و حقوقی ساختار تاریخ، بر درآمدیدر مدنی نهادهای موجود وضعیت

ایرانمدنی: 1درس نهادهای مقدمه،

محمدی حقوقی مجید

فهرست

این • چارچوب و ساختار و اهداف و ضرورتهادرس

مقدمه•تاریخ–مبانی–مدنی – جامعه ایده پیشینهنظری – رهیافتهایفوائد – و ضرورتهاچالشها – و موانع

فهرست

کارکردها–حقوقی – کلی ساختار

حقوقی • مدنی نهادهایمقدمه–تاریخ–موجود – وضعیتتحوالت–چالشها – و ظرفیتها

درس این ضرورتهای

آموزشهای * برگزاری و نیرو جذب به مدنی نهادهای نیازکشور خارج و داخل در مدت کوتاه

مدت * کوتاه های برنامه به سیاسی احزاب توجهبرقراری آموزش و نیرو جذب هدف با آموزشی

نیروها این با ارتباطاستخدام * به دولتی غیر و انتفاعی غیر های سازمان نیاز

نیرو جذب برای مدنی نهادهای با آشنا افرادهدف * مورد که نهادهایی شناخت به مدنی فعاالن نیازمدنی نهادهای پیشینه حیث از باالخص دهند می قرار

آنان در

درس این اهداف و چارچوب

شهروندی: * جهت الزم مهارتهای و دانش انتقال چارچوباقتصاد فرهنگ، های حوزه در موثر مشارکت و دمکراتیک

اجتماعی ی سرمایه افزایش هدف با سیاست ومدنی: * نهادهای بالفعل و بالقوه اعضای مخاطب

:غایت * - : اجتماعی مشارکت برای افراد کردن آماده مدت کوتاه

جامعهء شناخت طریق از اجتماعی کارآفرینی و فعالمدنی اندازی چشم از ایران

- : بعد نسل به مدنی فعاالن های تجربه انتقال مدت میان - : استیفای قانون، حاکمیت دمکراسی، پیشبرد مدت بلند

بشر حقوق

درس این ساختار

* : دروس 8تعداد

* : حدود درس هر در اسالیدها 30تعداد

* : حدود اسالیدها 250مجموعهء

* : در مدنی عمده نهادهای درس هر پوشش حوزهایران مدنی جامعه از خاص قلمرو یک

* : تحوالت، پیشینه، فصل هر دروس کلی عناوینسیاستها، راهبردها، ها، نظریه نگرشها،

بخش، آن در مدنی نهادهای حقوقی، ساختارهایمشکالت و موانع چالشها،

درس این ساختار

خرد • اجتماعی جنبشهای با ایران در مدنی نهادهایبه فقط درس این در اما اند داشته همراهی کالن و

داریم نظر جنبشها این حقوقی و نهادی وجهایران • سیاسی و اجتماعی فرهنگی، تاریخ بازخوانی

مدنی نهادهای تحوالت بررسی منظر ازچارجوب • از را ما که حدی در نظری مبانی به توجه

و حقوقی ساختار و مدنی نهادهای تاریخ یعنی بحثنگیرد قرار حاشیه در آنها چالشهای

تاریخ: مقدمه

• : دینی نهادهای ایران در مستقل تشکلهای اولینمذهبی – های فرقهعرفانی – های فرقه

تولیدی • و تجاری شهرهای در صنفی های اتحادیهانقالب • عصر در کارگری های اتحادیه گیری شکل

هدف با امریکا و اروپا در صنعتیجمعی، – دسته زنی چانه صنفی، اتحادیه تشکیل حق کسب

خویش های خواسته به یابی دست برای اعتصاب– / شرایط بهبود دستمزد حداقل تعیین و دستمزد افزایش

کودکان/ کار الغای کار

تاریخ: مقدمه

تاریخی • چالشهای ترین مهماقتصادی – لیبرالیسم با آمیز خشونت مواجههکار – و اقتصادی بد شرایط در مالکیت حق با مواجهه–) لودایتها ) صنعتی انقالب با مواجهه– ) مخفی ) فعالیت و توطئه نظریه حکومتها فشار با مواجههآزاد – کارآفرینی برابر در آزاد گرایی اتحادیه

العملها • عکسگسترده – گیری عضوسطح – در فدراسیونها تشکیل و صنفی گروههای دیگر با اتحاد

ملی اعتصاب–

ایران: - تاریخ مقدمه

بعد • به سوم قرون در صوفیه های فرقهباالخص • و صفوی مابعد دوران در مذهب نهاد

پهلوی و قاجار دورانامروز • به تا سوم قرن از بازار اصناف• / از ادبی و فرهنگی انجمنهای سیاسی احزاب

قاجار دوران• / حرفه و علمی انجمنهای کارگری سندیکاهای

پهلوی/ دوران در باشگاهها ای

ایران: - تاریخ مقدمه

الدین صفی شیخ خانقاهاردبیلی

ایران: - تاریخ مقدمه

تبریز • بازار

ایران: - تاریخ مقدمه

انزلی • آبکنار، فرهنگی انجمن

مبانی: مقدمه

• : داوطلبانه عضویت مدنی نهاد تعریف / / /) با) انتفاعی غیر خودگردان دولت از استقالل باز

المنفعه عام هدفبازار • و دولت خانواده، با بنیادی تفاوتو • ها رسانه آزادی قانون، حاکمیت عالوه به تشکلها

دمکراسی چهارگانه مبانی عنوان به بشر حقوقب • و مدنی c ه نهادهای اکثرا صنفی fه‌های اتحادی ویژه

یافته‌ متکثر سازمان وسیع‌ ترین، و ترین تریناجتماعی fل‌های هستند.تشک

مبانی: مقدمه

•) وار ) توده جامعه علیه هویتها تحویل عدمخودخواهی • اصلافراد: • بیشترین برای منافع بیشترین سودجوییبیشتر • مسئولیت بیشتر، اختیارمتضاد • تکلیف دو تساقطاستخدام • اصلقرارداد • اساس بر منزلتها و اقتدارات برتریها، تاسیسبرائت • مایه جبرها • هزینه از بیش منافع شفافیت،

مدنی: جامعه ایده پیشینه مقدمه

هگل: •دولت – ادامهمدرن – جامعهبر – یابی هویت

قرارداد اساس

مدنی: جامعه ایده پیشینه مقدمه

بازگشت: • از جلوگیری برای روشی اسپنسر / خواه تمامیت دول برابر در مانعی داری برده

اجتماعی: • قرارداد بر تاکید هابزسیاسی/ جامعه به ارزشی داوری ارجاع

مدنی: جامعه ایده پیشینه مقدمه

• / مبنای: بر مدنی جامعه طبیعی برابر در مدنی روسواجتماعی داد قرار

داد: • قرار نوع دو الکدولت و مدنی جامعه برای

نظری: رهیافتهای مقدمه

اقتصادی •به ) – سود توزیع منع ها انتفاعی غیر به بیشتر اعتماد

مثل( هایی حوزه در ها انتفاعی به نسبت صاحبانخدمات دیگر و کودکان از مراقبت بهداشت،

اجتماعیچشم – از متفاوت رفتارهایی و تمایالت ها، انگیزه

کنندگان مصرفپرداخت – میزان با خدمات کیفیت رابطه عدمجویی – سود فقدان

نظری: رهیافتهای مقدمه

شناسانه • جامعه– : و ناشده بیان توافقهای قراردادها همه بر مقدم اعتماد

نانوشتهانتفاعی ) – غیر فهم مبنای مخاطرات ارزیابی و بررسی عدم

گیرد( می قرار استفاده مورد بازارها بررسی در که هادیگران – رفتارهای و محرکها گرفتن مفروض توانایی– ) ذهنی ) محاسبه بدون گیدنز عقالنی مفروض پذیری اتکا

عقالنی گزینه رهیافت با متفاوت احتماالت– - ( ) - هزینه ) ماهوی و هدف وسیله ابزاری عقالنیت با متفاوت

دهد( می کاهش را اعتماد که فائده

نظری: رهیافتهای مقدمه

بر • مبتنی داوطلبی فعالیت مبنای اعتمادمشترک ارزشهای

اعتماد • انواع–) قومیت ) یا پیشینه محور شخصیتشهرت ) – مثل حال یا گذشته در مبادالت محور فرایند

) هدیه مبادله یاصوری، ) – مشخصات مجوزها، محور نهاد

) قانونی محدودیتهای

نظری: رهیافتهای مقدمه

•) سیاست ) علم اجتماعی سرمایهتوکویل ) – سیاسی جامعه و اجتماعی حیات با اعتماد رابطه

امریکا در در در دمکراسی وربا و آلموند مدنی و (فرهنگاجتماعی – و فردی روابط های شبکهلذا – و قراردادها و ها شبکه مدت دراز و انباشتی خصلت

اجتماعی سرمایه مدت دراز و انباشتی خصلتگذاری – تاثیر و منزلت سر بر رقابت در ها شبکه نقش

راهبردیتسهیل – که انگیخته خود مشارکت طریق از اعتماد تولید

است اجتماعی همکاریهای و پیوندها کننده

نظری: رهیافتهای مقدمه

فوائد: و ضرورتها مقدمه

کارگری • و صنفی fه‌های اتحادی در آزاد مشارکت fحقبا رابطه در را دستاوردها بیشترین مستقل

و زحمتکش اقشار مدنی و اجتماعی پیشرفت‌های . است داشته جهان سطح در برابری و آزادی گسترش

مستقل • و آزاد صنفی و کاری fه‌های اتحادی اساسی نقشلهستان، در مردم‌ساالری تحکیم و پیشبرد برآمدن، درو جنوبی آفریقای صربستان، فیلیپین، نیجریه، شیلی،

دیگر کشورهای بسیاریبیان • ها آزادی رسانه و اجتماعات آزادی ، ، تشکلهابدون

آزادانه fها حق رسانه و اجتماع است بیان، خال در

فوائد: و ضرورتها مقدمه

از ) • اقتصادی رفاه افزایش در نهادها این نقش ) سیاسی مشارکت و ثبات ایجاد مجرای

برخی • در که کارکردها برخی گرفتن عهده برآید می شمار به آن کارکردهای از دولت نظریات

را • آنها انجام توان دولت که مسئولیتهایی تقبلندارد

بهبود • و تحکیم برای قانونگزاری در دولتها بر فشاراجتماعی تامین موازین و نظام

• : اجتماعی، اعتماد اجتماعی سرمایه افزایشخودی به خود پذیری جامعه های ذخیره

چالشها: و موانع مقدمه

• / / : شکل شدن عرفی توسعه اجتماعی فرایندهای / / - پذیری جامعه یابی تمایز ملت دولت گیری

زا • اختالل عواملو/ – اعتماد مسئولیت، و حقوق تناسب عدم انحصار

/ شکاف منافع و منزلت تعهد، و وفاداری و کاراییفرهنگی/

اختالل • و یابی نظم فرایندهایآمریت – به نظم تقلیلسرکوب – به امنیت تقلیل

چالشها: و موانع مقدمه

دولت • و مدنی نهادهای– : نهادها این برابر در دمکراتیک حکومتهای استراتژی

متقابل گذاری تاثیر و همکاریبرابر – در اقتدارگرا حکومتهای استراتژی چهار

: تهدید مجوز، اخذ بدون ممنوعیت مستقل تشکلهایظاهرا تشکلهای تشکیل فعال، اعضای ارعاب و

سرکوب و مستقل،– : یک تشکیل طلب تمامیت حکومتهای استراتژی

به اجبار و عمومی فعالیت و بسیج برای سازمانعضویت

کارکردها: مقدمه

•: مستقل و داوطلبانه فعالیت کارکرد هشت– : احزاب نفوذ اعمال و قدرت توازن تغییر

نفوذ ذی گروههای و سیاسی– : و ای حرفه انجمنهای اصناف حقوق بهبود

کاری های اتحادیه– : و علمی انجمنهای اطالعات و دانش ارتقای

موسسات پژوهشی، بنیادهای و تخصصیآموزشی خصوصی

– : باشگاهها سالمتی و فراغت اوقات گذران

کارکردها: مقدمه

– : هنری بنیادهای و انجمنها هنر و فرهنگ ارتقایفرهنگی و ادبی و

– : موسسات و انجمنها معنوی نیازهای به پاسخدینی

– : خیریه، انجمنهای پذیر آسیب اقشار به کمککننده مصرف از حمایت سازمانهای

– : موسسات، و بنیادها اجتماعی کارآفرینیانتفاعی غیر سازمانهای

– : موسسات، و بنیادها زیست محیط از حفاظتانتفاعی غیر سازمانهای

حقوقی: کلی ساختار مقدمه

بر • تاکید با صالحیت رد و مجوز صدور فرایندفعالیت )17ماده – تأسیسو نامه آیین

غیردولتی دارای – (سازمانهای باید موسس هیأت: باشند زیر شرایط

تمام – سال هجده حداقل داشتن الفایرانی – تابعیت ب

موجب – که نحوی به کیفری موثر محکومیت نداشتن پشود اجتماعی حقوق از محرومیت

از – نفر دو حداقل تخصصی صالحیت بودن دارا ت ( ) نامه ) آیین سازمان فعالیت موضوع درخصوص موسسان

ماده اقتصادی، 182اجرایی توسعه سوم برنامه قانونمصوب - ایران اسالمی جمهوری فرهنگی و 1379اجتماعی

مورخ جلسه در وزیران هیأت به 25/10/1381مصوب بناشماره و 3/10/1380مورخ 96160/8پیشنهاد کشور وزارت

) اساسی قانون هشتم و سی و یکصد اصل استناد به

حقوقی: کلی ساختار مقدمه

باشند: :13ماده زير شرايط داراي بايد موسس هيئتتمام : .• سال هيجده حداقل داشتن لفايرانــــي : • تابعيت باسالمي : • جمهوري اساسي قانون به التزام ابزار پ

ايران موجب : • كه نحوي به كيفري موثر محكوميت نداشتن ت

شود . اجتماعي حقوق از محروميتمعاند .: ث • و محارب گروههاي در عضويت عدمموضوع :ج • خصوص در تخصصي صالحيت بودن دارا

(سازمان”فعاليت نامه“ ) آیین همان

حقوقی: کلی ساختار مقدمه

:۱۸ماده • باشند زير شرائط داراي بايد موسس هيئت ـ. تمام سال هيجده داشتن ـ الف

. ايراني تابعيت ـ باز نفر دو حداقل تخصصي صالحيت بودن دارا ـ پ

. سازمان فعاليت موضوع خصوص در موسسانراي اساس بر كه گروههايي در عضويت عدم ـ ت

نداشتن و شده‌اند شناخته معاند و محارب صالح دادگاهمحروميت موجب كه نحوي به كيفري موثر محكوميت

( . و تاسيس اجرايي آيين‌نامه شود اجتماعي حقوق ازدر وزيران هيئت مصوب دولتي غير سازمانهاي فعاليت

مورخ /جلسه /۲۹ ۳ شماره ۱۳۸۴ پيشنهاد به بنا۶۱۷۶/ /مورخ ۷۷م/ /۸ ۵ به ۱۳۸۳ و اطالعات وزارت

) اساسي قانون هشتم و سي و يكصد اصل استناد

حقوقی: کلی ساختار مقدمه

نظارت•عملكرد “سازمان” – 5ماده – گزارش است مكلف

پس ماه دو تا حداكثر را خود ساالنه مالي و اجراييو مربوط نظارتي مرجع به مالي سال هر پايان از

و اجرايي عملكرد گزارشهاي ساير سال طي در نيزمورد حسب يادشده مرجع درخواست به بنا را مالي

از اي خالصه انتشار به نسبت همچنين نمايد ارائهدرمحدوده عموم اطالع براي مذكور ساالنه گزارش

. كند اقدام خود فعاليت جغرافيايي

حقوقی: کلی ساختار مقدمهدسترسي “سازمان”- 9ماده • امكان است موظف

اسناد و اطالعات به را مربوط نظارتي مراجع بازرسانكنند . فراهم خود

ديگر “سازمان”فعاليت- 10ماده • كشورهاي از درهريكو استاني فرا نظارتي مراجع از كلي مجوز كسب با بايد

باشد . مليبه- , 1تبصره • نتيجه اعالم از قبل يادشده “سازمان”مرجع

جمله از ذيربط دولتي دستگاههاي از بايد مي متقاضيمذكور دستگاههاي نمايد خواهي نظر خارجه امور وزارتغير در دهند ارائه را الزم پاسخ بايد ماه يك حداكثر ظرف

مي تلقي موافق آنها نظر صورت شود . اينظرف- 2تبصره • حداكثر بايد مذكور تاريخ 45مرجع از روز

دهد , ارائه متقاضي به را الزم پاسخ تقاضا

حقوقی: کلی ساختار مقدمه

و • اختیارات و وظایف حدود تشکیل، چگونگی آیین‌نامهمربوط کانون‌های و صنفی انجمن‌های عملکرد نحوه

تبصره )مصوب استناد به وزیران ( 131ماده( )5هیئتمصوب ـ کار (1389آذر 18 ايلنا،) 1369قانون

( 1ماده • ( قانون مشمول کارگران به کلیات اول فصل ازاجازه صنعت یا حرفه هر کارفرمایان و دهد کار به می

بهبود و قانونی و مشروع منافع و حقوق حفظ منظورمتضمن خود که کارفرمایان و کارگران اقتصادی وضع

قانونی مقررات رعایت با است، نیز جامعه منافع حفظ . کنند صنفی انجمن تشکیل به مبادرت آیین‌نامه این و

حقوقی: کلی ساختار مقدمه

قانونی، • محوله وظایف انجام در هماهنگی منظور بهمی‌توانند استان یک صنعت یا هر‌حرفه صنفی انجمن‌هایهای انجمن کانون تشکیل به نسبت آیین‌نامه این مطابق

کنند اقدام استان آن در صنعت یا حرفه آن صنفیتشکل‌ها • بازرسان و مدیره هیئت در عضویت داوطلبان

عملی التزام ایران، اسالمی جمهوری تابعیت دارای بایدوابستگی عدم ایران، اسالمی جمهوری اساسی قانون به

نداشتن غیرقانونی، سیاسی گروه‌های و احزاب بهو شهرت حسن داشتن مؤثر، کیفری قطعی محکومیت

باشند مخدر مواد به اعتیاد عدم

حقوقی: کلی ساختار مقدمهتاسيس • بر نظارت كه است هياتي نهاد مردم سازمان عالي ،هيات

اين ، سياستگذاري وعملكرد فعاليت بر ونظارت گيري تصميم ) بر ) را مربوطه هاي زمينه در تخصصي دستگاههاي و سمن سازمانها

نظارت هاي هيات كننده هماهنگ و دارد شهرستان عهده و استاناست

(ه• هيات ) رييس كشور وزيران ذيربط معاونان از عالي امور ،ياتقضاييه ،خارجه قوه االختيار تام نمايندگان و نيروي ،اطالعات

صدا ،انتظامي سيما سازمان خيريه ،و امور و اوقاف ،سازماناسالمي تبليغات پاسداران ،سازمان سپاه مستضعفين بسيج ،سازمان

امام امداد مساجد ،كميته هاي ،مركزامور سازمان منتخب نمايندهراي حق با مورد حسب تخصصي دستگاه نماينده و نماينده ،ملي

اجتماعي كميسيون عضو نمايندگان از نفر يك و استانها عالي شورايشود مي تشكيل ناظر عنوان به مجلس انتخاب به طرح )مجلس

نهاد ،تاسيس مردم سازمان بر نظارت و مهر فعاليت ،15/1/90 )

حقوقی: کلی ساختار مقدمه

از • نیز شهرستان‌ها و استان‌ها در نظارت هیات‌استاندار ( معاون تام‌االختیار) نمایندگان و فرماندار

انتظامی، نیروی دادگستری، اطالعات، ادارهسپاه مستضعفان، بسیج سازمان اوقاف، سازمانو جمعه امام اسالمی، تبلیغات سازمان پاسداران،

تشکیل نهاد مردم سازمان‌های از نماینده‌ایتعیین جغرافیایی حوزه حسب بر که می‌شود

این بر نظارت شهرستان، یا استان شده،دهد انجام را (16/1/90همشهری،) سازمان‌ها

حقوقی: کلی ساختار مقدمه

يك • و : تبصره بين‌المللي سازمان‌هاي در سازمان عضويتقرارداد، عقد قبيل از بين‌المللي فعاليت و همكاري گونه هر

دوره‌هاي و همايش‌ها در شركت و تفاهم‌نامه امضايهيأت از مجوز گرفتن به بسته كشور، از خارج در آموزشي

. است عاليدو • هرگونه : تبصره دريافت از پيش است موظف سازمان

به وابسته آژانس‌هاي از غيرنقدي و نقدي از اعم كمكاز اعم خارجي كننده كمك منابع ديگر و متحد ملل سازمانصورت به را آن موضوع و كمك ميزان حقوقي، يا حقيقي

عالي هيأت به مجوز گرفتن برای مورد حسب مشروحنمايد (17/1/90تابناک، ) اعالم

: مقدمه حقوقی مدنی نهادهای

ایران • سیاسی و اجتماعی ساختار در وکالت) متحده ) ایاالت با مقایسه است نشده نهادینه

و • وکال کار تاثیر از که قانون حاکمیت فقدانکاهد می آنها به نیاز احساس

دانند • می وکال رقیب را خود روحانیونمی • تلقی خود برای تهدیدی را وکال کار حکومتها

کنند

: تاریخ حقوقی مدنی نهادهای

(:1296نظامنامه )•تعيين – با مجريه قوه اختيار به دادگستري وكالي امتحان

دادگستري وزير دلخواه به كامل تحت كميسيوني نظارتداوطلبان علمي شرايط احراز و امتحان درچگونگي

عدليه – وزير برمي از اگر امتحان عهده از كه آمدند وكالئيو عملي اختبار عنوان به بود متفاوت ”ناراضي مدافعات

موكل مي “فرضي از خودداري وكالت تصديقنامه دادن ازشد.

الزم – تحقيقات كميسيون بايد علمي امتحانات بر عالوهداوطلبان درباره پاكدامني و شرافت و ديانت و امانت

ميزان از بيشتر و و نموده كند دقت باب اين در معلوماتمثبت به موكول تصديقنامه اين اعطاي پاسخ بودن

مي بود تحقيقات

: تاریخ حقوقی مدنی نهادهایماده • وزارت ۳اصالح زمان در نصرت نظامنامه عدليه

نامه: تقاضاي وزارت الدوله طرف از بايد مزبور هايبه ارجاع مكلف عدليه عدليه وزارت ـ شود كميسيون

و شرافت و ديانت و وامانت اخالق به راجع قبال استكافي تحقيقات داوطلب هر از پاكدامني پس و نموده

به مراجعه اجازه اخالقي شرايط موجوديت احرازبدهد را كميسيون

وزارت • زمان در واحده محض ه ب: الدوله نصرت مادهفورا كه عدليه رسمي وكالي اسامي صورت واعالن انتشار

اتمام از مي پس عمل به آنها مزبور امتحان وكالي آيدنظامنامه به نسبت خودرا بود خواهند از مكلف كه اي

تشكيالت به راجع عدليه وزارت ترتيب طرف وكال هياتمي تخلف داده آن مفاد از و دانسته مطيع نورزند . شود

: تاریخ حقوقی مدنی نهادهایتيرماه • در بار اولين براي عدليه رسمي وكالي مجمع به ۱۳۰۰تشكيل

وكال نظامنامه اتكاءبه • مجمع عدليه نامه :وزارت زیر تقاضاهای طرح و

داده ۱ ” قرار وكالت را خود شغل كه آقاياني به نسبت تاكنون ـ و اندبازمانده رسمي تصديقنامه تحصيل از مالحظاتي توجهي به عطف اند

پذيرفته را آقايان تقاضانامه وزارتي كابينه فرمايند مقرر هيات فرمودهشود . تشكيل آنها براي ممتحنه

جليله ۲ وزارت مربوط موسسات از يكي وكال مجمع چون و ـ استثبت قديم عمارت گردد تشكيل مناسبي محل در براي بايستي را اسناد

بدهند . تخصيص وكال مجمعونشر ۳ طبع كه ارسال وكال مجمع براي نظامنامه از مصدقي نسخه ـ

گردد . ماده ۴ مدلول مالحظه به رسمي ۱۲ـ اوراق كه شود داده اجازه

( ، اعظم عدليه وزارت ، خورشيد و شير عالمت داراي مجمعباشد ( . مجمعوكال

مدلول ۵ اجراء و وكال مجمع رسميت و تشكيل فرمايند مقرر ـشود ابالغ مقامات و محاكم به ”نظامنامه

: تاریخ حقوقی مدنی نهادهای

ع • تشكيالت اصول 1306ارديبهشت دلیهقانوناجازه – اعطاي ماده چگونگي در موقت و رسمي وكالت نامه

مركز: ۱۵۰ در نفر شش از مركب كميسيوني عدليه وزارتبين تعيين از قسم اتيان از پس مزبور كميسيون ، نمود خواهد

كه بوده اشخاصي وكالت شغل داراي داراي كه را كساني اندمي تشخيص عمل وصحت كافيه مخفي اطالعات راي با دهد

يا رسمي وكالت مي براي اطالع عدليه وزير به و تعيين موقتبه عدليه وزارت صحت دهد راي چهار الاقل كه اشخاصي

تصديق را آنها اطالعات و به عمل كه صورتي در باشد كردهمواد مطابق اشخاص خواهد ۱۳۲و ۱۳۱آن اجازه نمايند عمل

داد .

تیر • در وکال کانون 1309تاسیس

: تاریخ حقوقی مدنی نهادهایوكالتمصوب • ۱۳۱۴ شهریور قانون

از – رئيسكانون انتخاب امكان بار اولين برايعدليه بين وكالي

وكال – استمليو موسسه:تعريفكانون ايحيث از تابع دارايشخصيتحقوقي نظامات

مستقل مخارج و عوايد نظر از و عدليه وزارتبيشتر – دادن توجه درترقي وكال امكانات به

شركتواقعي و معلوماتعموميوكال سطحامور درپيشرفت آنان

ماده – وزارت : ۲۴در كه را نظاماتي مكلفند وكالتعيينمي آنها براي كنند نمايند عدليه متابعت

: تاریخ حقوقی مدنی نهادهای

واصله – شكايات به رسيدگي مرجع سابق مثلاحصائيه و وكالت اداره آنان تخلفات وكالو از

شد و )تعيين و تحقيق مقدماتي رسيدگيعالي محكمه در آنان انتظامي محاكم

(قضات انتظاميمزبورمي – مهرماه قانون پانزدهم از بايستي

عملي ۱۳۱۴ اما شود گذارده اجرا موقع بهنسخ رسما و رئيس همين)د شنشد كه مطلب

انتخاب عدليه وكالي بين از است ممكن كانونمزبور شود قانون پايداري و استقرار مانع(گرديد

: تاریخ حقوقی مدنی نهادهای

وكالت • ۱۳۱۵ بهمن قانونموسسه: ۱۸ماده – وكال از كانون حقوقي شخصيت داراي است اي

مستقل حيث مخارج و عوائد نظر از و عدليه وزارت تابع نظاماتباشد مي

خواهدشد، : ۲۰ماده – اداره مديره هيات وسيله به محل هر كانوناز مركب مديره وكال 12الي ۵هيات ازبين عدليه وزير كه عضو نفر

مي كند انتخابمي : ۴۷ماده – عدليه و وزير دفتربازرسي وسيله به آنكه از پس تواند

سوء ديگراز وسائل به يا و وكال كانون وسيله به يا وكال تشكيالتتعقيب به امر شد مطلع وكيلي تخلفات و رفتار و او اعمال انتظامي

تكليف تاتعيين وكالت به مزبور وكيل اشتغال كه موردي در و بدهدبراي حقي برخالف ضرر موجب يا و وكال حيثيت با منافي او قطعي

دارد معلق وكالت شغل از را او باشد اشخاصي

: تاریخ حقوقی مدنی نهادهای

انتخاب ) 1316اسفند • جدید وکالی کانون افتتاحانتخاب جای به قرعه قید با عمال مدیره هیئت

) عدلیه وزارت توسط/30تا 20خرداد • وزیر: توسط روساو انتخاب

بنا و مديره هيات پيشنهاد به كانون شعب اعضايمي تعيين وزيردادگستري تصميم شدند به

وكال • استقالل اليحه ۱۳۳۱اسفندماه در تنظيمماده ۲۳در

وکال • توسط مدیره هیئت انتخاب

: تاریخ حقوقی مدنی نهادهای

• : كانون ، ۱اركان عمومي هيات ، ۲ـ مديره هيات ۳ـ ، وكال انتظامي دادسراي وكال ۴ـ انتظامي دادگاه ـ

وكيل ۶۶۲۶تعداد ۱۳۴۴ -۱۳۲۰• معاضدتي درخواستوكال كانون مزبورقابل ۲۰۹۴/از درخواستهاي از فقرهنبود معاضدتي /پيشرفت مورد ۴۵۳۲براي وكيل

برای • وکال کانون سال 20تعطیلیسال • در انتخابات 1376اولینماده • مجلس 187تصویب در توسعه سوم برنامه

ب قوه ه وشروع ووکالی حقوقی مشاوران مرکز کارقضائیه

: وضعیت حقوقی مدنی نهادهایموجود

نهادها •دادگستری – وکالی کانونبشر – حقوق مدافعان کانونزندانیان – حقوق از دفاع انجمنفعاالن – مجموعه خبرگزاری

ایران در بشر حقوقکردستان – بشر حقوق سازمان

: وضعیت حقوقی مدنی نهادهایموجود

راهبردها•موجود – حقوقی ظرفیتهای از حداکثر استفادهتداوم – برای قضاییه قوه استصوابی نظارت پذیرش

کانون کار

سیاستها•اسکودا – تقویت و کشور سراسر به کانون بسط

) دادگستری) وکالی کانونهای سراسری اتحادیهماده – توقف برای قضاییه قوه به فشار کردن وارد

187

: تحوالت حقوقی مدنی نهادهای

نسبی، • استقالل سمت به حرکت تا 1300دوره1314

نسبی، • استقالل 1332تا 1314دورهرکود، • 1376تا 1356دورهاستقالل، • برای تالش و فعالیت 1389تا 1376دوره•: مهم تحول سه

کشور – سراسر به تشکیالت بسطآموزشی – ساختار بسطمدنی – نهادهای دیگر با ارتباط برقراری

: و ظرفیتها حقوقی مدنی نهادهایچالشها

عنوان • به مستقل تشکیالتی اصوال ایران در قضایی دستگاه . شناسد نمی رسمیت به را وکال کانون

ماده‌ی • اساس بر قضاییه قوه‌ی توسط وکالت مجوز صدورنامه‌ی 187 آیین و اقتصادی توسعه‌ی سوم برنامه‌ی قانون

مصوب آن قوه‌ی 1381شهریور 13اجرایی رئیس توسطقضاییه

مردم" – دستيابي تسهيل و حقوقي الزم حمايتهاي اعمال منظور بهداده اجازه قضاييه قوه به ، عامه حقوق حفظ و قضايي خدمات به

حقوق رشته التحصيالن فارغ صالحيت تاييد به نسبت تا شود ميآنان براي حقوقي مشاوره موسسات تاسيس مجوز صدور جهت

. ادارات و دادگستري محاكم در مذكور مشاوران حضور نمايد اقداممتقاضيان وكالت امور انجام براي غيردولتي و دولتي سازمانهاي ونيز . دادگستري رسمي كارشناسان صالحيت تاييد بود خواهد مجاز

". است پذير امكان فوق طريق به

: و ظرفیتها حقوقی مدنی نهادهایچالشها

مرکر – یک آن اجرایی نامه‌ی آیین و ماده این اساس برشکل قضایی قوه‌ی در کارشناسان و وکال حقوقی، مشاوره‌ی

آن " وظایف از یکی که مشاوره گرفته كارآموزي مجوز اعطايمحل قضايي هاي حوزه تعيين و كارشناسي ، وكالت ، حقوقيپايه وكالت و حقوقي مشاوره پروانه‌هاي اعطاي و آنان خدمت

بررسي ۲، ۱ از پس تاييدصالحيت و كارشناسي پروانه و ( " ماده‌ی ب بند است مركز (. 2توسط اجرایی نامه‌ی آیین

مصوب 32ماده – انقالب و عمومي دادگاههاي دادرسي آئينمجوز: 1379سال سازمان دادن و خانه وزارت كارمندان به

دولتي حقوق باهاي (ليسانس آموزش ) و ورودی آزمون بدونپیگیری مربوط جهت خانه وزارت حقوقي ها هامور دادگاه در

دفاع يا دعوي طرح طريق از

: و ظرفیتها حقوقی مدنی نهادهایچالشها

نظارت • با کانون مدیره‌ی هیئت انتخابات کردن مخدوش : قضاییه قوه‌ی استصوابی

صالحیت – رد به مركز دادگستری وكالی كانون مدیره هیات اعتراضكانون 36 مدیره هیات انتخابات دوره ششمین و بیست داوطلب

مركز ) دادگستری ( 45وكالی آفتاب، ، آنها 1388اسفند 5درصد

امور تعیین • در حقوقدانان بسيج سازمان رييس مشاوربسيج با بسيج برای مرتبط مجموعه يک اندازی کانون در راه

دادگستری منافع ” که وکالی جهت در و انقالب با همگامگام رهبری معظم مقام تدابير و اسالمی جمهوری نظام

باشد اسالمی نظام منافع مدافع و ایسنا،“ ) بردارد30/11/89 )