View
14
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Yrd.Doç.Dr. İlyas yolbaşÇocuk Sağlığı ve hastalıkları ABD
1
Somatik ağrıAğrıyan organa komşu olan parietal periton tutulurDaha keskin ve tanımlanabilir Ağrı lokalize edilebilirBeyinde kortekste sonlanır
Visseral ağrı (otonomik)
Genelde karın orta hattında, periumblikal bölgede bazen yaygın olarak hissedilir
Tam lokalize edilemez, Künt bazen şiddetli ancak dalgalı bir seyir
gösterirHastalığın hafif olduğu başlangıç evrelerinde
ortaya çıkar
Yansıyan ağrıBir ağrıyan organ, aynı segment ile innerve
edilen deride de ağrıya neden olabilir Hafif veya şiddetli hassasiyet alınabilir
Kaşınma, yanma yapabilir İğne ile deriye uyarı verilerek hangi
segmentin olduğu saptanabilir
Kronik karın ağrısı
Kronik karın ağrısı son üç ay içinde çocuğun alışılmış günlük aktivitesini engelleyecek şiddette en az üç kez karın ağrısı atağının olmasıdır..
** Tekrarlayan karın ağrısı olgularının % 85-90’ı fonksiyonel, %10- 15’u organik nedenlerle oluşur. .
7
Apley ve Naish
Fonksiyonel karın ağrısı tanımıKarın ağrısını açıklayacak
yapısal,enfeksiyöz,inflamatuvar vebiyokimyasal neden yoksa fonksiyonel terimi kullanılmaktadır
8
FONKSİYONEL KARIN AĞRISI NEDENLERİ
Fonksiyonel Dispepsi: En az 12 hafta süren üst abdomende, umblikus üzerinde rahatsızlık hissi, erken doyma, dolgunluk, gaz ve bulantı gibi şikayetler olabilir.
İrritabl bağ. Send: En az 12 hafta süren ağrıya yol açar. Ağrı dışkılama ile geçer. Ağrı dışkı sıklığı değişimi ve/veya dışkı formu değişimi ile ilişkilidir.
9
FONKSİYONEL KARIN AĞRISI NEDENLERİ Abdominal Migren: En az 3 paroksismal epizod
halinde, son 12 ay içinde 2 saatten, bir kaç güne kadar süren karın ağrısı, bunu izleyen semptomsuz dönemler (hafta, ay) anamnezi düşündürür.
Aerofaji (hava yutma):Yutulan havaya bağlı karın şişliği, tekrarlayan geğirme veya gaz çıkarma ile kuşkulanılır. Öyküde yoğun karbonat tüketimi, sakız çiğneme, başparmak emme olabilir
10
Fonksiyonel karın ağrısı epidemiyolojisi 5-10 yaş arası ve adölesan dönemde daha sıkAdölesanlarda %10-25 (en azından haftalık karın
ağrısı)Hastaneye başvuruyu etkileyen faktörler
Sosyo-kültürelAileselAğrının algılanışı
11
Fonksiyonel karın ağrısı epidemiyolojisiOrganik nedene bağlı olanlar: Merkezi olmayan
ağrı, gece ağrısı, ishal, hematemez, hematokezia, yorgunluk, ateş, baş ağrısı, döküntü, anemi, ağırlık kaybı, büyüme gelişme yetersizliği, artralj, gecikmiş puberte, perianal lezyonlar, eritema nodosum vb.
** Yemeklerle ilişkili olmayan fonksiyonel ağrıda çocuk aktivitesini devam ettirebilirken, organik nedenli ağrıda aktivitesini kesmesi ve gece ve/veya sabah ağrıyla uyanması tipiktir.
4 yaş altındaki karın ağrılarında daha çok organik nedenler düşünülmeli.
12
Fonksiyonel karın ağrısının patofizyolojisiAğrı gerçektir
Rol yapma,Taklit etme,İstenmeyen bir olaydan kaçınma olarak
yorumlanmamalıdır.
13
İşlevsel karın ağrısı: Psikolojik durum
14
AnksiyeteDepresyon
Özgüvende azalmaGeri çekilme
Genetik yatkınlık
Uygun aile ortamı içinde filizlenme
•Annede depresyon•Aşırı korumacılık
•Sertlik, katılık•Çözülmemiş çatışmalar
Organik ve organik olmayan kronik durumlara
psikolojik olarak uyum sağlama
İşlevsel karın ağrısı
Karın ağrısına yaklaşım: Fizik muayene
Antropometrik ölçümlerKarın muayenesi
Yüzeyel palpasyonDerin palpasyon
Sistemik muayene
15
Karın ağrısına yaklaşım: ÖyküÖykü çocuktan alınırAğrının yerini göstermesi istenirAğrının şiddeti, şekli, sıklığı, eşlik eden bulgular, ne
kadar sürdüğü, besinlerle ilişki, açlık/toklukla ilişkisi ve nasıl geçtiği
İlaç öyküsü (NSAİİ!!!)
16
Karın ağrısına yaklaşım: TetkikLaboratuvar
Hemogram, TİT, ALT, Sedimantasyon, gaytada parazitLaktoz nefes testi?
RadyolojikUltrasonografi- RUTİN OLARAK KULLANILMAMALI
(endikasyon varsa!!!)Endoskopi
Endikasyon varsa (örn. alarm belirtileri varlığında)
17
Fonksiyonel (İşlevsel) gastrointestinal bozukluk tanı kriterleri
Ağrının kronik olması
Uygun yaş
Karın ağrısının karakteristik özellikleri
Fiziksel ya da psikolojik stres varlığı
Ağrı davranışının çevresel uyaranlarla beslenmesi
Normal fizik muayene
Normal laboratuvar testleri
18
Fonksiyonelkarın ağrısı Ayırıcı tanıda eradike edilmesi gereken bazı hastalıklar
Konstipasyon
Özofajit/gastrit/duodenit/duodenal ülser
Karbonhidrat intoleransı
Çölyak hastalığı
Parazit enfeksiyonları (giardia)
Dismenore (adolesan)
İdrar yolu enfeksiyonu, nefrolithiyazis
Ailesel Akdeniz Ateşi
İnflamatuvar barsak hastalıkları
Safra yolu hastalıkları
Üreteropelvik bileşke obstrüksiyonu
Pankreatit 19
ORGANİK NEDENLERDE ÖNEMLİ KLİNİK BULGULAR
İdrar yolu enfeksiyonu: Kusma, yan ağrısı. İnfla. bağ. Hastalıkları: Büyüme geriliği, anemi, sistemik belirtiler. Gastrit ülser (h. Pilori): %15-40 görülür. Gece uyandıran ağrı,
epigast. hassasiyet. Pankreatit, kolelitiazis: Aile öyküsü, sırta yayılan ağrı, kusma, ateş. FM: Ağrı başladıktan sonra en az 6 saat sürer ve bu esnada ateş
olabilir. Atak dışında ağrı yoktur. Kabızlık: Fekalom, enkoprezis, defakasyon ile rahatlama. Giardiasis, ascaris: İshal, gerginlik ve gaz oluşumu, ağızda su gelme. Laktoz intoleransı: İshal, gerginlik, gaz oluşumu ve sütle ilişkisi.Ayrıca: Psikojenik ağrı, Konstipasyon, Abdominal epilepsi (EEG),
Orak hüc anemisi
20
Kronik karın ağrısında ORGANİK NEDENLERi DÜŞÜNDÜREN
önemli noktalar: Alarm belirtiler<5 yaş
Gece uykudan uyandıran ağrı
Periumbilikal bölge dışındaki ağrı
Kilo kaybı ya da büyümede yavaşlama, safralı/kanlı kusma
Gastrointestinal sistem dışı semptomlar Ateş, döküntü, eklem ağrısı, disüri, yineleyen aftöz ülserler
Gaytada kan
Anemi*
Sedimentasyon hızında artış
Ailede inflamatuvar barsak hastalığı, ülser öyküsü olması
21
ORGANİK NEDENLERDÜŞÜNÜLÜR
Karın ağrısında tanıKlinik bulgular ve laboratuvar ile tanı konur. Neden
bulunamazsa fonksiyonel ağrı kabul edilir.İstenebilecek tetkikler: TK, full BK, sedim, üre
nefes testi, TİT, gebelik, CRP, çölyak, laktoz testi, batın USG, gaita, grafiler, endoskopi vb tetkikler istenebilir.
** Özellikle gastrit, H. Pilori eradikasyon tedavisi ve parazite yönelik tedavi verilmelidir.
22
TEDAVİTedavi tanıya göre verilir.
23
AKUT BATINA YAKLAŞIM Klinik: Batında hassasiyet, ağrı Rebaund (+), defans (+)
olabilir (MI’ı akarte etmek için EKG çekilmeli). Rebaund ve defansın olmaması akut batını ekarte ettirmez sadece hassasiyet de olabilir.
Sık ağrı yapan nedenler: İYE, AGE, kabızlık, apandisit, travma, dismenore, kolit, sistit, DKA, vasküler nedenler olabilir.
Lab: TK (lökositoz olabilir), BK (Kolesistit, pankreatit, diabetik ketoasidoz ekarte edilebilir.), TİT (Hematüri varsa taş olabilir, lökosit varsa İYE olabilir )
Radyoloji: ADBG, PA, gereğinde batın pelvik USG.24
Akut karın ağrısındaAĞRIYI HAFİFLETME TEDAVİSİ
** TA normalse, çocuklarda 20cc/kg’dan ve yetişkinlerde 1- 1.5 litre izotonik bir iki kere bir saatte verilir. Kusma olmasın diye içine METPAMİD AMP katılabilir. Hızlı mayi verildiğinde hasta rahatlar. İYE ve sistitlerde hasta belirgin rahatlar.
** Başlangıçta ULCURAN ® AMP ve BUSCOPAN ® AMP IV verilir. Gerekirse mayiye katılabilir.
** 1-2 saat içersinde. Hasta rahatlamazsa ileri merkeze CERRAHA sevk edilir.
25
AKUT KARIN AĞRISI NEDENLERİBebeklerde en sık karın ağrısı nedenleri: Kolik (Gaz sancısı), GÖR,
süt protein alerjisi, bağırsak tıkanması, düğümlenmesi vb. Süt ve okul çocukluğu döneminde karın ağrısı nedenleri:
Sindirim ve beslenme bozuklukları, kabızlık, ishal, GÖR, gastrit, p. ülser, bazı besin alerjileri, batındaki organlara ait iltihabi hastalıklar, İYE, kurşun zehirlenmesi, ÜSYE, ASYE, bağırsak tıkanması, düğümlenmesi ve apandisit.
Ergenlik döneminde karın ağrısı nedenleri: Sindirim ve beslenme bozuklukları, kabızlık, ishal, gastrit, ülser, batındaki organlara ait iltihabi hastalıklar, iltihabi barsak hastalıkları, apandisit, jinekolojik nedenler, testislerin hastalıkları, ilaç kullanımı, psikolojik nedenler, kanserler vb.
26
AKUT KARIN AĞRISI AYIRICI TANISINDA İPUÇLARI
** Yanma ve kemirici ağrı duodenal ülseri, kramp ağrısı intestinal obstrüksiyonu temsil edebilir.
** Apandisit ve divertikülit gibi tam lokalize edilemeyen ve analjezi gerektirmeyen ağrılar genellikle yavaş başlangıçlıdır.
** Peritonitli hasta hareket etmemeye çalışır. Bitkin ve ayaklarını karnına çekerek yatar.
** Biliyer veya renal kolikli hasta acı ile kıvranır. ** Akut pankreatitli hasta diz-dirsek pozisyonunda yatarak ağrıyı azaltmaya
çalışır. ** Birkaç hafta önce geçirilmiş bir ÜSYE öyküsü olan hastada ARA
düşünülebilir. ** Künt karın travması ise pankreatit ya da pankreatik pseudokist gelişimini
düşündürmelidir. ** Kolik tarzında ağrısı olan çocuklar inler ve rahatsız olarak ileri geri
sallanırlar.27
AKUT KARIN AĞRISI AYIRICI TANISINDA İPUÇLARI
Yavaş başlayıp artan ağrılar: Akut apandisit, kolesistit, pankreatit gibi inflamatuar hastalıklar.
Ani başlayan ağrılar: Genellikle organ torsiyonlarını, içi boş organ perforasyonu, invaginasyon.
Zaman zaman ortaya çıkan, bir süre sonra kaybolan ağrılar: Orak hücreli anemi, İYE, bağırsak parazitleri, kistik fibrozis, kronik kabızlık ve inflamatuvar barsak hastalıkları.
Ağrı ile birlikte öksürük olması: Sağ alt lop pnömonisi ya da tonsillite sekonder mezenterik LAP.
Alt gastrointestinal kanamanın olması; Meckel divertikülü, HSP, invaginasyon
28
AKUT KARIN AĞRISI AYIRICI TANISINDA İPUÇLARI
Hematürinin olması: Ürolitiasis, hemolitik üremik sendromu, Henoch-Schönlein purpurası.
Adet gören bir kız çocuğunda olması: Mittelschmerz’i, over kisti, torsiyonu veya rüptürü.
** Nefrotik sendrom, siroz, asit, karsinoma ve immün yetmezlik varsa primer peritonit olasılığının yüksek olduğu düşünülmelidir.
** Çocuğu ayakta tutarak yukarı ve aşağı zıplatmak, periton irritasyonunun tespiti için oldukça faydalı bir yöntemdir.
29
OSKÜLTASYONDA (dinleme)Tüm karın kadranları stetoskop ile 3-5 dk inlenir.** Hipoaktif barsak sesleri peritonit lehine
değerlendirilir. ** Beş dakika boyunca barsak sesi duyulmazsa ileus
düşünülmelidir. ** Barsak seslerinin artması gastroenteriti lehinedir.** Çok tiz ve mekanik olan sesler obstrüksiyonu
düşündürür.
30
Recommended