، گەم���ە بەرواڵەتەکە پەیامێکە: ناوپەرژینەک���ەو بێن���ە الیەن���ەکان لەحەوش���ەی پش���تی ماڵ���ەوەی هیچ هێزێک���ی دەرەکی���دا ی���اری نەک���ەن. هەڵبژاردنی���ش کەرنەڤاڵێکە کە چێژی بەشداریی روکەش���یانە لەرێوڕەسمێکی گش���تیدا دەڕازێنرێت���ەوە دەبەخش���ێ

بەخەڵکی.

به شی دوه م و كۆتایی له م���اوه ی )150( س���اڵی راب���ردودا ماركس نه ك ماركس���یزم هێشتا تینوه بۆ ئه وه ی خوێندنه وه ی بۆ بكرێ، 150 ساڵه به رده وام له س���ه ر ئاستی هه مو دونی���ا خوێندن���ه وه ی جۆراوجۆری بۆ هێشتا خوێندنه وه یه كی به اڵم ده كرێ، كۆنكریت���ی ئه وتۆی بۆ نه ك���راوه ، تا ئیت���ر بڵێین ئه وه تا ئه م فه یله س���وفه ب���ه م كتێبه ی له س���ه ر ماركس كۆتایی ئه مه ش هێنا، به هه مو خوێندنه وه یه ك نیش���انه ی ئه وه یه تا روبه ڕوی جۆرێك ببینه وه ، له ئه زمونگ���ه ری كۆمه اڵیه تی له تێكش���كان، پ���ڕه له بنه ڕه تدا ك���ه له هه م���و تێكشكانێكیش���دا مارك���س س���ه رله نوێ س���ه رهه ڵده داته وه و ئه وه ی ب���ۆ نمایش���ده كاته وه خ���ۆی به چاویلكه یه كی رونتر لێیبڕوانین. ئه مه له كاتێكدا سه رمایه داری باشترین رێگای هه رچه نده س���امانه ، به رهه مهێنان���ی به رهه مهێنان���ی رێ���گای باش���ترین س���امان نایه كسانیش���ه له نێو دونیای

سه رمایه داریدا. ڤی���دل كاس���ترۆ ت���ا چه ن���د س���اڵێكیش دوای س���ه ربه خۆیی كوبا، ب���ڕوای به كۆمۆنیزم نه هێناب���و، ئه وه ده ستدرێژییه سه ربازییه كانی ئه مه ریكا بو وای له كاسترۆ كرد به ناچاری بچێته باوه شی یه كێتی سۆڤێت و له 1961/5/1 كه رۆژی كرێكارانی جیهانه ، به فه رمی و دامه زراندن���ی ب���ه رزه وه به ده نگ���ی دیموكراتی سۆسیالیستی حكومه تێكی له كوب���ا رابگه یه ن���ێ. نه وش���یروانیش له دوای ساڵی 1975 یه كێتی نه بو، ئه و هه مو پێشمه رگایه تییه ی له شاخه كانه وه یه كێت���ی لێتۆمارده ك���ردو داس���تانی له مه رگ رزگارده كرد، بڕوای به یه كێتی نه بو، بڕوای به و ماركس���ی لینینییه ش نه بو كه خۆی سكرتێری بو، ئاره زوشی له ماوتسیتۆنگ نه بوه ، كه چی دڵسۆزیی ئه و بۆ یه كێتی نه ك بێوێنه بو، به ڵكو به هزرو به كرده وه كه سێكی دیكه نه بو خ���ۆی له ق���ه ره ی ب���دات )له ئاینده دا له س���ه ر درێ���ژ لێكۆڵینه وه یه ك���ی س���ه ركرده كانی ك���ورد باڵوده كه مه وه ، له وێ باش���تر چومه ته بن���ج و بنه وانی

هه مو الیه نه كانی سیاسییه كان(. من سه رنوس���ه رێك ده ناس���م، تا سه ر ئێس���قان دوژمنایه تی براده رێكی ده ك���رد، هه ر ن���اوی ئه م ب���راده ره ت الی بهێنابای���ه ، ئیت���ر هه ڵده چو، وات هه ستده كرد )12(جار باوكی كوشتوه ، )18( جاری���ش خۆی ئیع���دام كردوه ، به اڵم ئه وه قه ده ر نه یكوشتوه ، كه چی كاتێ ئه و براده ره بو به سه ركردایه تی و تێگه یش���ت ئیتر ناتوان���ێ دوژمنایه تی ده س���تكه وت و له وانه یه ته نانه ت بكاو به هۆی له ده ستبچێ ئیمتیازاته كانیشی ئ���ه و دوژمنایه تیكردنه یه وه ، یه كس���ه ر )180( پله وه رسوڕایه وه ، ئێستا خۆی نمونه یه كی ئه م���ه لێنزیكده كات���ه وه . بچوك���ی نێو ئ���ه و دۆخ���ه ی هه رێمی ره فتاری رۆژان���ه ك���ه كوردس���تانه ، سیاسی و كۆمه اڵیه تی له وجۆره دوباره و

سه دباره ده بنه وه .)كۆپه رنیكۆس( یه كه م كه س بو، كه ئه رستۆی په ڕوباڵ كردو روتیكرده وه و، بردییه وه له گۆشه یه كی بچوكی ئه وروپا كۆپه رنیكۆس داین���ا، یۆنان���ه ، ك���ه نه ك هه ر ئه وه نده ، به ڵكو فه لس���ه فه و تێڕوانینه كانی كڵێسای مه سیحییه تیشی تێكش���كاند، كۆپه رنیكۆس هه ڵاڵیه كی كتێبه ب���ه اڵم خوڵقان���د. له ن���اكاوی چاپكراوه ك���ه ی ك���ه ئ���ه م هه ڵاڵیه ی باڵوكردنه وه له چاپك���ردن و نابویه وه ، راگرت، تا رۆژی مردنی، واتا ئه و رۆژه ی ئ���ه و رۆژه كۆپه رنیك���ۆس مرد، هه ر كتێبه بۆمب چێنراوه ته وقیتكراوه كه ی، گه یشته ده س���تی خه ڵك و باڵوبویه وه ، كڵێسا ویستی كۆپه رنیكۆس بسوتێنێ، به اڵم جه س���ته یه كی س���اردو سڕ بو، هه ناسه ی تێدا نه مابو، بۆیه ناشتیان. )جیۆردان���ۆ برۆن���ۆ( پێ���ش مردن���ی تیۆرییه كه ی پشتڕاستی كۆپه رنیكۆس داوای كۆپه رنیكۆس���ی كردبو، كڵێسا ب���ه اڵم ئه و لێكرد په ش���یمانببێته وه ، بۆی���ه زمانیان نه ب���وه وه په ش���یمان بڕی و ئینجا س���ه ریان بڕی و دواتریش

ئاگریان تێبه ردا. بۆ ئه وكات كه م نه بو گوم���ان له پاكیی مه ریه م بكرێت، دوای )30( س���اڵ گالیلۆ په شیمانیی خۆی راگه یاندو خۆی له م���ردن قورتار كرد. ده توانین بڵێین جیۆردانۆ برۆنۆ یه كه م فیكری قوربانی یه كه م فه یله س���وف و مۆدێرنه ی���ه كه خۆی له رێنیسانس���دا گالیلۆ ئه وه نده ی ب���ه اڵم ده بینێته وه . كۆپه رنیك���ۆس ده رك���رد ناوبانگ���ی ده رینه كرد، ئه وه ن���ده ی كۆپه رنیكۆس ناوبانگ���ی رۆیی، ناوبانگ���ی جیۆردانۆ نه ڕۆیی، به واتایه كی تر جیۆردانۆ هه ر ته نها قوربانی جه سته یی نه بو، به ڵكو له فیكرو كونجێكه وه و مێژو خس���تییه

ناوبانگیشدا حه شاریدا. عه لی كوڕی ئه بو تالیب ئامۆزاو زاوای پێغه مبه ری ئیسالم بو، به هۆی توندی ئیمانه كه ی و بڕوابونی گه رمی به ئیسالم، توانیب���وی گه رم���ی و توندییه كه له ناو به زیندویی موس���ڵمانان كۆمه ڵه یه كی بهێڵێته وه ، به اڵم له ش���ه ڕی ناوخۆشدا شكستێكی گه وره ی خواردو تیاچو كه شه هید بو. نه وشیروان مسته فا هه مان ئه و گه رم���ی و توندییه ی له ناو یه كێتی ئه ویش به اڵم دروستكردبو، نیشتمانی له ملمالنێی ناوخۆییدا توش���ی شكست هات، به اڵم شكسته كه ی زو ساڕێژكرد كاتێك بزوتنه وه ی گۆڕانی دروستكرد..

بزوتنه وه ی مسته فا نه وشیروان ئه گه ر گۆڕانی دروس���تنه كردایه وه كو هه مزه پڕ به دڵێكی به نام���ورادی و عه ب���دواڵ له كه سه ره وه ده چوه ژێر گڵ. یان وه كو برای���م ئه حمه د له دوره واڵتی ماڵئاوایی دوای���ی له خاك و نه ته وه ك���ه ی ده كرد، یان ره نگه به ده ردێك���ی له وان خراپتر بچوبایه . له مێژوی ئێمه دا هه مو سه ركرده دۆڕاوو براوه كانمان نمایش���کارێکی بێ به قه رزاری ئه ك���ه ن میلله تێك وێنه ن. خۆیان، له كاتێك���دا زۆر الیه نی تاریك له ژیانی ئه و س���ه ركرده و سه رۆكانه مان هه ن كه هێش���تا نه مانتوانیوه روناكی بخه ینه سه ریان. له ماوه ی شه ش هه زار س���اڵی رابردوداو بگره زیاتریش، واته له وه ت���ه ی كورد ل���ه م هه رێمه ده ژی، ت���ا به ئه م���ڕۆ ده گات، وه كو ئێس���تا ده ستی به رپرس���انه وه له الیه ن زه وی به س���ه ردا نه گیراوه ، ئێس���تا نه ك هه ر زه وی كش���توكاڵی نه م���اوه ته نان���ه ت شوێنه كانی گه ش���ت و سه یرانگاكانیش پاوانكراون. ئه و س���ه یرو سه مه ره یه ی ل���ه م )10( س���اڵه ی دوای���ی هه رێمی كوردستاندا رویداوه ، به درێژایی شه ش هه زار س���اڵی رابردو روینه داوه ! كه چی گه نده ڵتری���ن س���ه ركرده له شاش���ه ی نمایش���كاره باش���ترین تیڤییه كان���دا له كاتێك���دا له نیش���تمانپه روه ریدا، ئه مجۆره كه س���انه نابێ روی ئه وه یان

هه بێ له ناو خه ڵك ده ربكه ون. تا ئێس���تا مێ���ژوی ئیس���الم بۆی روننه كردینه وه ، شه ڕی عائیشه ی خێزانی مه عاویه ی الیه نگ���ری ك���ه پێغه مبه ر له به رامب���ه ر عه لی ئه بوس���وفیان بو، كوڕی ئه بوتالیب، كامیان راس���تبون و كامیان هه ڵه بون، ش���ه ڕی جه مه ل كه عائیشه له شه ڕه كه به دیل گیرا، عائیشه راستبو یان عه لی؟ عائیشه زۆر له خوا ده پاڕایه وه كه بیكات به دایك و خوای

گه وره منداڵێكی پێبدا، زۆرجاریش ئه و حه زه ی خۆی به محه م���ه د پێغه مبه ری موس���ڵمانان وتوه ، پێغه مب���ه ر زۆری دوع���ا بۆ ده كرد كه ببێته دایك و خودا منداڵێكی پێببه خشێ، به اڵم نه داواكه ی محه م���ه د هات���ه دی، نه ئ���ه و حه زه ی عائیش���ه ش هاته دی، بۆی���ه پێغه مبه ر پێیوت: ئه ی عائیش���ه تۆ ئیتر دایكی عه بدواڵی، مه به س���تی له عه بدواڵ كوڕی خوشكی عائیش���ه بو، وتی تۆ دایكی ئه وی، به اڵم ئه و قس���ه یه ی پێغه مبه ر نه یتوانی دڵی عائیش���ه وا لێبكات كه دایك���ه ، كه پێغه مبه ریش كۆچی دوایی كرد عائیشه تازه ده هات ده بو به ژنێكی گه نج، به اڵم تا مردنیش هه ر بێ منداڵ و به خه فه تی بێ منداڵیی سه ری نایه وه ، بۆیه موس���ڵمانان دوای مردنی عائیشه ناوی )دایكی موس���ڵمان(انیان به بااڵدا ئ���ه وه ی جێ���گای هه ڵوه س���ته بڕی، له سه ركردنه پێغه مبه ر هه مو دوعاكانی كه بۆ پێدانی منداڵێك بو به عائیش���ه ، كه چ���ی ئه و دوعایه نه هات���ه دی، لێره نامه وێ زیاتر بچمه ناو ئه و باس���ه وه ، ده نا هۆكاره زانس���تییه كان وه اڵمێكی دروس���تیان له وباره یه وه پێیه . عائیشه تا م���رد به خه ف���ه ت و كه س���ه ری بێ منداڵییه وه سه رینایه وه ، كه چی نازناوی

دایكی موسڵمانانیان به بااڵدا بڕی. مس���ته فا پاشای یاموڵكی له ترسی ش���ێخ مه حم���ودی حه فید، ش���ه وانه بخه وێ، نه یده وێرا خ���ۆی له ماڵه كه ی له توركیاش له الیه ن كه مال ئه تاتوركه وه فه رمانی له س���ێداره دانی بۆ ده رچوبو، چونك���ه پێش���تریش ك���ه یاموڵك���ی له زه مانی عوس���مانییه كان له توركیا بو س���ه رۆكی دادگای عورفی بو فه رمانی له س���ێداره دانی بۆ كه م���ال ئه تاتورك ده ركردبو، ئیت���ر یاموڵكی نه له توركیا نه س���لێمانیش په ناگه یه ك���ی نه مابو، په ن���ای بۆ ب���ه رێ، چونك���ه یاموڵكی دژی ت���وركان بو، الیه نگ���ری ئینگلیز بو، ش���ێخ مه حمودیش به پێچه وانه وه ، دژی ئینگلی���زو له گه ڵ ت���وركان بو.. دروستكردنی )جه معیه تی كوردستان( له الی���ه ن یاموڵكییه وه ته نیا بۆ ئه وه بو له شێخ رۆشنبیریی سیاسی و نوخبه ی مه حمود دوربخاته وه و هه ژمونی ش���ێخ مه حم���ود كه مبكات���ه وه . مێژو له 17ی ش���وباتدا تا راده یه ك دوب���اره بوه وه ، فاروق ره فی���ق پۆلیس به دواوه ی بون و ش���ه وان ئه وم���اڵ و ئه وماڵ���ی ده كرد له ترسی رفاندنی، دواجاریش په لكێشی دادگای���ان ك���رد.. حزبی س���ته مكارو سه ركرده ی سته مكار نه ك هه ر نازانێ واقی���ع بخوێنێت���ه وه ، به ڵك���و ئه قڵ و هه وڵیشیان تاكڕه هه ندانه یه ، چاویشی ن���ه داوه س���ود له مێ���ژو وه ربگ���رن. له كاتێكدا هه مو ئایینه ئاس���مانییه كان نه یانتوانیوه س���ێكس قه ده خه بكه ن، چونكه زانیویانه هه ر یاس���او بڕیارێكی له مجۆره قابیل���ی جێبه جێكردن نابێ و زو شكس���تده هێنێ. كه چی له م واڵته بێ س���ه واده ، زۆر بڕیار ده سه پێنرێ،

ئه نجامه كه شی هه ر شكسته . شۆڕش���ی فه ره نسی بو )هیگڵ(ی دروس���تكردو خستیه س���ه ر هه ردو پێ، چونكه هیگڵ نه ك هه ر سه رس���ام بو به و شۆڕش���ه ، به ڵكو به ناپلیۆنیش پێیده وت ب���و، سه رس���ام ئه وه ن���ده ناپلیۆن رۆحی جیهانه . ئه گه ر دیكارت نه بوای���ه ره نگه س���پینۆزاش نه ده بو، ئه گه ر سپینۆزاش نه بوایه ئه وا ڤۆڵتێر زۆر رۆش���نگه رییش ره نگه نه ده ب���و. پێشیخست. س���پینۆزا دوابكه وتایه ، س���پینۆزا یه كه مین كتێب���ی خۆی كه باڵویك���رده وه ، ن���اوی خۆی له س���ه ر نه نوسیبو، دواهه مین كتێبیشی له سه ر داواو راس���پارده ی خۆی له دوای مردنی باڵوكرایه وه .. ڤۆلتێر زۆربه ی كتێبه كانی خۆی به بێ ناوی خۆی باڵوده كرده وه ، سوێندیش���ی ده خوارد كه ئه و خاوه نی ئ���ه و كتێبه نییه ، دی���درۆ كتێبه كانی خۆی له ناو چه كمه جه ی كتێبخانه كه یدا قفڵدابو، بۆ ئه وه ی له دوای مردنی بۆی لویسی چوارده ، )20( باڵوبكه نه وه ... بیس���ت س���اڵ دوای مردنی دیكارت، خوێندن و وتنه وه ی فه لسه فه ی دیكارتی

له زانكۆكانی فه ڕه نسادا قه ده خه كرد.. ئه گه ر گۆته نبه رگ نه بوایه ، مارتن لۆته ر نه ده بو، ئه گ���ه ر نیوتن نه بوایه ئه مانۆیل كان���ت نه ده بو.. ئه گه ر نیچه نه بوایه میش���ێل فۆك���ۆ نه ده بو، به اڵم ئه گه ر ش���ۆبنهاوه ریش نه بوایه ، ره نگه نیچ���ه ش به مج���ۆره نه بوای���ه . ئه گه ر هایدگ���ه ر نه بوای���ه ژاك دریدا نه ده بو. ئه گه ر ماكس ڤیب���ه رو زیمێل نه بونایه لۆكاش نه ده بو. هه مو ئه و س���ه ركرده یه ك له دواییه كانه ی ئه م هه رێمه ش هه ر یه كێكیان ده س���تكردی ئه ویترن، هه ر

یه كێك موریدی ئه ویتره ، ئه میان به بێ ئه و نابێ، ئه ویش به بێ ئه م بونی نابێ، ئه مه ده وران���ی مێژوه له ناو بازنه یه كی

به تاڵدا.ماركس مامۆستای لینین نه بو، به ڵكو لینی���ن قوتابییه ك���ی زیره كی ئه نگلس بو، س���ه یركه ن مێژو چۆن شێوێنراوه . ئه مانه هه مو مێ���ژون، به اڵم مێژویه ك راس���تییه كانی روی نه یانهێش���توه

نیشانبدات.ئێم���ه دو هی���گڵ و دو مارك���س و دو ئه رستۆمان هه یه ، هیگڵی الو، هیگڵی پی���ر، ماركس���ی الو، ماركس���ی پیر، دانه ر. ئه رس���تۆی وه رگێڕو ئه رستۆی هیگڵی الو بریتییه له فه لسه فه ، هیگڵی پیر بریتییه له ده وڵه ت. ماركس���ی الو پیر ماركس���ی له ئایدیۆلۆژیا، بریتییه بریتییه له میتۆدی زانس���تی، میتۆدی ماته ریالیس���تی زانس���تی.. ئه رستۆی وه رگێڕ ئ���ه و كاتانه یه ك���ه بۆ ماوه ی 1000 هه زار س���اڵ فه لسه فه مه یی بو، مه به ستم سه ده كانی ناوه ڕاسته ، به اڵم له سه رده می داهێنه ر دانه رو ئه رستۆی ئه رس���تۆ ده رك���ه وت، رێنیسانس���دا به درێژایی ماوه كانی سه ده ی ناوه ڕاست مامۆس���تای یه كه م بو، له س���ه رده می رێنیسانس���دا بو به مامۆس���تای دوه م، بۆی���ه مامۆس���تای دوه م ب���و، چونكه ئه فالت���ون یه ك���ه م ب���و. هزرڤانان���ی سه رده می رێنیسانس شه یداو الیه نگری جوانیی شێوازی نوسین بون، له مه ش كه س شانی له شانی ئه فالتون نه ده دا. له مامۆستای راس���ته قینه ئه رس���تۆی

دوه مدا بو، نه ك یه كه م.ئه و هیگڵه ی به تیۆرداڕێژه ری ده وڵه ت ناوی ده ركرد، كه چی مه یل و ئاره زوی بۆ ناسیۆنالیزمی پروسیایی بو زیاتر له وه ی ئه ڵمان���ی بێت. هه مویش���ی له پێناوی فریدریك ویلهلم )فریدریكی مه زن( بو، كه هیگڵی كردب���و به راوێژكاری خۆی، به ش���ێوه یه ك له س���ااڵنی 1871 ئ���ه و پان و ئه وه نده پروسیا ئیمپراتۆریایه ی به رین بوبو، ناوی لێنابو ئیمپراتۆریای نوێ���ی ئه ڵمان ی���ان نه ت���ه وه ی نوێی ئه ڵمان. ته نانه ت گه شه ی تۆتالیتاریزم مێژوگه رایی له رێبازی س���ه رچاوه كه ی هیگڵه وه وه رگ���رت. ئاخر هیگل له به ر خاتری فریدریكی مه زن بو، بێشه رمانه بانگه ش���ه ی ئه وه ی ك���رد كه ده وڵه ت ئه توانێ هه ڵگ���ری فه رمانه كانی خودا بێت. ئه م قسه پڕوپوچه جگه له هێنری هه شته می پاشای ئینگلیزه كان و هیگڵی راوێژكاری پاش���ای پروس���یا تا ئه مڕۆ هیچ كه سێكی تر جه ساره تی قسه یه كی

ئاوه های نه كردوه .)پیی���ه ر بێل( كه دوات���ر به )باوكی ده ركرد، سه رسامی ناوی رۆشنگه ری( خۆی ئاوه ها راگه یان���د: خودایه ك كه ئاگاداری هه مو ش���تێكه ، چۆن ده كرێ ئاده م و حه وای خوڵقاندبێ، بێ ئه وه ی زانیبی رۆژێك توش���ی گوناه و له سۆزو به زه یی خۆی بێبه ری ده بن؟ ده یپرسی: چۆن ده ش���ێ خودای ب���اش و چاكه و كه م���ال بونه وه رێكی گوناه بخوڵقێنێ؟ ئایا ده شێ و ش���یاوه چاكه ی ره ها كه خوداوه ن���ده ، بونه وه رێك���ی به دبه خت بێنێته به رهه م كه مرۆڤه ؟ ئه م پرسیاره تا ئه م���ڕۆش وه اڵمێكی یه كالكه ره وه ی

وه رنه گرتوه .

بیرورا)429( سێشه ممه 2014/5/20 14

ره‌هه‌ندیسێیه‌م‌ گۆشه یه که دو هه فته جارێک

"نه وزاد جه مال" ده ینوسێت

هەڵبژاردن لەدیموکراسیدا، جۆرێکە

لەرێکخستنەوەی پارسەنگی هێزو

هاوکێشەی دەسەاڵت بەپلەی یەک. ئیتر

پێکنەهاتنی حکومەت تا ئێستاش، نائامادەیی هێزە دەسەاڵتدارەکان

دەسەلمێنێ بۆ جێنەکردنەوە هێزی سێهەم لەهاوکێشەی

سیاسیدا

دیموکراسی هەڵبژاردن و قایمکردنی قەاڵی ستەمکاری

مێژوی ساخته .. مرۆڤی ساخته و درۆزن دروستیده كات

19 »»19 »»

▼

فوئاد سدیق

ئه گه ر نه وشیروان مسته فا

بزوتنه وه ی گۆڕانی دروستنه كردایه

وه كو هه مزه عه بدواڵ به نامورادی و به دڵێكی

پڕ له كه سه ره وه ده چوه ژێر گڵ

یان وه كو برایم ئه حمه د له دوره واڵتی

ماڵئاوایی دوایی له خاك و نه ته وه كه ی

ده كرد

هه مو ئه و سه ركرده یه ك له دواییه كانه ی ئه م هه رێمه ش هه ر

یه كێكیان ده ستكردی ئه ویترن، هه ر یه كێك

موریدی ئه ویتره ئه میان به بێ ئه و

نابێ، ئه ویش به بێ ئه م بونی نابێ، ئه مه ده ورانی مێژوه له ناو

بازنه یه كی به تاڵدا

15 (429( سێشه ممه 2014/5/20 tandrostyawene@gmail.comته‌ندروستی

نه‌شته‌رد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت

تەندروستیی سەوزو تەندروستیی زەرد!

لەکاروب����اری دەس����تێوه ردانی حیزب����ی تەندروس����تی سیس����تمی وەزارەت و مەترس����یدارو ئاس����تێکی گەش����توەتە چیتر ناکرێ����ت لەبەرانبەری����دا بێدەنگی هەڵبژێرین. دو نمونەی زەق لەم ماوەیه دا دەکرێت وەکو ترۆپکی یاریکردنی حیزب بەتەندروس����تی هاواڵتی����ان و کاروب����اری

ناوخۆیی پزیشکان ببینین. دوای ڕوداوەکانی 1٧ی شوبات، سیستمی تەندروستی بو بەیەکێک لەو کایانەی کە حکوم����ەت و س����ەرۆکایەتی هەرێم وەکو ئیش����کالیەتێکی گەورە بینیان. سەرۆکی حکوم����ەت لەچەند بۆنەیەک����دا بێزاریی دەڕبڕیوەو لەدەست سیس����تمەکە خۆی چاکسازی لیژنەی هەرێمیش س����ەرۆکی بۆ دروستکرد، دوای ئەوەی لەڕاپۆرتێکی تەندروس����تییان کەرت����ی خۆیان����دا بەگەندەڵتری����ن ک����ەرت ناس����اند. بەاڵم تەسکەکانی لەس����نورە چاکس����ازیەکان مامناوەندو کادی����رە دەرنەچون و حیزب خوارەوەکانی پارتی لەسنوری زەرد ئەو جموجۆاڵن����ەی س����ەرۆکایەتی هەرێمیان وەکو هەلێک قۆس����تەوە بۆ پاش����قول و ملشکاندنی نەیارەکانیان. ئەوەبو تەنانەت کاندیدەکانی س����ەرۆکی هەرێمیش لەناو چاکسازیەکی تەندروس����تیدا دەزگاکانی ئەوتۆیان پێنەکراو هەر زو بون بەقوربانی تەکەتولکاری ناو ناوچەو لقەکەکان. وای لێهات کە بەڕێوەبەری تازەی تەندروستی لەپارێ����زگای هەولێر، ن����ەک لەوەزارەتی تەندروس����تیەوە ئەمر وەرناگرێت، بەڵکو فەرمانەکانی ناوچەی فەرمانبەرانی پارتی دیموکراتی کوردس����تان جێبەجێدەکات و زۆرێ����ک لەو کادیرە دڵس����ۆزو باش����انە دەرب����ەدەر بکات کە جێگ����ەی متمانەی ئەو ناوچەی����ەی پارتی نی����ن. زەقترین بەڵگەش بانگهێشتکردنی کادیرە حیزبیە بااڵکانی پارتیە بۆ بۆنە تەندروستیەکان و وەزی����ری تەنان����ەت پشتگوێخس����تنی تەندروستیش����ە. ڕەنگە ئەوە بەس بێت کە تەنها باس����ی دەرکردنی بەڕێوەبەری تاقیگەی ناوەندی بکەین، لەسەر ئەوەی کە وێنەیەکی سەرۆکی هەرێمی لەجێگای خۆی گۆڕیبو لەن����او دەزگاکەی خۆیدا. لەپاڵ ئەمەش����دا، جەناب����ی بەڕێوەبەری گشتی، چەند بەرپرس����ێکی تری لەسەر ئەوە دەرکرد کە سەر بەکوتلەکەی خۆی

نین لەناو حیزبی فەرمانڕه وا. زەقەی دەس����تێوەردانە ئەو هاوشێوەی پارت����ی لەدامودەزگا تەندروس����تیەکانی هەولێرو دهۆک، یەکێتیش بەهەمانشێوە ئەو کارەی کردوەو دەی����کات. تازەترین نمون����ە لەس����ەر ئ����ەو بابەت����ە، هەوڵە بۆ نیشتیمانیە یەکێتی سەرکەوتوەکانی دواخس����تنی هەڵبژاردنەکانی سەندیکای پزیش����کان لەناوچەی سلێمانی و دهۆک. س����ەرکەوتنی یەکێتی و کادیرەکانی لەناو وەزارەتی تەندروستی بەهۆی ئەو ڕاستیەوە بو کە بەگوێرەی ڕێکەوتنی س����تراتیژی و پەنجا بەپەنجا، هەر پۆس����تێکی بااڵ کە پارتی وەریبگرێت دەبێت لەبەرامبەریشدا یەکێتی پۆس����تێکی بەراب����ەری هەبێت. لەبەرامبەر پۆس����تی نەقیبی سەندیکای پزیشکان، کە بۆ پارتیە، یەکێتی سەرۆکی لیژنەی ب����ااڵی هەڵبژاردنی س����ەندیکای پزیش����کانی وەرگرتب����و. ئەو س����ەرۆک لیژنەیە هەمو هەوڵێکی دا بۆ دواخستن و ئەنجامنەدان����ی هەڵبژاردنی س����ەندیکای پزیش����کان. دوای ئەوەی کە سەرکەوتو ب����ون لەوەی ک����ە هەڵب����ژاردن دوابخەن ب����ۆ 2014/5/12، ناڕەزایەتیەک����ی توند لەناو پزیشکاندا دروس����تبوو دەرئەنجام س����ەرۆکی پێش����وی لیژنەی ئامادەکاری گش����تی بەڕێوەبەری )ک����ە س����ەندیکا تەندروستی وەزارەتی تەندروستیە( ناچار بەدەستلەکارکێشانەوە کراو, بەوتەبێژی وەزارەتی تەندروستی جێگەی گیرایەوە. بەاڵم ئەمەی دوایی هەمان سیاسەتەکانی ئەوەی پێشوی گرتە بەر )کە هەردوکیان س����ەر بەیەکێتین(و هەرچەندە نەیتوانی هەمو هەڵبژاردنەکە دوابخات بەاڵم توانی زەمانی دو ئیدارەیی و زۆنی سەوزو زەرد زیندبوبکاتەوەو هەڵبژاردن لەس����لێمانی و کەرک����وک دوابخ����ات. ئ����ەم تەقەالیەی کادیرە یەکێتیەکان����ی وەزارەت بۆ ئەوە دەگەڕێت����ەوە کە دەزانن نە لەهەولێرو نە لەدهۆک ڕکابەری پارتییان پێ دەکرێت و

نەش لەسلێمانی ڕکابەریی گۆڕان.ئەگەر بەڕواڵەت وەزارەتی تەندروس����تی لەبنەڕەت����دا ب����ەاڵم یەکیگرتبێت����ەوە، ملمالنێکانی پارتی و یەکێتی، سیس����تمی بەدولەتیی وەزارەتەکەی تەندروس����تی و بەئ����ارەزوی یەکێت����ی هێش����توەتەوە. خۆی لەس����لێمانی و کەرک����وک دەتوانێ هەڵبژاردن دوابخ����ات، بەڕێوەبەر دابنێ و لەهەولێر پارتیش دەربکات و، بەڕێوەبەر

بەهەمانشێوە.

کارە لەه���ەرە یەکێکە پەرس���تاریی لەمێ���ژوی بەڕێ���زەکان پی���رۆزو بەکارێکی پابەندبون���ە مرۆڤایەتیدا، س���ەخت ک���ە لێوانلێ���وە لەس���ۆزو ش���ەونخونی و خۆنەویستی. بەزەیی و دوان���زەی مایس کە ڕۆژی لەدایکبونی نوس���ەرو پەرس���تاری بەڕەچەڵ���ەک نایتینگەیڵ(ە ئینگلی���ز )فلۆرێن���س دیاریک���راوە وەک ڕۆژی پەرس���تاریی نێودەوڵەتی، لێ���رەوە پیرۆزبایی ئەم ڕۆژە لەپەرس���تارانی هاوڕێم و گش���ت

پەرستارانی واڵتەکەم دەکەم.خۆشبەختانە ڕۆژی پێنجشەممە 15ی مای���س لەهۆڵ���ی ڕاپەڕین���ی زانکۆی پەرس���تاریی ڕۆژی یادی س���لێمانی نێودەوڵەتی کرایەوە، ش���ایانی باسە یادەکە زۆر بەڕێکوپێکی بەڕێوەچو کە تیایدا کۆمەڵێ پەرس���تاریی نمونەیی ڕێکخەران ماندوبون���ی خەاڵتک���ران. ب���ۆ ئەنجامدانی کارێکی ئ���اوا پیرۆز پێویس���تە بەرز بنرخێنرێت و جێگای نوس���ین و ئەم پێزانینە و س���وپاس و کارە ئ���ەو زادەی تێبینییان���ەش

پیرۆزەی ئەوانە.نێودەوڵەتی پەرستارانی ئەنجومەنی کارامەی���ی و ک���ە مەبەس���تێتی زۆر متمانەی پەرس���تاران گەش���ەپێبدات هەبێ���ت کاریگەری���ان ڕۆڵ���ی ت���ا لەداڕشتنەوەی سیاسەتی تەندروستی لەپێش���ەکی هەروەک واڵتەکەیان���دا ئاماژەی لەبەڵگەنامەکانی���دا یەکێک بۆ کردوە بەم ش���ێوەیە: "لەکاتێکدا پێ دەخەینە س���ەدەیەکی نوێوە، زۆر چاوەڕوانی س���ەرنجڕاکێش دەرفەتی پەرستاران دەکات، پیشەی پەرستاریی بەردەوامدای���ە لەگۆڕانکارییەک���ی ئەویش بەهۆی پێش���کەوتنی بەرچاو لەچاودێریی تەندروس���تی شانبەشانی پێش���کەوتنی تەکنەلۆجی، ئاشکرایە پەرس���تارییش لەه���ەر ناوچەیەک���دا وەک هەر پیش���ەیەکی ت���ر دەکەوێتە ژێ���ر کاریگەری���ی ئاس���تی ئابوری و گۆڕانکاری���ە سیاس���یەکان. کەش���ی تەندروس���تی لەهەر شوێنێکی دونیادا زادەی ناکۆکی نێوان تێچونی ئابوری و زیادبونی پێویس���تی و بڕی داواکردنی

خزمەتگوزاریە تەندروستییەکانە.بڕی���ارو پێویس���تە دەوڵەت���ەکان

ڕونکردنەوەی خۆی���ان بدەن لەبارەی چەن���دو چۆنایەت���ی ئ���ەو چاودێریە تەندروستییەی کە دەتوانن پێشکەش بەهاواڵتیانی خۆیانی بکەن بۆ ئەوەی لەئاس���ت ئ���ەو تەحەددایان���ەدا بن. زۆربەی سیس���تمە تەندروس���تیەکان ریف���ۆرم بەبەردەوام���ی لەجیهان���دا ئەنجام���دەدەن لەس���ەر بناغەیەک���ی ئاب���وری تۆکمەت���ر. زۆر گرنگ���ە کە بەشداربن تەندروس���تی پیشەوەرانی لەبڕیاردان و جێبەجێکردنی هەر جۆرە

ریفۆرمێک لەسیستمی تەندروستیدا.لەکەشێکی ئاوهادا پێویستە پەرستار خ���ۆی بەس���ەرچاوەی پشتبەس���ت بکات بەشداری لەزانیاری و شارەزایی لەپەرەسەندنی چاودێریی تەندروستی لەڕێ���گای داڕش���تنەوەی گونجاوترین سیاس���ەت بۆ تەندروستی، ئەمە ئەو بوارەیە کە پەرس���تاران بەشێوەیەکی ب���او لەزۆرب���ەی دەوڵەتەکاندا ڕۆڵی کارایان تیادا نەبینیوە. بۆیە ئەتوانرێ کارامەیی و متمانە الی پەرستار گەشە پێبدرێ تا کاریگەربێت بۆ داڕشتنەوەی

سیاسەتی تەندروستی".جێی داخە کە لەواڵتی ئێمەدا تا ئێستا لەبەر نەبونی سیاسەتێکی تەندروستی ڕون پ���الن و ڕێکخس���تن و ڕێنمای���ی پیش���ەیی زۆر الوازە، پیش���ەوەرانی تەندروستیمان هەست بەبێخاوەنی و بێ زۆر تێکەڵییەکی دەکەن، ناسنامەیی لەشێوەو شوێنی کاریاندا بەدیدەکرێت )بۆ نمونە پەرستارە کاری بلیتبڕیی پێدەکرێ���ت، موعین���ە کاری ئاماری پێدەکرێت...هت���د.. لەگ���ەڵ ڕێز بۆ بەوهۆیەشەوە کار( ئاستەکانی هەمو

گوڕوتین و تواناکانیان خەفە بوە. کاری هەمەالیەنە پێویس���تە بکرێت بۆ پەرەس���ەندنی کارامەیی و متمانەی پەرس���تاران و بەهێزکردنی پەیوەندی زانستی و پیشەیی و کۆمەاڵیەتی نێوان تری پیش���ەوەرەکانی پەرس���تاران و تەندروس���تی بەتایبەتی پزیشکان تا پێک���ەوە هەماهەنگ بن و کاریگەرییان هەبێت لەداڕش���تنەوەیەکی زانستیانە بۆ سیاس���ەتێکی تەندروس���تی نوێ کە تیایدا پالن و ڕێ���ککاری و ڕێنمایی زانستیانە بەش���ێوەیەکی سەرلەنوێ

دابڕێژرێتەوە.

سیاسەتی تەندروستی دکتۆر شێرکۆ سەعید زمناکۆ ده ینوسێت

ڕۆژی پەرستاریی نێودەوڵەتی

ئا: کورده

دكتۆر. سه لیم ئه حمه د پسپۆڕی نه خۆشیه كانی پێست

نه خۆش: زیپكه ی عازه به چیه ؟دكت���ۆر: نه خۆش���ییه كی پێس���ته و له ش���وێنی له ئه نجام���ی گۆڕانكاری هاتنه ده ره وه ی م���و یان كونه كانی كونانه ئ���ه و روده دات، ده م وچ���او داده خرێن و ئه بێته هۆی كۆبونه وه ی چه وری له و ش���وێنانه و ژینگه یه كی گه ش���ه كردنی بۆ ده بێت باش���یش به كتریا له و ش���وێنه و دروس���تبونی

زیپكه .نه خۆش: ئایا هه مو یه ك شێوه ن؟

دكت���ۆر: نه خێر ئ���ه و زیپكانه هه مو بچ���وك و هه ی���ه ، قه باره یه كی���ان گ���ه وره و هه ن���دێ جار له ش���ێوه ی دومه ڵی بچوكه و هه ندێ جار له پاش نه مانی زیپكه كه شوێنه واری له سه ر روخس���ار ئه مێنێته وه و پێس���ته كه

ناشیرین ده كات.نه خ���ۆش: كێن زیاتر توش���ی ئه م

زیپكه یه ده بن؟دكتۆر: زیاتر ئه و كه سانه ی پێستیان گه نجانیش، له ناو هه روه ها چه وره و به اڵم له به ته مه ن و منداڵیش روده دات به اڵم به زۆری له نێ���وان ته مه نی 12

بۆ24 ساڵی باوه .نه خ���ۆش: ه���ۆكاری دروس���تبونی

چیه ؟دكتۆر: به گشتی هۆكاره كانی بریتین به كتریای���ه ك، له بۆم���اوه ، ج���ۆره چه وری���ه كان، گالن���ده زیادبون���ی به كارهێنانی ده رمانی هۆرمۆنی زیاتر له وه رزشه وانه كان به كارده هێنرێت بۆ به هێزكردنی ماس���ولكه ، گۆڕانكاریه

هۆرمۆنیه كان به تایبه تی له سه ره تای باڵغبون، سوڕی مانگانه .

نه خۆش: جۆری خواردن كاریگه ری هه یه له دروستبونی زیپكه ؟

دكتۆر: خواردن هۆكاره بۆ زیادبونی زیپك���ه به تایبه تی خواردنی چه وری

شیرینی .نه خۆش: چۆن خۆمان بپارێزین؟

راگرتنی پ���اك و خاوێنی ده م و چاو به تایبه تی پێس���تی چه ور شۆردنی رۆژان���ه و چه ند جارێ���ك، خواردنی س���ه وزه و می���وه زۆر خواردنه وه ی ئاو چونكه پێست ش���ێدار ده كات، وه رزشكردن چونكه له كاتی وه رزش ئه و كونانه ی س���ه ر پێس���ت زیاتر ئه كرێن���ه وه و له ژێر پێس���ت چه وری كۆنابێته وه و دێته ده ره وه و باش���تره خ���ۆت وه رزش دوای راس���ته خۆ بش���ۆی . دوركه وتنه وه له ده ستلێدان ل���ه و زیپكان���ه چونك���ه ش���وێنی ت���ری ده م وچ���او ده یگرێ���ت و پاش چاكبون���ه وه ی ش���وێنی زیپكه ك���ه هه روه ها ده مێنێته وه پێست له سه ر ده ست چه ندین به كتریا هه ڵده گرێت كاتێك ده س���ت له ده موچاو ئه درێت به كتریاكانی ده س���تیش ده چێت بۆ

ده م وچاوو زیبكه زیاتر ئه كات.

پرسیاری نه خۆش و وه اڵمی پزیشكه ته

تایبه کی

ۆشه ی گ

ه کانۆشی

ه نه خب

زیپكه ی عازه به

به پێی پسپۆڕانی بواری خۆراك جۆری ئ���ه و خواردنه ی ده یخۆی���ن كاریگه ری له س���ه ر چۆنێتی قژ هه ی���ه و ده كرێت ب���كات. ئه مانه ی بریق���ه داری به هێزو خ���واره وه ئه و خۆراكان���ه ن كه بۆ قژ

پێویست و به سودن:نیس���ك: یه كێكه ل���ه و خۆراكانه ی كه ده وڵه مه نده به پرۆتین و ئاس���ن و زینك. ك���ه یارمه تی���ده رن بۆ گه ش���ه ی قژو

ده یپارێزن له بێهێزی و هه ڵوه رین.س���پیناخ: باش���ترین جۆری سه وزه یه یارمه تی به ئاس���ن و ده وڵه مه ن���ده كه گه یش���تن ب���ۆ ده دات ئۆكس���جین به خانه كان���ی خوێن. هه روه ها ترش���ی فۆلیك���ی تێدایه كه خۆراكێكی باش���ه

بۆ قژ، ئه م ترشه له قه ڕنابیت و نۆكیش هه ی���ه ك���ه ده توانێت هه مان س���ودی

سپیناخ به قژ بگه یه نێت.بیبه ری شیرین: ڤیتامین C تێدایه كه ئه بێته هۆی زیادبونی ماده ی كۆڵجین كه پارێزگاری له قژ ئه كات. ئه م ڤیتامینه ده س���تده كه وێت و لیمۆش له پرته قاڵ و

ئه توانرێت سودی لێوه ربگیرێت.

پێویسته له م كاتانه دا ئاو بخۆیته وه بۆ ئه وه ی ته ندروستیه كی باش بۆ خۆت مسۆگه ر بكه یت به خواردنه وه ی ئاو ئه وا پێویسته ئه م كاتانه ت له بیرنه چێت بۆ

ئاو خواردنه وه :1� له كاتی هه ستانت له خه و په رداخێك

ی���ان زیات���ر ئ���او بخ���ۆره وه . چونكه خواردنه وه ی ئاو ل���ه و كاتانه یارمه تی

سوڕی خوێن ده دات.2� پێ���ش نانخ���واردن به نیوكاتژمێ���ر په رداخێك ئاو بخ���ۆره وه . چونكه ئاو خواردن���ه وه یارمه تی ك���رداری هه رس

ده دات.3� ئه و كه س���انه ی په ستانی خوێنیان هه یه خواردنه وه ی په رداخێك ئاو پێش خۆش���ۆردن ئه بێته ه���ۆی دابه زاندنی

په ستانی خوێن.4� خواردن���ه وه ی په رداخێك ئاو پێش نوس���تن به س���وده ب���ۆ دوركه وتنه وه

له زه بحه ی دڵ.

له ئه نجامی ڤایرۆس���یه و نه خۆشییه كی ڤایرۆس���ێكی نوێوه توش���ی كه سه كان ده بێت و نیش���انه كانی ئه م نه خۆش���یه وای���ه و ئه نفلۆن���زا نیش���انه ی وه ك بریتی���ه له كۆكه و به رزبون���ه وه ی پله ی گه رمی له ش و قوڕگئێش���ه و سه رئێشه و ته نگه نه فه سی و زۆرجاریش نیشانه كانی ئه م نه خۆش���یه زی���اد ده كات و ئه بێته هۆی هه وكردنی س���ییه كان و له نابردنی وه ستانی دواتریش سیكڵدانۆچكه كان و

گورچیله كان.چۆن نه خۆشییه كه ده گوێزرێته وه ؟

س���ه رجه م ئه و ڤایرۆس���انه ی توشی كۆئه ندامی هه ناسه دان ده بێت له رێگه ی كۆكه و پژمین و یان هه ر پرژه ی شله یه ك ك���ه له ل���وت و ده می توش���بو ده چێت بۆ كه س���ێكی س���اغ یان ده ستی پیس

ده گوێزرێته وه .چۆن خۆمان بپارێزین؟

تا ئێستا هیچ كوتانێك بۆ دوركه وتنه وه له م نه خۆش���ییه نییه ، ب���ه اڵم ده بێت خ���ۆت بپارێزی���ت له هه ن���دی حاڵه ت وه ك پ���اك و خاوێنیی و زوزو ش���تنی ده سته كان و دوركه وتنه وه له ماچكردن و

ته وقه و هه روه ها به كارهێنانی ده مامك له ش���وێنی قه ره باڵ���ه خ و دوركه وتنه وه له كه س���ی توش���بو یان جیاكردنه وه ی كه س���ی توش���بو و دانانی له شوێنێكی

تایبه ت .ئایا نه خۆشیه كه چاره سه ری هه یه ؟

چاره س���ه ری بنه ڕه تی ئه م نه خۆشییه چاره س���ه ری ده توانرێت ته نه���ا نیه ، هه ن���دێ نیش���انه كانی بكرێ���ت وه ك دابه زاندنی كۆك���ه و چاره س���ه ركردنی پله ی گه رمی له ش و دانانی ئۆكس���جین

له كاتی بونی ته نگه نه فه سی .

ئه م خۆراكانه بۆ قژت به سودن

نه خۆشی كۆرونا چیه ؟

ئیمتیازات���ی م���اف و یاس���ای كه مئه ندامان و خاوه نپێداویستی تایبه ت ئه مه تایتڵی ئه و یاس���ایه یه كه ئێستا له كوردس���تاندا بۆ خزمه ت و پاراس���تنی پێداویستی خاوه ن كه مئه ندامان و مافی تایبه ت هاتۆته بون، ئه توانین بڵێین ئه م یاسایه به شێوه یه كی گشتی تیكه ڵه یه ك له ناڕونی و وش���ه ی مه تاتی له خۆگرتوه كه پێكهاتوه له 21 م���اده ی بنه ڕه تی كه له 46خاڵدا كه به ش���ه ش لق و پێنج به ش كۆتای���ی هات���وه و رونكراوه ت���ه وه ، وه ك گرنگ و به ده س���تكه وتێكی له س���ه ره تاوه خاوه ن كه مئه ندام���ان و ب���ۆ به خزم���ه ت پێداویس���تی تایبه ت خرایه ڕو به اڵم ئه وه ی تا ئێس���تا ڕون و دیاره كه مترین خواس���تی ئ���ه م چین و توێ���ژه ی هێناوه ته دی و له گه ڵ ئه وه ش���دا ئه م یاس���ایه له الی���ه ن الیه نی جێبه جێكار كه مترین ئاستی جێبه جێكردنی بڕی���وه ، ئه مه ش ه���ۆكاری چه ندین گرفتی یاس���اكه یه ك���ه دوات���ر له چه ن���د خاڵێكدا ده یخه ین���ه ڕو، ئه وه ی ڕون نیه ئه وه یه كه بۆ ئه وه نده خه مس���اردانه و له سه رخۆ هه نگاوی تێدا هه ڵداوه و ی���ان كه مترین هه وڵ هه یه بۆ كه متركردنه وه ی ئه م ناڕه زاییانه ی كه له سه ر ئه م یاس���ایه هه یه بۆ كه مترین ئاست، به اڵم خۆش���به ختانه له ئێس���تادا هه وڵێك هه یه بۆ هه مواركردنه وه له س���ه ر ئاس���تی ڕێكخراوه ی كۆمه ڵگای مه ده نی له گه ڵ خودی كه مئه ندامان، هیوادارین ئه م یاس���ایه بتوانێت به ش���ێوه یه ك بێت زۆرترین خواس���تی كه مئه ندامان و خاوه ن

پێداویستی تایبه ت بهێنیته دی .

ئه م خااڵنه ی خواره وه الوازیی یاساكه یه به شێوه یه كی گشتی

1- خودی ئه و ناوه ی كه بۆ یاس���اكه دانراوه به پێی هه مواره كه ی ئێس���تا ب���ۆی ئاماده كراوه ده بێت���ه درێژتری���ن ناونیش���انی یاس���ایه ك بۆ

كه مئه ندامان له جیهاندا.2- الیه نی یاسایی:

ئه و ڕێنماییانه ی كه وه زاره ت ده ریكردوه له گه ڵ خودی بڕگه یاساكه جیاوازی هه یه و به ریه ككه وتنی یاسایی هه یه كه له چوارچێوه ی یاساكه ده رده چێت به نمونه ئه و كه مئه ندامانه ی كه ته مه نیان ده چێته س���ه ر ب���ۆ پیاوان 65 س���اڵ و بۆ ژنان 57 س���اڵ ئۆتۆماتیكی ده چێته سه ر چاودێری خێزان ئه مه ش

مافی كه مئه ندامی لێئه سه نێته وه .3- ئه م یاس���ایه كه مترین ئاستی جێبه جێكردنی

بڕیوه له ماوه ی سێ ساڵدا كه مترله 25%ه .4- له الیه ك���ی تره وه ئه م یاس���ایه ناتوانین هاوتا

بكه ین له گه ڵ ڕێككه وتننامه ی مافی كه سی كه مئه ندام كه رێككه وتننامه یه كه نه ته وه یه كگرتوه كان له ساڵی 2007 ده ریكردوه ، ك���ه ئه مه ش ئه بێته هۆی نه بونی مافی س���كااڵ له كاتی به زاندنی ماف���ی كه مئه ندامان له كوردس���تان به هۆی جی���اوازی له هه ندێك له بڕگه و

بابه ته كانی یاسای 22 هه رێم. 5- چاالكنه بونی ئه نجومه نی چاودێری و ش���یاندنی س���ه ر به وه زاره تی كاروباری كۆمه اڵیه تی س���ه ره ڕای گرنگییه ك���ه ی هیچ ڕۆڵێكی ئه وت���ۆ نابینێت و چاالك نیی���ه وه ك چۆن ئ���ه رك و كاری له ماده ی س���ێیه می له یاس���ای –22-هه رێم بۆ دیاریكراوه و بگره زۆرترین جیاوازی یاسا له به رامبه ر ڕێنماییه كان ئه و ئه نجومه نه

لێیبه رپرسیاره .ئ���ه و خااڵن���ه ی خرانه ڕو به ش���ێوه یه كی گش���تی گرفتی یاس���اكه یه به اڵم ده بێت هه ندێك چاره سه رو به دواداچونی گرفته كان له چوارچێوه ی چه ند خاڵێكدا بخرێنه ڕوو بتوانرێت تا ئاستێكی به رچاو ئه و گرفت و

كێشانه كه هه ن كه مبكرێنه وه .1- له یاس���اكه دا ته نه���ا ناوێ���ك به كاربهێنرێت كه پێچه وانه ی رێككه وتننامه ی مافی كه سێتی كه مئه ندام نه بیت و پاشان هه ر ناوێك كه پێویسته له و یاسایه دا جێگه ی بكرێته وه له ڕێگه ی ماده یه كی ئه ساس���ی یان زیاتر به ش���ێوه یه ك ماف و ئیمتیازاته كانیان بۆ جێگه

بكرێته وه .2- له گه ڵ كه س���انی پسپۆڕ به یاسا الیه نی یاسایی

ڕاڤه بكرێت و به شێوه ی ماف بچه سپێنرێت.3- س���ه نته ری تایب���ه ت به دیاریكردن���ی ڕێ���ژه ی كه مئه ندامی بكرێته وه كه به ش���ێوه یه كی زانس���تی و ورد ش���یاندن بۆ ڕێژه ی كه مئه ندامی و پێداویس���تی به كه مئه ندامان بكات و به ماده یه كی تایبه ت له یاساكه دا

جێگه ی بكرێته وه .4- نوێنه رانی كه مئه ندامان له ئه نجومه نی ش���یاندن دابنرێت به شێوه یه ك كه بازنه یه كی په یوه ندی به هێز بێت له نێ���وان كه مئه ندامان و وه زاره ت تا چاودێرێكی وردو بوێر بێ���ت دور له گیانی الیه ن���داری كاره كانی

ڕاپه ڕێنێت.5- ماده و بڕگه ی ئه م یاسایه دوربخرێته وه له وشه و ده سته واژه ی مه تاتی یان ڕاڤه بكرێت له ناو یاساكه دا به زوبانێكی س���اده و ساكار بنوس���رێت دور له پێچ و

په نا.6- ماده ی���ه ك زیادبكرێت بۆ یاس���اكه كه به ڕونی باس له چاوخشاندنه وه به بڕگه و بابه تی یاساكه بكرێت

له چوار ساڵ جارێك یان هه ر كاتێكی پێویست.7- به ماده بچه سپێنرێت كه بۆ ئاسانكردنی ژیانی كه مئه ندام به خش���ینی تایبه ت و خزمه تگوزارییه كانی له چوارچێوه ی كارتێكی ئه لیكترۆنی یان نوسراوبێت

ڕێكبخرێت.ئه وه ی ماوه ته وه بیڵێین ئه م یاس���ایه ورده كاریی و دوربینی تێدا بكرێت باش���تره تا ژیانی كه مئه ندامان زیاتر لێره به دواوه گرفت و كێش���ه دروست نه كات و ئامانج ڕزگاربونه له كێشه و چاره سه ری ته واوی ژیانی

ئه و چین و توێژه یه.

تایبه‌ت(429( سێشه ممه 162014/5/20

ریکالم

بۆ شكس���تێكی یه كێتی به ئه ندازه ی هه مو ئه وانه ی ئێس���تا له س���ه ر پشكی ئ���ه و حیزب���ه وه زی���رو گزیرن ئ���ازارم چه ش���توه ته نها هۆكاره كه شی نه بونی ئه لته رناتیڤێ���ك ب���وه ك���ه ئ���ازادی و مافی زیاتر بۆ هاواڵتیانی كوردس���تان ده سته به ر بكات به اڵم نه ڕۆژێك خه ونی ئه وه م هه بوه له س���ه ر حیسابی یه كێتی شه خسی ده ستكه وتێكی یان پۆستێك به ده س���تبێنم نه چاوه ڕێی ئه وه ش بوم وه ربگرم حیزب خه اڵته كانی له ئاینده دا به اڵم وه ك هاونیشتیمانیه كی ئه م واڵته له بنه ماڵه یه كم زیاتر له 40 ساڵه له به ره ی یه كێتی له به ره ی دواتریش كوردایه تی و نیشتیمانی كوردستان بوین. باوكم فێری كردین چه نده شۆڕش���مان خۆشده وێت ئه و خۆشبوێت، یه كێتیمان ئه وه نده ش وای ده ڕوان���ی س���ه ركه وتنی یه كێتی و مان���ه وه ی واتا مان���ه وه ی كوردایه تی و ڕه واكانی مافه به ده ستهێنانی شۆڕش و گه ل���ی كورد. هه ر ئه م تێگه یش���تنه ش بو له ساڵی هه شتاو پێنج باوكمی كرده كه مئه ندامی س���ه نگه ر به پله ی له سه دا هه شتاو پێنج به اڵم بۆ خانه نشینیه كه ی به لیواو عه قیدو موقه دده م بۆیان نه كرد چونكه كۆنه موسته شارو جاش و به عسی له پێش���تربون. به هه رحاڵ نامه وێ بچمه ته فاس���یلی ده ربه ده ری ماڵوێرانیه كانی ڕۆژه ی ه���ه ر ك���ه خانه واده ك���ه م له گوندێك و له ش���اخێك و ئه ش���كه وتێك به عس و هێرش���ه كانی له ترسی ئه بوایه بۆردومانه كانی خۆمانبپارێزین، ئه وه نده به سه كه ته واوی خانه واده كه مان هه مو تااڵوه كانی ش���ه ڕی به عس و ش���ۆڕش و ناوخ���ۆو ئازاره كانی دوای 31 ی ئابمان چه شت به اڵم هه مو ئه و تااڵوو ئازارانه بۆ ئه وه بو ئه و ڕێبازه ی باوكم بڕوای پێیبو ئێمه درێژه پێ���ده ری بین و كاروانه كه ی بگه یه نینه جێ ، وه ل���ێ به داخه وه ئه مڕۆ كار ن���ه وه ك به ده س���تی هه ن���دێ پیرو كۆنه ج���اش و نه خ���ۆش و په كه وت���ه و

چاوچنۆكه به الڕێشدا براو خستیان.هه رچه ن���ده به ن���ده چه ند س���اڵێكه له ڕێكخس���تنی یه كێتی داب���ڕاوم به اڵم ت���ا دوای هه ڵبژاردنی 30ی نیس���انیش یه كێتی هه س���تانه وه ی ئاره زومه ن���دی بوم، ئ���ه و كاته ی پایزی ڕابردو یه كێتی له هه ڵبژرادن���ی په ڕله مانی كوردس���تان توشی شكس���تێكی گه وره بو به رده وام

ئ���ه و پرس���یاره م له خۆم ده ك���رد ئه و هۆكارانه چی بون ئه و حیزبه گه وره یه ی به م قۆناغه گه یان���د؟ هه رچه نده زۆرێ له هۆكاره كان ڕونن و هه موان به ئاس���انی ده توانن په نجه بخه نه س���ه ر برینه كانی ناو جه سته ی یه كێتی به اڵم ئه و برینه ی كه له م���ڕۆوه واتا له 12ی ئایاری 2014 وه له جه س���ته ی یه كێت���ی داوه گه لێك نوێیه و ده بێت له سه ری بوه ستین ئه ویش هه نگاونان���ه ب���ه ره و به بنه ماڵه ییكردنی یه كێت���ی نیش���تیمانی كوردس���تان كه تا ئێس���تا ش���انازیی گه وره ی هه مومان ئه وه ب���وه كه یه كێت���ی حیزبی به ره ی تێپه ڕاندنی به ره ی پێش���كه وتنخوازیی و ده سه اڵتی بنه ماڵه یی بوه له كوردستاندا. به اڵم ده توانم ئێستا ئه وه بڵێم ئیتر له و به رواره به دواوه یه كێتی ئه و شانازیه شی له وێنه ی وێنه ی هه وڵده دات له ده ستداو حیزبێك���ی مۆدێرن���ه وه بگۆڕێت به ره و

حیزبێكی بنه ماڵه یی .ئه و كارته ی كه یه كێتی له هه ڵبژاردنی نیس���اندا سه رخس���ت خه ریك���ه 30ی به ده ستی خۆتان ده یسوتێنن و هه مومان توشی نائومێدیی گه وره ده كه ن. ئه وانه ی له 30ی نیس���اندا ده نگیان به یه كێتی دا چاوه ڕێی یه كێتیه كی نوێ بون به ئاراسته ئیجابی و گه شه س���ه ندوه كه یدا نه ك به و ئاراسته یه ی كه ئێستا یه كێتیه نوێیه كه بنه ماڵه یی و ب���ه ره و هه ن���گاو ده بینین

دوباره كردن���ه وه ی ئه زمون���ی بنه ماڵه ی بارزان���ی له حكومڕانیی هه رێمدا ده نێت. هه رگیز به ن���ده وه ك ئه وانه بیرناكاته وه ك���ه نابێت كه س���ه شایس���ته كانی ناو لێهاتوه كان���ی كه س���وكاره بنه ماڵ���ه و به رپرس���ه كان به بێ فلت���ه ری كه فائه ت پۆس���ت وه ربگرن ب���ه اڵم هه مو كاتێك یه كێت���ی ئه م هه ن���گاوه ی بنایه نه ده بو دوای هه ڵبژاردن���ی 30ی نیس���ان كاری ناشایس���ته ی له و جۆره ی ئه نجامبدایه . ئێم���ه هه موم���ان ئومێدمان ب���ه وه بو قۆناغ���ی قۆرخكاری پۆس���ته كان له ناو حیزبدا كۆتایی پێب���ێ ده رگا كراوه بێت ب���ۆ ه���ه ر كادیرێكی حیزب ك���ه له ڕێی توانای كه س���ی خۆیه وه بگاته به رزترین پۆس���تی بااڵ له هه رێمدا ب���ه اڵم ئه وه ی ئێس���تا رێك پێچه وانه ی ئه و پره نسیپه دیموكراتیانه یه ك���ه یه كێتی به درێژایی بۆ بانگه ش���ه ی هه ڵب���ژاردن هه ڵمه تی ده كردو س���ه دان هه زار كه سیش ده نگی دڵنیام هه ڵس���انده وه . یه كێتیان پێداو زۆرێ له و ده نگده رانه له م هه ڵسوكه وته ی ئێوه نائومێ���دو نیگه رانن ئه گه ر زه مه ن بگه ڕێت���ه وه پێ���ش 30ی نیس���ان ئه وه گومان له وه نیه له س���ه ر ئه م هه ڵوێسته س���زاتان ده ده ن و ناهێڵ���ن حیزب ببێته خۆراكی كوڕی به رپرس���ه كان و قوربانی ئازاره كانیش���ی بۆ كادی���ری خواره وه و

منداڵی پێشمه رگه دێرینه كان بێت.ده بێ���ت تاوان���ی ئه و هه م���و كادیره به توانای���ه ی یه كێتی نیش���تیمانی چی بێت ك���ه هه ر به ڕێكه وت ك���وڕی به ڕێز تاڵه بانی و به ڕێز كۆسره ت ڕه سوڵ یاخود كوڕو ژنب���راو ئامۆزای ف���ان ئه ندامی مه كته بی سیاس���ی نه ب���ن؟ ئه گه ر ئه مه پێوانه ی به خش���ینی پۆس���ته كان بێت ئ���ه وه ده بێت هه مو كادیران���ی یه كێتی بانگه ش���ه بێ كۆیالیه تی و كاریان ته نها رۆژێ���ك به رپرس���ه كان و ك���وڕی ب���ۆ له رۆژانیش ده رگای چونه پێش���ه وه یان له سه رنه كرێته وه ! پرسیار ئه وه یه بۆچی ك���وڕی به رپرس���ێكی بااڵ ك���ه نازانێت دو وش���ه ی موفید بڵێت یان بنوسێت و ئاستی ڕۆش���نبیریی سیاسی هێنده نزم بێت ك���ه نه توانێت پێنج چركه قس���ه له س���ه ر قه یرانێكی سیاسی و چاره سه ر بكات ته نها له به رئه وه ی باوكی سااڵنێكی زۆر پێش���مه رگه بوه و له پل���ه ی به رزی حزبدایه راس���ته وخۆ بێ هیچ ماندوبون و فلته رێك ببێته وه زیر یان هه ر پله یه كی به رزی حكومی ؟! خۆ به هه زاران ڕۆڵه ی ترو خاوه ن شه هیدو پێشمه رگه ی دێرین و

ك���وڕی تری ئه م نیش���تیمانه ئه و حزبه ه���ه ن به تواناترو به ڕێزت���رو جوامێرترو موزه حیت���ر هه ن به اڵم ناهێڵن بس���تێ سه ربكه ون، بۆچی؟! خۆ ئه مانه كۆیله ی ئێوه نی���ن، ئه گه ر پێتانوابێت تا چوار س���اڵی تر هه ڵبژاردن نی���ه و ئیتر به م شێوه یه لێیده خوڕن ئه وه ڕۆژگار هه ر دێت س���زای توندتان بدات و بتانكه نه هێنده مرۆڤایه تی و ویژدانی قه فه سی بچوكتان بكه ن���ه وه تا هه تایه له بیری

نه كه ن.چه ن���د پرس���یارێكی گرنگ هه یه ، بۆچی به رپرسه بااڵكان و كوڕه كانیان ده چنه به جێدێڵن و په رله مان هۆڵی هه ر بۆچ���ی ن���او حكومه ت���ه وه ؟ وه زیره كه ی ئه م���ڕۆ به یانی وه زیری وه زاره تێكی تره ؟ خۆ خه ڵك ده نگی به ئێ���وه دا بۆ ئ���ه وه ی له په رله مان به ویژدانه وه لێبك���ه ن و داكۆكییان خزمه ت بك���ه ن نه ك ب���ۆ ئه وه ی په رله مان به بچوك س���ه یر بكه ن و له كوێ پۆستێكی چه ورتر هه بێت ب���ۆ خۆتانی بپچ���رن، ئه گه ر به م پێوانه یه ی ئێ���وه بێت په رله مان ش���وێنی مرۆڤ���ه بچوكه كان���ه و حوكمه تی���ش ه���ی به رپ���رس و كوڕه كانیان���ه ؟ بۆچ���ی ده بێت تۆ پله یه كی ب���ااڵت له نێو حزب له حكومه تیش قۆرخكردبێ���ت و پله یه كی ب���ااڵ وه ربگریت به بێ ئه وه ی پۆستێكیان چۆڵ بكه یت هاوخه باتێكی هه ژارو بۆ كوڕه ترت؟! تۆ كه پیرو په كه وته یت، تۆ كه هه رچی پۆس���ت هه یه حكومه ت���دا ح���زب و له نێ���و ئه زمونێك���ی وه رتگرت���وه و فاشیلیش���ت پێشكه شكردوه ، تۆ ك���ه س���ه روه تێكی زۆرو حیسابی له س���ه ر زه وه ندت دڵس���ۆزه كه ت جه م���اوه ره به س ئیت���ر پێكه وه ن���اوه ، نیه ؟! كات���ی ئه وه نه هاتوه پۆسته كانی سه ركردایه تی و تری حكومه ت بده نه ده ست هه ن���دێ گه نج���ی به تواناو ت���ا خزمه تی گورج و گۆڵ بكات؟! نیش���تیمانه كه ی ئه م وه اڵمی ده ك���ه م تكا پرس���یاره بۆ پێشمه رگه و دێرینه كان���ی كادی���ره یه كێتی و ته واوی خه ڵكی

كوردستان رونبكه نه وه .

باوكم كۆسره ت نیه و تاڵه بانییش نیمكاروان شێخ زاده ئامێد سلێمان عه باس

خه ڵك ده نگی به ئێوه دا بۆ ئه وه ی له په رله مان

داكۆكییان لێبكه ن و به ویژدانه وه خزمه ت

بكه ن نه ك بۆ ئه وه ی په رله مان به بچوك سه یر بكه ن و له كوێ پۆستێكی

چه ورتر هه بێت بۆ خۆتانی بپچرن

خوێندنه‌وه‌یه‌ك‌بۆ‌یاسای‌‌ژماره‌‌22ی‌‌ساڵی‌‌2011

(429( سێشه ممه 2014/5/20 komalayatyawene@gmail.com17

قوربانیه‌کی‌کیمیاباران‌ته‌نها‌له‌پێناو‌به‌ردێکدا‌ده‌ژیترۆشنا تا هه نوكه له چاوه ڕوانیدایه

ئا: میهره بان سه الم

رۆشنای ته مه ن 30 ساڵ هه میشه له به رده م ماڵی خۆیان و به سه ر به ردێكی گه وره وه هه ڵده كوڕمێت، ده مێك به ده م

گریان و ده مێك به پێكه نینه وه سه الم بۆ ئه و ڕێبوارانه ده كا كه به به رده میدا

راده بورن. به رده رگاو سه ر ئه و به رده ، بۆ رۆشنا تاكه جێگه ن كه بۆیان بچێت.

كیمیابارانه ، تری قوربانیه كی رۆش����نا به اڵم جیاواز له هه مو برینداره كان ئه و به ر چه كی كیمیاوی نه كه وت، به ڵكو له هه وڵی خۆ ڕزگاركردنی����ان و هه ڵهاتنیان بۆ واڵتی ئی����ران، له ش����اخی ش����نروێ ده كه وێت����ه خ����واره وه و ده بێته هۆی دواكه وتنی ژیری

)كه متوانای عه قڵی (.رۆشنا عومه ر، له ساڵی 1980 له هه ڵه بجه له دایكب����وه و ت����ا پۆلی یه ك����ی بنه ڕه تی خوێن����دوه . به هۆی ئه وه ی كه له س����اڵی 1988 هه ڵه بجه كیمیاباران كراوه ، له گه ڵ خێزانه كه ی وه ك هه ر هاواڵتیه كی ئاسایی ش����اره كه هه وڵیانداوه خۆیان رزگاربكه ن و به ره و ئێران رایانكردوه ، به اڵم له ش����اخی ش����نروێ ده كه وێت����ه خواره وه و توش����ی نه خۆش����ی ده رونی و دواكه تنی ژیری بوه ، ك����ه له كات����ی گه ڕانه وه یان ب����ۆ هه ڵه بجه

پێیانزانیوه .موخت����ار عومه ر، برا گه وره ی رۆش����نا، ب����ه رده وام له گه ڵ رۆش����نایه و وه ك خۆی به ته نی����ا حه زناك����ه ن ده كات باس����ی به جێیبهێڵن، ئه و وتی ، "رۆش����نا ئیس����تا خوی به به ردێكه وه گرتوه كه هه مو به یانی و پاش داده نیشێت، له س����ه ری ئێواره یه ك ئه وه ی گه ڕاینه وه ب����ۆ هه ڵه بجه ش ئه نجا

زانیمان رۆش����نا به هۆی ئه و به ركه وتنه ی به ر سه ری كه وتوه تێكچوه ".

ئیس����تا رۆشنا خۆشه ویس����تی ته نها بۆ به ردێكه ك����ه له ب����ه رده رگای ماڵیاندایه و به رده وام و به ش����ێوه یه كی جێگیر له سه ری دانیش����توه و خوی پێوه گرتوه ، به جۆرێك كه له ماسته رپالنی هه ڵه بجه دا ده بێت ئه و به رده البچێت و بكرێته باخچه ، به اڵم وه ك براگه وره كه ی رۆشنا باسی كرد ئه و رۆژه ی كه شاره وانی و شۆفڵه كانیان هاتن، رۆشنا

وه ك منداڵ ده گریاو ده یوت ئه بێت منیش به به رده كه وه البه رن و بمكوژن، بۆیه ناچار

كاره كانیان راگرت.س����ه باره ت به باری ده رونی ئیس����تای ، دایكی رۆش����نا به ئاوێنه ی راگه یاند: "ڕۆژ به ڕۆژ باری ده رونی خراپتر ئه بێت، به بێ گوێدانه زستان و هاوین رۆشنا له سه ر ئه و به رده ی����ه و چه ندین دكتۆرم����ان پێكردوه له ن����اوه وه ی هه رێم، ب����ه اڵم ئه ڵێن چاره ی نیی����ه . جاران حه بێكی هه ب����و ده یخوارد و ئیسراحه تی پێده كرد، به اڵم ئیستا ته نانه ت خه وی شه وانه ش����ی نه ماوه . چه ندین جار

داومانه له كاره با بۆ ماوه یه كی كاتی باش بوه ، ئێستاش به وه ئاسوده یه له سه ر ئه و

به رده بێت بۆ ئه و به رده ده ژی ". رۆش����نا به قسه خۆشه كانی زیاتر ئێمه ی الی خ����ۆی هێش����ته وه ، ب����ه رده وام ناوی كه س����ێكی ده هێنا به ناوی ))ش����وان((، برا گه وره كه ی رۆش����نا وتی : "شوان ئه و كوڕه ی����ه ك����ه له خوێندنگ����ه و له پۆلی 1 پێك����ه وه هاتوچۆیان كردوه و هاوڕێ بون، چونكه زه مه ن الی رۆش����نا جێگیر بوه ".

رۆشنا به به رده وامی ده یوت، "حه زم له جلی كوردی و موروه ، له خواردنیش����دا به رده وام

حه زم به خواردنی فاسۆلیایه "..هه م����و خۆشه ویس����تی رۆش����نا محه م����ه د عوس����مان هه ڵه بجه ییه كان����ه و دانیش����توی هه ڵه بج����ه له وباره یه وه وتی ، "رۆشنا خۆشه ویس����تی هه مومانه ، ئه گه ر بێ����ت و ئیواره یه ك ی����ان به یانیه ك به الی به رده كه دا تێپه ڕین و ئه وی لێنه بێت، دڵمان

ڕاده چڵه كێت نه كا شتێكی لێهاتبێت".هه روه ه����ا په یم����ان عه لی ك����ه كچێكی هاوته مه ن����ی ڕۆش����نایه و له واڵتی س����وید

گه ڕاوه ته وه ، به ئاوێن����ه ی راگه یاند، "تاكه ئاوات����م ئه وه بو كه گه ڕام����ه وه له ئه حوالی بپرس����م، ل����ه ڕۆژگاری مناڵیماندا چه ندین ج����ار پێكه وه یاریمانكردوه ، به داخه وه كه ئێستا نامانناسێته وه ، به اڵم هه ر هاوڕێ و

خۆشه ویستمانه ".له ب����اره ی النه بردنی به رده كه و مانه وه ی له جێگه ك����ه ی خۆی ، كوێس����تان ئه كره م، هه ڵه بجه جێگری س����ه رۆكی ش����اره وانی باسی له وه كرد كه ده بو دو ساڵ له مه وبه ر به رده م ماڵه كه یان بكرێته باخچه و "یه كێك له ڕێگره گه وره كان ئه و به رده بو كه 1000 كیلۆگ����رام زیات����ره ، به اڵم رۆش����نا خۆی به م����ل به رده كه دا داو رێگری����ی لێكردین، ئێمه ش وه ك وه فای����ه ك بۆ ئه و كچه و بۆ بڕیارماندا باخچه كه له ئینسانێك ڕێزگرتن هه ر به ناوی رۆش����ناوه بێت و ساباتێكی بۆ بكه ین تاوه كو له سه رماو گه رما بیپارێزین و بیكه ینه جێگه یه ك كه كه مێك ئاسوده یی

پێببه خشین".رۆش����ناو به رده ك����ه ی ، ئێس����تا بونه ته ناونیش����اێك ب����ۆ دۆزین����ه وه ی ش����وێنه زۆرب����ه ی له هه ڵه بج����ه داو گش����تیه كان

هه ڵه بجه ییه كان شانازی پێوه ده كه ن.رۆش����نا دوەم منداڵ����ی خێزانەكەیانە، باوكی كۆچ����ی دوایی كردوە و ئێس����تاش دایكی نەخۆش����ە و لەس����ەر جێگایە، وەك موختار باس����ی لێوەدەكات رۆش����نا "كەم دەخەوێ����ت، كەم قس����ەدەكات، خواردنی زۆر ناخوات و زۆریش حەزی لەقەرەباڵغی

نیە."قوربانیه كان����ی هه ڵه بجه ته نها بریندارو ش����ه هیدی كیمیاوی نین، به ڵكو چه ندانی وه ك رۆش����نا هه ن و له كاتی خۆڕزگاركردن

له مه رگ توشی كاره ساتی دڵته زێن بون

كۆمه‌اڵیه‌تی

ڕۆژ به ڕۆژ باری ده رونی خراپتر ئه بێت به بێ گوێدانه زستان و هاوین رۆشنا له سه ر

ئه و به رده یه

ئا: هاوڕاز سه لیم

ده مه و ئێواره یه كی دره نگی رۆژی هه ینی ،كتوپڕ هۆڵی چاوه ڕوانی

نه خۆشخانه ی فریاكه وتنی سوتاویی سلێمانی )ئیمێرجنسی (، پڕبو

له گریان و هاتوهاواری چه ند ژنێكی به ته مه ن، كه به تاسه وه له چاوه ڕوانی هاتنه ده ره وه ی پزیشكدا بون تا بزانن

جه سته ی شه یما له سه دا چه ندی سوتاوه .

ش����ه یما، ژنێكی ته مه ن 35 ساڵ، بو. ئه و به هۆی س����وتانی به ش����ێكی زۆری جه س����ته یه وه له ئافره تێك����ی به ته مه نتر ده چو، له س����ه ر پش����ت و له سه ر یه كێك له بێده كانی ناو هۆڵی چاره سه ری به شی پزیشكه كانیش پاڵكه وتبوو س����وتاویی به ته نیش����تیه وه خه ریك����ی ئ����ه وه بون چاره س����ه ری سه ره تایی بۆ بكه ن، به اڵم به هۆی ئه وه ی هێنده تێنه په ڕیبو به سه ر سوتاوییه كه یدا، ش����ه یما زۆر به ئاسایی

وه اڵمی پرسیاره كانی ئه دایه وه .

شه یما ژیانی هاوسه رگیری پێكهێناوه و خاوه ن����ی 3 منداڵه ، ك����ه یه كه مینیان

كوڕه و ته مه نی 11 ساڵه . لێكۆڵین����ه وه ئه فس����ه ری كاتێ����ك پرس����یاری له هۆكاری خۆسوتاندنه كه ی ك����رد، ش����ه یما بێدودڵ����ی په نجه ی بۆ مێردمنداڵێك راكێشا كه به ته نیشتیه وه وه س����تابوو ره نگ����ی زه ردهه ڵگه ڕاب����و، "له داخی ئه و كوڕه م خۆم والێكرد". ئه م رسته یه ی شه یما بۆ ئه فسه ره كه شتێكی چاوه ڕواننه ك����راو بو، بۆی����ه جارێكی تر هه مان پرسیاری لێكرده وه ، به اڵم هه مان

وه اڵمی ده ستكه وته وه .ش����ه یما بیرۆكه ی خۆس����وتانی وه ك فش����ارێك به كارهێناوه له به رامبه ر كوڕه گه وره كه ی ، بۆئه وه ی س����ه عی بكات بۆ تاقیكردنه وه كانی كۆتایی س����اڵ، به اڵم كاتێك ئه زانێت س����ودی نی����ه ، ناچاره كه مێ����ك ن����ه وت ب����كات به جله كانیداو بۆئ����ه وه ی دابگیرس����ێنێت چه رخێ����ك بیترس����ێنێت، به اڵم له پڕ ئه م نمایش����ه ئه بێت����ه راس����تی و ش����ه یما ناتوانێ����ت

كۆنترۆڵی ئاگره كه بكات.

ش����ه یما ك����ه ئێس����تا كه مێ����ك باری به ئاوێن����ه ی جێگی����ره ، ته ندروس����تی منداڵه كانم ك����ردو "بێئه قڵیم راگه یاند، به قسه یان نه ده كردم و سه عییان نه ئه كرد،

بۆیه په نام بۆ ئه و كاره برد". ئه و هیچ س����كااڵیه كی نه له كوڕه كه ی هه یه و نه له هاوسه ره كه ی ، چونكه وه ك خ����ۆی ده ڵێ����ت "مێرده كه م زۆر باش����ه له گه ڵم و رێ����زم لێئه گرێت.ئ����ه و ڕۆژه ی واملێهات هه ر منداڵه كان له ماڵه وه بون, مێرده ك����ه م ته له فۆنی بۆ ك����ردم وتی ، میوانمان دێت برنج و شله یه كی جوانمان، ته نانه ت ته ماته كه ش����م سه رنا. شه یتان

نه ی هێشت چێشته كه لێنێم".ئێس����تا شه یما هه س����ت به په شیمانی ده كات و داوا ده كات هیچ كه سێك بیر له و رێگه یه نه كاته وه و ده ڵێت، "من نه مزانی یه كج����ار واملێدێت، ویس����تم منداڵه كانم بترس����ێنم. ئامۆژگاریشم هه یه بۆ هه مو كه س هه رگیز بیر له شتی وا نه كه نه وه و ئ����ه و ڕێگه ی����ه نه گرنه به ر.ئ����ه و خۆزگه ده خوازێ����ت بۆئ����ه وه ی كات بگه ڕێته وه دواوه و " هه رگیز وام نه ده كرد له خۆم".

بۆئه‌وه‌ی‌‌كوڕه‌كه‌ی‌‌بترسێنێت،‌ئاگری‌‌له‌جه‌سته‌ی‌‌خۆی‌‌به‌ردا

ئامۆژگاریشم هه یه بۆ هه مو كه س

هه رگیز بیر له شتی وا نه كه نه وه

رۆشناو ئه و به رده ی ئاماده نیه ده ستبه رداریببێت

فۆتۆکان: میهره بان رۆشنا

شه یما فۆتۆ: ئاوێنه

تایبه‌ت (429( سێشه ممه 182014/5/20

هەڕەش���ەی مالیک���ی لەبەغ���دا "حکومەتی زۆرین���ە" دەکات. لەهەرێم لەوانەیە دەڵێ���ت: بارزانی مەس���عود بەش���داریی حکومەتی ت���ازەی عێراق نەکەین و هەرەوەها سەرۆکی حکومەتی کوردستان هەڵبژاردنەکانی ئەم دواییە وەک دەرفەت���ی کۆتای���ی دەبینێت بۆ حوکمڕانیی رێڕەوی "راس���تکردنەوەی عێراق" ئەمانە هەمو نەک هەر بەڵگەی نالەباری ئاڵۆزو رەوش���ێکی ئاشکرای نێوان هەرێمی کوردستان و حوکمڕانیی ئەم���ڕۆی عێراق���ن، بەڵک���و ئاماژەی ک���ە مەترس���یدارن وەرچەرخانێک���ی

لەپێوەندیی هەرێم و عێراقدا رویداوە. تایبەندمەندی���ی ئ���ەم وەرچەخانە لەوەدایە کە ئاس���تی بەرەنگاربونەوەی بەرزە، شێوەی ئاخاوتن تۆمەتبارکەرو هەڕەشە- ئامێزە. نائومێدی لەسیاسەت و هەڵوێس���تی یەکترو بێچارەیی رەوشی ئەزمونی بێدەرەتانیی نێوان، ئێستای پێک���ەوە هەڵکردنی ه���ەردوالی پێوە دیارە. ه���ەر لەم روانگەیەش���ەوە من س���ودێکی ئەوتۆ نابینم لەپێڕەوکردنی تەنانەت پێش���وو هەمان سیاس���ەتی جێگ���ەی س���ەرنجە، کاتێ���ک هەردوال هەڕەشەی دابڕان دەکەن لەیەکتر، هەرێم س���ەرقاڵی هاتوچۆی دانە س���ەکناوی لێتێگەیشتنی هێزە شاندی فرەالیەنەو عێراقیەکانەو ئەم���ەش هەموی هێمای ش���ێوازی کۆنب���اوی "هاوپەیمان���ی"و رێککەوتنی "تەوافق���ی"و مش���تومڕی "ئومێدبەخ���ش"ی پێوە دی���ارەو گوایا لەس���ەر ئەم بنەمایە نەخشەکێش���انی هەڵوێس���ت و سیاسەتی کوردی بڕیاری

لێئەدرێت. کورد ئەمڕۆ لەباشوری کوردستاندا ناوخۆیی و نادیاری رەوشێکی دوچاری بارودۆخێکی مەترس���یلێکراوی عێراقە. هۆکاری دروس���تبونی رەوشی ناوخۆ،

ئەرک���ی دەس���ەاڵت و ئ���ەدای زادەی حوکمڕانی���ی هەرێ���م خۆیەت���ی، واتا کورد خۆی لێیبەرپرسەو زیاتر توانایە مامەڵەی لەگەڵ بکات. هەرچی رەوشی عێراقە، بەرهەمی سیستمی حوکمڕانیی ناوەندە کە کورد لەگەڵی راس���تەوخۆ دەس���ەاڵتی کەمتر بەاڵم پێوەندیدارە بەس���ەریدا هەیە. ئ���ەم پێوەندارێتیە راس���تەوخۆو ناڕاس���تەوخۆیەی هەرێم بێگومان لەئێس���تاو داهات���ودا ئەگەرو حوکمڕانیەکەی دەس���ەاڵت و توان���ای تاقیدەکات���ەوە. هەربۆی���ەش ئەرک���ی داهاتوی هەرێم بەخەڵک و دەسەاڵتەوە، چارەنوسس���ازە، گرنگ و ئەوەن���دەی

هێندەش گران و پڕئەندێشەیە. لەکەش و هەوایەکی سیاس���یی لەم جۆرەداو کاتێک کە حەوت مانگ زیاتر بەس���ەر پێکهێنان���ی حکومەتی نوێدا رۆیش���توەو الیەنانی رکاب���ەرو براوەی پرۆس���ەی هەڵب���ژاردن کارنامەیەک���ی داڕێژراوو بەکۆدەنگی بەرجەستەکراویان نی���ە بۆ کابینەی هەش���ت، پەرلەمانی کوردستان پێویستی بەوە نیە "نقوم" بکرێ���ت لەپرۆژە یاس���ای الیەنەکاندا. پەلەیە، پێویس���ت و زیات���ر ئ���ەوەی رێکكەوتنە لەسەر ئەولەویاتی دیارکراوو پەس���ندکراوی پەرلەمان و حکومەت کە پێڕەوکەری توان���او ئەرکی حکومەتی

داهاتو بێت.ئەگەر کورد بڕیاری دەستبەرداربونی داوە لەمالیک���ی و ئەگ���ەر لێکدانەوەی سیاسی و ستراتیژی، ئەگەرو ئاکامەکانی ئەم بڕیارە دەسەلمێنێت، ئەوکات دەبێت پرس���ی هاوپەیمانێتی لەگەڵ الیەنانی عێراقی لەدو ئاستدا بوروژێنێت. یەکەم بەرەیەکی یەکگرت���وی خاوەن ئیرادەو وزەی دەس���توریی پێویست بۆ الدانی ئاش���ناو مالیکی و هێنانی حکومەتێک خواس���تەکانی س���ەلمێنەری دۆست و خۆم���ان دەبێ���ت لێ���رەدا هەرێ���م، دوربگری���ن لەبڕیاری ناکام و س���ەرپێی ت���ا لەداهات���ودا بەزیانی هەڵوێس���ت و بەرژەوەندیەکانمان نەشکێتەوە. دوهەم پەیوەس���تکردنی راس���تەوخۆی ئ���ەم بڕی���ارە بەمانیفێس���تۆیەکی کوردیەوە کە بەرجەس���تەکاری کەیسی باشوری بەعێراقی بەرامب���ەر بێت کوردس���ان

دەوڵەت. مەبەس���تی ئ���ەم رێ���کارە لەالیەن ئاڕاس���تەکردنی هەرێم���ەوە،

کەیسەکەیەتی بەدەوڵەتی عێراق )واتا بەبێ لێکدان���ەوەی ئەوەی کێ حوکمی ناوەند دەکات(و لەپش���ت ئەویش���ەوە الیەنانی ت���ری پێوەندیدارو کۆمەڵگای هەروەه���ا بەگش���تی. نێودەوڵەت���ی پەیامێکە کە چۆن کوردس���تان ساڵی 1991 ناچارکرا عێ���راق بەجێبهێڵێت و تێکەڵبون���ەوەی گەڕان���ەوەو پ���اش بەعێرق���ی پ���اش 200٣ )ک���ە لێرەدا ئاستێک بەرپرسی و ئیلتیزامی الیەنانی ترو نێودەوڵەتی دەبینێت( ئەمڕۆ کورد بەهەمو عێراقێک رازی نیەو ئاش���کرای دەکات کە هەر جۆرێکی پشتگوێخستن و بەالڕێدابردنی ئەم کەیس���ە، باش���وری

کوردس���تان ئازاد دەکات لەپابەندبون بەئیلتیزام و هەلومەرجی تێکەڵبونەوەی

بەدەوڵەتی عێراق. بێگومان دەزانین کە هەر بەحوکمی ئەو گەڕانەوەیە بۆ ن���او عێراقی پاش س���ەدام، باشوری کوردس���تان، وەک ئەرک و جۆرێک لەعێ���راق، "بەش"ێک ئەمەش ئەس���تۆو کەوتە ئیلتیزام���ی ئاس���تێک لەئەداو مامەڵەکردنی لەگەڵ ناوەن���دو پڕۆس���ەی سیاس���ی عێراق ئەم بەحوکم���ی ک���ردوە. پێویس���ت پێوەندیە پەیامی کورد لەم کەیس���ەدا بۆ عێراق دەبێت ئامادەیی هەرێم بێت بۆ ئاس���تی بەرزی بەشداری و هاوکاری

هەمان عێراقیداو سیاسیی لەپڕۆسەی حکومەت و لەگ���ەڵ مامەڵە ش���ێوەی عێراق بەمەرجێک نوێ���دا، پەرلەمانی وەک دەوڵ���ەت خواس���تی داواک���راوی ئەو کەیس���ەی کورد بەرنامەرێژ بکات و بکرێت���ە ئەلەویات���ی ئەرکی حکومەتی ناوەن���د. ئیعتیبارات���ی زۆر هەی���ە کە لەرەوشی ئێستادا پێویست دەکات ئەم

بژاردەیە لەو کەیسەدا بونی هەبێت. هەتا سیاس���ەت و ئەدای دەسەاڵت و توانای خەڵکی کوردس���تان شپرزەیی و پەرتەوازەیی پێوەدیار بێت، هەرهێزێکی عێراقی کە لەحوکمدا بێت، فرسەتهێن دەبێ���ت لەکەمبایەخک���ردن و بەئەنجام پشتگوێخس���تنی خواس���ت و مافەکانی کورد. جا ئەگەر کورد حساباتی وردی سیاس���ەت و س���تراتیژی خۆی نەکات و حکومەتی ن���وێ لەناوەند جێگیربێت و پەرلەمانی تازەی عێراق بکەوێتە گەڕ، دەش���ێت هەرێمی کوردس���تان توشی فش���اری زیاتری بەغ���داو الیەنانی تر بێ���ت. هەندێ���ک چاودێ���ران، کوردی عێ���راق وەک ئەکتەرێکی نا- دەوڵەتی، non-state دەبین���ن لەناو کۆمەڵگای نێودەوڵەتی���دا. بەوت���ەی توێژەرێ���ک "KRG بریتی���ە لەپرۆس���ەیەک ک���ە نازانین بەئەنج���ام رو لەکوێ دەکات". خۆڕاگری و سەقامگیریی KRGیەکجار گرنگە بەتایبەتی کە ئێستا دەرفەتێکی لەبەردەمدایە کە نەڕەخس���او پێشتر- دوارۆژی خۆم���ان پێناس���ە بکەی���ن و

کاریگەربین بۆ کوردی بەشەکانی تر.بەس���ەر مالیکی حوکمڕانە ئەم���ڕۆ لەناوەن���دە زۆر ک���ە عێراقێک���دا سیاس���یەکانی هەندێ���ک روخس���اری دەس���توریی هەمیشەیی رەتدەکەنەوە. بەمانایەکی تر، بەدیدی سەرکردەیەکی فرس���ەتهێن لەدەس���ەاڵت و لەواقیع���ی ئاس���تی دەس���ەاڵتی خۆی و رەوش���ی هەرێمی کوردس���تانەوە مالیکی مامەڵە

لەگەڵ کێشەی کورد دەکات.ئەگەر راس���تیی بۆچونێک بسەلمێت کە "مالیکی بەرەو مەرکەزیەتێکی توند دەڕوات" ئەمە دەستێوردانی سیستمی حوکمڕان���ی دەگەیه نێت ک���ە بێگومان لەبەرژەوەندی ئەو سیستمە فیدراڵیەی ئێس���تای عێ���راق نیە کە ڕاس���تەوخۆ بەش���ێوەی حوکمڕانی���ی پێوەندی���ی

کوردستانەوە هەیە.گریم���ان حکومەت���ی نوێ���ی کورد،

پاش هەورازو نش���ێوی دروس���تبونی، توانا دەبێت لەداڕش���تن و پیادەکردنی خزمەتگوزار بەکارهاتوی بەرنامەیەکی ک���ە کۆدەنگی و پش���تگیریی زۆرینەی ئەو هەبێت، بەش���داربوەکانی هێ���زە حوکمڕانیی کەسایەتییەکی وەک کاتە لەخۆپشتئەس���تور، دەکرێت کەیس���ی خەڵکی کوردس���تان و هەرێم ئاڕاستەی

دەوڵەتی عێراق بکات.کوردس���تان هەرێم���ی کەیس���ی بەرامبەر عێراق دەشێت دۆکیومێنتێک بێت شێوازی داڕش���تنێکی لەم جۆرە

وەربگرێت؛- بەلیس���تکردنی کێش���ەو داواکانی هەرێ���م لەدەوڵ���ەت بەش���ێوەیک کە پێناس���ەیەکی رونی بابەتەکە، بەڵگەو پاڵپشتی یاسایی و دەستوریی، شێوەی چارەس���ەرو تەوزیمکردنی جەدوەلێکی زەمەنی و میکانیزمی گونجاوو کاریگەری

جێبەجێکردن لەخۆبگرێت.)مەرجەعی���ەت( س���ەرچاوە -ی ئەم کەیس���ە بەرەیەک���ی تەیاردراو لەپەرلەم���ان و بێ���ت )mobilized)حکوم���ەت و س���ەرۆکایەتیی هەرێم���ی بەئیرادەی کوردس���تان، پشتبەس���تو یەکگرت���وو بەرجەس���تەکراوی هێ���زە مەدەنی و کۆمەڵ���گای سیاس���یەکان،

پشتگیریی خەڵکی هەرێم بەگشتی.- سەرنجڕاکێشانی الیەنانی پێوەندیدار UNو نێودەوڵەت���ی و لەکۆمەڵ���گای یەکێتی ئەوروپاو ئەمه ریکا بەتایبەتی، لەم جۆری بیرکردنەوەو هەڵوێس���تەی کوردس���تان و لەباش���وری ک���ورد ئاگادارکردنیان کەوا خەڵک و دەسەاڵتی چاوەڕوان���ی کوردس���تان هەرێم���ی پابەندبونی ت���ەواوی دەوڵەتی عێراقن بەناوەڕۆک���ی ئەم کەیس���ەو لەئەگەری بونی سیاسەت و هەڵوێستێکی جیاوازو پێچەوانەدا خۆیان پابەند نابینن بەهیچ دەوڵەتەو بەو بەرامبەر ئیلتیزامێکەوە لەهەمانکات���دا چاویان لەتێگەیش���تن و بایەخدانی کۆمەڵگای نێودەوڵەتیە بەم

هەڵوێستەیان. بەکورت���ی لەب���ری ئ���ەوەی کورد چاوەڕوان���ی گەرەنت���ی و رێککەوتن���ی "تەوافوق���ی"و هاوپەیمانێت���ی بێ���ت، بڕی���اری لەس���ەر دەکات جەخ���ت جێبەجێکردنی بۆ ئاشکرا راستەوخۆو سیس���تماتیکیی خواستەکانی لەعێراق

وەک دەوڵەت.

هەرێم و عێراق، ئەگەرو چاوەڕوانی

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

په رله مانتاری ئه م خوله ی په رله مان هاوڕێ ئه بو كاروان

سه رۆكی فراكسیۆنی ئازادی له م چاوپێكه وتنه ی ئاوێنه دا كۆمه ڵێك

كاری ناڕه واو نایاسایی و دور له په یڕه وی ناوخۆی په رله مان ئاشكرا

ده كات و ده ڵێت پارتی و گۆڕان و یه كێتی و كۆمه ڵ و یه كگرتو له كاره ناحه قییه كاندا قسه یه كیش ناكه ن و به رژه وه ندی خه ڵكیان خستوه ته

ژێر به رژه وه ندی حزبه كانیان و به هه مانشێوه ی رابوردوی یه كێتی و

پارتی كار ده كه ن و خه ریكی قۆرخكارین.

ئاوێنه : ره خنه و تێبینیت چییه له سه ر ئه م خوله ی په رله مان و په رله مانتاران؟ئه بو كاروان: س���ه ره تای كاركردنی په رله مانتاران په رله مان و خوله ی ئه م زیاتر مۆرك���ی حزبایه تی پێوه دیاره و هه مویان له نێو په رله ماندا په یوه س���تن حزبه كانیانه وه و سیاس���ی به بڕی���اری بیركردنه وه كانی���ان كارو س���ه رجه م له به رژه وه ن���دی حزبه كانیان���ه ن���ه ك میلله ت و هه میشه خه ریكی موزایه ده ن، ئه گه ر له خولی پێش���و ته نها دو الیه ن قۆرخكاری���ی و پاوانخوازیی���ان ده كرد، ئێس���تا پێن���ج الیه ن به هه م���ان قاڵب

ده یكه ن.ئاوێن���ه : به ڕای تۆ خولی پێش���وی په رله مان باشترو گه رموگوڕتر بو یان

ئێستا؟

ئه بو كاروان: به شێكی په رله مانتارانی ئه م خول���ه باكگراوه ن���دو ئه زمونێكی سیاس���ی ئه وتۆی���ان نیی���ه و ده بینین ئه م كه مئه زمونیی���ه ره نگی داوه ته وه له كاره كان���ی په رله م���ان و دیاریكردنی لیژنه كاندا، ئه وه تا په رله مانتارانی هه ر پێنج الیه نه براوه زۆرینه كه ی په رله مان كاتێ���ك به رژه وه ندییه كانیان یه كانگیر ده بێته وه ته نها له به رژه وه ندی خۆیان و فراكس���یۆن و حزبه كه یان كار ده كه ن، بۆی���ه له م كات���ه دا هی���چ الیه نێكیان ناكاته وه ، له به رژه وه ن���دی خه ڵك بیر ئه وانه ی پێش���تر كۆمه ڵێك دروش���م و داخوازیی���ان به رزكردب���وه وه ئێس���تا به پێچه وان���ه وه كارده كه ن، بۆیه ده ڵێم خولی پێشو گه رموگوڕتر بوو هه ندێك له و الیه نانه جه ختیان له وه كردوه ته وه كه چوار ساڵی ئایینده هێمن و ئارامتر ده بێ���ت، ئه مه كارێكی باش���ه ئه گه ر یه كانگیربێ���ت له به رژه وه ندی میلله ت، به اڵم ناكرێت ئێستا پێنج الیه ن وه كو دو یه كێت���ی و پارتی پێش���وتر هه مو ش���ته كان بۆ خۆیان دابه ش بكه ن بۆ ئه وه ی پێگه و پۆس���تیان زیاتر بێت، ئه مه ش دیس���ان كه موكوڕییه كی تری

ئه ندامانی په رله مانه .ئێس���تا په رله مان���ی ئاوێن���ه :

ئۆپۆزسیۆنی تێدایه ؟ئه ب���و كاروان: تا ئێس���تا هه س���تم پێینه ك���ردوه و هه مو فراكس���یۆنه كان سیاس���ی بڕی���اری له چوارچێ���وه ی حزبه كانی���ان ده جوڵێنه وه ، به اڵم هه ر له به رژه وه ندی پرۆژه یه ك هه ر حزبێك گشتی پێشكه ش بكات من پشتیوانی

به ته نه���ا خۆیش���م ه���ه ر ده ك���ه م و ده زانم و په رله مان نێو ئۆپۆزس���یۆنی سروش���تێكی حزبه كه ش���مدا له نێ���و ئۆپۆزسیۆنم هه بوه ، چونكه كاری باش

ده ستخۆشی ناوێت.

ئاوێنه : له ئێس���تادا موچه و پرۆژه ی سۆشیال گرنگه یان یاسای سه رۆكایه تی

هه رێم؟ئه بو كاروان: پرۆژه پێشكه ش���كردن ئاس���اییه ئه گه ر نه بێت���ه موزایه ده كه

ئێس���تا وای ده بین���م، ئه وه تا گۆڕان و یه كێتی به بێ دیراسه كردنی ئه وله وییه تی پرۆژه كان هاتون پرۆژه بارانیان كردوین و خوێندنه وه و فری���ای په رله مانت���اران پێویسته بۆیه ناكه ون، دیراسه كردنی فراكسیۆنه كان و سه رۆكایه تی په رله مان یاس���اكان پرۆژه دیراس���ه ی پێكه وه بكه ن و ئه وله ویی���ه ت دیاری بكه ن، بۆ نمونه ئایا پرۆژه یاس���ای ده ستور كه دروستكرا له سه ر گه وره ی هه ڵاڵیه كی گرنگ و له پێشه یان یاسای سه رۆكایه تی هه رێ���م و چه ن���د پرۆژه یه ك���ی تر كه جارێ كاتی نییه ؟! له كاتێكدا یاس���ای س���ه رۆكایه تی هه رێم بۆ چوار س���اڵی تر پێویس���ته كه چ���ی خراوه ته یه كه م كاری په رله مانه وه كه ئه مه گه وره ترین هه ڵه ی س���ه رۆكایه تی په رله مان بو كه خس���تیه به رنامه ی كاره وه له ئێستادا، ی���ان به دیوێك���ی تر ئه مه فش���اره بۆ س���ه ر الیه نێك به مه به ستی په له كردن بۆ پۆس���تی له دیاریكردنی كه س���ێك جێگری سه رۆكی حكومه ت، هه رچه نده

ئه مه هیچ ناگۆڕێت.ده یوت گ���ۆڕان پێش���تر ئاوێن���ه : ده بێ���ت په یڕه وی ناوخ���ۆی په رله مان هه مواربكرێته وه كه چی ئێس���تا خۆی

به و په یڕه وه كار ده كات؟پێشكه ش���كردنی كاروان: ئه ب���و پڕۆژه كان به بێ دیراسه كردن ده كرێت، چونكه ش���ه ش مانگه هه مومان قسه له س���ه ر ئه وه ده كه ین كه پێویس���ته په یڕه وی ناوخۆ له سه ره وه بۆ خواره وه دانراو بۆ لیژنه یه كی هه مواربكرێته وه و من یه كێ���ك بوم ل���ه و لیژنه یه ، جێی

پرس���یاره ئێس���تا هاتون له نێو هه مو په یڕه وی ناوخ���ۆدا ته نها دو ماده یان پێده كه ن، كاری وه رگرت���وه و تێی���دا له كاتێك���دا ده بێ���ت ماوه یه ك���ی ت���ر

ماده كانی دیكه هه موار بكه ینه وه .ئاوێنه : رات چییه له س���ه ر گۆڕان و یه كگرتوو كۆمه ڵ كه پێشتر زۆر چاالك

بون و ئێستا ساردو سڕ؟ئه بو كاروان: په رله مانتارانی ئه و سێ الیه نه و پارتی و یه كێتی هه مویان وه كو یه كن، پێش���تر یه كێتییه ك و پارتییه ك هه بون ئێستا پێنج یه كێتی و پارتی له نێو په رله ماندان، بۆ نمونه له دابه شكردنی لیژنه كان هه مویان وتیان ده بێت به پێی یاسای سانت لیگۆ دابه شبكرێت و هاتن ئه مه له كاتێكدا دیاریكرد، لیستێكیان دژی په ی���ڕه وی ناوخۆی���ه كه ده ڵێت ده بێ���ت لیژنه كان به پێی پس���پۆڕیی و ش���اره زایی ب���واره كان بێ���ت، ئێم���ه نه بوی���ن، رازی روبه ڕویانبوین���ه وه و چونكه دابه شكردنی لیژنه كان حزبییه نه ك به پێی پس���پۆڕیی، پاش���ان ئه و پێنج الیه نه له ژورێكی داخراوو له پشت په رله مانه وه هاتن خشته یه كیان له نێو لیژنه كان وتیان دابه شكردو په رله مان به مشێوه یه ده ستنیشانكراوه و ده یخه ینه له راگه یاندنه كانی���ش ده نگدان���ه وه و هه ر ئێمه له كاتێك���دا باڵویانكرده وه ، ئاگادار نه بوین، ئه م���ه مانای ئه وه یه وه رن پێده كه ی���ن و ئیمالت���ان وه رن رازیبن، ئنجا پاشتر له سه رۆك و جێگری لیژنه كان الیه نه كانی تریان بێبه شكرد، ئه مه یه ئه و دیموكراس���ییه ی كه باسی

ده كه ن؟!

"پێشتر پارتییه ک و یه كێتییه ک قۆرخی په رله مانیان ده كرد، ئێستا پێنج الیه ن"

د.شەفیق قەزازئەمڕۆ کورد

بەهەمو عێراقێک رازی نیەو

ئاشکرای دەکات کە هەر جۆرێکی پشتگوێخستن و

بەالڕێدابردنی ئەم کەیسە، باشوری کوردستان ئازاد

دەکات لەپابەندبون بەئیلتیزام و هەلومەرجی

تێکەڵبونەوەی بەدەوڵەتی عێراق

هەتا سیاسەت و ئەدای دەسەاڵت و

توانای خەڵکی کوردستان شپرزەیی و

پەرتەوازەیی پێوەدیار بێت،

هەرهێزێکی عێراقی کە لەحوکمدا بێت، فرسەتهێن دەبێت لەکەمبایەخکردن و

بەئەنجام پشتگوێخستنی

خواست و مافەکانی کورد

پرۆژه پێشكه شكردن ئاساییه ئه گه ر

نه بێته موزایه ده گۆڕان و یه كێتی

به بێ دیراسه كردنی ئه وله وییه تی پرۆژه كان

هاتون پرۆژه بارانیان كردوین و په رله مانتاران

فریای خوێندنه وه و دیراسه كردنی ناكه ون

ئه بو كاروان

(429( سێشه ممه 2014/5/20 19تایبه‌ت

ونبون * ناس���نامه یه كی ژوری بازرگانی س���لێمانی ونبوه به ناوی )اسماعیل احمد حه مه ( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ

پرسگه ی ئ��اوێنه . * ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )زانا علی رشید( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی

ئ��اوێنه . * ناس���نامه یه كی ژوری بازرگانی س���لێمانی ونبوه به ناوی )به رزان محمد حس���ن( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ

پرسگه ی ئ��اوێنه .* ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )امید كمال حه مه ( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی

ئ��اوێنه .* ناسنامه یه کی کۆلێژی په روه رده ی زانکۆی که رکوک به ناوی ونبوه (رۆیا عرفان طاهر( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه

بۆ پرسگه ی ئ��اوێنه .

www

awene.com

تا ئێس���تا نه مانزانیوه فه لس���ه فه ی ماركس���ه كه یه و كامه یان ماركس���یزم، ئه نگلس ئه نگلس���ه كه یه ، كامه ش���یان مه غدورتری���ن فه یله س���وفی س���ه ده ی نۆزده ی���ه ، ئه ویش به هۆی ماركس���ه وه ب���و، مارك���س ه���ه ر ته نه���ا له فیكرو فه لس���ه فه زوڵمی له ئه نگڵس نه كردوه ، كۆمه اڵیه تی���ش له ب���واری ته نان���ه ت له بواری چه وس���اندۆته وه ، ئه نگلس���ی فیكردا ئه نگل���س ماته ریالیزمی مێژویی دۆزیوه ته وه ، ماركس���یش ماته ریالیزمی زاراوه ی ماته ریالیزمیش دیاله كتیك���ی، ه���ه ر ئه نگڵس به بااڵی فه لس���ه فه كه یدا بڕی، ئه و نوس���ینانه ی ناوی ئه نگلسی له س���ه ره ئ���ه م راس���تییه ده رده خه ن، مارك���س كاری له س���ه ر هی���گڵ كردوه نه ك فۆیرباخ، كۆمۆنیسته كانی دونیاش هه ڵوێستی فۆیرباخیان ده رباره ی ئایین نه ده خوێنده وه .. س���ه یری ئه م مێژوی فیك���ره بك���ه ن، چۆن دێ���ت و به كوێدا ده ڕوات.. م���ن كه بومه كۆمۆنیس���ت نه مده زانی ماركس جوانترین كچی وه ك خزمه تكار له ماڵه كه یدا له له نده ن هه یه ، ل���ه وه ش كاره س���اتتر نه مده زانی كاتێ ماركس ژنه هۆڵه ندییه كه ی ده نێرێته وه ماڵ���ی باوكی بۆ هۆڵه ن���دا تا هه ندێك پاره بۆ ماركس بهێنێ، چونكه پاره یان نه ماب���و، ئیت���ر ژنه ك���ه ی له له نده نه وه ده چێته وه هۆڵه نداو هه فته یه ك له ماڵی باوكی ده بێت، تا ده گه ڕێته وه ، ماركس له م���اوه ی ئ���ه م هه فته یه یدا، توش���ی كاری سێكس���ی ده بێ���ت له گ���ه ڵ كچه جوان���ه خزمه تكاره كه ی���دا، كاتێ كچه خزمه تكاره كه ی سكی ده بێت، ژنه كه ی گوش���اری توند ده هێنێته سه ر ماركس به اڵم مارك���س درۆیه ك ده كات و ده ڵێت سكی ئه و خزمه تكاره مان له من نییه به ڵكو له ئه نگلس���ه ، ئه نگلسیش له به ر خاتری

پشتڕاستده كاته وه ، درۆیه ئه م ماركس به اڵم دوای ماوه یه كی تر هه ر ئاش���كرا ده بێت كه ئ���ه و س���كه له ماركس بوه ن���ه ك ئه نگلس، ئیتر ماركس له ژنه كه ی لێبكات، بێده نگ���ی كه ده پاڕێت���ه وه ، چونكه به قس���ه ی خۆی تیۆرداڕێژه ری چینی كرێكارانی جیهانه ، هه ر كه ش���ف ببێت ئاب���ڕوی ده چێت و تیۆره كه ش���ی ئیتر له ده س���تده دات، گرنگیی خ���ۆی ژنه كه ی بێده نگ ده كات، به اڵم گوناهی ئ���ه و خزمه تكاره چی ب���و، كه ماركس ئه و كوڕه ناش���ه رعییه ی له سه ر شه قام ببێت و نه هێڵ���ن بێته ماڵه وه ، تا گیانی له ده س���تدا؟ ماركس بۆ خۆی ژیانێكی بۆرژوایانه ی بردۆته سه ر نه ك كرێكارانه ، ده ستی یارمه تیش���ی بۆ هه مو هاوڕێ و دۆسته كانی درێژكردوه ، مردنی )وۆڵف( زۆر به خێ���ر بۆ مارك���س گه ڕایه وه ، كه پاره یه كی زۆری بۆ به جێهێشتبو.. ئه و خزمه ته ی ئه نگڵس پێشكه ش به ماركسی ك���ردوه ، مه گه ر ئه فاڵتون به س���وقراتی به خش���یبێ، ده نا هیگڵیش نه یتوانیوه

ئه و خزمه ته به مه سیح ببه خشێ.ئه فالتون ك���ه نه مرترین و گه وره ترین فه لس���ه فه ی ب���ۆ مرۆڤایه ت���ی دان���ا، به ش���ێوه یه ك )2500( س���اڵه ، ده یان فه یله س���وفی گ���ه وره له په راوێزی یان له ژێر روناكی فه لس���ه فه كه ی ئه فالتوندا فه یله س���وفێك س���ه ریانهه ڵداوه ، وه ك نوس���یویه تی، هه مو فه یله س���وفه كانی دونیا ل���ه دوای ئه فالتونه وه له په راوێزی ئه فالتوندا ده ژین، كه چی ئه و ئه فالتونه ، بتپه رس���ت بو. فه لسه فه ی كۆمه ڵناسی له بنه ڕه ت���دا بۆ ئه وه هاته ئ���اراوه ، تا پێش���ڕه وی بێته ده ره وه ، له فه لس���ه فه به ربه ره كانیكارانی فه لسه فه )ئۆگۆست كۆنت( بو، كه بیرۆكه ی كۆمه ڵناس���ی داهێن���او هه ر ئه وی���ش له ته مه نی)41(

س���اڵی خۆی���داو له )47(می���ن وان���ه پۆزه تیڤیزم ده رباره ی فه لسه فییه كانی له س���اڵی 1839 زاراوه ی سوسیۆلۆژیا-كۆمه ڵناس���ی- به قه دو ب���ااڵدا بڕی. تا ئۆگۆست كۆنت نه هات، هیچ جیاوازییه ك نه بو، كۆمه ڵناسیدا فه لسه فه و له نێوان ب���ه اڵم ئۆكۆس���ت كۆنت كۆمه ڵناس���ی به ش���ێوه یه كی جیاواز له پێش���وتر كرد به فه لسه فه یه كی سه ربه خۆ، به واتایه كی ت���ر وه ك تی���ۆدۆر ئۆدۆرن���ۆ ده ڵ���ێ، ده توانین بڵێین ئۆگۆست كۆنت دوژمنی گه وره ی فه لسه فه بو، بۆیه كۆمه ڵناسی داهێنا. واته دژی بیركردنه وه ی رامانیی )التفكی���ر التأمل���ی للماورائیات(( بو، كۆنت ئه مه شی بۆیه كرد تا وه كو سان س���یمۆن داكۆكی جیدی له بۆرژوازییه ت بكات. ماوه یه كیش كۆنت و سانس���یمۆن دو هاوڕێ���ی له یه كتر تا بڵێی نزیكبون، به پێشكه وتنی بو سه رسام سانسیمۆن پیشه س���ازی و دروس���تبونی چینێك���ی نوێ كه ب���ۆرژوا بو، ئه مه ش له به رئه وه له ژیان���ی سانس���یمۆن چونك���ه ب���و چه قبه س���تویی كۆمه ڵگ���ه به ت���ه واوی وه ڕس بوبو به تایبه ت كۆمه ڵگه ئه وكات له قۆناخی ده ره به گی و پێشڕه وی ئایین و خێڵ و پاشاو له م جۆرانه بو. ئۆگۆست به ربه ره كانێ���ی له به رئ���ه وه ی كۆن���ت فه لس���ه فه ی ده كرد، هه ر له م روانگه وه ده كرد، ئه فاڵتونیش���ی دژایه تی كۆنت چونكه فه لس���ه فه ل���ه الی ئه فاڵتونه وه گه یش���ته ترۆپك. به اڵم تێگه یش���تنی كۆنت بۆ كۆمه ڵناس���ی وه ك زانستێكی ن���وێ ، له گه ڵ بیری هی���گڵ كۆك بو، ئه گه رچی له و سه روبه نده دا بو كه هیگڵ

)فینۆمینولۆژیای روح(ی نوسی. كۆتای���ی مێژوه ك���ه ی فۆكۆیاما، مش���تومڕێكی سیاس���ی و فیكری زۆری دروستكرد، به اڵم دواجار هه ر ده ركه وت

كه ئه م كتێبه گریمانه یه كه پڕه له هه ڵه ، كتێبێكه درۆی مێژومان پێده ناس���ێنێ، ئاخر مێژو چۆن كۆتایی دێت له كاتێكدا هێشتا زانسته سروشتییه هاوچه رخه كان

له وپه ڕی گه شه كردندابن. س���ه یركه ن فۆكۆیام���ا، ده زان���ێ توانس���ته كه ی ئه وه نده ب���ڕی نه كردوه تا مرۆڤایه تی سه رس���ام ب���كات، بۆیه ئه وه ت���ا خ���ۆی له پش���ت هه ندێك له و هزرڤان و فه یله س���وفانه ده ش���ارێته وه ، چونكه توانای گه یش���تن به ئه وانی نییه بۆیه خۆیانی پێ هه ڵده واسێ، فۆكۆیاما هی���گڵ و به مان���ا )مێ���ژو(ی زاراوه ی ماركس���ییه كه به كارهێن���اوه ، هه روه ها چه مكی )دوایین مرۆڤ(یشی له نیچه ی فه یله سوف وه رگرتوه ، ئێستا فۆكۆیاما له په ن���ای هیگڵ و مارك���س و نیچه دایه ، ئه وانیش له په ن���ای خه ریك���ه ب���ه اڵم جێ���ی نابێته وه . ئه مڕۆ ئه و س���ه رده مه به س���ه رچو له په ن���ای كه س���ێكه وه ناو مه عریفه ت هێ���زی ئه گه ر ده ربك���ه ی، الوازبێت. میرابۆ ماوه یه ك قاره مانترین و جه ماوه ریی سه ركرده ی شۆڕشگێڕترین فه ره نس���ی ب���و، له ری���زی ش���ه هیده نه مره كانیش���یان شارده وه ، به اڵم كاتێ مێژو قس���ه نهێنییه كان���ی خۆی كرد، میرابۆی قاره مانیان له ریزی ش���ه هیده شۆڕشگێڕو نه مره كان ده رهێناو بردیان له ریزی جاش و خۆفرۆشه كانیان ناشت. مێ���ژو ئه م���ڕۆش ونبێت س���به ی هه ر

ده رده كه وێته وه ...سه یركه ن ئه و ڤۆلتێره ی شه وان جێی پێ جێ نه ب���و نه یده وێ���را له ماڵه كه ی خ���ۆی بخ���ه وێ، دو جاری���ش خرابوه گرتوخان���ه ی به ناوبانگی باس���تیله وه ، س���اڵی )1726( بۆ ماوه ی )3( ساڵ دورخرای���ه وه بۆ به ریتانیاو تا س���اڵی (1729( ئینجا گه ڕایه وه نیشتمانه كه ی،

له كاتی مردنیش���ی له س���اڵی )1778( ئه مان���ه )فریدریك���ی مه زن پاش���ای پروس، كاترینی دوه م ش���اژنی روسیا، گۆستاوس���ی سێیه م پاش���ای سوید،( به رهه مه كانی ڤۆلتێریان تری���ش زۆری به ئاش���كرا مه حك���وم و قه ده خه ك���رد. س���اڵی 1791 فه رمانڕه واو به رپرسانی بڕیاریان���دا، فه ڕه نس���ا حكومه ت���ی ته رمه كه ی ڤۆلتێر له ش���امپانیدا له گۆڕ ده ربهێنرێ���ت و بگوازرێته وه بۆ پاریس، تا له رێوره س���مێكی شایسته و تایبه تی به خ���اك فه ڕه نس���ادا قاره مانه كان���ی بس���پێردرێ، پاش���ماوه ی ته رمه ك���ه ی ڤۆلتێر له گ���ه ڵ وێنه كانی ڤۆلتێرو جان جاك رۆسۆدا له ش���ه قامه كانی پاریسدا كه خه ڵك���ی پاریس ریزیان به س���تبو ده یانویس���ت س���ه ری رێ���ز دابنێن بۆ باوكانی ش���ۆڕش، نیش���اندران. له سه ر پ���ه رده ی مناره ك���ه ی ڤۆلتێ���ر ئ���ه م دێڕه نوس���راوه هه ڵكه نراوه : ش���اعیر، فه یله س���وف، مێژوزان، ئه و بو به هۆی ئ���ه وه ی كه روح���ی م���رۆڤ هه نگاوی مه زن بۆ پێش���ه وه بهاوێ، ئه و ئازادی به دیاری���ی بۆ ئێمه هێنا. س���ێ س���اڵ دواتر، پاش���ماوه ی جه س���ته ی رۆسۆ، فه ڕه نس���اوه ، پۆپ���الری له دورگ���ه ی نێژرا. له په نای ڤۆلتێ���ر گوازرای���ه وه و مه به س���تم ئه وه یه بڵێم مێژوی ساخته و درۆ تا س���ه ر بڕ ناكات و روی راس���تی خۆی هه ر ده رده خاته وه . ئێستا ده بێت سویسرا چه ند شه رمه زار بێت به رامبه ر به وه ی كه نه یتوانی رۆسۆ داڵده بدات، ئه وكاته ی په رله مان���ی پاریس بڕیاریدا بس���وتێنێ و كتێب���ی )ئه میل(ه ك���ه ی رۆس���ۆش له گرتوخانه بپه ستێ، كه چی به ریتانیا به هانایه وه هات و له باوه ش���ی گرت و، ئه م له باوه شگرتنه ش بوه هۆی یه كترناس���ینی له گه ڵ داڤید هیوم، ئه و

هیومه ی كه ب���وه یه كێك له گرنگترین و دیارتری���ن فه یله س���وفی ئه زمونگه ری و لیبڕالیزمی نوێ.. ئه وه تا لێره ش دوای 22 س���اڵ ئ���ازادی و راپه ڕی���ن، جه مال عیرفان رێوره س���مێكی شایس���ته ی بۆ نه كراوه ، كه س���مان نه مانزانی س���ه اڵح هه ورام���ی له كوێ ش���ه هیدكراو له كوێ روی له رێنیسانس���دا ئه رس���تۆ نێژرا؟ ڤۆلتێرو رۆسۆ راستییه كه ی ده ركه وت، له دوای شۆڕش���ی فه ڕه نسا.. هتد. ئه م كوردس���تانیش هه رێمی ده س���ه اڵته ی راس���تییه كه ی روی ش���وباتدا له 17ی ده رك���ه وت. هه ر ئێمه ی ك���ورد وانین، مێ���ژوی هه مو گه النی دونیا پڕه له درۆو ده مام���ك، دیكارت باش ئه مه ی ده زانی بۆیه نوس���یبوی، له و هه مو زانس���ته ی تا ئێس���تا ناس���راون، ته نیا بیركاری و ئه ندازیاری دورن له هه ڵه و گومان و هیچ جۆره مه به ستێكی كه سییان تێدا نییه . ئه مان���ه هه موی به رهه م���ی كۆمه ڵگه ی داخراو بون، سه یركه كۆمه ڵگه ی كوردی س���ه ركرده و بنكرده كان���ی ئه وه ن���ده ی خه ریكی دروستكردنی باڵه خانه ی به رزو دیك���ۆری مۆدێرن���ی ده رگاو په نجه ره و ناوماڵه كانیان���ن، چاره ك���ی ئه وه ن���ده خه ریكی دروستكردنه وه و بونیادنانه وه ی ئه خ���الق نین، چاره كی ئه وه نده گرنگی نادات، نیشتمانپه روه ریی به راستگۆیی و ب���ه رده وام به رێ���گاوه ن ب���ۆ واڵتان���ی ئه وروپ���او چی���ن و هیندو كه ن���داوو... ب���ۆ بازرگانیكردن و هێنان���ی كه لوپه لی ج���وان ب���ۆ رازاندن���ه وه ی ماڵه كانیان، ب���ه اڵم هه رگی���ز بیر له هێنان���ی ئه قڵی واڵتانی ئه وروپی و چی���ن و... ناكه نه وه ت���ا بیانگوازن���ه وه ناوماڵه كانیان، ماڵ به فیكرو دادپه روه ری جوان ده بێت نه ك به دیكۆر كه دوای چه ند ساڵێك ده ڕزێ و

ناشیرین ده بێ.

مێژوی ساخته .. مرۆڤی ساخته و درۆزن دروستیده كات... پاشماوه

هەڵبژاردن لەکوردس���تاندا، جۆرێکە لەگەیشتن بەپۆست، نەک سیاسەتێکی پیشەیی. تینویەتی رۆحی خۆرهەاڵتیی بەپێگ���ەو پای���ە دەش���کێ. پلەیەکت باشترین پێنەکرێ! باهیچیشت هەبێ، وەس���ف ئ���ەو وت���ەی پاڵدراوەتە بەر >ئیبن خەل���دون<: "اڵ ماره ولو علی الحج���اره ". میرایەتیکردن، با لەس���ەر تاش���ەبەردێکیش بێت! ل���ەم پێناوەدا سیاسەت دەبێتە وش���ەی بریسکەدار. کە ئاس���تی هۆش���یاری دیموکراس���ی دەنگ���دەر بۆ بەرنامەیەک نەبێ، بەڵکو کێ خەڵکی ناوچەکەیەتی، تیرەو شارو خزم و حزبەکەیەتی، ئیتر چ گۆڕانکاری دەبێ! بۆیە، ک���ە هەڵبژاردن دەکرێتە

دەمامک���ی دیموکراس���ی، ژێ���دەری پێماندەڵێ: کە س���اختەیە گوتارێکی بەلیستی جیاوازە، "ئەوەتا هەڵبژاردن

کەواتە هەیە"!لەکۆمەڵگ���ە ئێس���تاش ت���ا خۆرهەاڵتیەکان���دا ناڕاس���تەوخۆ هێزە نەریتیەکان حوکم دەکەن. هێزگەلێکی کۆمەاڵیەتی کاریگەرییان لەس���ەر رای گشتی هەیە: دەس���ەاڵتی خوونەریت، دەسەاڵتی ئاینداریی و باوەڕ، دەسەاڵتی سیاس���ی، دەس���ەاڵتدارانی ئاب���وری و س���اماندارەکان، دەسەاڵتی راگەیاندن و رۆش���نیبرو کەمی���ش بەڕێژەیەک���ی خوێن���دەواران. دەس���ەاڵتدارەکان لەو کەنااڵن���ەوە نف���وز دەکەن���ە نێو رای

خۆرهەاڵت فەرمانڕەواکانی گشتییەوە. تێگەیش���توون کە جڵەوی دەس���ەاڵت لێرەدای���ە. لەبەرئ���ەوەی دام���ەزراوەو دەزگاکان ناتوانن راستەوخۆ کۆنترۆڵی بەهێزە بکەن. پشتبەس���تن کۆمەڵگە کۆمەاڵیەتی و نەریتیەکان ئەلتەرناتیڤە. ئەمە بەش���ێکە لەسیاس���ەتی )ماس( ئاپۆڕە ک���ە لەڕێی پیاوان���ی ئایینی، مەالزادەو ش���ێخزادەو س���ەرخێڵەکان و ئابوری بەدەستەکانەوە پیادە دەکرێ. دواجار دەبێ ئیدامەی بەرژەوەندی ئەم ئامرازانە بەپاداش���ت و بەرات، پۆستی

بەتاڵ بدرێ.ئەمە بەشێکە لەو رۆحە ستەمخوازو قۆرخکارەی کە چاوی لەپۆستە، نەک

سیاسەت. گاڵتەجاڕییە کە پۆستەکان وەک سندوقە بەتاڵەکە دەبێتە پاداشت! ئ���ەم دەردراوە کۆمەاڵیەتیان���ە بونەتە نەگ���ۆڕێ کە پرۆس���ەی هەڵبژاردنیش خۆی لەگەڵیاندا گونجاندوە. لەکاتێکدا کەچ���ی گۆڕانکاری���ە، دیموکراس���ی هەڵبژاردنەکان بەکۆدەنگی هێشتنەوەی لێ���رەوە، خ���ۆی. وەک دۆخەکەی���ە هەڵبژاردنەوەیەو لەسەروی بەشکاریی ئاماژەی���ە بەدونیابینیەکی چەس���پیو. کاتێکیش کە هەمو شتێک وەک خۆی دروس���تدەکا، رەوایەتی دەمێنێتەوە، واتە، نەگ���ۆڕ. هەقیقەتێکی دەبێت���ە هەڵبژاردن���ەکان هەبون���ی نەب���ون و

یەکسانن بەیەک!

دیموکراسی هەڵبژاردن و قایمکردنی... پاشماوه

ده بێت یاس���ادانه ره كان كاری لێره وه داڕش���تنی ئه و به نده یاساییانه بێت كه پارێزگاری ل���ه م فره ییه وه ك بنه مایه كی سه ره كی ئه خالق ده كات و ده وڵه ت ناچار ده كات به بێ ئ���ه وه ی الیه نگری له رێبازو نمونه یه كی ئه خالق ب���كات، ئه م فره ییه چونیه ك و به شێوه یه كی یه كسان بپارێزێت. ده وڵه ت ده بێت ده وڵه تی هه موان بێت.. ته نان���ه ت ده وڵه تی ئه و كه س���انه ش كه به بڕوای ئێم���ه نائه خالقین.. نائه خالقین له به رئ���ه وه ی په یڕه وی له و سیس���ته می به هایانه ناكه ن كه ئێمه بڕوامان پێیه تی . كاری یاس���ادانه ریش ئه وه یه ئازادی ئه و ئازادی و به مه رجی ئه خالقان���ه ، نمونه ی پێش���ێلنه كردنی مافی ئازادی بپارێزێت. ده وڵ���ه ت وه ك چۆن نابێ���ت بیروڕایه كی بس���ه پێنێت، خه ڵكدا به س���ه ر سیاسی نمونه یه ك���ی ئه خالقی نابێ���ت هه رواش ل���ه دژی نمونه یه ك���ی دی به كاربێنێ���ت. ئه م تێگه یش���تنه ش یه كێك���ه له ره هه نده عه لمانیب���ون. پرۆس���ه ی گرنگه كان���ی بێالیه ن���ی چ���ۆن وه ك عه لمانیب���ون ده وڵه ته له مه زه���ه ب و دینه جیاوازه كانی كۆمه ڵگا، هه رواش بێالیه ن���ه له و نمونه ئه خالقیانه ی ئ���ه م گروپ یان ئه و گروپ پێشنیاریده كات. ئه و ئه خالقه ی ده وڵه تی له س���ه ر لێده كات په ی���ڕه وی مۆدێ���رن بنه م���ای رێزگرت���ن له ماف���ی جیاوازبون راوه س���تاوه و هی���چ نمونه یه كی ئه خالق به س���ه ر نمونه یه كی دیدا ناس���ه پێنێت.

ئه و یاس���او رێس���ایانه ش ك���ه په یڕه وی ده كات، له هیچ مه رج���ه ع و مه زهه بێكه وه دروس���تكراوی به ڵك���و وه رنه گی���راون، مرۆڤن و هه میشه له كاتی پێویستدا قابیلی ده س���تكاریكردنن. بنه م���ای س���ه ره كی له س���ه ر مۆدێرندا له ده وڵه تی ئه خ���الق بنه مای ئ���ازادی تاكه كه س���ی و رێزگرتن له و هه ڵبژاردنه جیاوازن���ه دامه زراوه كه تاكه كه س���ه كان بۆ خۆیانی هه ڵده بژێرن. ده وڵ���ه ت هیچ هه ڵبژاردنێك���ی ئه خالقی به سه ر هه ڵبژاردنێكی دیدا زاڵناكات و وه ك چۆن ده وڵه تی ئه و كه سانه یه كه به بڕوای ئێمه به ئه خالقن، هه رواش ده وڵه تی ئه و كه سانه یه كه به بڕوای ئێمه نائه خالقین. ده وڵه ت ته نها ئه وكاته ده س���ت له ژیانی ئه خالقیه وه ده دات كه یاسایه ك له یاساكان پێشێلده كرێت، نه ك بنه مایه كی ئه خالقی كه گروپێكی دیاریكراو بڕوایان پێیه تی . ده وڵه ت���ی مۆدێرن به و به نده یاس���اییه مه ده نیان���ه كارده كات ك���ه دور له الیه ن به رژه وه ندی داڕێژراوه و یاس���ادانه رانه وه هی���چ تێڕوانینێكی ئه خالق���ی گروپێكی دژی گروپێك���ی دی له به رچاو نه گرتوه . ده وڵ���ه ت نه ده بێ���ت ده وری حاخامێكی یان قه ش���ه یه كی مه س���یحی یه ه���ودی ی���ان مه الیه كی ئیس���المی ببینێت و، نه ده بێتی���ش له به رژه وه ندی هیچ یه كێكیان یاس���ایه ك به دژی ئه ویدی���ان دابڕێژێت. له هه مو ئه مان���ه ش گرنگتر ده بێت زامنی

ئازادی هه ر یه كێكیان بكات.

ئەخالق و دەوڵەت... پاشماوه با باسی ئه وه نه كه ین كه خوێنه ری ك���ورد چه ند ئ���ازاری كتێ���ب ده دات ده ڵێیت توش���ی نه خۆش���ی سادیزم بوه به رامبه ر كتێب، وه ك سروش���تی مش���ك كتێب ده خ���وات و په ڕه كانی تێكده دات، ئاخر پێتان سه یرنه بێت تا ئیستاش به شێكی زۆری تاكی كوردی نازانێت كتێب یان ڕۆژنامه بگرێت بۆ

خوێندنه وه . س���ه باره ت به خوێندنه وه و ئاره زوی په یداكردنی مه عریفه ئه رستۆ له كتێبی میتافیزیكادا ده ڵێت "هه مو مرۆڤه كان به سروش���ت ئاره زوی زانی���ن ده كه ن، نیشانه ی ئه مه ش بریتییه له و خۆشییه ی كه وه ریده گرن له هه س���ته كانه وه ، جگه له كه ڵك و سودیان هه سته كان له خودی خۆش���یاندا خۆشده ویسترێن له سه روی

ئێمه بینی���ن". هه س���تی هه مویانه وه به ئارامی هه ست ده خوێنینه وه كاتێك ده كه ین، هه ستده كه ین به شێك له وزه ی وه ك كار، ده خه ین���ه ش���اراوه مان ئه دیس���ۆن ده ڵێ���ت " خوێندنه وه بۆ

مێشك وه ك وه رزش بۆ له ش وایه ". ئه وه ی له پرۆس���ه ی خوێندنه وه دا گرنگه چۆنیه ت���ی خوێندنه وه یه نه ك چه ندیه تی خوێندنه وه ، وه ك عه قادی میس���ری ده ڵێت "سێ جاران كتێبێك بخوێنه وه باش���تره له وه ی سێ كتێب بخوێنیته وه " ئه مه ش له پێناو مانه وه ی درێژخایه نی له میم���ۆری زانیارییه كانه

مێشكدا. سه باره ت به ئاماره كانی خوێندنه وه له جیهان���دا د.زی���د عل������ی الفیص������ل له وتارێكیدا له ساڵی 2009 دا نوسیویه تی

ده ڵێ���ت " ئام���اره كان به دیاریده خه ن كه ه���ه ر تاكێكی ئه وروپایی س���ااڵنه به تێك���ڕا )35( كتێب ده خوێنێته وه ، هه ر تاكێكی ئیسرائیلیش سااڵنه تێكڕا (45( كتێ���ب ده خوێنێته وه ، له كاتێكدا له واڵت���ه عه ره بییه كان ب���ه هه ر )80( كه س پێكه وه س���ااڵنه ی���ه ك كتێبیان

به رده كه وێت(. كه وات���ه وه ك )وی���ڵ ڕۆجه رز(كه س���ێك ده ڵێ���ت ئه مه ریك���ی ی خوێنده واربێت و نه خوێنێته وه جیاوازی نه خوێنده واره و كه س���ێك له گه ڵ نییه نازانێت بخوێنێته وه ، كه واته كۆمه ڵگه ی كوردی پڕه له خوێنده واری نه خوێنه ر!

الی م���ن كتێ���ب چه كه و وش���ه كان فیش���ه كن، بۆی���ه پێویس���ته خۆمان پڕچ���ه ك بكه ی���ن به كتێ���ب و وش���ه ،

چونكه زۆرجار ئه وه ی وش���ه یه ك یان ڕس���ته یه ك ئه نجامی ده دات به سه دان نادرێت، ئه نج���ام ته قه مه نی چ���ه ك و ئه وه ی���ه خوێندن���ه وه ده رئه نجام���ی ده كات، ڕزگارم���ان له مێگه لب���ون كه چونك���ه نه خوێن���ده واره كان هه موكات هه نگوینی ده س���ه اڵتن، دیكارت ده ڵێت "من بیرده كه مه وه ، كه واته من هه م "، ئه لبێر كامۆش ده ڵێت "من یاخیده بم، كه واته من ه���ه م"، منیش ده ڵێم "من كتێب ده خوێنمه وه ، كه واته من هه م", چونك���ه كتێ���ب فێ���ری بیركردنه وه و یاخیبون و ڕه خنه گرتنمان ده كات, هیچ شتێك له وه باش���تر نییه كتێب ببێت به دوژمنت بۆ ئه وه ی هه مو وزه ی خۆت له پێناویدا به كاربخه ی، ئه مه ش لوتكه ی

عاشقبونی خوێنه ره بۆ كتێب.

له ستایشی كتێبدا... پاشماوه

وەک چ���ۆن دەش���ێت کۆمەڵگایەک لەئاس���تی مرۆڤ���ەکان دروس���تببێت الواز پەیوەندییەک���ی تاکەکەس���یدا ه���اوکات کۆیانبکات���ەوە، بەیەک���ەوە دەش���ێت پەیوەندییەک���ی الواز، ڕەنگە تاکەکەس���ەکان بێماناتر، زۆر الوازترو بەو پرۆژە دەس���تەجەمعییەوە گرێبدات ک���ە ناوی کۆمەڵگایە. ل���ەم دۆخانەدا تاکەک���ەس هه س���ت ناکات بەش���ێکە لەتۆڕێک لەپەیوەندی ئینسانیی گەرم و گوڕو مانادار، هه س���ت ناکات بەشێکە لەهیچ تۆڕێکی هاریکاریی کۆمەاڵیەتیی، یان بەش���ێکە لەژیانێکی گش���تیی کە بەهاو نرخێک ب���ۆ بونی ئەو دادەنێت. دۆرکهایم ئەم ج���ۆرە دۆخە ناودەنێت ک���ە ،“suicidogenic currents”دەش���ێت بە ”هه لومەرج“یان ”ژینگەی خۆکوژیی“ ناونوسی بکەین. مەبەست لەبون���ی ئەم ج���ۆرە ژینگەیەش بون و پرۆس���ەیە کۆمەڵێ���ک ئامادەگ���ی

ک���ە پاڵنەری گ���ەورە ب���ۆ خۆکوژیی چ���وار دۆرکهای���م دروس���تدەکەن. پرۆسەی سەرەکی لەم ژینگە تایبەتەی خۆکوژی���دا لەیەکت���ری جیادەکاتەوە. Egoism یەکەمیان بریتییە لەپرۆسەیئیگۆی���زم، کە دەش���ێت بەپرۆس���ەی دروس���تبونی ئەنانیەت ن���اوی ببەین. دوهه م Altruism، کە هێما بۆ بەهێزیی ڕۆحیەتی قوربانیدان دەکات. س���ێهه م Anomie کە مانای دروستبونی دۆخێک هه س���ت مرۆڤ تیای���دا دەگەیەنێ���ت بەوەناکات نۆرم و بەهایەکی تیادا ماوە بتوانێت مانایەک بەژیانی ببەخش���ێت و خۆی وەک کەس���ێک ببینێت بەش���دار کۆمەاڵیەتی���دا. چوارهه میش لەژیانی Fatalism، ک���ە مان���ای دروس���تبونی دۆخێ���ک وەک قەدەر وابێ���ت و مرۆڤ لەبەشەکانی لێیدەربازببێت. نەتوانێت تری ئەم نوس���ینەدا قس���ە لەسەر هه ر

یەکێک لەم چوار پرۆسەیە دەکەم.

خۆکوشتنی ژنان لەکوردستاندا... پاشماوه

ریکالم

سه رچاوه كه ی مه كته بی سیاسی و سه ركردایه تی!

ئاالن ره ئوف

یه كێك له و هۆكارانه ی كه س����ه رچاوه ی ته رجه مه كردنی گرفت و كێشه ناوخۆییه كانی )ی.ن.ك(�ه بۆ س����ه ر الپه ڕه ی رۆژنامه و س����ایت و میدیاكان له وێشه وه بۆ شه قام، ئه و لێ����دوان و زانیارییانه یه كه رۆژانه له س����ه ر زاری س����ه رچاوه یه كی تایبه ت له م.س یان س����ه ركردایه تی ی.ن.ك ده درێنه میدیاكان، كه زۆرجار به هۆیه وه گۆمی ناكۆكیه كانی یه كێتی ش����ڵه قاندوه و جارجاریش سه رچاوه یه كی تری نادیار ئه و هه واڵ و زانیارییانه ی

ره تكردۆته وه .به خش����ین و پێدانی زانیاری و هه واڵ به میدیاكان له الیه ن به رپرسانی حزبی و حكومیه وه كارێكی ته ندروس����ت و هه ستكردنه به به رپرس����یارێتی به تایبه ت له و بابه ت و مه سه النه ی كاریگه رییان له دۆخی سیاس����ی و ئاراس����ته ی گۆڕانكاریه كان و رای گشتی هه یه له ویش ته ندروس����تتر ئه وه یه كاتێك ئه و زانیارییانه به ئاشكراو بێسڵه مینه وه به رپرسه كان ناو و

مۆری خۆیانی له سه ر دابنێن نه وه ك ماسك و ده مامك پۆشین.ئه م دیارده باوه له ناو به رپرسانی یه كێتیدا وایكردوه ته نانه ت كادر و ئه ندامانی حزبه كه ش بۆ زانینی هه واڵ و زانیاری و ناوه ڕۆكی كۆبونه وه كانی م.س یان سه ركردایه تی بگه ڕێنه وه بۆ س����ه رچاوه بێدایك و باوكه كانی ناو میدیای ئه هلی نه وه ك میدیا ره سمی و ناره سمی حزبه كه یان ئه وه ش هێنده ی تر سیاس����ه ت و ستراتیژی یه كێتی نارۆشن و دابه شكردوه و

به رپرسیارێتی سیاسی و مۆراڵی ئه و به رپرسانه شی خستۆته ژێر پرسیاره وه .چه ندینجار له ناو س����ه ركردایه تی ی.ن.ك به ش����ێوازی جیاجیا كار بۆ ئه وه كراوه ئه م دیارده یه بنبڕبكرێت و رای ره س����می یه كێتی له س����ه ر هه ر مه س����ه له و بابه تێك له الیه ن راگه یه نراوی م.س یاخود گوته بێژی م.س رابگه یه نرێت، به اڵم هیچكام له و ئیجرائاتانه س����ه ركه وتو نه بوه و ئێستاشی له سه ربێت سیاس����یه كانی ناو م.س و سه ركردایه تی به ر له راگه یه نراوه ره س����میه كان به وج����ۆره ی خۆیان ده یانه وێت زانیاریی����ه كان ده گه یه ننه میدیاكان زۆرجار تا راده ی ئیحراجكردنی هه ڵوێس����تی هه ڤاڵه كانیان له به رده م دۆست و

نه یار و رای گشتیدا.گه ر وردتر س����ه رنجبده ین ئه م دیارده یه له گه ڵ گه رمی روداو و پێش����هاته سیاسیه كانی ناو یه كێتی و كوردستاندا زۆرتر هه ستپێده كرێت و له ماوه ی چه ند مانگی رابردو تا ئه مرۆ دزه كردنی ئه مجۆره هه واڵ و زانیارییه راست و ناراستانه بازاڕی سایت و میدیا ئه هلیه كانی گه رمت����ر كردوه ، گه رچی میدیا ئه هلیه كان مافی خۆیانه له هه ر كون و قوژبنێكی م.س و س����ه ركردایه تیه وه ه����ه واڵ و زانیارییان چن����گ بكه وێت و دواج����ار باڵویبكه نه وه ، به اڵم هه ندێكج����ار ئه و به رپرس و س����ه رچاوانه زه فه ریان له دۆخه كه هێن����اوه و له به رژه وه ندی خۆیان و لێدانی ئه وانیدی هه واڵ و زانیاری ناڕاست و پێچه وانه شیان ده رخواردی میدیای ئه هلی داوه وه ك ئه وه ی له سه ر وبه ندی به ستن و نه به ستنی كۆنگره ی یه كێتی و ناكۆكی و ملمالنێی س����ێ باڵه كه و دیاریكردنی كه س����ێك بۆ پۆستی جێگری س����ه رۆكی هه رێم و حكوم����ه ت باڵویانده ك����رده وه بێ ئه وه ی ئه و س����ایت و میدیایان����ه په نجه یان به گه رمی ئ����ه و زانیاری و هه واڵه ناڕاس����تانه داخبوبێت و نیاز و نیه تی س����ه رچاوه كانی م.س یان

سه ركردایه تیان بۆ جارێك خستبێته ژێر پرسیار و به رپرسیارێتیه وه .بۆ به خش����ینی میس����داقیه ت به هه ر زانیاری و هه واڵێك و ده رخستنی راستی و دروستی پش����ت روداوه كان و گه یاندنی هه ڵوێس����تی ره س����می و ناره س����می یه كێتی له سه ر هه ر مه س����ه له و بابه تێكی په یوه ست به سیاس����ه تی یه كێتی كاتی ئه وه یه میدیا ئه هلیه كان شه فافانه تر ئه و به رپرسانه بهێننه سه ر خه ت و ماسكه كانیان پێفڕێبده ن له ویش باشتر بۆیان ناچاركردنی ناوهێنانی ئه و به رپرسانه یه بۆ پشتڕاستكردنه وه ی راستی و دروستی ه����ه واڵ و زانیارییه كان و ره وینه وه ی ته مومژه كان، ئه گه ریش ئه و به رپرس����انه جورئه تی ئه وه ناكه ن ئه وا هه ر به رپرسێكی م.س یان سه ركردایه تی گه ر هه واڵ و زانیاری به ناوی س����ه رچاوه یه كه وه یا هه ر ناوێكی تره وه ده داته س����ایت و میدیاكان و ئاماده نییه ناوی خۆی و به رپرس����یارێتی خۆی بۆ ئه و كه ناڵه و وه رگره كانی ئاش����كرا بكات بێگومان ئه و به رپرس����ه شایه نی ئه وه نییه نه ك ئه ندامی م.س یان سه ركردایه تی، به ڵكو یه كێتیش

بێت.

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

hamashwan.awene@yahoo.noAweneکوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە، عەبدولستار تاهیر، سەردەشت عوسمان

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

10"سه گ، خواستی له سه ره "

ئا: ئاوێنه

سه گ راگرتن له سلێمانی خه ریكه ده بێته دیارده ، دو گه له ری له گه ڕه كی ئاشتی و س����ه رچنار ه����ه ن و س����ه گ له مالیزیا و تایله ن����دو توركیاوه ب����ۆ كڕیاره كانیان

هاورده ده كه ن.

خاوه ن����ی دوو گه له رییه ک����ه ، ش����وان بارام به ده م ده س����تهێنان به سه ر توكه نه رمه كانی سه گه بۆره كه ی به رده میدا، باس����ی ل����ه وه كرد ك����ه "له نێ����و ئه م گیاندارانه دا كه نمایشیان ده كه ین، سه گ زیاتر خواستی له سه ره ، خه ڵكێكی زۆر دێ����ن داوای جۆرێكی تایبه تی ده كه ن و ئێمه ش له مالیزی����ا و تایله ندو توركیاوه

بۆیان ده هێنین".ئ����ه و وتی " ک����ه س س����ه گی خۆماڵی نا وێ����ت مه گه ر س����ه گی هه وش����ار كه ب����ۆ پاس����كردنه ، ئه وه ی ل����ه ده ره وه و ئه وروپاوه نه ی����ه ت خه ڵك لێره به كه م س����ه یری ده كات، جاری وابوه 5 توله سه گی خۆماڵی بچوكم هێناوه به شه ش مان����گ له دوكانه ك����ه دا ماوه ته وه و بۆم نه فرۆش����راوه ، كه فرۆشتوش����مه له 25

هه زار دینار زیاتری نه كردوه ".وتیشی "خه ڵكی زیاتر بۆ دو مه به ست س����ه گ ده كڕن، یه كه میان بۆ جوانیی و كه شخه ییه له ناو مااڵن، دوه میشیان بۆ پاس����ه كه زیاتر چینه ده وڵه مه نده كان ئه وانه ی خاوه ن����ی ڤێال و باخن ده یبه ن

بۆ پاسه وانی رایده گرن".