İlköğretim öğretmenlerinin bilgisayar kullanım ve uzmanlık düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi

Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi

Sayı 32, Sayfa 69-83, 2011

ĠLKÖĞRETĠM ÖĞRETMENLERĠNĠN BĠLGĠSAYAR

KULLANIM VE UZMANLIK DÜZEYLERĠNĠN FARKLI

DEĞĠġKENLER AÇISINDAN ĠNCELENMESĠ

Ertuğrul Usta1, Aykut Emre Bozdoğan

2

1Mevlana Üniversitesi Eğitim Fakültesi, [email protected]

2Giresun Üniversitesi Eğitim Fakültesi, [email protected]

ÖZET

Bu çalıĢmada, ilköğretimde görev yapan öğretmenlerin eğitim amaçlı bilgisayar

kullanım ve uzmanlık düzeyleri farklı değiĢkenler açısından incelenmiĢtir.

AraĢtırmanın çalıĢma grubunu Giresun il merkezinde 9 farklı ilköğretim

okulunda görev yapan toplam 158 öğretmen oluĢturmuĢtur. AraĢtırma betimsel

nitelikli tarama modeliyle gerçekleĢtirilmiĢtir. AraĢtırmada Isleem (2003)

tarafından geliĢtirilen ve Alfa katsayısı 0.93 olarak hesaplanan “Eğitim Amaçlı

Bilgisayar Kullanım ve Uzmanlık Ölçeği” isimli likert tipi anket formu veri

toplama aracı kullanılmıĢtır. Verilerin çözümlenmesinde yüzde, frekans,

aritmetik ortalama, standart sapma ve Pearson’s r korelasyon istatistikleri

kullanılmıĢtır. Öğretmenlerin genel olarak Ms-Word, Ġnternet ve E-posta

uygulamalarını çok sıklıkla kullandıkları ve word, e-posta ve Ġnternet kullanımı

konusunda kendi uzmanlık düzeylerini iyi gördükler görülmüĢtür. Bunun yanı

sıra branĢ öğretmenlerinin sınıf öğretmenlerine göre, mesleğe yeni baĢlayan

öğretmenlerin tecrübeli öğretmenlere göre ve bilgisayarla uzun yıllar önce

tanıĢan öğretmenlerin, yeni tanıĢan öğretmenlere göre genel olarak bilgisayarları

eğitim amaçlı daha fazla kullandıkları ve kendilerini bu konuda daha fazla

uzman olarak gördükleri tespit edilmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Bilgisayar kullanımı, Bilgisayar Uzmanlığı, Ġlköğretim

Öğretmenleri.

.

mailto:[email protected]

Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi

Sayı 32, Sayfa 69-83, 2011

EXAMINATION OF COMPUTER USE AND EXPERTISE

LEVELS OF ELEMENTARY SCHOOL TEACHERS IN

TERMS OF DIFFERENT VARIABLES

Ertuğrul Usta1, Aykut Emre Bozdoğan

2

1 Mevlana Üniversitesi, Faculty of Education, [email protected]

2Giresun Üniversity, Faculty of Education , [email protected]

ABSTRACT

In this study, computer use and expertise levels of teachers working in

elementary schools were examined in terms of different variables. 158 teachers

in total, who work in 9 different elementary schools in Giresun city centre,

constituted the study group of the research. This research was carried out via

descriptive scanning model. Data collection instrument of Likert type

questionnaire named as “Computer Use and Expertise Scale for Educational

Purposes” developed by Isleem (2003) and, whose alpha coefficient was

estimated as 0.93, was used in this research. Percentage, frequency, arithmetic

average, standard deviation and the Pearson’s r correlation statistics were

employed in the analysis of the data. The following outcomes were attained

setting off from the obtained findings: It was observed that in general, teachers

frequently use the applications of Ms-word, Internet and E-mail and consider

their own expertise levels regarding the use of word, e-mail and internet well

enough. Additionally, it was ascertained that subject teachers compared to

classroom teachers, new teachers in comparison with experienced teachers and

teachers, who met computer long time ago, compared to the ones, who met

recently, generally use computers for educational purposes more and consider

themselves more expert in this subject.

Key words: : Computer Use, Computer Expertise, Elementary School Teachers.

mailto:[email protected]

İlköğretim Öğretmenlerinin Bilgisayar Kullanım Ve Uzmanlık Düzeylerinin… 71

Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 32, Sayfa 69-83, 2011

GĠRĠġ

ÇağdaĢ dünyanın beklentileri doğrultusunda gelecek kuĢakları hızla değiĢen

hayat Ģartlarına hazırlamak ve ortaya çıkan nitelikli insan gücü ihtiyacını

karĢılayabilmek için öğrencileri daha donanımlı bir Ģekilde yetiĢtirmek çağdaĢ

eğitimin gereğidir. Eğitim sürecinin planlı bir Ģekilde gerçekleĢtiği yer olan

okullarda yeni nesillerin davranıĢlarına öncelikli olarak yön verecek kiĢiler olan

öğretmenlerin bu hızlı değiĢim sürecine ayak uydurma adına her türlü teknoloji

hakkında asgari düzeyde bilgi sahibi olması ve bu teknolojilerden birçoğunu

öğrenme ve öğretme sürecinde kullanmalarının zorunlu olduğu söylenebilir.

Eğitim kurumlarının temel amaçlarından birinin toplumun ihtiyacı olan bireyler

yetiĢtirmek olduğu düĢünüldüğünde bilgiye ulaĢma, düzenleme, değerlendirme

ve sunma gibi becerilere öğrencileri ulaĢtırmak için kuĢkusuz öğretmenlerinde

bu becerileri elde etmiĢ olmaları beklenmektedir (Kabakçı ve OdabaĢı, 2007).

Bilgisayarın öğrenme ve öğretme sürecinde öğrenciyi güdüleyebilmesi, yaĢam

boyu eğitimi farklı uzaktan eğitim ortamları ile desteklemesi ve öğrenme

sürecinde esnekliği artırması eğitimde bilgisayar kullanımının temel

nedenleridir. (Alkan, 1997; Keser, 1988). Günümüzde bilgiye ulaĢabilen,

kullanabilen, iletebilen ve üretebilen, teknolojiyi kullanabilen ve kendi kendisine

öğrenebilen kısaca öğrenmeyi öğrenmiĢ bireyler yetiĢtirmek eğitim

programlarının temel amaçlarının baĢında gelmektedir (Akkoyunlu ve

Kurbanoğlu, 2003). Bu anlamda öğrenme, sadece okullarda ve belli merkezlerde

değil, yaĢamın her evresinde ve her ortamda ortaya çıkabilecek bir kavram olarak

görülmektedir (Reigeluth, 1999).

Öğretmenler günümüzde her gün bilgisayar, internet, video, cep telefonları ve

benzeri teknolojileri kullanabilen ve çok iyi tanıyan öğrenci kesimiyle karĢı

karĢıya olduklarından, mevcut teknoloji ürünlerini kullanma becerilerini

geliĢtirmedikleri takdirde, gerek öğrenme-öğretme sürecinde gerekse bireysel

olarak öğrenciler karĢısında sıkıntıya düĢebileceklerdir. Bu tür sorunların önüne

geçebilmek için teknolojinin eğitim kurumlarında kullanılması, öğretmen

yetiĢtiren kurumların program içeriklerini de belirgin bir biçimde etkilemektedir

(Slowinski, 2000). KuĢkusuz yüksek öğretimde öğrenciye sunulan derslerin

yoğun Ģekilde teknolojiye dayalı olması öğretmen adaylarının teknoloji

kullanımında donanımlı olarak mezun olmasını sağlayacaktır (ġahin, 2006;

Erdemir, Bakırcı ve Eyduran, 2009). Dersin amacına uygun teknoloji ve

materyal seçimi, öğrencilerin dersi anlama seviyelerini ve bilginin kalıcılığını

etkilemektedir (Alkan, Deryakulu ve ġimĢek, 1995; Fisher, 2000; Yalın, 2003).

Öğretmenlerin mesleki hayatlarında istenilen baĢarıya ulaĢabilmeleri için

öncelikle teknolojinin eğitimdeki rolünü kabullenmeleri ve kullanma becerisine

sahip olmaları gerekmektedir. Çünkü öğretmenler günümüz koĢullarında nerede

görev yaparlarla yapsınlar çok büyük bir ihtimalle teknoloji ile iç içe olan

öğrenci grubu ile karĢılaĢacaktır (Erdemir, Bakırcı ve Eyduran, 2009). Artık bilgi

teknolojilerini rahatlıkla ve verimli bir biçimde kullanabilen, giriĢimci, üretken,

yenilikçi, bireysel sorumluluk sahibi, kendini gerçekleĢtirmiĢ, sürekli kendini

72 E. Usta, A. E. Bozdoğan


yenileyen insanların daha nitelikli sayılacakları ve baĢarılı olacakları açıktır

(Güzeller ve Korkmaz, 2007; Kurbanoğlu ve Akkoyunlu, 2003).

Öğretmenlerin eğitim sistemin en önemli unsurlarından birisi olduğu ve eğitim

sisteminin baĢarılı olabilmesinde öğretmen niteliklerinin tartıĢmasız derecede

önemli olduğu söylenebilir (Mahiroğlu, 2009). Öğrenci üzerinde bu kadar

etkileme gücüne sahip bir mesleğin, bilgi, beceri gibi biliĢsel alan yeterlilikleri

gerektirmesinin yanı sıra günümüz dünyasının vazgeçilmezi olarak adlandırılan

biliĢim teknolojilerinin de yaygın ve etkin olarak kullanılmasını zorunlu hale

getirmektedir. Bundan dolayı günümüz eğitim sisteminde eğitim ile eğitimde

teknoloji kullanımı, birbirinden ayrı düĢünülemeyen iki kavram olmuĢtur

(McCannon & Crews, 2000). Eğitim programlarında bilgisayar teknolojilerinin

kaliteyi artırmakla birlikte eğitim programları ile entegrasyonunda çoğu zaman

sorunlar yaĢanabilmektedir. KuĢkusuz bu sorunların kaynağı daha çok

öğretmenlerin öğretim sürecinde teknolojiyi tam olarak nasıl kullanmaları

gerektiğini bilmemelerinden kaynaklanmaktadır (OdabaĢı, 2000; Sandholtz,

2001; Oral, 2008). Pope, Hare ve Howard (2002) göre teknoloji entegrasyonu

öğretmen yetiĢtirme programlarının temel unsurlarından biri olmalıdır.

Cavanaugh (2002) öğretim elemanlarının öğretim sürecinde biliĢim

teknolojilerinden yeterince yararlanamama sebeplerini teknolojik bilgi ve

kullanabilme becerisinden yoksun olmalarına bağlamıĢtır. Eğitim fakültelerinde

teknoloji destekli eğitimler öğretmen adaylarına sağlanmalı ve kullandırılmalıdır

(ġahin, 2006). Bilgisayar kullanımı üzerine yürütülen bir araĢtırmada, bilgisayar

kullanımında etkililiğin çoğunlukla yaparak öğrenme ile ilgili olduğu ve uzun

süreden beri bilgisayar kullanan çalıĢanların bilgisayar kullanımı konusunda

daha etkin oldukları, çoğu bilgisayar yeteneğinin deneyim yoluyla elde edildiği

ve çalıĢma ortamında gerekli olduğu hallerde daha kolay bir biçimde

edinildiklerini ortaya konmuĢtur (Gürsel, ġahin ve diğ., 2007).

Bilgisayar ağlarının ve yazılımlarının hızla yaygınlaĢması ve eriĢimin oldukça

kolay olması öğretmenler için de gerek derslerini ve sunularını tasarlarken,

gerekse öğrencileri ile bilgi alıĢveriĢi gibi sanal ortamlar oluĢturmada birçok

imkan ortaya koymaktadır (Schrum, Skeele ve Grant, 2002). YaĢanan bu hızlı

geliĢim sürecinin insan yaĢamında ve eğitim sürecinde etkisi gerek okul içinde

gerekse okul dıĢında öğrenci ve öğretmenlerin bilgiyi mesaj haline getirmede,

ulaĢmada ve birbirleri ile haberleĢmede sunduğu katkılar tartıĢmasız bir

gerçektir. Ancak, öğrencilerin öğrenme süreçlerine katkısı açısından

bilgisayarların öğretmenler tarafından eğitim amaçlı olarak hangi seviyede ve ne

Ģekilde kullanıldığı ve bu teknolojiyi sınıfında kullanan öğretmenlerin bilgisayar

uzmanlık seviyelerinin belirlenmesinin önemli olduğu söylenebilir. Bu nedenle

öğretmenlerin eğitim amaçlı bilgisayar kullanım ve uzmanlık düzeylerini

belirlemek, mevcut durumu ortaya koymak açısından oldukça önemlidir. Bu

temel sayıtlıdan hareketle görev yapan öğretmenlerimizin eğitim amaçlı

bilgisayar kullanım ve uzmanlık düzeylerini belirlemek, bu araĢtırmanın temel

amacı olarak belirlenmiĢtir.



ARAġTIRMANIN AMACI

Bu araĢtırmanın amacı, ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin eğitim

amaçlı bilgisayar kullanım düzeylerini ve uzmanlık düzeylerini belirlemektir. Bu

genel amaca ulaĢmak üzere Ģu sorulara yanıt aranmıĢtır:

1.Öğretmenlerin eğitim amaçlı bilgisayar kullanım düzeyleri nedir?

2. Öğretmenlerin eğitim amaçlı bilgisayar uzmanlık düzeyleri nedir?

3. Öğretmenlerin bilgisayar kullanım düzeyleri ile uzmanlık düzeyleri arasında

bir iliĢki var mıdır?

4. Öğretmenlerin branĢları ile bilgisayar kullanım düzeyleri ve uzmanlık

düzeyleri arasında bir iliĢki var mıdır?

5. Öğretmenlerin meslekteki hizmet yılları ile bilgisayar kullanım düzeyleri ve

uzmanlık düzeyleri arasında bir iliĢki var mıdır?

6. Öğretmenlerin bilgisayar kullanma yılları ile bilgisayar kullanım düzeyleri ve

uzmanlık düzeyleri arasında bir iliĢki var mıdır?

YÖNTEM

Bu çalıĢmada, var olan durumu ortaya koymaya yönelik olarak tarama modeline

dayalı betimsel yöntem kullanılmıĢtır. Tarama modelleri var olan durumu, var

olduğu biçimde ve nesnel bir yaklaĢım ile ortaya koyma üzerine

temellenmektedir (Karasar, 1999). Bu çalıĢmada da, öğretmenlerin eğitim amaçlı

bilgisayar kullanım ve uzmanlık düzeyleri çeĢitli değiĢkenler açısından tasvir

edilmeye çalıĢılmıĢtır.

AraĢtırma 2011 yılı nisan ayında Giresun il merkezindeki 9 ilköğretim okulunda

gerçekleĢtirilmiĢtir. AraĢtırmaya kendine ait bilgisayarı olan 98 erkek 60 kadın

toplam 158 ilköğretim öğretmeni (82 sınıf öğretmeni, 76 branĢ öğretmeni)

katılmıĢtır. Böylelikle bu değiĢkenin öğretmelerin eğitim amaçlı bilgisayar

kullanma ve uzmanlık durumlarına etkisini azaltmak amaçlanmıĢtır.

Veri Toplama Aracı ve Verilerin Analizi

AraĢtırmada Isleem (2003) tarafından geliĢtirilen “Eğitim Amaçlı Bilgisayar

Kullanım ve Uzmanlık Ölçeği” isimli likert tipi anket formu kullanılmıĢtır.

Anket Sahin (2006) tarafından Türkçe'ye uyarlanmıĢ ve Alfa katsayısı 0.93

olarak hesaplanmıĢtır. Anket formu ile toplanan veriler üzerinde yüzde, frekans,

aritmetik ortalama, standart sapma ve Pearson’s r korelasyon testleri yapılarak

elde edilen sonuçlar yorumlanmıĢtır. Fark ve iliĢkilerin anlamlılık düzeyi olarak

ise p<0,05 düzeyi yeterli görülmüĢtür. Verilerin analizinde öğretmen puanlarının

beĢli dereceli ölçekten elde edilmiĢ olması nedeniyle puan aralıkları aĢağıdaki

tabloda gösterilmiĢtir.



Tablo 1. Dereceli ölçekten elde edilen puan aralıkları

Aralıklar Kullanım Düzeyi Uzmanlık Düzeyi

1,00-1,79 Hiçbir Zaman Hiç Bilmiyor

1,80-2,59 Nadiren Çok az biliyor

2,60-3,39 Bazen Orta Düzeyde

3,40-4,19 Sık Sık Ġyi düzeyde

4,20-5,00 Çok Sık Çok Ġyi düzeyde

BULGULAR ve YORUM

Ġlköğretim öğretmenlerinin eğitim amaçlı bilgisayar kullanım düzeyleri

incelenmiĢ ve Tablo 2’de özetlenmiĢtir.

Tablo 2. Ġlköğretim öğretmenlerinin eğitim amaçlı bilgisayar kullanım ve uzmanlık düzeyleri ile bu

iki düzey arasındaki iliĢki

Kullanım

Düzeyi

Uzmanlık

Düzeyi r

* p<0,05 X Ss X

Ss

1. Word1 3,74 1,26 3,35 1,14 0,683*

2. Excel2 2,82 1,28 2,68 1,04 0,806*

3. Veritabanı3 2,46 1,27 2,40 1,10 0,853*

4. Sınıf Yönetimi4 3,02 1,41 2,79 1,26 0,836*

5. Grafikler5 2,84 1,25 2,60 1,07 0,812*

6. PowerPoint6 3,03 1,35 3,00 1,21 0,895*

7. Çoklu ortam yazarlığı7 2,34 1,25 2,31 1,20 0,832*

8. CD-DVD/Web-tabanlı EtkileĢimli Ġçerik8 2,72 1,29 2,50 1,22 0,820*

9. Web Tasarım Programı9 1,94 1,34 1,93 1,17 0,795*

10. E-posta10 3,56 1,26 3,40 1,14 0,746*

11. Ġnternet11 3,86 1,32 3,46 1,22 0,732*

12. Veri Analiz Programı12 1,73 1,03 1,70 1,03 0,869*

13. Bilgisayar Benzetimleri ve Oyunları 2,10 1,08 1,94 1,03 0,672*

14. AlıĢtırma ve Uygulama 2,74 1,27 2,40 1,18 0,776*

15. Alanlara Özgü Programlar13 2,86 1,27 2,68 1,16 0,826*

16. Windows ĠĢletim Sistemi14 3,03 1,44 2,77 1,32 0,880* 1 (elektronik metin oluĢturma, saklama ve çıktı alma), 2 (ortalama, standart sapma vb. sayısal iĢlemler yapma), 3

(veri oluĢturma, düzenleme ve sorgulama), 4 (elektronik not defteri, Blackboard-WebCT vb.), 5 (resimler, Ģekiller,

grafikler oluĢturma ve düzenleme), 6 (ders sunumu hazırlama), 7 (Ç.O. prog. hazırlama, BDÖ materyali), 8

(haritalar, sözlükler), 9 (FrontPage, DreamWeaver vs.), 10 (elektronik iletileri gönderme ve alma vs.), 11 (Ġnternet

kullanımı ve Ġnternette araĢtırma yapma vs.), 12 (SPSS, SAS vs.), 13 (alana özgü programlar), 14 (XP, VĠSTA)

Tablo 2’de verilen öğretmenlerin eğitim amaçlı bilgisayar kullanım düzeyleri

incelendiğinde, öğretmenlerin Word, e-posta ve interneti sık sık kullandıkları

görülmektedir. Bu sonuç, bu araçların öğretmenler tarafından bireysel iĢlerde de

sıklıkla kullanılıyor olmasından kaynaklanabilir. Öte yandan öğretmenlerin

Excel, sınıf yönetimi, grafikler, Powerpoint, CD-ROM, DVD ve web-tabanlı

etkileĢimli içerik, araĢtırma ve uygulama, alanlara özgü programlar ve windows

iĢletim sistemini de bazen kullandıkları görülmektedir. Veritabanı, çoklu ortam

yazarlığı, web tasarım programı, veri analiz programı ve bilgisayar

benzetimleri/oyunlarını ise öğretmenlerin nadiren kullandıkları görülmektedir.



Öğretmenlerin eğitim amaçlı bilgisayar uzmanlık düzeyleri incelendiğinde ise,

öğretmenlerin kendilerini Word, e-posta ve internet kullanımı konusunda iyi

düzeyde; Excel, sınıf yönetimi, grafikler, Powerpoint, Windows iĢletim sistemi

ve alanlara özgü programların kullanımında orta düzeyde ve diğer uygulamalar

konusunda ise düĢük düzeyde uzman olarak görmektedir. Bu kapsamda

öğretmenlerin kendi uzmanlıklarına iliĢkin algılarının en yüksek olduğu

uygulamaların internet, e-posta kullanımı ve Word olduğu gözlenmektedir.

Öğretmenlerin en az uzmanlık belirttikleri maddeler ise bilgisayar

benzetimleri/oyunları, web tasarım programı ve veri analiz programı olmuĢtur.

Bu sonuçların ülkemizde benzetim/oyunların eğitim ortamlarında

kullanımlarının henüz yeterince yaygınlaĢmamasından; web tasarım ve veri

analizi programlarının ise öğretmenlerin çalıĢtıkları eğitim kurumlarında çok

fazla ihtiyaç duymadıklarından kaynaklandığı söylenebilir.

Öğretmenlerin bilgisayar kullanım düzeyleri ile uzmanlık seviyeleri arasında tüm

alt boyutlarda pozitif yönde, yüksek düzeyde anlamlı (p<0,01) bir iliĢkinin

olduğu görülmektedir. Bu durum öğretmenlerin bilgisayar kullanmada uzmanlık

düzeyleri arttıkça bilgisayar kullanım seviyelerinin arttığını veya bir baĢka

deyiĢle bilgisayar kullanım seviyeleri arttıkça bilgisayar kullanmada uzmanlık

düzeylerinin arttığı sonucunu ortaya koymaktadır.

Ġlköğretim öğretmenlerinin eğitim amaçlı bilgisayar kullanım düzeyleri ile branĢ,

hizmet yılı ve bilgisayar kullanma süreleri incelenmiĢ ve Tablo 3, 4, ve 5’de

özetlenmiĢtir.

Tablo 3. Ġlköğretim öğretmenlerinin eğitim amaçlı bilgisayar kullanım düzeyleri ile

branĢ değiĢkeni arasındaki iliĢki

ÖĞRETMENLERĠN EĞĠTĠM AMAÇLI

BĠLGĠSAYAR KULLANIM DÜZEYLERĠ

BRANġ

Sın

ıf

Öğ

r.

Bra

nĢ

Öğ

r.

r

* p<0,05

f F

82 76

X X

1. Word 3,56 3,94 0,154

2. Excel 2,70 2,94 0,094

3. Veritabanı 2,46 2,47 0,004

4. Sınıf Yönetimi 3,14 2,89 -0,089

5. Grafikler 2,82 2,86 0,016

6. PowerPoint 2,92 3,15 0,085

7. Çoklu ortam yazar. 2,31 2,36 0,020

8. CD-ROM, DVD ve Web-tabanlı Etk. Ġçer. 2,65 2,78 0,051

9. Web Tasarım Prog. 1,82 2,07 0,093

10. E-posta 3,26 3,89 0,248*

11. Ġnternet 3,73 4,00 0,102

12. Veri Analiz Prog. 2,00 1,74 -0,099

13. Bilgisayar Benz. ve Oyun. 1,97 2,23 0,120



14. AlıĢtırma ve Uyg. 3,02 2,44 -0,227*

15. Alanlara Özgü Pr. 2,92 2,78 -0,054

16. Windows ĠĢletim S. 3,02 3,05 0,010

Tablo 3 incelendiğinde sınıf öğretmenlerinin word ve interneti sık sık

kullandıkları, excel, sınıf yönetimi, grafikler, ppoint, web tabanlı etkileĢimli

içerikler, e-posta, alıĢtırma ve uygulama, alanlara özgü programlar ve Windows

iĢletim sistemlerini ise bazen kullandıkları görülmektedir. BranĢ öğretmenlerinde

de aynı sonuçlar göze çarpmaktadır. Bunun yanı sıra yapılan detaylı incelemede

branĢ öğretmenleri içerisinde de bilgisayar öğretmenlerinin (n=8) hemen hemen

bütün maddeler için yüksek aritmetik ortalamaya sahip oldukları, okul öncesi

öğretmenlerinin (n=6) ise en düĢük aritmetik ortalamaya sahip oldukları tespit

edilmiĢtir.

Öğretmenlerin bilgisayar kulanım düzeyleri ile branĢları arasındaki iliĢki

incelendiğinde ise e-posta kullanımı konusunda branĢ öğretmenleri lehine pozitif

ancak düĢük bir iliĢki söz konusu iken (r=0,248), alıĢtırma ve uygulama

konusunda sınıf öğretmenleri lehine düĢük düzeyde bir iliĢki görülmektedir

(r=0,227).

Tablo 4. Ġlköğretim öğretmenlerinin eğitim amaçlı bilgisayar kullanım düzeyleri ile hizmet yılı

değiĢkeni arasındaki iliĢki

ÖĞRETMENLERĠN EĞĠTĠM

AMAÇLI BĠLGĠSAYAR

KULLANIM DÜZEYLERĠ

HĠZMET YILI

1-5

yil

6-1

0 y

ıl

11

-15 y

ıl

16

-20 y

ıl

21 y

ıl v

e

üzeri

r

* p<0,05

f F f f f

10 38 26 10 74

X X X X X 1. Word 3,40 4,10 3,76 4,40 3,51 -0,123

2. Excel 2,40 3,05 3,30 2,60 2,62 -0,112

3. Veritabanı 2,40 2,63 2,30 2,20 2,48 -0,017

4. Sınıf Yönetimi 3,00 3,26 2,30 3,40 3,10 0,023

5. Grafikler 3,80 3,00 2,61 2,40 2,78 -0,138*

6. PowerPoint 3,60 3,31 3,00 3,20 2,81 -0,176

7. Çoklu ortam yazar. 2,20 2,63 2,00 2,60 2,29 -0,043

8. CD-ROM, DVD ve Web-

tabanlı Etk. Ġçer. 3,40 3,00 2,38 3,40 2,51 -0,166*

9. Web Tasarım Prog. 2,40 2,10 1,76 1,80 1,89 -0,083

10. E-posta 3,80 4,15 3,46 3,20 3,32 -0,236*

11. Ġnternet 4,00 4,21 4,00 4,00 3,59 -0,182*

12. Veri Analiz Prog. 1,80 1,47 1,69 1,00 1,97 0,158*

13. Bilgisayar Benz. ve Oyun. 3,40 2,10 1,61 2,40 2,05 -0,123

14. AlıĢtırma ve Uyg. 3,00 2,21 2,53 3,40 2,97 0,194*

15. Alanlara Özgü Pr. 3,20 2,89 2,69 3,40 2,78 -0,049

16. Windows ĠĢletim S. 3,20 3,31 2,53 3,60 2,97 -0,055



Öğretmenlerin hizmet yılları ile bilgisayarı eğitim amaçlı kullanım düzeyleri

incelendiğinde genel olarak yine word, e-posta ve internet kullanımı konusunda

bütün öğretmenlerin yüksek aritmetik ortalamaya sahip oldukları görülmektedir.

Bunun yanı sıra öğretmenlerin veri analiz programlarını kullanma ve web

tasarımı konularında en düĢük aritmetik ortalamaya sahip oldukları göze

çarpmaktadır.

Öğretmenlerin hizmet yılları ile eğitim amaçlı bilgisayar kullanma düzeyleri

arasındaki iliĢki incelendiğinde ise bazı durumlarda düĢük düzeyde negatif bir

iliĢki olduğu görülmektedir. Meslekteki yeni öğretmenlerin grafik kullanımı, e-

posta, internet kullanımı gibi durumlarda meslekte daha fazla görev yapan

öğretmenlere göre daha baĢarılı oldukları dikkat çekmektedir.

Tablo 5. Ġlköğretim öğretmenlerinin eğitim amaçlı bilgisayar kullanım düzeyleri ile bilgisayar

kullanma süreleri arasındaki iliĢki



KULLANIM DÜZEYLERĠ

BĠLGĠSAYAT KULLANMA SÜRELERĠ

1-5

yil

6-1

0

yıl

11

-15

yıl

16

-20

yıl

r

* p<0,05

F F f f

38 86 30 4

X X X X 1. Word 2,94 3,86 4,26 5,00 0,387*

2. Excel 2,00 2,90 3,60 3,00 0,380*

3. Veritabanı 1,84 2,58 2,73 4,00 0,300*

4. Sınıf Yönetimi 2,84 2,86 3,60 4,00 0,196*

5. Grafikler 2,73 2,81 3,13 2,50 0,069

6. PowerPoint 2,68 2,95 3,73 3,00 0,218*

7. Çoklu ortam yazar. 1,78 2,39 2,73 3,50 0,291*

8. CD-ROM, DVD ve Web-tabanlı

Etk. Ġçer. 2,31 2,74 3,13 3,00 0,202*

9. Web Tasarım Prog. 1,68 2,00 2,26 1,00 ,078

10. E-posta 2,73 3,79 3,86 4,50 0,331*

11. Ġnternet 2,94 4,00 4,46 5,00 0,408*

12. Veri Analiz Prog. 1,63 1,79 1,80 1,00 0,000

13. Bilgisayar Benz. ve Oyun. 1,89 2,11 2,26 2,50 0,128

14. AlıĢtırma ve Uyg. 2,36 2,69 3,26 3,50 0,247*

15. Alanlara Özgü Pr. 2,47 2,81 3,26 4,50 0,273*

16. Windows ĠĢletim S. 2,47 2,95 3,80 4,50 0,336*

Öğretmenlerin bilgisayar kullanma süreleri dikkate alındığında, bilgisayar

kullanım süresi fazla olan öğretmenlerin eğitim amaçlı bilgisayar kullanımı

konusunda hemen hemen bütün maddelerden yüksek aritmetik ortalamaya sahip

olduğu söylenebilir.

Öğretmenlerin bilgisayar kullanım süreleri ile eğitim amaçlı bilgisayar kullanım

düzeyleri arasında grafikler, web tasarım programları, veri analiz programları ve

bilgisayar oyunları dıĢında kalan diğer durumlarda bilgisayar kullanım süresi



fazla olan öğretmenler lehine orta ve düĢük düzeyde pozitif bir iliĢki olduğu

dikkat çekmektedir.

Ġlköğretim öğretmenlerinin eğitim amaçlı bilgisayar uzmanlık düzeyleri ile

branĢ, hizmet yılı ve bilgisayar kullanma süreleri incelenmiĢ ve Tablo 6, 7 ve

8’de özetlenmiĢtir.

Tablo 6. Ġlköğretim öğretmenlerinin eğitim amaçlı bilgisayar uzmanlık düzeyleri ile

branĢ değiĢkeni arasındaki iliĢki

ÖĞRETMENLERĠN EĞĠTĠM AMAÇLI

BĠLGĠSAYAR UZMANLIK

DÜZEYLERĠ

BRANġ

Sın

ıf

Öğ

r.

Bra

nĢ

Öğ

r.

r

* p<0,05

F f

82 76

X X 1. Word 3,02 3,71 0,302*

2. Excel 2,56 2,81 0,123

3. Veritabanı 2,41 2,39 -0,009

4. Sınıf Yönetimi 2,80 2,78 -0,006

5. Grafikler 2,51 2,71 0,092

6. PowerPoint 2,75 3,26 0,209*

7. Çoklu ortam yazar. 2,24 2,39 0,063

8. CD-ROM, DVD ve Web-tabanlı Etk. Ġçer.

2,46 2,55 0,037

9. Web Tasarım Prog. 1,78 2,10 0,138

10. E-posta 3,14 3,68 0,235*

11. Ġnternet 3,26 3,68 0,170*

12. Veri Analiz Prog. 1,87 1,62 -0,110

13. Bilgisayar Benz. ve Oyun. 1,73 2,18 0,220*

14. AlıĢtırma ve Uyg. 2,56 2,23 -0,137

15. Alanlara Özgü Pr. 2,65 2,71 0,022

16. Windows ĠĢletim S. 2,73 2,81 0,032

Tablo 6 incelendiğinde sınıf öğretmenlerinin word, e-posta ve internet

konusunda orta düzeyde uzman oldukları, excel, sınıf yönetimi, grafikler, ppoint,

web tabanlı etkileĢimli içerikler, alıĢtırma ve uygulama, alanlara özgü

programlar ve Windows iĢletim sistemlerinde ise az düzeyde uzman oldukları

görülmektedir.

BranĢ öğretmenlerinde de aynı sonuçlar göze çarpmaktadır. Yapılan detaylı

incelemede ise branĢ öğretmenleri içerisinde de bilgisayar öğretmenlerinin (n=8)

hemen hemen bütün maddeler konusunda uzman oldukları, okul öncesi

öğretmenlerinin (n=6) ise en e-posta ve internet dıĢında kalan bütün konularda

düĢük düzeyde uzman oldukları tespit edilmiĢtir.



Öğretmenlerin bilgisayar kulanım düzeyleri ile branĢları arasındaki iliĢki

incelendiğinde ise word, ppoint, e-posta kullanımı konusunda branĢ öğretmenleri

lehine pozitif orta düzeyde bir iliĢki söz konusu iken, bilgisayar oyunları

konusunda sınıf öğretmenleri lehine düĢük düzeyde bir iliĢki görülmektedir.

Tablo 7. Ġlköğretim öğretmenlerinin eğitim amaçlı bilgisayar uzmanlık düzeyleri ile hizmet yılları arasındaki iliĢki

ÖĞRETMENLERĠN

EĞĠTĠM AMAÇLI

BĠLGĠSAYAR UZMANLIK

DÜZEYLERĠ

HĠZMET YILI

1-5

yil

6-1

0 y

ıl

11

-15

yıl

16

-20

yıl

21 y

ıl

ve

üzeri

r

* p<0,05

f F F f f

10 38 26 10 74

X X X X X 1. Word 3,40 3,84 3,61 3,60 2,97 -0,287*

2. Excel 2,80 2,94 2,84 2,60 2,48 -0,181*

3. Veritabanı 2,80 2,52 2,23 2,40 2,35 -0,083

4. Sınıf Yönetimi 3,00 3,15 2,07 3,00 2,81 -0,049

5. Grafikler 3,20 2,94 2,38 2,40 2,45 -0,202*

6. PowerPoint 3,80 3,52 2,92 3,40 2,59 -0,337*

7. Çoklu ortam yazar. 2,20 2,78 1,76 2,80 2,21 -0,095

8. CD-ROM, DVD ve Web-

tabanlı Etk. Ġçer. 2,60 2,84 2,30 3,40 2,27 -0,148

9. Web Tasarım Prog. 2,80 2,15 1,76 1,40 1,83 -0,173*

10. E-posta 4,20 3,89 3,30 2,60 3,18 -0,290*

11. Ġnternet 4,40 3,84 3,69 3,60 3,05 -0,338*

12. Veri Analiz Prog. 1,80 1,57 1,76 1,40 1,78 0,048

13. Bilgisayar Benz. ve Oyun. 2,60 2,05 1,76 2,40 1,81 -0,142

14. AlıĢtırma ve Uyg. 3,20 2,10 2,30 2,80 2,43 0,013

15. Alanlara Özgü Pr. 3,40 2,78 2,46 3,20 2,54 -0,131

16. Windows ĠĢletim S. 3,00 3,10 2,38 3,20 2,64 -0,105

Tablo 8. Ġlköğretim öğretmenlerinin eğitim amaçlı bilgisayar uzmanlık düzeyleri ile bilgisayar

kullanma süreleri arasındaki iliĢki



UZMANLIK DÜZEYLERĠ

BĠLGĠSAYAT KULLANMA YILI

1-5

yil

6-1

0 y

ıl

11

-15

yıl

16

-20

yıl

r

* p<0,05

F F f f

38 86 30 4

X X X X 1. Word 2,52 3,46 3,93 4,50 0,443*

2. Excel 2,05 2,74 3,26 3,00 0,368*

3. Veritabanı 1,94 2,48 2,53 4,00 0,269*

4. Sınıf Yönetimi 2,47 2,72 3,33 3,50 0,235*

5. Grafikler 2,21 2,62 3,13 2,00 0,210*

6. PowerPoint 2,52 2,97 3,66 3,00 0,272*

7. Çoklu ortam yazar. 1,68 2,37 2,86 3,00 0,334*

8. CD-ROM, DVD ve Web-tabanlı 2,00 2,48 3,13 3,00 0,299*



Etk. Ġçer.

9. Web Tasarım Prog. 1,47 2,06 2,26 1,00 0,148

10. E-posta 2,94 3,46 3,66 4,50 0,258*

11. Ġnternet 2,78 3,51 4,06 4,50 0,370*

12. Veri Analiz Prog. 1,42 1,81 1,86 1,00 0,084

13. Bilgisayar Benz. ve Oyun. 1,63 1,97 2,13 3,00 0,219*

14. AlıĢtırma ve Uyg. 1,89 2,39 2,93 3,50 0,322*

15. Alanlara Özgü Pr. 2,36 2,58 3,20 4,00 0,283*

16. Windows ĠĢletim S. 2,10 2,72 3,66 3,50 0,381*

Öğretmenlerin bilgisayar kullanma süreleri dikkate alındığında, bilgisayar

kullanım süresi fazla olan öğretmenlerin eğitim amaçlı bilgisayar uzmanlığı

konusunda hemen hemen bütün maddelerden yüksek aritmetik ortalamaya sahip

olduğu söylenebilir.

Öğretmenlerin bilgisayar kullanım süreleri ile eğitim amaçlı bilgisayar uzmanlık

düzeyleri arasında web tasarım programları ve veri analiz programları dıĢında

kalan diğer durumlarda bilgisayar kullanım süresi fazla olan öğretmenler lehine

orta düzeyde pozitif bir iliĢki olduğu dikkat çekmektedir.

SONUÇ VE TARTIġMA

AraĢtırma sonuçları kısaca özetlenecek olursa;

1. Öğretmenlerin büyük bir kısmı Ms-Word, Ġnternet ve e-posta uygulamalarını

çok sıklıkla kullanmaktadırlar. AraĢtırmaya katılan öğretmenlerin yaklaĢık yarısı

excel, grafik uygulamaları, PowerPoint, alanlara özgü programları bazen

kullanmaktadır. Ancak, veritabanı, sınıf yönetimi çoklu ortam yazarlığı CD-

ROM, DVD ve web-tabanlı etkileĢimli içerik, web tasarım programı, veri analiz

programı, bilgisayar benzetimleri ve oyunları, alıĢtırma ve uygulama

yazılımlarını nadiren kullanmaktadırlar.

2. AraĢtırmaya katılan öğretmenler kendilerini word, e-posta ve internet

kullanımı konusunda uzmanlık düzeylerini iyi olarak; powerpoint, grafik

iĢlemleri, excel, windows iĢletim sistemi, alanlara özgü programların kullanımı

konularında uzmanlıklarını orta düzeyde veritabanı, sınıf yönetimi çoklu ortam

yazarlığı ve web-tabanlı etkileĢimli içerik, web tasarım programı, veri analiz

programı, bilgisayar benzetimleri ve oyunları, alıĢtırma ve uygulama

yazılımlarını kullanma konusunda ise yetersiz görmektedirler.

Hızla geliĢen ve değiĢen Ģartlar ve yeni teknolojiler öğrencileri ve öğrenme

ortamlarını olduğu kadar öğretmenleri de etkilemektedir. Zaten yaĢanan bu hızlı

teknolojik değiĢimlerin öğretmenlerden beklenen iĢlevleri etkilememesi

düĢünülemez. Çağıltay ve ark. (2001) tarafından yapılan ve teknoloji kullanımına

iliĢkin öğretmen görüĢleri belirlemeye yönelik araĢtırmada öğretmenlerin sınıfta

teknoloji kullanmaya yönelik olumlu fikirlere sahip oldukları görülmektedir.

Hatta o zamana kadar hiç bilgisayar kullanmamıĢ öğretmenler bile teknolojiye

karĢı direnç göstermemiĢ ve olumlu fikir beyan etmiĢlerdir. O zamanki Ģartlar



düĢünüldüğünde haklı olarak öğretmenler değil okullarda, kiĢisel olarak yeterli

bilgisayarın olmadığından yakınmıĢlar, öğretim programların da uygun

olmadığından Ģikâyet etmiĢlerdir. Gür, Özoğlu ve BaĢer (2010) tarafından

yapılan ve okullarda bilgisayar teknolojisinin kullanımında karĢılaĢılan

sorunların incelendiği araĢtırmada öğretmenlerin genelde teknolojiye karĢı

olumlu oldukları ve genel amaçlı olarak bilgisayar kullanımında kendilerini

yeterli gördükleri görülmektedir. Ancak, branĢları itibarı ile alanlarına özgü

yazılımlardan pek haberdar değillerdir. Bu durum, aradan geçen yaklaĢık on

yılda aslında çok fazla bir Ģeyin değiĢmediğini, en baĢtan beri teknolojiye karĢı

olan olumlu tutumumuzu sadece devam ettirdiğimizi ancak alanımıza özgü

konularda yeterli ilerlemeyi sağlayamadığımız Ģeklinde yorumlanabilir.

KuĢkusuz yeni bilgi ve iletiĢim teknolojilerini etkili bir biçimde öğrenme-

öğretme sürecinde kullanabilmek karmaĢık bir süreç olabildiği gibi zaman da

gerektirmektedir (Alessi ve Trollip, 2001). Ancak Akpınar’ın (2003) da belirttiği

gibi öğretmen yetiĢtiren kurumlar yetiĢtirdikleri elemanların yeniliklerden

haberdar olmaları ve kendilerini yetiĢtirmelerinde sorumluluk sahibi olacakları

yeni bir düzenleme yapılabilir. Benzer Ģekilde bakanlık ve sendika gibi diğer

öğretmen örgütleri ile iĢbirliği içerisinde, eğitim fakültelerinin hazırlayacağı ağ

tabanlı programlar ve ağ sayfaları öğretmenlerin kendilerini yetiĢtirmede

baĢvuracakları önemli bir kaynak olabilir. Öğretmenler mezun olduğu fakülte

yerleĢkesine uzak bile olsa, kendi fakülte ağ sayfalarına ulaĢabileceği gibi, iĢ

yerine yakın olan fakültelerin hazırlayacağı seminer ve geliĢtirme etkinliklerine

de katılabilmeli ve yaĢam boyu eğitim kapsamında sürekli olarak kendi kiĢisel ve

mesleki geliĢimine katkı sağlamalıdır (Akpınar, 2003).

Yukarıdaki sonuçlardan hareketle, öğretmenlerin doğrudan bilgisayar destekli

eğitim, web destekli eğitim ve bilgisayar ortamında ders materyali hazırlama

becerilerinin ve uzmanlık düzeylerinin geliĢtirilmesine yönelik hizmet içi kurslar

veya bu tür becerileri geliĢtirebilecekleri online öğrenme ortamları tasarlanması

önerilmektedir.

KAYNAKLAR

Akkoyunlu, B. & Kurbanoğlu, S. (2003). Öğretmen adaylarının bilgi

okuryazarlığı ve bilgisayar öz-yeterlik algıları üzerine bir çalıĢma. Hacettepe

Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 1-10.

Akpınar, Y. (2003). Öğretmenlerin yeni bilgi teknolojileri kullanımında

yükseköğretimin etkisi: Ġstanbul okulları örneği. The Turkish Online Journal of

Educational Technology – TOJET April 2003 ISSN: 1303-6521 volume 2 Issue

2 Article 11

Alkan, C. (1997). Eğitim teknolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.



Alkan, C., Deryakulu, D. & ġimĢek, N. (1995). Eğitim teknolojisine giriş:

Disiplin, Süreç,Ürün. Ankara: Önder Matbaacılık Ltd.ġti.

Cavanaugh, C. (2002). Faculty development in educational technology.

Technology and Teacher Education Annual, 621-622. Charlottesville, VA:

Association for the Advancement of Computing in Education.

Çağıltay, K., Çakıroğlu, J., Çağıltay, N. & Çakıroğlu, E. (2001). Öğretimde

bilgisayar kullanımına iliĢkin öğretmen görüĢleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim

Fakültesi Dergisi, 21, 19-28.

Erdemir, N., Bakırcı, H., Eyduran, E. (2009). Öğretmen adaylarının eğitimde

teknolojiyi kullanabilme özgüvenlerinin tespiti. Türk Fen Eğitimi Dergisi Yıl

6, Sayı 3, Aralık 2009

Fisher, M. (2000). Computer skills of initial teacher education students. Journal

of Information Technology for Teacher Education, 9(1), 109–123.

Gür, B., Özoğlu, M. & BaĢer, T. (2010). Okullarda bilgisayar teknolojisi

kullanımı ve karşılaşılan sorunlar. 9. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi

Sempozyumu, Elazığ, 2010, s. 929-934

Gürsel, M., ġahin, Ġ., IĢık, N. & Özaslan, G. (2007). Eğitim fakültelerinde görev

yapan yöneticilerin bilgisayara karşı tutumlar ve bilgisayar kullanma düzeyleri.

16. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 5-7 Eylül 2007. GaziosmanpaĢa

Üniversitesi, Tokat.

Güzeller, C. & Korkmaz, Ö., (2007). Bilgisayar destekli öğretimde bir ders

yazılımı değerlendirmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt 15, No:1, Kastamonu:

Mart.

Isleem, M. I. (2003). Relationships of selected factors and the level of computer

use for instructional purposes by technology education teachers in Ohio public

schools: a statewide survey (Doctoral dissertation, The Ohio State University,

2003). ProQuest DigitalDissertations. (UMI No. AAT 3124087).

Kabakçı, I. & OdabaĢı, F. (2007). Bilgisayar öğretmenlerinin ilk çaliĢma

yillarina yönelik mesleki geliĢim etkinliği. Uluslararası Öğretmen YetiĢtirme

Politikaları ve Sorunları Sempozyumu, Azerbaycan.

Karasar, N. (1999). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler,

Ankara: Nobel Yayınevi.

Keser, H. (1988). Bilgisayar destekli eğitim için bir model önerisi.

YayınlanmamıĢ Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bil. Enstitüsü,

Ankara.

http://www.ksef.gazi.edu.tr/dergi/pdf/Cilt-15-No1-2007Mart/155cguzeller.pdf








Mahiroğlu, A. (2009). Öğretmenlik mesleği ve öğretmen yetiĢtirmede geliĢmeler

ve yenilikler. Ö. Demirel, Z. Kaya (Ed.), Eğitim Bilimine Giriş. Pegem Akademi.

4. Baskı

McCannon, M., & Crews, T. B. (2000). Assessing the technology needs of

elementary school teachers. Journal of Technology and Teacher Education, 8(2),

111-121.

OdabaĢı, H. F. (2000). Faculty use of technological resources in Turkey.

Innovations in Education and Training International, 37(2), 103-107.

Oral, B. (2008). The evaluation of the student teachers’ attitudes toward Internet

and democracy, Computers & Education, 50, 437–445.

Pope, M., Hare, D., & Howard, E. (2002). Technology integration: Closing the

gap between what preservice teachers are taught to do and what they can do.

Journal of Technology and Teacher Education, 10(2), 191-203.

Reigeluth, C. M. (1999). What is instructional desing theory and How is it

changing? . In C.M. Reigeluth (Ed.). Instructional Design Theories and Models:

A New Paradigm of Instructional Theory, (Vol II) (s:5-29). Mahwah, NJ:

Lawrence Erlbaum Associates.

Sahin, S. (2006). Instructional computer use by COE faculty in Turkey:

Application of Diffusion of Innovations Theory (Unpublished Doctoral

Dissertation, Iowa State University, 2006).

Sandholtz, J. H. (2001). Learning to teach with technology: A comparison of

teacher development programs. Journal of Technology and Teacher Education,

9, 3. 349-74.

Schrum, L., Skeele, R. & Grant, M.(2002). One college of education’s effort to

infuse technology: A systemic approach to revisioning tecahing and learning.

Journal of Research on Technology in Education, 35(2).

Slowinski, J. (2000). Becoming a technologically savvy administrator. ERIC

Digest 135.

Yalın, H.Ġ (2003). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Ankara: Nobel

Yayınları

84

Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 32, 2011

Documents

İlköğretim öğretmenlerinin bilgisayar kullanım ve uzmanlık düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi