Yrd. Doç. Dr. İlyas YolbaşÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD

KOMPLEMAN SİSTEMİKompleman sistem, (Compleman system) veya

tamamlayıcı sistem, bir canlıdan patojenlerin temizlenmesine yardım eden biyokimyasal bir kaskad (yol) dır.

► Kompleman bir ardısık çalısan enzimler sistemi’dir, yani icinde birbiri ardına olusan ya da tetiklenen enzimler vardır ve böylece bir çok reaksiyon olusur.

► En az 19 ayrı proteinden olusan kompleman sistemi, vücudun bağısıklık sisteminin önemli bir parçasını olusturur, yabancı tanecikleri ya da mikroorganizmaları zararsız hale getirir, ama aynı

zamanda inflamasyon olusmasına da yol açar. ► Bu proteinler ana olarak karaciğer tarafından

sentezlenirler ve kan serumunun globulin yüzdesinde %5'lik bir orana sahiplerdir.

► Hastalıklar (örn. SLE) sırasında değisen bazı kompleman düzeyleri (C3,C4) hastalık siddetini değerlendirmede kullanılır.

► Üç biyokimyasal yol kompleman sistemini etkinlestirir:• klasik kompleman yolu• alternatif kompleman yolu• mannoz bağlayıcı lektin yolu

KEMOTAKSİS

KOMPLEMAN SİSTEMİÖnemli Özellikleri 1-Proteoliz sonucu aktivasyon 2-Belirli noktalarda aktivasyon Antijen-antikor kompleksi Klasik Yol Mikrobial yüzeyler Alternatif Yol 3-Kompleman sisteminin regulasyonu

KLASİK YOLC1, antijene bağlı antikorun Fc kısmına bağlanarak,

klasik yol tetiklenir. IgM & IgG(G1,G2,G3) Tek C1 aynı anda birden fazla Fc’ye bağlanmalıdır.

IgM>pentamerik IgG>monomerik Serbest değil, antijene bağlı antikorlar

KLASİK YOL C1, C2 ve C4’ü aktifleştirir C4, C4a ve C4b’ye bölünür C4b, C2 ye bağlanır ve C4b2a oluşur C4b2a(C3 konvertaz) C3’ü parçalar ve C3a & C3b oluşur C3b, C4b2a ile birleşerek, C4b2a3b(C5 konvertaz) oluşur

C1

ALTERNATİF YOLAntikor varlığı olmadan aktive olur ve C3 konvertaz

oluşur.C3 konvertaz mikrobial yüzeylerde oluştuğundan,

alternatif yol self & nonself ayrımı yapabilir.

ALTERNATİF YOLC3, C3b’ye dönüşür ve Faktor D varlığında Faktor B ile

birleşerek C3bBb(C3 konvertaz) oluşur.Ardından C3a ve C3b ortaya çıkar.POZİTİF FEEDBACK

C3b, C3bBb’ye bağlanarak C3bBb3b(C5 konvertaz) oluşur.

KOMPLEMAN SİSTEMİ

Membran Atak KompleksiC5 konvertaz C5’i, C5a

ve C5b’ye bölerC5b stabil değildir ve

C6’ya bağlanırC5b6, diğer üyelere

bağlanarak C5b6789 (MAK) ortaya çıkar

Membran Atak KompleksiMAK etkisiyle

membranda oluşan delikçikler aracılığı ile su hücre içine girer ve osmotik lizis görülür.

Hücre lizisi ----------------- C5b-C9Opsonizasyon ------------ C3bİnflamasyon Vaskuler cevap ---------- C5a>C4a>C3a Kemotaksis --------------- C5aİmmun Kompleks KL ---- C3b

Kompleman 3 ( C3) ► Kompleman sistemi proteinlerinin yaklasık % 70’ini olusturur ve

hem klasik hem de alternatif yolun aktivasyonu için gereklidir. ► Karaciğer, makrofajlar, fibroblastlar, lenfoid hücreler ve deride

sentezlenir. ► C3 seviyesi düsüklüğü süphesinde istenir. ► C4 ve C1 esteraz inhibitörü ile beraber en sık istenen 3

kompleman testinden birisidir. ► Birçok nefritte (böbrek inflamasyou) değeri düser, Sistemik Lupus

Eritematozus (SLE) veNefritlerin siddeti hakkında bilgi veriri

Antikoagülansız tüpten (serumdan) çalısılır.C3 dusukluğu-Baslıca: Đmmün kompleksli çoğu hastalığın aktif

formlarında azalır;• C3 eksikliğine bağlı siddetli tekrarlayan bakteriyel enfeksiyonlarda• C3b inaktivatör faktör eksikliğinde• Akut Poststreptokokkal Glomerülonefrit’te• Đmmün kompleks hastalığında• Sistemik Lupus Eritematozus (SLE)’da• Membranoproliferatif Glomerülonefrit’de• Nefritlerde• Son dönem karaciğer hastalıklarındaC3 yuksekliği: Birçok inflamatuvar hastalıklarda artar, olay

düzelince geçer, bu nedenle yuksekliği pek tanıda kullanılmaz.

Anafilotoksinler (C3a,C4a,C5a) mast hücresi & bazofil histamin

vaskuler permeabilite artışı düz kas kontraksiyonu

Kompleman 4 ( C4)Kemik ve akciğerden sentezlenir. Genellikle total kompleman ölçümü

düsük olduğunda izlem için kulanılan bir testtir.C1 esteraz inhibitörünün düsük olduğu herediter anjiyoodem

(soluk borusunda ani tıkanma yapabilen tehlikeli bir hastalık) tanısında konfirmasyon amacıyla da istenir.

Referans Değerler : 14-40 mg/dl (nefelometrik analiz için)Antikoagülansız tüpten (serumdan) çalısılır. C4 dusukluğu-Baslıca:• Aktif Sistemik Lupus Eritematozus (SLE)’da• Erken dönem Glomerülonefritler’de• Đmmün kompleks hastalığında• Kriyoglobulinemi’de *• Doğustan C4 eksikliğinde

Kompleman 4 ( C4)C4 yuksekliği-Baslıca: Birçok malignanside artar ama tanı değeri

yoktur.* Kriyoglobulinemi Sogukta kanda presipite olan (çöken) ve ısıtma ile

yeniden eriyen immunglobulinlerin varlıgıdır. Lenfoproliferatif, otoimmun ve enfeksiyon hastalıklarında kanda gösterilmistir.

C1 INH (C1 esteraz inhibitör)C1 proteolitik aktivitesini inhibe etmektedirPlazmada C1’in spontan aktivasyonunu

engellemektedir.C1 INH plazma konsantrasyonu > C1Eksikliğinde Herediter Anjionörotik Ödem

Herediter Anjionörotik Ödem * Herediter anjionörotik ödem

Görülme sıklığı 10.000 kiside 1 ile 50.000 kiside 1 arasında değisir.

Hastalık vücudun değisik yerlerinde ortaya çıkan sisliklerle (ödem) seyreder. Genellikle eller, ayaklar, yüz bölgesi (dil, dudak, göz kapakları, yanak) ve solunum yollarında ödem olur. Ayrıca barsaklarda sisme (ödem) nedeniyle siddetli karın ağrısı, bulantı ve kusma sikayetlerine de sıklıkla rastlanır. Solunum yolunda olursa acil tedavi gerektirir. Nedeni C1 inhibitör proteininin az yapılmasıdır.

Faktor HAlternatif yolda C3b and C3 konvertaz’a bağlanırKlasik yol C5 konvertazı parçalarFaktor I için kofaktörEksikliğinde Hemolitik Üremik Sendrom

Decay-accelerating factor (DAF)Klasik yol C3 konvertaz oluşumunu inhibe ederBb’yi C3b’den ayırarak alternatif yol C3 konvertazı da

inhibe eder DAF kan hücrelerinin çoğunun yüzeyinde bulunur.

C1q,C1r,C1s,C3,C4 eksikliğinde: immun kompleks hst./piyojenik enf.Faktör D eksikliğinde: piyojenik enfeksiyonlarC5,6,7,8,9 eksikliğinde: rekürren Neisseria enfeksiyonları

Kaynaklar Dr. Deniz Tuna EdizerMilli pediatri kitabı