View
58
Download
0
Category
Preview:
DESCRIPTION
NİKOTİN BAĞIMLILIĞININ PSİKOLOJİK VE DAVRANIŞ BOYUTU. Dr. Oğuz Kılınç Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD oguz.kilinc@deu.edu.tr. Sunum planı. Nikotin bağımlılığının psikolojik ve davranış açısından temelleri ve nikotin bağımlılığı tedavisindeki önemi. Davranış. - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
NİKOTİN BAĞIMLILIĞININ PSİKOLOJİK VE DAVRANIŞ BOYUTU
Dr. Oğuz KılınçDokuz Eylül ÜniversitesiTıp FakültesiGöğüs Hastalıkları AD
oguz.kilinc@deu.edu.tr
Sunum planı
Nikotin bağımlılığının psikolojik ve davranış açısından temelleri ve nikotin bağımlılığı tedavisindeki önemi
Bağımlılık üçgeni
Nörokimyasal
Davranış
Psikolojik
Nörobiyolojik
Nikotin bağımlılığının psikolojik ve davranış boyutunu anlamak neden önemlidir?
Bu boyutları algılayarak bilişsel ve davranışcı tedavi yöntemlerini uygulamak tedavi başarısını artırmaktadır.
Yanıtı aranan sorular
Değiştirilmek istenen sorun davranışı kışkırtan faktörler nelerdir?
Davranış hangi durumlarda ortaya çıkmaktadır?
Sonuçları ne olmaktadır? Sorunun sürmesini sağlayan faktörler
nelerdir?
Sorun davranış: Sigara içmekKışkırtıcı faktörler
Durumsal faktörler Kimi işyerinde, kimi evde, kimi arabada
Davranışsal faktörler Çayla kahveyle, alkolle
Bilişsel faktörler Tetikleyici düşünceler
Çok sıkıldım sigara içersem rahatlarım. Bu yemeğin üzerine sigara iyi gider
Sorun davranış: Sigara içmekKışkırtıcı faktörler
Duygusal faktörler Öfke,sıkıntı,neşe
Kişilerarası faktörler Sigara içen kişilerle biraradayken sigara içme
Fizyolojik faktörler Yoksunluk semptomları
Sorun davranışı sürdürücü etkenler
İçtikten sonraki rahatlama duygusu uzun dönemdeki olumsuz etkilerini gözardı etmeye yolaçar.
“Yinemi içtin, zıkkım iç” söylemleri tepkisel içmeye yolaçabilir.
Sorun davranış: sigara içmek
Her sigara içende kışkırtıcı faktörler ve sürdürücü etkenler farklıdır.
Sigara bırakma tedavisi terzi işi olmalıdır.
Kişiye özgü sigara içme davranışının özellikleri saptanmalı ve hastanın düzeltme çabasına yardımcı olunmalıdır.
Sigarayı sevme ve içme isteği nasıl oluşuyor?
Sanıldığı gibi;
Kişiler
Nesneler
Olaylar
Bir duyguya yol açmaz.
KİŞİ
●
A
Ayşe
DÜŞÜNCE
●
B
İyi insan,
cana yakın
DUYGU
●
C
Severim
DAVRANIŞ
●
D
Görüşürüm
NESNE
●
ASigara
DÜŞÜNCE
●
BKeyif veriyor,
Yalnızlığımı gideriyor,
Dert ortağım
DUYGU
●
CSigara içmeye
istekli olma,
Sigarayı sevme
DAVRANIŞ
●
DSigara satın
alma,
Sigara içme,
Sigara içilen
yerlere gitme
NESNE
●
A
Sigara
DÜŞÜNCE
●
B
Hastalık yapacak
Nefesimi daraltıyor
Kanser olacağım
Pis kokutuyor
Zehirli bir ot parçası
DUYGU
●
C
Korku
Kaygı
Nefret
Tiksinme
İçtikten sonra pişmanlık,
kendini iradesiz
hissetme
DAVRANIŞ
●
D
Sigara içmekten kaçınma, bırakma
çabaları ve arayışları
Sigaraya karşı olumlu duygu oluşmasına neden olan düşünceler
Otomatiktir. Birdenbire akla gelirler (Sigara benim tek dostum)
Çarpıtılmıştır. Gerçeği yansıtmazlar
Engelleyicidir. Sigarayı bırakma çabasına engel olurlar.
Sorgulanmazlar Gerçek ve doğru gibi göründüklerinden sorgulanmazlar
Israrcılardır. Akıldan çıkarıp atmak zordur.
Hatalı düşünce- Sonucu
Hatalı düşünce Sigara tek lüksüm
Duygu İçtiği zaman ödüllendirilmiş,bıraktığı zaman
cezalandırılmış hissetme
Davranış Sigara içmeyi sürdürme
Hatalı düşünce- sonucu
Hatalı düşünce O benim parçam, onsuz yapamam
Duygu İçince tamamlanmış ve güçlü, bırakınca eksik
ve güçsüz hissetme
Davranış Sigara içmeyi sürdürür.
Bu düşünceleri farketmek ve yeni düşünceler geliştirmek
bir beceridir ve öğrenilebilir
Yeni düşünce- sonuç
Yeni düşünce Sigara içerek kendime kötülük ediyorum,
bırakırsam sağlıklı olacağım
Duygu İçtiği zaman suçluluk duygusu, içmeyince
sağlıklı hissetme kendine güvenme
Davranış Sigara içmekten kaçınma, bırakma arayışı
Sigaraya karşı olumlu düşüncesini değiştirmeyenler
Kendilerini cezalandırılmış, güçsüz duyumsama
Yoksunluk,eksiklik,kayıp duygusu Sigaraya özlem, içenlere imrenme
Sudan bir sebeble tekrar başlama
Sigaraya karşı olumsuz düşünce geliştirenler
Başarı duygusu Kendine güvenme Kendisi için iyi bir şey yapma duygusu İyimserlik Özsaygıda artma Enerjik hissetme Sigara içenlere üzülme
Nüks önlemede bilişsel davranışcı yöntemler
Bağımlılık tedavisinde yasaklanan maddenin kesinlikle kullanılmaması amaçlanmaktadır.
Bir kez kullanım bile “nüks” kabul edilir. “Hep ya da hiç” düşüncesi gerginlik
yaratır. Kesin denetim denetim yitimi
Nüks nasıl algılanmalı?
Bir iki kez sigara içme hatadır (Lapse) Sürekli içme (Relapse) Nükse insancıl ve esnek yaklaşım
yararlıdır. “Sigara içtim iradesizim” yerine “hata
yaptım hatayı tekrarlamazsam amacıma ulaşabilirim”
Sonuç
Sigara bırakma “istek”, “kararlılık” ve “çaba” gerektirir.
BAŞARI= İstemek + İnanmak+ çaba göstermek
BİLMEK YETMEZ;UYGULAMAMIZ LAZIM.
NİYETLİ OLMAK YETMEZ;YAPMAMIZ LAZIM
Johann Wolfgang von Goethe
Recommended