PIOTR SIŁKA - Niezbędnik geografaRzeka Rzeka –duży ciek wodny, który płynie po powierzchni...

Wody powierzchniowePIOTR SIŁKA

Sieć rzeczna - PLAN

1. Główne elementy rzek

2. Rodzaje rzek

3. Jeziora

Rzeka Rzeka – duży ciek wodny, który płynie po powierzchni ziemi pod wpływem siły grawitacji utworzonym przez siebie korytem.

Potok – ciek wodny o dużym spadku.

Strumień – ciek wodny o małym spadku.

Ciek wodny – określenie powierzchniowych wód płynących stale lub okresowo pod wpływem siły ciężkości w wyraźnym, otwartym korycie naturalnym (ciek naturalny) lub sztucznym (ciek sztuczny), o określonym obszarze zasilania.

System rzeczny

Źródło, ujście, rzeka główna, dopływ

System rzeczny – rzeka główna wraz ze swoimi dopływami

Dorzecze – obszar odwadniany przez system rzeczny

Zlewnia – dorzecza dopływów

Dział wodny (wododział) –granica między dorzeczami.

Obszary bezodpływowe - tereny, z których wody nie uchodzą (drogą powierzchniową) do mórz i oceanów.

Źródło wody w rzekach

Nazwy ustrojów odnoszą się do sposobu zasilania rzek. Zależą one w największym stopniu od klimatu. Źródłem wody w rzece mogą być:

I. opady (zwłaszcza deszcz)\

II. roztopy śniegu lub lodowców górskich

III. wody podziemne

IV. jeziora

Sieć rzeczna

Czynnikami, które kształtują rozmieszczenie systemów rzecznych są:

Klimat – miejsca, gdzie występują duże opady pokrywają się z miejscami występowania większości rzek (strefy równikowe i umiarkowane).

Ukształtowanie terenu – wpływa lokalnie na miejsce rozpoczęcia rzeki, kierunek płynięcia i obszary zlewisk mórz i oceanów, a także opad orograficzny.

Warunki geologiczne – ten czynnik odnosi się przede wszystkim do typu skał budujących podłoże (skały przepuszczalne i nieprzepuszczalne).

Rodzaje rzekIstnienie każdej rzeki uzależnione jest od ciągłości i wielkości zasilania. Według tego kryterium wyróżnia się:

▪ rzeki stałe – płynące przez cały rok, w których zasilanie przewyższa odpływ wody oraz straty w wyniku parowania i wsiąkania,

▪ rzeki okresowe (sezonowe) – płynące regularnie w porze deszczowej, wysychające w porze suchej;

▪ rzeki epizodyczne (chwilowe) – płynące nieregularnie, tylko w czasie ulewnych, krótkotrwałych deszczów na pustyni.

Wadi (ued) rzeki Nahal Paran w Izraelu

Ustrój rzek – wielkość przepływuWszystkie (stałe) rzeki na Ziemi mają określone ustroje (nazywane też reżimami), czyli typowy dla siebie rytm wahań poziomu wody w rzece. Przepływ – ilość wody przepływającej przez przekrój poprzeczny koryta w jednostce czasu.

Wielkości przepływu najczęściej podaje się w:

➢l/s,

➢m3/s

➢km3/rok

Ustrój rzek – stan wody

Stan wody - wysokości poziomu wody w korycie w metrach i centymetrach, najczęściej w odniesieniu do jakiegoś poziomu).

Okresy zwiększenia ilości wody w rzece nazywamy wezbraniami(które mogą także prowadzić do powodzi – jeśli są szkody), z kolei okresy obniżenia poziomu wody to niżówki.

Definicje

Jeziorem nazywamy naturalny lub sztucznie utworzony zbiornik (zagłębienie terenu zwane także misą jeziora) – wypełnione wodą.

Tym co odróżnia jeziora od mórz jest brak połączenia i wymiany wód z Wszechoceanem.

Dział hydrologii zajmujący się jeziorami to limnologia.

Co zasila jeziora? Jezioro Hillier (Australia)

JezioraNiektóre bardzo duże jeziora (np. Morza Martwe, Morza Aralskie, Morze Kaspijskie) nazywamy morzami, choć w rzeczywistości są one jeziorami.

Powstawanie jezior

Genetyczne typy jezior

Wewnętrzne

Tektoniczne Wulkaniczne Reliktowe

Zewnętrzne

Polodowcowe Deltowe Zakolowe Przybrzeżna Krasowe Meteorytowe

Klasyfikacje jezior – ciągłość zasilania

Jeziora stałe – wypełnione wodą przez cały rok

Jeziora okresowe –wypełnione wodą przez część roku np. w porze deszczowej

Jeziora epizodyczne –niezwykle rzadkie, pojawiające się tylko po gwałtownych opadach

Rozmieszczenie na kuli ziemskiej

Obszary podmokłe

Bagno – obszar o trwałym uwilgotnieniu (obszar podmokły), porośnięty roślinnością. Obejmują relatywnie duże obszary, bo aż 6% powierzchni lądów.

Mokradło – uwilgotnienie jest zmienne i nie powstaje torf.

Torfowisko – silne uwilgotnieniu, powstaje torf.

Trzęsawisko – bagno występujące jako wierzchnia warstwa na płytkim, zarastającym jeziorze przy jego linii brzegowej, mająca charakter unoszącego się na wodzie “kożucha”

Wody powierzchniowe - powtórzenie

▪Rzeka, strumień potok

▪Elementy sieci rzecznej

▪Przepływ a stan wody

▪Źródło wody w rzekach

▪Co to jest jezioro?

▪Powstawanie jezior – jakie dwa rodzaje procesów doprowadziły do ich powstania?

▪Gdzie jest najwięcej jezior?

„Ludzie są jak morze, czasem łagodni i przyjaźni, czasem burzliwi i zdradliwi. Przede wszystkim to jednak tylko woda.”

Albert Einstein

Dobrego dnia!!!!